Medisch dossier 1705

Jaargang 17 N o5 Juni 2015

Los nummer E 7,50

JAARGANG 14 NO 14 JANUARI 2012

Gezond eten Is het wel zo gezond?

Gebitsproblemen Kanker Een natuurlijke oplossing

Verhaal van een overlever

Heb Hart voor uw Hart Hoe u hartkwalen beter tegen kunt gaan

Plus: Verlaag uw bloeddruk op een natuurlijke manier!

2

Medisch dossier | Juni 2015

|||inhoud|||

4

12 16

|||colofon|||

18 Over MeDisch DOssier Medisch Dossier is de Nederlandse vertaling en bewerking van het Britse maandblad What Doctors Don’t Tell You. Hiermee bieden we onafhankelijke informatie over zowel de risico’s en gevaren van medicijnen en behandelingen als over de beloften van mogelijke alternatieven.

Ons doel: patiënten stimuleren hun gezondheid meer in eigen hand te nemen. Medisch Dossier verzet zich niet tegen de reguliere geneeskunde, maar stimuleert de samenwerking tussen artsen en patiënten. Toonaangevende medische vaktijdschriften vormen de bron van onze artikelen, zodat alle informatie is gebaseerd op gevestigd wetenschappelijk onderzoek.

De redactie van Medisch Dossier bevindt zich in Engeland; Uitgeverij The Optimist BV verzorgt uitsluitend de Nederlandse vertaling en administratie. De redactie is in het Engels bereikbaar via www.wddty.com Hoofdredactie: Bryan Hubbard en Lynne McTaggart Coördinatie: Els Kwaks Vertaling: Taalpraktijk Mieke Prins en Titia Meesters Corrector: Diana Korpershoek Artdirector: Carl de Vaal Vormgeving: Saskia Geleedts Uitgever: Hanneke Hogerheijde Drukwerk: Ten Herkel BV, Loosdrecht Redactieraad internationaal: Dr. John Mansfield, Dr. Leo Galland, Dr. Alan Franklin, Dr. Patrick Kingsley, Dr. Jean Monro, Dr. J. Anthony Morris,

4 10 12 16 18

WAt te DOen tegen hArtziekten Betere manieren om alle verschillende hartziekten tegen te gaan. Plus: Hoe u uw bloeddruk kunt verlagen op een natuurlijke manier.

nieuWs Voedingsmiddelen tegen alzheimer; paracetamol biedt geen soelaas; te veel slaap verdubbelt kans op beroerte; antipsychotica doodsoorzaak ouderen; en meer.

Als gezOnD eten niet zO gezOnD is Granen, zoetstoffen, soja, olieën, yoghurt: ze staan erom bekend goed voor u te zijn. Maar ze berokkenen ook schade aan uw lichaam. Daarom: de alternatieven.

niet bAng vOOr kAnker Het wonderlijke verhaal van Morty Lefkoe, die binnen honderd dagen de symptomen van zijn vergevorderde dikkedarmkanker wist te stoppen.

help, De tAnDArts!

We hebben met ons gezin altijd veel problemen met gebit en tandvlees. Wat kunnen we daaraan doen? Tips en suggesties.

Annemarie Colbin, Anne Gaskell (La Leche League), Janet Balaskas, Dr. J. Levenson, Dr. Ellen Grant, Dr. Melvyn Wehrbach, Dr. Michel Odent, Dr. Keith Mumby, Dr. J. Wright, Prof. Gordon Stewart, Dr. Vickie Rippere, Dr. Anthony Newburry, Sally Bunday

AbOnneeservice Postbus 105, 2400 AC Alphen aan den Rijn Tel. 0172 476085 medischdossier@spabonneeservice.nl www.medischdossier.org/abonneeservice

Redactieraad Nederland: Jan C. van Beek, arts en manueel geneeskundige, Robert K.T.H. Trossèl, arts.

Archief De eerste editie van Medisch Dossier verscheen in 1999. Via www.medischdossier.org kunt u oude nummers voor vijf euro exclusief verzendkosten per stuk nabestellen. Wanneer u abonnee bent, heeft u via uw abonneecode gratis toegang tot het digitale archief, dat al het gepubliceerde materiaal vanaf 2004 bevat.

AbOnneMenten Een jaarabonnement op Medisch Dossier (tien nummers) kost € 68,25 en geeft u onbeperkt toegang tot het digitale archief op www.medischdossier.org.

Abonnementen kunnen op elk moment ingaan.

Indien drie maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch verlengd. Adreswijzigingen en opzeggingen kunnen uitsluitend schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven. Nieuwe abonnees ontvangen binnen vier weken na aanvraag hun eerste nummer.

Adreswijzigingen graag vier weken van tevoren doorgeven per post of e-mail.

Uitgeverij The Optimist BV behoudt zich het recht voor een keer per jaar een prijsindexatie toe te passen.

Wij nemen uw gegevens op in een gegevensbestand.

Deze gegevens worden gebruikt voor de met u gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementenadministratie van de uitgeverij. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of het doen van aanbiedingen van Uitgeverij The Optimist BV of van door ons zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Mocht u hiertegen bezwaar hebben, stelt u ons hiervan dan per post of via e-mail op de hoogte.

DisclAiMer Hoewel aan de voorbereiding van deze uitgave alle zorg is besteed, kan de uitgever niet verantwoordelijk worden gehouden voor eventuele schade of leed, veroorzaakt door behandelingen, advies of informatie gepubliceerd in dit nummer. Alvorens een behandeling te ondergaan is het raadzaam om een specialist te raadplegen. © Uitgeverij The Optimist BV. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar worden gemaakt zonder toestemming van de uitgever.

Deze nieuwsbrief wordt uitgebracht onder licentie van WDDTY Publishing Ltd (UK). Alle rechten op het gelicentieerde materiaal behoren toe aan WDDTY Publishing Ltd. Het materiaal mag niet worden gereproduceerd, als geheel of in delen, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van WDDTY Publishing Ltd. De naam What Doctors Don’t tell You is eigendom van WDDTY Publishing Ltd.

De mond gesnoerd In januari van dit jaar werden we opgeschrikt door de terroristische aanslag op het redactiekantoor van het Franse satirische tijdschrift Charlie Hebdo, waarbij twaalf mensen werden gedood.

Dit raakt ons diep, omdat we menen dat daardoor een van onze meest fundamentele vrijheden, de vrijheid van meningsuiting, niet alleen onder vuur ligt, maar zelfs een zaak van leven of dood is geworden. In de nasleep van de aanslag werd deze vrijheid door alle politici verdedigd, en mensen gingen massaal de straat op om zich loyaal te betonen met journalisten en cartoonisten.

Als uitgevers van What Doctors Don’t Tell You (het Britse moederblad van Medisch Dossier) maken we ons al jaren hard voor de vrije verspreiding van informatie. De aanslag van januari is in onze ogen een wredere versie van wat al langer plaatsvindt in West-Europa en de Verenigde Staten. Wij hebben vaak gemerkt, en ook met u gedeeld, dat de persvrijheid onder druk staat.

Er wordt bijvoorbeeld te weinig gepubliceerd over de mogelijke bijwerkingen en het gebrek aan werkzaamheid van vaccinaties. Veel grote kranten in Groot-Brittannië zijn ook niet bereid om hierover te berichten. Zo stuurden wij alle Britse kranten informatie over de gevaren van het vaccin tegen baarmoederhalskanker, maar geen enkele krant had de moed deze bewijzen te publiceren, omdat ze bang waren dat ouders daardoor hun artsen niet meer zouden vertrouwen. En juist omdat wij dit soort informatie wél publiceren, wil WH Smith, de grootste kantoorboekhandel van Groot-Brittannië, ons tijdschrift niet in zijn schappen.

Natuurlijk willen we onze ervaringen met dit soort tegenwerking niet vergelijken met de afschuwelijke schietpartij in Parijs. Maar we willen wel de hypocriete houding van de westerse wereld aan de kaak stellen. Alle verheven uitspraken over de ‘zwaarbevochten’ persvrijheid ten spijt, lijkt het erop dat wij geen vrije pers hebben maar een systeem dat door de grote spelers in het veld beheerst wordt.

Juist omdat u belangrijke informatie over uw gezondheid en veiligheid in de grote media zult missen, gaan wij door met u over deze onderwerpen te informeren. Wij laten ons niet de mond snoeren.

In deze editie vindt u een uitgebreid artikel over hart- en vaatziekten. Ondanks de enorme inspanningen van de medische beroepsgroep – slimme combinaties van geneesmiddelen, de nieuwste chirurgische hoogstandjes, een dieetadvies om zo min mogelijk vet te eten, de voor-alle-zekerheid-aspirine – blijven hart- en vaatziekten de belangrijkste westerse doodsoorzaak. In Nederland sterft er elke dertien minuten iemand aan deze aandoening.

Maar wat de meeste artsen u niet vertellen, is dat medicijnen tegen hartziekten – of het nu hoge bloeddruk, beroerte of pijn op de borst betreft – soms nog erger zijn dan de kwaal, en zelfs tot de dood kunnen leiden. Daarom hebben we de grootste boosdoeners voor u op een rijtje gezet. Natuurlijk informeren we u ook over de alternatieven waarvan bewezen is dat ze werken.

Verder leest u in dit nummer dat een aantal voedingsmiddelen die vaak als gezond worden aangeprezen, helemaal niet zo gezond zijn. We leggen uit waarom niet en vertellen u wat u ter vervanging kunt gebruiken. Daarnaast bespreekt Harald Gaier welke natuurlijke behandelingen er zijn tegen een van de ergste soorten pijn: kiespijn.

En lees het persoonlijke verhaal van iemand die te horen kreeg dat hij dikkedarmkanker had. Omdat hij niet bang was voor kanker, was hij in staat de ziekte een halt toe te roepen.

Lynne McTaggart en Bryan Hubbard

3

|||van||de||hoofdredactie|||

Medisch dossier | Juni 2015

4

Medisch dossier | Juni 2015

|||dossier|hartziekten|||

Heb Hart voor uw Hart Voor verschillende hartziekten wordt een hele batterij aan geneesmiddelen voorgeschreven. Helaas kunnen deze middelen soms erger zijn dan de kwaal. Wij zetten daarom een aantal alternatieven voor u op een rij.

Hoe u hartkwalen beter tegen kunt gaan

Medisch dossier | Juni 2015

e

Er wordt trots beweerd dat er enorme vooruitgang is geboekt in de behandeling van hartaandoeningen, en dat er belangrijke doorbraken zouden zijn in het voorkomen van hartziekten. Toch zijn cardiovasculaire ziekten (CVZ, een overkoepelende naam voor ziekte van de kransslagader, hartaanval, pijn op de borst (angina pectoris), hartfalen en beroerte) verantwoordelijk voor ruim een kwart van alle overlijdensgevallen in Nederland. Elke dertien minuten sterft er in ons land iemand aan een CVZ. In Amerika gaat het zelfs om bijna een derde van alle overlijdensgevallen: daar sterft elke 37 seconden iemand aan een CVZ. Met zulke cijfers is het niet verwonderlijk dat de geneeskunde alles in de strijd heeft geworpen tegen hartziekten: van openhartoperaties, waarbij omleidingen (bypasses) worden geplaatst, tot de allernieuwste ontwikkelingen in specifieke combinaties van geneesmiddelen.

Wat echter minder bekend is, is dat veel middelen voor het hart ook slecht kunnen zijn voor datzelfde hart. Hieronder vindt u de grootste boosdoeners, en we vertellen u wat u nog meer kunt doen om uw hart zo gezond mogelijk te houden. Hoge bloeddruk kan, net als een hartaanval of angina pectoris, worden behandeld met een flink aantal geneesmiddelen. Deze middelen helpen helaas niet altijd afdoende, terwijl een verstandig dieet en lichamelijke inspanning vaak wel goed helpen.

Vanzelfsprekend moet u bij een hartziekte te rade gaan bij een gekwalificeerde, ervaren arts die u de juiste begeleiding kan geven; zelfs als u het advies van uw arts niet wilt opvolgen.

bètAblOkkers Deze middelen werken tegen hartritmestoornissen en tegen hoge bloeddruk, maar ze verkleinen de kans op een nieuwe hartaanval maar een klein beetje. Ze kunnen daarentegen wel bijwerkingen hebben, zoals duizeligheid, impotentie, misselijkheid, koude handen en voeten, nachtmerries en slapeloosheid. In een Amerikaans onderzoek werden veertigduizend hartpatiënten langer dan drie jaar gevolgd. De conclusie was dat deze patiënten niet afdoende werden beschermd door de middelen die zij gebruikten. Degenen die de geneesmiddelen gebruikten, hadden een even grote kans op een tweede hartaanval of beroerte als degenen die ze niet

gebruikten. Als je alleen kijkt naar de patiënten met een grotere kans op een hartziekte, dan waren er in de groep patiënten die bètablokkers gebruikten zelfs meer patiënten die overleden aan hartziekte of een daaraan verwante oorzaak.1 Bètablokkers kunnen zonder voorafgaande waarschuwing een plotselinge onregelmatige hartslag veroorzaken. Die kan zelfs levensbedreigend zijn. 2 cAlciuMblOkkers Voorbeelden van deze middelen, die ook calciumantagonisten worden genoemd, zijn verapamil, diltiazem en nifedipine. Deze middelen werken ook als antistollingsmiddel (bloedverdunner). In Amerika geldt een waarschuwing voor het gebruik van nifedipine, omdat is gebleken dat de bloeddruk door dit middel eerst sterk daalt, maar vijf uur later weer stijgt, waardoor de kans op een hartaanval toeneemt.3 AntiAritMicA Deze geneesmiddelen kunnen het probleem waartegen ze worden gebruikt, hartritmestoornissen, ook zelf veroorzaken. In één groot onderzoek overleden een aantal patiënten die encaïnide of flecaïnide slikten. Bijna 6 procent van de patiënten die deze middelen gebruikten, overleden door hartritmestoornissen, terwijl dit percentage slechts 2 procent was bij patiënten die een placebo (nepmiddel) kregen. Ook overleed 2 procent van de patiënten die deze middelen gebruikten aan een hartaanval of hartfa-

Vijf eenvoudige manieren om uw hartziekte onder controle te houden

Uit recent Amerikaans onderzoek blijkt dat u door de volgende vijf regels voor een gezonde levensstijl twintig jaar of langer in acht te nemen, uw hartziekte onder controle kan houden en misschien zelfs kunt verbeteren:1 • Houd uw lichaamsgewicht gezond.

• Rook niet.

• Doe vijfmaal per week minimaal dertig minuten aan matig tot sterk intensieve lichaamsbeweging.

• Drink niet meer dan één glas alcoholhoudende drank per dag als u een vrouw bent, en niet meer dan twee glazen per dag als u een man bent.

• Eet gezond, met veel vers fruit en verse groenten.

1 Circulation, 2014; 130: 10-7

5

6

Medisch dossier | Juni 2015

|||dossier|hartziekten|||

len. Bij de patiënten die een placebo kregen, was dit slechts 0,7 procent.4 Degenen die de voorgeschreven middelen niet gebruikten, hadden ook een betere overlevingskans na hartproblemen, zoals een hartaanval.

Een ander onderzoek naar een middel tegen hartritmestoornissen – een kaliumblokker met een minimale werking als bètablokker – werd vroegtijdig gestopt, omdat het aantal gevallen van overlijden door hartritmestoornissen onaanvaardbaar hoog was.5 In het rapport van dit gestopte onderzoek werd geconcludeerd dat alle middelen tegen hartritmestoornissen in principe dodelijk kunnen zijn. nitrOglycerine Dit middel, dat ook het belangrijkste bestanddeel van dynamiet is, wordt al sinds 1867 standaard aan ziekenhuispatiënten met angina pectoris gegeven, maar de veiligheid van dit middel is nooit goed getest. Toen onderzoekers van de medische faculteit van de Amerikaanse Stanford Universiteit de veiligheid bij ratten testten, ontdekten ze dat het middel de kans op een

Elke dertien minuten sterft er in ons land iemand aan een hartziekte hartaanval verhoogde, vooral wanneer het met een continu druppelinfuus werd toegediend.

Het middel kan het hartweefsel beschadigen en het enzym ALDH2 onderdrukken. Dit enzym verwijdert vrije radicalen en beschermt het hart tegen schade door onvoldoende bloedtoevoer – zoals bij een hartaanval. Over het algemeen waren hartaanvallen tweemaal zo groot wanneer het middel gedurende zestien uur continu werd toegediend.6 DigitAlis Een middel dat heel vaak wordt voorgeschreven bij hartfalen is digitalis (digoxine), dat afkomstig is van vingerhoedskruid. Toch zijn de voordelen en de veiligheid op de lange termijn nooit vastgesteld. Het is aangetoond dat het middel de kans op overlijden kan verkleinen bij mensen bij wie die kans al verhoogd is door chronisch hartfalen.

De meest recente resultaten geven aan dat digoxine de kans op hartproblemen verhoogt bij mensen die systolisch hartfalen hebben gehad. Bij deze aandoening is de linkerhartkamer vergroot en heeft een

dunne, slappe wand, waardoor het hart het bloed niet goed kan rondpompen. Hoewel digitalis (afkomstig uit vingerhoedskruid) al meer dan tweehonderd jaar tegen hartfalen wordt gebruikt, raakt men er tegenwoordig steeds meer van doordrongen dat het middel ook dodelijk kan zijn.

Een grote groep onderzoekers, die zich de Digitalis Investigation Group noemt, heeft dit onderzocht.

In hun onderzoek kregen 3397 patiënten 0,25 mg digoxine per dag; 3403 patiënten kregen een placebo.

Alle patiënten kregen daarbij plasmiddelen en ACEremmers. Na gemiddeld 37 maanden waren er in beide groepen ongeveer evenveel patiënten overleden aan een hartaandoening: in de groep die digoxine kreeg, waren dat er 1016, en in de placebogroep 1004.

Van de groep met digoxine werd in totaal 3 procent minder patiënten in het ziekenhuis opgenomen dan van de groep die een placebo kreeg.7 Een ander Amerikaans onderzoek is uitgevoerd door Kaiser Permanente uit Noord-Californië, met patiënten met systolisch hartfalen. In dit onderzoek werden hogere overlijdenspercentages gevonden bij zowel mannen als vrouwen die gedurende tweeënhalf jaar werden behandeld met digoxine.8

blOeDDrukverlAgers Bij het meten van uw bloeddruk wordt vaak niet goed gekeken of de meting wel klopt. Bij elke afwijkende uitslag – en vooral bij elke waarde boven de 140/90 mmHg – wordt bijna automatisch een bloeddrukverlagend middel voorgeschreven.

Tegen hoge bloeddruk worden vaak bètablokkers, plasmiddelen, reserpine, methyldopa en clonidine gegeven. Deze middelen hebben echter in onderzoek diverse andere aandoeningen met zich meegebracht, zoals depressie, impotentie en verminderd seksueel functioneren, verminderde eetlust, misselijkheid en vermoeidheid. Er is één effect om zeker bezorgd over te zijn, en dat is een plotselinge daling van de bloeddruk bij het opstaan – dit kan duizeligheid en vallen veroorzaken. Vanwege dit risico is het niet verwonderlijk dat bloeddrukverlagende middelen een belangrijke oorzaak zijn van gebroken heupen bij ouderen.9 Sommige bloeddrukverlagers kunnen de aandoening in feite verergeren, terwijl andere zelfs dodelijk kunnen zijn. In een onderzoek met tweeduizend patiënten met hoge bloeddruk uit dertien huisartsenpraktijken in Groot-Brittannië had iets meer dan de helft van de mensen die bloed-

Medisch dossier | Juni 2015

drukverlagers hadden gebruikt, een matig-gezonde bloeddruk.10 De bescheiden streefwaarde van 140/90 mmHg die is vastgesteld in een Amerikaans onderzoek (NHANES III), werd door maar 27 procent van de patiënten bereikt, ondanks de geneesmiddelen.11 In een wereldwijd onderzoek met meer dan 18.000 patiënten in 26 landen (buiten de VS) lukte het slechts een derde van de patiënten om de streefwaarden voor hun bloeddruk, die door hun arts waren

vastgesteld, te bereiken.12 De richtlijnen in Europa geven aan dat er ‘meer dan één middel nodig is’, vooral bij patiënten met een hoge maar nog wel normale bloeddruk die eerder een ziekte van de bloedvaten in de hersenen, in het hart of in de armen of benen hebben gehad. 13 In de meest toegepaste behandelingen met twee middelen worden plaspillen gegeven samen met een calciumblokker, bètablokker, ACE-remmer of ARB (angiotensine II-receptorblokker). In een onderzoek

Supplementen voor een gezond hart Vitamine C Hartpatiënten hebben tweemaal zoveel kans om binnen een jaar te overlijden als ze te weinig vitamine C hebben.

Vitamine a en bètaCaroteen Voor deze stoffen geldt hetzelfde als voor andere antioxidanten, zoals vitamine C en E: hoe minder u van deze voedingsstoffen in uw bloed hebt, hoe hoger uw kans op angina pectoris. Dus zorg dat u hier voldoende van binnenkrijgt.1 Vitamine b-Complex Vitamine B6 beschermt het hart tegen verdere schade en vitamine B1 (thiamine) kan de pompwerking van het hart verbeteren,2 terwijl vitamine B3 (niacine of nicotinezuur) het gehalte ‘goede’ cholesterol (HDL) kan verhogen. l-Carnitine Deze stof wordt in het lichaam gevormd uit bepaalde aminozuren (lysine en methionine). Het intraveneus toedienen van hoge doses L-carnitine na een hartaanval kan hartritmestoornissen van de hartkamers tegengaan.3 Co-enzym Q10 Voorkomt onregelmatige hartslag en schade aan cellen en weefsels na een hartaanval.4 Een samenstelling met ubiquinol verdient de voorkeur, omdat deze vorm gemakkelijker door het lichaam wordt opgenomen.5 omega 3-Vetzuren Meer over deze essentiële vetzuren leest u verderop in deze editie, in het artikel ‘Gezonde eten – of toch niet?’. Ze verlagen de gehaltes ‘slecht’ cholesterol (LDL) en triglycerides, terwijl ze het gehalte ‘goede’ cholesterol (HDL) verhogen.6 U kunt hierbij het antioxidant vitamine E innemen om mogelijke schade aan cellen te voorkomen.

Chroom en magnesium Volgens een groot onderzoek door een Brits testlaboratorium krijgen mensen als ze ouder worden een tekort aan chroom en magnesium, twee stoffen die noodzakelijk zijn voor een gezond hart. Magnesium verlaagt ook een te hoge bloeddruk.7 Vitamine D Biedt een natuurlijke bescherming tegen de meeste hartziekten en bevordert een gezonde bloedsomloop. goeDe baCteriën Probiotica van goede kwaliteit, met lactobacillusstammen, bifidobacteriën, Saccharomyces boulardii, niet-ziekteverwekkende stammen van Escherichia coli en streptokokken, kunnen de bloeddruk al na een paar maanden verlagen. 8

mogelijke alternatieVen bromelaïne Wordt gewonnen uit ananas en kan verlichting bieden bij angina pectoris en andere hart- en vaataandoeningen.9 Ditzelfde geldt voor extracten van de meidoorn (geslacht Crataegus).10 gember Gember (Zingiber officinale) is een erkende bloedverdunner die de vorming van blokkades of vernauwingen in slagaders kan tegengaan. 11 ginkgo biloba Kan pijn bij hartpatiënten verlichten en ervoor zorgen dat deze mensen grotere afstanden kunnen lopen. Kan ook als bloedverdunner werken bij patiënten met slagaderverkalking.12 terminalia ariuna Een medicinale plant uit India die kan helpen bij het verminderen van de klachten en symptomen van hartfalen.13 Chinese kruiDen Kunnen een sterke invloed hebben op het hart. Zo kan Andrographis paniculata Nees (in de ayurvedische geneeskunde bekend als Bhui-neem) het terugkeren van vernauwde slagaders na bloedvatoperaties helpen voorkomen.14 gugulipiD Afkomstig uit de hars van een soort mirreboom (Commiphora mukul), een ayurvedisch middel dat aderverkalking kan helpen voorkomen en het gehalte HDL in 60 procent van de gevallen kan helpen verhogen, terwijl het het gehalte LDL duidelijk kan verlagen.15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15

Lancet, 1991; 337: 1-5 Am J Med, 1995; 98: 485-90 Eur Heart J, 1989; 10: 502-8 Tohoku J Exp Med, 1983; 141 Suppl: 453-63; J Clin Pharmacol, 1990; 30: 596-608 Regul Toxicol Pharmacol, 2007; 47: 19-28 Am J Cardiol, 1995; 76: 459-62 Eur J Clin Nutr, 2012; 66: 411-8 Hypertension, 2014; 64: 897-903 Biotechnol Res Int, 2012; 2012: 976203 Natural Med J, 2011; http://naturalmedicinejournal.com/journal/2011-07/ hibiscus-hawthorn-and-heart Bode AM, Dong Z, ‘Hoofdstuk 7 The Amazing and Mighty Ginger’, in Benzie IFF, Wachtel-Galor S, eds. Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects, 2e dr. Boca Raton, FL: CRC Press, 2011 Wien Med Wochenschr, 1989; 139: 92-4 Int J Cardiol, 1995; 49: 191-9 J Tongji Med Univ, 1993; 13: 193-8 J Assoc Physicians India, 1989; 37: 323-8

7

8

Medisch dossier | Juni 2015

|||dossier|hartziekten|||

met meer dan driehonderd patiënten met hoge bloeddruk die een calciumblokker namen, al of niet samen met plaspillen, was de kans op een hartaanval met 60 procent verhoogd. Een soortgelijk percentage werd gezien bij patiënten die een calciumblokker kregen, vergeleken met degenen die een bètablokker kregen.14 In een ander Amerikaans onderzoek werd de kans zelfs nog hoger geschat: bij inname van een calciumblokker naast een plasmiddel, was de kans op een hartaanval bijna verdubbeld.15 Bètablokkers zijn nauwelijks beter. Volgens een literatuurstudie met in totaal meer dan honderdduizend patiënten verhogen deze middelen de kans op een beroerte, terwijl ze de bloeddruk niet verlagen.16

In 2006 heeft de BHS (Britse vereniging voor zorg bij hoge bloeddruk) de richtlijnen op basis van deze resultaten aangepast. Bètablokkers zijn geschrapt als eerstelijnsbehandeling van hoge bloeddruk, ondanks het feit dat deze middelen elders in de wereld nog wel hiervoor worden gebruikt.

ACE-remmers worden vaak niet goed verdragen en kunnen een aantal bijwerkingen op het hart veroorzaken, waaronder een te lage bloeddruk en een hartaanval. ARB’s zijn eigenlijk ontwikkeld als een veiliger alternatief, maar ze lijken net zo gevaarlijk te zijn als ACE-remmers. Valsartan kan de kans op een hartaanval met 19 procent verhogen. Een andere ARB, candesartan, verhoogde de kans op een hartaanval met 36 procent.17

Verlaag uw bloeddruk op een natuurlijke manier Een goed begin voor het weer gezond maken van uw hart, is het verlagen van uw bloeddruk. Een verhoogde bloeddruk kan een waarschuwing zijn voor een dreigende beroerte, hartaanval of hartfalen, aneurysma, aandoening van een slagader in een arm of been, of zelfs van chronische nierproblemen.

Zelfs als uw bloeddruk hoger is dan de ‘normale’ waarde 140/90 mmHg en u bang bent dat u door uw hoge bloeddruk een hartaanval of beroerte krijgt, kunnen eenvoudige veranderingen in uw leefgewoonten helpen om uw bloeddruk weer terug te brengen naar een normale waarde. In de vorige editie van Medisch Dossier hebben we al een aantal voedingsmiddelen voor u op een rijtje gezet die de bloeddruk helpen verlagen. Hieronder volgen nog meer suggesties, die u een voor een of tegelijk kunt uitproberen. U kunt dit het beste doen onder begeleiding van een arts die ervaring heeft met manieren om de bloeddruk zonder medicijnen te regelen. zorg Dat u oVertollige kilo’s kwijtraakt Het staat buiten kijf dat uw gewicht invloed heeft op uw bloeddruk1 en dat de bloeddruk daalt als u afvalt.2 VermijD bewerkte koolhyDraten Een dieet met een lage glykemische index (GI) kan uw stofwisseling in balans brengen, u helpen afvallen, uw bloedsuiker en insulinegehalte verlagen, en uw bloeddruk verlagen.3 neem Dagelijks biologisChe appelCiDer of wijnazijn Dit werkt als een ACE-remmer en onderdrukt de renine-angiotensine-hormonen die uw bloeddruk regelen. Als het hormoonsysteem overactief is en er te veel angiotensine wordt afgegeven, trekken de bloedvaten samen, waardoor uw bloeddruk stijgt.4 extraCt Van watermeloen (CuCurbita Citrullus) Dit extract kan de haarvaten verwijden. Dit zijn de kleine bloedvaatjes die van de slagaders naar de aders lopen. In één onderzoek bleken supplementen van Lcitrulline de kans op een ernstige plotselinge hartaandoening aanzienlijk te verkleinen bij obese volwassenen met hoge bloeddruk.5 knoflook Uit een review van elf onderzoeken bleek dat knoflookpreparaten

een hoge bloeddruk aanzienlijk kunnen verlagen.6 extraCt Van aChillea wilhelmsii Deze plant uit Iran (uit de familie van de asters) verlaagde de bloeddruk aanzienlijk na zes maanden. 7 tomatenextraCt Bij patiënten die dagelijks capsules met 15 mg lycopeen plus andere carotenoïdes kregen, was de bloeddruk al na twee maanden aanzienlijk gedaald. 8 biologisCh aCtieVe peptiDes Deze peptides (ketens aminozuren) komen van nature voor in planten en dieren, en verlagen de bloeddruk.9 homeopatisChe Cytisus laburnum Een preparaat van de bloemen en jonge bladeren van wilde goudenregen is in een test van homeopathische middelen onderzocht om de effecten aan te tonen.10 gerijpt knoflookextraCt Naast gewone knoflookpreparaten kan ook dit middel de bloeddruk verlagen bij mensen met een hoge bloeddruk bij wie traditionele geneesmiddelen niet goed werken.11 magnesium Dit veelzijdige hartsupplement verlaagt de bloeddruk door de wand van de bloedvaten te ontspannen.12 biofeeDbaCk Biofeedback is een oefentechniek die mensen bewuster maakt van hun lichaamssignalen. U ziet uw hartslag op een schermpje en leert uw ademhaling hierop af te stemmen. Zo activeert u uw eigen ‘ontspanningsreactie’.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

J Hum Hypertens, 1988; 2: 207-17 N Engl J Med, 1978; 298: 1-6 Nutr J, 2009; 8: 5 Biol Pharm Bull, 2005; 28: 1208-10 Am J Hypertens, 2014; 27: 899-906 BMC Cardiovasc Disord, 2008; 8: 13 Drugs Exp Clin Res, 2000; 26: 89-93 Am Heart J, 2006; 151: 100 J Agric Food Chem, 2005; 53: 8106-15 Mezger J. Gesichtete Homöopathische Arzneimittellehre, 4e dr. Heidelberg: Karl F. Haug Verlag, 1977 Maturitas, 2010; 67: 144-50 J Clin Epidemiol, 1995; 48: 927-40

Medisch dossier | Juni 2015

Er worden grote bedragen uitgegeven aan middelen die misschien niet voldoende veilig zijn en die mogelijk niet eens goed werken. Artsen zouden ook gewoon, als vanouds, alleen plaspillen kunnen voorschrijven – met dezelfde resultaten, maar zonder extra risico’s. Uit een analyse van 42 onderzoeken met in totaal bijna tweehonderdduizend patiënten met hoge bloeddruk is gebleken dat plaspillen in een lage dosering net zo goed werkten als welk nieuwer middel dan ook.18 bètAkillers Er zijn ook andere resultaten gevonden met bètablokkers die erop wijzen dat deze middelen dodelijk kunnen zijn. Deze eigenschap kwam pas aan het licht toen deze middelen standaard aan alle operatiepatiënten werden gegeven om het hart te ontlasten – ook bij andere operaties dan aan het hart.

Deze praktijk, die in 2009 in Europa werd ingevoerd, was gebaseerd op gedeeltelijk verzonnen onderzoeksgegevens. De fraude van Don Poldermans, voorheen bijzonder hoogleraar cardiologie aan het Erasmus MC in Rotterdam en voorzitter van de werkgroep van de Europese

Er worden grote bedragen uitgegeven aan middelen die misschien niet voldoende veilig zijn cardiologievereniging (ESC), die de richtlijn opstelde, werd in 2011 ontdekt.

In de tussenliggende twee jaar hadden operatiepatiënten die een bètablokker kregen, een 27 procent hogere kans op overlijden binnen dertig dagen, ongeacht de oorzaak, en een verhoogde kans op een beroerte of te lage bloeddruk, volgens onderzoekers van het Imperial College in Londen.19 Twee auteurs van het onderzoek, professor Darrel Francis en onderzoeker Graham Cole, schatten dat deze praktijk verantwoordelijk was voor ongeveer achthonderdduizend overlijdensgevallen in Europa, zo meldden de krantenkoppen in januari 2014.

MiDDelen tegen een berOerte Onderzoek naar middelen tegen een beroerte is vaak gericht op het vinden van het effectiefste middel om beroerte te voorkomen. De meest onderzochte therapieën zijn antistollingsmiddelen, plaatjesrem-

mers, bloeddrukverlagers, plasmiddelen en operaties.

Uiteindelijk bestaat de behandeling meestal uit een combinatie van (een aantal van) deze middelen. Als na een herseninfarct trombolyse wordt uitgevoerd – een methode waarbij bloedpropjes met medicijnen worden opgelost – is de kans aanwezig dat er nóg een beroerte volgt, maar ditmaal door een hersenbloeding.

Voor trombolyse worden verschillende middelen gebruikt: heparine, streptokinase (SK) en rt-PA. Over die laatste twee zijn de meningen verdeeld. Drie grote onderzoeken naar SK zijn vroegtijdig gestopt vanwege de hoge overlijdingspercentages door bloedingen in de hersenen.

Trombolyse bij een beroerte is een behandeling met een hoog risico, vooral wanneer deze behandeling ‘laat’ (drie tot zes uur na het voorval) wordt toegepast.

In een onderzoek van het Amerikaanse instituut voor neurologische aandoeningen en beroertes, NINDS, is zelfs een nog smaller therapeutisch venster (minder dan drie uur) vastgesteld voor toediening van rt-PA.20 Een van de vroegtijdig gestopte onderzoeken was het Italiaanse onderzoek MAST-I. De kans op overlijden was in dat onderzoek ruim driemaal zo hoog bij de mensen die SK plus aspirine kregen.21 De resultaten uit het MAST-I-onderzoek staan niet op zichzelf, en de effecten van verschillende middelen die bloedstolsels oplossen, zijn afhankelijk van het middel en van de manier van toedienen.22 Zoals vaak zijn het ouderen – de meerderheid van patiënten met een beroerte – die een grotere kans hebben op een hersenbloeding en die als gevolg daarvan overlijden .23

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

JAMA, 2012; 308: 1340-9 J Am Coll Cardiol, 2000; 36: 147-50 JAMA, 1996; 275: 423-4 N Engl J Med, 1991; 324: 781-8 Lancet, 1996; 348: 7-12 Sci Transl Med, 2011; 3: 107ra111 N Engl J Med, 1997; 336: 525-33 Circ Cardiovasc Qual Outcomes, 2013; 6: 525-33 Hope R-E. Worse Pills, Best Pills II. Washington, DC: Public Citizen’s Health Research Group, 1993: 10 Lancet, 1994; 344: 1019-20 J Am Coll Cardiol, 1999; 34: 1360-2 J Hum Hypertens, 2010; 24: 336-44 J Hypertens, 2007; 25: 1751-62 JAMA, 1995; 274: 620-5 BMJ, 2010; 340: c103 Lancet, 2005; 366: 1545-53 BMJ, 2004; 329: 1248-9 JAMA, 2003; 289: 2534-44 Heart, 2014; 100: 456-64 N Engl J Med, 1995; 333: 1581-8 Lancet, 1995; 346: 1509-14 JAMA, 1995; 274: 1017-25 Circulation, 1995; 92: 2811-8

9

10

Medisch dossier | Juni 2015

ZiNK:

|||nieuws|||

de missing link

top 10 tegen alzheimer Er zijn tien voedingsmiddelen die u beslist aan uw dieet moet toevoegen – en vijf die u beslist moet vermijden – als u de kans op alzheimer of dementie drastisch wilt verkleinen. Het MIND-dieet (Mediterranean Intervention for Neurodegenerative Delay) kan de kans op deze ziekten halveren, aldus onderzoekers van de Rush Universiteit.

Mensen die het dieet streng volgden, hadden 53 procent minder kans om dementie te ontwikkelen. Bij degenen die minder strikt waren, was dat 35 procent.

De tien VoeDingsmiDDelen Die zeker op het menu moeten staan: Groene bladgroenten, andere groenten, noten, bessen, bonen, volkorengranen, vis, gevogelte, olijfolie, wijn.

De Vijf VoeDingsmiDDelen Die u moet VermijDen: Rood vlees, boter en margarine, kaas, gebak en zoetigheid, gefrituurd voedsel of fastfood.

Zink lijkt de ontbrekende schakel voor een goed werkend immuunsysteem werkt, vooral in reactie op ontstekingen. Hartziekten, kanker en diabetes konden alle drie wel eens erger zijn bij mensen met een zinktekort, zeggen onderzoekers van de staatsuniversiteit van Oregon.

Oudere mensen hebben meer kans op een zinktekort: in de VS heeft ongeveer 40 procent van de 65-plussers een tekort. Dat komt deels omdat hun lichaam minder goed in staat is dit spoorelement op te nemen. Van de totale bevolking heeft ongeveer 12 procent een zinktekort.

Behalve voedingssupplementen, kunt u zink binnenkrijgen door het eten van vlees en schaal- en schelpdieren; vooral oesters. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is 7 mg voor vrouwen en 9 mg voor mannen, en de maximale hoeveelheid is 25 mg per dag. Omdat ons lichaam geen zink kan opslaan, moeten we onze voorraad voortdurend aanvullen.

In een laboratoriumproef met muizen ontdekten de onderzoekers een direct verband tussen zink en ontstekingen. Een zinktekort bleek te leiden tot een verhoogde ontstekingsreactie van de cellen. ‘Als je te weinig zink hebt, blijken de immuuncellen op een andere manier geactiveerd te worden en te reageren’, aldus hoofdonderzoeker Emily Ho. Bron: Molecular Nutrition & Food Research, 2015; doi: 10.1002/mnfr.201400761

Mensen die het dieet streng willen volgen, moeten elke dag minimaal drie porties volkorengranen eten, één salade en één andere groente. Gevogelte en bessen moet u minstens twee keer per week eten, en bonen om de dag. Als u tussen de maaltijden door wilt snoepen, neem dan een handje noten. Ook kan één glas rode wijn per dag bijdragen aan de gezondheid van uw hersenen.

Het MIND-dieet is ontworpen door Martha Clare Morris en haar team onderzoekers van de Rush Universiteit. Het is een mix van het mediterrane dieet en het DASH-dieet (Dietary Approaches to Stop Hypertension – dat wordt gebruikt om hoge bloeddruk tegen te gaan). Het dieet werd getest op 923 vrijwilligers tussen de 58 en 98 jaar, die het dieet gemiddeld vierenhalf jaar volgden.

Bron: Alzheimer’s & Dementia, 2015; doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.jalz.2014.11.009

paracetamol biedt geen soelaas Veel mensen die last hebben van rugpijn en artrose slikken paracetamol, maar dat middel helpt niet, blijkt uit nieuw onderzoek.

De pijnstiller werkt niet beter dan een placebo of suikerpil om lage rugpijn te verlichten, en helpt maar een klein beetje tegen de pijn bij artrose, aldus onderzoekers van de medische faculteit van de Universiteit van Sydney. Ook verbeterde het middel de kwaliteit van leven van de gebruikers niet.

De onderzoekers analyseerden de resultaten van dertien

onderzoeken naar paracetamol. Ze ontdekten dat het middel bij mensen met lage rugpijn noch hielp om de intensiteit van pijn te verminderen, noch de mate van functiebeperking. Bij mensen met artrose in de heup of knie hielp het slechts een beetje.

Hoewel de uitkomsten bij mensen die een placebo kregen net zo ongunstig waren, hadden mensen die paracetamol slikten vier keer zo vaak afwijkende leverfuncties. Maar de onderzoekers weten niet zeker of dat aan de paracetamol lag.

Bron: British Medical Journal, 2015; 350: h1225

Medisch dossier | Juni 2015

altijd second opinion bij DCis of abnormale cellen

te veel slaap verdubbelt kans op beroerte Te veel of te weinig van een bepaald medicijn is meestal slecht voor ons. Nu blijkt voor de hoeveelheid slaap hetzelfde te gelden: die moet precies goed zijn. Als u minder dan zeven uur per nacht slaapt, hebt u meer kans op hart- en vaatziekten. Maar als u veel meer dan zeven uur slaapt, blijkt de kans op een beroerte toe te nemen.

Als u geregeld meer dan acht uur per nacht slaapt, verdubbelt de kans op een beroerte, zeggen onderzoekers van de Universiteit van Cambridge. Het hangt er ook van af hoe lang u dat al doet: mensen die al minstens tien jaar te veel uren slapen, zagen hun kans op een beroerte verdubbelen. Het risico nam af naarmate mensen het korter deden. Er is ook een klein risico voor degenen die geregeld zes uur of minder slapen, maar de onderzoekers weten niet zeker of er bij hen geen andere oorzaken zijn.

Ze legden het verband tussen slaap en beroerte toen ze het slaapgedrag van tienduizend deelnemers tussen de 42 en 81 jaar oud analyseerden. Deze mensen werden bijna tien jaar lang gevolgd. In die periode kregen 346 deelnemers een beroerte. De onderzoekers ontdekten dat die kans groter was bij degenen die te lang sliepen. Bij degenen die zowel aan het begin als aan het eind van de tien jaar van het onderzoek te lang sliepen, was de kans op een beroerte verdubbeld.

Hoewel het verband overduidelijk is, hebben de onderzoekers de oorzaak nog niet kunnen achterhalen.

Een vrouw die te horen krijgt dat er DCIS (ductaal carcinoom) of abnormale cellen in haar borst zijn gevonden, zou altijd een second opinion moeten krijgen. Artsen zijn het namelijk niet altijd eens over de diagnose, zelfs niet na een biopsie, blijkt uit nieuw onderzoek.

Een diagnose leidt onvermijdelijk tot een agressieve behandeling, zoals chemotherapie, bestraling of amputatie. Daarom is het heel belangrijk dat u zeker weet dat u echt borstkanker hebt, aldus onderzoekers van het Amerikaanse Dartmouth-Hitchcock Norris Cotton Kankercentrum.

Toen ze 115 pathologen vroegen om biopten van abnormale cellen en DCIS te onderzoeken, bleken de diagnoses slechts in 75 procent van de gevallen overeen te komen. Bij vrouwen met dicht borstweefsel kan dit percentage zelfs nog lager uitvallen, omdat het stellen van een juiste diagnose bij hen nog lastiger is. Het gebrek aan overeenstemming in diagnose is aanzienlijk, zegt hoofdonderzoeker Tracy Omega.

‘Vrouwen moeten weten dat het niet overdreven is om een second opinion te vragen bij een van deze diagnoses. Het is zelfs een goed idee.’

Bron: Journal of the American Medical Association, 2015; 313(11): 1122

Bron: Neurology, 2015; doi: 10.1212/WNL.0000000000001371

Antipsychotica doodsoorzaak ouderen Antipsychotische middelen tegen dementie en alzheimer zijn veel gevaarlijker dan we altijd dachten, en vormen een belangrijke doodsoorzaak bij ouderen. De medicijnen verhogen ook de kans op hart- en vaatziekten.

De nieuwste generatie antipsychotica zijn het gevaarlijkst, en de kans op een vroegtijdige dood stijgt tegelijk met de dosering, zeggen onderzoekers van de Universiteit van Michigan. Valproïnezuur, dat wordt voorgeschreven bij epilepsie, migraine, manie en zenuwpijn, geeft hetzelfde risico, maar dat geldt niet voor antidepressiva.

Antipsychotica hebben een ‘buitensporig hoog risico’, dat veel groter is dan de huidige waarschuwingen doen vermoeden. De FDA, de Amerikaanse gezondheidsautoriteit, heeft al een waarschuwing doen uitgaan over antipsychotica, maar de reikwijdte van het risico kon wel eens onderschat zijn.

De medicijnen worden voorgeschreven om wanen, hallucinaties, agitatie en agressie tegen te gaan bij mensen met dementie en alzheimer.

Bron: JAMA Psychiatry, 2015; doi: 10.1001/jamapsychiatry.2014.3018

11

12

Medisch dossier | Juni 2015

|||voeding|||| |||door:|joseph|mercola|||

GezonD eten of toch niet?

Sommige zogenaamd gezonde voedingsmiddelen blijken helemaal niet zo gezond. ze bezorgen uw lichaam veel werk, omdat het de schadelijke effecten van deze producten moet bestrijden.

Hieronder volgen vijf etenswaren die vaak worden aangeprezen als supergezond, maar die u beter kunt vermijden.

Voedingsdeskundige Joseph Mercola legt uit waarom én zet de gezonde alternatieven voor u op een rijtje. Als u voor de gezonde tegenhangers kiest, zult u merken dat u zich energieker voelt en eindelijk die overtollige kilo’s kwijtraakt.

1. grAnen Het algemene advies om zoveel mogelijk volkorengranen te eten is onverstandig omdat velen van ons worstelen met een insuline- of leptineresistentie.

Ook ‘gezonde’ volkorengranen zijn koolhydraten, en die veroorzaken een stijging van onze bloedsuiker, waardoor er insuline vrijkomt.

Insuline is bedoeld om de suiker in ons bloed door de cellen te laten opnemen, die er energie uit halen. Maar uw cellen kunnen slechts een beperkte hoeveelheid suiker gebruiken. Dus als u geregeld veel suiker en koolhydraten eet, hoopt de suiker zich op in uw bloed. Het lichaam gaat dan nog meer insuline aanmaken. Als dit proces zich herhaalt, neemt de insulinetolerantie van uw cellen toe. Uw lichaam moet dan steeds meer insuline aanmaken om uw bloedsuiker laag te houden. Deze

vicieuze cirkel zorgt uiteindelijk voor insulineresistentie: uw lichaamscellen reageren niet meer op insuline.

Bij leptineresistentie vindt er een soortgelijk proces plaats. Leptine is ons ‘hongerhormoon’: het helpt de hersenen om uw voedselopname en lichaamsgewicht te reguleren. insulineresistentie en ziekte Insuline- en leptineresistentie zorgen ervoor dat het ‘slechte’ LDL-cholesterol kleiner en dikker wordt.1 Daardoor kan het gemakkelijker tussen onze bloedvatcellen kruipen en zich daar ophopen, waar het oxideert en ontstekingen veroorzaakt.

Talloze studies hebben een verband aangetoond tussen insulineresistentie en kanker. In 2009 bleek uit een literatuurstudie waarbij meer dan vijfhonderdduizend mensen betrokken waren dat elke extra eenheid glucose in het bloed een verhoogd risico op kanker gaf, en op doodgaan door kanker.2 Daarnaast kan insuline- of leptineresistentie tot obesitas en chronische ziekten leiden. Het verband tussen het eten van granen – zelfs biologische volkorengranen – en gewichtstoename zit zo: insuline is in principe een opslaghormoon, bedoeld om overtollige

koolhydraten als vet op te slaan, zodat uw lichaam er later, in geval van honger, een beroep op kan doen. Dus als uw lichaam steeds meer insuline nodig heeft om koolhydraten te verwerken, krijgt het steeds vaker de instructie om vet op te slaan.

Bovendien geeft insuline uw lichaam het signaal om geen vet te verbranden. Dit maakt het extra moeilijk, zo niet onmogelijk, om uw lichaamsvet als energiebron te gebruiken. Granen zorgen er dus niet alleen voor dat u dik wordt, maar ook dat u dik blijft. U kunt trouwens insuline- of leptineresistentie hebben zonder dat u overgewicht hebt. het prObleeM vAn gluten Voedingsmiddelen zoals volkorenbrood en -pasta, die worden aangeraden omdat ze zo gezond zijn, kennen nog een ander probleem: gluten. Gluten is het belangrijkste eiwit in tarwe, spelt, gerst en rogge. Behalve dat het eiwit een opgeblazen gevoel, winderigheid, obstipatie en diarree veroorzaakt, kan overgevoeligheid voor gluten zorgen voor vermoeidheid, duizeligheid, premenstruele problemen, gewrichtspijn, stemmingswisselingen, concentratieproblemen en hoofdpijn.

Tot 75 procent van de mensen is

Medisch dossier | Juni 2015

overgevoelig voor bepaalde voedingsmiddelen, waaronder gluten, zonder dat zelf te weten. Als u te zwaar bent of een insuline- of leptinerestistentie hebt (zie kader), dan raad ik u aan alle soorten graan te vermijden. Als mensen dat doen, blijkt meestal dat hun trek in zoetigheid afneemt, hun humeur verbetert, hun gewicht afneemt en hun algehele gezondheid toeneemt. Als u eenmaal een gezond gewicht hebt bereikt en geen hoge bloeddruk, diabetes of te hoog cholesterol hebt, kunt u weer voorzichtig beginnen met het eten van granen. Bouw het langzaam op en kijk of uw lichaam de granen verdraagt. En vermijd te allen tijde suiker en bewerkte voedingsmiddelen.

heb ik insuline- of leptineresistentie?

De beste manier om dit vast te stellen, is door de insulinewaarde in uw bloed te bepalen. Hoe lager, hoe beter. Als de waarde minder dan 3 is, hebt u geen insulineresistentie. Een goedkopere manier is het onderzoeken van uw symptomen. Als u een van de volgende aandoeningen hebt, kan het heel goed zijn dat u een (beginnende) insuline- of leptineresistentie onder de leden hebt: • Overgewicht: 10 procent te zwaar of meer, • Diabetes type 2 of een nuchtere bloedsuiker die hoger dan 5,6 is, • Hoge bloeddruk, • Ongezonde cholesterolspiegels, • Kanker, • Hart- en vaatziekten.

Insuline- en leptineresistentie zijn niet de enige oorzaak van deze ziekten, maar ze spelen in bijna alle gevallen een rol.

Deze granen liever niet: gerst, gierst, haver, witte en bruine rijst, rogge, spelt, gekiemde granen, tarwe.

Gezonde alternatieven: amandelmeel, boekweitgrutten, boekweitnoedels, bloemkool (gestoomd en gemalen of gepureerd), kokosmeel, zoete aardappel

2. nAtuurlijke zOetstOffen Een populaire term op dranken en pakjes is dat ze ‘natuurlijk gezoet’ zijn, wat impliceert dat de inhoud gezonder zou zijn dan voeding die met ordinaire suiker is gezoet.

Gewone suiker bestaat uit twee enkelvoudige suikers: glucose en fructose, van allebei evenveel. Uit onderzoek blijkt dat fructose, in tegenstelling tot glucose, de eetlust opwekt.3 Het verlaagt de leptine (een hormoon dat de eetlust onderdrukt) en heeft geen invloed op ghreline (een hormoon dat de eetlust juist opwekt). Glucose heeft het tegengestelde effect: het verhoogt leptine en vermindert ghreline. Het resultaat is dus dat de fructose uw lichaam een seintje geeft om meer te eten.

Elke lichaamscel kan glucose (of dextrose) verbruiken, maar alleen de lever kan fructose afbreken. Als uw lichaam te veel fructose binnenkrijgt, moet die als vet worden opgeslagen.

De vorm waarin dat gebeurt, is buikvet, opgeslagen in en rond de buikorganen.

Dit veroorzaakt een groot risico op hart- en vaatziekten.

Een te hoge fructoseconsumptie lijkt in veel opzichten op een te hoge alcoholconsumptie: beide leiden tot een schadelijke hoeveelheid vet, die in de lever wordt opgeslagen. En als u kampt met een insuline- of leptineresistentie, kan dit een ernstig probleem worden, omdat u steeds een hongergevoel hebt en meer buikvet opslaat.

Agavesiroop, die als gezonde zoetstof te boek staat, bevat soms meer fructose dan welke commerciële zoetstof ook: afhankelijk van het merk 0 tot 97 procent! Ter vergelijking: glucosefructosesiroop staat bekend als een ongezonde zoetstof en bevat 55 procent fructose. Feitelijk is veel agavesiroop of

-nectar niets anders dan supergeconcentreerde fructosesiroop, van vrijwel alle voedingswaarde ontdaan. nAtuurlijk gezOnD Honing bevat ook veel fructose, gemiddeld circa 53 procent. Maar in tegenstelling tot agave is het in rauwe vorm volledig natuurlijk. Het is goed voor de gezondheid, tenzij u tekenen hebt die op insuline- of leptineresistentie duiden, en mits met mate gebruikt: een of twee theelepels (5-10 ml) per dag.

Honing van goede kwaliteit koopt u bij een bijenhouder in uw buurt of bij de natuurwinkel.

Algemeen geldt het volgende advies: zorg dat uw totale fructoseinname (grotendeels uit fruit) niet boven de 25 gram per dag uitkomt.

Als u bewerkte voedingsmiddelen en dranken nuttigt, kunt u ervan uitgaan dat u al de nodige ‘verborgen’ fructose binnenkrijgt, dus dan kunt u minder fruit eten. U krijgt al 15 gram fructose binnen door het eten van twee bananen, 50 gram rozijnen of twee Medjouldadels.

Deze zoetstoffen liever niet: agave, aspartaam, riet- en bietsuiker, bruine rijststroop, bruine suiker, kokos(bloesem)suiker, dadelsuiker, vruchtensap, glucosefructosesiroop, ahornstroop, melasse, sorghum, splenda (sucralose), sucanat (oerzoet), truvia.

Gezonde alternatieven: dextrose (glucose), luo han guo (monk fruit), rauwe honing, stevia (vloeistof of poeder), xylitol.

3. sOjA De wereld van vegetarische en natuurlijke voeding heeft tofoe aangewezen als alternatief voor vlees, en sojamelk als vervanger voor koemelk. Maar er zijn vier belangrijke redenen waarom u de consumptie van niet-gefermenteer-

13

14 14

Medisch Medischdossier dossier| |Juni Juni2015 2015

de soja beter kunt vermijden: • Bijna alle conventionele sojabonen die in de Verenigde Staten worden verbouwd, zijn genetisch gemodificeerd.

En de belangrijkste modificatie die sojabonen ondergaan, is dat ze immuun worden gemaakt voor de pesticide Roundup. Dus worden gewassen daarin ondergedompeld.

• Niet-gefermenteerde soja bevat goitrogenen, een stof die de schildklierfunctie onderdrukt. Dit kan tot een reeks gezondheidsproblemen leiden, zoals spijsverteringsproblemen, voedselallergieën, overgewicht, angstklachten, stemmingswisselingen, slapeloosheid en onvruchtbaarheid.

• Niet-gefermenteerde soja bevat fytooestrogeen, een oestrogeenachtige stof die in verband is gebracht met borstkanker,4 nierstenen5 en geheugenverlies bij ouderen.6 • Niet-gefermenteerde soja bevat bovendien fytaten, die de absorptie van mineralen in het lichaam verhinderen, wat tot een tekort kan leiden. gezOnDe sOjA Japanners leven langer en krijgen minder vaak kanker dan Amerikanen, omdat ze vooral gefermenteerde soja gebruiken. Het fermentatieproces gaat veel van de problemen van niet-gefermenteerde soja tegen. Het vermindert de hoeveelheid fytaten, zodat de heilzame voedingsstoffen worden opgenomen door het spijsverteringskanaal. Bovendien verlaagt de fermentatie de hoeveelheid fyto-oestrogeen aanzienlijk7 en verhoogt ze het eiwitgehalte van de bonen.8 Gefermenteerde soja is ook een uitstekende bron van vitamine K,9 belangrijk om osteoporose,10 hart- en vaatziekten11 en dementie12 te voorkomen.

Vitamine K beschermt u bovendien tegen prostaat-,13 long-14 en leverkanker15, en werkt samen met vitamine D om uw botten gezond te houden.

Gefermenteerde sojaproducten:

tempé: Van sojabonen gemaakte koek met een volle, champignonachtige smaak. miso: Een pasta van gefermenteerde soja met zout; bekend van de Japanse misosoep. natto: Kleverige textuur met een sterke, kaasachtige smaak. sojasaus: Wordt traditioneel gemaakt van gefermenteerde sojabonen. Let op: veel hedendaagse sojasauzen bevatten tarwe, en daarom ook gluten. De gezondste optie is biologische, glutenvrije tamari. Let op het Eko-keurmerk: de soja is biologisch geteeld en bevat geen genetisch gemodificeerde soja. Er zijn nog meer keurmerken (zoals Pro Terra of het Braziliaanse EcoSocial-keurmerk), maar deze staan niet op de verpakking.

4. plAntAArDige Oliën Plantaardige oliën zoals maïs-, soja-, koolzaad-, zonnebloem- en saffloerolie zouden de gezondheid van uw hart verbeteren. Maar uit onderzoek blijkt juist dat ze de kans op hartziekten en kanker verhogen. Bewerkte voedingsmiddelen zijn vaak vergeven van plantaardige oliën. Erger nog: de intensieve bewerking die veel spijsoliën ondergaan, maakt ze nog schadelijker.

OntstekingsbevOrDerenDe vetten Alle olie die verkregen wordt uit plantaardige zaden bevat veel omega 6-vetzuren, die ontstekingen kunnen veroorzaken, aan insuline- en leptineresistentie bijdragen, uw stemming en leerprestaties beïnvloeden, en de reparatie van lichaamscellen verhinderen.

Veel westerse mensen krijgen veel te veel omega 6-vetzuren binnen en vaak juist te weinig van hun gezonde tegenhanger: omega 3-vetzuren.

Zowel omega 3- als omega 6-vetzuren zijn meervoudig onverzadigde vetzuren, en ze zijn essentieel voor een goede gezondheid. Het zijn chemisch instabiele stoffen en ze worden er vaak niet beter op als ze worden bewerkt of

beïnvloed door de omgeving. Als u te veel meervoudig onverzadigde vetzuren eet, worden ze opgenomen in uw celmembranen. Maar omdat ze zo instabiel zijn, kunnen uw cellen kwetsbaar worden en vatbaar voor oxidatie. Dat betekent dat de bouwstenen van uw lichaam beschadigd raken. Dit leidt tot allerlei gezondheidsproblemen, zoals chronische ontstekingen en aderverkalking. Daarom is het belangrijk dat u niet te veel omega 6-vetzuren binnenkrijgt.

Omega 3-vetzuren zitten in vis- en krillolie, in walnoten, rundvlees van met gras gevoerde runderen, en in sommige zaden zoals lijn-, chia- en hennepzaad.

Deze vetzuren verbeteren de gevoeligheid van uw cellen voor insuline, neurotransmitters en andere boodschappers, en ze verminderen de kans op hartziekten,16 kanker,17 beroerte,18 alzheimer,19 reuma 20 en allerlei autoimmuunziekten.21 De belangrijkste manier waarop omega 3-vetzuren uw gezondheid verbeteren, is door hun ontstekingsremmende werking, vooral in uw bloedvaten. De ideale verhouding omega 3:omega 6 ligt tussen de 1:1 en 1:5. Het westerse voedingspatroon biedt gemiddeld echter twintig tot vijftig keer zoveel omega 6 als omega 3. De eenvoudigste manier om uw omega 6-consumptie op een gezond niveau te krijgen, is door alle bewerkte plantaardige oliën te schrappen. in een kWAAD DAglicht Verzadigde vetzuren krijgen vaak overal de schuld van, maar zijn niet de oorzaak van de hedendaagse westerse epidemieën. Integendeel: het zijn ontzettend gezonde, voedzame, natuurlijke vetten waar mensen generaties lang op geleefd hebben. De afgelopen decennia heeft het ene onderzoek na het andere dan ook aangetoond dat verzadigde vetzuren ten onrechte in een kwaad daglicht

Medisch dossier | Juni 2015

zijn gesteld.22 Minstens 50 procent van onze celmembranen is opgebouwd uit verzadigde vetzuren. Ze geven cellen de nodige stevigheid. Ze spelen een belangrijke rol in de gezondheid van onze botten.

Ze verlagen ons LP(a), een cholesterolachtige stof die een aanwijzing vormt voor uw gevoeligheid voor hartziekte.

Ze beschermen uw lever tegen alcohol en andere giftige stoffen, zoals paracetamol, en ze versterken uw immuunsysteem.

Deze olie liever niet: koolzaadolie (canolaolie), maïsolie, (gedeeltelijk) gehard vet, margarine, saffloerolie, sojaolie, zonnebloemolie

Gezonde alternatieven: avocado-olie (onverhit), biologische boter (liefst rauw en van weidekoeien), kokosolie (beste optie om te koken), olijfolie (onverhit, anders oxideert het), walnootolie

5. trADitiOnele yOghurt Als yoghurt op een traditionele manier bereid wordt, waarbij de melk van weidekoeien door levende culturen wordt gefermenteerd, is het een goede bron van probiotica, vitamine D, verzadigde vetten, calcium en diverse heilzame enzymen. Maar yoghurt bereid door de moderne zuivelindustrie is gereduceerd tot junkfood dat weinig meer te bieden heeft dan dat het ‘zacht op de tong’ is, om de reclame te citeren.

Het grootste probleem van traditionele yoghurt – of het nou mager, halfvol, Grieks of met aardbeiensmaak is – is dat deze gemaakt wordt met traditionele melk van koeien uit grootschalige melkveebedrijven. Deze koeien krijgen geen gras te eten – hun natuurlijke voeding – maar maïs en sojabonen. Het grootste deel van deze maïs en soja is genetisch

bewerkt. Bovendien bevat maïs veel omega 6-vetzuur, waardoor de yoghurt van koeien die maïs krijgen dat ook bevat.

Koeien zijn gebouwd op het eten van gras en worden daarom eerder ziek als ze maïs en soja te eten krijgen. En omdat ze zo weinig bewegingsruimte krijgen, is de kans op ziekten nog groter. Als gevolg daarvan krijgen koeien grote hoeveelheden antibiotica om ze ‘gezond’ te houden. Die antibiotica komen in de melk terecht, en uiteindelijk in uw lichaam.

Biologische melk bevat beduidend meer antioxidanten dan traditionele melk – met name luteïne en zeaxanthine, belangrijk voor gezonde ogen.23 Biologische melk van weidekoeien blijkt ook steevast meer vitamine A en E te bevatten.24 Melk van koeien die in de wei staan en geen granen te eten krijgen, is bovendien een goede bron van omega 3-vetzuren.

Al eerder wees Medisch Dossier u op de gevaren van de in melk aanwezige insulineachtige groeifactor I (IGF-I, zie MD 2014;2).26 IGF-I lijkt de kans op borstkanker,27 dikkedarmkanker28 en prostaatkanker29 te vergroten.

Verder is traditionele yoghurt meestal halfvol of mager, waardoor de voedingswaarde van verzadigd vet verloren gaat. tOegevOegDe hulpstOffen Om de yoghurt de romige textuur te geven die de consument graag wil, worden er hulpstoffen aan toegevoegd zoals dimethylpolysiloxaan, een antischuimmiddel.30 In biologische producten mag dit niet gebruikt worden. Verder zit industriële yoghurt barstensvol verdikkingsmiddelen en stabilisatoren, waaronder carrageen (E407), xanthaangom (E415), gemodificeerd maïszetmeel (E1442), voedingszetmeel, pectine (E440), gelatine (E441), en kunstmatige

15

kleur- en smaakstoffen.

Met name carrageen vormt een probleem, want het is bekend dat deze stof spijsverteringsproblemen geeft, zoals diarree en winderigheid.31 Daarnaast kan yoghurt met een smaakje tot 27 gram (meer dan zes theelepels) suiker per portie bevatten. Daarmee is yoghurt net zo zoet als of nog zoeter dan snoep.

Als u graag yoghurt eet, kies dan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

31

Metabolism, 2005; 54: 264-70 PLoS Med, 2009; 6: e1000201 JAMA, 2013; 309: 63-70 Environ Health Perspect, 1997; 105 suppl 3: 633-6; Cancer Res, 1998; 58: 3833-8 Curr Med Chem, 2001; 49: 4262-6 Dement Geriatr Cogn Disord, 2008; 26: 50-7 J Food Sci, 2008; 73: M15-20 J Med Food, 2004 Winter; 7: 430-5 J Bone Miner Metab, 2000; 18: 216-22 Am J Clin Nutr, 1999; 69: 74-9 Nutr Metab Cardiovasc Dis, 2009; 19: 504-10 J Natl Cancer Inst, 2008; 108: 2095-9 Am J Clin Nutr, 2008; 87: 985-92 Am J Clin Nutr, 2010; 91: 1348-58 Altern Med Rev, 2003; 8: 303-18 Circulation, 2002; 106: 2747-57 Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2010; 19: 1696-708 JAMA, 2001; 285: 304-12; Eur J Epidemiol, 2012; 27: 895-901 J Nutr Gerontol Geriatr, 2013; 32: 1–23; J Nutr Health Aging, 2008; 12: 382-6 J Am Coll Nutr, 2007; 26: 39-48 J Am Coll Nutr, 2002; 21: 495-505 Open Heart, 2014; 1; doi: 10.1136/ openhrt-2013-000032 Milchwissenschaft [Milk Science International], 2008; 63: 352-5; J Sci Food Agric, 2008; 88: 1431-41 Food Chem, 2003; 82: 625-31 Analyst, 1998; 123: 2429-35 Recent Pat Anticancer Drug Discov, 2012; 7: 14-30 Lancet Oncol, 2010; 11: 530-42 Zhonghua Wei Chang Wai Ke Za Zhi, 2009; 12: 264-8 J Natl Cancer Inst, 1998; 90: 911-5 U.S. Food and Drug Administration. ‘M-I-03-14: Labeling and Standards of Identity Questions and Answers,’ October 3, 2003; www.fda.gov/Food/ GuidanceRegulation/GuidanceDocuments RegulatoryInformation/Milk/ucm079113.htm Cornucopia Institute. ‘Carrageenan: How a “Natural” Food Additive Is Making Us Sick’, March 2013; www.cornucopia.org/wp-content/uploads/2013/02/ Carrageenan-Report1.pdf

16

Medisch dossier | Juni 2015

|||lichaam|en|geest|||

niet bang voor kanker in slechts 99 dagen tijd wist morty lefkoe de symptomen van zijn dikkedarmkanker te stoppen, ook al was de ziekte al in stadium iV en uitgezaaid – het laatste stadium voordat iemand overlijdt. na drie van de achttien geplande chemokuren stopte hij daarmee, omdat het voor hem niet goed voelde. en toch daalden de Cea-waarden (tumormarkers) in zijn bloed drastis

hOuDing Zijn oncoloog zei dat dit niet aan de chemokuren kon liggen en dat het onwaarschijnlijk was dat de vitaminesupplementen die hij slikte zo’n positief effect hadden. Maar er was wel iets anders: Morty’s houding jegens kanker.

‘Ik heb nooit veel belang gehecht aan mijn diagnose. Ik was niet bang; het was gewoon iets waar ik mee moest zien te dealen. Omdat ik niet bang was, werd mijn immuunsysteem niet aangetast en was mijn lichaam dus in staat zelf tegen de kanker te vechten’, zegt Morty.

Dat is een ongebruikelijke reactie op een diagnose die veel mensen als een doodsvonnis ervaren. Maar Morty heeft zelf dertig jaar lang aan anderen uitgelegd dat ze niet bang moeten zijn.

Met zijn Lefkoe Institute heeft hij duizenden mensen en organisaties geleerd hun boosheid, uitstelgedrag, angst en andere psychische blokkades te overwinnen. ‘Het komt aan op je over-

tuigingen: die bepalen jouw realiteit, hoe je de wereld ziet. Zoals: ‘Ik ben niet goed genoeg’ ‘Het geld groeit niet op mijn rug’, ‘Relaties zijn moeilijk’. Maar die overtuigingen kloppen niet. Ze zijn slechts de betekenis die wij hebben gegeven aan wat we in ons leven hebben meegemaakt.’ lOslAten Dit besef drong op een dag tot Morty door toen hij met een vliegtuig onderweg was naar Californië. Hij was destijds een geslaagde managementconsultant die columns over economie en politiek had geschreven voor kranten als The Wall Street Journal. Maar ondanks zijn succes had hij het gevoel dat het met zijn leven de verkeerde kant op ging: hij was twee keer gescheiden en dacht er vaak aan om zijn leven te beëindigen. Daarom begon hij in het vliegtuig aan een dagboek, waarin hij opschreef wie hij was en waar hij

Medisch dossier | Juni 2015

behoefte aan had.

‘Ik was ongelukkig en depressief, en ik wilde begrijpen wat me tegenhield.

Ik realiseerde me dat ik mezelf zag als iemand die alle hindernissen kan overwinnen, die doorging, wat er ook gebeurde. Dus wat had ik nodig om te zijn wie ik dacht dat ik was? Ik had hindernissen nodig; daarom creëerde ik die steeds opnieuw in mijn leven.’

Vanuit dit inzicht ontwikkelde Morty zijn methode voor het loslaten van overtuigingen. kAnker Acht jaar geleden kreeg Morty te horen dat hij een vorm van bloedkanker had, die werd behandeld met acupunctuur en kruidengeneesmiddelen, maar pas genas na chemotherapie.

Hij bezocht daarna geregeld zijn oncoloog voor bloedonderzoek, en in maart 2014 bleek hij te weinig rode bloedcellen te hebben. Na verder onderzoek kreeg hij de diagnose dikkedarmkanker. De ziekte bleek al te zijn uitgezaaid naar zijn lever. Zijn CEA (carcino-embryonaal antigeen) was 79, terwijl een gezonde waarde minder dan 2,5 is. Een operatie was daarom zinloos: hij had stadium IV, het terminale stadium. Hij kon nog een serie van achttien chemokuren krijgen, maar hij had weinig hoop: de vijfjaarsoverleving van uitgezaaide dikkedarmkanker is slechts

De kracht van onze GeeSt We weten allemaal dat stress ongezond voor ons is, maar hoe zorgen we ervoor dat we er geen last van hebben? De Amerikaanse arts Lissa Rankin onderzocht de invloed van een gezonde geest op ons lichaam en schreef er in 2013 een boek over: Mind over medicine. Ze zet daarin de ingrediënten op een rijtje die u helpen om ziekten te voorkomen en genezen: • Gezonde relaties, een sterke familieband, diepe vriendschappen en een goed netwerk van collega’s; • Een betekenisvolle daginvulling - thuis of buitenshuis; • Het uiten van uw creativiteit, zodat uw ziel kan zingen; • Een gezond spiritueel leven, waarin u verbinding voelt met het heilige; • Een seksleven waarin uw erotische kant en fantasieën tot uitdrukking komen; • Een gezonde financiële situatie, zodat u in uw lichamelijke behoeften kunt voorzien; • Een omgeving zonder gifstoffen, natuurrampen, straling en andere gevaren; • Een gezond geestelijk en emotioneel leven, dat zich kenmerkt door optimisme en geluk, en dat geen angst, somberheid en zorgen kent; • Een leefstijl die uw lichaam helpt gezond te blijven, met goede voeding, veel lichaamsbeweging, voldoende slaap en zonder verslaving.

overtuigingen: op de middelbare school maakten de jongens die aan fitness en sport deden nooit niet zo’n slimme indruk. En ik wilde intellectueel overkomen, dus sportte ik niet!’

DAling Na slechts drie chemokuren en twee weken supplementen slikken, daalde zijn CEA-waarde naar 23. Deze plotselinge daling was onverklaarbaar: noch de chemo’s, noch de supplementen konden deze daling zo snel veroorzaakt

‘Je overtuigingen bepalen jouw realiteit; hoe je de wereld ziet.’

6 procent.

Hij onderging drie chemobehandelingen en stopte toen ermee, omdat hij er ‘gewoon geen goed gevoel bij had’. De oncoloog protesteerde, en zijn familie en vrienden vreesden het ergste. ‘Ik adviseer niemand om hetzelfde te doen’, zegt Morty, ‘maar mijn intuïtie zei me dat ik ermee moest stoppen.’

Tegelijk met de chemo was hij ook met een streng antikankerdieet gestart, en hij slikte vijftig voedingssupplementen en 25 gram liposomale vitamine C per dag (vitamine C in lecithine, die daardoor beter opgenomen wordt).

Daarnaast begon hij zes dagen per week te sporten. ‘Voor die tijd deed ik niets aan sport. Dat kwam door een van mijn

hebben. ‘Ik weet de precieze oorzaak van mijn plotselinge genezing niet, maar mijn gevoel zegt me dat die psychisch was’, zegt Morty. En er waren twee factoren die daarbij een rol speelden.

De eerste was dat Morty de diagnose nooit ernstig heeft opgevat. ‘Tegen mijn vrienden zei ik dat kanker voor mij hetzelfde betekende als een gebroken been. Röntgenfoto’s, gips en met krukken lopen: er is een behandeling nodig, maar het is niets ernstigs. Zo dacht ik ook over mijn kanker. Sommige vrienden dachten dat ik mijn ziekte ontkende; dat het wel degelijk ernstig was. Maar zo heb ik het gewoon nooit ervaren.’

Het werk van psycholoog Ellen

Langer van de Harvard Universiteit lijkt Morty’s ervaring te bevestigen. In een onderzoek onder kankerpatiënten die spontaan genazen, ontdekte Langer dat deze mensen niet kapot waren van de diagnose, maar dat ze er op een kalme, praktische manier mee omgingen.1 De tweede factor was dat Morty niet bang was voor het overlevingscijfer van 6 procent. ‘Ik voelde me niet bang, ongerust of overstuur. Ik hechtte geen belang aan de diagnose of prognose.

Daardoor had ik geen last van stress, waardoor mijn immuunsysteem niet onderdrukt werd, wat gebeurt bij veel mensen die horen dat ze kanker hebben.’

Slechts 99 dagen nadat Morty hoorde dat hij kanker heeft, is zijn CEA lager dan 2,5. Hij sport nog steeds zes dagen per week en volgt het dieet, en zijn CEAwaarden blijven laag. Maar hij is nog niet helemaal uit de problemen: op een PET-scan was te zien dat er nog steeds tumoren in zijn dikke darm en op andere plekken in zijn lichaam zitten, ook al is zijn CEA 1,6.

Wat de prognose ook moge zijn, Morty blijft zijn diagnose op dezelfde manier benaderen: zonder angst. ‘Ik hechtte er geen belang aan, en deed gewoon wat ik moest doen. Ik wist alleen niet wat ik aan moest met de mensen die zich alsmaar afvroegen hoe het met me ging. Het ging goed en ik was er absoluut zeker van dat het goed zou blijven gaan.’

1 Psychology Today, 2000; 33:28

17

18

Medisch dossier | Juni 2015

|||vraag|en|antwoord|||| |||door:|harald|gaier|||

Als u het voor uw kiezen krijgt Ik heb een man en zes kinderen, van wie de meesten tieners zijn. We hebben altijd heel veel problemen met ons gebit en tandvlees: ontstoken tandvlees, gaatjes, kiespijn, verstandskiezen… en nu krijgen we ook nog kaakproblemen: het TMJ-syndroom. Al deze klachten gaan gepaard met – vaak hevige – pijn. Hebt u suggesties wat we hiertegen kunnen doen? – N.B.

E

Eerst iets over het TMJ-syndroom: TMJ is de naam van de kaakgewrichten. U kunt deze gewrichten voelen door uw vingers vlak voor uw oren te zetten en uw mond te openen. Als de twee delen waaruit het gewricht bestaat niet goed op één lijn liggen, kan dit allerlei klachten geven, zoals hoofdpijn, vermoeidheid, pijn in de nek, tics in het gezicht en slaapproblemen.

Mensen die hier last van hebben, horen of voelen ook vaak een zachte klik in het gewricht als ze gapen of hun mond dichtdoen. De klachten kunnen volledig verdwijnen als de gewrichtsdelen weer op één lijn worden gebracht. Een gespecialiseerde osteopaat of chiropractor kan dit doen. Onderzoek dus eerst deze mogelijkheid voordat u kiest voor een ingrijpende en dure tandheelkundige oplossing.

ten; de pijnstillende werking houdt twee tot drie uur aan.

Als u kruidnagelolie uit een natuurwinkel gebruikt, doe dan enkele druppels op een wattenbolletje of wattenstaafje en druk dit direct tegen de pijnlijke plaats.

U kunt ook kruidnagelthee maken: doe ongeveer 1 theelepel hele kruidnagels in een kop kokend water.

Wees hier wel voorzichtig mee: als u te veel van deze thee drinkt, werkt hij als bloedverdunner.

hieronder vindt u alternatieven die de gebitsproblemen van uw gezin kunnen helpen verminderen.

spOelen Met WArM, zOut WAter Uw mond spoelen met warm, zout water kan de pijn verlichten en het openbreken van puistjes op het tandvlees bevorderen. Als er pus vrijkomt, zorg dan dat u die goed wegspoelt met meer warm, zout water.

Met warm, zout water worden afvalproducten van bacteriën weggespoeld, waardoor tandvlees en tanden en kiezen sneller herstellen.2

kruiDnAgels De kruidnagelboom (Syzygium aromaticum) groeit in Indonesië. De aromatische bloemknoppen van deze boom, de kruidnagels, bevatten kruidnagelolie, een natuurlijk middel tegen kiespijn. De werkzame stof in deze olie, eugenol, heeft een sterke antibacteriële, ontstekingsremmende en pijnstillende werking die kiespijn kan verlichten en tegelijk infecties kan bestrijden.1 gebruik: Leg een kruidnagel op of bij de pijnlijke kies in uw mond en bijt erop om de kruidnagel fijn te maken en de oliën vrij te laten komen. U proeft een bittere smaak en voelt het prikkelen op uw tong en tandvlees. Wacht ongeveer vier minuten en spoel dan uw mond met water. De bittere nasmaak verdwijnt binnen tien minu-

AsAfOetiDA Deze hars uit de wortels van de Europees-Aziatische plant duivelsdrek (Ferula assa-foetida) wordt in de homeopathie en plantengeneeskunde gebruikt als middel dat de spijsvertering stimuleert, en in de voedselbereiding als specerij en smaakversterker. Net als geelwortel (kurkuma) wordt het veel in de Indiase keuken gebruikt. gebruik: Voeg een mespuntje asafoetidapoeder toe aan citroensap. Verwarm de vloeistof en breng deze met een wattenbolletje of wattenstaafje op de pijnlijke kies aan. Voor directe pijnverlichting kunt u het poeder ook even bakken in geklaarde boter (ghee) en in een tandholte aanbrengen.3

Medisch dossier | Juni 2015

knOflOOk Vaak ligt de oorzaak van kiespijn in een abces dat zich vormt als gevolg van een infectie. De antibacteriële werking van knoflook berust vooral op de werkzame stof allicine. Deze stof komt vrij wanneer knoflook wordt fijngesneden of geplet. In de natuur verdedigt allicine de plant tegen ziekteverwekkende bacteriën in de bodem, maar in te grote hoeveelheden kan het ook de weefsels en enzymen van de plant zelf beschadigen. Daarom wordt de stof slechts korte tijd geproduceerd, en voornamelijk op die plaatsen waar aanvallen van bacteriën kunnen optreden. gebruik: Allicine is verkrijgbaar als poeder, vloeistof of capsules. U kunt ook een teentje knoflook fijnsnijden en dit in of rond een tandabces leggen om een bacteriële infectie tegen te gaan. Meestal voelt u de pijn direct verminderen.4

nen de groei van grampositieve bacteriën, zoals Staphylococcus aureus, remmen.6 Ook hebben ze een algemene bacterieremmende werking.7 Ze werken ook goed tegen mondzweertjes en verlichten kiespijn. Als u het extract op de gevoelige plaats aanbrengt, zou u het effect snel moeten voelen. gebruik: Kauw op een paar verse guavebladeren totdat u voelt dat het sap inwerkt op de pijnlijke plaats. U kunt ook vier of vijf bladeren in water aan de kook brengen, dan laten afkoelen tot lauwwarm, en een mespuntje zout toevoegen. Spoel uw mond goed met deze oplossing.

bAksODA (e500ii) en WAterstOfperOxiDe Deze twee middelen worden vaak samen aan tandpasta’s toegevoegd omdat ze een blekend effect zouden hebben. gebruik: Als u uw aangetaste gebit poetst met een tandpasta die deze stoffen bevat, wordt niet alleen plaque verwijderd, maar worden tegelijkertijd ook tandvleesontsteking en andere gebitsproblemen aangepakt. Veel mensen bereiden zelf een pasta van deze twee stoffen, maar het is aan te raden om alleen baksoda te gebruiken. Waterstofperoxide kan gevaarlijk zijn, zelfs als u een oplossing voor huishoudelijke doeleinden (3 procent) gebruikt. Drogisterijen, schoonheidssalons en mondhygiënisten mogen daarom alleen nog tandbleekmiddelen verkopen met minder dan 0,1 procent waterstofperoxide.

kiespijn-knOppenkruiD Officieel heet deze plant Spilanthes acmella of Acmella oleracea. De plant heeft een natuurlijke verdovende werking en is daarom lange tijd gebruikt in de traditionele geneeskunde.9 Als u op een bloemknop kauwt, voelt u een sterk tintelend/verdovend effect in uw mond. gebruik: Maak een tinctuur met één deel kruid (bloemen, bladeren, knoppen) op één deel water en vijf delen ethanol.

Laat dit drie weken staan en schud het af en toe. Breng de tinctuur aan op de aangetaste plaats. U kunt spilanthestinctuur overigens ook kopen bij een natuurwinkel of drogist.

Actieve kOOl Actieve kool van medische kwaliteit (zoals Norit) in poedervorm kan helpen tegen gebitsinfecties, kiespijn, tandvleesaandoeningen en tandabcessen.8

oorzaken, klachten en symptomen OOrzAken vAn kiespijn Abces in tand of kies, ontstoken tandvlees, gaatjes, beschadigde vulling, beschadigde tand of kies (breuk of een afgebroken stukje), bijholteontsteking, verstandskies, TMJ-syndroom (kaakgewrichtsprobleem).

vAnille-extrAct Net als kruidnagels, bevat vanille eugenol. Deze stof heeft een ontsmettende en pijnstillende werking, en helpt tegen gaatjes en kiespijn.1 gebruik: Maak een wattenstaafje of wattenbolletje goed nat met drie of vier druppels vanille-extract en druk het op de aangetaste tand of kies. U kunt het extract ook met uw vinger op de zere plaats wrijven, maar denk eraan om eerst goed uw handen te wassen.

Herhaal dit totdat de pijn verdwijnt. gAgel De wortelschors van deze struiken (geslacht Myrica) kan het tandvlees sterker maken. De bessen worden gebruikt bij pijn in de verstandskiezen. In laboratoriumonderzoek is de antibacteriële werking van het bladextract van de Yang mei (M. rubra) aangetoond .5 gebruik: Maak een pasta door de wortelschors van gagel te mengen met azijn. Breng de pasta op de aangetaste tand of kies aan om de pijn te verlichten. Gebruik de pasta meerdere malen per dag of naar behoefte. guAve-blADeren Extracten van de bladeren van Psidium guajava (bij Turkse winkels en via internet te verkrijgen) kun-

syMptOMen Gezwollen tandvlees, koorts, hoofdpijn, scherpe pijn als u op uw tand of kies klopt (bijvoorbeeld met een potlood), vies smakend vocht in uw mond (uit een ontstoken tand of kies), scherpe pijn als u op uw tand of kies drukt, gevoeligheid voor warm of koud voedsel en drinken.

WAArschuWingssignAlen In de volgende gevallen is tandheelkundige hulp nodig: Hoofdpijn, koorts, gezwollen of gevoelige mondbodem, afwijkingen in de hersenzenuw, die bijvoorbeeld invloed kunnen hebben op de zintuigen.

1 Molecules, 2012; 17: 6953-81 2 The Gum Disease Conspiracy (Part 2); http://articles.mercola.com/sites/

articles/archive/2001/07/25/dentist2.aspx 3 Felter HW. The Eclectic Materia Medica, Pharmacology and Therapeutics.

4 5 6 7 8 9

Cincinnati, OH: John K Scudder, 1922: 38-9 www.allicinfacts.com/about-allicin/medical-uses/allicin-medical-uses-t/ J Sci Food Agric, 2013; doi 10.1002/jsfa.6338 (wileyonlinelibrary.com) Int J Microbiol, 2013; 2013: Article ID 746165, 7 pages Fitoterapia, 2002; 73: 713-5 www.charcoalremedies.com/teeth Adv Pharmacol Sci, 2013; 2013: Article ID 423750, 9 pages

19

Help je mee om Homeopathie in Nederland toegankelijk te houden?

WORD LID EN ONTVANG EEN EERSTE HULP PAKKET T.W.V.

€

Dat is nu harder nodig dan ooit, omdat door regelgeving steeds minder over homeopathie geschreven mag worden en er hierdoor steeds meer homeopathische middelen uit de winkels verdwijnen.

Dankzij onze leden kunnen wij: • Publiekscampagnes en politieke lobby voeren • Onderhandelen met verzekeraars • Investeren in wetenschappelijk onderzoek En heel veel andere acties inzetten om te bewerkstelligen dat de homeopathie een volwaardige positie in het Nederlandse zorgstelsel krijgt.

Als lid ontvang je: • 4 x per jaar het Homeopathie Magazine • Korting op je zorgverzekering • Korting op producten en diensten in vele webshops • Een Eerste Hulp Pakket t.w.v. € 19,40 Lid worden kan door de bon hiernaast in te vullen of via: vereniginghomeopathie.nl/lid-worden.

19,40

JA

ik word lid van de Vereniging Homeopathie voor € 39,95 per jaar en ontvang een Eerste Hulp Pakket t.w.v. € 19,40.

Achternaam.* Dhr. / Mevr.* Voorletter(s)* Adres* Postcode*

Plaats*

E-mail Telefoonnr.

Bankrekening (Iban) *

Geb. datum

/

/

Handtekening*

Verplicht in te vullen.

Stuur deze bon naar: Vereniging Homeopathie, Antwoordnummer 16156, 1000 TE Amsterdam.

020 617 83 08 www.vereniginghomeopathie.nl