Hiện diện bên con | Susan Stiffelman

Biên mục trên xuất bản phẩm của Thư viện Quốc gia Việt Nam

Stiffelman, Susan

Hiện diện bên con : ý nghĩa tối hậu của việc làm cha mẹ / Susan Stiffelman ; Trần Đức dịch. - H. : Dân trí ; Công ty Xuất bản Thiện Tri Thức, 2023. - 292 tr. ; 24 cm

ISBN 9786043142846

1. Quan hệ gia đình 2. Cha mẹ 3. Con cái 306.874 - dc23

DTF0471p-CIP

PARENTING WITH PRESENCE: Practices for Raising Conscious, Confident, Caring

Kids by Susan Stiffelman, mft

HIỆN DIỆN BÊN CON: Ý nghĩa tối hậu của việc làm cha mẹ, Susan Stiffelman

“Original English language edition published by Susan Stiffelman. Copyright (c) 2015 by Susan Stiffelman. Vietnamese edition copyright (c) 2023 by Thien Tri Thuc Publishing Company. All rights reserved.”

Cuốn sách được xuất bản theo hợp đồng bản quyền giữa Susan Stiffelman c/o Barbara

Moulton Literary Agency và Công ty TNHH Xuất bản Thiện Tri Thức, số 75B, Yên Phụ, Tây

Hồ, Hà Nội, Việt Nam, thông qua đại lý bản quyền Con Sóc, Việt Nam.

Không chấp nhận mọi hình thức sao chép, in ấn hoặc chuyển thể sang các hình thức xuất bản

điện tử nào mà chưa có sự cho phép của Thiện Tri Thức.

Team thực hiện: Thảo Triều – Khánh Minh - Biko – Thái Hiền - Mầu Quang Hưng - Áo Lam

Mục lục

Lời giới thiệu ......................................................................................7

Lời mở đầu ......................................................................................11

Chương 1: Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất .........................19

Chương 2: Cha mẹ lớn lên trong quá trình nuôi dạy con .................37

Chương 3: Vứt bỏ những ảo tưởng về con .......................................67

Chương 4: Không phải là quá trình nuôi con lớn khôn, mà đó là quá trình nuôi dưỡng sự trưởng thành của cha mẹ .........93

Chương 5: Nêu gương về Yêu chính mình và Nhận biết ................105

Chương 6: Giao tiếp lành mạnh và Tăng cường kết nối..................139

Chương 7: Dẫn dắt cuộc trò chuyện ...............................................155

Chương 8: Nuôi dưỡng sự đồng cảm, tính nhạy cảm và lòng trắc ẩn ......................................171

Chương 9: Giúp con đối mặt với căng thẳng .................................189

Chương 10: Hạnh phúc có sẵn ở trong bạn .....................................211

Chương 11: Hướng dẫn thực hành: Chiến thuật và Chiến lược ......231

Phần kết .........................................................................................284

Đôi lời của tác giả...........................................................................287

Để được phép lái xe ô tô và không trở thành mối nguy hiểm khi tham gia giao thông, bạn cần phải vượt qua hai bài kiểm tra: lý thuyết và thực hành. Cũng vậy, ngoại trừ những việc thô sơ nhất không cần qua đào tạo, những việc khác đều có những yêu cầu nhất định, và với những công việc phức tạp thì việc đào tạo sẽ đòi hỏi trong nhiều năm. Tuy nhiên, một trong những công việc phức tạp gian khó và quan trọng bậc nhất là Nuôi dạy con, lại không đòi hỏi các bậc cha mẹ phải tham dự bất kỳ chương trình đào tạo hay các kỳ thi đánh giá năng lực nào.

Tác giả Alvin Toffler đã viết: “Tình mẫu tử vẫn là sự bảo tồn nguyên sơ tuyệt vời và duy nhất của con người.” Sự thiếu kiến thức hoặc chỉ dẫn về lĩnh vực này là một trong những lý do tại sao rất nhiều bậc cha mẹ phải vật lộn với việc nuôi dạy con. Những thách thức trong việc nuôi dạy con không hẳn đến từ

khả năng đáp ứng nhu cầu vật chất cho trẻ và càng không phải là do các bậc cha mẹ thiếu tình yêu thương với con. Mà là, các bậc cha mẹ không biết làm thế nào để đối phó với những thách

thức mà đứa trẻ tạo ra cho họ mỗi ngày, cũng như họ không biết cách phản hồi một cách tương hợp với nhu cầu tâm lý và tinh thần đang phát triển nơi đứa trẻ ra sao.

Ở các thời đại trước đây, việc nuôi dạy con có thể được thực hiện theo các hình thức nghiêm khắc và cực đoan. Ngày nay dù

Lời giới thiệu

Hiện diện bên con

đã có nhiều thay đổi nhưng hầu hết các bậc cha mẹ vẫn không đưa ra được cách thức nuôi dạy với những chỉ dẫn rõ ràng mà những đứa trẻ mong chờ. Có một sự thiếu hụt hoàn toàn trong hầu hết các gia đình, nó giống như một con tàu thiếu bánh lái đang trôi nổi giữa đại dương. Cha mẹ không nhận ra rằng những đứa trẻ cần họ ra sao, chúng cần cha mẹ như thể sự cần có “vị thuyền trưởng trên một chiếc tàu” - đó là cách mà Susan Stiffelman đã mô tả. Cách nói đó hoàn toàn không có ý hướng tới việc quay trở lại phương thức giáo dục độc đoán của những thời đại trước mà ngụ ý về việc tìm ra sự cân bằng, một con đường trung dung, nằm giữa mô thức độc đoán khắc nghiệt và mô thức phóng túng buông thả.

Tuy nhiên, suy cho cùng, nguyên nhân sâu xa của sự tha hóa trong gia đình không phải là sự thiếu hiểu biết về cách thức giáo dục trẻ mà là sự thiếu tỉnh thức của các bậc cha mẹ. Không có những bậc cha mẹ tỉnh thức thì không thể có sự nuôi dạy con trong tỉnh thức. Những cha mẹ có sự thức tỉnh có thể duy trì một mức độ nhận thức nhất định trong cuộc sống hàng ngày của họ mặc dù đối với hầu hết nhân loại điều đó vẫn chưa xảy ra. Khi không có tỉnh thức (tên gọi khác của từ “tỉnh thức” là “chánh niệm” hoặc “sự hiện diện”), bạn kết nối với con bạn, cũng như với những người khác bằng một tâm trí đã bị điều kiện hóa với cái tôi giả tạo. Bạn dính chặt vào những mô thức phản ứng của cảm xúc, niềm tin và những giả định trong vô thức mà bạn hấp thu từ cha mẹ và từ nền văn hóa xung quanh nơi bạn lớn lên.

Những mô thức này đa phần bắt nguồn từ những thế hệ

xa xưa trong quá khứ. Tuy nhiên, khi có sự thức tỉnh (hoặc sự

hiện diện, như cách tôi thường gọi) bạn trở nên có nhận thức

về các mô thức cảm xúc, lý trí và hành vi trong chính mình, bạn bắt đầu có sự lựa chọn về cách phản ứng với con cái thay

vì hành động một cách mù quáng theo các khuôn mẫu xưa cũ.

Lời giới thiệu

Và một điều cũng rất quan trọng là, khi đó bạn sẽ không truyền lại những khuôn mẫu đó cho đứa trẻ nữa.

Khi không có sự hiện diện, bạn chỉ có thể kết nối với trẻ thông qua tư duy và cảm xúc ở lớp mặt thay vì ở một mức độ sâu sắc hơn nơi bản thể. Ngay cả khi tất cả những gì bạn làm là đúng đắn, thì thành phần quan trọng nhất trong mối quan hệ giữa bạn với con cái vẫn bị thiếu đi chiều không gian của hiện hữu, của bản thể, đó chính là phần linh hồn.

Bằng trực giác, đứa trẻ sẽ cảm nhận được có một sự thiếu

hụt cực kỳ quan trọng trong mối quan hệ của chúng với cha mẹ, đó là cha mẹ đã không có mặt một cách đầy đủ, không thực sự ở đó mà họ luôn luôn bị mắc kẹt trong dòng tâm trí.

Một cách vô thức đứa trẻ sẽ cảm thấy rằng cha mẹ đang giữ lại một thứ gì đó quan trong. Cảm nhận này thường dẫn đến sự

bực tức hoặc oán giận ở trẻ, hay nó có thể biểu hiện theo nhiều cách khác nhau và cũng có thể tiềm ẩn trong trẻ cho đến tuổi thanh niên.

Mặc dù “khoảng cách” giữa cha mẹ và con cái vẫn là chuẩn mực, thì một sự thay đổi đã diễn ra. Số lượng các bậc cha mẹ đang trở nên thức tỉnh ngày càng nhiều, họ có thể vượt qua những khuôn mẫu có sẵn trong tâm trí để kết nối với con cái ở một mức độ sâu sắc hơn.

Việc nuôi dạy con theo những cách tha hoá, một mặt là do thiếu kiến thức để cân bằng giữa phương pháp tiếp cận độc đoán hà khắc xưa cũ và phương pháp tiếp cận hiện đại ngày nay, tuy nhiên gốc rễ của tình trạng trên là do sự thiếu hiện diện, thiếu tỉnh thức từ các bậc làm cha làm mẹ.

Trong khi có rất nhiều cuốn sách cung cấp bí quyết nuôi dạy con thì không có nhiều cuốn giúp tăng cường sự thức tỉnh cho các bậc cha mẹ hay cung cấp những hướng dẫn về cách sử dụng những thách thức hàng ngày của việc nuôi dạy con

Hiện diện bên con

cái như một phương thức để phát triển nhận thức. Tác giả đã truyền đạt một nhận thức sâu sắc với những lời khuyên thiết thực về kỹ năng nuôi dạy trẻ mà không bị bỏ qua yếu tố nền tảng nơi bản thể.

Hiện diện bên con là một cuốn sách đưa ra các chỉ dẫn để hoạt động nuôi dạy con trở thành những thực hành tâm linh cho các bậc cha mẹ. Những thách thức mà con cái gây ra cho cha mẹ thành một tấm gương cho phép cha mẹ nhận ra những khuôn mẫu hành xử vô thức có sẵn trong họ và bằng cách nhận ra chúng, họ bắt đầu vượt qua những mô thức này.

Tác giả Peter Devries viết rằng: “Liệu có ai trong chúng ta có đủ sự trưởng thành trước khi có con? Giá trị của hôn nhân không phải là người lớn sinh ra những đứa trẻ mà là đứa trẻ làm người lớn trở nên trưởng thành.” Dù ở gia đình đầy đủ cả bố lẫn mẹ hay thiếu vắng một nửa thì điều chắc chắn là con cái sẽ giúp bố mẹ trưởng thành hơn. Đúng vậy, chính đứa trẻ đã tạo ra người lớn cuốn sách độc đáo của Susan Stiffel sẽ chỉ ra điều đặc biệt quan trọng đó là: cách con cái có thể giúp cha mẹ tỉnh thức như thế nào.

Eckhart Tolle - tác giả của những cuốn sách

Sức mạnh của hiện tại (The power of now)

Thức tỉnh mục đích sống ( A new earth)

Đi vào thực tại (Guardian of being), Bí mật của Milton (Milton’s Secret).

Lời mở đầu

Angie

là một chiến binh trong công việc. Với tư cách là chủ

bút của một tạp chí sức khỏe, cô luôn hoàn thành công việc một cách hiệu quả, kỹ lưỡng và đúng hạn. Mặc dù đôi khi

nhân viên của cô cảm thấy bị quản lý khá gắt gao, nhưng thực tế là cô ấy đã tạo ra một môi trường làm việc khá hấp dẫn. Cô cho nhân viên những đặc quyền như sự linh hoạt về thời gian và địa điểm, họ có thể làm việc từ xa mà không nhất thiết phải tới công ty. Còn tại văn phòng, họ có phòng nghỉ ngơi với chiếc tủ lạnh luôn sẵn những đồ ăn nhẹ hữu cơ. Dù là một chiến binh trong công việc nhưng Angie không theo chủ trương “tất cả vì công việc”. Mỗi buổi sáng, cô bắt đầu bằng thiền tập trước khi chuẩn bị công việc cho ngày mới. Giai đoạn trước khi sinh con, cô và người chồng Eric thường tham dự các khóa tu tập yoga mỗi khi họ có thời gian rảnh.

Eric cũng có một công ty nhỏ về marketing online đặt tại nhà. Sự sáng tạo và đúng hẹn luôn là điểm nổi bật trong các dự án anh thực hiện cho khách hàng.

Angie và Eric đã rất vui mừng khi con trai Charlie chào

đời. Họ đã cam kết thiết lập một gia đình khác với mô hình gia

đình mà họ đã được nuôi dưỡng lúc tuổi thơ. Với Angie, gia

đình cần tạo ra sự gắn kết, thứ mà vốn đã thiếu vắng trong gia

đình của cô lúc nhỏ; mẹ cô là một người nghiện rượu, đau yếu

bệ rạc, để mặc Angie và các chị em cô phải tự lo cho bản thân.

Hiện diện bên con

Còn cha mẹ của Eric thì quan tâm tới các con một cách quá mức, họ kiểm soát các hoạt động của Eric và em gái, Eric coi

đó là sự tước đoạt tiếng nói của hai anh em. Cả Angie và Eric

đều tâm niệm sẽ tạo dựng một mái ấm có nhiều sự cởi mở và quan tâm cho các con, điều mà họ đã thiếu hụt trong suốt thời thơ ấu.

Khi Charlie dần lớn lên, Angie và Eric luôn thích thú với sự sáng dạ của con trai. Nhưng đồng thời họ cũng nhận thấy vấn

đề từ tính khí nóng nảy, dễ bực bội và khó xoa dịu của cậu bé.

Từ lúc mới biết đi, Charlie đã thường tỏ ra giận dữ khi không

được theo ý mình. Để thể hiện tình thương và sự quan tâm, cha mẹ cậu thường cố gắng giải thích cho Charlie tại sao cậu không thể có được một số thứ cậu muốn, nhưng cách làm đó chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn. Và mặc dù rất hào hứng khi được đến học tại trường mẫu giáo, nhưng Charlie đã không thể thực hiện tốt những quy định do nhà trường đặt ra. Cậu gần như không thể ngồi yên trong giờ kể chuyện, và rất hạn chế trong khả năng kiểm soát hành vi, cảm xúc của mình. Ví dụ, khi một đứa trẻ khác có đồ chơi mà cậu muốn, Charlie ngay lập tức giành lấy món đồ và nếu gặp sự phản kháng cậu sẵn sàng xô ngã đứa trẻ kia.

Ngay sau khi Charlie nhập học, Angie và Eric được mời đến để nói chuyện với hiệu trường vì Charlie đã bắt nạt một đứa trẻ khác. Cuộc gặp gỡ này là mở đầu cho rất nhiều lần tiếp sau đó liên quan tới sự mất kiểm soát hành vi của Charlie. Và khi Charlie vừa được bốn tuổi thì mẹ cậu sinh hạ thêm một bé gái, nhưng điều đó chỉ làm gia tăng sự khủng hoảng của cậu bé. Cha mẹ cậu cố gắng tìm hiểu, nhưng họ không biết làm thế nào để đối phó với đứa con có tính khí thất thường này. Họ đã thử cả những cách như khuyên bảo, thỏa hiệp hay răn đe cũng như trừng phạt nhưng hầu hết đều kết thúc bằng việc họ phải chiều theo yêu cầu của cậu bé. Charlie đã làm cho gia đình trở

Lời mở đầu

nên xáo trộn, và cha mẹ cậu khó có một ngày yên bình. Họ cảm thấy xấu hổ khi được biết tới là mẹ và cha của một đứa trẻ cá biệt của trường. Và mỗi sớm mai thức dậy họ bắt đầu ngày mới bằng cảm giác lo lắng về những gì có thể xảy ra với đứa con trai lanh lợi của mình.

Angie và Eric đã tin rằng sự nghiêm túc trên con đường tu tập của họ bằng cách nào đó sẽ chuyển biến việc nuôi dạy con, họ hi vọng mọi việc sẽ trở nên dễ dàng và yêu thương hơn. Vì không lẽ nào trẻ em lại không bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh? Trong một gia đình mà cha mẹ thuận hoà biết quan tâm, yêu thương và chu đáo trong việc nuôi dạy con thì chắc hẳn con cái sẽ trở nên ngoan ngoãn đúng không nào?

Nhưng tiếc là, điều này là không đúng với gia đình của họ. Những buổi thiền sáng sớm của Angie đã trở thành dĩ vãng, và dù cố gắng mấy cô cũng không thể thực hiện được. Cô và Eric thường đổ lỗi cho nhau, nói với nhau những điều như: “Nếu anh/em dạy bảo con theo cách này thay vì cách đó thì cuộc vật lộn hôm nay lẽ ra có thể tránh được”.

Cặp vợ chồng này cũng giống như nhiều người khác mà tôi tương tác trong hơn ba mươi năm qua trong công việc của mình với tư cách là một giáo viên, một người hướng dẫn và là nhà tâm lý trị liệu. Cho dù các bậc cha mẹ tự xem mình là người dấn thân trên con đường tu tập, hay họ chỉ đơn giản là muốn nuôi dạy những đứa trẻ hạnh phúc mà không có sự căng thẳng vật lộn, họ thường gặp khó khăn khi đối mặt với thực

tế của việc nuôi dạy con cái, đặc biệt là khi đứa trẻ hay đòi hỏi hoặc có tính cách tỏ ra đầy thách thức.

Và ngay cả khi chúng ta có những đứa con tương đối dễ chịu, thì ngày này qua ngày khác các bậc cha mẹ vẫn phải thích nghi với việc đặt mong muốn và nhu cầu của con lên trên nhu

cầu của bố mẹ. Từ những đêm mất ngủ đến những trận đánh

Hiện diện bên con

vật với bài tập về nhà, chúng ta thấy mình cần phải phát triển những phẩm chất mới, như lòng khoan dung, sự bền bỉ, ví như khả năng đọc đi đọc lại cùng một cuốn sách tranh. . . và hơn thế nữa. Với những người tự nhận là thiên về tâm linh, cũng thú nhận, họ cảm thấy khủng hoảng bởi ở bên con cái lắm khi họ không còn chút biểu hiện gì của người thực hành tâm linh nữa. Những ngôn từ mà họ không bao giờ nghĩ rằng mình có thể nói đã tuột ra khỏi miệng khi nào không hay.

Nhưng giống như Angie và Eric, chúng ta sẽ khám phá ra rằng đứa trẻ được chúng ta sinh ra chính là người có thể dạy chúng ta nhiều nhất. Và đó là tất cả những gì mà cuốn sách này sẽ nói đến.

Chúng ta sẽ trở lại với Angie và Eric trong chương sau để xem, thử thách từ đứa trẻ đã mở đường cho những trải nghiệm nuôi trong việc nuôi dạy con theo một đường hướng mới ra sao. Và điều đó đã tạo cơ hội cho cả hai vợ chồng hàn gắn những thứ mà họ cảm thấy bị thiếu thốn từ thời thơ ấu ra sao.

Còn bây giờ, cho phép tôi chia sẻ một chút về câu chuyện của chính mình.

Hành trình nuôi dạy con cái của tôi

Năm mười lăm tuổi tôi sống ở Kansas, anh trai tôi khi đó vừa chuyển lên học đại học. Anh ấy để lại lời nhắn, khuyên tôi nên đọc một cuốn sách mà anh đã để lại trong phòng, cuốn sách có tên là Autobiography of a Yogi Tự truyện của một Yogi do Paramahansa Yogananda viết. Lúc đó tôi không quan tâm lắm và cuốn sách cứ nằm yên trên giá suốt hai năm, cho đến một ngày tôi bỗng đắm mình vào cuốn sách ấy, xúc động bởi câu chuyện kể về cuộc hành trình nhận ra điều thiêng liêng của một người đàn ông Ấn Độ.

Lời mở đầu

Cuốn sách khác thường này đã đánh thức một điều gì đó sâu sắc trong tôi, đến nỗi khi vừa đọc đến trang cuối, tôi đạp xe thẳng đến trung tâm mua sắm Prairie Village, thả tiền xu vào điện thoại công cộng, quay số đến trụ sở chính của quỹ Yogananda ở California và nói, “Tôi muốn biết về thượng đế. ”

Trong khoảng hơn một năm sau đó, tôi đã thiền theo truyền thống của Yogananda, dựa trên các hướng dẫn được gửi hàng tuần qua thư từ tổ chức Tự Biết chính mình (Self-Realization Fellowship). Tôi bắt đầu tập yoga và khám phá các loại hình

thiền định khác nhau, cuối cùng tôi tìm được cách thực hành

phù hợp với mình kết hợp với các phương pháp thực hành

nuôi dưỡng tâm hồn. Tôi đã phụ thuộc rất nhiều vào sự yên bình có được trong thiền định mỗi ngày, đến nỗi nếu tôi không thể ngồi thiền vào buổi sáng, tôi sẽ cảm thấy mệt mỏi cả ngày cho đến khi tôi có thể quay trở lại dành chút thời gian để đi vào bên trong.

Mười tám năm sau, tôi có con. Thói quen thiền tập vào buổi sáng trước đây của tôi đã giảm sút khi tôi phải vật lộn để cân bằng các hoạt động tu tập với thực tiễn của cuộc sống gia đình. Bất cứ khi nào tôi quyết tâm trở lại theo đuổi mục tiêu “phát triển tâm linh”, thì kết quả tôi nhận được là sự bực bội và căng thẳng. Tôi đã phải tìm ra cách để không còn là sự chịu đựng mà chuyển sang sự tận hưởng những khoảnh khắc của cuộc sống thường nhật như: thay tã, đọc truyện hoặc dọn dẹp đống đồ tanh bành sau giờ chơi của con trai.

Một ngày nọ, tôi đang ở trong bếp, làm cho con một chiếc bánh mì kẹp pho mát nướng. Khi tôi đứng cạnh bếp lò đợi pho mát tan chảy, tôi bỗng rơi vào trạng thái nhận thức rộng lớn về những gì đang diễn ra trong khoảnh khắc ấy. Ở đó, nơi căn

phòng này, một phép màu trong hình tướng một con người, tôi yêu quý hơn cả nhịp đập của trái tim mình, và tôi bày tỏ tình yêu đó dưới dạng một chiếc bánh mì kẹp pho mát. Tôi cảm

Hiện diện bên con

nhận lòng biết ơn vô hạn, nhận ra rằng những gì tôi đang cảm thấy không phải là một trải nghiệm tách biệt; Tôi có thể sống sâu sắc với tâm hồn rộng mở như vậy khi tôi tiếp tục các hoạt động bình thường trong ngày nếu tôi muốn.

Nuôi dạy con hóa ra lại là trải nghiệm chuyển hóa lớn nhất trong cuộc đời tôi. Tôi ngồi thiền thường xuyên nhất có thể - dù ban đầu tần suất là khá ít nhưng sau đó trở nên thường xuyên hơn khi con trai tôi lớn dần. Thật là một niềm vui to lớn khi được uống nước từ cái giếng tĩnh lặng vui tươi bên trong, và thiền định chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến “cái tôi” đang trưng ra với thế giới này. Nhưng tôi cũng hiểu rằng đời sống tâm linh đích thực là đưa tính tâm linh vào trong cuộc sống hàng ngày, bất kể tôi đã thực hành nghi lễ hay thiền định gì vào buổi sáng hôm đó.

Trong cuốn sách Hiện diện bên con này, tôi mời bạn bắt tay vào hành trình của riêng mình để mang lại sự yên bình, niềm vui và sự chuyển hóa lớn hơn trong cuộc sống nuôi dạy con mỗi ngày. Bạn sẽ khám phá các chiến lược để giúp bạn điều hướng những thăng trầm của việc nuôi dạy trẻ trong đời thực với nhận thức lớn hơn và học cách đối mặt với những tác nhân khiến bạn mất (hoặc tạm thời đánh mất) sự bình an của mình. Và bạn sẽ được mời khám phá những cách để mang tâm linh vào cuộc sống - ngay cả khi bạn là người không có khuynh hướng tôn giáo hoặc tâm linh không phải là chủ đề có gì hấp dẫn với con của bạn.

Xuyên suốt cuốn sách, tôi sẽ chia sẻ một số phẩm chất mà tôi tin rằng nó có ích trong việc nuôi dưỡng một đứa trẻ thành một người lớn có nhận thức, tự tin và biết quan tâm. Cuối cùng, bạn sẽ học các kỹ năng thiết thực để giúp bạn làm cha mẹ với sự hiện diện, phản ứng linh hoạt và được lựa chọn thay vì phản ứng trong thất vọng, tức giận và sợ hãi.

Lời mở đầu

Khi mối quan hệ giữa cha mẹ với con cái được thấm nhuần bằng sự có mặt và hiện diện sâu sắc của cha mẹ, đứa trẻ có xu hướng tiến về phía cha mẹ hơn là bạn bè khi chúng cần tìm

kiếm những hướng dẫn và hỗ trợ. Ngoài ra, khi đứa trẻ cảm thấy được yêu, được ghi nhận và được trân trọng - như chúng

đang là - chúng sẽ có nhiều động lực hơn để làm những gì cha mẹ đề nghị; vì bản chất của con người là muốn được hợp tác

với những người mà họ cảm thấy có mối liên hệ chặt chẽ hơn.

Cho dù bạn là một người thực hành tâm linh nhiệt thành hay bạn chỉ muốn làm cha mẹ một cách có nhận thức hơn, thì việc nuôi dạy con cái với sự hiện diện sẽ mở ra cho bạn cánh

cửa rộng lớn hơn của tình yêu, sự học hỏi và niềm vui mà cuộc hành trình làm cha mẹ có thể mang lại.

Tôi chào đón bạn trong cuộc hành trình này! Hãy cùng bắt đầu nhé.

Bây giờ đến lượt bạn

Đối với phần này và những phần khác trong suốt cuốn sách, bạn vui lòng truy cập www.SusanStiffelman.com/PWPextras để nghe tôi hướng dẫn bạn thực hiện bài tập.

Bất cứ khi nào tôi thực hiện một buổi tư vấn với cha mẹ, tôi luôn bắt đầu bằng cách đề nghị họ tưởng tượng rằng khi kết

thúc buổi trao đổi, cảm giác thật tốt đẹp về mọi thứ. Tôi mời họ xem xét và nói lên điều gì có thể biến cảm giác đó thành sự thật. “Bạn sẽ cảm thấy tốt hơn vì bạn đã có kế hoạch đối phó

với một vấn đề của con cái hoặc có lẽ vì bạn đã nhận ra điều gì đang thúc đẩy một vấn đề cụ thể ở con bạn? Hay bạn tưởng

tượng rằng bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhõm chỉ vì bạn sẵn sàng thực

hiện từng bước nhỏ để thay đổi mọi thứ trong gia đình hơn là

tin rằng bạn phải thay đổi tất cả mọi thứ ngay lập tức? Có lẽ

bạn dễ tha thứ hơn cho bản thân hoặc có thể hiểu rõ hơn tại

Hiện diện bên con

sao bạn lại bị con cái kích động và bạn có thể làm gì để duy trì sự bình tĩnh của mình ngay cả khi mọi việc trở nên khó khăn”.

Tôi nhận ra việc thực hiện hoạt động này giúp cha mẹ đó nhận thức rõ, những loại thay đổi nào mà họ muốn có được từ buổi làm việc với tôi.

Cho phép tôi đề nghị bạn làm điều tương tự như vậy. Hãy dừng lại một chút - có thể là nhắm mắt hoặc đặt tay lên trái tim - và tưởng tượng bạn đang khép lại trang cuối cùng của cuốn sách này, một cảm giác hạnh phúc và phấn khích vì bạn đã có bước chuyển biến đột phá. Bạn đang gặp khó khăn lớn khi làm cha mẹ và có lẽ giờ đây bạn sẽ được cải thiện nhờ đọc cuốn sách Hiện diện bên con? Điều gì đang diễn ra tốt đẹp mà bạn muốn làm nhiều hơn nữa? Và những gì là điều mà bạn muốn thay đổi?

Trở nên có nhận thức về điều bạn muốn, cuộc sống họ lý tưởng của bạn sẽ như thế nào, hình dung ra mối quan hệ lành mạnh yêu thương hơn với con cái cũng như với chính mình.

Bằng cách đặt ra một ý định rõ ràng hoặc một kết quả bạn muốn gặt hái, có thể bạn sẽ nhận được nhiều hơn khi tương tác với nội dung trong cuốn sách này, và đặc biệt hữu ích nếu bạn sẵn sàng viết lại những ghi chú để thi thoảng bạn có thể tham khảo.

Vui lòng sử dụng nhật ký để suy ngẫm về những gì đang diễn ra trong cuộc sống nuôi dạy con cái và về những gì bạn muốn phát triển hoặc chuyển hóa trong mối quan hệ với con cái, với vợ/chồng và với chính bạn.

Bạn

đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

Công cuộc nuôi dạy con giống như một tấm gương để chúng ta nhận ra những điều tốt đẹp nhất và những điều tồi tệ nhất nơi bản thân; theo đó là những phút giây bạn sống hạnh phúc nhất và đáng sợ nhất.

- Myla và Jon Kabat-Zinn

Tại những gia đình Yogi ở Ấn Độ người vợ và người chồng cùng phát nguyện đi trên con đường tâm linh, họ chọn sống đời sống vợ chồng cùng xây dựng gia đình thay vì sống trong mật thất hoặc các tu viện. Họ chọn con đường phát triển tâm linh thông qua những trải nghiệm của cuộc sống bình thường, nơi có những hoạt động của cuộc sống gia đình và những công việc thường nhật, họ coi đó như là phương tiện để tiến hóa tâm linh.

Nhiều người trong chúng ta tin tưởng rằng việc phát triển tâm linh xảy ra là kết quả của việc thiền định hằng ngày, tu tập và sự truyền dạy của những bậc thầy giác ngộ

Thực tế là, một trong những người thầy vĩ đại nhất mà bạn

có thể học đang sống ngay dưới mái nhà của bạn, ngay cả khi ( càng đúng hơn nếu ) người đó kích hoạt hoặc thách thức

những giới hạn của bạn.

Trong việc nuôi dạy con cái, mọi thứ trở nên rất thực và

rất nhanh. Tìm ra cách ứng phó khi con bạn làm đổ cốc nước

Hiện diện bên con

hoa quả trên chiếc ghế sofa mới tinh hoặc kiểm soát phản ứng của bạn khi những đứa trẻ trêu chọc nhau không ngừng trong chuyến đi xa đến nhà bà nội, những thử thách đó tương đương với một khóa học nâng cao về phát triển bản thân hay thực tập tâm linh. Bạn sẽ mất đi sự tỉnh táo hay bạn có thể ở đó với sự bình thản, liệu bạn có thể làm sâu sắc khả năng của bạn với “cái đang là”, liệu bạn có thể đáp ứng với tình huống thay vì phản ứng lại?

Tâm linh đích thực không thể xảy ra trong một mật thất trên đỉnh núi. Nó ở đây, khi tay bạn lau nước mũi của đứa trẻ, khi cùng trẻ chơi nhảy dây, hay khi phải bế ru đứa trẻ đang đau bụng vào lúc hai giờ sáng. Phòng thờ Phật ở kế bên không giúp ích gì cho bạn cả. Cách mà bạn đối mặt với thách thức mới cho thấy mức độ phát triển tâm linh của bạn như thế nào.

Người thầy là gì?

Một số nền văn hóa cho rằng con cái chính là những người thầy được đấng thiêng liêng đưa tới, chúng có thể giúp cha mẹ biến đổi trái tim và linh hồn. Mặc dù ý tưởng coi con cái là một trong những vị thầy là một ý tưởng đầy lãng mạn và ẩn chứa nội hàm sâu sắc, nhưng có một sự khác biệt lớn giữa ý tưởng lãng mạn đó và thực tế của việc nuôi dạy con.

Con cái thực sự có thể kích hoạt một tình yêu lớn trong cha mẹ mà ta không thể tưởng tượng được. Nhưng chúng cũng có thể làm phát lộ những đặc tính xấu trong cha mẹ, chỉ ra những khía cạnh xấu trong bản chất của chúng ta như tính thiếu kiên nhẫn, không khoan dung,... điều đó khiến chúng ta hổ thẹn và chếnh choáng.

Duy trì trạng thái cân bằng là chìa khóa để sống trong hiện tại, nhưng không gì có thể kiểm tra khả năng giữ quân bình của chúng ta tốt như việc nuôi dạy con cái. Nuôi dạy con có thể là

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

bất cứ điều gì ngoại trừ sự yên bình, là những cuộc cãi lộn của những đứa trẻ khi cùng nhau làm việc nhà hay khi cùng chơi một trò chơi - đó là những đặc điểm quá quen thuộc mà ta thường thấy trong cuộc sống gia đình.

Thật dễ dàng để các nguyên tắc tâm linh được va chạm với thực tế của cuộc sống nuôi dạy con mỗi ngày. Ngay cả những thiền giả hoặc những yogi dày dạn kinh nghiệm nhất cũng có thể thấy mình la hét, đe dọa, dụ dỗ hay trừng phạt khi nuôi dạy con cái, cho dù họ khởi phát với ý định rằng luôn giữ tình yêu thương và sự tĩnh tâm trước mọi hoàn cảnh.

Có câu nói, “Khi người học sẵn sàng thì vị thầy xuất hiện.”

Từ lâu, tôi đã thấy điều đó thật đúng. Khi tôi sẵn sàng cho sự mở rộng góc nhìn của mình về mặt trí tuệ, tâm lý hay tâm linh, thì một cơ hội tự xuất hiện, dường như được sắp đặt một cách

diệu kỳ để cho phép tôi khai mở, học hỏi và trưởng thành. Điều đó cũng giúp tôi nhận ra rằng, không phải lúc nào tôi cũng muốn học hỏi và phát triển! Thay vào đó, tôi đôi lúc tôi cảm giác rằng, tôi đã vô tình đăng ký vào một lớp học mà tôi không hề muốn tham gia!

Khi nói đến việc nuôi dạy con cái, có vẻ mặc dù chúng ta không cố ý đăng ký “khóa học” mà con cái cung cấp, nhưng chúng ta vẫn thấy mình bị ép buộc (“được mời?” “có cơ hội?”)

để phát triển sâu sắc và trưởng thành. Về khía cạnh này, tôi tin rằng con cái có thể trở thành những vị thầy vĩ đại nhất của chúng ta. Mặc dù chúng ta không cố tình chọn sinh con để chữa lành những vết thương lòng từ thời thơ ấu hoặc để trở nên một phiên bản tốt hơn của chính mình, nhưng trên thực tế, những cơ hội đó - và hàng ngàn cơ hội khác - được sinh ra trong cuộc sống nuôi dạy con cái.

Chúng ta có thể phải đối mặt với sự thiếu kiên nhẫn của mình, chúng ta phải học để bước chậm lại khi trẻ mới biết đi, và phải học dừng lại để ngửi từng bông hoa bên vỉa hè hay cùng

Hiện diện bên con

con nhặt từng chiếc lá rơi bên đường. Và chúng ta có thể học được tính nhẫn nhịn để có thể vượt qua những cơn quậy phá của con cái. Khám phá ra rằng, sau nhiều đêm mất ngủ ta vẫn có thể hành xử trong sự an ổn và yêu thương.

Một điều quan trọng nữa là cách con cái giúp chúng ta vượt qua những gì còn dang dở trên hành trình của bản thân. Chúng ta có thể nhận ra những đặc tính thiếu tích cực của bản thân khi con cái trì hoãn việc nhà. Hãy trở nên có nhận thức rằng chúng ta cũng chối bỏ một số công việc mà mình không thích. Hoặc chúng ta có thể như đang thấy mình trong một chiếc gương khi đứa con bắt đầu rơi vào trạng thái chán nản vì một điều gì đó không theo ý chúng. Ở đó với màu sắc sống động, chúng ta hồi tưởng lại những khoảnh khắc đã qua (có lẽ gần đây nhất là sáng nay!) Khi chúng ta thất vọng vì chuyện nào đó đã không thể theo ý mình.

Đôi khi những bài học chúng ta học được từ con thật nhẹ nhàng và ngọt ngào; những đứa trẻ làm mở rộng khả năng của chúng ta về việc cho và nhận thật nhiều yêu thương, điều đó hạnh phúc hơn những gì chúng ta có thể tưởng tượng.

Nhưng thông thường, các khía cạnh trong tính khí của đứa trẻ có thể thách thức chúng ta từ sâu bên trong. Chúng ta thường phóng chiếu những nhu cầu của bản thân lên con cái, cảm thấy rằng chúng ta luôn ở trong trạng thái chiến đấu từ sáng đến tối khi chúng ta không thể buộc con cái phải cư xử theo cách dập tắt nỗi sợ hãi và lo lắng của chính chúng ta. Cuối ngày chúng ta nằm bệt xuống giường trong cơn mệt mỏi và sợ hãi, rồi sáng hôm sau phải thức dậy và lặp lại mọi thứ một lần nữa.

Một trong những cách tôi chọn để xem sự cần thiết của những thử thách trên hành trình tiến hóa là tưởng tượng rằng hai chúng tôi ở trạng thái tiền đầu thai - những linh hồn rời rạc chỉ cảm thấy tình yêu thuần khiết, vô hạn dành cho nhau.

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

(Đây chỉ là một ý tưởng; bạn không cần phải tin vào luân hồi để nhận ra ích lợi từ nó. Chỉ cần thư giãn với tôi một lát, và xem điều đó thế nào.)

Tôi hình dung hai chúng tôi đang trò chuyện (hai linh hồn có thể trò chuyện bằng bất cứ cách nào!) trong đó mỗi linh hồn chia sẻ những điều nó muốn học trong cuộc đời sắp tới của mình. “Tôi muốn học tính kiên nhẫn,” một trong hai người nói. “Chà, tôi muốn nâng cao khả năng đón nhận tình yêu

thương và sự quan tâm,” người bạn tri kỷ kia trả lời. “Vậy sẽ

làm thế nào đây? “À, tôi sẽ trở lại như một đứa con tật nguyền

của bạn. Tôi sẽ học cách chấp nhận tình yêu thương một cách trọn vẹn hơn, và bạn sẽ có cơ hội học được tính kiên nhẫn.”

“Đó là một thỏa thuận!” Và rồi bắt đầu những gì như Caroline Myss đề cập đến, nó như một bản hợp đồng thiêng liêng, một thỏa thuận mà chúng ta có với những người quan trọng trong cuộc sống của mình, cùng với đó là những tình huống chi tiết được sắp đặt để giúp chúng ta có thể tiến xa hơn trên hành trình tiến hóa để trở nên hoàn hảo.

Mỗi đứa trẻ đều cho chúng ta cơ hội đối mặt với những góc khuất trong tâm hồn mình, làm phát sinh những điều kiện thích hợp nhằm hé lộ những bài học giúp chúng ta vượt qua những khuôn mẫu xưa cũ, cho phép chúng ta hướng tới đời sống rộng mở và đủ đầy hơn. Những gì dưới đây là câu chuyện có tính chất như vậy giữa một người mẹ với một bé gái.

Cho phép bộc

lộ

Catherine có hai cô con gái, Ella mười bốn tuổi và Shay mười sáu tuổi. “Tôi rất thuận hòa với cả hai con - chúng tôi rất gắn kết. Nhưng nói một cách thẳng thắn, Shay là một bé gái hơi vụng về. Con thường làm rơi khăn tắm trên sàn phòng tắm, để quần áo vương vãi khắp phòng riêng, con cũng không bao giờ

Hiện diện bên con

rửa bát nếu không bị nhắc nhở. Những hành vi này thực sự đẩy tôi tới giới hạn chịu đựng. Tôi đã nói chuyện với con về điều này, nhưng trừ khi tôi rầy la bằng không bé sẽ không tự dọn dẹp.”

Catherine nói tiếp, “Hôm qua tôi đã nhẹ nhàng hỏi Shay rằng, liệu con có thể dọn dẹp phòng của mình trước khi các vị khách đến nhà dùng bữa tối với gia đình được không? Bé đã ngoảnh mặt đi chỗ khác, rồi đảo mắt và nói, ‘Mẹ - họ sẽ không vào phòng của con đâu! Mẹ vừa phải một chút được không! Mẹ đã quá căng thẳng khi nhà mình có người tới thăm rồi đó. ‘ Tôi đã vô cùng tức giận, tôi đã làm cho con đủ mọi thứ! Tại sao nó không thể nghe lời tôi làm những việc nhỏ bé đó? “

Tôi lắng nghe một lúc rồi hỏi Catherine, “Cha mẹ của bạn khi xưa sẽ đáp lại bạn như thế nào khi bạn bày tỏ có một mong muốn hay bộc lộ nhu cầu nào đó? Họ đã lắng nghe và đáp ứng các yêu cầu của bạn, hay họ đã bỏ qua nó? “ Ngay lập tức, cô đã có câu trả lời. Với giọng điệu có chút mỉa mai, cô ấy nói, “Khi tôi có nhu cầu ư? Tôi thậm chí đã không được phép có nhu cầu. Đó là điều không thể xảy ra trong gia đình của tôi. Nếu tôi nói với bố hoặc mẹ rằng, tôi không muốn làm những gì họ yêu cầu, họ sẽ nhìn như thể tôi bị điên, rồi nói tôi ích kỷ và vô trách nhiệm. Tôi đã sớm học cách không đòi hỏi những gì mình muốn có, và đã quen với vai trò thứ yếu trong các mối quan hệ với người thân, bao gồm cả quan hệ vợ chồng sau này”.

Tôi nói với Catherine rằng tôi muốn đưa ra một phép loại suy. “Bạn biết những chiếc xe Bumper chứ, đó là những chiếc xe ô tô trò chơi ở khu giải trí cho trẻ, nó chạy và liên tục va đụng vào nhau trên sàn. Một số đứa trẻ ngồi vào xe và cứ ngơ ngác

ở đó, chúng chưa bao giờ ngồi sau vô lăng của xe ô tô Bumper này, và chúng cũng không có khái niệm về việc làm cho xe di

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

chuyển bằng cách sử dụng chân ga. Vì vậy chúng chỉ ngồi trên ghế và để mặc cho xe đứng ở giữa sàn, kết quả là chúng liên tục bị đâm bởi những chiếc xe ô tô đồ chơi khác.

“Ở một thái cực khác, có những đứa trẻ luôn nhấn thật mạnh chân ga xuống sàn và không bao giờ buông tay lái. Nhưng những đứa trẻ này dù đánh vô lăng theo hướng nào, chúng cũng sẽ đâm vào xe khác hoặc đâm vào tường bao chỉ trong vòng vài giây. Cả hai nhóm trẻ này đều không biết cách nhấn chân ga một cách hợp lý. Hoặc là chúng không di chuyển gì cả, hoặc chúng liều lĩnh phóng hết tốc lực về phía trước.”

Tôi giải thích rằng nhiều người đấu tranh để yêu cầu những gì họ muốn hoặc cần. “Một số người trong chúng ta chọn im lặng một cách thụ động; họ không yêu cầu bất cứ điều gì, họ cảm thấy không được để ý, bị coi thường, và không hài lòng. ”

“Đó là tôi,” cô ấy nói. “Đó là câu chuyện của cuộc đời tôi, từ thời thơ ấu cho đến khi kết hôn và ly hôn. Tôi đã sớm học được rằng yêu cầu những gì tôi muốn sẽ chỉ làm những người xung quanh khó chịu”.

“Những người khác yêu cầu những gì họ muốn với những khẩu súng rực lửa,” tôi đáp lời. “Họ chế ngự những người xung quanh, quyết tâm giành lấy phần đúng về mình, bất chấp việc họ bị người khác xa lánh đến mức nào.

“Vì vậy,” tôi nói, “bạn có sẵn lòng xem xét tình huống này

ở con gái mình từ một góc độ khác không? Bạn có thể xem con gái như một người thầy đang mang tới cho bạn một bài tập tuyệt vời được không? Bạn có sẵn sàng học cách yêu cầu những gì bạn muốn với nhận thức rằng, mong muốn của bạn cũng có giá trị như mong muốn của những khác, được chứ?”

Catherine im lặng. Mọi dấu vết của sự mỉa mai đã biến mất, và cô ấy nhẹ nhàng nói, “Chà, đúng là đã đến lúc tôi phải học cách đòi hỏi những gì tôi cần”.

Hiện diện bên con

Tôi đáp lời: “Bằng cách xem xét lý do nào mà hành vi của con lại kích động bạn một cách sâu sắc như thế, và xem xét cơ hội chữa lành và chuyển hóa những thương tổn đã tồn tại trong bạn từ lâu.”

Catherine đã “ở trên tàu”. Công việc của chúng tôi đã chuyển từ “uốn nắn” những khiếm khuyết của con gái cô sang chữa lành nỗi buồn mà cô đã cưu mang từ thủa âu thơ. Nỗi buồn đến từ việc cô chôn giấu cảm xúc của mình khi mong muốn và nhu cầu của cô bị người khác xem là không quan trọng. Tôi đã giúp cô hiểu rằng, việc cô muốn ép buộc con phải thực hiện theo ý mình thực ra chỉ là sự phóng chiếu của những đè nén mà cô mang nặng trong lòng theo từ ấu thơ.

Tôi giải thích thêm với cô, bù đắp những thiếu hụt của cha mẹ không phải việc của con cái. Trên thực tế, trẻ thường nhất quyết từ chối khi cha mẹ mang theo những mong muốn và cả sự tuyệt vọng của họ đổ dồn lên chúng. Bằng trực giác, chúng biết rằng, chúng không có trách nhiệm hành xử theo cách để chữa lành những vết thương lòng của cha mẹ từ những mối quan hệ trước đó.

Vì vậy, hành vi sai trái của con cái có thể thực sự trở thành một món quà quý, nếu chúng ta sẵn sàng nhìn vào bên trong mình thay vì đổ lỗi cho con chúng ta sẽ có cơ hội vượt qua những thương tổn và tự chữa lành cho chính mình.

Tôi khuyến khích Catherine đơn giản là có mặt với bất cứ cảm xúc nào đến với cô ấy khi cô ấy vấp phải sự phản kháng của con gái. “Thực hành không phán xét trong sự nhận biết, cho phép khoảng hở bao bọc khi bất kỳ cảm xúc nào đang khuấy động, cho những cảm xúc đó có không gian để lên tiếng.

Cứ buồn chán hay tức giận. Bối rối hoặc lo âu. Và rồi, có lẽ, lại buồn. Hãy để cho những cảm xúc đó đi xuyên qua bạn mà

không có sự kiểm duyệt hay kiểm soát nào cả.

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

Hãy xem nơi nào trong cơ thể bạn đang trải nghiệm những điều này. Cảm giác đó thế nào? Nó nặng nề? Gay gắt? Hay rối bời? Đơn giản là, hãy cho phép bất cứ điều gì bạn đang trải qua được bộc lộ, và không làm cho cảm xúc đó tăng hay giảm đi. Gọi tên những cảm xúc đó bằng lòng yêu thương. ‘Có nỗi buồn trong lồng ngực của tôi. Nó nặng nề, tẻ nhạt và tăm tối. Và bây giờ có sự tức giận, nó thật sắc nhọn và cứng rắn. Tất cả xuyên qua cơ thể tôi!’

Tránh những nỗ lực của lý trí nhằm lý giải sự khó chịu trong bạn. Buông bỏ sự thôi thúc muốn kết tội cho con cái. Bạn chỉ cần chú ý những cảm xúc bạn đang trải qua. Hãy kiên nhẫn. Những cảm xúc sẽ trôi đi. Và bạn sẽ cảm thấy tốt hơn. Lối thoát duy nhất là: Để nó đi qua. Đó là quá trình cho tiếng nói bị đè nén trong bạn được cất lên, cho những tổn thương vì bị xem thường hay thiếu sự cảm thông được bộc lộ”.

Đây là một quá trình đã và đang diễn ra ở một nơi rất sâu. Nó không thể dễ dàng hoặc chóng vánh. Vết thương cũ cần có không gian hít thở để được chữa lành. Khi bạn đi qua quá trình này, tôi khuyến khích bạn nên ân cần và kiên nhẫn với chính mình, ngay cả khi bạn bắt đầu thử những cách mới để đối phó với con mình khi con kích hoạt một vết thương lòng sâu kín trong bạn. Bằng sự chăm chút, bạn có thể bắt đầu chữa lành cho chính mình.

Khi Catherine cho phép bản thân được bộc lộ nỗi đau đến

từ sự đè nén trong việc bày tỏ mong muốn của bản thân mà

cô ém chặt từ lâu, đồng thời cô cũng sẵn sàng thử những cách

mới để nói chuyện với con gái. Tôi đã chia sẻ với cô ấy điều mà

tôi từng nghe Diane Sawyer nói về sự thành công dài lâu trong

cuộc hôn nhân của bản thân, bà nói: “Tôi sớm học được rằng

chỉ trích là sự thể hiện mong muốn theo một cách đầy tai hại. Vì

vậy đơn giản là, bạn chỉ cần đưa ra lời đề nghị mà bạn muốn.”

Hiện diện bên con

Bốn phương thức tương tác trong các mối quan hệ

Trong tương tác với mọi người chúng ta thường rơi vào một trong bốn trạng thái sau: Thụ động, gây hấn, gây hấn thụ động, và kiểu cuối cùng là quyết đoán.

Chúng ta sẽ ở trạng thái thụ động khi kìm nén những gì

chúng ta thực sự cảm thấy cần thiết, và giả vờ rằng mọi thứ đều ổn. Khi thụ động, chúng ta sẽ nói “Đồng ý” với điều mà thực tâm ta “Không đồng ý”. Chúng ta đặt nhu cầu của người khác lên trên nhu cầu của mình và phải đối mặt với sự phản đối của người khác. Những cha mẹ thụ động sợ phải chứng kiến cảnh con cái khó chịu và rất muốn con cái luôn hài lòng, vì vậy họ nhượng bộ trước những đòi hỏi của con.

Những cha mẹ thuộc nhóm gây hấn thường dùng những

lời răn đe và dọa nạt để uốn nắn con theo ý muốn của mình.

Nhìn bề ngoài cách này có vẻ hiệu quả – hành vi sai trái của con trẻ sẽ dừng lại – nhưng cách làm này phải trả giá đắt. Con cái sẽ không cảm thấy gần gũi với cha mẹ bởi vì chúng không cảm thấy được an toàn.

Với nhóm cha mẹ gây hấn thụ động, họ kiểm soát con cái thông qua sự xấu hổ và cảm giác tội lỗi. Họ có thể không gây hấn nhưng cách thức này cũng cực kỳ có hại cho sự phát triển về cảm nhận tự thân của trẻ. Những đứa trẻ này cảm thấy có trách nhiệm với nhu cầu và hạnh phúc của cha mẹ hơn là thuận theo nhu cầu của chúng. Nếu bạn nói, “Con là đứa trẻ duy nhất trong gia đình này dường như không thể tìm ra cách sắp xếp bàn ăn đúng cách,” bạn khiến con phải thấy xấu hổ. Hoặc nếu bạn nói với con rằng, “Mẹ đã không thể chợp mắt suốt đêm qua, lo lắng về việc làm thế nào để có tiền đóng cho khóa học mà con nằng nặc đòi tham gia,”và đứa con sẽ không thể không cảm thấy tội lỗi. Đây là những cách tương tác rất không lành mạnh với trẻ em.

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

Cuối cùng là nhóm cha mẹ quyết đoán, tôi gọi họ là người thuyền trưởng của con tàu đưa trẻ vượt đại dương. (Tôi sẽ nói thêm về điều này trong chương 2.) Ở phương thức này, cha mẹ duy trì ranh giới lành mạnh với con, cho phép chúng có nhu cầu, mong muốn, cảm xúc và sở thích riêng, và khi con không làm hài lòng cha mẹ thì chúng không coi điều đó là sai trái. Chúng ta không cần con phải yêu quý cha mẹ, và chúng ta cũng không sợ con không hài lòng. Với nhận thức rõ ràng là nếu chúng ta khắc phục mọi khó khăn trong cuộc sống của con, nghĩa là chúng ta đang làm suy giảm khả năng phát triển và khả năng tự đứng dậy thực sự của con. Trẻ cần được biết rằng chúng được yêu mến vì chính con người chúng, không phải vì những gì chúng có thể làm cho cha mẹ hay những thành tích của chúng khiến cha mẹ tự hào.

Là những cha mẹ thuộc nhóm quyết đoán, chúng ta nhận thức được rằng con có thể không thích làm theo những gì chúng ta mong muốn, và không phiền lòng vì những than phiền của trẻ, không làm cho những khác biệt trở thành vấn đề căng thẳng. Chúng ta đồng cảm với tâm tư của con, cho phép chúng cảm nhận những gì chúng đang cảm thấy, và không miễn cưỡng đặt ra những giới hạn khiến con thất vọng.

Công việc của tôi với Catherine trước tiên tập trung vào việc giúp cô được bộc lộ nỗi buồn vì một tuổi thơ thiếu vắng những ngọt nào và yêu thương của cô. Công đoạn này rất nhạy cảm, dễ gây tổn thương, nhưng cô ấy đã cam kết và dũng cảm

vượt qua những cảm xúc xưa cũ của mình.

Sau đó, chúng tôi bắt đầu luyện tập tính quyết đoán. Vì cô

hầu như không có kinh nghiệm về hành vi quyết đoán trong

thời thơ ấu hay trong cuộc hôn nhân đã qua, đây là một vùng

đất chưa được khám phá nơi cô. Chúng tôi thực hiện các tình

Hiện diện bên con

huống đóng vai giả định, theo đó cô ấy có thể thực hành việc bày tỏ mong muốn của mình theo cách không gây hấn (nhấn chân ga hết cỡ), thụ động (đóng băng và im lặng) hoặc thụ gây hấn thụ động (làm con cảm thấy hổ thẹn). Catherine yêu thích cảm giác được nói ra nhu cầu của mình một cách quả quyết.

Sau quá trình làm việc với những cảm xúc kìm nén xưa cũ, giờ đây những yêu cầu mà Catherine đưa ra không còn mang màu sắc bực dọc và tuyệt vọng nữa, và điều đó khiến con gái cô dễ dàng đồng ý với đề nghị của mẹ. Catherine đã thực tập đồng hành cùng con gái mình (điều tôi gọi là: Hành động Làm cha mẹ số 1) bằng cách cho Shay biết rằng cô hiểu con có thể nghĩ rằng việc để quần áo rải rác khắp phòng không phải là một vấn đề lớn. “Con thậm chí có thể nghĩ rằng vì đó là phòng của con, nên con có quyền sử dụng mọi thứ theo cách con muốn.” Theo

đó Shay sẽ cảm thấy được mẹ thấu hiểu và chấp nhận nên cô bé ít phòng thủ và dễ tiếp thu hơn.

“Thật không may, con yêu,” người mẹ quyết đoán của Shay tiếp tục, “vì mẹ thấy phiền lòng khi mẹ vào phòng con và thấy quần áo ở khắp mọi nơi, và mẹ là người trả tiền thuê nhà, mẹ muốn con cố gắng hơn nữa để giữ cho nó sạch sẽ. Mẹ muốn con dành ra năm hoặc mười phút để dọn dẹp mọi thứ mỗi đêm trước khi lên giường. Và sẽ thật tuyệt nếu con đảm bảo rằng con sẽ rời khỏi phòng tắm khi đồ đạc đã được sắp xếp gọn gàng

tức là khăn tắm được đưa bỏ vào thùng đựng đồ giặt!”

Trước khi Catherine khám phá ra điều ẩn giấu bên dưới tâm hồn đầy tổn thương và nhạy cảm của mình, cô thường hoặc né chân ga (một cách thụ động, bề ngoài cô không nói gì nhưng trong lòng kìm nén sự tức giận và phẫn uất), hoặc đạp ga (hung hăng lao vào con gái mình với những lời chỉ trích và giận dữ) khi tương tác với con.

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

Bằng cách coi con gái mình như một vị thầy tuyệt vời, người đã giao cho cô nhiệm vụ lấy lại tiếng nói bên trong và đưa ra yêu cầu với sự tôn trọng và rõ ràng về những gì cô cần, Catherine bắt đầu cảm thấy gần gũi hơn với Shay. Và ngôi nhà họ cũng ngày một gọn gàng hơn!

Câu chuyện của bạn

Trong nhật ký, hãy viết tên con của bạn. Bên dưới, hãy ghi lại một đặc tính của con mà bạn đặc biệt khó đối phó – một tính cách hoặc hành vi thường khiến bạn bị kích động và phản ứng dữ dội, dù với người khác đặc tính đó có thể chỉ gây ra một chút khó chịu. Tránh kìm nén; hãy trung thực.

Dưới đây là một số ví dụ: tính thiếu kiên nhẫn, lộn xộn, hách dịch, tự cho mình là trung tâm, nhạy cảm, thiếu linh hoạt, thận trọng quá mức, thô lỗ, tiêu cực, cực đoan, hung hăng, nhút nhát, thiếu chín chắn. Lén lút, kén chọn, khiêu khích, dễ thất vọng, hỗn xược, không tập trung, phán xét, không khéo léo, bướng bỉnh, kiểm soát, không tán thưởng, quá lý trí, đạo đức giả, hay tranh luận, không có động lực, yếu đuối, rụt rè, cố chấp, phàn nàn, dễ bỏ cuộc, nhõng nhẽo, cường điệu, bồn chồn, không chấp nhận nếu không có câu trả lời, chần chừ, không theo đến cùng.

Bây giờ hãy trả lời những câu hỏi bên dưới, tập trung hơn vào những câu hỏi đúng vào vấn đề khó khăn của bạn. Hãy dành thời gian; đôi khi phải dành thời gian để có thể nhận ra sự thật sâu xa bên dưới những phản ứng của chúng ta với con cái.

y Con gợi cho bạn nhớ đến ai trong quá khứ khi thể hiện hành vi này? Cha, mẹ hay cô giáo tiểu học? Anh trai hay em gái? Vợ/ chồng cũ?...

y Bạn đã phản ứng như thế nào khi những người này cư xử với bạn như vậy? Bạn đã thoái lui? Bạn đã trở nên hung hăng? Bạn tranh luận? Vùng vằng giận dỗi? Trốn tránh?

Hiện diện bên con

Khóc lóc? Bạn có thụ động không? Bạn gây hấn? Hay gây hấn thụ động? y Người này đã phản hồi các vấn đề hoặc than phiền của bạn như thế nào? Người đó có đổ lỗi cho bạn vì những thách thức bạn gặp phải? Có gạt bỏ hoặc xem nhẹ hóa mối quan tâm của bạn không? Hoặc nói rằng bạn đã phản ứng thái quá? Người đó có trừng phạt bạn vì những gì bạn nói? Họ yêu cầu bạn phải tự giải quyết vấn đề của mình? Làm bạn cảm thấy có lỗi vì đã lên tiếng?

Cho bạn biết cuộc sống của họ còn khó khăn hơn của bạn nhiều như thế nào? Chế nhạo bạn vì quá nhạy cảm?

y Có phải con bạn đang bộc lộ một đặc tính không mong muốn khiến bạn nhớ đến điều gì đó trong bạn, điều mà bạn cảm thấy khó khăn khi đối mặt? Bạn có làm những điều mà bạn thấy không thể chấp nhận được ở con mình không? Cảm xúc gì trỗi dậy khi bạn khám phá những cách mà bạn và con có cùng xu hướng thể hiện đặc tính này?

y Những người chăm sóc bạn lúc ấu thơ đã tương tác với bạn như thế nào khi bạn có biểu hiện hoặc hành vi khó chịu này? Họ chỉ trích hay làm bạn xấu hổ? Họ có so sánh bạn với một người anh chị hay đứa em ngoan ngoãn nào đó không? Bạn có bị cô lập hoặc bắt về phòng

để “nghĩ xem con đã hư như thế nào” không? Cha hoặc

mẹ có từ chối yêu thương bạn không? La hét và đe dọa? Đánh phạt bạn?

y Bạn đau buồn điều gì khi con bạn có đặc điểm này?

Phẩm chất gì trong bạn được bộc lộ để phản ứng lại

biểu hiện này của con? Bạn đang được mời gọi để học

hỏi điều gì? Con đang tặng cho bạn cơ hội học hỏi tính

kiên nhẫn hơn phải không? Tính chấp nhận? Sự quyết

đoán? Hay khả năng thích ứng?

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

Quan sát bên dưới bề mặt của những hành vi ở con đã kích hoạt những cảm xúc chưa được giải quyết bên trong chúng ta là công việc sâu sắc và không thể xem nhẹ. Nếu cảm xúc nổi lên mà bạn quá khó khăn trong việc đối mặt, hãy nhờ đến sự hỗ trợ của một người bạn đáng tin cậy hoặc một chuyên gia trị liệu.

Giống như Catherine, nếu bạn xem con mình như là người thầy và đón nhận sự chữa lành, thì sự chuyển hóa đang diễn ra và những gì bạn nhận được có thể là vô giá.

ỨNG DỤNG VÀO THỰC TẾ

Hiện diện bên con trong cuộc sống thường nhật

Làm thế nào tôi không bị khó chịu với những tiếng lèo nhèo của con?

HỎI: Tiếng lèo nhèo của đứa con bốn tuổi khiến tôi phát điên. Tôi biết con còn nhỏ và không phải lúc nào cũng có thể nói thành lời những mong muốn nhưng vì một lý do nào đó, giọng nói nhõng nhẽo của nó làm tôi muốn nổ tung!

Gợi ý: Bạn không phải là người duy nhất gặp phải vấn đề này đâu. Có điều gì đó trong tiếng rên rỉ của một đứa trẻ có thể khiến cha mẹ vô cùng bức bối. Nhưng phản ứng lại chỉ làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn.

Hãy thử coi việc con gái bạn lèo nhèo là một sự kiện hoàn toàn trung lập. Cũng giống như với một đứa trẻ liên tục gõ bút chì hoặc rung chân, những hành vi này vốn dĩ không tốt cũng không xấu. Điều khiến nó trở nên khó chịu là do chúng ta, do chúng ta tự cho rằng nó là khó chịu, điều này khiến chúng ta phải tranh đấu. Nếu bạn cần con dừng làm điều gì đó vì bạn cho rằng điều đó gây khó chịu, thì trừ khi sự kết nối của bạn

Hiện diện bên con

với con là rất mạnh, bằng không bạn có khả năng sẽ càng kích động sự cố chấp trong con.

Nghe có vẻ rất giống thiền, nhưng nếu bạn có thể chuyển sang trạng thái quan sát thay vì đặt tên hoặc phán xét giọng nói nhõng nhẽo của con, bạn có thể nói, “Con yêu, mẹ muốn nghe xem con cần gì, và mẹ rất vui lòng đợi cho đến khi con có thể nói một cách bình thường.” Khi bạn ít phản ứng hơn, con bạn sẽ có thể tìm ra cách thích hợp để yêu cầu những gì con muốn.

Đứa con ngỗ ngược có thể dạy tôi điều gì đây?

HỎI: Con tôi mười một tuổi, thường đảo mắt hoặc nhại lại mẹ khi tôi yêu cầu con làm điều gì đó. Tôi thấy hành vi kiểu này rất thiếu tôn trọng. Liệu tôi có thể học được gì khi phải đối mặt với một đứa con ngỗ ngược như vậy?

GỢI Ý: Quỹ thời gian của bạn thế nào? Những điều chúng ta học được từ con có thể sẽ giúp ta làm đầy khoảng trống tâm hồn! Nhưng trước tiên hãy bắt đầu với việc nhìn nhận mọi thứ không dựa trên chủ ý cá nhân của mình.

Đáng tiếc là ngày nay rất thiếu những tấm gương tích cực cho thanh thiếu niên ở lứa tuổi con gái bạn, độ tuổi mà trẻ đang tìm cách bước vào tuổi vị thành niên và từng bước tách ra khỏi cha mẹ. Thật không may, nhiều bé lại học theo cách hành xử của những đứa trẻ xuất hiện trên các chương trình truyền hình nổi tiếng – ở đó, những hành vi như đảo mắt và phản ứng lại nhận được sự tán thưởng bằng những tiếng cười nhiệt tình.

Có thể hành vi đảo mắt của con gái chỉ là biểu lộ sự không đồng ý với ý kiến nào đó của mẹ chứ không hẳn là con đã có một ý tưởng xấu xa hay có ý định thách thức nào cả. Đó chỉ là một cách vụng về để thông báo rằng, con đang không muốn làm những gì mẹ yêu cầu, hoặc cũng có thể là cách con kiểm tra giới hạn chịu đựng của mẹ. Nếu bạn bình thản tiếp nhận

Bạn đang sống với vị thầy tuyệt vời nhất

điều đó và không nhìn sự việc với những suy diễn nặng nề, bạn có thể chỉ cần nói, con yêu, sao con không thử làm lại việc đó lần nữa nhỉ” (hy vọng là sẽ không có những âm điệu thách thức trong giọng nói của bạn!).

Tôi học được gì từ sự coi thường của con?

HỎI: Tôi có một cậu con trai mười lăm tuổi, cháu đối xử với tôi như thể tôi không tồn tại. Cu cậu về nhà là đi thẳng vào phòng riêng mà không hề biết chào hỏi ai.

Con có thể dạy tôi điều gì đây?

GỢI Ý: Than ôi, việc nuôi dạy con có thể mang đến một cảm giác thật bạc bẽo, đặc biệt là đối với những phụ huynh có những vấn đề chưa được giải quyết như: luôn cảm thấy họ bị bỏ qua, không quan trọng hoặc không được yêu quý. Điều đáng vui mừng là bằng cách tiếp cận những trải nghiệm này một cách có ý thức, chúng ta không chỉ có thể nuôi dạy con một cách hiệu quả hơn mà còn có thể chữa lành một số vết thương trong thời thơ ấu của chính mình.

Hãy có mặt với những gì bạn đang trải qua thay vì tập trung vào việc làm thế nào để thay đổi con. Nếu bạn có những phản ứng trên cơ thể – như căng thẳng, tức giận – hãy làm bạn với những cảm nhận đó mà không làm cho chúng tăng lên hay giảm đi. Gọi tên chúng – có cảm giác siết chặt... trong bụng tôi... như một nút thắt ngày càng chặt hơn.

Nếu phản ứng của bạn thiên về cảm xúc, hãy có mặt với

những gì cảm xúc đang xảy ra. Có nỗi buồn... làm tôi nhớ đến

cảm giác vô hình hồi cấp hai… tôi ghét cách các bạn cùng lớp phớt

lờ tôi vào bữa trưa...

Mỗi người sẽ có một nhóm cảm xúc riêng hiện ra khi

chúng ta bắt đầu hiện diện nhiều hơn với những gì được con

Hiện diện bên con

cái kích hoạt. Khuyến nghị của tôi là, hãy bắt đầu từ đó. Bắt đầu với những gì đang diễn ra bên trong bạn trước khi giải quyết vấn đề với con bạn.

Chỉ khi đó, bạn mới có thể giải quyết vấn đề với tư cách là thuyền trưởng của con tàu.