Writers της υπαίθρου. Κτηνοτρόφοι: χωρική αποτύπωση ίχνους στην ύπαιθρο.

Writers της υπαίθρου Κτηνοτρόφοι: χωρική αποτύπωση ίχνους στην ύπαιθρο.

Σιάνου Θεοδώρα Επιβλέπων: Ορέστης Πάγκαλος Σημειωτική της δημοφιλούς κουλτούρα

- Βόλος 2021 -

Περιεχόμενα

1. Εισαγωγή 2. Η περίπτωση του γκραφίτι 3. Η περίπτωση των κτηνοτρόφων 3.1 χώρος | απεύθυνση | παραβατικότητα 3.2.πρακτική 3.3 γλώσσα | μουσική 3.4 συμπέρασμα 4. Αντί επιλόγου 5. Βιβλιογραφικές αναφορές 6. Παράρτημα

Τα πρόσωπα τα οποία παρουσιάζονται δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας αλλά υπαρκτά πρόσωπα οι οποίοι είχαν ή έχουν την ιδιότητα του κτηνοτρόφος ως περιπατητή στην ύπαιθρο. Παρακάτω αναφέρονται τα τρία πρόσωπα με τα οποία έχω μιλήσει προσωπικά και σχετικά με το θέμα της παρούσας εργασίας. Ο Γιώργος Τ. : ξεκίνησε το έτος 1996 βοηθώντας τον πατέρα του στην ηλικία 8 έως 18 ετών και έπειτα τον αδελφό Χρήστο Τ. ως νέο κτηνοτρόφο. Ο Χρήστος Τ. αδελφός του Γιώργου Τ. δουλεύει επαγγελματικά ως κτηνοτρόφος από το έτος 2012 έως σήμερα στο Σέσκλο. Ο κ. Σπύρος Σ. δουλεύει ως κτηνοτρόφος από το έτος 1960 έως σήμερα

Εισαγωγή Η παρούσα εργασία εξετάζει την περίπτωση των κτηνοτρόφων μέσα από τα χαρακτηριστικά της κουλτούρας του γκράφιτι και πιο συγκεκριμένα την πρακτική αποτύπωσης στο δημόσιο χώρο. Το εξεταζόμενο θέμα θα αναλυθεί μέσα από την βιωματική εμπειρία και καταγραφή προσωπικών παρατηρήσεων πάνω στην πολιτισμική ομάδα των κτηνοτρόφων. Βασικό μέλημα είναι επιπλέον να αποτυπωθεί το προσωπικό αφήγημα ανθρώπων μέσα από προφορικές μαρτυρίες οι οποίες έχουν καταγραφεί κατά την διάρκεια συζητήσεων (σε ένα «χαλαρό» πλαίσιο). Επίσης, με τον όρο γκράφιτι, σύμφωνα με την θεματολογία της εργασίας, θα αναφερθούμε στον ορισμό «traditional graffiti»1 που έχει δώσει ο Staphan Jacobson. Πιο συγκεκριμένα, ο ίδιος ορίζει ως traditional graffiti όλες τις αποτυπώσεις πριν την εμφάνισή τους στη Νέα Υόρκη. (Πάγκαλος, 2017:19) Σε αυτό το σημείο θα επισημανθούν κάποιες λεπτομέρειες πάνω

στην

συγκεκριμένη διαδικασία αποτύπωσης πληροφοριών διότι η ατμόσφαιρα της εμπειρικής καταγραφής μπορεί να θεωρηθεί πως παίζει σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση, ταυτοποίηση της ομάδας των κτηνοτρόφων ως πολιτισμική ομάδα. Η πρώτη συζήτησης συνέβη τυχαία και αυθόρμητα. H αναγνώρισης των κτηνοτρόφων ως «writers2 της υπαίθρου» προέκυψε έπειτα από αρκετές ερωτήσεις πάνω στην διαδικασία, την πρακτική και στα πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους 3. Το πρώτο έναυσμα έγινε μέσω ενός φιλικού προσώπου, οποίος γνωρίζει προσωπικά τους κτηνοτρόφους, αναφέροντας ότι «οι κτηνοτρόφοι ζωγραφίζουν». Έτσι προκύπτει η αναγνώριση της διαδικασίας

1

Στο Dictionary of old school Aerosola art του Jacobson S. καταγράφονται διαφορετικές μορφές

του traditional graffiti κάποιες από αυτές είναι ονόματα (συμμοριών) ή παρατσούκλια ήδη από την δεκαετία του 30΄ και έπειτα στην Νέα Υόρκη. Ένα ακόμα παράδειγμα συμβολικών μορφών παρατηρούμε στη Ρωσία αλλά στο χώρο του ποδοσφαίρου και τέλος τα σημάδια των Hobos τα οποία είναι κωδικοποιημένη συμβολική γλώσσα (ίσως στη λογική του Κ.Ο.Κ). Διαθέσιμο στο: https://konstochpolitik.org/2019/07/31/dictionary-of-aerosol-art-under-redigering-bilder-tillkommer/ 2

Writers, στη σύγχρονη ορολογία, ονομάζονται όσοι αποτυπώνουν στο χώρο, κάνουν γκραφίτι

κυρίως τα ονόματά τους και είναι ένας όρος ο οποίος προήλθε έπειτα από την εμφάνιση της συγκεκριμένης πρακτικής στη Νέα Υόρκη.

3

Η εργασία έλαβε χώρα στην οικογενειακή ταβέρνα «Μουριές» κατά την διάρκεια οινοποσίας,

κόκκινου ξηρού και άφθονης ποσότητας πρόβειου με τηγανητές σπιτικές πατάτες. Το φαγητό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα επιπλέον χαρακτηριστικό των πολιτισμικών ομάδων.

εναπόθεσης στίγματος στον υπαίθριο χώρο. Πιο συγκεκριμένα, αρκετοί κτηνοτρόφοι εν ώρα εργασίας, χαράζουν ή σχεδιάζουν πάνω σε επιφάνειάς αφήνοντας ένα είδος ίχνος σηματοδοτώντας, με αυτό τον τρόπο την διαδρομή τους. Μια αντίστοιχη πρακτική αλλά ίσως πιο συστηματική παρατηρείται όπως είναι γνωστό και στην περίπτωση των writers. Η ανάλυση της μελέτης λοιπόν, θα πραγματοποιηθεί γύρω από το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό, αποτύπωσης του ίχνους στον υπαίθριο χώρο. Με αφορμή την συγκεκριμένη πολιτισμική ομάδα, θα παρουσιαστούν κάποια επιπλέον στοιχεία στην περίπτωση των κτηνοτρόφων όπως είναι η γλώσσα (αργκό) και η μουσική τα οποία παρατηρούνται και στην περίπτωση των writers. Όταν γράφεις για ένα ζήτημα το οποίο πέρα από βιογραφικό είναι και βιωμένο υπάρχει η περίπτωση να βρεθεί εκείνο το άτομο που να «καταλαβαίνει» για τι πράγμα μιλάς, να έχει βιώσει ως σώμα, εν πράξη αυτή την κατάσταση. Χαρακτηριστικά ο Mendhust αναφέρει «και αυτή η δήλωση […] αγωνίζεται να διαλύσει όλα τα συμπεράσματα του αναδρομικού στοχασμού, όλους τους συγγραφείς και τους θεωρητικούς που ερμήνευσαν τα πολιτισμικά γεγονότα, και το κάνει με όπλο την φαινομενικά αδιαμφησβήτητη μαρτυρία της εμπειρίας από το πρώτο χέρι» (Κολοβός, 2015: 28). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, συνεχίζουμε την ανάλυση του εξεταζόμενου θέματος.

2. Η περίπτωση του Γκράφιτι Στη συνέχεια, θα γίνει μια μικρή αναφορά σχετικά με την πρώτη ιστορική εμφάνιση των γκραφίτι. Σκοπός δεν είναι να αναλυθεί σε βάθος και να πραγματοποιηθεί μια εκτενής ιστορική αναδρομή αλλά να εντοπιστούν τα χαρακτηριστικά αυτά τα οποία είναι χρήσιμα στην περίπτωση των κτηνοτρόφων. Το βασικότερο σημείο που έχει εντοπισθεί πως αυτή η ομάδα κάνει χρήση, εν άγνοιά της, είναι η πρωταρχική πρακτική των writers, που δεν είναι άλλη από την αποτύπωση του ίχνους. Ένα σημάδι στο χώρο στον οποίο βρίσκεται. Μια δημοσίευση του γνωστού περιοδικού New York times αναφέρει χαρακτηριστικά «έναν έφηβος του Μανχάταν ο οποίος γράφει το όνομά του και τον αριθμό της οδού οπουδήποτε πάει»4. Ο νεαρός υπογράφει με την φράση «Takis 183» αφήνοντας ένα προσωπικό σημάδι ύπαρξης στο δημόσιο χώρο. Η συγκεκριμένη ενέργεια, εμφάνισης του ονόματος γινόταν αρκετά συστηματικά τραβώντας τα βλέμματα των περαστικών και ασφαλώς της γνωστής εφημερίδας5. Ο συγκεκριμένος θεωρήθηκε ως ο πρωτοπόρος των writer, σύμφωνα με την δημοσίευση και με αυτό τον τρόπο εξασφαλίστηκε θα λέγαμε η αρχή για την μετέπειτα εξέλιξη του γκράφιτι. Με βάση την συγκεκριμένη πρακτική αποτύπωσης του ίχνους αξίζει να σημειωθεί πως κάτι αντίστοιχο εγγράφεται σε επιφάνειες στο δημόσιο χώρο και από το υποκείμενο κτηνοτρόφος, στο μακρινό βέβαια από το κοσμοπολίτικο Μανχάταν, σε ένα χωριό κοντά στη πόλη του Βόλου. Το συγκεκριμένο χωριό ονομάζεται Σέσκλο. Στο επόμενο κεφάλαιο θα υπάρξει μια πιο συγκεκριμένη αναφορά σε αυτή την πολιτισμική ομάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι αντίστοιχες αποτυπώσεις σε τοίχους, είτε μέσω της ενέργειας της εγχάραξης είτε με χρώμα, παρατηρείται βέβαια πριν την

4

Η δημοσίευση του άρθρου με τίτλο «Takis 183, Spawns Pen Pals» των New York times, 21 Ιουλίου

1971 σελ. 37, διαθέσιμο στο: https://web.archive.org/web/20070928170508/http://www.ni9e.com/blog_images/taki_183.pdf 5

«Η συνεχής γραφή του κάθε ονόματος από έναν writer ονομαζόταν getting up και ήταν τόσο στην

αρχή του γκράφιτι όσο και στη συνέχεια του, εξέχουσας σημασίας: Η ποσότητα των υπογραφών ήταν απαραίτητη, και μια από τις βασικές απαιτήσεις και επιδιώξεις στο γκράφιτι» (Πάγκαλος, 2017 :29)

δημοσίευση του έφηβου. Πολλές από τις παραπάνω αποτυπώσεις μπορεί να είναι παραστάσεις, δρώμενα μερικές φορές καθημερινής ζωής που εκφράζονται με την μορφή σκίτσου ή συμβόλου επίσης ονόματα, χρονολογίες, και φράσεις. Κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι μέρη όπως παλιές φυλακές, εκκλησίες, σπήλαια, κάστρα, ναοί κτλ. (Πάγκαλος, 2017:71). Το φαινόμενο της αποτύπωσης συλλογικών ή προσωπικών ιδεών σε δημόσιους χώρους παρατηρείται ήδη από πολύ παλιά. Ο Walter J. Ong αναφέρει «οι άνθρωποι ζωγραφίζουν αναρίθμητες χιλιετίες πριν από αυτή την εποχή [αναφέρεται στην εμφάνιση του πρώτου συστήματος γραφής που αναπτύχθηκε από τους Σουμέριους στην Μεσοποταμία γύρω στο 3.500 π.Χ.]. Και διάφορες τεχνικές καταγραφής ή μνημοτεχνικά βοηθήματα χρησιμοποιήθηκαν από διάφορες κοινωνίες: ένα χαρακωμένο ραβδί, στήλες με χαλίκια, […], τα ημερολόγια που μετρούσαν τους χειμώνες των Ινδιάνων στις πεδιάδες της Βόρειας Αμερικής και άλλα.» (Ong, 1995:117). Ακόμα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που έχει παρατηρηθεί, καθώς έχει άμεση σχέση με το εξεταζόμενο θέμα, είναι μια ομάδα κτηνοτρόφων οι οποίοι και αυτοί δραστηριοποιούνται στην ύπαιθρο (ελεύθερη βοσκή). Η συγκεκριμένη πολιτισμική ομάδα βρίσκεται στην βορειοανατολική Ιταλία, στην αυτόνομη περιφέρεια Τρεντίνο. Σύμφωνα με φωτογραφικό υλικό παρατηρούμε κόκκινες αποτυπώσεις σε βραχούν οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί με την πρακτική της ζωγραφικής6. Σε αυτούς παρατηρούμε σύμβολα, αρχικά γράμματα, ονόματα ημερομηνίες, φιγούρες ζώων. Επίσης, μέσω της ερευνητικής ομάδας του μουσείου Museo degli Usi e Costumi della Gente Trentina έχει γίνει συστηματική μελέτη, καταγραφή και χαρτογράφηση αυτών των επιγραφών μαρτυρώντας με αυτό τον τρόπο την τοπική δραστηριότητα και μετακίνηση της βοσκής. Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω θα μπορούσαμε να πούμε πως η ενέργεια της δημόσια αποτύπωση καθίσταται από πολύ νωρίς ως ένα μέσο πρακτικής της επικοινωνίας. Με την συγκεκριμένη ενέργεια θα λέγαμε πως εκφράζετε ίσως 6

Στο παρακάτω site υπάρχει το αντίστοιχο φωτογραφικό υλικό και η έρευνα που έχει

πραγματοποιηθεί. Περίπου 2.400 τοίχοι ή επιφάνειες φωτογραφήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν επισημάνθηκαν με GPS σε μια έκταση 6.500 εκταρίων καταγράφοντας περίπου 30.000 επιγραφές. διαθέσιμο στο: http://www.scrittedeipastori.it/

μια «ενδοεπικοινωνία» αλλά σίγουρα, αυτό που επιτελείται μέσω του διαλόγου είναι η επικοινωνία με ένα πληθυντικό πρόσωπο. Το πλήθος που διασχίζει την πόλη δηλαδή οποιονδήποτε βιωμένο χώρο ή εν δυνάμει χώρο εποτύπωσης. Αυτός ο τόπος ενεργοποιείται μέσω της ενέργειας που παράγεται από τους writers. Όπως αναφέρει και η Judith Butler εξηγώντας την άποψη της Hannah Arendt «η δράση αποκλειστικά, με την ελευθερία και την ισχύ της, έχει την δυνατότητα να δημιουργεί τον τόπο».(Butler, 2017:93). Έτσι, ο τόπος των writers επισημαίνεται μέσα από την δράση της αποτύπωσης του ίχνους μετατρέποντας τον σε βιωμένο χώρο. Εν συνεχεία, θα επισημανθεί σε αυτό το σημείο η λέξη «ενδοεπικοινωνία» διότι δεν αναφερόμαστε στην ενδοσκοπική πλευρά της έννοιας αλλά στον τρόπο αναγνώρισης και εντόπιση της τροχιάς μιας παρελθοντικής κίνησης του επιτελεστή, αν θα μπορούσαμε να τον αποκαλέσουμε με αυτόν τον όρο. Αυτό λίγο πολύ συνομιλεί με την φράσει «Ναι… έχω περάσει από εδώ. Μια νύχτα έβαφα». Η συγκεκριμένη ανάκληση στη μνήμη γίνεται μέσω του οπτικού σημείου και θα μπορούσε να ειπωθεί ότι επικοινωνεί κατά μια έννοια με μια λειτουργία της φωτογραφικής εικόνας. Ο Roland Barthes αναφέρει «η φωτογραφία έχει την ικανότητα να αποκρυσταλλώνει τον χρόνο, τον χώρο, την εμπειρία, την στιγμή αναφερόμενη στο ότι αυτό υπήρχε και ότι ίσως να υπάρχει. […]. «Παράγεται ένας παράλογος συνδυασμό στο εδώ και στο άλλοτε» (Barthes, 2007:52). Αναμφίβολα το οπτικό μήνυμα μαρτυρεί την διαδικασία την επιτέλεσης (performance), και την οικειοποίηση του τόπου ως βιωμένου χώρου. Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η απαθανάτιση της πρακτικής. Η αποτύπωση της κίνησης του χεριού μέσα από την νοητική διεργασία. Μια διαφορά βέβαια, μεταξύ φωτογραφικής εικόνας και γκραφίτι που αξίζει να σημειωθεί, έτσι ώστε για να μην υπάρξει ίσως κάποια πιθανή ταύτισης αυτών δύων μέσω με την παραπάνω παρατήρηση, είναι ότι στη περίπτωση του σκίτσου έχουμε μια πιο θολή καταδήλωση της αναπαράστασης καθώς δεν υπάρχει αποτύπωση που να μην εμπεριέχει την προσωπική ματιά του δημιουργού. Κυριαρχεί η προσωπική αποτύπωση του εικονιζόμενου μηνύματος καθώς όπως

αναφέρει και ο Barthes «η «κατασκευή» ενός σχεδίου συνιστά ήδη μια συμπαραδήλωση». (Barthes, 2007:51)

3. Η περίπτωση των κτηνοτρόφων Το υποκείμενο μελέτης που θα εξετασθεί στη συγκεκριμένη εργασία, όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω είναι οι κτηνοτρόφοι. Η συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού που θα μελετηθεί διαμένει στο Σέσκλο, ένα χωριό ημιορεινό που απέχει από την πόλη του Βόλου 13 χλμ., πολύ κοντά στον αστικό ιστό. Ο συγκεκριμένος πληθυσμός είναι κατά μεγάλη πλειοψηφία βλαχόφωνοι, ημίνομαδικά φύλα7, τα οποία είχαν μεταναστεύσεις στα τέλη του 19ου αι. στο σημερινό Σέσκλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των συγκεκριμένων πληθυσμών είναι η ενασχόλησή τους με την κτηνοτροφία η οποία είναι μια από τις βασικότερες πηγές εισοδήματος μαζί με το επάγγελμα των κυρατζήδων, το οποίο προφανώς έχει εξαφανιστεί στις μέρες μας, και τέλος το εμπόριο. Κάποιες από τις βασικές ασχολίες του πληθυσμού, που έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια είναι η γεωργία (αμύγδαλα, ελιές), εργάτες εργοστασίου, ζαχαροπλάστες, τυροκόμοι κτλ. Μια ακόμα σημαντική παρατήρηση για την συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα είναι πως η ενασχόληση τους με την γη είναι ένδειξη μόνιμης εγκατάστασης, οπότε η νομαδική ιδιότητα των κατοίκων, σιγά σιγά, με το πέρασμα των χρόνων άρχισε να εγκαταλείπεται από τους κατοίκους. Βέβαια, πολλοί από τους κτηνοτρόφους8 του χωριού ίσως κρατούν κάποια στοιχεία ημι-νομαδισμού, διότι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μεταφέρονται μαζί με το κοπάδι τους σε ορεινές περιοχές, κυρίως του Πηλίου και έπειτα το χειμώνα κατεβαίνουν και πάλι στο ημιορεινό Σέσκλο λόγω των ηπιότερων καιρικών συνθηκών.

7

Ημι-νομαδική ίσως ταυτίζετε την λέξη ημι-μόνιμη εγκατάσταση καθώς έχει να κάνει με την μετακίνηση του πληθυσμού σε δύο διαφορετικές περιοχές ανάλογα με την εποχή ( 6 μήνες σε βουνά και 6 μήνες σε κάμπους).

8 Οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι έχουν αναγνωριστεί το έτος 2019 ως μέρος της άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς της UNESCO.

3.1 χώρος | απεύθυνση | παραβατικότητα Οι κύριες περιοχές όπου δραστηριοποιούνται οι κτηνοτρόφοι είναι οι εξής: Πάτα Ατσά Λούγκα (η μακριά πεδιάδα), Calla Rosa (κόκκινος δρόμος), Μπάλτα («τσουβάλα» δηλαδή λιμνούλα), Μουλαλί, Σαλιράχη, Καλαμάκι, Καρτέρι, Κουτρούτσι, Μουιντίνι, Βακούφκο (ζώα τα οποία ανήκουν στην ιδιοκτησία της εκκλησία), Βαρνάς, Κορκότσαλο, Προφήτης Ηλίας, Σουβάλα, Καλοχείρα9. Στις παρακάτω περιοχές με τα ονόματα Σαλιράχη, Σαβάλα, Προφήτη Ηλία, Γκόμα, Καταθήκη και Πάτα Ατσά Λούγκα έχουν παρατηρηθεί ποικίλες αποτυπώσεις πάνω

σε

βράχους,

μεταλλικούς

στύλους

φυσικού

αερίου

και

σε

εγκαταλελειμμένα καταλύματα ή κατασκευές προσωρινής στάσης (κιόσκια). Πιο συγκεκριμένα στη περιοχή Γκόμα βρίσκεται και το πεδίο βολής Γλαφυρών Βόλου όπου ενδέχεται αρκετές αποτυπώσεις να έχουν καταστραφεί. Οι περιοχές αυτές είναι εκτάσεις κυρίως για βοσκή (βοσκότοποι) όπου καθημερινά περπατιούνται, κατά κύριο λόγο, από τους κτηνοτρόφους. Όλες οι περιοχές βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του Σέσκλου οι οποίες είναι προσβάσιμες αποκλειστικά με τα πόδια και μόνο περιφερειακά μπορείς να τις προσεγγίσεις με όχημα. Θα ήθελα να επισημανθεί σε αυτό το σημείο πως εντοπίζεται μια βασική διαφορά σχετικά με τον χώρο όπου πραγματοποιείται η εναπόθεση του ίχνους. Στην περίπτωση της κουλτούρα των γκράφιτι έχουν ως τόπο δράσης τον αστικό ιστό της πόλης ενώ στην περίπτωση των κτηνοτρόφων την ύπαιθρο. Ο νέος χώρος μελέτης θα λέγαμε πως επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την πρόθεση των δρώντων προσώπων, δηλαδή το που απευθύνεται κάθε φορά το εικονιζόμενο μήνυμα. Οι κτηνοτρόφοι δημιουργούν το εικονιζόμενο μήνυμα, δίχως να έχουν σκεφτεί απαραίτητα ποιος πρόκειται να το δει. Προφανώς δεν απευθύνονται στο πλήθος της πόλης, εν άγνοιά τους λοιπόν το ίχνος αφήνεται στην τύχη του εν δυνάμει περαστικού - περιπατητή10 που θα διασχίσει τον συγκεκριμένο τόπο,

9

Οι συγκεκριμένες ονομασία τόπων θα καταγραφούν στην ελληνική γλώσσα καθώς όπως είναι

γνωστό το βλάχικο ιδίωμα είναι προφορική γλώσσα. Όλες έχουν αναφερθεί από τον κτηνοτρόφο Χρήστο Τ και Γιώργο Τ. Όπως λέει και ο ίδιος «όλη την περιοχή την έχω περπατήσει με τα πόδια».

10

Ως ερώτηση τέθηκε στους συνεντευξιαζόμενους κατά πόσο είναι πιθανόν οι αποτυπώσεις να

εντοπισθούν από κάποιον εξωτερικό παρατηρητή ή περιπατητή και η απάντησή τους ήταν κατηγορηματική καθώς μου είπαν ότι «δεν πρόκειται να περάσει από εδώ κάνεις, δεν είναι Πήλιο!».

στον ίδιο τον κτηνοτρόφο ή στους υπόλοιπους κτηνοτρόφους. Το ίχνος λοιπόν, ίσως δύσκολα να εντοπισθεί διότι πολλές φορές καλύπτεται από την βλάστηση της άνοιξης και του φθινοπώρου, δεύτερον η ενέργεια της χάραξης είναι πολλές φορές ίδιας μορφικής κλίμακας με τις τυχαίες αλλοιώσεις των βράχων και τέλος το εικονιζόμενο μήνυμα μπορεί να αποτυπωθεί σε ένα αρκετά δύσβατο μέρος που δύσκολα κάποιος θα έχει πρόσβαση. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε πως αν η αποτύπωση είναι μέσο επικοινωνία επιτυγχάνεται κυρίως από εμένα προς εμένα ή από τον κτηνοτρόφο προς έναν άλλον κτηνοτρόφο που ανήκει στην ίδια πολιτισμική ομάδα. Βέβαια, δεν απορρίπτουμε μια πιθανή ανακάλυψη του σημείο από έναν τρίτο. Η «ενδοσκοπική» πλευρά της επικοινωνίας όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω επιτυγχάνεται σε αυτή την περίπτωση σε μεγαλύτερο βαθμό. Τέλος, η παραβατικότητα είναι ακόμα ένα βασικό στοιχείο που χαρακτηρίζει την πρακτική του γκραφίτι. Αναπόσπαστο στοιχείο της είναι το μέρος της ενέργειας των δρώντων προσώπων, δηλαδή πάνω σε ποια επιφάνεια αποτυπώνεται το ίχνος (δημόσια-ιδιωτική κτηριακή υποδομή). Όπως είναι γνωστό οι κτηνοτρόφοι αφήνουν σημεία στο χώρο μέσα στα «όρια» της υπαίθρου. Δεν δραστηριοποιούνται μέσα στη πόλη καθώς είναι μια ενέργεια που έχει παρατηρηθεί κατά την διάρκεια της δουλειάς τους. Η αποτύπωση λοιπόν, γίνεται σε ένα ανοιχτό χώρο όπου ανήκει σε όλους, αν θα μπορούσε να ειπωθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα «κοινής ιδιοκτησίας» είναι ο αιγιαλός και οι παραλίες. Πολλές φορές όμως μπορεί ορισμένες εκτάσεις να είναι ιδιωτικές, δηλαδή καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Ο παράγοντας της ιδιοκτησίας βέβαια είναι μεγαλύτερο πρόβλημα της δράσης στη πόλη. Υπό αυτή την έννοια ίσως οι αποτυπώσεις τον κτηνοτρόφων είναι μη νόμιμες στα πλαίσια της φθοράς ξένης περιουσίας. Αλλά ίσως στη περίπτωση των κτηνοτρόφων να μην υπάρχει το νομικό πλαίσιο που να καθιστά αυτή την ενέργεια στο συγκεκριμένο χώρο μη νόμιμη. Δεν αποτελούνε άλλωστε «απειλή» για την εικόνα της πόλης. Το βασικό κοινό στοιχείων και των δύο υποκειμένων είναι ότι μέσα από την αποτύπωση τους πραγματοποιείται η «οικειοποίηση» του χώρου δράσης.

3.2 πρακτική Σύμφωνα με μαρτυρίες ανθρώπων λοιπόν, αυτές οι αποτυπώσεις έχουν δημιουργηθεί από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους εν ώρα εργασίας. Στη θεματολογία των συγκεκριμένων εντοπίζεται κυρίως το γλωσσικό μήνυμα όπου αναγράφονται ημερομηνίες, ονόματα, παρατσούκλια, μικρές φράσεις, στίχοι τραγουδιών. Σπανιότερα έχει παρατηρηθεί το σκίτσο καθώς λίγες μαρτυρίες υπάρχουν σε αυτήν την μορφή. Η αποτύπωση των μηνυμάτων γίνεται κυρίως με την ενέργεια της χάραξης. Συνήθως χρησιμοποιούν κάποιο μαχαίρι ή μια κοφτερή πέτρα που βρίσκουν εκείνη την στιγμή, αποτυπώνοντας με αυτόν τον τρόπο το μήνυμα που επιθυμούν στην επιφάνεια που τους προσφέρεται. Μέσω αυτής της ενέργεια, παρατηρούμε πως η μορφή του γλωσσικού μηνύματος είναι πιο τραχιά, γραμμικά δοσμένη λόγω της σκληρής επιφάνειας. Αυτό που έχει σημασία είναι το τι αποτυπώνεται ανεξάρτητα με τον λόγο για τον οποίο ακολουθούν αυτή την πρακτική. Η θεματολογία. Πάνω σε ένα στύλο αλουμινίου (σήμανσης αγωγούς αερίου) έχει χαραχθεί το όνομα του συγκροτήματος με τίτλο «Joy division». Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιώργος Τ. «το είχα γράψει όταν ήμουν περίπου 15 και βοηθούσα τον πατέρα μου στα γίδια. Στη περιοχή Πάτα Άτσα Λούγκα. Τυχαία το είδε ο αδελφός μου και μου το είπε. Ούτε θυμάμαι ότι το είχα κάνει». Το εικονικό μήνυμα του ονόματος του συγκροτήματος θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι φεύγει από τα στενά παραδοσιακά εθνοτικά πλαίσια και επικοινωνεί με νέα πολιτισμικά χαρακτηριστικά που αφορά έναν πιο ευρύ κοινό. Τέλος, ανεξάρτητα με την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται, το συγκεκριμένο μήνυμα είναι εύκολο να εντοπισθεί. Ο στύλος από μόνο του αποτελεί σημείο. Σημείο όπου πλέον σηματοδοτείται ως μια επιφάνεια χάραξης. Σύμφωνα με τον Γιώργο Τ. τα περισσότερα που έχουν εντοπισθεί είναι ονόματα και χρονολογίες στις περιοχές Γκόμα και Καταθήκη. Πιο συγκεκριμένα αναγράφονται ονόματα των ίδιων των κτηνοτρόφων όπως: «Γιώργος Δ. Τσούτσας», «Γκάγκας Λ. Θανάσης», «Έλβις Ράμα» και αρχικά ονομάτων ορισμένα από τα οποία περικλείοντας από το σύμβολο της καρδιάς. Πιο συγκεκριμένα, το όνομα Έλβις Ράμα από μόνο του μας παραπέμπει στην υπάρξει της αλβανικής

εθνότητας δηλώνοντας με αυτό τον τρόπο την ιδιότητα του προσώπου ως οικονομικό

μετανάστη,

ο

οποίος

σύμφωνα

με

τα

λεγόμενα

του

συνεντευξιαζόμενου γνώριζε ήδη πριν την μετακίνησή του στην Ελλάδα αρκετά καλά το επάγγελμα. Ένα ακόμα στοιχείο που αξίζει να αναφερθεί είναι το σύμβολο της καρδιάς το οποίο παρατηρούμε ότι χρησιμοποιείται σε όλο το κόσμο και από διαφορετικές κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες κάθε φορά, δηλώνοντας έτσι την οικουμενικότητα του. Επίσης, ένα ακόμα χαρακτηριστικό το οποίο είναι διαχρονικό καθώς το συναντάμε σε οποιαδήποτε εποχή και τόπο είναι οι αναγραφόμενες χρονολογίες. Με την χάραξη του έτους θα μπορούσαμε να πούμε πως σηματοδοτείται το πάγωμα του χρόνου. Κάποτε ήταν εκεί, οι ίδιοι σκαλίζοντας τον βράχο δηλώνοντας το έτος με την ενέργεια της χάραξης. Σύμφωνα με τον Χρήστος Τ. αναφέρει ότι εν ώρα εργασίας έχει εντοπίσει γραμμένο την χρονολογία «1932», το οποίο εντοπίστηκε τυχαία σύμφωνα με τα λεγόμενά του πάνω σε βράχο χαραγμένο. Τέλος, έχουν εντοπισθεί σκίτσα τα οποία αναπαριστούν τσολιάδες. Ο κ. Σπύρος

αναφέρει χαρακτηρίστηκα ότι έχει εντοπισεί σκίτσα τα οποία

αναπαριστούν τσολιάδες κατά την διάρκεια σεξουαλικής πράξης. Αυτό βρίσκεται στην περιοχή Γκόμα το οποίο έκτοτε δεν το έχει ξανά βρει. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ίσως να έχει καταστραφεί από τα βλήματα του στρατού. Επιπλέον ο Χρήστος Τ. αναφέρει ότι στο Πήλιο στη περιοχή Κοκκινόγεια (Άνω Κερασιά) έχει βρεθεί ένα σκίτσο πάνω σε μια πέτρινη βρύση (σημείο στάσης) το οποίο αναπαριστά κότες και κατσίκες νεκρές, αναποδογυρισμένες, κατά τον κατακόρυφο άξονα της σχεδίασης. Αναγράφεται ακόμα και η φράση «πανωλεθρία του 1952» κατά την οποία αποδεκατίστηκαν τα κοπάδια όπως λέει ο ίδιος λόγω προκαταλήψεων σχετικά με το δίσεκτο έτος. Πέραν της καταγραφής ενός ιστορικού γεγονότος η τοποθεσία της βρύσης είναι αρκετά κομβικό σημείο διότι αποτελεί μέρος ξεκούρασης και στάσης των περιπατητών. Στα σημεία αναμονής-στάσεις σε οποιοδήποτε τόπο μπορεί κανείς να παρατηρήσει αντίστοιχες αποτυπώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι στάσεις λεωφορείων, τρένου, παγκάκια κτλ.

3.3 γλώσσα | μουσική Αναλύοντας στις προηγούμενες ενότητες, την πρακτική της αποτύπωσης του ίχνους, εν συνεχεία θα παρουσιαστούν κάποια πολιτισμικά χαρακτηριστικά που στην περίπτωση των κτηνοτρόφων παίζουν ιδιαίτερο ρόλο. Αυτά τα χαρακτηριστικά, που εντοπίζονται σχεδόν σε όλες τις πολιτισμικές ομάδες είναι η γλώσσα και η μουσική. Πέρα λοιπόν από τις προσωπικές προτιμήσεις του καθενός ως μονάδα αυτό που έχει σημασία είναι να εξετασθούν τα κοινά στοιχεία της πολλαπλότητας των κτηνοτρόφων. Αρχικά, αξίζει να αναφερθεί ότι οι κτηνοτρόφοι είναι δίγλωσσοι διότι η πλειονότητα της ομάδας μιλούν την ελληνική γλώσσα και ταυτόχρονα το βλάχικο ιδίωμα11. Έτσι λοιπόν η πλειοψηφία της ομάδας επιλέγει να επικοινωνεί χρησιμοποιώντας κατά κύριο λόγο το βλάχικο ιδίωμα. Επιπλέον, πολύ σημαντικό είναι πως λόγω του κοινού επαγγελματικού τομέα υπάρχει το κατάλληλο ειδικό λεξιλόγιο το οποίο χαρακτηρίζει αυτή την ομάδα. Έτσι λοιπόν το βλάχικο ιδίωμα με το επαγγελματικό γλωσσάρι δένουν μεταξύ τους δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ένα είδος αργκό, αν θα μπορούσε να θεωρηθεί, που χρησιμοποιείται αποκλειστικά από βλαχόφωνους κτηνοτρόφους. Κάποιες χαρακτηριστικές λέξεις οι οποίες σημειώθηκαν κατά την διάρκεια της συζήτησης: πικουράρου: βοσκός, κουπίου: κοπάδι, μούλκου: άρμεγμα σουγκάρου: τα νεογέννητα κατσίκια τα οποία γεννιούνται «όψιμα» ή αλλιώς καχεκτικά, κόρμπα: μαύρο τρίχωμα κατσίκας, φλώρου: άσπρο τρίχωμα κατσίκας, γκέσου: μαύρο με καφέ τρίχωμα κατσίκας, τσάρκο: χώρος που κοιμούνται τα νεογέννητα, κονακί: καλύβα, γρέκι: μέρος στο οποίο κοιμούνται το βράδυ τα ζώα στην ύπαιθρο, ντουκαν καλι (ducan’ kali): βλαχόστρατα, ο δρόμος που ακολουθούσαν το χειμώνα και την άνοιξη για την μετακίνησή τους οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι.

11

Το βλάχικο ιδίωμα δεν αναπαριστάτε μέσω αλφαβήτου, είναι μια προφορική εξ ολοκλήρου

γλώσσα. Η διαιώνισή της γίνεται από τις προηγούμενες γενιές στις επόμενες από στόμα σε στόμα. Στην προσπάθειας «εκσυγχρονισμού» του Σέσκλου ήδη από την δεκαετία των 80’ πολλές οικογένειας λόγω επιλογής σταμάτησαν να μιλούν βλάχικά και με αυτό τον τρόπο παρατηρείται πως το ιδίωμα έχει αρχίσει να χάνεται

Στη συγκεκριμένη πολιτιστική ομάδα επιπλέον έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχει μια θελημένη, έντονη επαφή με τις «ρίζες», ανεξαρτήτως ηλικίας. Αυτό εντοπίζεται πρώτον από την επιθυμία αρκετών για την διατήρηση του βλάχικου ιδιώματος και δεύτερον από τα κοινά μουσικά ακούσματα.

Θα ήθελα να

επισημανθεί ότι δεν αναφέρομαι απαραίτητα σε ένα είδος προσκόλλησης στη παράδοσης που αφορά τον τόπο ως καταγωγή αλλά τον τόπο ως μνήμη, ως φορέα πολιτισμικών αγαθών. Σύμφωνα με το Lotman και Uspensky (1978) οι ίδιοι παραλληλίζουν ή και ταυτίζουν τον όρο πολιτισμό με τον ορισμό της μνήμης. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτή η θέση ισχυροποιεί απόλυτα το συγκεκριμένο φαινόμενο καθώς η βιωμένη εμπειρία της κοινότητας αποτελεί σημείο

μνημόνευσης

και

μετέπειτα

διαιώνισης

των

πολιτισμικών

χαρακτηριστικών. Στην αντίστοιχη περίπτωση της κουλτούρας του γκράφιτι παρατηρείται πως η hip-hop μουσική είναι επικρατέστερη χωρίς βέβαια με αυτή την δηλώση να ακυρώνεται και η επιμέρους προσωπική επιλογή του καθενός. Σύμφωνα με αυτό λοιπόν στην περίπτωση των κτηνοτρόφων μουσικό χαρακτηριστικό αποτελούν τα πολυφωνικά βλάχικα τραγούδια (έχουν την λογική μοιρολόι αλλά δεν εκδηλώνεται το στοιχείο του θρήνου). Τραγούδια που λέγανε την άνοιξη κυρίως όταν μετανάστευαν στα βουνά και αντίστοιχα όταν κατεβαίνανε πάλι πίσω σε ημι-ορεινές περιοχές. Την άνοιξη κατά τις μέρες της μετανάστευσης επικρατούσε γιορτινή ατμόσφαιρα κατά την μετακίνησή τους τραγουδώντας όλοι μαζί η ομάδα. Επιπλέον, ακόμα ένα είδος μουσικής είναι τα ηπειρώτικά παραδοσιακά προφανώς και λόγο της καταγωγής τους. Παρατηρούνται κατά κόρον σε βλάχικα πανηγύρια.

3.4 συμπέρασμα Καταλήγοντας θα επισημανθούν κάποια βασικά στοιχεία που είναι κρίσιμα σχετικά με την εναπόθεση του ίχνους από τους κτηνοτρόφων του Σέσκλου. Ως χαρακτηριστικά έχουν αναφερθεί η γλώσσα, η μουσική και επιπλέον το γκραφίτι της υπαίθρου που τους χαρακτηρίζουν ως πολιτισμική ομάδα.

Αξίζει να επισημανθεί ότι μέσα από τις διαφορετικές γραφές στην ύπαιθρο, οι οποίες παρατηρούνται ήδη από το 1932 σύμφωνα με την συνέντευξη, καταλαβαίνουμε ότι με την καθημερινή χρήση αλλά και με την πάροδο του χρόνου αυτή η αχανής έκταση μετατρέπεται σε βιωμένο χώρο όπως έχει ειπωθεί και παραπάνω. Το καθημερινό περπάτημα, το άραγμα, η στάση, η χάραξη στους βράχους είναι μόνο λίγες από τις ενέργειες που πράττει ο κτηνοτρόφος εν ώρα εργασίας, το οποίο οδηγεί στην οικειοποίηση του χώρου. Επίσης, μέσα από την εναπόθεση του ίχνους παρατηρούμε πως με αυτό τον τρόπο η διαδρομή τους σημαίνεται στο χώρο, δηλώνοντας την ύπαρξη μιας παρελθοντικής ενέργειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και οι χώροι στάσεις οι οποίοι αναβιώνουν, «ζωντανεύουν» μέσα από το γκραφίτι. Ένα είδος συνομιλίας εν αναμονή. Ακόμα ένα σημαντικό στοιχείο που αξίζει να επισημανθεί είναι πως μπορούμε να θεωρήσουμε την ενέργεια της χάραξης ως φορέα μνήμης. Οι αποτυπώσεις μαρτυρούν στοιχεία που αφορούν πολιτισμικά χαρακτηριστικά, ιστορικά γεγονότα, προσωπικές προτιμήσεις δημιουργώντας μικρές εγχάρακτες αφηγήσεις της συγκεκριμένης ομάδας. Επιπλέον, με την ύπαρξη των μικρών αποτυπωμένων αφηγήσεων στην ύπαιθρο το μνημονικό σημείο πλέον, αποκτά τρίτη διάσταση σηματοδοτώντας τον μνημονικό χώρο μέσω της αποτυπωμένης δράσης ενός πρώην παρελθοντικού περάσματος. Τέλος, όσον αφορά την περίπτωση των εικονιζόμενων μηνυμάτων μπορεί κανείς να διακρίνει ότι είναι χαραγμένα στην ελληνική γλώσσα. Με βάση το έτος 1932 σύμφωνα με την συνέντευξη ειπώθηκε πως μέλη της κοινότητας λόγω «εξελληνισμού» από επιλογή ήξεραν γραφή ή έστω ορισμένοι φρόντιζαν να γνωρίζουν μέσω της εκπαίδευσης των παιδιών τους (ελληνικό σχολείο), να γράφουν το όνομά τους. Οπότε η προφορική αφήγηση μέσω της γραφής αποτυπώθηκε σε μνημονικό σημείο στο χώρο. Επίσης, ένα ακόμα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό το οποίο φαίνεται από την μετάβαση της αποτύπωση του τσολιά, στην χάραξη του συγκροτήματος «Joy division» είναι η επιρροή νέων πολιτισμικών χαρακτηριστικών, εξωγενών παραγόντων που αλλάζουν πλέον την θεματολογία του εικονιζόμενου μηνύματος και απευθύνονται σε ένα πιο ευρύ κοινό.

Αντί επιλόγου Είναι σαν να «ψάχνει ψύλλους στα άχυρα». Έτσι λίγο πολύ μου είπαν όλοι τους. Μία τεράστια

αχανής περιοχή στην οποία υπάρχουν μικρά σημεία

χαραγμένα σε οποιαδήποτε επιφάνεια στην ύπαιθρο. Ο κρυμμένος θησαυρός που ίσως χαθεί με το πέρασμα του χρόνου. Η συγκεκριμένη εργασία δεν προσπαθεί να ταυτίσει ούτε να συγκρίνει την κουλτούρα των κτηνοτρόφων με αυτή την κουλτούρα των γκράφιτι. Ξεκινάει με μια απλή παρατήρηση η οποία εντοπίζεται στους writers, που δεν άλλη από την αποτύπωση του ίχνους. Προσπαθεί να εξετάσει ακόμα ένα νέο υποκείμενο, ή καλύτερα μια πολλαπλότητα η οποία χρησιμοποιεί ως πρακτική την ενέργεια της αποτύπωσης στο βιωμένο χώρο. Στον τόπο όπου ο ίδιος ο κτηνοτρόφος διασχίζει αρκετές ώρες μέσα στην ημέρα του αποκτώντας καθημερινά νέα βιώματα του «έξω». Έτσι λοιπόν οι υπαίθριοι writers ως πολιτισμική ομάδα ακολουθούν μια νέα μορφή

επιτόπιας αυτό-καταγραφής των πολιτισμικών τους στοιχείων,

δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο αποσπασματικά υπαίθρια αφηγήματα. Αυτό βέβαια που πρέπει να τονιστεί είναι πως μια πιο συστηματική καταγραφή και ανάλυση των οπτικών μηνυμάτων ενισχύσει την παραπάνω πρόταση διότι η μεθοδική καταγραφή, κατηγοριοποίηση και μελέτη των στοιχείων που θα εντοπισθούν μπορούν να δημιουργήσουν νέα πολιτιστικά αφηγήματα της συγκεκριμένης ομάδας. Αυτό που μένει λοιπόν είναι η αναζήτηση των σημείων.

5.Βιβλιογραφικές αναφορές // Barthes R. (2007). Εικόνα-ήχος-κείμενο, μτφρ. Βέλτσος Γ. Αθήνα: Πλέθρον // Butler J. (2017). Σημειώσεις για μια επιτελεστική θεωρία της συνάθροισης, μτφρ. Λαλιώτης Μ. Αθήνα: angelus novus // Jacobson S. (2019). Dictionary of old school aerosol Art., Ph.D. Art History. διαθέσιμο στο: https://konstochpolitik.org/2019/07/31/dictionary-of-aerosol-artunder-redigering-bilder-tillkommer/ (τελευταία πρόσβαση 09.02.2021) // Lotman Yu. M. and Uspensky B. A. (1978). On the Semiotic Mechanism of Culture, New Literary History, Vol. 9, No. 2, Soviet Semiotics and Criticism: An Anthology (pp. 211-232) // Le scritte dei pastori διαθέσι στο: http://www.scrittedeipastori.it/index-en.php (τελευταία πρόσβαση 09.02.2021) // ‘Takis 183’ Spawns Pen Pal. New York Times (1857-Current file): Jul 21, 1971, ProQuest Historical Newspapers The New York Times pg. 37. // Ong J. Walter (1995). Προφορικότητα και Εγγραμματοσύνη. Η εκτεχνολόγηση του λόγου, μτφρ Χατζηκυριάκου Κ. Κρήτη: ΠΕΚ (Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης) // Κολοβός Γ. (2015). «Κοινωνικά Απόβλητα»; Η ιστορία της πανκ σκηνής στην Αθήνα 1979-2015, Αθήνα: εκδόσεις Απρόβλεπτες // Πάγκαλος Ο. (2017). Η συνάντηση του writer με την εξουσία. Το γκραφίτι ως τρόπος επικοινωνίας και ως τέχνη στο δημόσιο χώρο, διδακτορική διατριβή τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονίκη Βιβλιογραφία εικόνων (παράρτημα) // προσωπικό αρχείο: οι αποτυπώσεις-γκραφίτι έχουν φωτογραφεί από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους.

6.Παράρτημα Οι παρακάτω εικονιζόμενες αποτυπώσεις-γκραφίτι έχουν φωτογραφηθεί από τους δύο κτηνοτρόφους τον Χρήστο Τ. και Γιώργο, ο τρίτος κ. Σπύρος δεν έχει κινητό τηλέφωνο. Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν κάποια επιμέρους στοιχεία που αφορούν συγκεκριμένα τα γλωσσικά και εικονικά μηνύματα των φωτογραφίες αλλά και κάποια σχόλια τα οποία έχουν καταγραφεί κατά την διάρκεια συζήτησης. Σύμφωνα με την εικόνα 1 το εικονιζόμενο κτίσμα βρίσκεται στην περιοχή του προφήτη Ηλία και είναι κατάλυμα προστασίας από την βροχή. Το συγκεκριμένο έχει κατασκευαστεί από τους κτηνοτρόφους της περιοχής το οποίο είναι σημείο στάσης και αναμονής. Πιο συγκεκριμένα παρατηρούμε τις αποτυπώσεις «Γεράσιμος Χ. Καπουράνης 1960» (εικ.2) ο οποίος ήταν κτηνοτρόφος της περιοχής. Χαρακτηριστικά ο Γιώργος Τ. αναφέρει ότι έτρωγε μόνος του σαν «λύκος». Κάτι ακόμα που διακρίνουμε είναι το όνομα «Παλάντζας» (εικ.2) μεταγενέστερη επιγραφή ενός παιδιού από το χωριό. Τέλος στο ίδιο κτίσμα απεικονίζεται η λέξη «ΝΑΜΑ» (εικ.3) για την οποία δεν γνωρίζουν κάποια πληροφορία. Παρόλο αυτά μπορούμε ίσως να διακρίνουμε την λευκή απόχρωση, όπως στην επιγραφής «Παλάντζας», η οποία μπορεί να είναι σχετικά πρόσφατη λόγω της έντονης χάραξη και χρώματος σε σχέση με τις άλλες χαράξεις που πλέον δεν μπορείς να διακρίνεις ακριβώς τι γράφουν.

εικ.1 κτίσμα για στάση-αναμονή

εικ.2 επιγραφή-γκραφίτι 1

εικ.3 επιγραφή-γκραφίτι 2

Στην εικόνα 4 παρατηρούμε τα αρχικά «Α.Χ.Τ» γραμμένο δύο φορές εκ των οποίων η μία εγγράφεται μέσα στο σύμβολο της καρδιάς και το έτος «1969». Το συγκεκριμένο βρίσκεται στην περιοχή Σουβάλα χαραγμένο από τον κτηνοτρόφο Χρήστο Τσιαμίτας του Αθανασίου (όνομα του πατέρα του) με παρατσούκλι «Παστίκος». Σύμφωνα με τον Γιώργο Τ. κάτω από τα αρχικά του ονόματος μπορούμε να διακρίνουμε ένα κυκλικό σχήμα που ίσως σύμφωνα με τα λεγόμενά του, έχει την μορφή κεφαλιού σε προφίλ. Τέλος, στην εικόνα 5 βλέπουμε τα αρχικά «Α.Χ.Τ» του ίδιου κτηνοτρόφου στην περιοχή Σαλιράχη, αλλά το 1970 αναγράφοντας αυτή την φορά και την ηλικία του «ετών 19». Ο συγκεκριμένος

μέχρι

και

σήμερα

είναι

κτηνοτρόφος

δουλεύοντας

επαγγελματικά. Κατά την διάρκεια της συζήτησης έγινε η ερώτηση αν γνωρίζουν

για ποιο λόγο τοποθετεί το όνομά του μέσα στην καρδιά. Η απάντηση που μου δόθηκε είναι πως «Ήταν ερωτευμένος για αυτό, νέο παιδί».

εικ.4 επιγραφή-γκραφίτι 3

εικ.5 επιγραφή-γκραφίτι 4

* Η εκπόνηση της εργασίας πραγματοποιήθηκε τους μήνες Νοέμβριο του 2020 μέχρι και τον Φλεβάρη του 2021, κατά την διάρκεια της πανδημίας του COVID-19. Αυτή είναι η μόνη αιτία του περιορισμένου εικονικού υλικού της εργασία λόγω της απαγόρευσης κυκλοφορίας και των περιοριστικών μέτρων που επικρατούν μέχρι και σήμερα (11.02.21).