VITAAL.NL Inspiratiemagazine sportfondsen

VITAAL.NL INSPIRATIEMAGAZINE SPORTFONDSEN

SAMENWERKEN

De springplank naar succes PLUS

Is vitaliteit meetbaar?

Programma’s sociaal domein

Shared Services: kennis delen

VOORWOORD

Een vitaal Nederland De kracht van bewegen

A

l in 1923 richtte Han Bierenbroodspot Sportfondsen op om zwemmen voor iedereen mogelijk te maken. Bierenbroodspot heeft zijn doel bereikt. Nederland is doordrongen van het belang van veilig leren zwemmen en jaarlijks reiken onze accommodaties veel zwemdiploma’s uit aan kinderen.

Tegenwoordig zien we dat veel mensen gezond leven belangrijk vinden en tegelijk zien we ontwikkelingen, zoals vergrijzing, overgewicht en sociaal isolement. We worden met zijn allen steeds ouder en gezond blijven wordt daarbij steeds belangrijker. In de huidige maatschappij is zelfredzaamheid noodzakelijk en gemeenten zoeken naar mogelijkheden om burgers daarbij te ondersteunen. Wij werken graag samen om dat te realiseren.

Wij geloven in de kracht van bewegen, in de kracht van mentale uitdaging en in het plezier dat het geeft om dat samen te doen. Sportfondsen speelt een belangrijke rol in het leven van onze bezoekers, zo’n 40 miljoen per jaar. Wij kunnen het verschil maken door samen met gemeenten en partners te organiseren wat mensen alleen niet voor elkaar krijgen. Door samen te werken kunnen we Nederland vitaal maken. Daarbij zijn wij er voor iedereen die gezond wil leven. Voor jonge en voor oude mensen.

Voor mensen die willen sporten en voor mensen die plezier willen maken. Voor mensen die gezond willen worden of gezond willen blijven.

Wij gaan voor een vitaal Nederland!

Erik Tromp directeur

26

38 04 Wij zijn er voor iedereen, van 9 weken tot 99 jaar 06 Samenwerken is de springplank naar succes 09 Sportfondsen in cijfers 10 Lokale onderzoeken naar vitaliteit 11 Dé vitaliteitspartner van Nederlandse gemeenten

2

inhoud

21 6 Door samen te werken kunnen we mooie dingen laten ontstaan

12 Professionele productformule - zwemles

28 Accolade - Bijzondere locaties

14 Ondernemende managers

32 Al bijna 100 jaar

17 Fysiek, mentaal, sociaal: de vele kanten van vitaliteit

34 Beweeg voor je brein

18 5 veelbelovende programma’s in het sociaal domein

38 Sportfondsen Nederland Shared Services

24 Mooie momenten!

3

32

colofon Redactie en teksten: Victor Silvis, Nicole Paehlig en Kitty van der Valk Bladformule: The Others Vormgeving: The Others Fotografie: Barbra Verbij, Kenneth Stamp, Cor Kes, Lux Photography, Werry Crone, Raymond van Olphen, Wieneke Hofland, Gerben Pul en Bob Bronshoff Oplage: 1.000 Editie: 2020

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

4

Wij zijn er voor iedereen, van 9 weken tot 99 jaar Samen sporten, bewegen en leuke dingen doen zorgt ervoor dat je je vitaal voelt, zowel fysiek, mentaal als sociaal.

W

Je hele leven lang genieten in onze moderne accommodaties

ij zijn er voor iedereen.

Of je nu 9 weken oud bent of 99 jaar, je kunt je hele leven lang genieten in onze moderne accommodaties. Of je doel nu is om topfit te zijn en maximaal te presteren of om, ondanks je omstandigheden, voldoende fit te zijn en een goed leven te leiden.

Sportfondsen zet zich in voor een vitaal Nederland, waarbij iedereen mee kan doen. Samen sporten, bewegen en leuke dingen doen zorgt er namelijk voor dat je je vitaal voelt, zowel fysiek, mentaal als sociaal. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend, zeker nu het steeds vaker aankomt op de zelfredzaamheid van mensen. Het kan lastig zijn om je fit en vitaal te (blijven) voelen, omdat de jaren zijn gaan tellen of omdat je je eenzaam voelt. Gelukkig zien we dat met vereende krachten een vitale maatschappij absoluut bereikbaar is.

met gemeenten, maatschappelijke organisaties en andere partners op het gebied van bewegen en welzijn gaan we voor een vitaal Nederland, zonder een duurzaam rendement voor alle betrokkenen uit het oog te verliezen. We nodigen iedereen uit om met ons samen te werken.

Vanuit een gedeelde passie en voor een vitaal Nederland.

WAARIN WIJ GELOVEN Al in 1923 heeft Sportfondsenoprichter Han Bierenbroodspot de basis gelegd om bewegen voor iedereen toegankelijk te maken.

Ook anno nu geloven wij in de kracht van bewegen, in de kracht van mentale uitdaging en in het plezier dat het geeft om dat samen te doen. Voor een gezond lichaam en een gezonde geest, dat gaat dus over meer dan zwemmen, meer dan sport zelfs.

Het draagt bij aan een fysiek, mentaal ĂŠn sociaal vitale maatschappij. Wij geloven in de kracht van samenwerking, om samen te organiseren wat mensen alleen niet voor elkaar krijgen.

Zelfredzaamheid, zonder het alleen te doen.

TOPFIT OF GEWOON FIT GENOEG OM LEKKER TE LEVEN Wij werken continu aan het optimaliseren van onze accommodaties en programma’s, zodat iedereen mee kan doen. Samen

Sportfondsen. Voor een vitaal Nederland.

5

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

6

Samenwerken is de springplank naar succes Samen is een van onze waarden van waaruit we bij Sportfondsen werken.

O

nze missie om heel Nederland te helpen vitaal te worden gaat ons niet alleen lukken.

Dat hoeft ook niet, want door intensief en constructief samen te werken met gemeenten, maatschappelijke organisaties en bezoekers kunnen we in korte tijd mooie dingen laten ontstaan. ‘Samen’ is niet voor niets een van de vier waarden van waaruit Sportfondsen opereert.

We zien dat samenwerking de springplank is naar succes.

Alles valt of staat met hoe aantrekkelijk je het voor mensen maakt om naar je toe te komen. Voor velen is dat vanzelfsprekend, bijvoorbeeld door zwemles of een

7

sportvereniging. Anderen hebben wat extra motivatie nodig. Samen met onze accommodaties en partners bedenken we onderscheidende en verrassende activiteiten voor jong en oud.

NEDERLAND VITAAL Onze missie ‘Sportfondsen. Voor een vitaal Nederland’ wordt alleen maar relevanter. Voorbeelden daarvan zijn het Nationaal Preventieplan, het Sportakkoord 2018-2022 en het rapport over het dieet voor de 21ste eeuw dat onlangs verscheen in het gezaghebbende medische tijdschrift The Lancet. Maar ook de gevallen van stress en burn-out,

FOTO: BARBRA VERBIJ

GEMEENTEN ONTZORGEN

Het sociaal domein is een logische uitbreiding van het werk van Sportfondsen

Het sociaal domein is een logische uitbreiding van het werk van Sportfondsen.

Met de verschuiving van taken van het rijk naar de gemeenten, kan Sportfondsen antwoord geven op heel veel vragen die leven bij gemeenten, zowel vanuit de portefeuille sport als welzijn.

Sportfondsen fungeert daarbij regelmatig als de regisseur die partijen bij elkaar kan brengen rondom een vraagstuk.

Wij bieden expertise en we hebben de mogelijkheid om op basis van lokale behoeften programma’s samen te stellen in

onze accommodaties of in die van derden.

Zo kunnen we samen met gemeenten en andere organisaties veel betekenen voor doelgroepen als senioren, al dan niet met een beperking, en voor bijvoorbeeld jongeren die kampen met overgewicht.

Wij zijn er ook voor gemeenten die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt willen begeleiden naar werk.

waar veel bedrijven en organisaties mee worstelen en die duurzame inzetbaarheid van mensen in gevaar brengt. Stuk voor stuk zaken die met vitaliteit te maken hebben en waarin Sportfondsen een rol kan spelen.

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

DIENSTEN EN KENNIS DELEN Inmiddels zijn er al vele succesvolle cases van lokale samenwerking waar wij onze expertise delen op het gebied van sportaccommodaties, onze Shared Services.

Dit leidt tot schaalvoordeel, bijvoorbeeld bij centrale inkoop, waardoor lokaal de focus kan liggen bij programmering die aansluit bij de wensen en behoeften van de omgeving.

Samen met onze partners ondersteunen wij gemeenten bij de uitvoering van haar taak om een ieder zo lang mogelijk zelfstandig te laten deelnemen in de maatschappij. Zo zijn onze programma’s in het sociaal domein erop gericht om gezonde voeding, bewegen en ontmoeten te stimuleren. Daarnaast speelt in veel gemeenten de vraag hoe zij sport kunnen faciliteren.

Met ruim 95 jaar kennis en ervaring kunnen wij daarbij adviseren en ondersteunen.

8

Sportfondsen in cijfers 1.000

• zwembaden • sporthallen • ijsbanen voorzieningen • multifunctionele sportcentra • sociaal-culturele centra

13

zilveren en bronzen

kantines SPORTFONDSEN

SHARED SERVICES

• Exploitatie • Marketing en Communicatie • HR-services • Financiële diensten • ICT-services • Bouw & Techniek

€ 197

miljoen

medewerkers

groepsomzet

40 miljoen bezoeken per jaar ISO 9001 gecertificeerd

9

7 jaar op rij

BEST MANAGED COMPANY

Lokale onderzoeken naar vitaliteit Worden ouderen gestimuleerd meer te bewegen wanneer zij een financiĂŤle beloning ontvangen?

Op lokaal en regionaal niveau lopen al diverse onderzoeken naar vitaliteit.

Bijvoorbeeld in Voorschoten, waar samen met studenten onderzoek wordt gedaan naar de vitaliteit van Voorschotense 65-plussers. De centrale vraag in het onderzoek is of ouderen gestimuleerd worden om meer te bewegen wanneer zij hiervoor via een app een financiĂŤle beloning in de vorm van healthcoins ontvangen.

Sportfondsen Voorschoten werkt mee aan het onderzoek dat vier studenten fysiotherapie aan de Hogeschool Leiden uitvoeren in opdracht van de gemeente in samenwerking met het Centrum voor Vitaliteit. Deelnemers aan het onderzoek zijn bezoekers van Sportfondsenaccommodaties, zoals sporthal De Vliethorst, zwembad Het Wedde en golfbaan Het Wedde.

Of de app daadwerkelijk in gebruik wordt genomen is afhankelijk van de uitkomst van het onderzoek.

10

DÊ vitaliteitspartner van Nederlandse gemeenten Met bewezen succesvolle en vernieuwende programma’s en goed geoutilleerde accommodaties.

Sportfondsen helpt om wijken en gemeenten vitaal te maken. Met bewezen succesvolle en vernieuwende programma’s en goed geoutilleerde accommodaties. Met speciale activiteiten gericht op actuele aandachtsgebieden, zoals gezondheid, vergrijzing, overgewicht, sociaal isolement en zelfredzaamheid.

Sportfondsen neemt desgewenst graag de regie om samen met gemeenten en andere partners invulling te geven aan vraagstukken op het gebied van sport en welzijn.

Dat maakt Sportfondsen voor gemeenten een meedenkende, ondernemende, solide en plezierige organisatie.

11

WIENEKE HOFLAND

PROFESSIONELE PRODUCTFORMULE - ZWEMLES

De kracht van spelenderwijs leren zwemmen Aan de basis van Sportfondsen staat natuurlijk de zwemles.

O

ns uitgebreide en moderne lesprogramma is gericht op baby’s, peuters, kleuters en kinderen die leren zwemmen. Veiligheid en zelfredzaamheid staan daarbij centraal.

kind speelt, heeft het niet in de gaten dat hij leert zwemmen. Onze lesmethodiek is gericht op het opbouwen van zelfvertrouwen in het water. Wij geloven in de kracht van spelenderwijs leren zwemmen.

DE HELE ZWEMLES ACTIEF IN HET WATER Tijdens onze reguliere zwemlessen wordt de groep ingedeeld en werken we in kleinere groepjes kinderen.

ZWEMLES: ONZE WERKWIJZE De manier waarop we zwemles geven is de laatste jaren sterk veranderd. Volgens ons leren kinderen het meest tijdens zwemlessen waarin zij zelf ervaren hoe zij zich kunnen redden in het water. Dat zijn lessen met leuke oefeningen die zorgen voor zwemlespret, waarbij iedere spelvorm een specifiek leerdoel heeft. Als een

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

NATIONAAL ZWEMLESKOMPAS - DE BLAUWDRUK VOOR KWALITATIEF HOOGWAARDIG ZWEMONDERWIJS Goed zwemonderwijs is een van de kernactiviteiten van Sportfondsen. Naast de hoge kwaliteit van de zwemlessen vinden wij de communicatie met de kinderen en hun ouders of verzorgers heel belangrijk. Sportfondsen heeft haar visie op goed zwemonderwijs vastgelegd in het Nationaal Zwemleskompas dat is opgesteld volgens de richtlijnen van de Nationale Raad Zwemveiligheid.

12

LEREN ZWEMMEN MET NIJLPAARD JIP Jip leert kinderen op een speelse manier water ontdekken.

Bij inschrijving ontvangt het kind een vrolijke schoudertas van Jip met een knuffel en een voorleesboekje over Jips eerste zwemles. Tijdens de les wordt gebruik gemaakt van materialen in de belevingswereld van het kind. Zo zoeken kinderen in het water naar Jips favoriete hapjes, zoals broccoli, peer of banaan.

Jip is erbij in iedere fase van de zwemles.

Zo brengen ze zoveel mogelijk tijd in actie door in het water. Tegelijkertijd heeft de zwemonderwijzer tijd om individueel aandacht te geven aan het leerproces van de kinderen. In het ondiepe raakt het kind rustig vertrouwd met water. Later doen we meer oefeningen in dieper water.

CONTINUE INNOVATIE IN ZWEMLESMETHODIEKEN Zwemles wordt nog vaak op de klassieke, klassikale manier gegeven. Kinderen wachten netjes achter elkaar op de kant op hun beurt. Zo gaat veel tijd verloren met wachten. Sportfondsen zorgt voor vernieuwing van de lessen door meer tijd in het water en door plezierige lessen. In verschillende zwembaden wordt ervaring opgedaan met spelenderwijs lesgeven.

In De Waterwyck in Steenwijk wordt al langer met deze methode gewerkt.

Zweminstructeurs Christa en Baukelien vertellen over hun ervaringen.

GEZIEN ‘Het grote verschil met traditionele lesmethodes is dat we de groep, die doorgaans uit ongeveer 13 kinderen bestaat, opdelen in kleinere groepjes.

Deze groepjes rouleren tijdens de les, waardoor je telkens intensief met een paar kinderen bezig bent. Dankzij dit gedifferentieerd leren heb je de kans om elk kind echt goed te zien en individueel aandacht te geven’, aldus Christa en Baukelien.

DIPLOMAFEEST ‘Bij zo’n vernieuwende aanpak past eigenlijk geen traditioneel examenprogramma meer. Daarom heeft een commissie van de Nationale Raad Zwemveiligheid ons eigen examenprogramma goedgekeurd.

Inmiddels hebben we tweemaal examens afgenomen met ons speciale Diplomafeest. Uniek in Nederland’, vertellen een trotse Christa en Baukelien.

13

ZWEM-ABC Wij voeren de zwemdiploma’s van de Nationale Raad Zwemveiligheid.

Kinderen halen bij ons de Nationale zwemdiploma’s A, B en C het Zwem-ABC. ZWEMDIPLOMA A • vaardigheden om te zwemmen in een zwembad zonder attracties ZWEMDIPLOMA B • vaardigheden om te zwemmen in een zwembad met attracties, zoals een (wildwater)glijbaan, een golfslagbassin en een stroomversnelling ZWEMDIPLOMA C • vaardigheden om te zwemmen in een zwembad met attracties en in open water zonder stroming of grote golfslag, zoals recreatieplassen en bredere sloten/ vaarten

Ondernemende managers Aan innovatie geen gebrek bij de Sportfondsenaccommodaties.

O

ndernemende managers maken van de Sportfondsen accommodaties succesvolle ondernemingen waar bezoekers met plezier kunnen sporten. Naast zwemlesprogramma’s bieden we talloze mogelijkheden tot recreatief zwemmen, zoals -‘vrij’- zwemmen, aquasporten en banenzwemmen. Ook fitness en welness hoort bij een groot aantal accommoda-

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

ties tot het vaste aanbod. Kortom, voor iedere doelgroep hebben wij een passend aanbod. Onze zwembaden, sporthallen, fitnessruimtes en ijsbanen lenen zich bij uitstek voor programmering die inspeelt op trends, actualiteiten en behoeften van bezoekers. Afhankelijk van het type accommodatie bedenken de managers met hun team programma’s voor buiten, binnen, natte en\of droge activiteiten.

Naast het reguliere aanbod, zoals zwemlessen, aquafitness en banenzwemmen, kunnen activiteiten worden aangeboden voor verschillende doelgroepen: kinderfeestjes in het water, escaperooms voor tieners en volwassenen, en een festival voor liefhebbers van rock. Onze collega’s bedenken graag nieuwe activiteiten, want met een verrassende agenda trek je (nieuwe) bezoekers aan.

14

ZEEMEERMINZWEMMEN Zeemeerminzwemmen is een rage.

Voor alle kinderen die net zo sierlijk willen zwemmen als een zeemeermin bieden onze accommodaties workshops, cursussen en verjaardagsfeestjes.

Voor de stoere kids is er ook haaienvinzwemmen.

AUTO TE WATER Jaarlijks raken zo’n 800 auto’s te water.

Mensen die met hun auto in het water terechtkomen raken vaak in paniek, omdat ze niet weten hoe ze moeten handelen. Daarom organiseren diverse zwembaden in samenwerking met Stichting Auto te Water een cursus waarbij de situatie ‘met een auto te water raken’ wordt nagebootst.

Na de theorie doen cursisten diverse oefeningen en gaan zij een aantal keer te water met de auto.

Een leuke agenda met nieuwe en verrassende activiteiten trekt nieuwe bezoekers aan

SPORTFESTIVALS In de vakanties zijn veel accommodaties actief met een festival, waarin fun en sporten samenkomen. Binnenbaden, buitenbaden en sporthallen worden ingezet om, al dan niet samen met partners, een leuk programma te organiseren. Soms een dag, soms meerdere dagen of de hele vakantie lang, inclusief overnachten!

ROCKFESTIVAL In IJssportcentrum Eindhoven vindt sinds enkele jaren het Dynamo Metalfest plaats. Het tweedaagse festival in de

15

half-overdekte ijsbaan trekt met een line-up van vijftien bands jaarlijks een paar duizend rockfans uit heel Nederland en Duitsland.

AQUA DRUMS VIBES De nieuwste trend in aquafitness heet Aqua Drums Vibes. Door met kunststof drumsticks van 2 ons per stuk en 30 centimeter lang op het water te slaan, worden armen en bovenlichaam intensiever getraind dan met andere workouts in het water. De drumsticks en de synchrone splashes geven een aanstekelijk ritmisch geluid en beeld.

ALTERNATIEVE ELFSTEDENTOCHT In de baden van Sportfondsen wordt tijdens de 11stedenswim van Maarten van der Weijden geld ingezameld voor onderzoek tegen kanker. Een deel van de entreeprijs wordt gedoneerd aan de Maarten van der Weijden Foundation.

Volwassenen zwemmen 11-honderd meter en kinderen zwemmen 11 banen.

De afgelegde afstand langs elf denkbeeldige steden is goed voor elf ‘stempels’.

SPRINGKUSSENFESTIVAL Sporthallen zijn uitermate geschikt voor activiteiten tijdens vakanties. Kinderen van 0 tot 13 jaar kunnen zich uitleven op de kleurrijke springkussens, opblaaskastelen, glijbanen, stormbanen en klimmuren.

HALLOWEENZWEMMEN Spookzwemmen is niet voor bangeriken.

Tijdens Halloween wemelt het van de engerds buiten en binnen het bad. Zelfs onder water! Wanneer plotseling alle lichten doven, blijken er duikers op de bodem te liggen die met onderwaterlampen en enge maskers de bezoekers met stalen zenuwen de stuipen op het lijf jagen.

lastigst, daarom geven onze zwembaden techniektrainingen in samenwerking met ervaren triatleten.

of op een drijfmat genieten bezoekers van een leuke film.

JIPS PANNENKOEKENWEEKEND

Speciaal voor kinderen van 6 tot 13 jaar is er de spectaculaire versie van Optimist on Tour in het zwembad! In de veilige omgeving van het zwembad leren kinderen meer over hoe je veilig het water op gaat en wat je moet doen als je omslaat met een optimist. Met plezier en veilig het water op gaan, dat is het doel.

OPTIMIST ON TOUR Tijdens de Nationale Pannenkoekendag hebben de accommodaties met horeca voor kinderen en hun ouders een speciale aanbieding in de vorm van een toegangskaartje en een pannenkoek van Jip.

SWIMINN Het zwembad wordt omgetoverd tot bioscoop. Dobberend in een zwembad

TRIATLON Het aantal deelnemers aan triatlons neemt ieder jaar toe. Onze zwembaden spelen in op de trend. Deelnemers vinden het onderdeel zwemmen vaak het

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

Sportfondsen werkt ook samen met externe ondernemers op het gebied van fitness, yoga, fysio, mindfulness en dansen.

16

FYSIEK, MENTAAL, SOCIAAL

De vele kanten van vitaliteit In een vitale samenleving kan iedereen meedoen.

Daarmee raakt het onderwerp de landelijke lokale politiek.

S

portfondsen wil een bijdrage leveren aan de vitaliteit van Nederland. Wat ons betreft zitten er drie kanten aan het begrip, namelijk fysiek, mentaal en sociaal. De uitdaging voor ons allemaal is om de balans te vinden en te behouden. Of je nu jong of oud bent, gezond of minder gezond, voor iedereen ligt die balans net even anders. Als die balans optimaal is, draagt vitaliteit voor een belangrijk deel bij aan levensgeluk.

ACTUEEL Vitaliteit is een actueel onderwerp.

In een vitale samenleving kan iedereen meedoen. Daarmee raakt het onderwerp de landelijke en lokale politiek.

Zo geeft de gemeente Roerdalen onder leiding van een gelukscoördinator handen en voeten aan geluk en aan hoe tevreden mensen zijn over hun leven. In Bhutan introduceerde koning Jigme Singye Wangchuk al in 1972 het Bruto Nationaal Geluk in plaats van het Bruto Nationaal Product. In het Westen resulteerde dat uiteindelijk in 2012 tot de unaniem aanvaarde VN-resolutie voor Happiness.

17

BEDRIJFSLEVEN In het bedrijfsleven gaat vitaliteit over duurzame inzetbaarheid en flexibiliteit van medewerkers.

Ook hier gaat het om de juiste balans tussen fysieke, sociale en mentale vitaliteit. zijn medewerkers voldoende toegerust in de uitvoering van hun taken (fysiek), is er een prettige en stimulerende werkomgeving (sociaal) en zijn er voldoende mogelijkheden voor ontwikkeling (mentaal)? Door de vergrijzing moeten we allemaal langer werken. Bovendien verdwijnen door technologische ontwikkelingen banen van nu en komen daarvoor nieuwe banen in de plaats. Door werknemers werk te laten doen waarbij zij zowel fysiek als mentaal gezond blijven, neemt de kans op verzuim af.

DUURZAME INZETBAARHEID ‘We leven langer, we blijven langer vitaal en we werken langer. Het hangt van het beroep af of dat ook allemaal op een goede manier lukt.

Niet iedereen is daar zomaar op toegerust. Nadenken over duurzame inzetbaarheid is dus van groot belang.’ aldus Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal-economische Raad.

5 VEELBELOVENDE PROGRAMMA’S IN HET SOCIAAL DOMEIN

Experimenteren, leren & implementeren Zo lang mogelijk zelfstandig functioneren, meer mensen met een beperking aan de slag bij gewone werkgevers, preventie, ondersteuning en zorg aan jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedingsproblemen.

D

e decentralisatie van overheidstaken naar gemeenten, veelal in het sociaal domein, betekenen veel extra werk en kosten voor gemeenten. Een uitdaging die

PROGRAMMA

er, met name in krimpregio’s, voor zorgt dat gemeenten soms moeite hebben hun begroting op orde te krijgen. Sportfondsen probeert mee te denken en met oplossingen te komen. Zo lopen er nu een aantal

jaren programma’s binnen het sociaal domein. Deze 5 programma’s zijn gebaseerd op het delen van kennis, mankracht en faciliteiten en laten veelbelovende resultaten zien.

#1

JONG EN OUD IN HET WATER

Zwemplezier voor studenten en ouderen

K

wetsbare ouderen beleven onder begeleiding van studenten een veilige en plezierige zwemochtend. Bij wijze van experiment bundelden woonzorgcentrum Amstelring, Kinderopvang Haarlemmermeer, sportopleiding CIOS en Sportfondsenaccommodatie Sportcomplex Koning Willem-Alexander in Hoofddorp hun krachten. De succesvolle proef is al op meerdere locaties geïmplementeerd.

SOMMIGE OUDEREN HADDEN AL 30 JAAR NIET MEER GEZWOMMEN Studenten van de opleiding Sport en Beweging werden gekoppeld aan een groep (beginnend) dementerende en zelf-

standig wonende ouderen. De studenten leerden in de praktijk om te werken met een bijzondere groep mensen en de ouderen, waarvan sommigen al 30 jaar niet meer hadden gezwommen, genoten zichtbaar.

Annemieke Elbers, Amstelring: ‘We hebben een aantal mensen van zorgcentrum Floriande en Amstelring bij elkaar gezet en die zijn met zijn allen in het water.

Verschillende groepen zijn het: mensen die beginnend dementerend zijn, mensen die al echt dement zijn en mensen die nog zelfstandig thuis wonen. Tot nu toe zie ik alleen maar stralende gezichten.

Zelf had ik al een paar keer kippenvel, ondanks de warmte, en ik heb een traantje weggepinkt.’

De ouderen, waarvan sommigen al 30 jaar niet meer hadden gezwommen, genoten zichtbaar

Jong en oud in het water wordt aangeboden in accommodaties in Amsterdam, Aalsmeer, Badhoevedorp, Bussum, Hoofddorp, IJsselstein, Leidschendam, Maassluis, Maarssen, Markelo, Nieuw Vennep, Tiel, Voorburg en Zutphen.

18

De programma’s Jong en Oud Samen in het Water en Samen Vitaal zijn bedoeld om ouderen onder begeleiding te laten bewegen en een gezellige activiteit met anderen te bieden. De programma’s zijn gestart als pilots waarbij ervaring werd opgedaan met samenwerkingspartners, de ervaring van deelnemers en het effect op hun welzijn.

VitaalPortaal is erop gericht om jong en oud in een gemeente structureel te helpen met een gezonde levensstijl en manieren om vitaliteit te verbeteren. Buurtsportcoaches ontwikkelen programma’s voor onderwijs, wijken, sportverenigingen, aangepast sporten, gemeente brede beweegactiviteiten en gezonde voeding. Team:Fit is een landelijk

initiatief van Jongeren Op Gezond Gewicht, mogelijk gemaakt door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Samen zetten wij ons in voor een gezonder aanbod in onze horeca dat aansluit op de behoefte van de bezoeker en dat producten aantrekkelijk en goed zichtbaar worden aangeboden. Samen aan de slag geeft mensen met en zonder arbeidsbeperking een kans om te participeren op de arbeidsmarkt. Sportfondsen begeleidt hen als werkleerbedrijf in de (horeca)locaties van Sportfondsen. Daar werken zij, worden zij opgeleid en stromen zij vervolgens door naar andere Sportfondsen locaties of aanverwante (horeca)bedrijven in de regio.

VitaalPortaal is erop gericht om jong en oud in een gemeente structureel te helpen met een gezonde levensstijl PROGRAMMA

SAMEN VITAAL

#2

Gezond en wel door sport en spel

S

portcentrum De Lunet in Naarden organiseert jaarlijks de Vitaliteitsdag voor senioren. Rita, zweminstructeur en coördinator doelgroepactiviteiten: ‘De dag begint met zwemmen en oefeningen in het water.

Daarna is er koffie met cake gesponsord door de bakker. Vervolgens doen we in de sporthal allerlei spelletjes, zoals sjoelen, kegelen en badminton. Ook hebben we de mensen laten lopen met een lepel en een ei. De hilariteit was groot, toen men erachter kwam dat het ei van rubber was!’

HOOGTEPUNT VAN HET JAAR ‘Na de bingo met veel leuke prijzen van lokale winkels sluiten we de dag af met koffie, soep en een broodje’.

Lees verder op de volgende pagina

19

PROGRAMMA

VITAALPORTAAL

#3

Gemeenten ontzorgen

V

itaalPortaal is voortgekomen uit het project De F!tfabriek in Bergen op Zoom en laat zien hoe je rijks- en gemeentelijke subsidies optimaal kunt laten renderen.

Met maar liefst 52 projecten en ruim 15.000 deelnemers is dit initiatief een succes te noemen. VitaalPortaal richt zich op alle inwoners van de gemeente en is bedoeld om inwoners structureel te helpen met een gezonde levensstijl en manieren om de vitaliteit te verbeteren.

De Vitaliteitsdag wordt begeleid door vier medewerkers van De Lunet.

De deelnemers betalen zelf voor deze dag en de gemeente regelt busvervoer van en naar het sportcentrum. ‘Naast de reguliere wekelijkse activiteiten voor senioren is dit echt het hoogtepunt van het jaar’, vindt Rita.

Samen Vitaal wordt ook aangeboden in accommodaties in Amsterdam, Aalsmeer, Badhoevedorp, Bergen op Zoom, Bussum, ’s-Gravenpolder, Hillegom, Hoofddorp, Nieuw Vennep, Voorburg en Wageningen.

VITAALPORTAAL ONTZORGT DE GEMEENTE Met het project hebben we onszelf zes

PROGRAMMA

TEAM:FIT

‘ Naast de reguliere wekelijkse activiteiten voor senioren is dit echt het hoogtepunt van het jaar’

#4

Een gezondere sportkantine in de strijd tegen obesitas

O

nderzoeken tonen aan dat obesitas onder jongeren nog altijd een groot probleem is.

Sportfondsen draagt graag bij aan een oplossing. Niet alleen door bewegen te stimuleren, maar ook door een gezonder aanbod in de horeca.

Traditioneel gaan daar nogal wat patatjes met, kroketten en gehaktballen over de toonbank.

GEZONDE ALTERNATIEVEN Volgens Team:Fit (een initiatief van Jongeren op Gezond Gewicht) hoeven kantines

niet radicaal te stoppen met de vette hap, maar we willen voorkomen dat het de voordehand liggende eerste keus is. Het gaat vooral om het aanbieden en zichtbaar maken van gezondere alternatieven.

Waar mogelijk worden gezonde keuzes voordeliger aangeboden dan de ongezonde varianten. Een breed draagvlak is daarbij cruciaal, van directie tot zwemonderwijzers, van horecamedewerkers tot zwemles-ouders.

Met dit programma is ervaring opgedaan bij Sportfondsen in De Eendragt Helle-

20

duidelijke doelen gesteld. We willen een bijdrage leveren aan: sportonderwijs, sport in de wijk, sportverenigingen, gemeentebrede sportactiviteiten, aangepast sporten en gezonde voeding. Dat klinkt ambitieus, maar de doelen worden haalbaar door gebruik te maken van de rijksregeling ‘brede impuls combinatiefuncties’. De inzet van buurtsportcoaches en wijkwerkers in combinatie met de integrale aanpak voor sportstimulering bij jongeren heeft een duidelijke meerwaarde. Met Sportfondsen als partner in het project wordt de gemeente met het VitaalPortaal ontzorgd. Er worden meerdere doelgroepen bereikt, er zijn minder subsidierelaties, sportactiviteiten worden efficiënter georganiseerd en er wordt optimaal gebruik gemaakt van de accommodaties.

Met dit programma is ervaring opgedaan in circa 50% van de Sportfondsen accommodaties.

voetsluis (zilver), Sportcentrum Het Wedde Voorschoten (zilver), Recreatiecentrum Zevenkampse Ring Rotterdam (brons), Zwembad en Sporthal De Waterwyck Steenwijk (brons), Sportfondsenbad Oost Amsterdam (brons), Zwembad Waardegolf Heerhugowaard (brons), Sporthal Essesteijn en Zwembad Forum Kwadraat Voorburg (brons), Sportcentrum De Waterkanten Lisse (brons) Zwembad Nijmegen-West Nijmegen (brons), Zwembad De Schans (brons), Zwembad Ganzewiel (zilver) Geertruidenberg en Sportcentrum De Vosse Hillegom (brons).

‘MAAK BEWEGEN LEUK, DAN KOMEN DE KIDS VANZELF’ In Voorschoten kunnen basisschoolleerlingen kennismaken met de mogelijkheden om te sporten in de omgeving.

Voorschoten4kids organiseert er samen met Sportfondsen Voorschoten originele vakantieprogramma’s en introductielessen en –cursussen. Sportcoach Eveline Anthonissen vertelt: ‘In september, aan het begin van het schooljaar, ontvangen de kids een boekje met tientallen proeflessen en introductiecursussen. Het is een hele handige manier om te ontdekken wat je leuk vindt en om daar beter in te worden of om heel veel verschillende dingen te doen door het jaar heen. Populair zijn de schaatslessen op de ijsbaan in Leiden, het zeemeerminzwemmen in zwembad Het Wedde, de tennislessen en het leren pianospelen of drummen. Het reserveren en betalen gaat via de website van Voorschoten4kids, zo maken we het iedereen gemakkelijk om mee te doen’, aldus Eveline.

BROODJES GEZOND EN FRUITSMOOTHIES DAGEN FRIETJES EN IJSJES UIT Het gaat om wat er binnen de lokale omstandigheden haalbaar is en om samen met horecaleveranciers, gemeenten, ouders en andere betrokkenen te ontdekken wat de beste weg is naar een gezondere levensstijl onder jongeren. Omdat horeca een belangrijke inkomstenbron is voor een accommodatie, wordt daarbij ook rekening gehouden met het rendement.

Gelukkig blijkt het heel goed mogelijk om een balans te vinden tussen een gezond aanbod en een gezonde omzet.

21

PROGRAMMA

SAMEN AAN DE SLAG

#5

Afstand tot de arbeidsmarkt verkleinen

H EERSTE DIPLOMA LEERMEESTER SAMEN AAN DE SLAG BEHAALD IN ZEVENKAMPSE RING Onderdeel van het programma Samen aan de slag is het trainen van Leermeesters en Praktijkopleiders die binnen de accommodatie met de deelnemers aan de slag gaan. Zevenkampse Ring in Rotterdam heeft de primeur van de eerste gediplomeerde Leermeester: hoofd Horeca Roos Post. Dat betekent dat Roos de theorie- en praktijkkennis in huis heeft om de deelnemers optimaal te kunnen begeleiden naar vast werk.

et programma Samen aan de slag is gericht op de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Met deze aanpak worden goede resultaten bereikt waar het gaat om het opleiden, begeleiden en blijvend aan het werk helpen van (jonge) mensen vanuit een brede participatie doelgroep. Sportfondsen denkt mee over de instroom vanuit gemeenten en de sociale werkvoorziening. We doen dat door de deelnemers op een wijze die past bij de ambitie van de werkzoekende en de mogelijkheden van de (horeca)locaties, stage te laten lopen, werkervaring te laten opdoen, te trainen, op te leiden en te begeleiden op weg naar of in werk.

ZELFSTANDIGER EN ZELFVERZEKERDER Belangrijk voor het slagen van zo’n traject is dat er vanuit de leiding tijd wordt geïnvesteerd, dat er samengewerkt wordt met de juiste strategische partners en dat de aanpak geborgd wordt binnen het bedrijf. Wij bieden daarbij praktische hulp in de vorm van een methodiek met leermiddelen en werkopdrachten. Ook trainen we leermeesters en praktijkopleiders die binnen de organisatie met de deelnemers aan de slag gaan.

Stapsgewijs worden deelnemers zo steeds zelfstandiger en zelfverzekerder.

Met dit programma is ervaring opgedaan in Voorschoten en Rotterdam.

JOBCOACH BEGELEIDT LEERWERKTRAJECT Sportfondsen Voorschoten en Sportfondsen Rotterdam zijn gestart met dit programma. In Rotterdam werkt Jay Argyriadis als jobcoach voor drie jongens die deelnemen aan een leerwerktraject. Hij vertelt: ‘Ik ben vanuit mijn functie als facilitair dienstverlener in deze rol terechtgekomen nadat ik een plan had opgesteld om jongeren met een beperking te begeleiden naar werk. Via gesprekken met het management is dat uitgegroeid tot een programma van Sportfondsen binnen het sociaal domein’.

22

‘ Als jij iets heel graag wilt en het lukt niet, probeer het dan gerust een tweede keer’

FOTO: RAYMOND VAN OLPHEN

Maarten van der Weijden, Elfstedenzwemtocht, juni 2019

23

Mooie momenten

Elke dag wordt er door Sportfondsen Nederland, onze accommodaties door heel Nederland en gemeenten en andere partners hard gewerkt om iedereen te laten genieten van sport en beweging. Deze inspanningen blijven niet onopgemerkt. Dit waren de mooie momenten.

MOOI MOMENT

Winst Sportfondsen bij ZwembadBranche Awards

T

FOTO: KENNETH STAMP

ijdens de ZwembadBranche Dag in 2018 viel Sportfondsen in de prijzen! Het zogenaamde Zeepaardje ging naar het Van Maanenbad. Het eveneens Rotterdamse Zwembad Zevenkampse Ring behoorde tot de genomineerden. Verder werd Titeke Postma, onze adviseur op het gebied van zwemonderwijs, gekozen tot Persoonlijkheid van het jaar.

De winnaars van de ZwembadBranche Awards worden bepaald aan de hand van klantbeoordelingen en de Persoonlijkheid van het jaar wordt gekozen door de branche zelf. Het is daarmee een mooie prestatie om door klanten, en in het geval van de ‘Persoonlijkheid van het jaar’ door collega’s, zo gewaardeerd te worden.

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

24

FOTO: BARBRA VERBIJ

MOOI MOMENT

Sportfondsenbad Delft accommodatie van het jaar

T

ijdens de Landelijke Managersdagen 2019 is Sportfondsenbad Delft verkozen tot accommodatie van het jaar. Manager Nelly Veenstra vertelt.

het allereerste begin worden wij daar intensief bij betrokken. De gemeente wil garant staan voor de financiering en wil dat wij het zwembad en de sporthal bouwen.’

FINANCIEEL

‘Uiteindelijk doen we het allemaal voor onze bezoekers. We zijn er dan ook trots op dat zij ons een mooie beoordeling geven, waarbij de tevredenheid goed tot uiting komt in het klant tevredenheid onderzoek. Onze klanten roemen de sfeer in ons 83 jaar oude bad.‘ De jury: ‘Sportfondsenbad Delft heeft de nominatie in de wacht gesleept, dankzij Nelly Veenstra en haar betrokken en enthousiaste team. Veenstra heeft het aanbod van haar accommodatie aangepast aan de wensen van haar bezoekers.

Deze wijzigingen in het rooster en een nieuwe abonnementsstructuur voor zwemlessen hebben een positief effect op de omzet.’

KLANTTEVREDENHEID ‘Door de jury worden de accommodaties op allerlei punten beoordeeld. Het financiële resultaat telt daarbij natuurlijk mee.

Dit bereiken wij door enerzijds de kosten te drukken en anderzijds door iedere keer weer te kijken naar nieuwe mogelijkheden om de zwemlessen, de groepsactiviteiten en het banenzwemmen te laten groeien.

Voor deze groei zijn onder andere nieuwe samenwerkingsvormen met diverse partners erg belangrijk.’

GEMEENTE ‘De relatie met de gemeente is heel belangrijk. De gemeente gaat met Sportfondsen Delft een nieuw zwembad bouwen. Vanaf

25

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

26

Een gezonde leefstijl begint bij een gezonde leefomgeving

MOOI MOMENT

Certificaten voor Bronzen en Zilveren Sportkantines uitgereikt

J

ongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) stimuleert gemeenten om een gezonde leefstijl bij jongeren te stimuleren. En dat begint met een gezonde omgeving. Wat zit er in het broodtrommeltje, krijgt het kind voldoende beweging en staat er iets gezonds op het menu in de lokale sportkantine?

Team:Fit is een initiatief van JOGG dat (sport)kantines ondersteunt met een gezond aanbod in eten en drinken.

Sportfondsen werkt met beide organisaties nauw samen en helpt de horeca binnen haar accommodaties een bronzen, zilveren of gouden certificaat te behalen.

GEZONDERE KEUZES IN ELKE PRODUCTGROEP Wat is een gezond kantineaanbod?

Daar gelden duidelijke richtlijnen voor.

27

De stap van een minder gezonde naar een gezonde horeca werkt het beste als deze stapsgewijs wordt gemaakt.

Daarom zijn er bronzen, zilveren en gouden certificaten gekoppeld aan de verbeteringen. Het gaat dan bijvoorbeeld om gezondere keuzes in elke productgroep, om de zichtbaarheid van de gezonde producten en om het stimuleren van het drinken van water.

Inmiddels zijn er tien bronzen en drie zilveren certificaten uitgereikt en bereiden andere Sportfondsenaccommodaties zich voor op een gezonder aanbod.

ACCOLADE

Bijzondere locaties Sportfondsen is al bijna een eeuw actief op het gebied van sport en bewegen. Dagelijks genieten jong en oud op honderden plekken in heel Nederland van sporten, bewegen en ontspannen. Sommige accommodaties zijn best bijzonder. Maak kennis met de eerste, kleinste, grootste, duurzame, gerenoveerde en innovatieve accommodaties.

VERNUFTIGSTE ZWEMBAD DE VELDKAMP WEZEP Vanaf begin 2018 verwarmt aardappelfabriek CêlaVíta het Zwembad De Veldkamp. Sportfondsen en adviesen ingenieursbureau Tauw investeerden gezamenlijk in het project. Daarmee won het project de publieksprijs van ‘De Vernufteling’ voor innovatieve projecten.

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

FOTO: GERBEN PUL

AARDAPPELFABRIEK VERWARMT ZWEMBAD De techniek waarmee aardappelfabriek CêlaVíta het Zwembad De Veldkamp verwarmt, heet riothermie. CêlaVíta, dat aan de rand van Wezep aardappelproducten maakt, loost dagelijks gezuiverd afvalwater met een temperatuur van ruim 30 graden op het riool. Deze hoeveelheid is vergelijkbaar met de inhoud van een groot zwembad. Met riothermie wordt energie uit het warme afvalwater via het rioolstelsel teruggewonnen met warmtewisselaars. Naast de besparing op de stookkosten van jaarlijks 230.000 m3 gas (100%) vermindert deze techniek ook de CO2-uitstoot jaarlijks met 410 ton. Door het riool niet langer als afvalwatertransportsysteem, maar als warmtenet te zien, wordt deze kostbare infrastructuur efficiënter benut en de transitie naar duurzame energie versneld.

28

FOTO: GERBEN PUL

EERSTE SPORTFONDSENBAD AMSTERDAM-OOST Het oudste Sportfondsen zwembad van Nederland bestaat sinds 1927 en ligt midden in het hart van het mooie Amsterdam-Oost.

De oude gasfabriek is prachtig verbouwd tot een veelzijdige sportlocatie.

FOTO: WIENEKE HOFLAND

GROOTSTE SPORTIOM 'S-HERTOGENBOSCH Deze multifunctionele accommodatie heeft veel faciliteiten, zoals fitness, wellness, ijsbaan, zwembad en een sporthal. Voor bijzondere kinderfeestjes zijn IceFun en AquaFun in trek bij inwoners van ’s-Hertogenbosch en mensen uit de wijde omtrek.

29

INNOVATIEF HENDRIK-IDO-AMBACHT Sportconcepten is een initiatief van Sportfondsen en Vaessen. Wij hebben onze kennis van ontwikkeling, bouw, onderhoud en exploitatie van sportaccommodaties gebundeld.

Dat resulteert in direct bruikbare, gestandaardiseerde concepten voor gemeentelijke sportaccommodaties, waarvan de bouw- en onderhoudskosten transparant zijn.

De nieuwe accommodatie in Hendrik-Ido-Ambacht is volgens dit concept ontwikkeld.

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

DUURZAAM AQUAMAR KATWIJK Het nieuwe zwembad van Sportbedrijf Katwijk is klaar voor de toekomst. Samen met de gemeente vonden wij het belangrijk om een duurzaam gebouw neer te zetten. Er wordt 100% ledlicht gebruikt, het pand is optimaal geĂŻsoleerd en werkt met warmtepompen.

Op het dak liggen 1.000 zonnepanelen en in plaats van chloor wordt zoutelektrolyse gebruikt voor het reinigen van het zwemwater. Met name dat laatste is veel prettiger voor onze bezoekers, want de typische chloorgeur is er niet meer.

30

GERENOVEERD DE WATERDAM EDAM-VOLENDAM Zwembad De Waterdam is in drie maanden volledig vernieuwd, waarbij alleen de muren bleven staan. Het gebouw is volledig gestript en ook is er in de grond nogal wat gebeurd in verband met de zuiverings- en verwarmingsinstallaties.

Bijzonder is dat het management van de accommodatie zelf de regie in handen had bij de renovatie en alle benodigde partijen voor de renovatie van het zwembad bij elkaar gezocht heeft. Niet alleen is al het oude vervangen, maar er is ook echt een sprong gemaakt richting de toekomst. Er staat nu een accommodatie die gebruikmaakt van alle vormen van duurzaamheid die vandaag de dag beschikbaar zijn. De reacties van bezoekers zijn dan ook heel positief.

31

FOTO: COR KES

TOEGANKELIJK STERRENBAD WASSENAAR Het Sterrenbad wil voor iedereen toegankelijk zijn. Voordat activiteiten aangeboden worden voor speciale doelgroepen, moeten de voorzieningen in de accommodatie er wel zijn. Een mooi en kostbaar streven. Samen met de gemeente heeft Het Sterrenbad een aantal verbeteringen kunnen realiseren. Het doelgroepenbad met een watertemperatuur van 34 graden en een beweegbare bodem is prima inzetbaar als therapiebad voor gehandicapten en mensen in een rolstoel.

De accommodatie heeft verder zes elektrische deuren, een speciale kleedruimte, een bed brancard, een lift en een invalidentoilet. Het Sterrenbad onderzoekt hoe het de accommodatie geschikt kan maken voor blinden en slechtzienden en is in gesprek met een lokaal revalidatiecentrum over hoe mensen grotendeels zelfstandig verder kunnen revalideren.

Crowdfunding avant la lettre.

Sparen voor een eigen zwembad.

Het eerste solarium bij Sportfondsen

Hot tub

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

Zwemles in de vorige eeuw

32

Al bijna 100 jaar Bij Sportfondsen kan al bijna 100 jaar gesport en gerecreĂŤerd worden.

En hoewel de manier waarop we dat doen verandert, is het enthousiasme bij onze bezoekers altijd gebleven.

SPORTFONDSEN DEED IN 1923 AL AAN CROWDFUNDING Het begon met leeglopend zwembad tijdens een waterpolowedstrijd tussen een team van zwemvereniging Het IJ en een Zweedse tegenstander.

De beheerder van het gemeentelijke bad liet namelijk tijdens het duel het water

weglopen naar de kelder. Dat deed hij iedere avond om de volgende dag het bad weer te vullen met schoon water. Rechtenstudent Han Bierenbroodspot vond dat er een eigen zwembad moest komen. Om dat te kunnen financieren richtte hij een spaarfonds op voor belangstellenden en zo is Sport-

fondsen ontstaan. Het eerste Sportfondsenbad bestaat nog steeds. Het in het stookhuis van de Oostergasfabriek gelegen zwembad kennen we nu als Sportfondsenbad Amsterdam-Oost.

Inmiddels is Sportfondsen uitgegroeid tot een organisatie met 55 exploitaties en 72 dienstenklanten.

Het eerste golfslagbad bij Sportfondsen

33

FOTO: WERRY CRONE

Prof. Erik Scherder van de Vrije Universiteit.

Beweeg voor je brein

het is nooit te laat om te beginnen Dat lichaamsbeweging niet alleen ons lijf, maar ook ons brein in conditie houdt, blijkt steeds duidelijker uit wetenschappelijk onderzoek.

Maar we bewegen almaar minder, tot spijt van prof. Erik Scherder.

Beweging baat het brein van de wieg tot het graf, betoogt hij. ‘Hoe wil je ouder worden? Daar gaat het hier óók over!’

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

34

Beweeg! Want dat is niet alleen goed voor je conditie, maar ook voor je cognitie

H

ij zou ‘dolgraag’ een grote publiekscampagne maken, om zijn boodschap van de daken te schreeuwen. Die boodschap zou dan ongeveer luiden: ‘Bewegen is niet alleen van belang voor uw slanke lijn, maar zeker ook voor de conditie van uw brein!’

Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie aan de VU Amsterdam, en hoogleraar bewegingswetenschappen in Groningen, hamert op het belang van lichaamsbeweging. Hij doet daar al jaren gedreven onderzoek naar; hij leeft het voor door

zelf iedere dag een uur te fietsen, en hij loopt congressen af om zalen vol luisteraars voor te houden: Beweeg! Want dat is niet alleen goed voor je conditie, maar ook voor je cognitie.

‘Je ziet de zaal dan altijd opveren’, zegt Scherder. ‘De meeste mensen weten niet dat je met lichaamsbeweging óók werkt aan je geheugen, aan je cognitieve functies. Lichaamsbeweging en cognitieve inspanning doen een beroep op dezelfde circuits in het brein; het betreft dezelfde neurale systemen. Verbindingen tussen hersengebieden waarvan we dachten dat ze alleen bedoeld zijn voor geheugenprocessen, blijken ook belangrijk te zijn voor motorische processen.’

Deze inzichten zijn niet nieuw, maar worden wel steeds duidelijker - onder wetenschappers althans, veel minder onder het grote publiek. ‘Lichaamsbeweging is bovenal een manier om je brein in conditie te brengen’, schrijft John Ratey, hoogleraar psychiatrie in Harvard, in zijn boek ‘Fit!’. ‘Spieren kweken, calorieën verbranden, hart en longen versterken: het

35

zijn eigenlijk maar bijverschijnselen.’ Ook Ratey stelt: door te bewegen kun je je brein beïnvloeden. Beweging verbetert je leervermogen en geheugen, en blijkt heilzaam bij psychische klachten als stress, verslaving en depressiviteit. Zo is inmiddels voor depressie omstandig aangetoond dat running therapy een effectieve behandeling is.

Scherder knikt instemmend, en hoopt in de nabije toekomst te kunnen vaststellen of beweging óók beschermt tegen dementie. Uit epidemiologische onderzoeken blijkt dat dementie minder voorkomt bij mensen die hun hele leven lichamelijk actief zijn geweest, maar dit betekent nog niet dat hier een oorzakelijke relatie ligt: dat moet nader worden uitgezocht.

Is de energieke, sportieve prof niet iets te optimistisch? Moeten we lichaamsbeweging als dé panacee gaan beschouwen tegen allerhande aandoeningen, van diabetes tot depressie en dementie?

‘Nee’, zegt Scherder nadrukkelijk, ‘ik wil juist voorzichtig blijven: het is géén

FOTO: BOB BRONSHOFF

BEWEEGTIPS VOOR JE BREIN Probeer de Norm Gezond Bewegen te halen, iedere dag en juíst als je geen zin hebt. Als je terugkomt van het sporten, zul je denken: waar is die vermoeidheid gebleven?

• Ga niet over je lichamelijke grenzen heen. Jezelf forceren is nooit goed.

• Beweeg bij daglicht, en beweeg bij voorkeur in een groepje; dat heeft ook nog het positieve, verrijkende effect van de sociale interactie.

• Wees ook op andere gebieden actief.

Beweeg in combinatie met geestelijke inspanning, met musiceren bijvoorbeeld. Hoe actiever, hoe groter de kans dat in de hersenen nieuwe verbindingen ontstaan.

• Begin nu. Het is nooit te laat om actief te worden.

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

Haarlemmer olie. Je hoort mij niet zeggen dat iedereen topsport moet gaan bedrijven en over zijn fysieke grenzen moet heengaan. Maar ik zeg wel: Word weer, of meer, lichamelijk actief. Dat heeft een gunstig effect op allerlei terreinen: op je weerstand, op je stemming; op de cognitieve kwetsbaarheid van ouderen, en op de cognitieve reserves die jongeren nog moeten opbouwen. Er zijn inmiddels talloze studies die deze positieve effecten laten zien.’

Helaas, weet Scherder al te goed, blijkt de laatste jaren de mate van activiteit bij gezonde kinderen en volwassenen alleen maar af te nemen. Het gemiddelde kind van tegenwoordig brengt door de week gemiddeld ruim zes uur per dag door achter een computer- of televisiescherm, en in het weekend meer dan zeven uur

per dag. Van de volwassen Nederlanders haalt nog niet de helft de Norm Gezond Bewegen. Volgens deze norm moeten we iedere dag minimaal een half uur een ‘matig intensieve inspanning’ leveren, aan één stuk. Dus dertig minuten flink fietsen, zwemmen of wandelen - en niet alleen de hond uitlaten, want dan sta je bij elke boom weer stil.

Scherder vindt het ‘zeer zorgelijk’ dat zo weinig mensen deze relatief bescheiden norm halen. ‘Ze denken misschien: ach, dan ben ik wat minder fit en krijg ik er wat kilo’s bij. Maar passiviteit heeft ook enorme consequenties voor je cognitieve functioneren, je stemming, je slaap-waakritme. Dat is van groot belang voor de kwaliteit van je leven nu, en in de toekomst. Hoe wil je ouder worden? Daar gaat het hier óók over!’

36

Hoe we ouder willen, of zullen, worden, dat beïnvloeden we al met onze mate van activiteit wanneer we nog heel jong zijn. Kinderen die op de basisschool extra lichamelijke inspanning verrichtten, lieten betere schoolprestaties zien dan vergelijkbare klasgenootjes die alleen de standaard gymlessen volgden. Scherder: ‘Dat waren bescheiden bewegingsprogramma’s: rond een half uur extra bewegen per dag gaf al een significante verbetering. De aandacht en concentratie bij deze leerlingen verbeterden.’

Maakt bewegen ons dus ook al slimmer?

Dat zou je best zo kunnen stellen, zegt Scherder. In ieder geval zorgt sporten voor een betere doorbloeding van het brein. ‘Met name de doorbloeding van de witte stof verbetert. Dat zijn de verbindingen in de hersenen die nodig zijn om nieuwe informatie en signalen te verwerken. De witte stof is kwetsbaar voor veroudering: op mijn leeftijd gaat die al achteruit. Ik merk dat doordat veel dingen wat trager gaan. Oudere mensen gaan langzamer lopen; ze denken ook langzamer. Maar’, - hij veert op en slaat strijdvaardig met zijn hand op tafel - als ik zorg dat ik veel beweeg en dus een goede doorbloeding houd, dan rem ik dat proces.’

Een tweede belangrijke reden dat sporten ons slimmer, sneller en geconcentreerder kan maken is dat beweging een gunstig effect geeft op de neurotrofines in het brein - de ‘voedingsstoffen’ waardoor onze chemische huishouding beter functioneert. Scherder: ‘Dit is een soort Pokon voor de hersencellen: die zorgt voor betere netwerken.’

Lichaamsbeweging is voor kinderen en jongeren ook zo belangrijk omdat zij daarmee hun ‘cognitieve reserve’ aanleggen, betoogt de hoogleraar. ‘De prefrontale cortex in de hersenen ontwikkelt zich nog tot het 25ste levensjaar. Door te sporten versterk je de verbindingen in dat gebied.

Dat geeft een buffer tegen aftakeling, want juist die prefrontale lob gaat bij ouderen als eerste achteruit.’

‘Ouders, maak u geen zorgen dat uw kind het te druk heeft, dat is juist prima’

Zit een kind op een school die het uitdaagt, doet het aan sport, liefst ook aan muziek, dan komen er, dankzij deze ‘verrijkte omgeving’, meer vertakkingen in het jonge brein. ‘En daarmee wordt een reserve opgebouwd; je investeert daarmee in je toekomst, in je hele levensgeluk.

Die verrijking kan nét het verschil maken, bijvoorbeeld dat je het gymnasium haalt.’

Hij lacht en roept uit: ‘Ouders, maak u geen zorgen dat uw kind het te druk heeft, dat is juist prima!’

Gaat dat kind na het gymnasium misschien ook studeren, en krijgt het college van Erik Scherder, dan heeft hij ook voor deze groep weer een breinboodschap op maat: ‘Studenten, probeer nooit vier uur achter elkaar te studeren.’ Het werkgeheugen heeft een beperkte capaciteit, en na anderhalf uur is de aandacht wegge-

37

zakt. Ga dan een half uur joggen, adviseert Scherder: daarna zit je twee keer zo efficiënt te blokken.

Die student wordt ouder, en - rond een jaar of veertig, vijftig - wat zwaarder, wat minder energiek. Wie ervoor zorgt dan lichamelijk actief te blijven - of te worden - vermindert zijn of haar risico op hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en suikerziekte. ‘Dat weten veel mensen wel’, zegt Scherder, ‘maar ze weten vaak niet dat juist dit belangrijke risicofactoren zijn voor dementie - de ziekte die voor iedereen een schrikbeeld is.’

Het is nooit te laat om te beginnen met bewegen, zegt hij geruststellend. Ook wie de 25 al ruimschoots is gepasseerd en dan pas de sportfiets ontdekt, verbetert daarmee nog zijn conditie, gezondheid, stemming - én vermindert het risico op dementie.

Slaat de gevreesde ziekte aan het einde van het leven toch toe, dan is wéér beweging het devies, blijkt uit Scherders eigen onderzoek naar dementiepatiënten. Zijn hart huilt, zegt hij bewogen, als hij kijkt naar de verpleeg- en verzorgingshuizen.

‘Het hele systeem is gericht op passiviteit. Er zijn ook huizen die erin slagen hun bewoners zo actief mogelijk te houden, maar dit kost geld en mankracht. Meestal gaat je conditie en activiteitspeil heel snel omlaag als je daar komt te wonen - en je komt er nooít meer bovenuit. Bewoners liggen vaak meer dan 17 uur per dag in bed. Het brein dat al zo kwetsbaar is, kachelt daar nog verder achteruit. Het is desastreus.’

‘Met dementiepatiënten moet je gaan bewegen, bijvoorbeeld lopen!’, roept Scherder uit. ‘Zij moeten de wind door hun haren voelen; uit de rolstoel geholpen worden en een stukje wandelen. Ook deze mensen hebben baat bij een verrijkte omgeving: buitenlucht, bos, beweging, daglicht. Dát is wat het brein nodig heeft - van de wieg tot het graf.’

(Dit artikel van Eveline Brandt verscheen in Trouw op 27 maart 2011.)

SPORTFONDSEN NEDERLAND SHARED SERVICES

We delen graag onze kennis en ervaring

S

portfondsen Shared Services biedt ondersteunende diensten aan alle aangesloten accommodaties en aan derden op het gebied van bedrijfskundige en administratieve ondersteuning, human resources, marketing & communicatie en bouw & techniek en ICT. Hierdoor kunnen accom-

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

modaties zich maximaal richten op lokaal ondernemerschap, een uitstekende dienstverlening aan gemeenten en op het gastheerschap naar bezoekers. Innovatie, efficiency en het delen van kennis en ervaring staan hierbij centraal. Zo combineert Sportfondsen de voordelen van een krachtige landelijke organisatie met

maximale aandacht voor lokale samenwerking en ondernemerschap in onze accommodaties.

EXPLOITATIE DIENSTEN Sportfondsen is een meedenkende partner voor gemeenten en maatschappelijke organisaties. Als exploitant van ruim

38

'JE WILT ONTZORGD WORDEN' In 2014 opende Sportcomplex Koning Willem-Alexander (SKWA) in Hoofddorp zijn deuren.

Voor de exploitatie zocht eigenaar gemeente Haarlemmermeer een partij die sport en evenementen kon organiseren én die kon helpen om haar extra taken als gevolg van de WMO, Jeugdwet en Participatiewet te realiseren. Die partij werd Sportfondsen Nederland. Samen met operationeel directeur Eugène van Loon tekende regiomanager Sebo Luursema een tienjarig contract. Om aan de maatschappelijke doelstellingen van de gemeente te kunnen voldoen, biedt SKWA naast sport en recreatie – in het zwembad en de sportzalen – activiteiten aan voor mensen die zelf niet zo gauw naar een sportaccommodatie komen. Bijvoorbeeld omdat ze een lichamelijke en/of geestelijke beperking hebben. Van Loon: 'Denk aan mensen in een verzorgingstehuis die in een rolstoel zitten. Om die naar het zwembad te krijgen, moet je de zorginstelling meekrijgen, vervoer regelen en één op één begeleiding kunnen bieden.

Een exploitant kan dat niet betalen, en de gebruiker ook niet. Daarom zijn wij hulp gaan vragen aan andere partijen en hebben we geregeld dat we de busjes van een kinderdagopvang kunnen gebruiken voor het vervoer. En voor de begeleiding werken we samen met een sportopleiding.

Eens in de maand organiseren we nu deze activiteit.' Luursema is altijd op de achtergrond aanwezig. Van Loon: 'Toen we deze activiteit eenmaal bedacht hadden, zei hij dat we ook eens moesten nadenken over een ‘droge’ activiteit voor deze doelgroep. Dat mondde uit in een wekelijkse actieve dagbesteding. 'Nieuwe activiteiten bedenk ik samen met Sportfondsen, ook om te kijken of er financiële risico's aan kleven. Daarnaast ondersteunt Sportfondsen mij met andere zaken, zoals de salarisadministratie. Hierdoor kan ik me richten op de klanten en de doelen waarvoor het sportcomplex is neergezet. Als ondernemer wil je je core business kunnen doen en verder ontzorgd worden.'

1.000 voorzieningen hebben wij al meer dan 95 jaar ervaring opgebouwd. Onze vakkennis en de collectiviteitsvoordelen, zetten wij ook in als dienstverlener. Onze diensten zijn op maat, als geheel pakket of als afzonderlijke formules af te nemen.

De combinatie van decentrale operationele aansturing met gecentraliseerde facilitaire diensten leidt tot een optimale effectiviteit van de exploitatie. Deze manier van werken biedt bovendien synergievoordelen: het bevordert kennisdeling tussen de verschillende locaties en verhoogt de professionaliteit van zowel de locaties als van de ondersteunende diensten. Met de collectieve contracten op het gebied van bijvoorbeeld horeca, verzekeringen en schoonmaak realiseren

39

wij maximaal prijsvoordeel.

Onze tools ondersteunen een efficiënte bedrijfsvoering, zoals het Sportfondsen Dashboard (real time inzage in belangrijkste focusgebieden), Sportfondsen Digitaal Logboek (digitaal hulpmiddel voor veiligheid en hygiëne) en het Sportfondsen Management Informatie Systeem (beleidsinformatiesysteem toegesneden op specifiek informatiebehoefte in sporten recreatiebranche).

FINANCIËLE DIENSTEN Onze specialisten adviseren en ondersteunen ondernemingen, zodat optimale resultaten behaald kunnen worden. Zij helpen op het gebied van salarisadministratie, personeelsroosters, financiële

administratie, operationele audit, begroting en het dashboard. Ook fiscaal en bedrijfskundig advies behoort tot het dienstenpakket.

BOUW EN TECHNIEK Goed onderhoud, duurzame, schone en veilig accommodaties, hebben de volledige aandacht van de bouw- en installatieadviseurs van Sportfondsen met als uiteindelijk doel tevreden bezoekers.

Onze formule Systeem Gericht Toezicht ondersteunt accommodaties bij taken en verbeteringen die nodig zijn voor het keurmerk Veilig & Schoon. Met behulp van het Sportfondsen Digitaal Logboek worden alle taken op het gebied van weten regelgeving gestructureerd beheerst.

RUIM 20% MEER KLANTEN DANKZIJ ZWEMMEN.NL Zwemmen.nl is een leadgeneratieplatform met acties voor alle zwemactiviteiten in zwembaden. Momenteel ligt de focus vooral op het werven van zwemlesklanten met acties die laagdrempelig zijn en voordeel voor iedereen bieden. Door middel van Facebook advertising en Google Adwords wordt de actie gepromoot in het verzorgingsgebied van het zwembad. Theo Kok, accommodatiemanager van zwembad De Fluit in Leidschendam ervaart het effect van het platform.

ACTIE ‘Voor ons zwembad is het best lastig om nieuwe klanten te trekken, daarom besloten we een actie te doen via Zwemmen.nl. Mensen die als zoekterm ‘zwemles’ of ‘zwemmen in Leidschendam’ invoeren, komen via Zwemmen.nl bij ons uit. Ze zien dan dat we een leuke actie hebben, bijvoorbeeld tijdelijk geen inschrijfgeld.

In februari en maart hadden wij zo’n actie voor zwemles en daardoor kregen wij 20 tot 25% meer klanten dan we normaalgesproken hebben. Wij zijn dus zeker van plan om vaker acties te gaan organiseren via Zwemmen.nl’, aldus Theo.

DE OPTIMALE COMBINATIE VAN CENTRAAL EN LOKAAL Schaalgrootte heeft zo z’n voordelen, maar lokaal maak je het verschil. Daarom biedt de afdeling Marketing en Communicatie van Sportfondsen het beste van twee werelden. Hoofd Marketing en Communicatie Marscha Wijsman van Sportfondsen Rotterdam vertelt hoe dat in de praktijk werkt.

KANALEN ‘Onze vier Rotterdamse accommodaties bereiken hun bezoekers via de eigen website, Facebook, Twitter, online nieuwsbrieven en een app. Best bewerkelijk om allemaal goed bij te houden, maar dankzij een goed geolied systeem werkt dat prima. Zowel de site als de app en de social media kanalen vullen we met één CMS-systeem. Het CMS genereert rapportages, die we kunnen afzetten tegen een landelijke benchmark. Zo zien we precies hoe bepaalde boodschappen en kanalen scoren. En de centrale Brandportal biedt ons talloze templates, zoals posters en flyers, die we zelf kunnen invullen.

Naast de posts die we zelf plaatsen, worden er ook landelijke acties georganiseerd. Al met al denk ik dat onze marketing en communicatie zeer efficiënt en effectief georganiseerd is’, aldus Marscha.

Sportfondsen Technisch Management is een strategische aanpak, waarbij de technische processen van een zwembad duurzaam worden ingericht. Dagelijks en preventief onderhoud, procesvoering, optimaal energieverbruik en budgetbeheer zijn de onderwerpen waar Technisch Management zich mee bezig houdt.

MARKETING EN COMMUNICATIE Onderscheidende programma’s en de promotie daarvan zijn de belangrijkste

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

diensten van Marketing en Communicatie. Voorbeelden van programma’s zijn spelenderwijs leren zwemmen met mascotte nijlpaard Jip en recreatieve programma’s voor multifunctionele sportaccommodaties. De promotie van het aanbod en activiteiten in accommodaties gebeurt lokaal via de website, de app, social media, e-mailmarketing en -nieuwsbrieven. Centraal worden online vindbaarheid verbeterd en leads gegenereerd. Daarnaast kunnen accommodaties

via de Sportfondsenbrandportal zelf folders en posters maken en bestellen. Met behulp van de Sportfondsen Wijkscan kan een accommodatie op basis van data een weloverwogen marketingstrategie bepalen.

HR-SERVICES Operationele, tactische of strategische vraagstukken op het gebied van Human Resources en verzekeringen zijn in goede handen bij de experts van HR-services Door samenwerking ontstaat een

40

De voordelen van een krachtige landelijke organisatie met maximale aandacht voor lokale samenwerking en ondernemerschap

optimaal HR-beleid. De HR-helpdesk beantwoordt vragen op het gebied van werving & selectie, in- of uitdiensttreding, personeelsreglementen, arbeidsovereenkomsten, arbeidsvoorwaarden, cao’s, verzuimpreventie, competentiemanagement, arbeidsconflicten, personeelsvertegenwoordiging of ondernemingsraad.

Sportfondsen is volledig thuis in het branchespecifieke risicoprofiel en heeft daarvoor een reeks collectieve

41

'TECHNISCH MANAGEMENT BELANGRIJKE MEERWAARDE VOOR ONZE ACCOMMODATIES' Sportplaza Het Anker in het Limburgse Buchten biedt verschillende sportfaciliteiten aan: een zwembad, een sporthal, een dojo, sportvelden en tennisbanen. Bij Sportfondsen Nederland neemt Sportplaza Het Anker diverse diensten af, waaronder Technisch Management en Systeemgericht Toezicht. Directeur en mede-eigenaar Winand Willigers: 'Een ingenieur van de afdeling Bouw en Techniek komt vier keer per jaar bij ons op locatie om onder andere een opname te maken van het klein en groot onderhoud. Hij stelt een rapportage op aan de hand waarvan onze technisch medewerker weet welk dagelijks en groot onderhoud hij moet uitvoeren. Ook adviseert de ingenieur over geschikte leveranciers en helpt hij bij het opvragen van prijsopgaven voor de onderhoudswerkzaamheden. Daarnaast maakt hij overzichten van het maandelijkse gas- en elektraverbruik, dat hij tevens monitort op basis van de opgestelde begroting. En hij bespreekt en verricht duurzaamheidsmaatregelen om het energieverbruik te verlagen. Ook de wet- en regelgeving die binnen het Keurmerk Veilig & Schoon is opgenomen, bespreekt en controleert hij. Voor dit keurmerk voert Sportfondsen Nederland jaarlijks een interne audit uit. De technisch medewerker van onze organisatie kan met vragen of voor advies altijd bij de ingenieur van terecht.

Bij Systeemgericht Toezicht gaat het om automatisering: alle regels en procedures van het Keurmerk Veilig & Schoon waar wij aan moeten voldoen, zijn in de vorm van taken op een tablet gezet. Zo moeten we drie keer per dag de waterkwaliteit controleren. Deze controlemomenten vullen we in op de tablet, ter controle door de provincie. Is de waterkwaliteit niet goed, dan moeten we actie ondernemen. Met deze diensten van Sportfondsen Nederland monitoren we alles op het gebied van wet- en regelgeving en schoonmaak. De samenwerking is heel goed. Belangrijke meerwaarde is dat alles gestructureerd, vastgelegd en dus controleerbaar is. Wij kunnen laten zien aan de gemeente en aan de verschillende toezichthoudende organisaties dat wij alles op orde hebben.’

'VEEL EXPERTISE IN HUIS OP HET GEBIED VAN BEHEER EN ONDERHOUD' De gemeente Haarlemmermeer werkt al jaren samen met Sportfondsen. 'Zij doen zowel de exploitatie als het beheer en onderhoud van onze gemeentelijke sportaccommodaties,' zegt Bert de Lange, senior specialist vastgoedbeheer bij de gemeente. 'Wat dat laatste betreft, gaat het vooral om dagelijks huurdersonderhoud, waaronder het preventieve onderhoud aan de technische installaties, zoals de verwarmings-, luchtbehandelings, filter- en pompinstallaties. 'In onze grote sportaccommodaties, die uit een zwembadgedeelte en een sporthalgedeelte bestaan, is altijd iemand van Sportfondsen aanwezig. Bij onze sport- en gymzalen komt iemand langs zodra er een melding is binnengekomen dat er iets aan de hand is. Een deel van die meldingen verloopt automatisch, via een gebouwbeheerssysteem. 'Daarnaast voert Sportfondsen groot onderhoud uit, zoals het vervangen van pompen en filterinstallaties. Ook komt het regelmatig voor dat we een stukje eigenarenonderhoud bij hen neerleggen. Zij hebben gewoon de expertise in huis, vooral op het gebied van zwembaden.'

en voordelige verzekeringsmogelijkheden ontwikkeld. Het pakket bestaat uit een uitgebreide set aan bedrijfs- en personele verzekeringen. Voor alle verzekeringszaken heeft HR-services ĂŠĂŠn vast aanspreekpunt.

ICT-SERVICES Om bezoekers te kunnen ontvangen zijn accommodaties afhankelijk van ICT-systemen en -applicaties.

EEN UITGAVE VAN SPORTFONDSEN

De ICT-experts van Sportfondsen ondersteunen de accommodatie met onder andere de ICT-infrastructuur voor internet en telefonie, het kassa- en ticketingsysteem, de klantadministratie en de personeelsroosters. De veiligheid van klant- en andere gegevens hebben onze volle aandacht; de voorbereidingen om in het najaar van 2019 het ISO 27001 certificaat te behalen zijn in volle gang.

42

Meer weten over Sportfondsen Neem dan contact met ons op. We maken graag een afspraak en vertellen graag meer over onze organisatie of een specifiek thema.

Tycho Knevel commercieel directeur

Irena Marceta manager HR-s ervices

Erik Tromp directeur

Bert Verkoelen manager Exploitatie

Nancy Visser manager Bouw & Techniek

FOTO'S: BARBRA VERBIJ

Nathalie Kist directiesecretaresse

Sportfondsen Nederland B.V. Paasheuvelweg 33 1105 BG Amsterdam ZO 020 3550 555 info@sportfondsen.nl KvK: 34219380

43

Arja van der Meulen manager Exploitatie

‘ Leef als een trampoline: veer terug na tegenslag’