Anekorama No24 - Summer 2022 by The Media Workshop

#24

ΕΚΔΟΣΗ EDITION

15 YEAR ANNIVERSARY ISSUE

CELEBRATING CRETE ΔΩΡΕΑΝ ΤΕΥΧΟΣ / YOUR FREE COPY

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ • ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ • ΜΥΣΤΙΚΑ • HIGHLIGHTS

2022

EDITORIAL

Σας ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη σας!

Γεώργιος Κατσανεβάκης ΠΡΌΕΔΡΟΣ

ear friends, we welcome you on our ships! In 2022, ANEK LINES completes 55 years of a prominent presence in the Greek seas, the Adriatic, and the entire Mediterranean Sea. Its course is constantly upward and progressive, characterized by faith in its founding principles and the Cretan Culture’s values. It is a reliable course, constructed step by step during those five and a half decades by ANEK’s people on land and the sea. ANEK LINES worthily has won the absolute trust of its traveling passengers. This year, we celebrate another important anniversary: the 15 years of “ANEKORAMA”. As I had noted in the first issue, in 2007: “With the birth of this publication we feel again the same sweet creative aura that we felt when our first ship, the legendary “Kydon”, began to travel for the first time on the line Chania-Piraeus” in September 1970. Since then, 24 issues have been published, and thousands of pages were written containing hundreds of topics. A special reference to this anniversary edition of the magazine for our Company’s 50 years is worthy, with details about the pioneers and the chronicle of its foundation, the important milestones of its course, and its people. ANEKORAMA with its high aesthetics and rich content, surpasses any fleeting moments, records today’s vibrations and, at the same time, it crosses the paths of History and Culture. The magazine has gained acceptance in its own right as the necessary companion of our passengers during their trip. It is an edition that makes us all very proud. This year too, ANEK LINES continues, like all those years, to optimistically confirm its dynamic “presence”. Certain that it responds to the demands of our times, it offers to its ships’ passengers unique travel experiences, always accompanied by qualitative services and the famous Cretan hospitality. We thank you for your trust!

Georgios Katsanevakis PRESIDENT

4 | ANEKORAMA 2022

#24

ΕΚΔΟΣΗ EDITION

2022

15 YEAR ANNIVERSARY ISSUE

CELEBRATING CRETE ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ • ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ • ΜΥΣΤΙΚΑ • HIGHLIGHTS

ΔΩΡΕΑΝ ΤΕΥΧΟΣ / YOUR FREE COPY

γαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι, σας καλωσορίζουμε στα πλοία μας! Το 2022 η ΑΝΕΚ LINES συμπληρώνει 55 χρόνια πρωταγωνιστικής παρουσίας στις ελληνικές θάλασσες, στην Αδριατική, σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Μια πορεία συνεχώς ανοδική και εξελισσόμενη, που χαρακτηρίζεται από πίστη στις ιδρυτικές της αρχές και τις αξίες του Κρητικού Πολιτισμού. Μια πορεία αξιοπιστίας, η οποία χτίστηκε βήμα-βήμα αυτές τις πεντέμισι δεκαετίες από τους ανθρώπους της σε στεριά και θάλασσα. Η ΑΝΕΚ LINES έχει κερδίσει επάξια την απόλυτη εμπιστοσύνη του επιβατικού κοινού. Φέτος, γιορτάζουμε και άλλη μία σημαντική επέτειο: τα 15 χρόνια «ΑΝΕΚΟRAMA». Όπως σημείωνα στο πρώτο τεύχος, το 2007: «Με τη γέννηση αυτής της έκδοσης νιώθουμε ξανά την ίδια γλυκιά δημιουργική αύρα που νιώσαμε κι όταν το πρώτο μας πλοίο, το θρυλικό “Κύδων”, ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1970 για πρώτη φορά τα ταξίδια του στη γραμμή Χανίων-Πειραιά». Από τότε κυκλοφόρησαν 24 τεύχη, γράφτηκαν χιλιάδες σελίδες, στις οποίες φιλοξενήθηκαν εκατοντάδες θέματα. Ειδική μνεία αξίζει στην επετειακή έκδοση του περιοδικού για τα 50 χρόνια της Εταιρείας μας, με αναφορές στους πρωτεργάτες και το χρονικό της ίδρυσης, στους σημαντικούς σταθμούς της διαδρομής της, στους ανθρώπους της. Το «ΑΝΕΚΟRAMA», με την υψηλή αισθητική και την πλούσια ύλη του, στέκεται πέρα από το εφήμερο, καταγράφει τον παλμό του σήμερα, βαδίζοντας ταυτόχρονα στα μονοπάτια της Ιστορίας και του Πολιτισμού. Έχει καθιερωθεί δικαιωματικά ως ο απαραίτητος σύντροφος των επιβατών μας στο ταξίδι τους. Είναι μια έκδοση που μας κάνει υπερήφανους. Και φέτος η ΑΝΕΚ LINES συνεχίζει, όπως όλα αυτά τα χρόνια, να δίνει με αισιοδοξία το δυναμικό της «παρών». Με την πεποίθηση ότι ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών, προσφέρει στους επιβάτες των πλοίων της μοναδικές ταξιδιωτικές εμπειρίες, πάντοτε με ποιοτικές υπηρεσίες και με την ονομαστή κρητική φιλοξενία.

ΠΑΡΑΛΙΑ ΒΟΥΛΙΣΜΑ, ΛΑΣΙΘΙ / VOULISMA BEACH, LASITHI Κατάλευκη άμμος και διαυγή τιρκουάζ νερά «ζωγραφίζουν» άλλη μια παραλία της Κρήτης με τα εξωτικά χρώματα της Καραϊβικής. Η πιο διάσημη από τις παραλίες του Ίστρου, γνωστή και ως Χρυσή Άμμος, βρίσκεται στον δεύτερο κόλπο του, 12 χλμ. περίπου ανατολικά του Αγίου Νικολάου, και πλαισιώνεται υπέροχα από τον απόκρημνο λόφο Βρόκαστρο, με τα ερείπια μινωικής πόλης. Pure white sand and crystal clear turquoise waters "paint" another Cretan beach with the Caribbean Sea's exotic colors. The most famous of Istros' shores, also known as Golden Sand (Chryssi Ammos), stands in the second bay, approximately 12 km east of Agios Nikolalos, and it is magnificently framed by the steep hill Vrokastro, which carries the ruins of a Minoan city.

2021-2022

TABLE OF CONTENTS HIGHLIGHTS 20 24

26 28 32 34 36 38

CULTURE Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων γράφει τη δική του ιστορία / New Archaeological Museum of Chania ARTS Η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων γιορτάζει 40 χρόνια με την έκθεση «Το Πάθος του Ορατού» / Municipal Art Gallery of Chania celebrates 40 years FASHION Ο οίκος Armani ψηφίζει Κρήτη / Giorgio Armani in Crete TRIBUTE Ψηφιακές διαδρομές στην Κρήτη του Ελευθερίου Βενιζέλου / Digital routes in Eleftherios Venizelos’ Crete SIGHTS Παλαιοντολογικό Μουσείο Ρεθύμνου / A must-see museum ECOCITY Το Ρέθυμνο επιμένει οικολογικά / Rethymno goes green TRAVEL Το «δικό μας» ΚΤΕΛ / “Our own” KTEL: A 95 year history full of memories BOOKS Τα βιβλία που θα γεμίσουν άμμο

Το περιοδικό της ANEK LINES ΑΝΩΝΥΜΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε. Κεντρικά γραφεία: Λεωφόρος Καραμανλή 148, 73100 Χανιά, Κρήτη τηλ.: 28210 24000 fax: 28210 36200 www.anek.gr e-mail: marketing@anek.gr Υπεύθυνη Ύλης: Γεωργία Μαρακάκη Παραγωγή – Έκδοση: The Media Workshop ΜΕΠΕ Λεωφ. Κηφισίας 294 & Ναυαρίνου 27, 15232 Χαλάνδρι Instagram: @workshop_themedia e-mail: anekoramamag@gmail.com

A LIST 108 124 138 140

WINE & DINE Τα top της γαστρονομίας SIPPING & SNACKING Έξοδος στην πόλη SHOPPING SPREE Αγορές με στιλ HOTEL LIVING Πού θα μείνουμε

Διευθύντρια Έκδοσης: Σοφία Κιντή Εμπορικός Διευθυντής: Νίκος Παπαβασιλείου Υπεύθυνη Διαφήμισης: Ευγενία Χατζοπούλου Σχεδιασμός: Θανάσης Μερκούρης Συντακτική Oμάδα: Κάλλια Καστάνη Γιώργος Κουκουράκης Ελίνα Γιαννουλοπούλου

ROAD TRIP 42

ΔΟΛΟΜΙΤΕΣ 26 λόγοι να τους λατρέψετε / DOLOMITES 26 reasons to go

GALLERY 66

MY CRETE Ένα μαγικό φωτογραφικό ταξίδι / A fascinating photo-journey

FEATURE 90

15 ΧΡΟΝΙΑ ANEKORAMA με την Κρήτη στο προσκήνιο / ANEKORAMA celebrates 15 years and Crete's boom

INTERVIEW 146 ΜΑΡΙΝΑ ΣΑΤΤΙ «Η Κρήτη έχει μια ποιητικότητα» / MARINA SATTI “Crete is poetic”

HISTORY 154 1922 - 100 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Από το δράμα στην ενσωμάτωση / 1922 - 100 YEARS LATER The integration of Asia Minor refugees in Greece

ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΑΝΕΚ 163 Your favorite company’s news

6 | ANEKORAMA 2022

Φωτογράφος: Σπύρος Ζαχαράκης Φωτογραφικά Πρακτορεία: SHUTTERSTOCK, IDEAL IMAGE / GETTY IMAGES Εκτύπωση: Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ ANEK LINES’ ΜAGAZINE 148 K. Κaramanli Ave., 73100 Chania, Crete tel.: +30 28210 24000 fax: +30 28210 36200 www.anek.gr e-mail: marketing@anek.gr Coordinating Editor Georgia Marakaki

Α Π Α ΓΟ Ρ Ε ΎΟ Ν ΤΑ Ι Η Α Ν Α Δ Η Μ Ο Σ Ί Ε Υ Σ Η , Η Α Ν Α Π Α Ρ Α ΓΩ Γ Ή Ή Η Μ Ε ΤΆ Δ Ο Σ Η Ό Λ Ο Υ Ή Μ Έ Ρ Ο Υ Σ Τ Ο Υ Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Ύ Χ Ω Ρ Ί Σ Τ Η Ν Έ Γ Γ Ρ Α Φ Η Ά Δ Ε Ι Α Τ Ο Υ Ε Κ Δ Ό Τ Η . Η A N E K L I N E S Δ Ε Ν Φ Ε Ρ Ε Ι Ε ΥΘ Υ Ν Η Γ Ι Α Τ Ι Σ Α Π Ό Ψ Ε Ι Σ Τ Ω Ν Σ Υ Ν ΤΑ Κ Τ Ώ Ν Τ Ο Υ Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Ύ Ό Π Ω Σ ΑΥ Τ Έ Σ Δ Ι ΑΤ Υ Π Ώ Ν Ο Ν ΤΑ Ι Σ ΤΑ Θ Έ Μ ΑΤΑ .

Τ Ο Τ Ε Ύ Χ Ο Σ Δ Ι Α Τ Ί Θ Ε ΤΑ Ι Δ Ω Ρ Ε Ά Ν / Y O U R F R E E C O P Y

Διόρθωση Κειμένων: Αθηνά Καρατζογιάννη Υπεύθυνος Μεταφράσεων: Αργύρης Αργυρόγλου

2022 ANEKORAMA | 7

Ρέθυμνο, μοναδική εμπειρία όλο το χρόνο ΔHΜΟΣ ΡΕΘYΜΝΗΣ Λ. ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ 84 Τ: 28313 41301, 28310 21459 www.rethymno.guide www.rethymno.gr

Η πόλη που σμίγει τους ανθρώπους με τα όνειρα τους και την ιστορία με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Με ποδήλατο ή περπατώντας περιηγηθείτε στη ρομαντική Παλιά Πόλη με τα πετρόκτιστα σοκάκια της, ανακαλύψτε τη γαστρονομία μέσα από τα πολυάριθμα

εστιατόρια με αυθεντικές κρητικές γεύσεις, επισκεφθείτε τις τροπικές παραλίες που θα σας γοητεύσουν με την ομορφιά τους, περπατήστε σε φαράγγια και μονοπάτια στην ενδοχώρα, εξερευνήστε πανέμορφα παραδοσιακά χωριά. Η φύση, η ιστορία, η παράδοση και η

φιλοξενία υψηλών προδιαγραφών συνυπάρχουν αρμονικά μετατρέποντας τη διαμονή σας σ’ ένα απολαυστικό ταξίδι με αξέχαστες εικόνες, αξεπέραστες εμπειρίες και δυνατά συναισθήματα. Ζήστε τη μαγεία του Ρεθύμνου όλο το χρόνο!

www.rethymno.guide

Rethymno, unique experience all-year round MUNICIPALITY OF RETHYMNO L. KOUNTOURIOTI AVE. 84 Τ: 28313 41301, 28310 21459 www.rethymno.guide www.rethymno.gr

Explore a unique town with the rare combination of history and modernday luxury. Take a walk or bike to the romantic old town with its winding stonepaved alleys full of intimate restaurants serving exquisite Cretan cuisine, master craftsmen shops and tropical beaches

with clear blue waters. Antiquities, adventure and nature surround the seaside hotels, many boutique hotels and luxury villas and taverns. Let Rethymno welcome you with warm hospitality, sophisticated services and local farm-to-table delicacies.

Οικισμός Καραβοστάσι, Δήμος Μονεμβασίας, Λακωνία, Tηλ: +30 27320 83410, Φαξ: +30 27320 83411 www.princesskyniskasuites.gr

ΠΡΙΓΚΙΠΙΚΉ ΔΙΑΜΟΝΉ ΣΤΟ ΚΑΡΑΒΟΣΤΑΣΙ Στην ευρύτερη περιοχή της Μονεμβασίας, στο Καραβοστάσι, το αμφιθεατρικά χτισμένο Princess Kyniska αποτελείται από 24 ευρύχωρες σουίτες. Με πανοραμική θέα στον κόλπο της Πλύτρας, το Princess Kyniska συνδυάζει τις σύγχρονες παροχές και ανέσεις με φόντο το πανέμορφο φυσικό τοπίο. Η πολυτέλεια των δωματίων, οι γαστρονομικές προτάσεις, ο απολαυστικός χώρος της πισίνας, αλλά και η χαλάρωση του spa, θα σας προσφέρουν την πριγκιπική διαμονή που ονειρεύεστε!!!

Παρόρι – Μυστράς, Σπάρτη Τηλ.: 27310-81888, Fax.: 27310-81880 e-mail: info@kyniskapalace.gr www.kyniskapalace.gr

ΟΙ ΑΙΣΘΉΣΕΙΣ ΖΩΝΤΑΝΕΎΟΎΝ ΣΤΟ ΜΎΣΤΡΑ Μία νέα πρόταση διαμονής που αφυπνίζει τις αισθήσεις γεννιέται στο Μυστρά τον Ιούνιο. Στους πρόποδες του επιβλητικού Ταΰγετου, με θέα την βυζαντινή καστροπολιτεία, το KyniskaPalace διαθέτει 32 πολυτελείς σουίτες. Η ενέργεια του τόπου θα σας ταξιδέψει σε μια άλλη εποχή, βγαλμένη από παραμύθι. Οι παροχές του νεόδμητου συγκροτήματος θα ικανοποιήσουν και τους πιο απαιτητικούς επισκέπτες. Ο Chef μας σας υπόσχεται μια ξεχωριστή γαστρονομική εμπειρία με μεσογειακές και τοπικές γεύσεις. Ο ελληνικός ήλιος θα σας συντροφεύσει στις εξωτερικές πισίνες, ενώ το ατμοσφαιρικό spa θα σας χαρίσει στιγμές απόλυτης χαλάρωσης και αναζωογόνησης.

ΛΕΝΑ ΜΑΝΤΑ

Η ΣΦΡΑΓΙΔΑ

Το μυαλό μπορεί να σε προδώσει. Η ψυχή ποτέ δεν ξεχνά.

ΤΑΞΙΔΕΨΕ ΣΕ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ

Ε Λ Λ Η Ν Ι

ΡΕΝΑ ΡΩΣΣΗ-ΖΑΪΡΗ ΑΛΜΥΡΑ

Πώς αλλιώς ονομάζεται η ευτυχία; ΑΛΜΥΡΑ.

Κ Η

ΣΟΦΙΑ ΒΟΪΚΟΥ

Ο Γ Ο Τ Ε

ΜΑΡΙΑ ΤΖΙΡΙΤΑ

ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΤΗ ΜΗΛΙΑ

Το μήλο δεν πέφτει πάντοτε κάτω απ’τη μηλιά.

ΝΥΦΙΚΟ ΑΠΟ ΠΟΡΦΥΡΑ

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για ανθρώπους που γίνονται ήρωες παρά την θέλησή τους.

Χ Ν Ι Α

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΤΕΚΟΥ ΤΟ ΚΑΛΟ ΜΠΛΕ ΣΕΡΒΙΤΣΙΟ

Ένα μυθιστόρημα πλημμυρισμένο από τους ηδονικούς αναστεναγμούς της Σμύρνης πριν από την Καταστροφή.

ΣΟΦΗ ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ ΑΓΡΑΦΟΣ ΝΟΜΟΣ

Τα πρώτα σκιρτήματα αντίδρασης των γυναικών σε ένα τόπο όπου ο λόγος του άντρα είναι ΑΓΡΑΦΟΣ ΝΟΜΟΣ.

VICTORIA HISLOP ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Η ανέλπιστη συνέχεια του παγκόσμιου μπεστ σελερ ΤΟ ΝΗΣΙ.

ΝΤΟΛΙ ΑΛΝΤΕΡΤΟΝ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ Ένα αστείο και τρυφερό μυθιστόρημα, γεμάτο έξυπνες παρατηρήσεις γύρω από τις σχέσεις, την οικογένεια, τη μνήμη αλλά και το πώς ζούμε τη σήμερον ημέρα.

RICHARD OSMAN Ο ΑΝΔΡΑΣ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΚΟΡΤΩ

Μια ετερόκλητη παρέα. Ένας ακόμα σοκαριστικός φόνος.

Ξ Ε Ν Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε

Ε Ν

Ε Ω Ν

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΝΑΝΟΣ ΦΛΟΓΑ. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΨΕ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΜΙΑ ΦΩΤΙΑ

«Ο άνθρωπος που περιγράφω αγάπησε από παιδάκι τόσο πολύ τον Θεό, ενώθηκε μαζί Του με τέτοια πληρότητα, που έγινε και ο ίδιος Φλόγα και Φως». Ανδρέας Κονάνος

ΑΝΤΡΙΟΥ ΣΜΑΡΤ

ΑΝΑΠΝΟΗ: ΠΩΣ ΝΑ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΤΕ ΤΗ ΖΩΗ ΣΑΣ Ένα εγχειρίδιο τεχνικών αναπνοής το οποίο απευθύνεται σε όποιον αναζητά ηρεμία, διαύγεια και ευεξία.

Ένας κόσμος ψυχαγωγίας

ΙΖΑΜΠΕΛ ΑΛΙΕΝΤΕ ΒΙΟΛΕΤΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΔΡΑΚΑΚΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ

Βιολέτα. Μια ξεχωριστή γυναίκα. Μια ζωή εκατό χρόνων. Μια αξέχαστη ιστορία.

Ν Ι Α

Kρήτη • ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΧΑΝΙΑ • ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΗΡΑΚΛΕΙΟ Kαθημερινές αναχωρήσεις από/προς ΠΕΙΡΑΙΑ

Ελληνικό καλοκαίρι σημαίνει ταξίδι με το πλοίο ! Greek summer means travel by ship !

CRETE Daily departures from Piraeus to CHANIA and HERAKLION

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΟΝ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΑΣ ΠΡΑΚΤΟΡΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΚΡΑΤΗΣΕΩΝ INFORMATION AND BOOKING AT YOUR TRAVEL AGENT OR THE CENTRAL RESERVATION DEPARTMENT OF ANEK LINES THΛ. / TEL: 210 4197400

www.anek.gr Tα δρομολόγια ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΚΡΗΤΗ πραγματοποιούνται σε συνεργασία με την Blue Star Ferries The routes Piraeus - Crete are jointly operated with Blue Star Ferries

We are Social...

ΗIGH LIGHTS 2022 © Υ Π . Π Ο . Α . - Ε Φ Ο Ρ Ε Ι Α Α Ρ Χ Α Ι Ο Τ Η Τ Ω Ν Χ Α Ν Ι Ω Ν / Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ο Σ : Β Α Σ Ι Λ Η Σ ΚΟ Ζ Ω Ν Α Κ Η Σ H E L L E N I C M I N I S T R Y O F C U LT U R E A N D S P O R T S - E P H O R AT E O F A N T I Q U I T I E S / P H O T O G R A P H E R : VA S S I L I S KO Z O N A K I S

Ζεύγος χρυσών ενωτίων (σκουλαρίκια) με ρόδακα και έλασμα με παράσταση της φτερωτής θεάς Νίκης. Η θεά εικονίζεται να κρατά στο ένα της χέρι σκήπτρο και στο άλλο πτυκτό κάτοπτρο (καθρέπτης με κάλυμμα). 323-290 π.Χ. Νεκροταφείο πόλης Χανίων, Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. / A pair of golden earrings with a rosette and a thin sheet of metal, bearing a portrayal of winged goddess Niki. The goddess is depicted holding a scepter on one hand and a folding mirror on the other. 323-290 B.C. Cemetery of the city of Chania, Archaeological Museum of Chania.

YOUR SUMMER AGENDA

Η ΑΤΖΈΝΤΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΎ Tι κάνουμε, τι βλέπουμε, τι περιμένουμε, τι απολαμβάνουμε το καλοκαίρι του 2022

2022 ANEKORAMA | 19

HIGH LIGHTS 2022 NEW ARCHAEOLOGICAL MUSEUM OF CHANIA

ΚΙΒΩΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Το νέο στολίδι των Χανίων διασώζει τα πολύτιμα «πειστήρια» της μακράς ιστορίας του τόπου. Και γράφει τη δική του. / Chania’s new jewel preserves the precious “evidence” of Crete’s long history.

20 | ANEKORAMA 2022

φο) και είναι μια απλή αφήγηση της πολιτισμικής διαδρομής των Χανίων και της δυτικής Κρήτης, οργανωμένη πάνω σε δύο μεγάλους χρονικούς-θεματικούς άξονες: την προϊστορία και τους ιστορικούς χρόνους. Στην πρώτη αίθουσα, τα ευρήματα (θραύσματα αγγείων καθημερινής χρήσης, εργαλεία, οστά ζώων, ευρήματα από σπήλαια και από ταφές της γεωμετρικής περιόδου κ.λπ.) διηγούνται την ιστορία της ζωής στους νεολιθικούς προϊστορικούς οικισμούς και σκαλίζουν τα απομεινάρια μεγαλείου του λαμπρού μινωικού παρελθόντος. Στη δεύτερη αίθουσα, η «αφήγηση» αγκαλιάζει τους ιστορικούς χρόνους, ιδίως την ίδρυση των πόλεων-κρατών της δυτικής Κρήτης, όπως η Κυδωνία και η Άπτερα, με έμφαση στις παραγωγικές δραστηριότητες, την κοινωνική και διοικητική οργάνωση, τις συναλλαγές, τις συμμαχίες, το εμπόριο ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Η ζωή των απλών ανθρώπων, ιδωμένη μέσα από έργα τέχνης

ή/και αντικείμενα καθημερινής χρήσης (νομίσματα, κοσμήματα, επιγραφές, γλυπτά, επιτύμβιες στήλες, ψηφιδωτά κ.λπ.), πρωταγωνιστεί στην τρίτη αίθουσα, ενώ στην αίθουσα του ορόφου εκτίθεται η συλλογή Κωνσταντίνου, Μαρίκας και Κυριάκου Μητσοτάκη, με αντικείμενα από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τον 3ο αιώνα μ.Χ., που δωρίστηκε στο ελληνικό κράτος τον Απρίλιο του 2000.

Κ Ά Λ Λ Ι Α Κ Α Σ Τ Ά Ν Η / K A L L I A K A S TA N I

«Π

ειστήριο» νούμερο ένα: Tο «Σφράγισμα του Ηγεμόνα». Η μικρή πήλινη σφραγίδα ηλικίας 3,5 χιλιάδων χρόνων εικονίζει ένα ανάκτορο, στη στέγη του οποίου δεσπόζει μια ανδρική μορφή – πιθανότατα ηγεμονική ή θεϊκή. Περιγράφεται ως «μοναδικό έργο μινωικής τέχνης» και είναι ένα από τα μικρότερα αλλά most prized εκθέματα του νέου Mουσείου των Χανίων, που στεγάζεται σε ένα μοντέρνο βιοκλιματικό κτίριο στη συνοικία της Χαλέπας. Εξωτερικά, το κτίσμα (σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Θεοφάνη Μπομπότη και των συνεργατών του) είναι μια δυναμική, μίνιμαλ σύνθεση δύο τεράστιων γραμμικών όγκων που «αναδύονται» από τη γη. Ακριβώς όπως και τα 3.500 αρχαία εκθέματα του Μουσείου, τα οποία καταλαμβάνουν έκταση 6.000 τ.μ. Από αυτά, τα 1.000 εκτίθενται στο κοινό για πρώτη φορά. Η μόνιμη έκθεση απλώνεται σε τρεις αίθουσες στο ισόγειο (και σε μία ακόμα, στον όρο-

culture

INFO Σκρα 15, Χανιά / Skra St. 15, Chania Τηλέφωνο / Phone: 28210-23315 Εισιτήρια: Ολόκληρο €6 ευρώ, μειωμένο €3 / Tickets: Full 6€, reduced 3€. Ώρες λειτουργίας: Έως 31 Οκτωβρίου 2022, 08:0020:00. Τρίτη κλειστό. / Working hours: Till October 31, 2022, 08:00-20:00. Tuesday closed.

“Evidence” number one: “The Ruler’s Seal”. The small clay seal 3,500 years old, depicts a palace, with a male form on its roof. It’s a “unique work of Minoan art”, one of the smallest, but most prized exhibits of Chania’s new museum, accommodated in a contemporary bioclimatic building in Chalepa district. The 3,500 ancient exhibits of the Museum, occupy an area of 6,000 sq.m. One thousand of those are displayed to the public for the first

1 Το πήλινο «Σφράγισμα του Ηγεμόνα».

Πόλη Χανίων (λόφος Καστέλλι). / The ceraminc “Ruler’s seal”. City of Chania (Kastelli hill). 2 Άποψη του εκθεσιακού χώρου με την αναπαράσταση του μινωικού αδύτου/«δεξαμενής καθαρμών» και προθήκες με ευρήματα των προϊστορικών χρόνων. / View of the exhibition area with a representation of the Minoan sanctuary/ “purification tank” and showcases with findings from the prehistoric period. 3 & 4 Άποψη από τους εσωτερικούς χώρους. / View from inner spaces.

2022 ANEKORAMA | 21

culture

HIGH LIGHTS 2022

Εκτός από τους εκθεσιακούς χώρους και τους χώρους συντήρησης και αποθήκευσης ευρημάτων, το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων διαθέτει επίσης χώρους φιλοξενίας περιοδικών εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εκδηλώσεων κ.λπ. Εξειδικευμένες αναπαραστάσεις, ψηφιακές προβολές και δύο τραπέζια με απτικά εκθέματα και λεζάντες σε γραφή Μπράιγ εμπλουτίζουν την τεκμηρίωση της συλλογής και προσφέρουν μια αξέχαστη εμπειρία επίσκεψης. Φέτος το καλοκαίρι το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων διοργανώνει την πρώτη του περιοδική έκθεση, με τίτλο «BATH ΤΙΜΕ! Σώμα – Νερό – Διάλογοι», σε συνεργασία με το Μουσείο Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου. Μέσα από 137 αρχαία, μεσαιωνικά και σύγχρονα αντικείμενα και έργα τέχνης, επιχειρείται ένας πρωτότυπος καλλιτεχνικός διάλογος γύρω από τις ποικίλες όψεις των διαχρονικών λουτρικών συνηθειών, ένα ζωτικό στοιχείο στους πολιτισμούς της Μεσογείου. (Λήξη έκθεσης: 5/9/22) 22 | ANEKORAMA 2022

time. The permanent exhibition is spread in three halls in the ground floor (plus one more on the first floor) and narrates the cultural history of life during the local prehistoric and historic era. In the first hall, findings narrate life during the Neolithic prehistoric settlements and the remnants of the eminent Minoan past. In the second hall, one meets the historic eras, especially the foundation of city-states in Western Crete, like Kydonia and Aptera, with emphasis on production activities, social and administrative organization, transactions, alliances, and international trade. The life of the simple people, seen through works of art and/or daily use objects plays a leading role in the third hall, whereas on the first floor, the Mitsotakis collection donated to the Greek State in April 2000 is exhibited displaying objects of the 4th millennium B.C. till the 3rd century A.D. The new museum possesses areas which accommodate periodic exhibitions, educational programs, events etc. Spe-

2 Γλυπτά, επιτύμβιες στήλες και προθήκες με ευρήματα των ιστορικών χρόνων. / Sculptures, memorial pillars and showcases with findings from the historic eras. 3 Τροχήλατο παιδικό παιχνίδι με τη μορφή ταύρου (800-700 π.Χ.). / Child’s toy in taurus shape (800-700 B.C.). 4 Η θέα στο παραλιακό μέτωπο της πόλης. / The view to the seaside front.

cialized representations, digital screenings and two tables with captions in Braille Alphabet, enrich the collection’s documentation. This summer, the new Archaeological Museum of Chania organizes its first periodic exhibition “BATH TIME! Body – Water – Dialogues”, together with the European and Mediterranean Civilizations Museum, displaying the various types of everlasting bath habits in the Mediterranean (end of exhibition: 5/9/22).

© Υ Π . Π Ο . Α . - Ε Φ Ο Ρ Ε Ί Α Α Ρ Χ Α Ι Ο Τ Ή Τ Ω Ν Χ Α Ν Ί Ω Ν / Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Ά Φ Ο Ι : Γ Ι Ώ Ρ ΓΟ Σ Α Ν Α Σ ΤΑ Σ Ά Κ Η Σ / Η Λ Ί Α Σ Η Λ Ι Ά Δ Η Σ / Σ Ω Κ Ρ Ά Τ Η Σ Μ ΑΥ Ρ Ο Μ Μ Ά Τ Η Σ / H E L L E N I C M I N I S T R Y O F C U LT U R E A N D S P O R T S / E P H O R AT E O F A N T I Q U I T I E S O F C H A N I A / F O T O G R A P H E R S ! : G E O R G E A N A S TA S A K I S / E L I A S I L I A D I S / S O K R AT I S M AV R O M AT I S

1 Πήλινο γυναικείο ειδώλιο, εισηγμένο από την Αλεξάνδρεια. Πόλη Χανίων (Κυδωνία). Τέλος 4ου αι. π.Χ. / Ceramic female figurine. City of Chania. End of 4th century B.C.

2022 ANEKORAMA | 23

HIGH LIGHTS 2022

arts

1 Καλλιόπη Ασαργιωτάκη / Kalliopi Asargiotaki, Phyllis, 2019. 2 Αντώνης Στάβερης / Antonis Staveris, Odeon, 2012. 3 Ειρήνη Ηλιοπούλου / Irini Iliopoulou, H κόκκινη κορδέλα / The red ribbon, 2007-2008. 1

πλούσια συλλογή του ζεύγους Χατζηιωάννου, που αριθμεί πάνω από 1.200 έργα, επιστρέφει στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά πριν από 15 χρόνια, για να γιορτάσει ένα ορόσημο: τη συμπλήρωση 40 χρόνων από τη γέννησή της. Η έκθεση, σε επιμέλεια της Ελισάβετ Πλέσσα, δομήθηκε γύρω από τρεις μεγάλες ενότητες, σε αντιστοιχία με τα τρία επίπεδα της Πινακοθήκης, οι οποίες επιχειρούν να αναδείξουν τους βασικούς αισθητικούς άξονες της συλλογής. Από την πρώτη ενότητα («Η πρόκληση του βλέμματος: Αίνιγμα και αθωότητα»), στη δεύτερη («Οι εμμονές του βλέμματος: Μοτίβο και ζωγραφική»), μέχρι την τρίτη («Η υπερβολή του βλέμματος: Το πάθος του ορατού»), κλιμακώνεται σταδιακά μια τρίπτυχη παρουσίαση, η οποία κινείται ανάμεσα στη ζωγραφική του βλέμματος και στη ζωγραφική του νου. THE RICH COLLECTION of

T H E PA S S I O N OF THE VISIBLE

ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΟΡΑΤΟΥ

Έργα από τη Συλλογή Αντώνη και Άζιας Χατζηιωάννου στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. / Works from the collection of Antonis and Azia Chatzioannou in the Municipal Art Gallery of Chania. 3

24 | ANEKORAMA 2022

Chatzioannou couple, containing more than 1,200 works, returns to Municipal Art Gallery of Chania, where it was first presented 15 years ago, to celebrate a milestone: 40 years after its creation. Curated by Elisavet Plessa, the exhibition was built around 3 basic unities corresponding to the collection’s basic aesthetic axes: From the first unity to the second, till the third, a triptych is gradually presented, moving between the painting by the look and the painting by the mind. INFO Χάληδων 98-102 / Chalidon St. 98-102 T. +30 28210 92294 & +30 28210 92419 www.pinakothiki-chania.gr Facebook & Instagram: @MunicipalArtGalleryChania Διάρκεια έκθεσης: Έως 22 Σεπτεμβρίου / Duration of the exhibition: Till September 22

2022 ANEKORAMA | 25

fashion

HIGH LIGHTS 2022 1 Ποζάροντας στην κατοικία στον Άγιο Γεώργιο. / Posing in the residence in Agios Georgios. 2 Στιγμιότυπο από τη φωτογράφιση της ανδρικής collection στην Τριόπετρα. / A snapshot from the shooting of the men’s collection in Triopetra.

GIORGIO ARMANI IN CRETE

Ο ΟΙΚΟΣ ARMANI ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ Δύο εμβληματικές παραλίες της Κρήτης πρωταγωνιστούν στη νέα καμπάνια του διεθνούς brand. / Two iconic Cretan beaches star in the international brand’s new campaign. 3 & 4 Backstage

από την καμπάνια της καλοκαιρινής συλλογής του Giorgio Armani στις παραλίες της Τριόπετρας και του Αγίου Παύλου. / Backstage from the campaign of Giorgio Armani’s summer collection in Triopetra and Agios Pavlos beaches.

26 | ANEKORAMA 2022

Κρήτη συνεχίζει να προσελκύει μεγάλες ξένες παραγωγές χάρη στα υπέροχα τοπία της αλλά και στο επίπεδο των τοπικών εταιρειών, που έχουν αποδείξει ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις υψηλές απαιτήσεις τους. Τελευταίο παράδειγμα, η φωτογράφιση της καλοκαιρινής συλλογής του οίκου Armani, με ιδανικό σκηνικό τις παραλίες της Τριόπετρας και του Αγίου Παύλου, καθώς και μια υπέροχη κατοικία στον Άγιο Γεώργιο, και τη συμμετοχή διάσημων συντελεστών, όπως οι φωτογράφοι Bruno & Nico και τα μοντέλα Julian Schneyder, Anna Francesca, Daga Ziober και Christine Munezero. Την οργάνωση και την υποστήριξη του project στην

Κρήτη ανέλαβε η κρητική εταιρεία Fixer in Crete, που δραστηριοποιείται στο service ξένων παραγωγών. CRETE CONTINUES to attract big

foreign productions, thanks to its wonderful landscapes, whereas the local companies have proven that they can satisfy their high demands. Last example, the shooting of Armani summer collection, with ideal setting Triopetra and Agios Pavlos beaches, and the participation of famous casts, such as creative duo Bruno + Nico, and models Julian Schneyder, Anna Francesca, Daga Ziober, and Christine Munezero. Local company Fixer in Crete undertook the project’s organization.

www.johnp-shop.com John p. @johnp_shop

2022 ANEKORAMA | 27

tribute

HIGH LIGHTS 2022

ΠΑΙΖΩ ΚΑΙ ΜΑΘΑΙΝΩ

VENIZELOS ROUTES

Ψηφιακές διαδρομές στην Κρήτη του Ελευθερίου Βενιζέλου. / Digital routes in Eleftherios Venizelos’ Crete.

ι συνδέει την ιστορική συνοικία της Χαλέπας στα Χανιά, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης, τις Μουρνιές, το Θέρισο και το Ακρωτήρι; Είναι 5 σημεία-σταθμοί στη ζωή του μεγάλου πολιτικού, του Χανιώτη Ελευθερίου Βενιζέλου! Η εμβληματική Οικία-Μουσείο της Χαλέπας, η πολύτιμη προσωπική συλλογή των βιβλίων του, το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε, το στρατηγείο της Επανάστασης του 1905 και ο χώρος με τη μαγευτική θέα όπου βρίσκεται ο τάφος του αποκαλύπτονται με μια σύγχρο28 | ANEKORAMA 2022

νη και πρωτότυπη προσέγγιση στο νέο έργο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», με τίτλο «Ψηφιακές διαδρομές στην Κρήτη του Ελευθερίου Βενιζέλου». Στη διαδικτυακή πύλη www. venizelos-routes.gr ο επισκέπτης των Χανίων ταξιδεύει στον χρόνο. Μέσα από έναν διαδραστικό χάρτη περιηγείται στις πέντε τοποθεσίες, καθώς και σε κοντινά αξιοθέατα που κατά κανόνα συνδέονται με τον Βενιζέλο και την εποχή του. Μπροστά του ξεδιπλώνεται το χθες και το σήμερα κάθε σημείου ενδια-

1 Ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον αγαπημένο του εγγονό Λευτεράκη. / Eleftherios Venizelos with his beloved grandson Lefterakis. 2 Η Οικία-Μουσείο του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα. / Residence-Museum Eleftherios K. Venizelos in Chalepa.

5 LANDMARKS in Eleftherios

Venizelos’ life connect Chalepa historic quarter in Chania, the city’s Municipal Library, Mournies, Therisso and Akrotiri. Chalepa’s emblematic house-museum, the precious personal collection of his books, the house where he was born, the 1905 Revolution’s headquarters, and the premises with the enchanting view where his grave lies, are revealed by a contemporary and original approach in the new project of the National Research Foundation “Eleftherios Venizelos” -sponsored by the Center for Re-

tribute

HIGH LIGHTS 2022

INFO Οικία-Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου / Residence-Museum Eleftherios K. Venizelos Πλ. Έλενας Βενιζέλου, Χαλέπα / Elena Venizelou Sq., Chalepa T. +30 28210 56008 www.venizelosfoundation.gr

30 | ANEKORAMA 2022

VENIZELOS TREASURE HUNT Όταν βρεθείτε στα Χανιά, κατεβάστε την εφαρμογή Venizelos Treasure Hunt. Το συναρπαστικό κυνήγι του χαμένου θησαυρού στα 5 σημείασταθμούς της ζωής του Βενιζέλου ξεκινά! Πάρτε μέρος στον διαγωνισμό φωτογραφίας και κερδίστε. / When you are in Chania, download the Venizelos Treasure Hunt application and participate in the photography contest with many great prizes!

φέροντος, εστιάζοντας σε ιδιαίτερα στοιχεία για την ιστορία, την αρχιτεκτονική, το φυσικό περιβάλλον, τη γαστρονομία κ.λπ. Το έργο περιλαμβάνει ψηφιακές ξεναγήσεις επαυξημένης πραγματικότητας, διαδραστικές εφαρμογές και παιχνίδια, κυνήγι θησαυρού, τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση σημαντικού αρχειακού υλικού κ.ά. και πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» με ανάδοχο το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΚΡΗΤΗ 2014-2020.

search & Technology- under the title “Digital routes in Eleftherios Venizelos’ Crete”. In the link www. venizelos-routes.gr, Chania visitors travel in time. Through an interactive map, they tour the five venues, and the nearby sights which, normally, are connected to Venizelos and his era, focusing on special elements with reference to history, architecture, the natural environment, gastronomy etc. The work includes digital tours of increased reality, interactive applications and games, a treasure hunt, documentation and digitalization of important archive material etc.

Έχεις όρεξη

για ήλιο;

Time to enjoy

the sun?

Προστάτευσε κάθε καλοκαιρινή σου στιγμή με τα αντηλιακά Cien Sun και απόλαυσε με ασφάλεια τον ήλιο. Ανακάλυψέ τα αποκλειστικά στα καταστήματα Lidl. Cien Sun

Cien Sun

Sunscreen Cream for kids SPF 50+

Sunscreen Transparent spray SPF 20

Sunscreen Lotion SPF 30

Aντηλιακή κρέμα για παιδιά SPF 50+

100 ml

4,49€

1 L = 44,9€

Aντηλιακό σπρέι διάφανο SPF 20

250 ml

4,49€

1 L = 17,96€

www.lidl-hellas.gr

Aντηλιακό γαλάκτωμα SPF 30

Protect yourself with Cien sunscreen this summer and enjoy the sun safely. Find them exclusively at Lidl stores!

250 ml

5,49€

1 L = 21,96€

2022 ANEKORAMA | 31

sights

HIGH LIGHTS 2022

A MUST-SEE MUSEUM

ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΞΙΟΘΕΑΤΟ

Τ 3

1 Εξωτερική άποψη του μουσείου. / External view of the museum 2 Το Τέμενος Μασταμπά απεικονίζεται συχνά σε σχέδια

περιηγητών – εδώ σε έργο του Edward Lear, 19ος αι. / Mastaba Temple is often depicted in travelers’ drawings – here by Edward Lear, 19th century 3 Αναπαράσταση του κρητικού ελέφαντα σε πραγματικό μέγεθος. / Exhibit of the Cretan elephant in real size

32 | ANEKORAMA 2022

ο Παλαιοντολογικό Μουσείο Ρεθύμνου έχει το προνόμιο να στεγάζεται στο πιο κομψό και ατμοσφαιρικό τζαμί της πόλης. Χτισμένο στα μέσα του 17ου αιώνα, το Τέμενος Μασταμπά με τους 9 τρούλους, τα 13 συνεχόμενα κελιά, τον αρχαιότερο μιναρέ, το Ηγουμενείο και τον περιβάλλοντα χώρο, κατάφυτο πάλι όπως παλιά με καρποφόρα δέντρα και αρωματικά φυτά, έχει παραχωρηθεί στο Μουσείο Γουλανδρή, που το αναστήλωσε και αξιοποίησε ιδανικά την παλαιοντολογική συλλογή του Δήμου Ρεθύμνου. Από τα εκθέματα ξεχωρίζουν οι νάνοι κρητικοί ελέφαντες, οι νάνοι ιπποπόταμοι και τα πολύμορφα κρητικά ελάφια, ιδιαίτερα το ροπαλοφόρο ελάφι του Ρεθύμνου, που αποτελεί και το λογότυπο του μουσείου, ενώ γεωλογικοί χάρτες

παρουσιάζουν σημαντικό μέρος των γεωλογικών και παλαιοντολογικών μεταβολών που υπέστη η Κρήτη σε ένα βάθος χρόνου 300 εκατ. ετών. RETHYMNO’S Paleontological Mu-

seum has the privilege of accommodation in the city’s most elegant mosque. Mastaba Temple (17th c.) with its 9 domes, 13 cells, oldest minaret, Abbey, and a surrounding verdant area, has been ceded to Goulandris Museum to be restored in order to display Rethymno Municipality’s paleontological collection. Among the exhibits stand out dwarf Cretan elephants, dwarf hippopotamuses and diverse Cretan deer, whereas geological maps display the geological and paleontological transformations suffered by Crete 300 million years ago.

E DWA R D L E A R “ T H E C R E TA N J O U R N A L ” , AT H E N S – D E D H A M , D E N I S E H A RV E Y & C O M PA N Y , 1 9 8 4

300 εκατομμύρια χρόνια ιστορίας της Κρήτης σε ένα υπέροχο μνημείο αρχιτεκτονικής. / 300 million years of Cretan history in a magnificent architectural monument.

2022 ANEKORAMA | 33

HIGH LIGHTS 2022 GREEN RETHYMNO

ΠΡΑΣΙΝΟ ΡΕΘΥΜΝΟ Μια μεγάλη διεθνής διάκριση επιβεβαιώνει την προσήλωση της δημοτικής αρχής του Ρεθύμνου στην αειφόρο ανάπτυξη. / A great international honor confirms Rethymnno’s municipal authority’s dedication to the sustainable development. συνθήκες ώστε να «ποντάρει» και στον αθλητικό τουρισμό. Έτσι, από 28 έως 30 Οκτωβρίου 2022 διοργανώνεται στο Ρέθυμνο το Oceanman, ο μεγαλύτερος διεθνής αγώνας κολύμβησης ανοιχτής θαλάσσης, με συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο σε ένα πολυήμερο, μοναδικό event. LAST YEAR IT JOINED the bike

INFO OCEANMAN: ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ

Τρεις αποστάσεις: 2km, 5km και 10km Σκυταλοδρομία: 3x500m Αγώνας για τους μικρούς φίλους: 500m / OCEANMAN: RACES

Three distances: 2km, 5km, 10km Relay race: 3x500m Children’s race: 500m

W W W. I N C R E D I B L E C R E T E . G R

friendly network of Greek Municipalities, obtaining the badge Bike Friendly Destination. This year, it was selected for the 2021 EU Urban Road Safety Award, due to its measures to ensure road network safety. Rethymno is becoming an exemplary “smart” city, based on innovative solutions and technologies, while also investing in sports tourism. From October 28-30, 2022 Rethymno organizes Oceanman, the biggest international open water swimming competition, a unique international event.

ecocity

έρσι έγινε μέλος του δικτύου δήμων-προορισμών φιλικών προς την ποδηλασία αποκτώντας το σήμα Bike Friendly Destination. Φέτος, επιλέχθηκε μεταξύ εκατοντάδων υποψηφιοτήτων για το βραβείο 2021 EU Urban Road Safety (Βραβείο Αστικής Οδικής Ασφάλειας της ΕΕ), λόγω των μέτρων που έχει λάβει για την ασφάλεια στο οδικό δίκτυο. Το όραμα για να γίνει το Ρέθυμνο μια υποδειγματική «έξυπνη» πόλη, βασισμένη σε καινοτόμες λύσεις και τεχνολογίες, υλοποιείται με σχέδιο και μέθοδο. Το «έξυπνο» σύστημα για την κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών, πέραν της ασφάλειας, αποσκοπεί και σε μηδενικές εκπομπές με τη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων και ηλεκτρικών ποδηλάτων. Παράλληλα, οι νέες υποδομές στο πλαίσιο ενός «πράσινου» προορισμού με βιώσιμη κινητικότητα έχουν ωριμάσει τις

34 | ANEKORAMA 2022

2022 ANEKORAMA | 35

HIGH LIGHTS 2022

Ιστορικές φωτογραφίες του ΚΤΕΛ ΧανίωνΡεθύμνου μάς ταξιδεύουν στη σπουδαία διαδρομή του / Historic photos of KTEL ChaniaRethymno display its important route.

“ O U R OW N ” K T E L

ΤΟ «ΔΙΚΟ ΜΑΣ» ΚΤΕΛ Μια εταιρεία ταυτισμένη με τη ζωή της δυτικής Κρήτης. Μια ιστορία 95 χρόνων γεμάτη αναμνήσεις. / A 95 year history coincides with Western Crete’s life.

πό τα πρώτα χειροποίητα λεωφορεία του 1927 μέχρι τον σημερινό υπερσύγχρονο στόλο του, το ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου ήταν και είναι πάντα εκεί για να μας ταξιδέψει, να μας φέρει κοντά στους αγαπημένους μας, να επιτελέσει κοινωνικό έργο μεταφέροντας με μειωμένα εισιτήρια τους πολύτεκνους

και τους μαθητές, καλύπτοντας και τα πιο δυσπρόσιτα χωριά των δύο νομών, χειμώνα-καλοκαίρι. Έγινε το «δικό μας» ΚΤΕΛ, το «δικό μας» μεταφορικό μέσο που συνεχίζει να εκσυγχρονίζεται, με μοναδικό σκοπό να προσφέρει στο επιβατικό κοινό ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια, άνεση αλλά και οικονομία στο ταξίδι του.

travel 36 | ANEKORAMA 2022

INFO Κυδωνίας & Παρθενίου Κελαϊδή 8 Πληροφορίες: Χανίων +30 28210 93052, Ρεθύμνου +30 28310 22212 www.e-ktel.com Kydonias & Partheniou Kelaidi St. 8 Information: Chania +30 28210 93052, Rethymno +30 28310 22212 www.e-ktel.com

FROM THE FIRST HANDMADE

buses of 1927 till today’s modern fleet, KTEL (Public Bus Service) of Chania-Rethymno transports us, brings us close to our beloved ones, and accomplishes important social work carrying families with many children and students with reduced value tickets from and to their schools. It’s “our” KTEL which continues to improve itself aiming to offer to its passengers even greater safety, comfort, and cost saving.

2022 ANEKORAMA | 37

HIGH LIGHTS 2022 ΤΟ ΤΣΙΡΚΟ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ Ελίζαμπεθ Μακνίλ

Ο ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ Γιώργος Πολίτης ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ύο αδερφές που μισήθηκαν και αγάπησαν τον ίδιο άντρα, ένας πατέρας που ανακάλυψε τον έρωτα μακριά από τη γυναίκα του, μια μάνα που επέστρεψε στην πρώτη της αγάπη, μια δολοφονία και, τέλος, η δούλα Στασίνη και η κυρά της, μπλεγμένες σε μια ιδιότυπη σχέση… Η υποκειμενικότητα των ανθρώπινων επιθυμιών και αναγκών μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας στην Ελλάδα του 1960.

ο 8ο θαύμα του κόσμου, όπως την αποκαλούν οι εφημερίδες του Λονδίνου, είναι μια νεαρή κοπέλα με εκ γενετής σημάδια στο δέρμα της, που βλέπει τον κόσμο της να ανατρέπεται όταν ο πατέρας της αποφασίζει να την πουλήσει σε ένα περαστικό τσίρκο. Από το βικτοριανό Λονδίνο στα αιματοβαμμένα πεδία μάχης της Κριμαίας, η ζωή της Νελ είναι μια καταπληκτική ιστορία για την εξουσία και την ιδιοκτησία, τη δόξα και τον κίνδυνο να περνάς απαρατήρητος.

ΑΓΑΠΗΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

SUSAETA

Μ ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Ελένη Τσαμαδού ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ι κοινό έχουν η Μόνα Λίζα, η Κλεοπάτρα και ο Κολοκοτρώνης; Η Άννα Κομνηνή και ο Μωυσής; Η βασίλισσα Αμαλία και ένα

ορφανό φτωχόπαιδο στην Αγγλία; Η ωραία Ελένη και ένας τραπεζίτης, και αυτός με τον Καποδίστρια; Αλήθειες κρυμμένες στα βάθη της Ιστορίας ή δημιουργήματα της φαντασίας συνθέτουν ένα απολαυστικό βιβλίο με πρωταγωνιστές ανθρώπους και… γάτες.

Τα βιβλία που θα επιστρέψουν στη βιβλιοθήκη μας γεμάτα άμμο.

ε μότο «Βιβλία που αγαπούν τα παιδιά» και 550 ενεργούς τίτλους, η εταιρεία Susaeta έχει ταυτιστεί με ποιοτικές εκδόσεις που εκπαιδεύουν, ψυχαγωγούν και διασκεδάζουν. Σε αυτήν τη νέα κυκλοφορία της, πανίσχυροι θεοί του Ολύμπου και ατρόμητοι ήρωες πρωταγωνιστούν σε μια σειρά συναρπαστικές ιστορίες, προσκαλώντας μας στον απίθανο κόσμο της Ελληνικής Μυθολογίας. Ακολουθήστε τους για να ζήσετε μυθικές περιπέτειες!

books 38 | ANEKORAMA 2022

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ Ελίζαμπεθ Νομπλ ΜΙΝΩΑΣ

ετά τον θάνατο της συζύγου του, ο Τσάρλι αισθάνεται ότι έχασε τον μοναδικό πραγματικό σύνδεσμο με τα παιδιά του. Τώρα, με αφορμή τα ογδοηκοστά του γενέθλια, η οικογένεια Τσάμπερλεν καλείται να ανακαλύψει τι είναι αυτό που τους ενώνει όλους… σε δέκα μόνο μέρες. Μια ευχάριστη, τρυφερή ιστορία για την αξία της οικογένειας, από τη συγγραφέα που έφτασε στο Νο1 των ευπώλητων βιβλίων των «Sunday Times» με το πρώτο της μυθιστόρημα.

simple-city.gr Κάντε τις αγορές σας ηλεκτρονικά από το eshop μας!

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ 1889 ΜΈΧΡΙ ΣΗΜΈΡΑ..

Σφραγίδες σαπουνιού. Soap Stamps

Κρήτη, ένα νησί γεµάτο ελαιόδεντρα. Όπου και να κοιτάξει το µάτι, θα σταθεί πάνω στα ασηµόχρωµα φύλλα του πιο ευλογηµένου δέντρου της ελληνικής υπαίθρου. Κάπως έτσι σκέφτηκε το 1889 ένας Γάλλος επιχειρηµατίας από τη Μασσαλία, ο Ιούλιος ∆έις, µε δραστηριότητα στην παραγωγή σαπουνιών και δηµιούργησε µια εταιρία θυγατρική του οµίλου του για µεγαλύτερη πρόσβαση σε άφθονη και ποιοτική πρώτη ύλη. Η ίδρυση της ΑΒΕΑ στα τέλη του 19ου αιώνα αποτέλεσε ορόσηµο για τον εκσυγχρονισµό της οικονοµικής ζωής του νησιού, καθώς αποτέλεσε την πρώτη βιοµηχανία του είδους της στην Ελλάδα και µια από τις µεγαλύτερες στη Μεσόγειο. ∆ιαµορφώνοντας µια ανεξάρτητη οικονοµία στο νησί, συνδέθηκε µε το ελαιόλαδο, το κυριότερο αγροτικό προϊόν της περιοχής, και παρείχε απασχόληση σε µεγάλο αριθµό κατοίκων της πόλης. Τα βήµατα αυτής της ιστορίας µπορεί ν’ ακολουθήσει κάποιος µέσα από ένα ειδικό αφιέρωµα στη σύνδεση της Κρήτης και της Μασσαλίας στα πλαίσια της περιοδικής έκθεση «bath time!» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων από τις 23/5/2022 έως 5/9/2022.

“

Η ιστορία της ΑΒΈΑ ξετυλίγεται μέσα από ένα ειδικό αφιέρωμα στην έκθεση «bath time!» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων.

The history of soap from 1889 until today... Crete, an island full of olive trees. Wherever one looks, the eye will be greeted by the silver leaves of the most blessed tree of the Greek countryside. This is how a French businessman from Marseilles, Julius Deis, who was active in the production of soap, thought in 1889 and set up a subsidiary of his group for greater access to abundant and quality raw materials. The establishment of AΒEA at the end of the 19th century was a milestone for the modernization of the economic life of the island, as it was the first industry of its kind in Greece and one of the largest in the Mediterranean. Forming an independent economy on the island, it was associated with olive oil, the main agricultural product of the region and provided employment to a large number of city dwellers. The steps of this story can be followed through a special tribute to the connection of Crete and Marseilles in the context of the periodical exhibition “bath time!” at the Archaeological Museum of Chania from 23/5/2022 to 5/9/2022.

“

Απεικόνιση του παλιού εργοστασίου της ΑΒΕΑ, της 1ης ελαιουργικής επιχείρησης της Ελλάδας. Depiction of the old factory of ABEA, the first olive oil industry in Greece.

The history of ABEA unfolds through a special tribute in the context of the exhibition “bath time!” at the Archaeological Museum of Chania.

2019 ANEKORAMA | 125

R OA D T R I P

Η εκκλησία St. Magdalena, με φόντο τις δολομιτικές κορυφές Odle/Geisler, είναι το πιο Instagram famous σημείο στο Νότιο Τιρόλο. / St. Magdalena’s church with the dolomite summits Odle/Geisler in the background, is South Tyrol’s most Instagram famous spot.

D O L O M I T E S – T H E PA L E M O U N TA I N S

ΔΟΛΟΜΙΤΕΣ ΤΑ ΧΛΩΜΑ ΒΟΥΝΑ

Οι Δολομίτες δεν είναι σαν τις υπόλοιπες Άλπεις. Πανύψηλοι, τραχείς, με πλαγιές απρόσιτες, μυτερές ή πριονωτές κορυφές, ασυνήθιστα χρώματα, αυτοί οι ακανόνιστοι ορεινοί όγκοι της ΒΑ Ιταλίας μοιάζουν περισσότερο με κοιμισμένους μυθικούς γίγαντες. Καταργούν τον χρόνο και επιβάλλουν το μεγαλείο τους. / Very tall, rough, with sharp summits and unusual colors, those timeless “different” mountain masses of the Italian Alps impose their grandeur. ΚΆΛΛΙΑ ΚΑΣΤΆΝΗ / KALLIA KASTANI

R OA D T R I P

ο βουνό πάντα τραβούσε κοντά του ανθρώπους που αναζητούσαν κάτι – ίαση, πιθανόν, κάθαρση, αναγέννηση. Πρόκληση. Περιπέτεια. Για περισσότερο από έναν αιώνα οι ορειβάτες, οι σκιέρ και οι αναρριχητές συνέρρεαν στους Δολομίτες σε ίσους αριθμούς με τους καλλιτέχνες, τους εξερευνητές, τους συγγραφείς. Η Amelia Edwards, μία από τις πιο γνωστές περιηγήτριες του 19ου αιώνα, που ταξίδεψε στο ορεινό «βασίλειο» του ιταλικού Βορρά το 1872, το περιέγραψε ως «τόπο μυστηρίου». Ο Gustav Mahler πέρασε δύο καλοκαίρια στο Dobbiaco, βυθισμένος στην εύγλωττη σιωπή των Δολομιτών – εδώ συνέθεσε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του, όπως το «Τραγούδι της Γης», την Ένατη και την ατελή Δέκατη Συμφωνία του. Στα φλογερά, ερωτικά του γράμματα προς τη Milena Jesenská από το Merano, o Franz Kafka κάνει λόγο για την «απλή διαύγεια του φωτός» σε αυτά τα μέρη. Ο Ezra Pound, στη δύση του βίου του, έζησε στο Schloss Brunnenburg, στο Νότιο Τιρόλο. Ίσως όμως η πιο καίρια, περιληπτική απόδοση της ομορφιάς των βουνών εσωκλείεται στη

Ο Le Corbusier περιέγραψε τους Δολομίτες ως «την πιο όμορφη φυσική αρχιτεκτονική του κόσμου». 44 | ANEKORAMA 2022

ρήση του Le Corbusier, ο οποίος περιέγραψε τους Δολομίτες ως «την πιο όμορφη φυσική αρχιτεκτονική του κόσμου». Διόλου παράξενο που το 2009 η UNESCO τους ανακήρυξε Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Μέρος της γοητείας των Δολομιτών (σ.σ. το όνομά τους το χρωστούν στον Γάλλο γεωλόγο-ορυκτολόγο Déodat Gratet de Dolomieu, που πρώτος περιέγραψε τον 18ο αιώνα το ιδιαίτερο ασβεστολιθικό τους πέτρωμα) οφείλεται σε αυτό το απαράμιλλο φυσικό σκηνικό, αποτέλεσμα μιας ασυνήθιστης γεωλογικής εξέλιξης. Πριν από 250 εκατ. χρόνια οι Δολομίτες ήταν ένας τεράστιος κοραλλιογενής ύφαλος σε μια τροπική θάλασσα. Ένα άλλο μέρος πηγάζει από την ιδιαίτερη ιστορία τους, αφού μεγάλο τμήμα της περιοχής ανήκε επί μακρόν στην Αυστροουγγαρία και επιστράφηκε στην Ιταλία το 1920, μετά από αιματηρούς αγώνες. Εξ ου και τα γερμανικά που θα ακούσετε εδώ, μαζί με τα ιταλικά και –σπανιότερα– τα ladin, ένα βαρύ τοπικό ιδίωμα. Εξ ου και η επιρροή της γερμανοαυστριακής κουλτούρας στη φυσιογνωμία, την αρχιτεκτονική, τα ήθη, τη γαστρονομία του τόπου – ιδίως στο Bolzano, την αυτόνομη επαρχία του Alto Adige (Νότιο Τιρόλο). Γεωγραφικά μιλώντας, οι Δολομίτες μοιράζονται κατά βάση στις επαρχίες του Bolzano, του Belluno και του Trento. Συνολικά, είναι μια τεράστια περιοχή σπαρμένη με πέτρινους όγκους – ανάμεσά τους, 18 κορυφές άνω των 3.000 μ.–, στενά περάσματα, σκοτεινά δάση, ξακουστά ορεινά μονοπάτια, χαράδρες, φα-

The mountain always attracted people who looked for something – perhaps a cure, catharsis, revival, challenge, adventure. For more than a century, mountaineers, skiers, and mountain climbers gathered in the Dolomites together with artists, explorers, writers. Amelia Edwards, one of the 19th century’s well known travelers, visited the mountain “kingdom” of the Italian North in 1872 and described it as a “mystery place”. Mahler spent two summers in Dobbiaco, immersed in the Dolomites’ eloquent silence and composed some of his most important works: “The Song of the Earth”, his Ninth and his incomplete Tenth Symphony. In his passionate love letters to Milena Yesenska, from Merano, Kafka mentions the “light’s plain transparency” in those areas. Near the end of his life, Ezra Pound lived in South Tyrol’s Schloss Brunnenburg. Still, the most essential, concise description of the mountains’ beauty was given by Le Corbusier who described the Dolomites as “the world’s most beautiful natural architecture”. In 2009, UNESCO declared the Dolomites a World Heritage Monument. Part of the Dolomites’ charm (their name is due to French geologist-mineralogist Déodat Gratet de Dolomieu, who first described their special calcareous rocks in the 18th century) is due to this unique natural setting, which resulted from an unusual geological evolution. 250 million years ago, the Dolomites were a huge coral reef

Tre Cime di Lavaredo, το εμβληματικότερο «θαύμα» των Δολομιτών. / Tre Cime di Lavaredo, the Dolomites’ most iconic symbols.

R OA D T R I P

AUSTRIA

ITZ

ERL

Plan de Corones

South Tyrol Three Peaks Holiday Region

Valle Isarco Alta Badia Bolzano

Lombardia

Alpe di Siusi Val d’Ega

Val di Sole

Val di Non

Val Gardena

Corvara

Cortina

Val di Fassa

Belluno

Val di Fiemme

Madonna di Campiglio Brenta Dolomites

Val Rendena

Molveno

Friuli Trentino

ράγγια, λίμνες, λιβάδια και μικρά χωριά με ξύλινα σπιτάκια και ολάνθιστα μπαλκόνια. Το πιο διάσημο σύμβολο είναι οι τρεις κορυφές Tre Cime di Lavaredo, που μοιάζουν με προμαχώνες στα σύνορα μεταξύ Belluno και Νότιου Τιρόλο, όμως ολόκληρη η περιοχή κρύβει δεκάδες «θαύματα» και θεωρείται ένα είδος Μέκκας για τους λάτρεις των σπορ. Υπάρχει, ωστόσο, και εκείνη η άλλη, η μυστική πλευρά των «χλωμών βουνών», η λιγότερο ορμητική και περιπετειώδης. Το ταξίδι στους Δολομίτες είναι μια γιορτή των αισθήσεων: ο καθαρός, βουνίσιος αέρας, η υγρή μυρωδιά δάσους, το πανηγύρι στις τοπικές κουζίνες (σ.σ. δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο μέρος «ευδοκιμούν» μικρά βραβευμένα mountain huts και εστιατόρια), η ευεργετική ηρεμία των spa retreats που πρωταγωνιστούν στα ξενοδοχεία. Τα πάντα σε αυτή την περιοχή –η οποία, a propos, είναι πλήρως προσανατολισμένη στη βιωσιμότητα και την «πράσινη οικονομία»– έχουν μέτρο, αρμονία και σοφία. Υπάρχουν, λες, για να θυμίζουν τη ρήση του Dante: «Η φύση είναι η τέχνη του Θεού».

46 | ANEKORAMA 2022

in a tropical sea. A great part of this region belonged to Austria-Hungary for a long time and was returned to Italy in 1920 after a bloody war. That’s why German is spoken here, together with Italian and – more rarely – Ladin, a rough, local dialect. The German-Austrian culture is obvious in the features, the architecture, the morals, and the gastronomy of the area – especially in Bolzano, South Tyrol’s independent province. Geographically, the Dolomites share the provinces of Bolzano, Belluno, and Trento. It is a vast region scattered with stone masses, dark forests, mountain paths, ravines, gorges, lakes, meadows and small villages with wooden houses and balconies full of flowers. The trip to the Dolomites is a feast of the senses: the clean mountain air, the forest’s humid smell, the local cuisine (several small prize winning mountain huts and restaurants “thrive” here), the beneficial calm of the spa retreats in the hotels. The region is fully adjusted to sustainability and the “green economy”. As Dante had said: Nature is God’s art.

DOLOMITI SUPERSKI Στους Δολομίτες δεν υπάρχει κεντρική χιονοδρομική βάση ή αφετηρία. Το αχανές «δίκτυο» Dolomiti Superski, που αποτελείται από τα 16 κορυφαία ski resorts της περιοχής, προσφέρει πρόσβαση με ένα μόνο πάσο σε πίστες συνολικού μήκους 1.200 χλμ. και 450 lifts. / In the Dolomites there is no central ski base. The immense Dolomiti Superski “network” which consists of the region’s 16 top ski resorts, provides access to 1,200 km tracks and 450 lifts, all with one ski pass. Δρομολόγια ΑΝΕΚ LINES προς Ιταλία / ANEK LINES to Italy: www.anek.gr

C O R T I N A D ' A M P E Z Z O © M A R C O S A N T I N I / B O L Z A N O © I D M S Ü D T I R O L - A LT O A D I G E / L A K E M O LV E N O © T R E N T I N O S V I L U P P O S . P. A .

Veneto

CORTINA D’AMPEZZO

©BANDION.IT

Σκαρφαλωμένη στα 1.224 μέτρα, με ντεκόρ τους –σχεδόν απόκοσμους– πανύψηλους δολομιτικούς σχηματισμούς, η Cortina, με τα λιθόστρωτα δρομάκια και τα κομψά, τιρολέζικου ύφους κτίρια, κρατά εδώ και δεκαετίες τον τίτλο του πιο κοσμοπολίτικου ski resort της Ιταλίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: αμέτρητες επιλογές για winter sports, εξαιρετικό σέρβις, retro chic αύρα, ιστορικά grand hotels, σύγχρονα spas, υψηλή γαστρονομία και εκλεπτυσμένο shopping. Θα τη λατρέψετε. Perched on 1,224 meters, adorned with very tall dolomitic formations, Cortina, with its cobblestone paved alleys and elegant Tyrol style buildings, is considered for several decades as Italy’s most cosmopolitan ski resort with innumerable options for winter sports, excellent service, retro chic aura, historic grand hotels, contemporary spas, high level gastronomy and sophisticated shopping.

GETTY IMAGES

ΗΣΥΧΙΑ, ΓΥΡΙΖΟΥΜΕ! 3, 2, 1 AND… ACTION!

Το τραχύ αλπικό τοπίο και η φαντεζί Cortina υπήρξαν ιδανικό φυσικό σκηνικό για περισσότερες από δύο ντουζίνες φιλμ του ευρωπαϊκού ή/ και του αμερικανικού σινεμά εδώ και 50 χρόνια. Η λίστα περιλαμβάνει ταινίες όπως το κλασικό «Pink Panther», το «Von Ryan’s Express» (που έφερε τον Frank Sinatra στην περιοχή για τα γυρίσματα, με ορδές από παπαράτσι στο κατόπι του), το «007 – Για τα Μάτια σου Μόνο», με εκείνη την αλησμόνητη σκηνή καταδίωξης του Roger Moore στα χιόνια, στο Ολυμπιακό Τραμπολίνο και στο ελκηθροδρόμιο (σ.σ. η «διαδρομή του Bond» σημειώνεται ως αξιοθέατο στους τουριστικούς οδηγούς), το περιπετειώδες «Βαρομετρικό Χαμηλό», ορισμένες

εντυπωσιακές σκηνές από το remake του «Point Break», άλλες από το πρόσφατο και πολυσυζητημένο «House of Gucci» κ.λπ. It’s a wrap! The coarse Alpine landscape and fancy Cortina d’Ampezzo became the ideal physical set for more than 24 European and/or American films during the last 50 years. The list includes the classic “Pink Panther”, “Von Ryan’s Express”, “For Your Eyes Only”, with Roger Moore’s unforgettable chase scene in the snow, the Olympic Trampoline and the sled base, the adventurous “Cliffhanger”, some impressive scenes from the remake of “Point Break”, and others from the recent and controversial “House of Gucci”, etc. It’s a wrap!

M A R R I O T T. C O M

CRISTALLO, RESORT & SPA

Διαχρονικός προορισμός για βασιλείς, αριστοκράτες, διανοούμενους, καλλιτέχνες, jetsetters και αστέρες του σινεμά, το iconic από το 1901(!) πεντάστερο της Cortina διατηρεί και στη νέα, Marriott εποχή του όλη την αίγλη του μύθου του. Σημειώστε τις δύο προεδρικές σουίτες «Frank Sinatra» και «Peter Sellers», την εμβληματική πισίνα με τον art-nouveau θόλο και το θρυλικό Monkey Bar, όπου στα ’60s ξεφάντωνε η ιταλική ελίτ παρέα με την Brigitte Bardot και τον Klaus Kinski. Since 1901(!) an everlasting destination for kings, aristocrats, artists, jetsetters and movie stars, Cortina’s premier 5-star maintains its glory in its new Marriott era. Note the two presidential suites “Frank Sinatra” and “Peter Sellers”, the magnificent indoor-pool with the Liberty-style dome, and legendary Monkey Bar where the Italian elite partied with Brigitte Bardot and Klaus Kinski.

2022 ANEKORAMA | 49

R OA D T R I P

©BANDION.IT

WINTER SPORTS CHAMPION

CORSO ITALIA

Η λαμπερή καρδιά των Δολομιτών είναι αυτός ο πεζόδρομος 600 μέτρων στο κέντρο της Cortina, όπου οι ραφιναρισμένες μπουτίκ με τα exclusive fashion brands εναλλάσσονται με εκκλησίες, γκαλερί, παλαιοπωλεία, κοσμηματοπωλεία, ιστορικά κτίρια, skiwear γωνιές και μοδάτα ρεστοράν ή wine bars – γι’ αυτό, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, όλοι καταλήγουν εδώ. Στα high-end καταστήματα του Franz Kraler ή στο ιστορικό Βredo δίνουν ραντεβού οι fashionistas, στο Duca di San Giusto Cashmere όσοι αγαπούν τα κασμίρια, ενώ το Guerresco 1945 ειδικεύεται σε δερμάτινα και χειροποίητα παπούτσια, διάσημα σε όλη την Ιταλία. Και, φυσικά, μετά τις 5 το απόγευμα όλος ο καλός κόσμος συγκεντρώνεται εδώ για την καθιερωμένη passeggiata (περατζάδα). The Dolomites’ heart beats in a 600 meter pedestrian street in downtown Cortina, where elegant boutiques alternate with churches, galleries, antique shops, historic buildings, skiwear corners, trendy restaurants and wine bars. Fashionistas meet at Franz Kraler’s hiend shops, or at historic Bredo, cashmere lovers visit Duca di San Giusto Cashmere, whereas Guerresco 1945 specializes in leather and handmade shoes . After 5 p.m. everybody comes here for the time-honored passeggiata (watching the passerby).

50 | ANEKORAMA 2022

©BANDION.IT

Δύο διοργανώσεις Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων –το 1956 και οι επόμενοι, το 2026, μαζί με το Μιλάνο–, Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Σκι 2021, μόνιμη συμμετοχή στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Snowboard. Τα κορυφαία winter sports events επιλέγουν την Cortina για όλους τους προφανείς λόγους: 36 lifts και 86 πίστες συνολικού μήκους 120 χλμ. (ξεχωρίζει η Forcella Rossa, με κλίση 62% στην περιοχή Tofane) και εντυπωσιακές εγκαταστάσεις, όπως το Olympic Ice Stadium, που αποτελεί μέχρι σήμερα πόλο έλξης για τους φαν του πατινάζ και του δημοφιλούς εδώ curling (σ.σ. το καινοτόμο στην εποχή

του Trampolino Olimpico, αν και σε αχρηστία πλέον, παραμένει αξιοθέατο, ως ένα από τα ωραιότερα του είδους του). Two Winter Olympics games – in 1956 and the next, in 2026, with Milan – the 2021 World Ski Championship, and Snowboard World Cup races every winter. Top winter sports events choose Cortina for obvious reasons: 36 lifts, 86 ski runs of 120 km total length (Forcella Rossa with 62% slope stands out) and impressive installations like the Olympic Ice Stadium that attracts skating and curling fans (Trampolino Olimpico, although useless now, remains a beautiful sight).

R OA D T R I P

MARMOLADA

Βόρεια της Βενετίας –από όπου είναι ορατή τις μέρες με ήλιο–, στα σύνορα μεταξύ Trentino και Veneto, βρίσκεται ο υψηλότερος όγκος των Δολομιτών: η Marmolada. Χιλιόμετρα ski slopes με πανοραμική θέα και highlight την περίφημη πίστα Bellunese –από τις ομορφότερες σε όλες τις Άλπεις– και ένας άγριος, μυτερός, μασίφ βράχος που σκίζει τον ουρανό (ως τα 3.342 μ., στην ψηλότερη κορυφή του, την Punta Penia), στεφανωμένος από έναν εξίσου εντυπωσιακό παγετώνα. Δίκαια την αποκαλούν «βασίλισσα των Δολομιτών». Situated at the border between Trentino and Veneto, the tallest bulk of the Dolomites, Marmolada, is rightly called the “Queen of the Dolomites”: many kilometers of ski slopes with panoramic views and the famous Bellunese ski run as highlight, plus a ferocious, spiked tall rock (with its highest summit, Punta Penia, at 3,342 m) covered by an impressive glacier.

Enrosadira is the red pomegranate color which “covers” the Dolomites slopes at dawn or at sunset, when the mountain seems to be on fire, and the world is illuminated by the so called “alpenglow”. Instagrammers adore it, geologists talk about the light’s reflection on sedimentary rocks and the locals have invented a fairy tale for it: King Laurin, the king of elves and dwarfs loved a princess and kidnapped her. When the king’s soldiers took her back, he cast a spell, transformed his rose gardens to rocks and cursed people not to see them again during the day or the night. Only before dawn, or before the sunset, people can admire –for a little while– the enchanted roses…

STARLIGHT ROOM DOLOMITES 360°

Το εξώκοσμο «Δωμάτιο του αστρόφωτος» ανήκει ουσιαστικά στο Rifugio Cοl Gallina και απέχει κάτι λιγότερο από 20 χλμ. από την Cortina D’Ampezzo (tip: τα αμέτρητα, σούπερ οργανωμένα αλπικά «rifugios», δηλαδή καταφύγια, και «mountain huts» που παρέχουν διαμονή, διατροφή και ποικίλες υπηρεσίες σε σκιέρ, πεζοπόρους, ορειβάτες κ.λπ. βρίσκονται κυριολεκτικά παντού και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας/εμπειρίας των Δολομιτών). Φανταστείτε μια καλύβα από ξύλο και γυαλί που περιστρέφεται αργά 360° γύρω από τον εαυτό της, και προσφέρει στον επισκέπτη την ανεπανάληπτη εμπειρία μιας διανυκτέρευσης μέσα στη φύση, ανάμεσα σε άγρια βράχια, δισεκατομμύρια αστέρια, χιόνι και σιωπή. Το Starlight Room Dolomites 360° μπορεί να φιλοξενήσει μόνο 2 άτομα και οι παροχές

του περιλαμβάνουν ελαφρύ δείπνο, ύπνο και πρωϊνό με θέα την «κόκκινη ανατολή» της περιοχής. (starlightroom.it) The “Starlight Room” belongs to Rifugio Col Gallina and is situated less than 20 klm from Cortina D’Ampezzo (tip: the innumerable, super organized alpine “rifugios” (shelters), and “mountain huts” which offer residence, food, and various services to skiers, hikers, mountain climbers and others are everywhere and constitute a part of the Dolomites’ culture/experience). Imagine a hut made of wood and glass, slowly rotating 360° around itself, where a guest can spend the night. Starlight Room Dolomites 360° can accommodate only two people and it offers a light dinner, sleep, and breakfast with a view to the area’s “red sunrise”. (starlightroom.it)

RIFUGIO MIETRES

Λίγο έξω από την Cortina, στα 1.710 μέτρα υψόμετρο, το Rifugio Mietres κερδίζει πόντους χάρη στο προσήλιο μπαλκόνι-παρατηρητήριο με τη μαγική θέα και –κυρίως– χάρη στην υπαίθρια, ξύλινη σάουνα-τζακούζι με καυτό νερό, που την προτιμούν ζευγάρια και παρέες. Φυσικά, απαιτείται προκράτηση. (mietres.it) Close to Cortina, at 1,710 m altitude and boasting a sunny balcony with a stunning view, Rifugio Mietres is mostly popular for the open air, wooden sauna-Jacuzzi with scalding water, preferred by couples and groups. (mietres.it)

Enrosadira ονομάζεται το κόκκινοροδί χρώμα που «ντύνει» τις πλαγιές των Δολομιτών την αυγή ή το ηλιοβασίλεμα, όταν όλο το βουνό μοιάζει να έχει αρπάξει φωτιά και ο κόσμος φωτίζεται από το λεγόμενο «alpenglow». Οι Instagrammers το λατρεύουν, οι γεωλόγοι μιλούν για τον τρόπο που αντανακλάται το φως στα ιζηματογενή πετρώματα και οι ντόπιοι σκάρωσαν για χάρη του ένα παραμύθι: ο King Laurin, ο βασιλιάς των ξωτικών και των νάνων, αγάπησε μια πριγκίπισσα και την έκλεψε. Όταν την πήρε πίσω ο βασιλιάς έκανε μάγια και άλλαξε τους ροδώνες του σε βράχια. Και έριξε κατάρα να μην μπορεί να τους δει ανθρώπου μάτι, ούτε μέρα ούτε νύχτα. Μονάχα πριν ξημερώσει ή πριν νυχτώσει μπορεί ο κόσμος να θαυμάσει τα μαγεμένα τριαντάφυλλα.

©️ S TA R L I G H T R O O M / M A N A Z P R O D U C T I O N S

ENROSADIRA

2022 ANEKORAMA | 53

LAGO DI BRAIES

Η ομορφιά της περιγράφεται ως «καρτποσταλική»: διάφανα τιρκουάζ-πράσινα ακύμαντα νερά καθρεφτίζουν τον ουρανό και τα δασωμένα βουνά που βουτάνε στον βυθό της – από μακριά είναι δύσκολο να καταλάβεις πού τελειώνει το ένα και πού αρχίζει το άλλο. Η Lago di Braies, στην περιοχή Tre Cime, είναι η πιο διάσημη αλπική λίμνη των Δολομιτών και ένα από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατά τους. Το οργανωμένο δίκτυο μονοπατιών γύρω από τη λίμνη είναι ιδανικό για hiking, αν και το καλοκαίρι οι δεκάδες Ιταλοί και ξένοι τουρίστες προτιμούν τις νωχελικές βαρκάδες με ένα από τα ενοικιαζόμενα ξύλινα πλεούμενα. A beautiful alpine lake with clear, calm turquoise-green waters that reflect the sky and the wooded mountains; Lago di Braies in Tre Cime area is the Dolomites’ most famous alpine lake and one of its most popular views. The organized path network around the lake is ideal for hiking but, in the summer, tourists prefer nonchalant boat rides on rented boats.

54 | ANEKORAMA 2022

11 SERRAI DI SOTTOGUDA

Έτσι καλείται το φαράγγι μήκους 2 χλμ. στα ριζά της Marmolada, δίπλα στην κουκλίστικη Sottoguda, που από το 2016 συγκαταλέγεται στα ωραιότερα χωριά της Ιταλίας. Το Εθνικό Πάρκο του Serrai είναι ένα φυσικό αριστούργημα που διακλαδίζεται σε χαράδρες, ποτάμια, στοές (παλιές αποθήκες πυρομαχικών), σπηλιές με θαυματουργές Μαντόνες και εκκλησάκια χωμένα μέσα σε βράχια. Τον χειμώνα, όταν οι «τοίχοι» του φαραγγιού καλύπτονται από έναν φυσικό καταρράκτη πάγου, το μέρος προσελκύει ice climbers από όλον τον κόσμο. This is a 2 klm long gorge, at Marmolada’s foot, next to Sottoguda, one of Italy’s most beautiful villages. Serrai National Park is a natural masterpiece with ravines, rivers, tunnels, caves, and little churches built in rocks. In winter, the gorge’s “walls” are covered by a natural ice waterfall and many ice climbers swarm here.

M A X P I X E L . N E T / D O LO M I T E S - M A R M O L A DA - S E R R AI D I - S O T T O G U D A - I C E - FA L L S

OUR NEW DRY ROSE SPARKLING WINE. www.winerymonsieurnicolas.gr Μεσενικόλας Καρδίτσας Ι 2441070871

LUMEN MUSEUM OF MOUNTAIN PHOTOGRAPHY

Οι Δολομίτες δεν είναι μόνο ξύλινες καλύβες και μικροσκοπικά σπιτάκια με τριγωνικές σκεπές. Τα τελευταία χρόνια μια ομάδα διάσημων αρχιτεκτόνων έχει μπει δυναμικά στο παιχνίδι, «μπολιάζοντας» το ρουστίκ στιλ με κομψά κτίρια μοντέρνας αισθητικής. Το Lumen Museum στην κορυφή του Kronplatz στεγάζει στα διάφορα επίπεδά του σπάνια εκθέματα από τις αρχές της αλπικής φωτογραφίας ως τη σημερινή digital πρωτοπορία. Στα συν, το εστιατόρειο AlpiNN, όπου μεγαλουργεί ο τριάστερος chef Norbert Niederkofler. (lumenmuseum.it) The Dolomites are not just wooden huts and tiny little houses with triangular roofs. In recent years, a talented team of ambitious architects plays a leading role, “introducing” elegant buildings of modern aesthetics to the region’s rustic style. Lumen Museum at Kronplatz top accommodates in its various levels rare exhibits from the beginning of the alpine photography till today’s avant-garde digital lead. Restaurant AlpiNN, run by 3-star chef Norbert Niederkofler, operates inside the museum. (lumenmuseum.it)

56 | ANEKORAMA 2022

OBERHOLZ ALPINE HUT

Το τεράστιο παράθυρο-διάφραγμα «Shutter». / The huge “Shutter”, an impressive eye-catcher.

AlpiNN Food Space and Restaurant.

R OA D T R I P

Κρεμασμένο σε μια κορυφή στα 2.000 μ. από όπου ατενίζει το χάος, το Oberholz Mountain Hut μοιάζει να έχει τις «ρίζες» του στο χώμα, από όπου ψηλώνει, μακραίνει, διπλώνεται σε αρμονία με το τοπίο. Στην πραγματικότητα, το διαφορετικό αυτό Hut είναι το ιδιοφυές δημιούργημα των Peter Pichler και Pavol Mikolajcak, οι οποίοι το 2015 κέρδισαν έναν διαγωνισμό αρχιτεκτονικής επειδή σχεδίασαν αυτό: ένα εστιατόριο με εντυπωσιακές ξύλινες αψίδες που θυμίζει καθεδρικό ναό και διθυραμβική τριπλή γυάλινη πρόσοψη που προσκαλεί το φως. (oberholz.com) Hanging on a peak at 2,000 m, Oberholz Mountain Hut seems to “unfold” from the ground, in harmony with the landscape. The Hut is the masterful creation of Peter Pichler and Pavol Mikolajcak, who won an architectural contest in 2015 with it: it’s a restaurant with impressive wooden arches, reminding of a cathedral, and a glorious triple glass façade that invites the light. (oberholz.com)

MESSNER MOUNTAIN MUSEUM-CORONES

To ΜΜΜ-Corones στο Kronplatz είναι μέρος ενός «δικτύου» έξι μουσειακών χώρων και εκθέσεων στην περιοχή των Άλπεων, οι οποίες είναι αφιερωμένες στον μέγα εξερευνητή και ορειβάτη Reinhold Messner. Το κτίριο με την καμπυλωτή, ρευστή φόρμα σχεδιάστηκε από τη σπουδαία Ζaha Hadid στην άκρη ενός πανύψηλου πλατώματος, στην «κορυφή του κόσμου». Σαν βουνίσιο στέμμα. Ή σαν ασκηταριό. (messner-mountain-museum.it) MMM-Corones at Kronplatz belongs to a “network” of 6 museums and galleries in the Alps, dedicated to the great explorer and mountain climber Reinhold Messner. The building with the curved, fluid form was designed by famous Zaha Hadid at the edge of a tall plateau, “the top of the world”. (messner-mountain-museum.it)

R OA D T R I P

Είναι κάτι μεταξύ σπάνιου αρχαιολογικού ευρήματος, επιστημονικού project σε εξέλιξη και μουσειακού θησαυρού: ο Ötzi, η αρχαιότερη «φυσική» μούμια της Ευρώπης, ηλικίας 5.300 ετών, ανακαλύφθηκε τυχαία το 1991 στα παγωμένα σύνορα Ιταλίας-Αυστρίας, κοντά στο Τιρόλο, από δύο Γερμανούς ορειβάτες. Η έρευνα έδειξε πως επρόκειτο για έναν άντρα ηλικίας 46 χρόνων και ύψους 1.60 μ., ο οποίος είχε πεθάνει βίαια, μιας και έφερε τραύμα από βέλος στην αριστερή ωμοπλάτη. Τα αλλεπάλληλα στρώματα χιονιού και πάγου που τον κάλυψαν μετά θάνατον τον βοήθησαν να «διασχίσει» τις χιλιετίες άθικτος, τέλεια συντηρημένος. Στο πλάι του βρέθηκαν το τόξο του, η φαρέτρα με τα βέλη του, που είχαν πέτρινη αιχμή, κι ένα μικρό σπασμένο χάλκινο τσεκούρι. Ο νεολιθικός Χιονάνθρωπος των Άλπεων αποτελεί εδώ και δεκαετίες αντικείμενο εξονυχιστικής μελέτης και μέχρι σήμερα τροφοδοτεί τους επιστήμονες με θαυμαστές πληροφορίες για τη ζωή, τη διατροφή κ.λπ. των ανθρώπων της Εποχής του Χαλκού. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Νότιου Τιρόλο, στο Bolzano, όπου φυλάσσεται από το 1998, είναι ο μεγαλύτερος σταρ! Οι επισκέπτες κάνουν ουρές για να ρίξουν μια ματιά σε αυτόν τον παράξενο ταξιδιώτη του χρόνου…

58 | ANEKORAMA 2022

ÖTZI, THE ICEMAN

Το τσεκούρι του Ötzi. / Ötzi's axe.

Ötzi, Europe’s oldest “natural” mummy, 5,300 years old, is a rare archaeological discovery, an evolving scientific project and a museum treasure. He was discovered in 1991 at the frozen Italian-Austrian borders, near Tyrol, by two German mountain climbers. Research showed that he was a man, 46 years old, 1,60 m tall, who died violently by an arrow in his left shoulder blade. Consecutive layers of snow and ice covered him so he remained perfectly preserved. Beside him was his bow, his quiver and arrows with stone tips and a small broken bronze hatchet. He is kept at South Tyrol’s Archaeological Museum in Bolzano since 1998 and visitors queue to see him…

ICE CITY

Λόγω της θέσης τους (σ.σ. φυσικό σύνορο μεταξύ Ιταλίας και Αυστροουγγαρίας), οι Δολομίτες υπήρξαν φυσικό θέατρο σφοδρών μαχών σε όλη τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Απομεινάρια εκείνης της περιόδου βρίσκονται σπαρμένα σε όλη την περιοχή: φρούρια, χαρακώματα, κλειστοφοβικά καταφύγια, τούνελ, κλειστά και υπαίθρια μουσεία του Μεγάλου Πολέμου και, το πιο εντυπωσιακό όλων, μια ολόκληρη υπόγεια Παγωμένη Πόλη στα έγκατα του παγετώνα της Marmolada. Το μοναδικό αυτό επίτευγμα, καθώς η δημιουργία του απαιτούσε χρήση εκρηκτικών και τεχνικές που δεν είχαν δοκιμαστεί ποτέ πριν, περιλαμβάνει ένα πυκνό δίκτυο τούνελ συνολικού μήκους 12 χλμ. και στρατώνες, κουζίνες, παρεκκλήσια, θεραπευτήρια και αποθήκες. Due to their position (a natural border between Italy and AustriaHungary) the Dolomites witnessed fierce battles during the entire First World War. Remains of that period are scattered in the entire area: forts, trenches, claustrophobic shelters, tunnels, museums of the Great War and, most impressive, an entire underground Frozen City in the depths of Marmolada’s glacier. The creation of this unique feat required the use of explosives and techniques never tried before; it contains a tunnel network, 12 km long, barracks, kitchens, chapels, sanatoriums and stores.

...επειδή υπάρχουν πολλά είδη τριχόπτωσης...

Αντιµετώπιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας µε ANDROXIL

• Μειωµένη ποσότητα προπυλενογλυκόλης • ∆εν είναι κολλώδες, τα µαλλιά δεν είναι λιπαρά • Αισθητά µειωµένος κίνδυνος ερεθισµών

androxil.gr

∆ύναµη & ζωντάνια στα µαλλιά µε CYSTIPHANE

• Υψηλή δόση κυστίνης, έως 2000mg/ηµέρα • Εξασφαλίζει στην τρίχα δύναµη και σταθερότητα • Συνδυασµός κυστίνης µε βιταµίνη Β6, ψευδάργυρο και αργινίνη, που προάγει την ανάπτυξη µαλλιών και νυχιών

Συµπλήρωµα διατροφής. Να µη γίνεται υπέρβαση της συνιστώµενης ηµερήσιας δόσης. Τα Σ/∆ δεν πρέπει να χρησιµοποιούνται ως υποκατάστατο µίας ισορροπηµένης δίαιτας. Να φυλάσσεται µακριά από τα µικρά παιδιά. Το προϊόν αυτό δεν προορίζεται για την πρόληψη, αγωγή ή θεραπεία ανθρώπινης νόσου. Συµβουλευτείτε τον γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρµακευτική αγωγή ή αντιµετωπίζετε προβλήµατα υγείας. Αρ. Γνωστ. ΕΟΦ: 81680/13.11.2009. Το προϊόν δεν υπόκειται σε διαδικασία αδειοδότησης. Τηλέφωνο Κέντρου ∆ηλητηριάσεων: 210 77 93 777. ∆ιαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες που αναγράφονται στην εξωτερική συσκευασία. ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ : ∆ΙΑΒΑΣΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΤΙΣ Ο∆ΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ – ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ‘Η ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟ ΣΑΣ

Προτείνονται από δερµατολόγους ∆ιαθέσιµα στα φαρµακεία

TRICHOLOGY EXPERTISE LABORATOIRES BAILLEUL ΜΕΠΕ Γρανικού 3, Μαρούσι 15125 2022 ANEKORAMA | 59 Τηλ.: 2111829880 www.bailleul.com

ALPE DI SIUSI

Ένα τεράστιο «λιβάδι» έκτασης 56 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη βορειοδυτική πλευρά των Δολομιτών, με δάση, ποτάμια, 790 είδη φυτών και συγκλονιστική πανοραμική θέα στους γύρω ορεινούς όγκους. Το μεγαλύτερο αλπικό οροπέδιο της Ευρώπης με τις 300 μέρες ηλιοφάνειας, τα 300 χλμ. πεζοπορικών διαδρομών και τις 365(!) καλύβες είναι ένα μαγικό, σχεδόν carfree τοπίο, που μοιάζει βγαλμένο από σελίδες παραμυθιού και θεωρείται ιδανικός προορισμός για οικογένειες αλλά και για τους fans του snowshoeing, του νέου hot χειμερινού σπορ. A huge “meadow” of 56 sq. km with forests, rivers, 790 kinds of plants and a glorious panoramic view to the surrounding mountains; Europe’s biggest alpine plateau with 300 days of sunlight, 300 km of hiking routes and 365(!) mountain huts is a magic, almost car free landscape, an ideal destination for families and fans of snowshoeing, the new hot winter sport.

18 ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ / WOOD CARVING

CHEESE TASTING @ GOSTNER SCHWAIGE

Τα καλύτερα γαστρονομικά ραντεβού της περιοχής δίνονται σε ski huts σαν το Gostner Schwaige, στο Νότιο Τιρόλο – μια από εκείνες τις μικρούτσικες καλύβες που δεν τις πιάνει το μάτι σου, με λίγα τραπέζια, φιλική ατμόσφαιρα και ιδιοκτήτη τον μάγο chef Franz Mulser (σ.σ. με προϋπηρεσία στο διάσημο resto Tantris του Μονάχου), που οργανώνει ψαγμένα cheese tastings με δικά του τυριά από γάλα παραγωγής της αδερφής του ή σερβίρει γκουρμέ πιάτα με βότανα και μυρωδικά που καλλιεργεί η μητέρα του. (aussergost.com) The area’s best gastronomic meetings take place in ski huts like Gostner Schwaige – a tiny hut with few tables, friendly ambience and owner the wizard-chef Franz Mulser (who previously had worked at Munich’s famous resto Tantris). He organizes sophisticated cheese tastings with cheeses produced by his sister, or serves gourmet dishes with herbs cultivated by his mother. (aussergost.com)

W W W. S A M U E L P E R AT H O N E R . I T / E N

Στη Val Gardena η ξυλογλυπτική έχει παράδοση που ξεπερνά τα 400 χρόνια. Το παλιό pass-time των ντόπιων –«κάτι για να σκαλίζουν» τους μακριούς παγωμένους χειμώνες– εξελίχθηκε σε μια μίνι βιομηχανία που τροφοδοτεί όλη την Ιταλία, αλλά και σε υψηλή τέχνη που εκτίθεται σε μουσεία και γκαλερί, όπως τα γλυπτά του Samuel Perathoner. At Val Gardena, wood carving tradition exceeds 400 years. The locals’ old pass-time – “something to carve” during the long, cold winters– evolved into a mini industry that supplies the entire Italy, but also to a high art that is exposed in museums and galleries, like Samuel Perathoner’s sculptures.

ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΙ ΚΡΟΚΟΙ BLOSSOMING CROCUS

Το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου το Alpe di Siusi είναι λευκό, καλυμμένο με χιόνια. Κάποιες λίγες μέρες, όμως, κάθε χρόνο, γύρω στις αρχές Μαΐου, όταν μπουμπουκιάζουν οι κρόκοι, ο τόπος «διαλύεται» από μια ονειρική έκρηξη χρωμάτων. Μοβ, λιλά, γαλάζιο... τα ορεινά λιβάδια καλωσορίζουν την άνοιξη με ένα μεγαλοπρεπές εγερτήριο ανθοφορίας, που θεωρείται από τα must-see της περιοχής. During most of the year, Alpe di Siusi is covered by snow but, every year, for a few days, around the beginning of May, when the dazzling crocus flowers blossom, the area “dissolves” into a dreamy color explosion. Mauve, lilac, azure, the mountain meadows welcome spring with an impressive blooming wake-up call, a mustsee of the area.

2022 ANEKORAMA | 61

22 ST. HUBERTUS

LA GRANDE STRADA DELLE DOLOMITE

62 | ANEKORAMA 2022

Με μήκος 140 χλμ., ο Μεγάλος Δρόμος των Δολομιτών που συνδέει την Cortina με το Bolzano έκανε πράξη το μότο «No hotel without roads, no road without hotels» του Theodor Christomannnos, της πιο επιδραστικής προσωπικότητας στον τουρισμό του Τιρόλο (σ.σ. η κατασκευή του δρόμου άρχισε το 1901 και για την ολοκλήρωσή του σε 8 μόλις χρόνια –διάστημα-ρεκόρ για τα μέσα της εποχής– επιστρατεύτηκαν 2.500 εργάτες). Η διαδρομή μέσα στο τραχύ αλπικό τοπίο με τα κουκλίστικα ορεινά χωριουδάκια μπορεί να διαρκέσει από τρεις ώρες μέχρι τρεις μέρες και θεωρείται διαχρονικά ένα από τα πέντε καλύτερα road trips της Ιταλίας. The140 km long Great Road of the Dolomites, which connects Cortina with Bolzano, followed the motto “No hotel without roads, no road without hotels” by Theodor Christomannos, the most influential personality on Tyrol’s tourism (construction of the road began in 1901 and was completed in only 8 years – using 2,500 workers).The trip through the alpine landscape, one of Italy’s top 5 road trips, may take 3 hours to 3 days.

«Tα αστέρια (Michelin) λάμπουν πάνω από την Alta Badia». Ο τίτλος είναι κλεμμένος από τους τουριστικούς οδηγούς, στους οποίους η όμορφη τιρολέζικη κοιλάδα διεκδικεί τον τίτλο του top foodie προορισμού των Δολομιτών. Στη γαστρονομική κορυφή βρίσκεται το –βραβευμένο με 3 αστέρια Michelin– St. Hubertus, του Rosa Alpina, Hotel and Spa στο San Cassiano. Εκεί, ο σεφ Norbert Niederkofler, ο εμπνευστής της φιλοσοφίας «Cook the Mountain» (εν ολίγοις, απλές, αυθεντικές γεύσεις, παράδοση with a twist και αποκλειστικά φρέσκα εποχικά υλικά), μαγειρεύει μικροθαύματα για τους έκθαμβους «πιστούς». Προσοχή, η αναμονή στη λίστα κρατήσεων για ένα από τα οκτώ τραπέζια της σάλας μπορεί να κρατήσει μήνες. “Michelin stars hang over Alta Badia” write the tourist guide books, where the beautiful valley claims the title of the Dolomites’ top foodie destination. At the gastronomic top is 3 Michelin stars winner St. Hubertus of Rosa Alpina Hotel and Spa in San Cassiano. There, chef Norbert Niederkofler, inspirer of the “Cook the Mountain” philosophy (simple flavors, twists, exclusively fresh seasonal ingredients) cooks small miracles. Attention: the reservation waiting list for one of the restaurant’s 8 tables may extend for months.

©ALEX MOLING

R OA D T R I P

THE SOUNDS OF THE DOLOMITES 64 | ANEKORAMA 2022

R OA D T R I P

Μουσική στη φύση, με stage τα βουνά του Trentino. Εδώ και 27 χρόνια, το ξακουστό open-air φεστιβάλ της περιοχής Val di Fassa συγκεντρώνει folk, τζαζ, κλασικούς και άλλους μουσικούς, ορχήστρες απ’ όλο τον κόσμο και ένα πιστό κοινό που φτάνει ως εδώ για να «κοινωνήσει» αυτή την ανεπανάληπτη αισθητική εμπειρία. Extra bonus, το event «L’Alba delle Dolomiti», που ξεκινάει στις 6.30 το πρωί, λίγο πριν ο ήλιος σηκωθεί πίσω από τα «χλωμά βράχια» Music outdoors with Trentino’s mountains as stage; since 27 years, the famous Val di Fassa openair festival gathers folk, jazz, classic and other musicians, bands from all over the world and a faithful public which comes here to “participate” in this unique aesthetic experience. Extra bonus: “L’Alba delle Dolomiti” event which begins at 6.30 a.m. just before the sun rises behind the “pale rocks”.

O μύθος λέει πως ο Antonio Stradivari ταξίδευε δυο μέρες από τη γενέτειρά του, την Cremona, ως το δάσος του Paneveggio αναζητώντας ένα συγκεκριμένο είδος ελάτης, για να φτιάξει με το ξύλο της τα διάσημα βιολιά του. 300 χρόνια μετά, το ίδιο δάσος προμηθεύει με «μετρημένα» πλέον κυβικά ξυλείας τους experts εγχόρδων, καθώς η κλιματική αλλαγή απειλεί τα υπεραιωνόβια δέντρα. Antonio Stradivari traveled two days far from his home town, Cremona, to Paneveggio forest, looking for a specific kind of fir tree to construct his famous violins with its wood. 300 years later, the same forest supplies expert manufacturers of stringed instruments with wood.

D O L O M I T I . L E F AY R E S O R T S . C O M

THE VIOLINS’ FOREST

LEFAY RESORT & SPA DOLOMITI Χτισμένο στην ευρύτερη περιοχή της Madonna di Campiglio, τον δεύτερο πιο hot προορισμό για σκιέρ μετά την Cortina που έκανε μόδα τους δυτικούς Δολομίτες (Brenta Dolomites), το Lefay είναι ένα από εκείνα τα εξαιρετικά δείγματα νέου, μοντέρνου hoteling, όπου η πολυτέλεια «παντρεύεται» τη βιωσιμότητα – το «Condé Nast Traveller» το χαρακτηρίζει «πράσινο πρωταθλητή». Σε αυτό το στιλάτο eco spa, τα πάντα, από την αρχιτεκτονική (σ.σ. βιοκλιματικό κτίσμα από φυσικά υλικά, ξύλο, πέτρα, γυαλί, τεράστια παράθυρα που προσκαλούν το φως της ημέρας στο εσωτερικό) ως τα οργανικά πιάτα του Grual Restaurant, υπηρετούν την «πράσινη» φιλοσοφία ευζωίας. To ίδιο και το περίφημο Lefay Spa Method, με τις αμέτρητες πισίνες, τα turkish baths, τις σάουνες αρωματοθεραπείας κ.λπ. που αποκαθιστούν τη «φυσική ροή ενέργειας» σε πνεύμα και

σώμα. Και φυσικά, σε απόσταση μόλις 12 χλμ., σας περιμένουν οι ατελείωτες κοσμικές πίστες σκι της Madonna di Campiglio. Enjoy! Built in the Madonna di Campiglio region, the second hottest destination for ski after Cortina, Lefay is one of these samples of new, modern hotels where luxury “joins” sustainability. Conde Nast Traveller calls it “green champion”. In this stylish eco spa, everything, from the architecture (bioclimatic building from natural materials, wood, stone, glass, huge windows that invite the daylight inside) till Grual Restaurant’s organic dishes, follow the same well-being philosophy. Enjoy the famous Lefay Spa Method, with innumerable pools, Turkish baths, aromatherapy saunas etc. which restore the “natural energy flow” in the body and spirit. And Madonna di Campiglio’s vast ski tracks are only 12 km away. Enjoy!

Willy Wonka Trail.

DOLOMITI PAGANELLA

Ο παράδεισος των mountain bikers κρύβεται σ’ αυτή την περιοχή της Adige Valley με τα 400 χλμ. ποδηλατικών μονοπατιών και το απόλυτο Bike Park, που θα ενθουσιάσει εξίσου αρχάριους, φυσιολάτρες και σκληραγωγημένους downhill riders. Την bikefriendly εμπειρία ολοκληρώνουν 39 bike hotels και chalets, εξειδικευμένα καταστήματα, ενοικιάσεις ποδηλάτων, σταθμοί φόρτισης για τα e-bikes, οργανωμένα tours κ.λπ. The mountain bikers’ heaven exists here in Adige Valley with 400 km of bicycle paths and a great Bike Park which will excite beginners, nature lovers and tough downhill riders. The bike-friendly experience is completed by 39 bike hotels and chalets, stores renting bikes, charging stations for e-bikes, tours etc.

2022 ANEKORAMA | 65

G A L L E RY

Crete

Ένας Αμερικανός αρχιτέκτονας που μετακόμισε στα Χανιά. Δύο δημοσιογράφοι, με σπουδές Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Φιλολογίας, αντίστοιχα, που αποφάσισαν να εντρυφήσουν στην τέχνη του ταξιδιού. Κοινό τους σημείο, η αγάπη τους για την Κρήτη, που αποτυπώνεται μαγικά σε υπέροχες φωτογραφίες «ψυχής». / An American architect who moved to Chania. Two journalists with degrees in Literature and Social Anthropology, respectively, who decided to immerse themselves in the art of travel. One thing they have in common is their stunning travel photos which capture the very essence and beauty of Crete.

Οι σπηλιές της παραλίας Μάρμαρα στα Σφακιά. ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΣΕΛΊΔΑ: Τα ασβεστολιθικά πετρώματα δημιουργούν ένα μοναδικό γλυπτό της φύσης στο φαράγγι της Σαρακίνας στα Μεσκλά. / The “white” caves of Marmara beach in Sfakia. LEFT PAGE: The limestone rocks create a unique natural sculpture at Sarakina gorge in Meskla.

EVAN T. POSSLEY / AN AMERICAN IN CHANIA

ΈΝΑΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΌΣ ΣΤΑ ΧΑΝΙΆ

νομάζομαι Evan και κατάγομαι από το Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών. Είμαι αρχιτέκτονας, ναυτικός, φωτογράφος, χειριστής drone, scuba diver και λάτρης της περιπέτειας. Η επαγγελματική μου πορεία με έφερε πριν από πέντε περίπου χρόνια στη βάση του NATO στη Σούδα και η αγάπη μου για το νησί με κράτησε από τότε εδώ. Η διαδρομή μου ως φωτογράφου ξεκίνησε στην Κρήτη. Όταν μετακόμισα εδώ, συνειδητοποίησα ότι μου ήταν αδύνατον να περιγράψω τις κρητικές εμπειρίες μου στους φίλους και την οικογένειά μου πίσω στην πατρίδα. Το να βγάζω φωτογραφίες έγινε ο δικός μου τρόπος να «μετα68 | ANEKORAMA 2022

φράζω» την ομορφιά που έβρισκα γύρω μου και να τη μοιράζομαι με τους άλλους. Καθώς το πάθος μου για την τέχνη της φωτογραφίας μεγάλωνε, δημιουργήθηκε το κίνητρο να εξερευνήσω ακόμη περισσότερο την Κρήτη και την Ελλάδα. Αν και δεν θα χαρακτήριζα ποτέ τον εαυτό μου «Instagrammer», αισθάνομαι ευγνώμων που έχω μια πλατφόρμα όπου

My name is Evan. I’m an architect, sailor, photographer, drone pilot, scuba diver, and adventurer, originally from Chicago in the United States. A job at the NATO base in Souda brought me to Crete nearly five years ago, and my love of this island has kept me here ever since. My journey as a photographer began here in Crete. When I first moved here, I found

Πέρα από τους λογαριασμούς του, @evanpossley και facebook.com/eposs918, σε Instagram και Facebook αντίστοιχα, τη δουλειά του Evan Possley μπορείτε να απολαύσετε στο website evanpossley.com και στο κανάλι του στο YouTube, www.youtube.com/user/ eposs918. / In addition to his accounts, @evanpossley and facebook.com/eposs918 in the Instagram and Facebook respectively, you can appreciate Evan Possley’s work at his website evanpossley.com and in his YouTube channel www.youtube.com/user/eposs918.

Το να βγάζω φωτογραφίες έγινε ο δικός μου τρόπος να «μεταφράζω» την ομορφιά που έβρισκα γύρω μου και να τη μοιράζομαι με τους άλλους. / Taking photographs became my way of interpreting the beauty I found around me and sharing that beauty with others. μπορώ να μοιράζομαι τις εικόνες μου ενώ συνεχίζω να αναπτύσσω και να εξελίσσω τις δεξιότητές μου στη φωτογραφία. Ακόμη περισσότερο ευγνώμων νιώθω που υπάρχουν τόσοι άνθρωποι στους οποίους φαίνεται να αρέσει η δουλειά μου. Σε ένα τυπικό μου Σαββατοκύριακο θα με βρείτε κάπου στη δυτική Κρήτη, μέσα ή γύρω από τη θάλασσα, να κάνω πεζοπορία σε κάποιο φαράγγι, ορειβασία σε κάποιο βουνό ή να χαλαρώνω σε κάποια ταβέρνα. it impossible to adequately describe my experiences of Crete to my friends and family back home. Taking photographs became my way of interpreting the beauty I found around me and sharing that beauty with others. As I fell in love with the art of photography it became my motivation to explore even more of Crete and Greece. Although I would never describe myself as an “instagrammer” I’m grateful to have a platform to share my images as I continue to develop my skills in photography, and even more grateful that people seem to like my work. On a typical weekend you will find me somewhere in western Crete - in/around the sea, hiking through a gorge, climbing a mountain, or relaxing at a taverna.

Aτενίζοντας τον κόλπο των Χανίων από το σπήλαιο Πανός ή Λερά, το οποίο σύμφωνα με τα ανασκαφικά ευρήματα ήταν σε χρήση από τη Νεολιθική έως τη Βυζαντινή περίοδο. / Gazing towards Chania from Pan’s or Lera Cave at Stavros, estimated to have been in use since the Neolithic period according to excavation data.

2022 ANEKORAMA | 69

G A L L E RY

1 & 3 Ο οικισμός Τρεις Εκκλησιές στην έξοδο του φαραγγιού του Αμπά με τον εντυπωσιακό καταρράκτη ύψους 145μ. / The settlement Tris Ekklisies at the exit of Aba gorge with the impressive waterfall, 145m high. 2 Το βυθισμένο χωριό Σφεντύλι στη Χερσόνησο Ηρακλείου. / The sunken Sfentyli village at Heraklion’s Chersonissos. 4 Η άγνωστη παραλία Άσπρη Λίμνη, δυτικά της Μονής

Χρυσοσκαλίτισσας. / The White Lake beach, near Elfonissi. ΔΕΞΙΆ ΣΕΛΊΔΑ: Μπάλος. / RIGHT PAGE: The Balos lagoon.

70 | ANEKORAMA 2022

G A L L E RY

Top 10 εμπειρίες στην Κρήτη Μια βόλτα με το αυτοκίνητο στην κρητική ύπαιθρο με γεύμα στο χωριό Δρακόνα. Sunset cocktails στα Φαλάσαρνα. Ελληνικός καφές και φρέσκια μπουγάτσα για πρωινό στην Μπουγάτσα Χανίων. Ορειβασία στις ψηλότερες κορυφές του νησιού, τον Ψηλορείτη και τις Πάχνες (μέχρι σήμερα οι γνώμες διίστανται σχετικά με το ποια κορυφή είναι η ψηλότερη – λέω να αποφύγω να πάρω θέση εδώ!) Μια μέρα στην παραλία Γλυκά Νερά. Beach hopping στις φανταστικές παραλίες του Ακρωτηρίου Χανίων. Μια βουτιά στους παγωμένους καταρράκτες του Κουρταλιώτικου φαραγγιού. Η εμπειρία του να βιώνεις τη μοναδική κουλτούρα της νήσου Γαύδου, στον Νότο των Χανίων, που αποτελεί το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης. Πρωινός καφές στο Ενετικό Λιμάνι των Χανίων. Φροντίστε να έχετε θέα στον Φάρο – μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά το θέαμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Η δική μου Κρήτη Για μένα δεν υπάρχει καλύτερος προορισμός στην Κρήτη από τα Σφακιά – μια ορεινή περιοχή στη νότια ακτή του νησιού. Όπως και ολόκληρη η Κρήτη, τα Σφακιά είναι ένας τόπος των άκρων. Εδώ θα βρεις ψηλές κορυφές (οι Πάχνες έχουν υψόμετρο 2.453μ.), πανέμορφα φαράγγια (όπως αυτό της Σαμαριάς, το μακρύτερο φαράγγι στην Ευρώπη), καταπληκτική κουζίνα και φιλόξενους ανθρώπους. Οι παραλίες περιστοιχίζονται από βράχους και τα νερά είναι κρυστάλλινα. Λέγεται ότι τα Σφακιά είναι ένα από τα ελάχιστα μέρη στην Ελλάδα που δεν έχει υποταχτεί ποτέ σε ξένους κατακτητές. Το πιστεύω – το επαναστατικό πνεύμα είναι παρόν και ζωντανό στα Σφακιά. Ειδικά στα χωριά, η συμπεριφορά των κατοίκων έχει κάτι από Άγρια Δύση. Μεγάλο μέρος της περιοχής δεν είναι προσβάσιμο με αυτοκίνητο, γεγονός που σημαίνει ότι ο επισκέπτης πρέπει να την εξερευνήσει με τα πόδια ή με βάρκα για να δει τα καλύτερα σημεία της. Μια δύσκολη διαδρομή, όμως, κάνει το ταξίδι ακόμη πιο γλυκό, και αυτό συμβαίνει σίγουρα στα Σφακιά. Μια ιδανική μέρα στα Σφακιά: Όταν η οικογένεια και οι φίλοι μου έρχονται στην 72 | ANEKORAMA 2022

Κρήτη, πάντα τους πηγαίνω στα Σφακιά και συνήθως ακολουθώ αυτό το πρόγραμμα. Θυμηθείτε ότι αυτή είναι μια πρόταση για περιπετειώδεις τύπους. Θα ξεκινήσουμε με καφέ στη Χώρα Σφακίων. Μια γρήγορη σφακιανή πίτα (λεπτή ζύμη γεμιστή με μαλακή μυζήθρα και περιχυμένη με ντόπιο μέλι) είναι απαραίτητο καύσιμο για τη μεγάλη μέρα μπροστά μας. Μετά παίρνουμε τον δρόμο κατευθυνόμενοι προς το βουνό, στο φαράγγι της Αράδαινας μετά την Ανώπολη, όπου θα διασχίσουμε την εντυπωσιακή γέφυρα που ενώνει το στενό αλλά βαθύ φαράγγι. Για μια αληθινή έκρηξη αδρεναλίνης, μπορεί κανείς να κάνει bungee jumping από τη γέφυρα, μια αξέχαστη εμπειρία, αλλά όχι για λιπόψυχους. Η πραγματική περιπέτεια αρχίζει με την κάθοδο στο φαράγγι από ένα μονοπάτι με καλή σήμανση, λαξευμένο στο τοίχωμα της χαράδρας, για να ακολουθήσει η πεζοπορία προς τη θάλασσα. Η αμφιλεγόμενη «κρητική» γνώμη μου είναι ότι το πέρασμα της Αράδαινας είναι πολύ ανώτερο από εκείνο της Σαμαριάς. Η πεζοπορία καταλήγει στην πανέμορφη παραλία Μάρμαρα – ένα αληθινό κρητικό διαμάντι. Η ταβέρνα, σκαρφαλωμένη πάνω από την παραλία, λειτουργεί όλο το καλοκαίρι και σερβίρει εξαιρετικές κρητικές γεύσεις – τα αγαπημένα μου πιάτα είναι η σαλάτα αβοκάντο και το τσιγαριαστό κατσίκι – μιαμ! Η παραλία είναι μικρή και βραχώδης. Το πραγματικό αξιοθέατο εδώ είναι οι μαρμάρινες σπηλιές δίπλα στην παραλία, που μπορείς να εξερευνήσεις κολυμπώντας. Το θέαμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Μετά από μια βουτιά και λίγη χαλάρωση, ο επόμενος προορισμός είναι το Λουτρό. Το καλοκαίρι, μικρά φεριμπότ και θαλάσσια ταξί κάνουν συχνά δρομολόγια κατά μήκος της ακτής, αλλά ο καλύτερος τρόπος να συνεχίσεις είναι με τα πόδια, ακολουθώντας το μονοπάτι Ε4. Το Λουτρό είναι ένα όνειρο – ένα παλιό ψαροχώρι που πλέον έχει εξελιχθεί σε τουριστικό hotspot. Παραμένει όμως πάντα πανέμορφο, με τα ασπροβαμμένα σπίτια και τους ξενώνες που θυμίζουν Κυκλάδες. Στο Λουτρό διανυκτερεύουμε για να συνεχίσουμε την επόμενη μέρα μέχρι την παραλία Γλυκά Νερά, που πήρε το όνομά της από τις πηγές που αναβλύζουν από την

παραλία. Από εκεί ακολουθεί μια απαιτητική πεζοπορία για την επιστροφή στη Χώρα Σφακίων. Τα πιο Instagrammable spots Σπήλαιο Λερά: Το μεγάλο σπήλαιο που βρίσκεται στον ορεινό όγκο δίπλα στον κόλπο του Σταυρού. Η θέα αξίζει την ανάβαση, ιδιαίτερα το ηλιοβασίλεμα. Λιμνοθάλασσα του Μπάλου: Το κλασικό Instagram spot της Κρήτης. Την καλύτερη και πιο πανοραμική θέα την απολαμβάνει κανείς κατηφορίζοντας από το πάρκινγκ, γι’ αυτό συνιστώ ανεπιφύλακτα να πάτε στον Μπάλο οδικώς για να κατεβείτε με τα πόδια το μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία. Κομόλιθοι: Ένα παράξενο και ιδιαίτερα εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο – σύμπλεγμα βράχων από άργιλο σε πυραμιδοειδή σχήματα, αποτέλεσμα διάβρωσης, στο χωριό Ποταμίδα στην Κίσσαμο. Η τέλεια στάση στην επιστροφή από το Ελαφονήσι. Κεδρόδασος: Η πιο άγρια, παρθένα και λιγότερο τουριστική εναλλακτική στο Ελαφονήσι. ΕΠΆΝΩ: Νυχτερινό μπάνιο στην παραλία του Στεφάνου στην περιοχή Σεϊτάν Λιμάνια. ΚΆΤΩ: Οι τρεις όρμοι που πήραν το όνομα Σεϊτάν Λιμάνια (Καταραμένα Λιμάνια στα τουρκικά) λόγω των επικίνδυνων νερών τους. / ABOVE: Night swimming at Stefanos beach at Seitan Limania. BELOW: a panoramic view of the three bays called Seitan Limania (Cursed Ports in Turkish) due to the dangerous water currents.

2022 ANEKORAMA | 73

G A L L E RY

Ο Αιγυπτιακός Φάρος με φόντο το Ενετικό Λιμάνι των Χανίων και στο βάθος τα Λευκά Όρη. ΑΡΙΣΤΕΡΉ ΣΕΛΊΔΑ: Η νοσταλγική αύρα των Χανίων στην οδό Τσουδερών. / The Egyptian Lighthouse with the Venetian Port of Chania in the background and far away the White Mountains (Lefka Ori). LEFT PAGE: The nostalgic aura of Chania on Tsouderon Street.

2022 ANEKORAMA | 75

G A L L E RY

10 favorite experiences in Crete: A drive through the Cretan countryside with lunch in Drakona village. Sunset cocktails at Falasarna beach. Greek coffee and fresh bougatsa for breakfast at Bougatsa Chanion. Climbing the highest peaks of the island, Psiloritis and Pachnes (to this day there is disagreement about which peak is highest - I’ll avoid taking a side here!). A day spent at Glyka Nera beach. Exploring Agious Apostolous area with a kayak or SUP. Touring the fantastic beaches of Chania’s Akrotiri. A dip in the freezing waterfalls in Kourtaliotiko Gorge. Experiencing the unique culture of Gavdos, the island south of Chania and the southernmost point in Europe. Morning coffee in Chania’s Venetian Harbor. Make sure you have a view of the lighthouse - it may be a cliché but it really is spectacular. My own Crete To me, there is no better place in Crete than Sfakia - a mountainous region on the south coast of the island. Sfakia, like Crete itself, is a land of extremes. Here you’ll find high peaks (Pachnes rises 2,453 meters), beautiful gorges (such as Samaria, the longest gorge in Europe), superb cuisine, and hospitable people. The beaches here are rocky, and the water is crystal clear. It is said that Sfakia is one of the few places in Greece that has never been occupied by foreign invaders. I believe it - the rebellious spirit is alive and well in Sfakia. In the villages you’ll find a real “wild west” attitude. Much of Sfakia is inaccessible by car, which means the traveler must explore by foot or by boat to see the best parts. A difficult journey makes the destination so much sweeter, however, and this is definitely true in Sfakia. An ideal day in Sfakia: When my family and friends visit Crete, I always take them to Sfakia, and I will usually follow this itinerary. Keep in mind this is a tour for the adventurous! We’ll start with coffee in Chora Sfakia. A quick Sfakian Pie (light pastry filled with soft myzithra cheese 76 | ANEKORAMA 2022

and drizzled with local honey) is essential fuel for the long day ahead. Then we’ll hit the road, heading up the mountain, past the village of Anopoli, to Aradena Gorge. You’ll pass over the spectacular bridge which spans the deep but narrow gorge. For a true adrenaline rush, you can actually bungee jump off the bridge, an unforgettable experience, but not for the faint of heart. The real adventure begins with a descent down the canyon wall on the well-marked trail and the ensuing hike toward the sea. My controversial Crete opinion is that Aradena Gorge is a far better hike than its larger neighbor, Samaria. Aradena is quiet and wild - you won’t be shoulder-toshoulder with busloads of tourists here. The hike ends with beautiful Marmara Beach - a true Cretan gem. The taverna perched above the beach operates all summer and serves up superb Cretan flavors - my top dishes being the avocado salad and goat tsigariasto - YUM! The beach itself is small and rocky, set against the dramatic backdrop of the gorge. The real attraction here is the set of marble caves next to the beach, which can be explored by swimming. It really is spectacular. After a dip and some time to relax, the next destination is Loutro. In the summer, small ferries and taxi boats make frequent routes along the coast, but the best way to continue is on foot along the coastal E4 path. Loutro is a dream - an old fishing village that is now a tourist hotspot. It’s as beautiful as ever, though, its white-washed homes and guesthouses reminiscent of the Cyclades. In Loutro we’ll stop for the night, the next day continuing to Glyka Nera (Sweet Water) Beach, which is named for the fresh spring water flowing from the beach. From there, it’s a challenging hike back to Chora Sfakia. Photo obsessions - the most Instagrammable spots Cave Lera: the large cave on the side of the mountain next to the bay in Stravros. The view is worth the hike, especially at sunset. Balos Lagoon: the classic Crete Instagram spot. The best view is on the hike

down from the parking, so I definitely recommend hiking down to the beach. Komolithi: a strange and wonderful eroded rock formation near Potamida village in Kissamos. A great stop on the drive back from Elafonisi. Kedrodasos: The wilder and less-crowded alternative to Elafonisi.

ME AND MY DOG

Όπου κι αν πάω στην Κρήτη έχω μαζί μου τον σκύλο μου, τον Άργο. Σε αντίθεση με μένα, είναι ντόπιος. Τον βρήκα αδέσποτο όταν ήταν κουτάβι. Δεν είμαι σίγουρος τι ράτσα είναι, αλλά θέλω να πιστεύω ότι είναι Κρητικός Ιχνηλάτης, μια κυνηγετική ράτσα από τις αρχαιότερες στην Ευρώπη. Μια και είναι τόσο αφοσιωμένος σύντροφος, του έδωσα το όνομα του πιστού σκύλου του Οδυσσέα από την «Οδύσσεια» του Ομήρου. Of course, everywhere I go on Crete my dog Argos is by my side. Unlike me, he’s a local. I found him as a stray when he was just a pup. I am not sure what breed Argos is, but I like to think he’s a Cretan Hound, a hunting breed and one of the oldest in Europe. Since he is such a loyal companion, I named him after the faithful dog of Odysseus, from Homer’s Odyssey.

ΕΠΆΝΩ: Το ακρωτήριο της Τρυπητής στη Γαύδο με τις τρεις φυσικές αψίδες (Καμαρέλλες) και τον διάσημο «θρόνο» με την επιγραφή «Southern Point of Europe». ΚΆΤΩ: Το Φρούριο στην κορυφή της νησίδας Ήμερη Γραμβούσα. / ABOVE: Cape Trypiti in Gavdos with its three natural arches (Kamarelles) and the famous “throne” with the inscription “Southern Point of Europe”. BELOW: the Fort at the top of Imeri Gramvousa islet.

2022 ANEKORAMA | 77

G A L L E RY

STEMAJOURNEYS: TRAVEL PHOTO STORIES INSPIRED BY CRETE

ΤΑΞΊΔΙΑ ΜΕ ΌΧΗΜΑ ΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ ΚΑΙ ΑΦΕΤΗΡΊΑ ΤΗΝ ΚΡΉΤΗ

πορεία μας στον χώρο της επικοινωνίας έχει περάσει από διάφορες φάσεις και διάφορους τομείς. Περιοδικός Τύπος, τηλεόραση και, το hype της εποχής, τα digital μέσα, σε πολλαπλούς ρόλους, από οργάνωση παραγωγής μέχρι δημοσιογραφικό ρεπορτάζ. Το SteMajourneys γεννήθηκε ως μια μορφή έκφρασης και αναζήτησης της ελευθερίας να χαρτογραφήσουμε μια καινούργια διαδρομή ζωής. Δημιούργημα ενός κοινωνικού ανθρωπολόγου-δημοσιογράφου (Στέφανος Γώγος) και μιας δημοσιογράφου-φιλολόγου (Μαρία Πασσαριβάκη), συνδυάζει τις αξίες της ενδελεχούς έρευνας, την οπτική καταγραφή και την ανθρωπολογική προσέγγιση. Με άλλα λόγια, είναι ένας νέος τρόπος να δεις την Ελλάδα, ενώ μέσα από εικόνες, λέ-

78 | ANEKORAMA 2022

ξεις, βίντεο, προσπαθούμε να συνθέσουμε την τέχνη του ταξιδιού όπως αυτή συνοψίζεται στην παρακάτω σκέψη του Gilbert Keith Chesterton: «Ο ουσιαστικός σκοπός ενός ταξιδιού δεν είναι να πας σε μια ξένη χώρα, είναι να δεις επιτέλους τη δική σου σαν να ήταν ξένη». Τη φωτογραφία την πλησιάσαμε αρχικά από ανάγκη, σαν οπτικό ημερολόγιο αναμνήσεων, για να φτάσουμε σήμερα σε συνεργασίες με ιδιώτες, επιχειρήσεις, δήμους και τοπικούς φορείς του Τουρισμού και του

Our journey in communication has passed through various phases: magazines, TV, and digital media, in multiple roles from production to reportage. SteMa journeys was created as a form of expression and quest of freedom aiming to map a new life route. Created by social anthropologist-journalist Stefanos Gogos and journalist-scholar Maria Passarivaki, it combines the values of thorough research, visual recording and anthropologic approach. In other words, it’s a new way to explore Greece, where-

Φωτογραφίες από τα ταξίδια μας ανεβάζουμε και στους λογαριασμούς μας σε Facebook (@SteMajourneys) και Instagram (@stemajourneys), ενώ υπάρχει και το site μας stemajourneys.com / Photos from our travels are uploaded in our Facebook and Instagram accounts, @SteMajourneys and @stemajourneys relatively, whereas you can visit our site stemajourneys.com too.

Ακούγοντας τον ήχο από τα φουγάρα του πλοίου της ΑΝΕΚ, αισθανόμαστε κάθε φορά έναν επαναπροσδιορισμό της σημασίας του ταξιδιού. / The sound of ANEK ship’s whistle prompts us to redefine the meaning of travel. Πολιτισμού. Όλες οι φωτογραφίες μας είναι χωρίς στήσιμο και styling, όπως και τα βίντεο. Υπάρχει βέβαια η επεξεργασία της εικόνας, αλλά η επιτόπια έρευνα και το οπτικό υλικό ενέχει την αυθεντικότητα της στιγμής, ώστε ο θεατής να παίρνει μια πραγματική γεύση του τόπου και των ανθρώπων του, να ταξιδεύει μαζί μας. Επίσης, είμαστε στη διαδικασία που χτίζουμε εξατομικευμένες ταξιδιωτικές εμπειρίες σε λιγότερο γνωστούς προορισμούς ανά την Ελλάδα με δυνατότητες περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξης. Η Κρήτη, για τη μικρή και συμπαγή ομάδα του SteMajourneys, αποτελεί το ιερό δισκο-

πότηρο των περιπετειών μας και ταυτόχρονα μια μεγάλη οπτικοακουστική αρένα. Τα χρώματα αλλάζουν με τις εποχές, το φως είναι πάντα διαφορετικό, οι άνθρωποι σε παλιά σπίτια με ανοιχτές αυλές και κάτω από παχιές κληματαριές θα μας πουν άλλα πράγματα, κυρίως με το βλέμμα τους. Τα τελευταία χρόνια σκύβουμε με αγάπη, ευαισθησία και προσοχή κυρίως στα ξεχασμένα της χωριουδάκια, στην άγρια φύση της, που γεννά ή καταστρέφει, ευχόμενοι να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε και τα «μυστικά» της σε όσους και όσες μπορούν να τα εκτιμήσουν.

as through images, words, and videos, we try to make up the art of travel as it was phrased by G. K. Chesterton: “The whole object of travel is not to set foot on foreign land; it is at last to set foot on one's own country as a foreign land”. Initially, we approached photography as a visual diary of recollections, to reach today collaborations with private individuals, businesses and local Tourist and Cultural institutions. All our photos are taken without any staging or styling. Of course, there is some image processing, but the local research and the visual material carry the realism of the moment, so that the viewer obtains a true flavor of the local land and its people. Also we design personalized travel experiences in less known destinations all over Greece. For the small, concrete team of SteMa journeys, Crete is the Holy Grail of our adventures and, at the same time, a big audiovisual arena. Colors change with the seasons, the light is always different, and people live in houses with open courtyards under thick vine arbors and tell many stories, mostly with their eyes. In recent years we approach Crete’s forgotten villages and its wild nature that creates or destroys, with love, sensitivity and care, hoping to communicate its “secrets” to all those who can appreciate them.

Η «ιερή» κορυφή του Ψηλορείτη, το εσωτερικό στο πέτρινο εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού στο ψηλότερο σημείο της Κρήτης (2.456 μ.). / Inside the stone church of Timios Stavros on the summit of Psiloritis, Crete’s highest peak (2.456 m.)

2022 ANEKORAMA | 79

G A L L E RY

Η καντίνα του Προβίδη, με το τεράστιο πεύκο, κοντά στο χωριό Καράνου. ΑΡΙΣΤΕΡΉ ΣΕΛΊΔΑ: Ψηλορείτης, Ανώγεια. Οι βουνίσιες ομορφιές της Κρήτης, εκεί που οργιάζει η απουσία του ανθρώπου, προσφέροντας μια απόκοσμη εμπειρία μύησης στην αρχέγονη γοητεία της. / Providis’ canteen with the huge pine tree before Karanos village. LEFT PAGE: Psiloritis, Anogia. Crete’s mountainous beauties, where man’s absence is extensive, offer an eerie experience and an introduction to its primeval charm.

2022 ANEKORAMA | 81

G A L L E RY

Ομπρόσγιαλος: ένας κολπίσκος μυστικός ανατολικά των Χανίων με νερά διαυγή κι αστραφτερά (όταν δεν έχει αέρηδες), για να χάνεσαι μέσα τους, να στροβιλίζεσαι στο παιχνίδι του ήλιου και της θάλασσας. Πλέον, είναι αρκετά τουριστικός, αλλά δεν έχει χάσει την ομορφιά του (ίσως λίγη από την αθωότητά του). / Obrosgialos, a secret cove east of Chania, with sparkling crystal clear waters (when there is no wind) to enjoy your swim, the sun and the sea. It’s already touristic enough, without losing its beauty (only some of its innocence).

82 | ANEKORAMA 2022

G A L L E RY

Η δική μας Κρήτη Η άφιξη του πλοίου της ΑΝΕΚ χαράματα, που συνοδεύεται από μια στάση στην Μπουγάτσα Χανίων. Κανονική ιεροτελεστία! Οποιοδήποτε καλοκαιρινό πανηγύρι. Για να ζαλιστείς από τις φιγούρες του πεντοζάλη και να επιδοθείς στο ύψωμα ενός σφηνοπότηρου με ρακή στον αέρα (μόνο μην ανταγωνιστείς τους ντόπιους). Ο γραφικός οικισμός της Αγίας Φωτεινής στο χωριό Κεραμές Ρεθύμνου, για την «απαραίτητη» εκδρομή στα νότια της Κρήτης, που είναι ακόμα ανόθευτα και αποπνέουν μια αύρα νοσταλγίας – νομίζεις ότι γύρισες στα ’80s. Αργοί ρυθμοί, λίγα μαγαζιά, ανοργάνωτες πλαζ σε άγρια, πεντακάθαρα νερά του Λιβυκού πελάγους. Οι off-road διαδρομές στα άνυδρα Αστερούσια, τον νοτιότερο ορεινό όγκο της Ευρώπης, ενώ πάνω από το κεφάλι σου πετούν αρπακτικά πουλιά και πανάρχαιοι βράχοι σχίζονται στα δύο σε φαράγγια που ξεχύνονται απότομα στη θάλασσα. Μοναδική θέα στο Λιβυκό, κοιτώντας κατάματα την Αφρική. Η Αγία Ρουμέλη, όπου καταλήγει το φαράγγι της Σαμαριάς, με τα πιο ονειρεμένα νερά που θα δεις ποτέ στη ζωή σου και νύχτες μαγικές, απόλυτης ησυχίας, ελλείψει μηχανοκίνητων ήχων, με τα αστέρια πιο φωτεινά από ποτέ. Παρότι πρακτικά εγκλωβισμένος, νιώθεις μια αίσθηση απόλυτης ελευθερίας. Τα δικά μας Σκορδαλού, στα Λευκά Όρη (χωριό προγονικό για τη Μαρία και τόπος κατοικίας μας όταν ερχόμαστε στην Κρήτη), που τα τελευταία χρόνια φιλοξενούν το Βοτανικό Πάρκο Κρήτης, μοναδικό στο είδος του στην Ευρώπη. Περιήγηση στους κήπους του και δροσερό αφέψημα μαλοτήρα ή δοκιμή της ιδιαίτερης κουζίνας του πριν από την αναχώρηση Γεύμα ή καφές κάτω από το τεράστιο πεύκο στην καντίνα του Προβίδη (πριν από το χωριό Καράνου), για να απολαύσεις το δειλινό να χρωματίζει τα ποτήρια της ρακής. Μονοήμερη εκδρομή στο οροπέδιο Ασκύφου για καφέ με τις ώρες στο εργαστήρι Visalo, χαζεύοντας τη Μιράντα να φτιάχνει τα κεραμικά της, και μετά καπάκι στο παραδοσιακό καφενείο του Νεκτάριου για να πέσεις με τα μούτρα στα κρεατικά με τις μπάμιες από τον κήπο του. Χανιά-Σητεία με αυτοκίνητο, ένα ταξίδι 5 περίπου ωρών που διασχίζει όλα τα regions του νησιού, με πολλές εναλλαγές τοπίου και τουλάχιστον 30-40 διαφορετικά σημεία για μπάνιο. Ενδιάμεσα μπορείς να αφήσεις την παραλιακή Εθνική Οδό για φαγητό ή καφέ

84 | ANEKORAMA 2022

σε ξεχασμένα χωριά κάπου στην ενδοχώρα. Το Μαριδάκι στο νότιο Ηράκλειο, μια παραλιακή τοποθεσία που στενεύει ή φαρδαίνει ανεξέλεγκτα κάθε χρόνο, για να απολαύσεις ό,τι έχει διασωθεί από φουρτούνες και κατολισθήσεις. Μεσημεριανό γεύμα στον Ντουνιά, στη Δρακόνα Χανίων, για μια αληθινά slow food ταβέρνα, με φαγητό αποκλειστικά σε ξυλόφουρνο και κρητικές χωριάτικες συνταγές με ντόπιες πρώτες ύλες από την οικογένεια του Στέλιου Τριλυράκη. Εδώ θα νιώσεις τη συνέχεια της μινωικής Κρήτης και τι σημαίνει να είσαι «αυτάρκης». Το καφενείο Πάνδροσος για καλιτσούνια στον ορεινό Σέμπρωνα Χανίων, με ένα μαγευτικό τοπίο που θυμίζει πιο πολύ Βόρεια Ελλάδα. Και το καφενείο του Ζαχαρία στην Εθιά. Το ανακαλύψαμε τυχαία, κάνοντας πολλά χιλιόμετρα στην ενδοχώρα του Ηρακλείου, και κέρδισε αμέσως μια θέση στην καρδιά μας (όπως και οι γλυκύτατοι ιδιοκτήτες του). Βόλτα στη σχεδόν ερημωμένη τον χειμώνα Πολυρρήνια Κισσάμου, αρχαία πόλη στη βορειοδυτική Κρήτη, για να περπατήσεις στα καλντερίμια της και μετά να καθίσεις για ένα βουτυράτο χανιώτικο πιλάφι στην οικογενειακή ταβέρνα Ακρόπολη (κατόπιν παραγγελίας). Tο φαράγγι της Σαρακίνας στα Μεσκλά για forest bathing και πεζοπορία (για τους πιο fit) μέχρι την αυλή της Αιμιλίας στο χωριό Ζούρβα για φαγητό. Ο Κερατόκαμπος, ένα από τα παραθαλάσσια ψαροχώρια του Ηρακλείου που πλέουν στους νοτιάδες της κρητικής λήθης (δίπλα από τον «ενεργειακό» Τσούτσουρα). To Mams House (Υψηλάντων 5, Χανιά), για να προμηθευτείς ντόπια βότανα από τις αδερφές Σταύρου, ερωτικές μετανάστριες στην Κρήτη, πριν αποχωρήσεις από το νησί. Οι παραστάσεις και τα δρώμενα στις Γιορτές Ρόκκας στην Κίσσαμο (κάθε Αύγουστο). Επίσκεψη στο παραδοσιακό χωριό με τα όμορφα αρχιτεκτονικά κτίσματα Μέλαμπες Ρεθύμνου και στο οινοποιείο της μερακλίνας Ηλιάνας Μαλίχιν (αν είναι ανοιχτό). Οι δύο διαδρομές που συμπυκνώνουν όλη την άγρια ομορφιά της Κρήτης: κατάβαση στην παραλία Μένιες και ανάβαση στον Άη Γιάννη στα Σφακιά (διαμονή στον ξενώνα Αλώνια). Μονοήμερη στο Φραγκοκάστελλο και μπάνιο στην Ορθή Άμμο με τους τεράστιους αμμόλοφους που, σύμφωνα με τον μύθο, σκέπασαν τα νεκρά κορμιά των Ελλήνων πολεμιστών στη μάχη του 1828.

Τα πιο Instagrammable spots Ταμπακαριά / Όξω Νου: Να κάθεσαι άλαλος μπροστά στην παραλία, ο ήλιος να δύει και οι ψαράδες να βγαίνουν για σεργιάνι. Απανωτά κλικ. Οπουδήποτε γύρω από το Ενετικό Λιμάνι Χανίων: ένα υπαίθριο μουσείο απαράμιλλης αρχιτεκτονικής ομορφιάς σε μια γιορτή χρωμάτων. Το πλάνο του πρωτάρη, στα Χανιά τουλάχιστον, ταυτίζεται με αυτό των ντόπιων. Πρωινή σουλατσάδα για πολλαπλά ποστ στο Παλιό Λιμάνι (χωρίς τον συνωστισμό των τουριστών) και για καφέ την ώρα που δύει ο ήλιος στον ιστιοπλοϊκό όμιλο, με θέα τον Αιγυπτιακό Φάρο – ασυναγώνιστο story. Η Μάζα με το ξακουστό μπουρέκι, στο κέντρο του χωριού, να δίνει και γευστική υπόσταση στις ινσταγκραμικές αναμνήσεις σου... Κάπως έτσι πρέπει να σφραγίζεται κάθε εκδρομή στην Κρήτη. Το πέτρινο ελαιοτριβείο στη Μονή Αγίου Γεωργίου στο Καρύδι, κοντά στον Βάμο: Insta must. Ο οικισμός Άπτερα, όπου, εκτός από τον αρχαιολογικό χώρο, αξίζει να φωτογραφίσεις το καφενείο 1912 και τους μαυροπουκαμισάδες ιδιοκτήτες τους. Το ηλιοβασίλεμα στα Φαλάσαρνα, κάθε εποχή, όλο τον χρόνο. Διαχρονική αξία! Ισχυρή υποψηφιότητα και αυτό στο vintage Σφηνάρι, λίγο νοτιότερα, όπου θα το συνδυάσεις με τα ψαρικά που θα παραγγείλεις σε ένα από τα γραφικά ταβερνάκια του. Οι «εξωτικής» αρχιτεκτονικής και αύρας μονές Τζαγκαρόλων και Γουβερνέτου στα Χανιά και το ιστορικό Αρκάδι στο Ρέθυμνο. Το γραφικό λιμανάκι του Αγίου Νικολάου, με τη λίμνη Βουλισμένη στο κέντρο της πόλης. Το φαράγγι του Θέρισου στα Χανιά, μια οδική διαδρομή γεμάτη απόκρημνες πλαγιές, που για τον συνοδηγό «κρύβει» ένα μοναδικό κλικ σε κάθε στροφή της. Οι εκθέσεις και ο χώρος του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Ελαιουργείον» στο Δρομόνερο. Η Φουρνή στον Άγιο Νικόλαο, με σήμα κατατεθέν το πλατάνι στο ομώνυμο καφενείο της πλατείας.

Στο άγονο τοπίο της Στράτας του Ψηλορείτη, για να φτάσεις στην κορυφή και να προσκυνήσεις στον Τίμιο Σταυρό ή για να δεις τον ήλιο να ανατέλλει μέσα σε μια θάλασσα από σύννεφα που καλύπτει το οροπέδιο της Νίδας, το μεγάλο βοσκοτόπι των Ανωγειανών κτηνοτρόφων. / At the top of the barren landscape of Psiloritis’ Strata, bow down before the Holy Cross, or watch the sun rise among the clouds that cover Nida plateau, the pasture land of livestock breeders from Anogia.

2022 ANEKORAMA | 85

G A L L E RY

ΕΠΑΝΩ: Η παραλία Καλάμι, μια από τις νότιες ακτές του κόλπου της Σούδας. ΚΑΤΩ: Ελαφονήσι, ο εξωτικός παράδεισος της Δυτικής Κρήτης. Μια χερσόνησος με λευκή άμμο, ένα νησάκι όπου φτάνεις με τα πόδια και μια λιμνοθάλασσα σε όλες τις αποχρώσεις του τυρκουάζ. ΑΡΙΣΤΕΡΉ ΣΕΛΊΔΑ: Επιστρέφοντας από το Ελαφονήσι το δειλινό. / ABOVE: Kalami beach on the south coast of Souda Bay. BELOW: Elafonisi, Western Crete’s exotic paradise, a peninsula with white sand, an islet which you can reach on foot and a lagoon in all the turquoise shades. LEFT PAGE: Return from Elafonisi at sunset.

2022 ANEKORAMA | 87

G A L L E RY

Πώς είναι άραγε να ξυπνάς αχάραγα στις Μαδάρες για να βοσκήσουν τα ζώα σου με φόντο τα Λευκά Όρη; Αν τύχει και βρεθείς μπροστά στα πρωτόγονα μιτάτα των κτηνοτρόφων, μην τα προσπεράσεις, και ξα τους, εκείνοι όλο και κάτι θα σε φιλέψουν για τον δρόμο. / Imagine that you wake up in Madares before dawn to let your animals graze. If you meet a livestock breeder’s primitive stone dwelling, don’t leave. He will offer you something tasty for the road.

88 | ANEKORAMA 2022

Θα μπορούσαμε να γράψουμε τόμους για την Κρήτη! / We could write many volumes about Crete’s sights. Our Crete The arrival of ANEK’s ship at dawn entails a stop at Bougatsa Chanion where you will savor the real, tasty, local bougatsa. Savor it, it is a true ritual! Go to any summer fete, dance pentozalis, Crete’s trademark folk dance with the locals and drink raki, but don’t start a drinking competition with them. The picturesque settlement of Agia Fotini in Kerames village of Rethymno is an “essential” destination in the south of Crete, which is still untainted and exudes a nostalgic aura – it reminds of the ‘80s. Slow pace, few shops, unorganized beaches in the wild, crystal clear waters of the Libyan Sea. Off-road routes in the arid Asterousia range, Europe’s southernmost mountainous mass, while you hear the vultures fly high above your head and primeval rocks are split in two, creating steep gorges which flow down to the sea. Enjoy the unique sight of the Libyan Sea with the African continent facing you. Agia Roumeli, where Samaria gorge ends, has the best crystal clear waters you have ever seen and it offers magic nights, totally quiet, with no mechanical sounds at all, and stars brighter than ever in the sky above. Although you are practically trapped, you enjoy a sense of total freedom. In the White Mountains (Lefka Ori), our own Skordalou village (Maria’s ancestral village and our dwelling place whenever we come to Crete), hosts Crete’s Botanical Park and gardens, a unique park in Europe. We recommend a stroll in its beautiful gardens and a refreshing malotira herbal tea, or a taste of the region’s special cuisine before your departure. Savor your lunch and have a coffee under the huge pine tree at Providis’ canteen (before Karanos village) - then nurse your raki and stay until sunset. Take a daily trip at Askifou plateau, slowly drink your coffee at Visalo workshop, watching Miranda create her ceramic works of art, and then visit Nektarios’ traditional coffee shop where you will savor meat with okra cultivated in his garden. The trip from Chania to Sitia by car takes

approximately 5 hours and crosses most regions of the island, with various changes of landscape and at least 30-40 different swimming spots. In between, you can leave the coastal National Road and drive inland for a meal or coffee in the local forgotten villages. Maridaki in South Heraklion is a seaside place that shrinks or becomes wider uncontrollably every year. Visit it and see what has been saved from the storms and landslides that hit this place. Savor lunch at Dounias in Drakona Chanion, a real slow food tavern, where meals are exclusively prepared by Stelios Trilyrakis’ family according to Cretan country recipes, using local raw materials, and they are all cooked in an oven heated by wood. Here one feels the link of contemporary Crete with Minoan Crete and the importance of being “self-sufficient”. Try the kalitsounia (cheese crescents) of Pandrosos café at mountainous Sebronas and admire the enchanting landscape which reminds more of Northern Greece. Visit Zacharias’ café in Ethia village. We discovered it by chance, after a long route in Heraklion’s inland areas and immediately we liked it (and its very sweet owners too). Take a stroll at the almost deserted in the winter Polyrrhenia Kissamou, an ancient city in northwestern Crete, walk on its cobblestone alleys and taste the buttery pilaf rice of Chania at family tavern Acropolis (prepared to order). Sarakina gorge in Meskla for forest bathing and trekking (for the fittest) till Emilia’s courtyard at Zourva village for lunch. Enchanting Keratokambos is one of Heraklion’s forgotten fishermen’s villages. Before you leave the island, purchase local herbs from Stavrou sisters at Mams House (Ypsilanton St. 5, Chania). The performances and activities at Rokkas Feast in Kissamos (every August). Visit the traditional village Melambes of Rethymno with its beautiful buildings and the winery of wine enthusiast Eliana Malichin (if it’s open). Two routes concentrate all the wild beauty of Crete: the descent to Menies beach and

the ascent to Ai Giannis in Sfakia (you can stay at guesthouse Alonia). Take a one day trip in Frangokastello, swim at Orthi Ammos with the huge dunes which, according to the legend, covered the corpses of the Greek fighters who died in the local battle in 1828. The most Instagrammable spots Tabakaria/Oxo Nou: Admire the sunset and watch the fishermen sail into the sea. Anywhere around Chania Venetian Port: an open-air museum of exquisite architectural beauty in a feast of colors. Take a morning stroll for multiple posts at the Old Port (without the tourist crowds) and have a coffee at sunset at the Sailing Club with a view to the Egyptian Lighthouse. Maza with its famous bourek, at the village center, offers a savory basis to your Instagram memories… This is the way to end an excursion in Crete. The stone olive press at Agios Georgios Monastery in Karydi, near Vamos is an Insta must. Aptera settlement where, except for the archaeological site, it’s worth taking a picture of the 1912 café and its owners wearing their black shirts. The sunset at Falasarna, every season, during the entire year has an everlasting value! Also beautiful is the sunset at vintage Sfinari, a little further south, where you can savor delicious fish in one of its picturesque taverns. The “exotic” architecture and aura of Tzagaroli and Gouverneto monasteries in Chania and historic Arkadi monastery in Rethymno. The picturesque port of Agios Nikolaos with Voulismeni Lake in the centre of the town. Therissos gorge in Chania, a route full of steep slopes with photo opportunities at every bend of the road. The exhibitions and site of the Museum of Contemporary Art “Eleourgeion” at Dromonero. Fourni in Agios Nikolaos with its famous plane tree at the café with the same name in the village square.

2022 ANEKORAMA | 89

H Εθνική Στρατηγική για τον Ελληνικό Τουρισμό 2030 επιβεβαιώνει πως για μια νησιωτική Περιφέρεια, όπως η Κρήτη, η συνεργασία με τους φορείς του τουρισμού κρίνεται ως βασική προϋπόθεση, τόσο για την καθιέρωση του τουρισμού ως βασικού πυλώνα της οικονομίας, όσο και για την εξασφάλιση της δυνατότητάς του να εξελίσσεται. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Περιφέρεια Κρήτης αναπτύσσει πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις έτσι ώστε να αντιμετωπίσουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος. Αλλά και να δρομολογηθούν εκείνα τα έργα τα οποία έχουμε ζωτική ανάγκη. Μέσα από γόνιμο διάλογο με όλους τους συντελεστές και τους παραγωγικούς φορείς, έχουμε θεμελιώσει έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό. Απώτερος σκοπός μας είναι να επιταχύνουμε τη μετάβασή μας σε ένα νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο, καθιστώντας την Κρήτη πρότυπη ευρωπαϊκή περιφέρεια. Η εκμετάλλευση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων μας, ο εκσυγχρονισμός των υποδομών μας, καθώς και η δημιουργία νέων σε όλους μας καίριους τομείς συνιστούν αναπτυξιακά αποθέματα. Με την απόκτηση ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου και τα μεγάλα έργα υποδομής, τα οποία βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης, με πρώτο εκείνο του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι, θα καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε όλα τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Επιπροσθέτως, με την προσέλκυση επενδύσεων, ενισχύουμε την αγορά εργασίας δημιουργώντας νέες θέσεις απασχόλησης. Με τη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιμετωπίζουμε το ενεργειακό έλλειμμα, προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον. Με τη δυναμική στήριξη της έρευνας και της επιστήμης αναδεικνύουμε την Κρήτη σε ερευνητικό κόμβο σε Μεσόγειο και Ευρώπη. Στην Κρήτη, τα προηγούμενα χρόνια αναδείξαμε το brand name «Κρήτη» υλοποιώντας μια τουριστική καμπάνια που απέσπασε διεθνή βραβεία, αλλά κυρίως που επέφερε μετρήσιμα αποτελέσματα. Την επόμενη περίοδο θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε μια περιφερειακή τουριστική πολιτική, παράλληλα με την εθνική, εστιάζοντας: στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, στην ανάδειξη και προβολή νέων θεματικών μορφών, στο άνοιγμα νέων δυναμικών αγορών του εξωτερικού, στη βελτίωση των υποδομών και την προσέλκυση επενδύσεων με επίκεντρο την υψηλή ποιότητα. Χτίζοντας σε ό,τι έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα, ενδυναμώνουμε τη διεθνή ταυτότητα και εικόνα του νησιού μας, ως μοναδικού, παγκόσμιου ελκυστικού προορισμού που προσφέρει αυθεντικές ταξιδιωτικές εμπειρίες 365 μέρες τον χρόνο.

IN THE NATIONAL STRATEGY FOR GREEK TOURISM 2030 it is evident that for an insular Region as in the case of the Region of Crete, cooperation among tourism stakeholders is fundamental, not only for establishing tourism as a main pillar of its economy, but also for guaranteeing its ability to evolve. Within that context, the Region of Crete develops initiatives and introduces interventions, so that we can deal with outstanding issues of the past and launch specific projects that are vital for the region. Our goal is to accelerate our transition to a new production and development model, establishing Crete as a model European Region. The capitalization of our comparative advantages, the modernization of our infrastructure and facilities, as well as the construction of new infrastructure for all key sectors constitute our assets for growth. Additionally, by attracting new investments we strengthen the labor market by creating new jobs, and, along with the dynamic support of research and science, we bring Crete to the fore as a research hub in the Mediterranean and in Europe. In the past years we promoted the brand name “Crete”, by implementing a tourism campaign that won international awards, but, above all, produced measurable results. In years to come, we will continue to implement a regional tourism policy, in parallel to the national one, focusing on the extension of the tourist season, and on highlighting and promoting new forms of thematic tourism. Building on what we have achieved so far, we reinforce the international identity and brand image of our island as a unique globally attractive destination that offers authentic travel experiences 365 days a year. Σταύρος Αρναουτάκης / Stavros Arnaoutakis Περιφερειάρχης Κρήτης / Governor of the Region of Crete

90 | ANEKORAMA 2022

C E L E B R AT I N G 1 5 Y E A R S

15 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΕΚΟRΑΜΑ 15 χρόνια παρέα σε υπέροχες θαλασσινές διαδρομές. 15 χρόνια γεμάτα ταξίδια, καλοκαιρινές διακοπές και Κρήτη. Ήταν ο προορισμός που δεν έλειψε από κανένα τεύχος, όχι μόνο γιατί είναι ανεξάντλητη, αλλά γιατί κάθε χρόνο μάς επεφύλασσε κάτι καινούργιο. Η Κρήτη σε αυτά τα 15 χρόνια εξελίχθηκε, μεταμορφώθηκε, άνθισε, γι’ αυτό και η επέτειός μας είναι αφιερωμένη σ’ αυτήν. / During the last 15 years we travel together, we go on holidays and visit Crete. This destination was included in all our issues, not only because it is inexhaustible, but because it reserves something new for us every year. Crete has evolved, changed, thrived, so our anniversary is dedicated to it. ΣΟΦΙΑ ΚΙΝΤΗ / SOFIA KINTI - ΚΑΛΛΙΑ ΚΑΣΤΑΝΗ / KALLIA KASTANI

Η ιστορία και το ασύγκριτο φυσικό κάλλος της Κρήτης ενέπνευσε βιβλία, σίριαλ, ταινίες και fashion statements. / Crete’s history and its unrivalled natural beauty inspired books, TV series, movies and fashion statements.

CRETE IN ARTS

“Ι

Η ΚΡΗΤΗ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ

n Crete we don’t say “good-bye”, we say “ame stin efki mou». Αυτό είναι ένα από τα 500 posts του χιουμοριστικού ινσταγκραμικού λεξικού @ InCreteWeDon’tSay, το οποίο γνωρίζει τεράστια δημοφιλία τους τελευταίους μήνες. Η «διάχυση» του γλωσσικού ιδιώματος, των ηθών, των εθίμων, της γαστρονομίας του νησιού στην ποπ κουλτούρα γιγαντώθηκε τα τελευταία χρόνια χάρη –και– στην τηλεόραση, το σινεμά, τα βιβλία, την τέχνη. Το εξαιρετικό «Το Νησί» (βασισμένο στο ομώνυμο bestseller της Victoria Hislop) ήταν μια «εναλλακτική» τηλεοπτική πρόταση, κυρίως για έναν λόγο: όλα τα γυρίσματα έγιναν στην Κρήτη, με τη συμμετοχή ντόπιων, ηθοποιών, κομπάρσων, τεχνικών. Έτσι το ήθελε ο Θοδωρής Παπαδουλάκης, ο ταλαντούχος σκηνοθέτης (και συνιδρυτής της εταιρείας οπτικοακουστικών παραγωγών Indigo View, με έδρα τα Χανιά), o οποίος στις συνεντεύξεις του δηλώνει μετ’ επιτάσεως πως η Κρήτη είναι ένα «εκπληκτικό φυσικό σκηνικό». Φέτος, μάλιστα, ο ίδιος επανήλθε τηλεοπτικά με το «Κομάντα και Δράκοι», το οποίο γυρίστηκε στα μυσταγωγικά τοπία του Σταυρού Ακρωτηρίου – στο ίδιο μέρος όπου το ’64 ο Anthony Quinn χόρεψε το ξακουστό του συρτάκι. Δύο ακόμα σίριαλ που «πάτησαν» πάνω σε βιβλία, ο «Σασμός» του Σπύρου Πετρουλάκη και το «Καρτ Ποστάλ» (12 αυτοτελείς ιστορίες, «δανεικές» από τα βιβλία της Victoria Hislop «Cartespostales from Greece» και «Τhe last dance and other stories») διηγήθηκαν ιστορίες της Κρήτης στο φυσικό ντεκόρ του νησιού. Πολλά γυρίσματα έγιναν στα χωριά του Αποκόρωνα, τους Μαχαιρούς, τον Βάμο, τους Αρμένους, σε Χανιά, Ρέθυμνο, Άγιο Νικόλαο, Κριτσά, Ελούντα, Μίλατο κ.λπ. Και έπεται συνέχεια: το τηλεοπτικό σίκουελ του «Νησιού», που θα βασίζεται σεναριακά στο νέο βιβλίο της Hislop «Μια νύχτα του Αυγούστου», έχει μπει ήδη σε τροχιά παραγωγής. Όλα αυτά δείχνουν μια ενδιαφέρουσα κινητικότητα. Η οποία εντάθηκε μετά την πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης να ιδρύσει το 2018 το Cretan Film Office, προκειμένου το νησί να αναδειχθεί σε προνομιακό τόπο γυρισμάτων οπτικοακουστικών παραγωγών. Ήδη, τα τελευταία χρόνια, η Κρήτη φιλοξένησε τα πλατό γνωστών ελληνικών ταινιών (όπως η πολυβραβευμένη μικρού μήκους «Πιλάλα» του Θοδωρή Παπαδουλάκη, η «Uranya» του Κώστα Καπάκα, το «Πρώτη Φορά Νονός» της Όλγας Μαλέα,

το «Γαμήλιο Party» της Christine Crokos κ.ά.), αλλά και το χολιγουντιανό «Τα Δύο Πρόσωπα του Ιανουαρίου», το 2012, για τις ανάγκες του οποίου η πόλη των Xανίων σχεδόν μεταμορφώθηκε σκηνογραφικά. Η εντυπωσιακή «μόδα» της μινωικής Κρήτης κατέκτησε με τη σειρά της τις διεθνείς πασαρέλες, χάρη κυρίως στις –ωδή στο Grecian chic– κολεξιόν της Σοφίας Κοκοσαλάκη, που, δυστυχώς, πριν από τρία χρόνια έφυγε από τη ζωή, και τις δημιουργίες της Μαίρης Κατράντζου, η οποία το 2017 «δανείστηκε» δημιουργικά μοτίβα βγαλμένα από μινωικές τοιχογραφίες και αγγεία. A humorous Instagram account @InCreteWeDon’tSay became very popular during the last months. The “dispersion” of the island’s linguistic idiom, its morals, customs, and gastronomy in the pop culture became stronger in recent years due to the TV, the movies, books, and art. The outstanding “Island” (based on Victoria Hislop’s best seller) was an “alternative” TV proposal for one reason: it was entirely shot in Crete, with the participation of local actors, extras, technicians. That’s how talented director (and co-founder of Indigo View, an audiovisual production company, in Chania), Thodoris Papadoulakis decided, who in his interviews constantly claims that Crete is an “amazing natural stage set”. This year, he returned with TV series “Commandos and Dragons”, filmed in the magic landscapes of Stavros Akrotiri. Two more series “based” on books, “Sasmos” and “Post Card” (12 stories, “borrowed” from Victoria Hislop’s books “Cartes-postales from Greece” and “The last dance and other stories”) related Cretan stories in the island’s natural décor. Many scenes were shot in Apokoronas, Macheri, Vamos, Armeni, Chania, Rethymno, Agios Nikolaos, Kritsa, Elounda, Milato etc. Also the “Island’s” TV sequel, based on Hislop’s new book “A night in August”, is already under production. These are interesting activities, intensified after Crete’s Periphery initiative to found the Cretan Film Office in 2018, so that the island may become a privileged set of audiovisual productions. Minoan Crete’s “fashion” conquered international fashion catwalks, mainly due to Grecian chic collections by the late Sofia Kokosalaki and Mary Katrantzou, who “borrowed” creative themes from Minoan mural paintings and vases in 2017.

Πάνω / Above: Κομάντα & Δράκοι / Commandos & Dragons. Τα Δύο Πρόσωπα του Ιανουαρίου / The Two Faces of January. Κάτω / Below: Η Victoria Hislop στο σετ του «Νησιού / Victoria Hislop on the set of "The Island". Φωτογράφιση της συλλογής Rustica της Σοφίας Κοκοσαλάκη στο χωριό Ρούστικα του Ρεθύμνου από τον Ερρίκο Ανδρέου / The Sophia Kokosalaki Rustica Collection, shot by Errikos Andreou in Rustica, Crete. ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΚΟΥΡΑΚΗΣ / YIORGOS KOUKOURAKIS

92 | ANEKORAMA 2022

Η κρητική κουζίνα κατακτά την Ελλάδα και την haute cuisine, αναδεικνύοντας τα διαμάντια της κρητικής γης. / The Cretan cuisine conquers Greece and the haute cuisine, highlighting the Cretan earth’s diamonds.

GASTRONOMY

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

ταν το 2005 ο γνωστός δημοσιογράφος Σταύρος Θεοδωράκης αποφάσιζε να ανοίξει στην οδό Βρασίδα 13, πίσω από το Hilton, το εστιατόριο Αλάτσι, με ένα μενού που «χωρούσε» τις γευστικές δημιουργίες του σεφ Δημήτρη Σκαρμούτσου, αλλά και τα συγκλονιστικά ντολμαδάκια της μητέρας του Αργυρώς, ο γαστρονομικός Τύπος της εποχής το υποδέχτηκε ως ένα καινοτόμο concept που οδηγούσε σε πρωτόγνωρα μονοπάτια την ελληνική κουζίνα. Ο Δημήτρης Αντωνόπουλος έγραφε χαρακτηριστικά στο Αθηνόραμα: «Η μέθοδος που χρησιμοποιεί ο Σταύρος Θεοδωράκης στο κρητικό “Αλάτσι” είναι υποδειγματική και απίστευτα μοντέρνα. Φέρνει αγριοκάτσικα που ξεδιψάνε με θαλασσινό νερό από τη Γραμβούσα, την περίφημη μπουγάτσα του “Ιορδάνη” από τα Χανιά, παξιμάδια από τον ξυλόφουρνο Δρανδάκη, γλυκά του κουταλιού από τις Λουσακιές, και πολλά άλλα, όλα από την Κρήτη, όλα από μικρούς παραγωγούς. Μιλάμε για τη λατρεία του αυθεντικού, την πλήρη απόρριψη του δήθεν, τον σεβασμό της γαστρονομικής ιστορίας, την περήφανη ανάδειξη της τοπικής ιδιομορφίας. Το “Αλάτσι” εγκαινιάζει νέα εποχή για τα εστιατόρια με τοπική κουζίνα στην Αθήνα». Ήταν η πρώτη φορά που η κρητική κουζίνα εγκατέλειπε την παραδοσιακή της «φορεσιά» για να «ντυθεί» με την πιο σύγχρονη εκδοχή του fine dinning, υιοθετώντας όλες τις νέες γαστρονομικές τάσεις που αναβάθμισαν την κουλτούρα του φαγητού σε κοσμοθεωρία ζωής. Σε μία από τις πιο ισχυρές αυτές τάσεις, τη στροφή στην εντοπιότητα, η Κρήτη θα είναι και πάλι πρωταγωνίστρια, με διαχρονικό πρεσβευτή των προϊόντων της τον Γιάννη Μπαξεβάνη. Επιστρέφοντας αρχές του ’90 στην Ελλάδα από τη Γαλλία, όπου είχε σπουδάσει, βρέθηκε τυχαία στην Κρήτη και στον Άγιο Νικόλαο για τον πρώτο του επαγγελματικό προορισμό εντός ελληνικών συνόρων. Η επίσης τυχαία αντάμωση με κάποιες χρυσοχέρες γιαγιάδες, όπως τις αποκαλεί στις συνεντεύξεις του, τον μύησε στον μαγικό κόσμο των αρωματικών χορταρικών του νησιού. Η γνωριμία έγινε έρωτας. Την εποχή που στη γαστρονομική πραγματικότητα της Ελλάδας μεσουρανούσε η γαλλική κουζίνα, ο Γιάννης Μπαξεβάνης μέθυσε από τα αρώματα και τις γεύσεις σεμνών και ταπεινών χορταρικών που μεγαλώνουν στην Κρήτη,

When in 2005, well known journalist Stavros Theodorakis decided to open Alatsi restaurant on Vrasida St. 13, behind the Hilton, serving a menu which contained tasty creations by chef Dimitris Skarmoutsos, but also his mother’s delicious stuffed vine leaves, the gastronomic press of the time welcomed it as an innovative concept of the Greek cuisine which led to new, original routes. It was the first time that the Cretan cuisine abandoned its traditional “costume” and “wore” a more modern version of fine dining, adopting all the new gastronomic trends which “upgraded” the food culture to a universal view of life. In one of these most powerful trends, the shift to the local products, Crete will play the leading role again with chef Giannis Baxevanis as an all-time ambassador of its products. Returning to Greece from France, where he went for his studies, in the beginning of the ’90s, he found himself in Agios Nikolaos, in Crete for his first professional occupation in Greece. There, by chance, he met some very skillful grandmothers, as he says, who introduced him to the magic world of the island’s aromatic greens. When Greece’s gastronomic scene was dominated by the French cuisine, Giannis Baxevanis adored the odors and flavors of modest and humble greens which grow in Crete and they helped the evolution of his cooking personality decisively. His passion and indisputable talent transformed the forgotten greens to a popular gastronomic wealth. He put in his suitcase and on our table: stamnagathi (spiny chicory), kafkalithres, askolibri (golden thistle), askordoulaki, mallow, kritamo, carobs and took them to the most demanding destinations in Greece, and to the most distrustful clients outside the country (he manages the kitchen of Olive restaurant in Dubai, which constantly wins awards by “Time Out” magazine and it ranks among the 10 best European restaurants of the emirate). Recently we find him in Agios Nicolaos as executive chef of the hotels Minos Beach Art Hotel, Minos Palace Hotel & Suites and Candia Park Village of bluegr Hotels & Resorts, whereas he manages the award-winning restaurant Ferryman in Elounda. Another important Greek chef, Giorgos Stylianoudakis, will mark the entrance of the Cretan cuisine to the high gastronomy. In fact, this was the subject of his book, “The way to the modern

Πάνω: Ο Μανώλης Παπουτσάκης και η φιλοσοφία του «αποτυπωμένη» στο εστιατόριό του Χαρούπι στη Θεσσαλονίκη / Above: Manolis Papoutsakis and his philosophy “displayed” in his restaurant Charoupi in Thessaloniki. Κάτω: Δύο signature πιάτα του Γιώργου Στυλιανουδάκη: Αρνί τουρλού και Χταπόδι με πράσα / Below: Two signature dishes of Giorgos Stylianoudakis: Lamb ratatouille and octopus with leek. ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΚΟΥΡΑΚΗΣ / YIORGOS KOUKOURAKIS

94 | ANEKORAMA 2022

Ο Γιάννης Μπαξεβάνης ήταν ο σεφ που έβαλε ξανά στο τραπέζι μας τα κρητικά χόρτα και βότανα / Giannis Baxevanis was the chef who put on our table again the Cretan greens and herbs.

τα οποία συνέδραμαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της μαγειρικής του προσωπικότητας. Το πάθος του και το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του μεταμόρφωσαν τα ξεχασμένα αγριόχορτα σε περιζήτητο γαστρονομικό πλούτο. Έβαλε στη βαλίτσα του –και στο τραπέζι μας– τα σταμναγκάθια, τις καυκαλήθρες και τους ασκολύμπρους, τους ασκορδουλάκους, τη μολόχα, το κρίταμο, μαζί με τα χαρούπια και τα λαγουδοπαξίμαδα και τα ταξίδεψε όχι μόνο στους πιο απαιτητικούς προορισμούς στην Ελλάδα, αλλά και στους πιο δύσπιστους πελάτες εκτός ελληνικών συνόρων (το εστιατόριο Ελιά στο Ντουμπάι, την κουζίνα του οποίου διευθύνει, βραβεύεται συνεχώς από το περιοδικό «Time Out» ανάμεσα στα 10 καλύτερα ευρωπαϊκά εστιατόρια του εμιράτου). Τα τελευταία χρόνια τον ξαναβρίσκουμε στον Άγιο Νικόλαο ως executive chef στα ξενοδοχεία Minos Beach Art Hotel, Minos Palace Hotel & Suites και Candia Park Village της bluegr Hotels & Resorts, ενώ ηγείται του βραβευμένου εστιατορίου Ferryman, που γράφει τη δική του ιστορία στην Ελούντα. Την είσοδο της κρητικής κουζίνας στην υψηλή γαστρονομία θα σηματοδοτήσει ακόμα ένας σπουδαίος Έλληνας σεφ, ο Γιώργος Στυλιανουδάκης. Για την ακρίβεια, αυτό ήταν το θέμα του βιβλίου του «Ο δρόμος προς τη σύγχρονη κρητική γαστρονομία» το 2015, μέσα στο οποίο ξεδιπλώνονται μία-μία οι γευστικές του μνήμες, μεταμορφωμένες σε εμπνευσμένες γκουρμέ δημιουργίες. Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες, η περιήγηση και μόνο καταφέρνει να ξυπνά συναισθήματα, αισθήσεις και αναμνήσεις. Λαχταράς το αρνί τσιγαριαστό, νιώθεις τη φρεσκάδα από τον μπακαλιάρο με πράσα, γλυκοπατάτα και αγριόχορτα, ιντριγκάρεσαι από τη νέα εκδοχή του στιφάδου, που κολυμπάει στα τραγανά κρεμμύδια και τα μυρωδικά. Απόφοιτος του Culinary Institute of America, με περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στις κουζίνες μεγάλων resorts και κορυφαίων εστιατορίων, όπως το Alain Ducasse au Plaza Athenée, το Le Manoir aux Quat’ Saisons, το Quique Dacosta και το Noma του René Redzepi, ο Γιώργος Στυλιανουδάκης ήταν ο ιδανικός άνθρωπος για να μας ξανασυστήσει τις γεύσεις της Κρήτης μέσα από την τεχνογνωσία και τις διεθνείς επιρροές του. Εμβληματική υπήρξε η παρουσία του στο ξενοδοχείο Avli στο

96 | ANEKORAMA 2022

Ρέθυμνο, όπου απογείωσε το εστιατόριο αποδεικνύοντας στην πράξη τις τεράστιες δυνατότητες της κρητικής κουζίνας. Μιας κρητικής κουζίνας που ειδικά τα τελευταία 15 χρόνια δεν κοιτάει μόνο προς τα μέσα, αλλά και προς τα έξω. Κατακτά πόλεις, ταξιδεύει ανθρώπους, μπαίνει σε γκουρμέ μενού (ο ανατρεπτικός ντάκος και η σφακιανή πίτα του Γκίκα Ξενάκη έγιναν κλασικά πιάτα στο Aleria), επισκέπτεται νέους προορισμούς. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, το Χαρούπι και τα Δέκα Τραπέζια του Μανώλη Παπουτσάκη στη Θεσσαλονίκη. Στη δική του Μέκκα της γεύσης, ο Μανώλης Παπουτσάκης υλοποιεί το ίδιο όραμα, να μυήσει τους Θεσσαλονικείς και τους Βορειοελλαδίτες στην κρητική δημιουργική κουζίνα. Εφόδιά του, το αστείρευτο ταλέντο, η βαθιά ποτισμένη στην κρητική γευστική παράδοση ψυχή του και τα ακαταμάχητα τοπικά προϊόντα που έρχονται απευθείας από το νησί. Συνδυάζοντας τις σύγχρονες τεχνικές με τις νέες μαγειρικές τάσεις συνέθεσε ένα συγκλονιστικό γευστικό μωσαϊκό που σε κάθε λεπτομέρειά του μυρίζει Κρήτη. Το απάκι carpaccio, τα φρεσκοζυμωμένα κεφτεδάκια σχάρας με ανεβατές μυζηθρόπιτες και γραβιέρα Κρήτης, οι μελάτοι κρόκοι με κρέμα στάκας και τρούφα και οι υπόλοιπες απολαυστικές εμπνεύσεις του μετέτρεψαν το ταπεινό χαρούπι, που τα παλιά χρόνια προοριζόταν μόνο για την εκτροφή των χοίρων, σε trademark της καινοτομίας στην κρητική κουζίνα, που δεν σταματά να αχνίζει τον καθημερινό αγώνα για επιβίωση και διατήρηση της παράδοσης. Άλλωστε, όπως λέει και ένα γνωμικό, η καινοτομία του σήμερα είναι η παράδοση του αύριο.

Cretan gastronomy”, in 2015, where his tasty memories unfold one by one, transformed into inspired gourmet creations. As one leafs through the book, feelings, senses and memories wake up. Graduate of the Culinary Institute of America, with more than 25 years of experience in the kitchens of great resorts and top restaurants, such as Alain Ducasse au Plaza Athenée, Le Manoir aux Quat’ Saisons, Quique Dacosta, and Noma by René Redzepi, Giorgos Stylianoudakis was the ideal man to introduce us again to Crete’s flavors through his know-how and international influences. His presence in Avli Hotel in Rethymno was pivotal: he made the restaurant very popular, proving the great potential of the Cretan cuisine. A Cretan cuisine that during the last 15 years has become extrovert; it conquers cities, makes people travel, joins gourmet menus, and visits new destinations. Characteristic examples: Charoupi and Deka Trapezia restaurants by Manolis Papoutsakis in Thessaloniki. In his own culinary heaven, Papoutsakis follows the same vision: he introduces the inhabitants of Thessaloniki and Northern Greece to the Cretan creative cuisine, using his inexhaustible talent, his soul which is deeply immersed in the Cretan tasty tradition, and the irresistible local produce which comes directly from the island. Combining modern techniques with new culinary trends he composed a fascinating tasty mosaic which smells of Crete in every detail. The Cretan cuisine fights everyday in order to survive and maintain its tradition. Besides, according to a popular saying: today’s innovation is tomorrow’s tradition.

Η «νέα εποχή» του κρητικού αμπελώνα άναψε το φιτίλι της επανάστασης του σύγχρονου κρητικού κρασιού. / The “new age” of the Cretan vineyard started the revolution of the contemporary Cretan wine.

WINE SCENE

“Ο

ΟΙΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

ι συμβιβασμοί είναι για τις σχέσεις, όχι για το κρασί», συμβουλεύει μια δημοφιλής ρήση, η οποία έχει αποδοθεί στον Sir Robert Scott Caywood, και οι οινοπαραγωγοί της Κρήτης τα τελευταία 15 χρόνια δείχνουν να την ακολουθούν κατά γράμμα, καθώς έχουν διαγράψει τη λέξη «συμβιβασμός» από την εντυπωσιακή παραγωγή τους. Μπορεί να ακούγεται οξύμωρο το να αποκαλείς την Κρήτη «αναδυόμενη δύναμη» στην οινοποιία όταν κουβαλά πίσω της μια παράδοση που μετρά τουλάχιστον 3.000 χρόνια, ωστόσο, η αναγέννηση που επιχειρείται τις τελευταίες δύο περίπου δεκαετίες στην κρητική αμπελοκαλλιέργεια και οινοποίηση δικαιολογεί στο ακέραιο τον χαρακτηρισμό αυτόν. Μια νέα γενιά οινοπαραγωγών, παίρνοντας τη σκυτάλη από τους πρεσβύτερους του οικογενειακού της περιβάλλοντος, ξεκίνησε να γράφει νέα κεφάλαια στο «βιβλίο» της σύγχρονης διαδρομής του κρητικού κρασιού, το οποίο κερδίζει ολοένα περισσότερους «αναγνώστες». Σε αυτό το νέο «βιβλίο» δύο από τα πιο σημαντικά κεφάλαια ανήκουν σε δύο οικογένειες οραματιστών, την οικογένεια Μανουσάκη και την οικογένεια Λυραράκη. Νοσταλγία, θύμηση, αναβίωση, επιστροφή, αναγέννηση είναι λίγες μόνο από τις λέξεις που διηγούνται όχι απλώς τη διαδρομή της προσπάθειάς τους, αλλά την ιστορία της συναρπαστικής ζωής τους. Η νοσταλγία για τον τόπο του ήταν πάντα η κινητήριος δύναμη για τον επιτυχημένο μετανάστη Τεντ (Θεόδωρο) Μανουσάκη, που σε πολύ μικρή και τρυφερή ηλικία βρέθηκε από τον Βατόλακκο Χανίων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μπορεί ο ίδιος να αποτέλεσε την ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου, ωστόσο το όραμά του να αναδείξει τον τόπο του τον έφερε πίσω στην πατρογονική γη. Σε αυτήν τη γη, στο χανιώτικο τερουάρ, καλλιέργησε –μεταφορικά και κυριολεκτικά– το πάθος του, τις ποικιλίες που θα έδιναν μια άλλη διάσταση στο κρητικό κρασί. Δεδομένου ότι ο Τεντ Μανουσάκης δεν ήταν οινολόγος ή αμπελουργός, επιστράτευσε μια ομάδα ειδικών παγκόσμιας εμβέλειας, οι οποίοι, αφού μελέτησαν και πειραματίστηκαν με το έδαφος, κατέληξαν ότι το οινοποιείο έπρεπε να επικεντρωθεί σε ποικιλίες της κοιλάδας του Ροδανού στη Γαλλία. Οι τελικές επιλογές Syrah, Grenache, Mourvèdre και Roussanne εγκλιματίστηκαν εξαιρετικά στο μικροκλίμα της περιοχής και

It may sound strange to call the Cretan winery “a rising force”, since it carries a tradition of at least 3,000 years, however the revival which takes place during the last two decades in the Cretan viniculture and wine making, fully justifies this term. A new generation of wine producers took over from their family’s elders and began to write new chapters in the “book” of the Cretan wine’s contemporary route. In this new “book”, two of the most important chapters belong to two visionary families: Manousakis and Lyrarakis family. Nostalgia, memories, revival, return, rebirth are only few of the words which narrate not only the course of their effort, but the history of their fascinating life. Nostalgia for his homeland always was a driving force for successful immigrant Ted (Theodor) Manousakis, who went to the United States from Vatolakos, Chania in a very young and tender age. Although he is the personification of the American Dream, his vision to promote his homeland, brought him back to his ancestors’ land. Here, in the terroir of Chania, he cultivated – metaphorically and literally – his passion, the varieties which would give another dimension to the Cretan wine. Since Ted Manousakis was not an oenologist or a vine grower, he summoned a team of specialists of worldwide reputation, who studied and experimented with the soil, and finally decided that the winery should concentrate on varieties of France’s Rhône Valley. The final selections Syrah, Grenache, Mourvèdre and Roussanne were well acclimatized to the region’s microclimate and they continue to play a leading role in the farm’s fine organic wines till today, with Nostos Blend label as their flagship; in the past this wine had been characterized as a supreme Greek red wine. Leaving the White Mountains slopes in Chania, we move to the second important stop: mountainous village Alagni in Heraklion. There, in 1966, two brothers, Manolis and Sotiris Lyrarakis, set up a winery which played a leading role in the revival of forgotten native varieties, beginning with Dafni and Plyto. In 2010, the most promising, but almost forgotten, self-sown Melissaki marked the third revival, this time by the family’s second generation which insists to maintain alive the vision, constantly searching for old vineyards. Innovation, passion, and contemporary knowledge are depicted in

Πάνω: Κτήμα Μανουσάκη. Η Αλεξάνδρα Μανουσάκη, νεότερη κόρη του Τεντ, και ο σύζυγός της, Afshin Molavi, έχουν αναλάβει τα ηνία της οινοποιίας / Above: Manousaki Estate. Alexandra Manousaki, Ted’s youngest daughter and her husband, Afshin Molavi, are the winery’s executives. Κάτω: Οινοποιία Λυραράκη. Ο Βαρθολομαίος Λυραράκης στον αμπελώνα-μουσείο για τις τοπικές ποικιλίες / Below: Lyraraki Winery. Bartholomew Lyrarakis in the vineyard-museum of the local varieties. ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΚΟΥΡΑΚΗΣ / YIORGOS KOUKOURAKIS

98 | ANEKORAMA 2022

Το Scalani Hills Residences στο κτήμα του Οινοποιείου Μπουτάρη / Scalani Hills Residences in the Boutari Winery estate.

συνεχίζουν μέχρι σήμερα να πρωταγωνιστούν στα σπουδαία βιολογικά κρασιά του κτήματος, με ναυαρχίδα την ετικέτα Nostos Blend, που έχει χαρακτηριστεί στο παρελθόν κορυφαίο ελληνικό ερυθρό κρασί. Αφήνοντας τις πλαγιές των Λευκών Ορέων στα Χανιά, μεταφερόμαστε στον δεύτερο σημαντικό σταθμό και στο ορεινό χωριό Αλάγνι στο Ηράκλειο. Εκεί το 1966 δύο αδέρφια, ο Μανώλης και ο Σωτήρης Λυραράκης, έστησαν το οινοποιείο που θα πρωτοστατούσε στην αναβίωση ξεχασμένων γηγενών ποικιλιών. Η αρχή έγινε με τις ποικιλίες Δαφνί και Πλυτό. Αυτά ήταν τα πρώτα σταφύλια που ερευνήθηκαν από την οικογένεια Λυραράκη. Και εδώ η αγάπη για τον τόπο και την παρατημένη κληρονομιά μετατράπηκαν σε άσβεστη φλόγα, ωστόσο, μόλις το 1992 κατάφεραν και εμφιάλωσαν για πρώτη φορά το δικό τους κρασί χρησιμοποιώντας το όνομα Λυραράκης, καθώς η αμπελουργία στην Κρήτη πέρασε δύσκολα τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Το 2010, το πολλά υποσχόμενο, αλλά σχεδόν ξεχασμένο αυτοφυές Μελισσάκι σηματοδοτεί την 3η αναβίωση, αυτήν τη φορά από τη δεύτερη γενιά της οικογένειας, που επιμένει να διατηρεί ζωντανό το όραμα με την αδιάκοπη αναζήτηση παλαιών αμπελώνων. Η καινοτομία, το πάθος και η σύγχρονη γνώση αποτυπώνονται στο υψηλό ποιοτικό επίπεδο της συνολικής λειτουργίας της εταιρείας, αναδεικνύοντας το Οινοποιείο Λυραράκη σε ιδανικό πρεσβευτή του σύγχρονου κρητικού οίνου – σήμερα, περίπου το 50% των κρασιών του εξάγεται σε 26 χώρες εκτός Ελλάδας, ανάμεσά τους η Γερμανία, το Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Νέα Ζηλανδία. Από τους μεγάλους πρωταγωνιστές, ωστόσο, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε μια ετικέτα με βαριά κληρονομιά στην ελληνική αμπελουργία. Η Οινοποιία Μπουτάρη το 2004 πρόσθεσε το 5ο μέλος στην ιστορική «οικογένειά» της, δημιουργώντας έξω από το χωριό Σκαλάνι του Ηρακλείου, στο κτήμα Φανταξομέτοχο, το νεότερο και πιο σύγχρονης αισθητικής οινοποιείο της. Κύριος στόχος και εδώ, με τον συγκεκριμένο αμπελώνα –να σημειωθεί πως η φύτευσή του είχε ξεκινήσει ήδη

100 | ANEKORAMA 2022

στις αρχές του ’90–, ήταν να τεθούν οι βάσεις για την περαιτέρω ανάδειξη του κρητικού κρασιού παγκοσμίως. Από το 2015, την ξεχωριστή εμπειρία στο μοντέρνο αυτό οινοποιείο συμπληρώνει η δυνατότητα διαμονής στο Scalani Hills Residences, το ανακαινισμένο παλιό μετόχι, που στα φετινά Tourism Awards 2022 βραβεύτηκε με το ανώτατο βραβείο Platinum στην κατηγορία «Οινική Κουλτούρα». Οι μεμονωμένες προσπάθειες όμως υπήρχαν πάντα στην κρητική οινοποίηση. Αυτό που την ενδυνάμωσε, την έκανε εξωστρεφή και την τοποθέτησε δίπλα στις καλύτερες ετικέτες παγκοσμίως είναι η υιοθέτηση του δόγματος «Stronger together, weaker apart». Και δηλωτικό πειστήριο της ομαδικής δουλειάς και της συγκροτημένης στρατηγικής αποτελεί η πρωτοβουλία «Wines of Crete», που αγκάλιασε τον κρητικό οινοποιητικό κλάδο και τον τοποθέτησε κάτω από μια ενιαία ομπρέλα, με στόχο την αναγνώριση του κρητικού οίνου και την ανάπτυξη του οινοτουριστικού ρεύματος. Σήμερα, περίπου 60 οινοποιεία στην Κρήτη έχουν ενσαρκώσει τη λέξη «αναγέννηση» όσον αφορά την τοπική οινοποίηση. Το να αλλάξεις το αμπελουργικό και οινικό τοπίο σε 15-20 χρόνια είναι σχεδόν εξωπραγματικό, συμβαίνει όμως εμφατικά, ουσιαστικά και αποφασιστικά. Εξαγωγές, οινοτουρισμός, εκθέσεις, βραβεία είναι οι καρποί της συνεργασίας και της ομαδικής δουλειάς των οινοποιών της Κρήτης, που αποτελούν ένα ανεπανάληπτο και διαφωτιστικό case study του ιδανικού rebranding. «Home is where the wine is», υπαγορεύει μια άλλη δημοφιλής ρήση, και ίσως αυτό να εξηγεί γιατί οι οινοπαραγωγοί της Κρήτης επιμένουν να μεγαλουργούν εκεί που είναι το σπίτι τους.

the high quality level of the company’s total operation, elevating Lyrarakis Winery to an ideal ambassador of contemporary Cretan wine. Today, approximately 50% of its wines are exported to 26 countries abroad. When we talk about leading players, we cannot omit a label with a heavy heritage in the Greek vine growing. In 2004, Boutari Winery added a 5th member to its historic “family”, creating outside Scalani village of Heraklion, in the Fantaxometocho estate, its newest and most contemporary winery. The main target here with this specific vineyard – note that its planting had already started in the beginning of the ’90s – was to set the base of the Cretan wine’s further international promotion. Since 2015, the unique experience in this exceptional winery is enhanced by the opportunity to stay in the Scalani Hills Residences, the renovated old metochi, which won the Platinum top award in the “Vinous Culture” category at this year’s Tourism Awards 2022. Individual efforts always existed in the Cretan wine scene, but what made it stronger, extrovert and placed it next to the best labels worldwide, was the motto “Stronger together, weaker apart”. Proof of the teamwork and well-balanced strategy is the “Wines of Crete” initiative which placed the Cretan wine making sector under a single umbrella, aiming towards its recognition and the evolution of the wine tourism trend. To change the wine growing landscape in 1520 years is almost impossible, but it happens here. Exports, wine tourism, exhibitions, awards are the fruits of teamwork of Crete’s wine makers who constitute an unprecedented and enlightening case study of the ideal rebranding.

Η Άγνωστη Κρήτη περνά στο προσκήνιο με εναλλακτικές προτάσεις για όλες τις εποχές και όλους τους επισκέπτες. / Unknown Crete plays a leading role with innovative proposals for all seasons and visitors.

EXPERIENCES / ACTIVITIES

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ / ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

την Κρήτη μπορείς να βάλεις τα ορειβατικά σου και με το σακίδιο στην πλάτη να μετατραπείς σε ατρόμητο πεζοπόρο που ανακαλύπτει την άγρια ομορφιά του νησιού ή να φορέσεις την καταδυτική στολή σου και να κολυμπήσεις ανάμεσα σε σταλακτίτες και απολιθώματα ελεφάντων στο ομώνυμο σπήλαιο στο Δρέπανο Ακρωτηρίου. Στην Κρήτη, πάλι, μπορείς με αφετηρία τα Φαλάσαρνα να πετάξεις ψηλά με αλεξίπτωτο πλαγιάς ατενίζοντας, σαν ζωντανή καρτποστάλ, το ηλιοβασίλεμα στο ακρωτήρι της Γραμβούσας ή να κάνεις bungee jumping από τη γέφυρα της Αράδαινας, τη δεύτερη ψηλότερη για τέτοια άλματα στην Ευρώπη (138 μ.). Στην Κρήτη, όμως, μπορείς να φορέσεις και τα πέδιλα του σκι –ναι, του σκι–, το κράνος και τα γυαλιά σου και να κατέβεις με τα μπατόν σου τις χιονισμένες πλαγιές του Ψηλορείτη, απολαμβάνοντας μια εμπειρία που οι «New York Times» χαρακτήρισαν ως την «κορυφαία για εαρινό σκι». Με άλλα λόγια, η Κρήτη είναι το ιδανικό σκηνικό για να μετατραπείς σε Jim Carrey στην ταινία «Ναι σε Όλα» και να αφεθείς σε δεκάδες αλησμόνητες εμπειρίες, καθώς ο όρος «δραστηριότητες στην Κρήτη», τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια, έχει πάψει να αποτελεί αποκλειστικά συνώνυμο της επίσκεψης στην αρχαία Κνωσό ή της πεζοπορίας στο φαράγγι της Σαμαριάς. Εναλλακτικές δραστηριότητες, πολυποίκιλοι προορισμοί και καινοτόμες πρωτοβουλίες έρχονται όχι απλώς να συμπληρώσουν το μωσαϊκό της κρητικής φιλοξενίας, αλλά και να αναδείξουν τον ανεξερεύνητο πλούτο του μεγαλύτερου νησιού της χώρας. Μία από τις πιο καινοτόμες προτάσεις έρχεται από το εργαστήρι αρχαιολογίας και τέχνης Archaeolab, που γεννήθηκε από την Κούλα Μπορμπουδάκη στην Κίσσαμο Χανίων και έχει ως κεντρική δράση την προσομοίωση ανασκαφής μινωικής κατοικίας με βιωματικό χαρακτήρα. Κι αν η εικόνα μικρών και μεγάλων επίδοξων αρχαιολόγων να παρασκευάζουν φάβα στην τριποδική χύτρα φαντάζει ανατρεπτική, σκεφτείτε τώρα εκατοντάδες σκιέρ να πίνουν ρακή και να χορεύουν στους ήχους της κρητικής λύρας πριν ξεκινήσουν τον αγώνα τους στο νοτιότερο σημείο ορειβατικού σκι της Ευρώπης. Ο θεσμός Pierra Creta, που μας συστήθηκε το 2014, αφήνει πίσω την ηλιόλουστη Κρήτη και μας μεταφέρει στις ομιχλώδεις χιονισμένες πλαγιές του Ψηλορείτη, των Λευκών Ορέ-

ων και της Δίκτης. Ένας άλλος κόσμος και ένα άγριο φυσικό αριστούργημα υποδέχονται επισκέπτες από όλο τον πλανήτη, διευρύνοντας τον χώρο και τον χρόνο για μια επίσκεψη στην Κρήτη. Από την αναρρίχηση στις τραχιές πλαγιές του Γκίγκιλου και την πεζοπορία στο Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4, που ενώνει την Κίσσαμο με τη Ζάκρο, μέχρι το γευστικό ταξίδι στην Κρήτη της Εποχής του Χαλκού –μέσα από την πλατφόρμα Minoan Tastes της δρ. Jerolyn Morrison– ή τη γνωριμία με τα δεκάδες οινοποιεία της Κρήτης, τα «ναι» που μπορείτε να πείτε είναι αμέτρητα. In Crete, you can hike and discover the island’s wild beauty, or wear your diving suit and swim among stalactites and elephant fossils in Drepano Akrotiri cave. Starting from Falasarna, you can fly on a paraglider and admire the sunset at Cape Gramvousa, or bungee jump from Aradena Bridge, the second taller in Europe (138m). You can wear your skis, your helmet, and your glasses and descend Psiloritis’ snow covered slopes, enjoying an experience that the New York Times characterized as “The best spring skiing anywhere”. For the last 15 years, activities in Crete do not include only a visit to ancient Knossos, or a hike in Samaria gorge. Alternative activities, diverse destinations and innovative initiatives fill the Cretan hospitality’s mosaic, and highlight the unexplored wealth of Greece’s biggest island. One of the most innovative proposals comes from Archaeolab, the archaeology and art workshop created by Koula Borboudaki in Kissamos, Chania; its main activity is an excavation simulation of a Minoan house with an experiential character. And if the sight of potential archaeologists preparing fava in a tripod cooking pot seems strange, imagine hundreds of skiers sipping raki and dancing to the sound of the Cretan lyra before they start their race at Europe’s southernmost mountaineering ski point. The Pierra Creta mountaineering ski race which began in 2014, takes you to Psiloritis’ misty snow-covered slopes, the White Mountains and Dikti. Try climbing Gingilos mountain’s rough slopes, hike on European Path E4, taste Copper Age flavors – through the Minoan Tastes platform by Dr. Jerolyn Morrison – or visit Crete’s hundreds of wineries, and you’ll never forget your trip to Crete.

Πάνω / Above: Η Κρήτη αναδείχθηκε σε κορυφαίο προορισμό για εαρινό σκι από τους «New York Times» / “The New York Times” referred to Crete as the best spring skiing destination. Κάτω / Below: Οι απέραντες κρητικές παραλίες είναι ιδανικές για ελεύθερη ιππασία δίπλα στη θάλασσαThe vast Cretan beaches are ideal for free horse riding by the sea. ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΚΟΥΡΑΚΗΣ / YIORGOS KOUKOURAKIS

102 | ANEKORAMA 2022

come, relax, enjoy Mέλος του ομίλου Part of the Group

www.akali-hotel.gr

Akali hotel

HOTEL SERVICES & FACILITIES: 24-hour Concierge and Reception | Air Conditioning | Room Service | Restaurant – Bar | Breakfast

Kισσάμου 55, Χανιά, Κρήτη 55 Κissamou St., Chania, Crete, Greece Τ: +30 28210 92872-5, F: +30 28210 92876 E: reservations@akali-hotel.gr

#B eSmar t

B o n u s

P r o g r a m

Γίνετε μέλος ! Kερδίστε εκπτώσεις, δωρεάν εισιτήρια, αποκλειστικά προνόμια και μοναδικές προσφορές από συνεργαζόμενες επιχειρήσεις. Ενημερωθείτε στο www.aneksmart.gr

Become a Smart member ! Enjoy discounts, free tickets, exclusive privileges and unique offers from partner firms. Visit www.aneksmart.gr

www.anek.gr

-list C H A N I A Οι καλύτερες προτάσεις για να δείτε, να ζήσετε και να γευτείτε ό,τι ωραιότερο έχει να προσφέρει η δυτικότερη πλευρά της Κρήτης. / Our top suggestions in order to see, experience, and savor the best in the westernmost side of Crete.

-list

1 Ο Δημήτρης Μαλανδρένης, δημιουργός του Matzénta kuzina del sol.

/ Dimitris Malandrenis, chef-restaurateur of Matzénta kuzina del sol. 2 Τα Χάλκινα / Chalkina 3 Señal 4 Ο Μύλος του Κερατά / Mylos tou Kerata

Wine & Dine

ΤΑ TOP ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ

Τα Χάλκινα αλλιώς / Chalkina revamped

Σε μια πόλη κρητική και κοσμοπολίτισσα, η γεύση είναι μια μεγάλη περιπέτεια. / Flavor becomes a great adventure in a Cretan cosmopolitan city. 3

The key-player

Ταλαντούχοι, πολίτες του κόσμου, γνώστες του αντικειμένου, συντονισμένοι με ό,τι τελευταίο συμβαίνει στην παγκόσμια γαστρονομία, οι νέοι πρωταγωνιστές της χανιώτικης εστίασης βάζουν τη δική τους σφραγίδα στο τοπίο του φαγητού, με εστιατόρια που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τις μεγάλες μητροπόλεις. Ο Δημήτρης Μαλανδρένης βρέθηκε στο Μεξικό να σπουδάζει την αυθεντική κουζίνα των moles και των adobos και επέστρεψε στα Χανιά πριν από δύο χρόνια για να μας ενθουσιάσει με την πολυπολιτισμική κουζίνα του Matzénta kuzina del sol, κερδίζοντας μια μόνιμη θέση στη must list της πόλης. The new stars of Chania’s food scene are citizens of the world in sync with the latest international gastronomic trends, placing their creative stamp on restaurants that lack nothing in comparison to their counterparts in the world’s greatest metropolises. After studying the authentic culinary tradition of the moles and the adobos in Mexico, Chaniot Dimitris Malandrenis returned to his hometown to delight us with Matzenta kuzina del sol’s multicultural gastronomic creations – thereby securing a place on the town’s Must List.

108 | ANEKORAMA 2022

Νέα άφιξη / New entry Στην ατμοσφαιρική πλατεία Κατεχάκη, με φόντο τη θάλασσα, το Señal αποτελεί στέκι για καφέ, brunch, κοκτέιλ και φαγητό. Εκτός από το πανέμορφο σημείο, θα απολαύσετε comfort γεύσεις με έμπνευση από ολόκληρο τον κόσμο: tacos και chimichangas, risotti και spaghetti, ψαρικά αλλά και rib-eye και ένα «ψαγμένο» brunch menu. The latest entry in Katehaki Square, Señal is your must goto-place for coffee, cocktails and meals. Sea-gazing, gorgeous spot aside, this is where you’ll enjoy comfort food with global influences: tacos, chimichangas, risotti, spaghetti and a luscious brunch menu.

Πάνω στην περαντζάδα του Βενετσιάνικου Λιμανιού, τα ανανεωμένα Χάλκινα προσφέρουν μια νέα ματιά στην κρητική γαστρονομία (δοκιμάστε τα αβγά με στάκα και τρούφα), αλλά και εξαιρετικές επιλογές σε κρεατικά, με αγαπημένα μας το τσιγαριαστό με τους ασκολίµπρους και την μπριζόλα σβησμένη με μαρουβά. Την εμπειρία των γεύσεων ολοκληρώνουν ιδανικά το άψογο σέρβις και η ενημερωμένη κάβα. On the Venetian harbour’s promenade, Halkina offers a new take on Cretan gastronomy and an array of exceptional meat-based dishes – the lamb with Cretan greens and the pork chop with Marouvas wine, are to-die-for. The flavorsome experience is rounded off with stellar customer service and select local wines.

Must-visit

Η διακόσμηση με λαχανικά και φρούτα στον Μύλο του Κερατά μεταμορφώνει την καταπράσινη αυλή με τον παλιό ενετικό νερόμυλο σε ένα παραμυθένιο σκηνικό. Απόλυτο must, το σπιτικό παγωτό με γεύσεις φασκόμηλο με μέλι, σύκο με μέλι και λεβάντα. The seasonal decor with vegetables and fruit at Mylos tou Kerata restaurant transforms the green courtyard with the old Venetian watermill into a fairytale setting. Don’t miss the homey ice-cream with sage and honey, fig and honey and lavender flavors.

TOP PICKS

Argentina

DINING FISH RESTAURANT Σταθερό ραντεβού για ψαροφάγους με απαιτήσεις, στο Κολυμπάρι, ακριβώς πάνω στο λιμάνι, από το 1988. Ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά από τα ιδιόκτητα ιχθυοπωλεία, λαχανικά από το περιβόλι και τα καλύτερα ντόπια προϊόντα απογειώνουν το εξαιρετικό μενού με παραδοσιακές αλλά και αναπάντεχες δημιουργικές εμπνεύσεις. Ανάμεσα στα κορυφαία πιάτα του σεφ Γιώργου Καπενεκάκη, ο ροφός γιουβέτσι και ο μπακαλιάρος με σταμναγκάθι σε σάλτσα μπιάνκο. Χωρίς επιτηδευμένες πολυτέλειες, η Argentina προσθέτει κάθε χρόνο διακρίσεις στο παλμαρέ της (Βραβείο Ελληνικής Κουζίνας 2017, 2018, 2019 από τους Χρυσούς Σκούφους κ.ά.) και μας υποδέχεται στην πιο ταξιδιάρικη βεράντα πάνω από το πέλαγος. This permanent meeting place of hard to please fish lovers is situated at the charming port of Kolymbari since 1988. Its excellent menu is based on very fresh fish and seafood

from their own fish shops, vegetables from their garden, and on the best local products. Two of the outstanding dishes of chef Giorgos Kapenekakis are: blackfish with pasta, and cod with “stamnagathi” in bianco sauce. Every year, this no-frills restaurant adds new distinctions to its track record (2017-2018-2019 Greek Cuisine Award from the Golden Chef’s Hats etc.). Κολυμπάρι, Πλατανιάς / Kolympari, Platanias +30 28240 22243 www.argentinakapenekis.gr Instagram: @argentina_kapenekis

-list

TOP PICKS

Matzénta kuzina del sol DINING FUSION AT ITS BEST

H γαστροταβέρνα που τα τελευταία δύο χρόνια ταράζει τα νερά σε όλους τους γαστρονομικούς κύκλους της χώρας είναι ένας φωτεινός χώρος off the beaten path, με ζεστά χρώματα, και προσφέρει άμεση αποσυμπίεση από τις 6 μ.μ. Το à la carte μενού των 11 πιάτων αλλάζει με γνώμονα τη διαθεσιμότητα των πρώτων υλών, που φτάνουν στην κουζίνα από το βιολογικό μποστάνι του εστιατορίου στις Μουρνιές, και περιέχει αριστουργήματα που συνδέουν την Οαχάκα με την Κρήτη: μαγιάτικο σε κρητικά μπανανόφυλλα, taco με κουρκούτι μπακαλιάρου, pico de gallo και καπνιστή σάλτσα μαγιονέζας, tostada με λαβράκι και χανιώτικο αβοκάντο, arroz a la tumbada με καλαμάρι, μύδια και αγιογαληνιώτικη κακαβιά, ροφό με γλυκοπατάτα, chicharrón ψαριού με σάλτσα πιπεριάς guajillo. Όλα τα λαχανικά είναι οργανικά, τα ψάρια αλιεύονται με ορθές πρακτικές από το Κρητικό πέλαγος και το κρέας είναι ελευθέρας βοσκής, από τα βουνά δίπλα στη θάλασσα στο Σφηνάρι – συχνά, δε, καταλήγουν να σιγοψήνονται σε φούρνο barbacoa. Συνοδεύονται από εμφιαλωμένα και μη κρασιά, αποκλειστικά από κρητικούς αμπελώνες, επιλεγμένες ετικέτες mezcal, τεκίλας και ρακής και 4 μαργαρίτες με φρέσκο χανιώτικο λάιμ. This gastro-tavern impresses the country’s gastronomic scene for the last two years. Its 11-dish à la carte menu changes according to

the availability of raw materials supplied by its own organic farm and contains delicacies that connect Mexico with Crete: yellowtail amberjack on local banana leaves, pico de gallo and smoked mayonnaise sauce, tostada with sea bass and local avocado, arroz a la tumbada with squid, mussels and fish soup, blackfish with sweet potato, fish chicharrón with guajillo pepper sauce. The vegetables are organic, the fish fresh from the Cretan Sea, and the meat from free-range animals is braised in a barbacoa oven. For drinks, Cretan wines, mezcal, tequila, raki, or Margarita cocktails are served. Ελύρου & Πολυρρηνίας 27, Χανιά / Εlirou & 27 Polirrinias St., Chania +30 697 240 6469 FB: Matzénta kuzina del sol

Χανιά A CITY OF MANY TALES

chaniatourism.com

-list

O Μύλος του Κερατά / O Mylos tou Kerata DINING ALL TIME CLASSIC

Kάθε επίσκεψη στα Χανιά περιλαμβάνει ένα «προσκύνημα» σε αυτό το πρώην χάνι στον κεντρικό δρόμο του Πλατανιά, με ντόπιους και ξένους να απολαμβάνουν αυθεντική κρητική κουζίνα, φτιαγμένη από έμπειρα χέρια, στα όμορφα τραπέζια του, κάτω από μουριές, λεμονιές και την αιωνόβια δάφνη.

TOP PICKS Σε ένα πλούσιο μενού θα βρείτε κλασικές κρητικές γεύσεις –καλιτσούνια, γαμοπίλαφο, xoχλιούς–, αλλά και πλήθος άλλων ορεκτικών, μαγειρευτών και πιάτων της ώρας, όλα με φρέσκες, ντόπιες πρώτες ύλες και κρητικό ελαιόλαδο. Μαζί, 120 επιλεγμένα κρασιά του ελληνικού αμπελώνα. Καθημερινά, από τις 6 μ.μ., σε έναν ολόδροσο κήπο με αρωματικά φυτά και αιωνόβια δέντρα, όπου το κυρίως θέμα είναι το φαγητό. Can you think of anything better than to sit at a table under mulberry and lemon trees and an age-old laurel and enjoy authentic Cretan cuisine? That’s what anyone who visits Chania does at least once as Mylos has a reputation all over Greece. In this cool – full of aromatic plants and age-old trees – garden food is the main issue and all dishes are prepared with fresh local produce and the renowned Cretan olive oil. Daily from 6 p.m. Πλατανιάς / Platanias +30 28210 68578 www.mylos-tou-kerata.gr

Tαμάμ / Tamam

DINING ETHNIC CUISINE Αν δεν κάτσεις εδώ, είναι σαν να μην έφαγες ποτέ σου στα Χανιά. Πασίγνωστο αγαπημένο στέκι από το 1982, επιμένει ευλαβικά στη σπιτική ελληνική και πολίτικη κουζίνα και στις καλύτερες τοπικές πρώτες ύλες. Χουνκιάρ μπεγιεντί, ρολό κατσικάκι γεμιστό με στάκα, ιρανικό πιλάφι, σμυρνιώτικος

λαγός, γιαουρτλού και κρητική κρεατόπιτα αποθεώνουν την πολυπολιτισμικότητα της πόλης και συνοδεύονται από εκλεκτές ετικέτες κρασιών του κρητικού και ελληνικού αμπελώνα. Βολευτείτε στο ατμοσφαιρικό εσωτερικό του κτιρίου που λειτουργούσε από το 1400 ως χαμάμ ή στο πλακόστρωτο σοκάκι και απολαύστε ένα τραπέζι που θυμίζει κάθε μέρα Κυριακή, όλο τον χρόνο. A must-visit destination in Chania, which operates since 1982, uses the best local ingredients in recipes from Greece and Constantinople: Hünkār Beğendi, rolled baby goat meat filled with butterfat, Iranian pilaf, cooked hare meat, giaourtlou and Cretan meat pie confirm the city’s multicultural spirit, accompanied by fine wines from Crete and other Greek regions. The edifice used to be a hammam since 1400.

Ζαμπελίου 49, Παλιό Λιμάνι, Χανιά / 49 Zampeliou St., Palio Limani, Chania +30 28210 96080 www.tamamrestaurant.com

-list 1 Το ατμοσφαιρικό setting του Έλα.

/ Ela restaurant in a historic setting. 2 Θράκα / Thraka 3 Το Θαλασσινό Αγέρι

στα μαγικά Ταμπακαριά. / Thalassino Ageri at Tabakaria 4 Argentina

Ένα εστιατόριο-αξιοθέατο / A restaurant worth seeing

Η συναγωγή Ετζ Χαγίμ είναι προορισμός από μόνη της, αλλά οι μυημένοι κατευθύνονται προς τα μεσαιωνικά αυτά σοκάκια για έναν ακόμα λόγο. Στον χώρο του παλιού βενετσιάνικου σαπωνοποιείου, η ταβέρνα Έλα σερβίρει από τα καλύτερα παϊδάκια στο νησί, «σπιτικά» ντολμαδάκια και σφακιανό με τη δική τους οικογενειακή συνταγή. Οι μερίδες είναι γενναιόδωρες και οι τιμές λογικές, ενώ η ατμόσφαιρα με τον ρομαντικό φωτισμό σε ταξιδεύει. Καθόλου τυχαίο που το αγαπούν οι εγκυρότεροι διεθνείς οδηγοί. Etz Hayim synagogue is a destination in its own right, but the connoisseurs head to these medieval alleyways for yet another reason. Housed in a Venetian soap factory, Ela serves some of the island’s best lamb chops, homestyle stuffed vine leaves and “lamb tsigariasto” based on a family recipe. Portions are generous and prices are fair, while the evocative lighting adds to the atmosphere. It’s no coincidence that Ela is a favorite to the world’s top travel guides.

Σαν παλιό σινεμά / Like an old movie set

Το δείπνο στο Θαλασσινό Αγέρι, με φόντο τα μαγικά Ταμπακαριά, είναι από εκείνες τις εμπειρίες που θα φυλάξετε για πάντα στο άλμπουμ με τις πιο πολύτιμες καλοκαιρινές αναμνήσεις σας. Αξίζει να έρθετε λίγο πριν από το ηλιοβασίλεμα, για να απολαύσετε την πιο μαγική ώρα ενός σκηνικού που μοιάζει βγαλμένο από ταινία του ιταλικού νεορεαλισμού. Μην παραλείψετε τη διάσημη ταραμοσαλάτα του, αλλά και μην υπερβάλετε στα ορεκτικά, γιατί το ψάρι στη σχάρα εδώ είναι τόσο καλό που επιβάλλεται να το τιμήσετε μέχρι την τελευταία μπουκιά. Dinner at Thalassino Ageri, with Tabakaria in the background, is an experience that you will keep forever in your album with your most valuable summer memories. Come here just before the picturesque sunset, enjoy the dreamy movie set that reminds of an old neorealist film, and savor the restaurant’s delicious grilled fish and the fish roe pate.

Όλα στη Θράκα / BBQ experts

Με ένα επιπλέον κατάστημα –σε ένα καλαίσθητο νεοκλασικό στην πλατεία

114 | ANEKORAMA 2022

Ελευθερίας, στα Δικαστήρια– η Θράκα πρόσθεσε ένα ακόμα σημείο συνάντησης για τους καλοφαγάδες της πόλης και παραμένει ένας all-time classic προορισμός για αυθεντικό σουβλάκι και όχι μόνο: σημεία αναφοράς τα spareribs, η χορταστική ποικιλία σχάρας και η ζουμερή μοσχαρίσια. With its recently launched store in a neoclassical mansion in Chania’s Dikastiria Square, Thraka has just offered the city’s BBQ lovers a new meeting spot. An all-time classic destination for authentic souvlaki, Thraka also stands out for its spare ribs, mixed grill platter and juicy veal steak.

Destination dining

Πολλοί την αποκαλούν «Βαρούλκο των Χανίων», αλλά η πολυβραβευμένη Argentina δεν είναι μόνο προορισμός για gourmet foodies. Εδώ, πέρα από τις εμπνευσμένες «Προτάσεις του Σεφ», θα απολαύσετε όλα τα αγαπημένα, κλασικά πιάτα –από καλαμαράκια και γαριδάκι τηγανητό μέχρι μύδια αχνιστά– όπως τα

ονειρεύεστε, χάρη στα φρεσκότατα ψαρικά αλλά και στο εξαιρετικό τηγάνι της κουζίνας. Often likened to Michelin-starred “Varoulko”, the multi-awarded “Argentina” is not just a destination for gourmands. Inspired “Chef Creations” aside, this is where you’ll find alltime classics, including calamari and fried shrimps, in their best version, thanks to the fresh raw materials and the cook’s skill.

-list

TOP PICKS

Θράκα / Thraka

DINING GRILL HOUSE Πέρασαν σχεδόν 20 χρόνια από τότε που η Θράκα, στην Αναγνώστου Γογονή, έστρωσε τα τραπέζια της, προσφέροντας υπέροχες γευστικές εμπειρίες. Με μόνιμη δέσμευση για κορυφαία ποιότητα, οι φρέσκες σαλάτες προετοιμάζονται τη στιγμή που τις επιλέγετε, ενώ τα χειροποίητα μπιφτέκια τους κάνουν τη διαφορά. Το μενού περιλαμβάνει λαχταριστές προτάσεις που ετοιμάζονται στον ξυλόφουρνο και αυθεντικές συνταγές για ριζότο και ζυμαρικά, ενώ τα ιδανικά ψημένα κρεατικά, κεμπάπ, μπριζόλες κ.ά. συνοδεύουν την απολαυστική διαδρομή. Στα Επί ποδός by Θράκα και Παραδοσιακόν by Θράκα, στη Χατζημιχάλη Γιάνναρη, θα δοκιμάσετε το νοστιμότερο παραδοσιακό σουβλάκι στα κάρβουνα 24 ώρες το 24ωρο, ενώ το νέο κατάστημα στην πλατεία Ελευθερίας, στα Δικαστήρια, πρόσθεσε μια ακόμη γευστική πρόταση στις επιλογές σας. Απολαυστικές γευστικές προσφορές σάς περιμένουν στο www.thraka.com, με τις online παραγγελίες σας. For almost 20 years now, “Thraka” on Anagnostou Gogoni St. serves delicious, tasty, high quality dishes in a new menu, which includes outstanding flavors: cool salads prepared to order, authentic recipes of risotti and pasta cooked in a wood oven, juicy hand made burgers, spare ribs, perfectly grilled meat, kebab, steaks etc. Savor the tastiest traditional souvlaki grilled on a charcoal grill, 24/7, at “Epi Podos byThraka” and at “Paradosiakon by Thraka” on Chatzimichali Giannari St, while the new “Thraka” at Eleftherias Square, added a new hotspot to your favorite places. Delicious offers await your online orders at www.thraka.com. Aναγνώστου Γογονή 77 / 77 Anagnostou Gogoni St., Χατζημιχάλη Γιάνναρη 34 / 34 Chatzimihali Giannari St. Χατζημιχάλη Γιάνναρη 36 / 36 Chatzimihali Giannari St Παπαναστασίου 2 / 2 Papanastasiou St. +30 28210 70017, www.thraka.com

Θ αλασσινό α γέρι T halassino a geri ΨΑΡΟΤΑΒΕΡΝΑ

FISH TAVERN

ΒΙΒΙΛΆΚΗ 35, ΤΆΜΠΆΚΆΡΙΆ, ΧΆΛΈΠΆ, ΧΆΝΙΆ / 35 VIVILAKI STR, TABAKARIA, HALEPA, CHANIA TEL. +30 28210 51136 | +30 6947 939146 ΛΙΟΝΆΚΗΣ ΝΈΚΤΆΡΙΟΣ / LIONAKIS NEKTARIOS WWW.THALASINO-AGERI.GR

-list 1 Ο Κώστας στη Μάζα. / Kostas tavern in Maza. 2 Ταβέρνα

Δρακιανά / Drakiana Tavern 3 Ο Νεκτάριος στο Καφενείο του.

/ Nektarios at his Kafenio. 4 Οι διάσημες τηγανητές πατάτες

του Ντουνιά. / The famous french fries of Dounias tavern.

Οι καλύτερες εκδρομές για φαγητό / The best food trips

Στην ταβέρνα Ακρόπολη, στη θέση της αρχαίας Πολυρρήνιας, θα πάτε για την πανοραμική θέα από το κατάφυτο μπαλκονάκι και τους περίφημους κοκκινιστούς κεφτέδες, που θα συνοδέψετε με εξαιρετικό κόκκινο κισσαμίτικο κρασί. – και, αν προλάβετε ηλιοβασίλεμα, θα ζήσετε μια σχεδόν μεταφυσική εμπειρία. Στη Μάζα, λίγο μετά τις Βρύσες, ο Κώστας (όπως αποκαλούν όλοι την ταβέρνα Δρυς) βγάζει τραπεζάκια κάτω από την τεράστια μπουκαμβίλια, σε ένα καρτποσταλικής ομορφιάς ντεκόρ, με φόντο ένα βυζαντινό εκκλησάκι του 13 αι., και extra bonus λίγα και αγαπημένα πιάτα μαγειρεμένα στην εντέλεια. Στην ταβέρνα Δρακιανά, στις όχθες του μικρού ποταμού Ιάρδανου, κάτω από αιωνόβια πλατάνια και μοσχοβολιστές πορτοκαλιές, οι επισκέπτες βαπτίζονται στην παραδοσιακή κρητική κουζίνα: τσιγαριαστό, ρεβίθια στη γάστρα, κρεατότουρτα, αλλά και γλυκάδια ή αμελέτητα, αν είστε τυχεροί, με πρώτες ύλες από το μποστάνι. Acropolis tavern in Polyrinia boasts of a panoramic view from its verdant balcony and of its renowned meatballs cooked in tomato sauce, which you will accompany with Kissamos’ fine red wine. Τhe sunset from there is a once in a lifetime experience. In Maza village, close to Vrisses village, Kostas (as people call Drys tavern) places its tables under the huge bougainvillea and serves a few perfectly cooked dishes in a postcard setting with a 13th c. Byzantine chapel in the background. On the shore of the small river Iardanos, under age-old plane trees and fragrant orange trees, guests who come to Drakiana, savor traditional Cretan cuisine: tsigariasto, chickpeas cooked in a pot, meat pie, and sweetbreads. All the ingredients come from their vegetable garden.

118 | ANEKORAMA 2022

Τα πιο νοσταλγικά Καφενεία / The most nostalgic «Kafenia»

Το Καφενείο στο Σχολείο είναι ένα μαγικό μεζεδοπωλείο στους Άνυδρους (5 χλμ. από την Παλαιόχωρα) που έστησαν η σεφιδιοκτήτρια Simone Bosch και ο σύζυγός της Χρήστος Βαρδουλάκης στο παλιό σχολείο του χωριού, με την τέλεια θέα στο φαράγγι των Άνυδρων και στο Λιβυκό πέλαγος. Το μενού στον μαυροπίνακα προτείνει πιάτα παραδοσιακά αλλά και με τουίστ – και, ναι, είναι τόσο δημοφιλές που απαιτείται κράτηση. Στο καφενείο του Νεκτάριου, στ’ Ασκύφου, που διατηρείται όπως πρωτάνοιξε από τον θείο του στα ’70s, θα αισθανθείτε σαν να μπήκατε σε χρονομηχανή και θα απολαύσετε την πιο αυθεντική σφακιανή κουζίνα. Kafenio sto Scolio, a fantastic snack bar in Anidri (5 km far from Paleochora) was set up by chef-owner Simon Bosch and her husband Christos Vardoulakis at the village old school with a magnificent view to Anidri Gorge and the Libyan Sea. The menu on the blackboard contains traditional dishes with a twist and the place is so popular that you need a reservation. Savor genuine Cretan dishes at Nektarios’ kafenio in Askifou which hasn’t changed since its opening in the ’70s.

Ωδή στις τηγανητές πατάτες / An ode to French fries Οι νοστιμότερες ever στον Ντουνιά, όπου θα τις παραγγείλετε από την αρχή, γιατί η πατάτα, κατά τον Στέλιο, θέλει πάνω από μισή ώρα για να τηγανιστεί σωστά στο ελαιόλαδο, και, κλασικά, στην ταβέρνα Καλή Καρδιά του Κώστα Αγαπηνάκη, στο χωριό Κουρνάς. Find them at Dounias tavern -order early, because according to the chef-owner the right French fries must be fried for more than half an hour- and in Kournas village, at Kostas Agapinakis’ Kali Kardia tavern.

TOP PICKS

Έλα / Ela

DINING GREEK CUISINE Xτισμένο το 1650, επί Ενετοκρατίας, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε αρχικά για σαπουναριό, γεγονός που εξηγεί και τα διάφορα επίπεδα. Στη συνέχεια, άλλαξε χρήσεις – έγινε σχολείο, αποθήκη κρασιού, αποστακτήριο και, τελικά, καφενείο και εστιατόριο, το οποίο μέχρι την τελευταία πυρκαγιά, το 1988, λειτουργούσε σε τρεις ορόφους. Ο σημερινός ιδιοκτήτης και δημιουργός της ταβέρνας Έλα αναβίωσε όλη την παλαιά του ιστορία, στήνοντας ένα κινηματογραφικό σκηνικό, που βρίσκεται σε όλους τους διεθνείς τουριστικούς οδηγούς και πλέον επεκτείνεται στο πρόσφατα ανακαινισμένο κτίσμα ακριβώς απέναντι. Στην κουζίνα, μια δυνατή ομάδα τιμά την κρητική παράδοση μαζί με τις καλύτερες ετικέτες του κρητικού αμπελώνα και όχι μόνο. Δοκιμάστε αυθεντικά κρητικά πιάτα, αλλά και τη δική τους πίτσα και δροσερές σαλάτες,

και κλείστε ραντεβού για την επόμενη χρονιά, αφού το Έλα θα γίνει το μόνιμο στέκι σας. Built in 1650, during Crete’s Venetian domination, this site, initially, was a soap factory, which explains its various levels. Later on, it became a school, wine cellar, distillery and, finally, a coffee shop and restaurant until it caught fire. When its current owners decided to convert it to tavern Ela, its old history came to life again, and now it figures in every international tourist guidebook. In the kitchen, an inspired team honors the Cretan food tradition accompanied by the best Cretan wines. Try the kalitsounia or Cretan gruyere with honey, drink raki and it is certain that Ela will become your regular haunt. Κονδυλάκη 47, Παλιό Λιμάνι, Χανιά / 47 Kondylaki St., Old Port, Chania +30 28210 74128, FB: tavernaela

2022 ANEKORAMA | 119

-list

TOP PICKS

Πορφύρα / Porfyra

DINING SEASIDE TAVERN Ένα «μπαλκόνι» πάνω από τη θάλασσα με θέα το ηλιοβασίλεμα, παρέα με τα χρώματα, τις γεύσεις και τις μυρωδιές που φτιάχνουν το ελληνικό καλοκαίρι, είναι η Πορφύρα. Θα την ανακαλύψετε στην παραλία Νωπήγεια με

τα ρηχά, γαλήνια νερά της, μαζί με πολλούς θαμώνες, οι οποίοι σε αυτή τη γωνιά του κόλπου της Κισσάμου βρήκαν το καταφύγιο που ονειρεύονταν τον χειμώνα. Απίθανο μπουρέκι και τσιγαριαστό ανάμεσα στα παραδοσιακά κρητικά πιάτα, πεντανόστιμα μαγειρευτά, ζουμερά ψητά της ώρας και, φυσικά, ολόφρεσκο ψάρι και

θαλασσινά σε λαχταριστές συνταγές κάθε μέρα. Σπεσιαλιτέ, τα καλαμαράκια και οι ψητές σαρδέλες στα κάρβουνα, που ιδανικά θα συνοδεύσετε με αρωματικό ούζο ή το γλυκόπιοτο σπιτικό κρασί τους, και σίγουρα θα ευχηθείτε να ξαναβρεθείτε σύντομα εδώ.

Porfyra, on Nopigia beach at Kissamos Bay, with its shallow, calm waters, reminds of a balcony above the sea with a view to the picturesque sunset, and all the colors, flavors, and scents of the Greek summer. Savor traditional Cretan dishes: patty and “tsigariasto” (lamb or goat meat sautéed), tasty stews, juicy grilled meat cooked to order, and very fresh fish and seafood. Their specialty is squid and sardines grilled on the charcoal grill, accompanied by aromatic ouzo or wine of their own production. Νωπήγεια Κισσάμου / Nopigia, Kissamos, +30 28220 31078, +30 6993 069527

Tαβέρνα Πολύφημος / Polifimos Tavern DINING SOUTH CHANIA

Στον πανέμορφο κήπο, με τα πολύχρωμα λουλούδια και το εντυπωσιακό αλμυρίκι, θα απολαύσετε παραδοσιακή ελληνική και κρητική κουζίνα. Ο Πολύφημος φημίζεται για το φαγητό στα κάρβουνα και, κυρίως, για το κοντοσούβλι. Στον κατάλογο θα βρείτε επίσης μεγάλη ποικιλία ορεκτικών –όλα σπιτικά μαγειρεμένα– καθώς και ψαρικά. Ο ιδιοκτήτης Γιάννης Μαρνελάκης ενδιαφέρεται, πάνω από όλα, για την ποιότητα του φαγητού και τη σωστή εξυπηρέτηση των πελατών. Γι’ αυτό και επιλέγει με ιδιαίτερη προσοχή όλα τα προϊόντα που θα χρησιμοποιηθούν στην κουζίνα και θα φτάσουν λαχταριστά στο τραπέζι σας. Savor traditional Greek and Cretan dishes in the wonderful garden of the tavern Polifimos, full of multicolored flowers and tamarisks. Polifimos is famous for

dishes prepared on the charcoal grill, especially its kontosouvli. Also, the menu contains a large variety of appetizers, and fish. The owner, Giannis Marnelakis, believes in in excellent customer service and food of the highest quality and, so he personally selects the premium ingredients used in his kitchen. Σούγια, Χανιά / Sougia, Chania +30 28230 51343 www.polifimos.gr polifimos@gmx.net

-list

TOP PICKS

Τα Χάλκινα / Ta Chalkina CRETAN DINING

To καλύτερο μέρος για να μάθεις την ιστορία ενός τόπου είναι στο τραπέζι. Και τα Χάλκινα, σε ένα αρχοντικό στην καρδιά του Παλιού Λιμανιού, παραδίδουν από το 2008 μαθήματα κρητικής γαστρονομίας και κουλτούρας σε ντόπιους και επισκέπτες. Εδώ η εξαιρετική τοπική κουζίνα – βασισμένη στις εκλεκτότερες πρώτες ύλες και σε παραδοσιακές συνταγές που προσαρμόζονται στο σήμερα– συνδυάζεται με τσικουδιά και κρασί από επιλεγμένους τοπικούς παραγωγούς, αλλά και έντεχνη κρητική μουσική. Οι γεύσεις τους, πολλές και καλές –από αντικριστό, απάκι και λουκάνικα που τα καπνίζουν μόνοι τους, χοχλιούς και αυθεντικό γαμοπίλαφο, μέχρι dry aged μοσχάρι που κόβεται και ψήνεται μπροστά σας, στην ανοιχτή κουζίνα τους– και προετοιμάζουν το έδαφος για μια αξέχαστη εμπειρία όλων των αισθήσεων. Άλλωστε, αυτό ήθελαν από την αρχή και οι άνθρωποί του: να τιμήσουν τον τόπο και τις παραδόσεις του και να συστήσουν στον κόσμο τη φιλοξενία της Κρήτης.

There is a saying that the best way to learn about the culture of a place is to taste its cuisine. In the heart of the old port, Chalkina, delivers courses in Cretan gastronomy and culture since 2008. This is where local cuisine -based on the finest ingredients and traditional recipes- wine from select local producers and tsikoudia are ideally combined. A delicious menu awaits the discerning customers: from antikristo, snails, authentic wedding pilaf to dry-aged beef, prepared in front of you at the restaurant’s open kitchen. After all, Chalkina’s philosophy from the onset is one: to pay tribute to their homeland’s legacy and culture. Ακτή Τομπάζη 29-30, Χανιά / Akti Tobazi 29-30, Chania +30 28210 41570 www.chalkina.com

Χανιά Εισοδίων 18, Παλιό Λιμάνι, Χανιά / 18, Isodion St, Old Port, Chania Βρυσών 63, Λενταριανά, Χανιά / 63, Vrison St, Lentariana, Chania Τ 2821302801 - sketiglyka.com

-list

Sipping & Snacking ΕΞΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Οι αγαπημένες μας στάσεις για καφέ, ποτό, γλυκό και σνακ. / Our favorite stops for coffee, drinks, pastries & street food.

1 Μπουγάτσα Ιορδάνης / Bougatsa Iordanis 2 Άρωμα / Aroma 3 Φαλάσαρνα / Falasarna 4 Νερόμυλος / Neromylos.

Non-stop beach fun

Η καλύτερη εισαγωγή / The best introduction

Κοσμική, απέραντη, γεμάτη ξενοδοχεία και beach bars, η Αγία Μαρίνα είναι η πιο ζωντανή παραλία δίπλα στην πόλη. Το Άμμος & Ήλιος, με δυνατά beats, βρεγμένα κορμιά και ατμόσφαιρα πάρτι κάθε μέρα είναι αγαπημένο hot spot. Το Cabana Mare, με VIP καμπάνες με ιδιωτικό τζακούζι, καναπέδες δίπλα στην πισίνα και άνετες ξαπλώστρες στην παραλία, προσφέρει και κρητική δημιουργική κουζίνα, sushi και premium ποτά. Λίγο πιο δυτικά, στον Πλατανιά, ο Νερόμυλος από το 1995 αποτελεί θεσμό της καλοκαιρινής διασκέδασης, με τη χρυσή νεολαία των Χανίων να δίνει καθημερινά ραντεβού γύρω από τη φημισμένη πισίνα του. High-class, vast, full of hotels and beach bars, Agia Marina is the liveliest beach near the town. Ammos & Helios is a popular hot spot with loud beats, wet bodies, and a party ambience every day. Cabana Mare, with VIP cabanas, private Jacuzzis, sofas by the pool, and comfortable sunbeds at the beach, serves creative Cretan cuisine dishes, sushi and premium drinks. A little further to the west, in Platanias, Neromylos with its famous pool and 28-year history is the ultimate meeting place for Chania’s beautiful people.

124 | ANEKORAMA 2022

Falasarna at its best

Η πλαζ δεν είναι τόσο εντυπωσιακή όσο ο Μπάλος, ούτε τόσο εξωτική όσο το Ελαφονήσι, αλλά τα νερά της της χαρίζουν μια θέση στις κορυφαίες παραλίες. Στην 3 χλμ. μήκους λευκή αμμουδιά θα βρείτε ομπρέλες, καντίνες και θαλάσσια σπορ και, κυρίως, τo πιο zen ελληνικό beach bar, το all day Liokalyvo, με daybeds και ιδιωτικές καμπάνες για την απόλυτη εμπειρία pampering! The beach is neither as impressive as Balos, nor as exotic as Elafonisi, but its clean blue waters constantly place it among the top Greek beaches. On the 3 km long white sandy beach you will find umbrellas, canteens, sea sports, and one of Greece’s coolest beach bars, all-day Liokalyvo, with exclusive kiosks and personal cabanas for a great pampering experience!

Οι πρώτες στάσεις για πρωινό, μόλις φτάσετε αξημέρωτα με το πλοίο της ΑΝΕΚ, παραμένουν σταθερές και αναντικατάστατες για όσους ξέρουν. Αυθεντική, κρεμένια, τραγανιστή, χειροποίητη χανιώτικη μπουγάτσα, πασπαλισμένη με μπόλικη ζάχαρη στον Ιορδάνη, απέναντι από τη Δημοτική Αγορά, που γράφει δεκαετίες τώρα ιστορία, και αμέσως μετά καφές στο Παλιό Λιμάνι. Καθίστε στο Άρωμα, ένα από τα καφέτοπόσημα της πόλης, που στεγάζεται σε ένα υπέροχα αναπαλαιωμένο κτίριο του 15ου αιώνα, δίπλα από το Γιαλί Τζαμισί, και χαζέψτε την περαντζάδα του λιμανιού, τη θάλασσα και τον Φάρο απέναντι να «ανάβει» με τα χρώματα της ανατολής. Είναι εμπειρία. When you arrive on ANEK’s ship, at daybreak, do as the locals do. Go to Iordanis for its 100% genuine, creamy, crispy, handmade local bougatsa, sprinkled generously with sugar, and then to the Venetian port for coffee. Sit at Aroma cafe – a local landmark, housed in a beautiful 15th century edifice, next to Yali Tzamisi mosque – and watch the passersby, the sea and the Lighthouse, as the sun rises.

TOP PICKS

Κουκουβάγια / Koukouvaya ΚΑΦΈ-ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΊΟ COFFEE & DESSERTS

Αν ταξιδεύετε προς τα Χανιά και ρωτήσετε κάποιον ντόπιο, σίγουρα θα σας πει ότι μέσα στα πράγματα που πρέπει να κάνετε είναι να πάτε για «Ζουμερό» στη θρυλική Κουκουβάγια. Τοπόσημο της πόλης, όσο και οι γειτονικοί τάφοι των Βενιζέλων, το γλυκοπωλείο με τη σήμα κατατεθέν πανοραμική θέα έχει κερδίσει τις καρδιές και τους ουρανίσκους όσων λατρεύουμε τα γλυκά – και όχι άδικα. Αμαρτωλό κέικ σοκολάτας –τόσο ζουμερό όσο και το όνομά του–, θεϊκό cheesecake και άλλα πολλά, όλα σπιτικά, εμπνευσμένα και απολύτως πληθωρικά. Κι αν η Κρήτη δεν βρίσκεται στα άμεσα σχέδιά σας, η Κουκουβάγια πλέον απέκτησε την αθηναϊκή φωλιά της στην πλατεία Αγίας Ειρήνης, στο κέντρο της πόλης.

Travelling to Chania? Ask a local for advice and they will tell you that you must try the desserts of Koukouvaya. As much an emblem of the city, as the neighbouring Venizelos’ tombs, the pastry shop with the panoramic view, has won over all those with a sweet tooth: Decadent chocolate cake, divine cheesecake and much more – all homemade, inspirational and absolutely luscious. If Crete is not in your immediate plans, Koukouvaya has also landed in Athens. Αλέξη Μινωτή, Χανιά / Alexi Minoti St., Chania +30 28210 27449 / Σκουζέ 1, Αθήνα / 1 Skouze St., Athens +30 210 3318700 www.koukouvaya.gr

2022 ANEKORAMA | 125

-list

Delizia Gelato Italiano ICE CREAM & SWEETS

Ο Χανιώτης Χρήστος Καραπαναγιώτης και ο Ιταλός Matteo Bianciardi πριν από λίγα χρόνια μάς έμαθαν το αυθεντικό ιταλικό gelato μεγαλουργώντας στο εργαστήριο του Delizia Gelato Italiano. Με όπλα τη φαντασία και το πάθος, το δίδυμο που αποθεώνεται από τους εγκυρότερους food bloggers, γλυκαίνει καθημερινά ντόπιους και επισκέπτες με τις δεκάδες ευφάνταστες γεύσεις του: πανακότα με μύρτιλα, cheesecake, φρούτα του δάσους, σορμπέ μπίρας, καρπούζι και άλλες πολλές δημιουργίες, ανάλογα με την εποχή – γιατί εκεί κερδίζεται όλο το παιχνίδι, στις πάντα φρέσκες και εξαιρετικής ποιότητας πρώτες ύλες, δηλαδή ντόπια βιολογικά φρούτα, βανίλια Ταϊτής, σοκολάτα Ελβετίας κ.ά. Δοκιμάστε παγωτό, βάφλες, κρέπες και πάνκεϊκ στα παλιά και τα καινούργια σημεία του Delizia – το νεοσύστατο καφέ στη Σκαλίδη είναι μάλιστα ανοιχτό όλο τον χρόνο και εκτός από παγωτό έχει και φοβερά χειροποίητα γλυκά! Κι αν λαχταρήσετε κάτι αλμυρό, στο νέο bistrot της Μητροπόλεως θα βρείτε δελεαστικά πλατό με παραδοσιακά ιταλικά τυριά, γνήσιο ιταλικό προσούτο και επιλεγμένα βιολογικά κρασιά Τοσκάνης, αλλά και δημιουργικά κοκτέιλ, όπως το daiquiri φράουλα με δικό τους σορμπέ παγωτό!

TOP PICKS

A Greek, Christos Karapanagiotis and an Italian, Matteo Bianciardi, the dynamic duo behind Delizia Gelato Italiano, praised by the most renowned food bloggers, amaze Chania with their imaginative flavors. The secret behind their Italian recipes are the fresh, seasonal ingredients: local organic fruit, Tahitian vanilla, Swiss chocolate etc. Try their ice cream, waffles, crepes and pancakes, or the ultra-sophisticated “icecream” espresso Affogato in Delizia’s old and new spots - the brand new cafe on Skalidi St. is open all year round, and besides ice cream, you can savor delicious handmade desserts! If you are craving for something savory, the new bistrot on the Metropolis Square offers tempting plateaus with traditional Italian cheese, real Italian prosciutto and select organic Tuscan wines, along with imaginative cocktails, like the strawberry daquiri with ice cream sorbet! Χάληδων 13, Παλιά Πόλη, Χανιά / 13 Chalidon St., Old Town, Chania Πλ. Μητροπόλεως, Χανιά / Mitropoleos Square, Chania Σκαλίδη 13, Χανιά / 13 Skalidi St., Chania, +30 28210 54377 www.deliziagelatoitaliano.com

2022 ANEKORAMA | 127

-list

Bohème

SOCIALIZING BAR RESTAURANT Στη μαγική αυλή του Bohème συμβαίνουν καθημερινά μικρά θαύματα! Κάτω από τη σκιά του 400 ετών πλατάνου, οι επισκέπτες δοκιμάζουν μοναδικές γαστρονομικές δημιουργίες από την αστείρευτη παλέτα προϊόντων της κρητικής και ελληνικής γης, απολαμβάνοντας εξαιρετικής ποιότητας brunch, lunch και dinner. Ο καφές στο κινηματογραφικό σκηνικό του Bohème αποτελεί στην κυριολεξία μια μυσταγωγία, ενώ τα cocktails είναι ασυναγώνιστα! Μία από τις καλύτερα ενημερωμένες κάβες ποτών και κρασιών στην Ελλάδα τροφοδοτεί τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των bartenders του καταστήματος, με αποτέλεσμα οι συνταγές τους να έχουν ήδη αποσπάσει βραβεία και αναγνώριση ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η όαση της αυλής του Bohème σάς περιμένει καθημερινά από τις 9 το πρωί μέχρι αργά το βράδυ!

TOP PICKS

Every day, small miracles happen in Bohème’s fascinating courtyard. In the shade of the 400 year old plane tree, guests come for brunch, lunch, or dinner and savor delicious gastronomic creations prepared with ingredients of excellent quality, grown in the Cretan soil and in other parts of Greece. Coffee in Bohème’s picturesque movie setting is a major ritual, and the cocktails are truly unrivalled! Here, one of the best stocked wine cellars in Greece boosts the bartenders’ imagination and creativity, allowing them to win international awards and recognition. The Bohème courtyard is a beautiful oasis that welcomes its guests every day, from 9 a.m. till late at night! Χάληδων 26-28, Χανιά 26-28 Chalidon St., Chania +30 28210 95955 www.boheme-chania.gr

-list

1 Σκέτη Γλύκα / Sketi Glyka 2 Κουκουβάγια / Koukouvaya 3 Παλλάς Philocaly / Pallas Philocaly 4 Carte Postale 5 Delizia Gelato Italiano

Γλυκός εθισμός / Sweet addiction

Ο pâtissier Kωνσταντίνος Ντάνας, βέρος Αθηναίος, βρέθηκε για διακοπές στα Χανιά και δεν ξανάφυγε. Ευτυχώς, γιατί μεγαλουργεί στην κουζίνα του πανέμορφου καφέ-ζαχαροπλαστείου Σκέτη Γλύκα –που πλέον το βρίσκουμε και στα Λενταριανά–, δημιουργώντας αριστουργήματα. Απολαύστε μπίτερ προφιτερόλ, τραγανή μηλόπιτα, αλλά και εξαιρετικό γαλακτομπούρεκο. An Athenian patissier, Konstantinos Danas, came to Chania for holidays and, luckily, never left again. Every day he creates masterpieces in the kitchen of the beautiful cafe-pastry shop Sketi Glyka. Visit the pastry shop on Eisodion St and the new one, at Lentariana, and savor bitter profiterole, crunchy apple pie, and delicious custardfilled pastry (galaktoboureko).

World delights

Το νέο φιλόδοξο concept Philocaly της ομάδας του Pallas έχει μετατρέψει ένα υπέροχο νεοκλασικό στην Ακτή Τομπάζη σε φούρνο, delicatessen, κάβα και bbq μαζί, με τραπεζάκια στο γραφικό στενάκι. Σημειώστε τα υπέροχα κρουασάν σε κάθε πιθανή και απίθανη παραλλαγή και τα γιαπωνέζικα sando σάντουιτς – το νέο παγκόσμιο φετίχ του street food. Philocaly, Pallas group’s latest cuttingedge project, has transformed a gorgeous neoclassical building on Akti Tobazi St, into a bakery, delicatessen, wine cellar and bbq, with tables on the picturesque alley. Savor a selection of delicious croissants and the Japanese Sando sandwiches – the latest street food trend.

130 | ANEKORAMA 2022

Θέα στο άπειρο / View to infinity Δύο υπέροχα μπαλκόνια στον λόφο του Προφήτη Ηλία στο Ακρωτήρι σάς επιφυλάσσουν την πιο πανοραμική θέα στα Χανιά και τα Λευκά Όρη. Διαχρονική επιλογή, από το 1997, η Κουκουβάγια, με τα περίφημα γλυκά (ξεκίνησε με τη διάσημη σοκολατόπιτα, που η συνταγή της έχει γίνει talk of the town). Πιο πρόσφατη άφιξη, το all day bar Carte Postale, από την ίδια dream team που τρέχει το Bohème της Χάληδων, ανοίγει από το πρωί για brunch, καφέ, μεσημεριανό και δείπνο με απαιτητικά μεσογειακά πιάτα και τα πολυβραβευμένα cocktails του Μιχάλη Μποτωνάκη, ενός από τους κορυφαίους Έλληνες bartenders. Two stunning verandahs on the hill of Prophitis Ilias in Akrotiri offer the most panoramic view of Chania and the White Mountains. Koukouvaya is an all-time favorite for its delicious pastries (start with the famous chocolate pie which has become the talk of the town). A more recent arrival on the scene, Carte Postale all day bar, created by the same dream team of Boheme on Chalidon St., serves brunch and coffee, lunch at noon, and dinner at night with creative Mediterranean dishes, plus award-winning cocktails by first rate bartender Michalis Botonakis. The best time to be here is at sunset.

Italian rhapsody Το Delizia φέρνει αέρα Piazza Navona στη Μητρόπολη, με ένα νέο bistrot που σερβίρει πλατό με ιταλικά τυριά και προσούτο, κρασιά Τοσκάνης και κοκτέιλ με σορμπέ. Το περίφημο παγωτό τους, το βρίσκετε πλέον και στο καινούργιο καφέ στη Σκαλίδη. Delizia brings Piazza Navona to Metropolis Square with a new bistrot serving Italian cheese and prosciutto, Tuscany wines and sorbet cocktails. You can also find their famous ice cream at their new cafe on Skalidi St.

Όπως στη φύση! Pure nature!

Νικολακάκης Κωνσταντίνος • Βιοτεχνικό Πάρκο (ΒΙΟ.ΠΑ) Χανίων, 73100 Χανιά Κρήτης • Τηλ.:2018 28210 81285 ANEKORAMA | 123 Nikolakakis Konstantinos • Industrial Park (VIOPA) of Chania, GR 73100 Crete, Greece • Tel.: +3028210 81285 www.aroma-kritis.gr • e-mail: info@aroma-kritis.gr

-list

TOP PICKS

Neromylos

ALL DAY BEACH & POOL BAR Η φήμη του Νερόμυλου έχει ταξιδέψει στις άκρες της Γης, καθώς εδώ και 28 χρόνια τα ομορφότερα κορίτσια και αγόρια των Χανίων, και όχι μόνο, συγκεντρώνονται γύρω από την τεράστια πεντακάθαρη πισίνα με το ιδανικό σχήμα για socializing και για να λιαστούν στις αναπαυτικές πολυθρόνες ή τα sunbeds που βρίσκονται σχεδόν μέσα στο νερό – μια συνήθεια που εισήγαγε πρώτος ο Νερόμυλος το 1995–, να κάνουν βουτιές και να απολαύσουν ιδιαίτερα cocktails υπό τους lounge ήχους των DJs. Ο Νερόμυλος προσφέρει και τραπέζια για ελαφριά πιάτα, γωνιές με ιδιωτικότητα και, φυσικά, βολικές ξαπλώστρες κάτω από τις ψάθινες ομπρέλες της παραλίας του Πλατανιά, για μια ιδανική εναλλαγή αλμυρού-γλυκού.

There is a good reason that Neromylos’ fame has travelled across the world: For 28 years it has been gathering the most beautiful people around its huge crystal clear pool for socialising and sunbathing on floating sunbeds – a trend first introduced by this beach and pool bar in 1995. A must go-to spot for cool dives and special cocktails listening to lounge music by DJs, Neromylos also offers light dishes, private corners, and comfortable sunbeds under the Platanias beach umbrellas. Παλιά Εθνική Οδός Χανίων Κισσάμου 183, Πλατανιάς, Χανιά / Platanias, Chania +30 695 523 9810 (10:00-13:00) FB: neromyloschania Instagram: neromylospoolbar

-list

TOP PICKS

Καλιτσούνια Γιανναράκη / Kalitsounia Giannaraki SNACKING LOCAL TREATS

Μια απόλυτα παραδοσιακή οικοτεχνία, στην οποία καθημερινά παράγονται πεντανόστιμα καλιτσούνια, βασισμένα στις αυθεντικές κρητικές συνταγές και με υλικά αποκλειστικά από ντόπιους παραγωγούς. Εδώ και πάνω από 25 χρόνια η οικογένεια Γιανναράκη φτιάχνει καλιτσούνια φουρνιστά ή τηγανητά, με διαφόρων ειδών γέμιση, όπως χόρτα ορεινά, τυρί μυζήθρα και ανθότυρο ή μείγμα τοπικών τυριών, όλα χειροποίητα. Στο κατάστημά τους στο κέντρο της πόλης, στο κτίριο του Δημαρχείου, θα απολαύσετε επίσης κρεατότουρτες και μπουρέκι Χανίων, μαραθόπιτες στην πλάκα, ροφήματα από κρητικά βότανα και όλα τα είδη καφέ. This is a totally traditional cottage industry producing on a daily basis very tasty kalitsounia based on genuine Cretan recipes, prepared

with ingredients exclusively sourced from local producers. For more than 25 years, Giannarakis family produces handmade baked or fried kalitsounia filled with mountain herbs, mizithra and anthotyro cheese, or a mixture of local cheeses. Savor meat pies and Chania boureki, fennel pies, beverages made from Cretan herbs, and all kinds of coffee. Κυδωνίας 29, Στοά Δημαρχείου, Χανιά / 29 Kydonias St., Town Hall Arcade, Chania +30 28210 93430

Iordanis’ bougatsa is renowned for the last 100 years. It is produced in a workshop acquired by the family from a Turkish Cretan craftsman and it’s the first delicacy that passengers look for when they disembark from a ship in Chania port. It’s ideal for breakfast, lunch and… dinner and its fans fanatically savor it. Pure local ingredients are used to make the bougatsatrademark of Chania. The shop is open all year round, every day, Sundays and holidays included, from 5.30 a.m. till 2.30 p.m.

Μπουγάτσα Ioρδάνης / Bougatsa Iordanis

SNACKING LOCAL TREATS Εδώ και 100 χρόνια η µπουγάτσα του Ιορδάνη παραµένει ξακουστή. Το εργαστήρι, το οποίο η οικογένεια παρέλαβε από έναν Τουρκοκρητικό µάστορα, αποτελεί την πρώτη στάση του ταξιδιώτη µόλις κατέβει από το πλοίο στα Χανιά. Ιδανική για πρωινό, μεσημεριανό και...

Αποκορώνου 24, Χανιά 24 Apokoronou St., Chania +30 28210 88855 www.iordanis.gr

βραδινό, έχει το πιο φανατικό κοινό, ανεξαρτήτως ηλικίας. Με απόλυτη προσήλωση στην παράδοση, φτιάχνεται µε ντόπια υλικά, από το πηχτόγαλο µέχρι το ελαιόλαδο, αποτελώντας σήµα κατατεθέν για τα Χανιά. Ανοιχτά κάθε μέρα, Κυριακές και αργίες, από τις 5.30 το πρωί μέχρι τις 2.30 το μεσημέρι.

info@savoidakis.gr

www.savoidakis.gr

-list

Ζαχαροπλαστείο Koντεκάκης / Κοntekakis Pastry Shop SNACKING SWEET TOOTH

Στον δρόμο για την Παλαιόχωρα και τη Σούγια, γίνεται η αναγκαία στάση στην πλατεία της όμορφης Κάντανου, για «προσκύνημα» στο ζαχαροπλαστείο Κοντεκάκης, που από το 1950 σερβίρει το καλύτερο γαλακτομπούρεκο της ζωής σας, από κατσικίσιο γάλα που συλλέγεται κάθε πρωί –και δικαίως του ανήκει το domain galaktoboureko.gr– και παραδοσιακή πάστα κρέμα, παραδοσιακή σοκολατίνα με ανθόνερο, λαχταριστά παγωτά, όλα φτιαγμένα από τους ίδιους, ακολουθώντας τις συνταγές των γιαγιάδων τους. Μαζί, παραδοσιακό κανταΐφι, μπακλαβάς και άλλες νοστιμιές σε γενναίες μερίδες και καλές τιμές, με κρητική φιλοξενία. Καθώς όλα είναι ολόφρεσκα, η ζήτηση είναι τέτοια που στο τέλος της ημέρας δεν έχει μείνει ούτε αμυγδαλωτό.

TOP PICKS

On the road to Paleochora and Sougia, stop in picturesque Kandanos and visit Kontekakis pastry shop in the village square; since 1950 this well-known pastry shop serves the best galaktoboureko (custard-filled pastry) you have ever tasted – and rightly owns the domain galaktoboureko.gr – plus traditional cream or chocolate pastry and delicious ice cream, all prepared according to old family recipes, using fresh goat milk collected every morning. In addition, you will find traditional kataifi, baklava, and other sweet delights in generous portions and reasonable prices; their service is excellent. Κάντανος, Χανιά / Kandanos, South Chania +30 28230 22182 www.galaktoboureko.gr

-list Ανακαίνιση / Redecoration Στα 450 τ.μ. του Monk Soul Living θα βρείτε ολοκληρωμένες προτάσεις διακόσμησης, προσαρμοσμένες σε όλες τις τελευταίες τάσεις του home design –από boho chic έως country– και πολλές ιδέες για να τις προσαρμόσετε στην προσωπική σας αισθητική. Μαζί μια μεγάλη γκάμα από αντικείμενα διακόσμησης επώνυμων brands, είδη για την κουζίνα και το μπάνιο, exclusive και limited εποχικές συλλογές, λευκά είδη υψηλής ποιότητας, αλλά και εκπληκτικές επιλογές δώρων για γάμους, βαπτίσεις ή για νεογέννητα. A unique shop in an area of 450 sq.m, welcomes all those who wish to revive their home. In its three floors, there are complete decorations suggestions following the latest trends, from boho chic to country, plus all kinds of items to meet your needs: decoration items of well known brands, kitchen and bathroom items, exclusive and limited seasonal collections, high quality linen, and superb gifts for weddings, christenings, and newborn babies.

1 ΑΒΕΑ Deli Shop 2 Monk Soul Living 3 Canea

Από την Κρήτη με αγάπη / From Crete with love

Food shopping

Το παραδοσιακό πρατήριο της ΑΒΕΑ μάς υποδέχεται με φρέσκια και πιο σύγχρονη εικόνα, στην οδό Σκαλίδη. Στα ράφια του βρίσκουμε όλα τα αγαπημένα μας προϊόντα ΑΒΕΑ, αλλά και προϊόντα επιλεγμένων τοπικών εταιρειών –ανάμεσά τους, μεγάλη ποικιλία εξαιρετικών παρθένων ελαιολάδων και άλλων ελαίων, σαπούνια ελαιολάδου και φυσικά προϊόντα καλλυντικής περιποίησης με ελαιόλαδο, χυμοί, αιθέρια έλαια, αλεύρια–, σε μια γκάμα που διευρύνεται συνεχώς. Στο κεντρικό κατάστημα Μπαλαντίνος, που λειτουργεί στο ίδιο σημείο από τη δεκαετία του ’50, θα βρείτε τα βραβευμένα προϊόντα

138 | ANEKORAMA 2022

της εταιρείας, όπως κεφαλοτύρι, τυρομάλαμα, στάκα και στακοβούτυρο, καθώς και τα ΠΟΠ Γραβιέρα Κρήτης και Πηχτόγαλο Χανίων. ABEA’s traditional shop on Skalidi St., welcomes us with its shelves filled with all the magnificent products of the Cretan land: extra virgin olive oils, pure olive soaps, natural cosmetic products containing olive oil, local juices, essential oils, flour, plus products of select Cretan producers. At the Baladinos main shop which operates at the same spot in Chania since the ’50s, get their awardwinning products, such as the kefalotyri and tyromalama cheeses, staka (butterfat), Cretan Gruyere, Pichtogalo cheese spread etc.

Η Αντωνία Διαμαντάκη και ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης πιστεύουν στην ομορφιά της απλότητας και παρουσιάζουν το ελληνικό σουβενίρ με ολόφρεσκη άποψη. Έμπνευσή τους, η ίδια η πόλη, όπου έστησαν με τα χέρια τους το Canea gift shop. Σημεία αναφοράς των Χανίων, όπως ο Φάρος, τα Νεώρια, το Γιαλί Τζαμισί, η κρητική λύρα και το skyline του λιμανιού, αποτυπώνονται σε T-shirts, κούπες, πετσέτες θαλάσσης, notebooks κι ένα σωρό στιλάτα χειροποίητα ή μη δώρα και χρηστικά αντικείμενα, που ενθουσιάζουν με την εξαιρετική σχέση ποιότητας και τιμής. Antonia Diamantaki and Konstantinos Konstantinou believe in simplicity and offer Greek souvenirs with a fresh view, inspired by the city of Chania, in Canea gift shop. Wellknown themes of the city like the Lighthouse, Neoria, Giali Tzamisi, the Cretan lyre and the port’s skyline are depicted on T-shirts, mugs, sea towels, notebooks and many other stylish gifts and handy objects, handmade or not, which boast of an excellent quality-price ratio.

TOP PICKS

Tο πραγματικό κρητικό μαχαίρι / The genuine Cretan knife Το λεβέντικο κρητικό μαχαίρι έχει ιστορία που ξεπερνά τα 200 χρόνια. Και η οικογένεια Σκαλιδάκη –τρεις γενιές μαχαιροποιοί– ξέρει τα μυστικά της: τα κόκαλα και το τελείωμα της «μανίκας», πώς να δουλέψεις τη λάμα με το σφυρί στο καμίνι, την κλίση της λεπίδας και τα ασημώματα της θήκης. Στο εντυπωσιακό εργαστήριο-showroom στη Γ. Καραϊσκάκη, η εταιρεία παρέχει τις υπηρεσίες της (ακόνισμα, χαράξεις με λέιζερ, αναπαλαιώσεις, κ.λπ.) σε κάθε μέρος του πλανήτη. Skalidakis family –three generations of knife manufacturers– knows the secrets of the Cretan knife: the bones and finish of the handle (“manika”), the heat treatment of the blade in the furnace, the blade’s curve and the silver knife case. At its workshop -showroom on Karaiskaki St., the company provides services (sharpening, restoration to the original form, laser engravings etc.) worldwide.

Mπαλαντίνος / Baladinos

FOOD SHOPPING SAVORY CHEESES Από το ιστορικό χωριό Θέρισο, η οικογένεια Μπαλαντίνου, από το 1928, έχει δημιουργήσει ιστορία στον χώρο της τυροκομίας. Η τέταρτη γενιά της αντεπεξέρχεται στην ολοένα αυξανόμενη ζήτηση με ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο στο Βαρύπετρο Χανίων, όμως πάντα με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση. Οι Κρητικοί αγαπούν ιδιαίτερα τα βραβευμένα τυριά και γιαούρτια Μπαλαντίνος (15 πανελλήνια βραβεία και ένα διεθνές) από 100% φρέσκο πρόβειο και γίδινο γάλα από επιλεγμένα ορεινά αγροκτήματα. Θα τα βρείτε στο κεντρικό κατάστημα των Χανίων, το οποίο λειτουργεί στο ίδιο σημείο από τη δεκαετία του ’50.

Starting from the historic village Therissos, Baladinos family became famous in the cheese making sector since 1928. The family’s fourth generation covers the constantly increasing demand from an ultra modern factory in Varypetro, Chania, always fully respecting the local tradition. Cretans adore Baladinos family’s awardwinning cheeses and yoghurts (15 Panhellenic awards plus an international award), which are made of 100% fresh lamb milk and goat milk procured from select mountain farms. Their products are offered from their main shop in Chania, which operates in this spot since the ’50s.

Σκαλίδη 25, Χανιά +30 28210 95517 Εργοστάσιο: Βαρύπετρο Κυδωνίας, Χανιά +30 28210 32222 / 25 Skalidi St., Chania Factory: Varypetro Kydonias, Chania www.balantinos.gr

2022 ANEKORAMA | 139

-list 1 Mythos Palace Resort & Spa. 2 Eliros Mare. 3&4 Asterion Suites & Spa.

All-inclusive Luxury To boho chic design συναντά τη διακριτική πολυτέλεια και το άψογο σέρβις στο παραθαλάσσιο Eliros Mare στη Γεωργιούπολη. Εδώ, ζευγάρια, οικογένειες και σόλο ταξιδιώτες βιώνουν στιγμές που μετατρέπονται σε γοητευτικές ιστορίες. Αντίστοιχα, το πλήρως ανακαινισμένο Mythos Palace Resort & Spa –και αυτό– με all-inclusive φιλοσοφία, προσφέρει απλόχερα πεντάστερη κρητική φιλοξενία και μυθικές στιγμές χαλάρωσης και παιχνιδιού σε μικρούς και μεγάλους. Boho chic design meets sophisticated luxury and impeccable service at the seaside Eliros Mare in Georgioupolis. This is where couples, families and solo travellers experience unforgettable moments that turn into great stories. Likewise, boasting an all-inclusive philosophy, Mythos Palace Resort & Spa on the golden beach of Georgioupolis offers 5* hospitality and mythical relaxation, to young and old alike.

Hotel living Η ΝΕΑ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ Η κρητική φιλοξενία στα καλύτερά της. / Crete’s warm embrace.

Chania reloaded

Τα Χανιά συγκεντρώνουν τις περισσότερες νέες επενδύσεις στην Κρήτη, με το Costa Nopia –το «κρητικό Costa Navarino»– να παίρνει επιτέλους το πράσινο φως και πολλούς μεγάλους ομίλους να δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Ανάμεσά τους, η Louis Hotels, που εγκαινίασε πρόσφατα το παραθαλάσσιο 5* Asterion Suites & Spa στον Πλατανιά, με highlight την ιδιωτική πισίνα της Universe Panorama Suite στο rooftop. Chania gets the lion’s share of new projects in Crete, with Costa Nopia – Crete’s Costa Navarino – getting the green light at last, and several major hotel groups investing in the region. Louis Hotels’ recently-launched 5* Asterion Suites & Spa in Platanias, is an outstanding example.

140 | ANEKORAMA 2022

-list

TOP PICKS

Paradisio

BABY & KINDER HOTEL Υπάρχει ένα μέρος στο οποίο μικροί και μεγάλοι περνάνε εκπληκτικά. Το «πρώτο ξενοδοχείο για παιδιά στην Ελλάδα» προσφέρεται για ξέγνοιαστες οικογενειακές διακοπές μέσα στη φύση, με δραστηριότητες που χαρίζουν απλόχερα χαρά και συγκινήσεις. Με 7 πολυτελή διαμερίσματα με παιδικά θεματικά δωμάτια, όπως το δωμάτιοδεντρόσπιτο, το Paradisio απλώνεται σε 14.000 τ.μ. παραδεισένιας γης, όπου τα παιδιά διασκεδάζουν κάθε στιγμή και οι μεγάλοι ξεχνούν τα άγχη τους. Στον παιδότοπο γίνονται τα πιο συναρπαστικά παιχνίδια, οι πισίνες χαρίζουν δροσερές βουτιές, ενώ στο pool bar στήνονται απολαυστικά bbq πάρτι. Κάθε πρωί το ψυγείο σας ανανεώνεται με φρέσκες τοπικές λιχουδιές για το πρωινό και τα σνακ σας, αλλά, αν το θελήσετε, μπορείτε να μαζέψετε τα δικά σας αβγά, φρούτα και λαχανικά και να ταΐσετε τα ζώα της φάρμας με τα παιδιά σας. There is a place where people of all ages can have a blast. “Greece’s premier kids’ hotel” offers carefree family holidays, amidst nature, with funpacked activities. Boasting 7 luxury apartments with children-themed rooms, including a tree house, Paradisio spreads over 14,000 sq.m. of heavenly landscape, where children can enjoy themselves while adults forget all their troubles. All sorts of exciting games take place in the playground, the swimming pools are ideal for cool dives, and the pool bar hosts unforgettable bbq parties. Every morning your fridge is restocked with seasonal, local delicacies for breakfast and snacks, but should you wish, you may pick your own eggs, fruit and vegetables from the garden - but also feed the farm animals with your children. Σταυρός, Ακρωτήρι / Stavros, Akrotiri +30 28210 39737, 6982 862565, 6945 455577, www.paradisio-baby-kinder-hotel.gr

ία Μ ι α θ ά λ ασ σ α βι βλ από τις εκ δ ό σ ει ς

Σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στα πλοία της ΑΝΕΚ LINES!

-list

TOP PICKS

Slow holidays

Η ανακαινισμένη αγροικία βρίσκεται σε ένα δάσος στις Βουκολιές, μόλις 20 χλμ. από τα Χανιά. Χτισμένη στη σκιά μιας αροκάριας, απολαμβάνει πανοραμική θέα σε έναν κάμπο με ελιές και πορτοκαλιές, αποτελώντας ησυχαστήριο για ολιστική χαλάρωση από κάθε ίχνος στρες. Το Casa Arokaria διαθέτει όλες τις σύγχρονες ανέσεις –και ποδήλατο για υπέροχες βόλτες στην εξοχή–, ενώ οι οικοδεσπότες είναι συνεχιστές της περίφημης κρητικής φιλοξενίας. This fine old, restored stone farmhouse is locaded in one of the most beautiful parts of western Crete. Situated on a tranquil hillside with wonderful views of the surrounding countryside, approximately 20 km from Chania, it overlooks a hillside of olive and orange trees offering an enchanting panorama. Casa Arokaria offers you wonderful hospitality and carefree relaxation in the shades of the magnificent ancient Arokaria tree.

Porto Kalamaki SEASIDE HOTEL

Διακοπές πλάι στο κύμα, σε απόσταση αναπνοής από μία από τις ιστορικότερες και γραφικότερες πόλεις της Μεσογείου. Στο Καλαμάκι, 4 χλμ. δυτικά των Χανίων, το Porto Kalamaki Hotel προσφέρεται για οικογενειακές ή ρομαντικές αποδράσεις γεμάτες αξέχαστες εμπειρίες. Απολαύστε παραδοσιακή κρητική φιλοξενία στα καλόγουστα, άρτια εξοπλισμένα δωμάτια, στούντιο και σουίτες του, αλλά και εξαιρετική τοπική κουζίνα στο εστιατόριο. Δροσιστείτε με φρεσκοστυμμένους χυμούς και cocktails από το pool bar, ενώ αργότερα μείνετε

για διασκέδαση σε μια από τις όμορφες θεματικές βραδιές που οργανώνονται δίπλα στην πισίνα. Holidays by the sea, at a stone’s throw from one of the Med’s most scenic towns: 4km west of Chania, Porto Kalamaki Hotel is tailor-made for romantic and family escapes packed with unforgettable experiences. Enjoy the famous Cretan hospitality in its beautifully appointed rooms and suites, and savour authentic local dishes at the restaurant. Get refreshed with freshly squeezed juices and cocktails from the pool bar – and stay until late for the impromptu theme pool party. Κάτω Γαλατάς, Χανιά / Kato Galatas, Chania +30 28210 32990 www.porto-kalamaki.gr sales@porto-kalamaki.gr

Σαν παιδική ευχή / A child’s dream Παιδότοπος και πισίνα για ξεγνοιασιά και δροσερές βουτιές, φάρμα με ζώα που μπορείτε να ταΐσετε, ποδήλατα για βόλτες, παιδικά δωμάτια με θέματα (νέα άφιξη, το «δεντρόσπιτο») και ένα ψυγείο που ανανεώνεται καθημερινά με ολόφρεσκα αβγά από το κοτέτσι, φρούτα και λαχανικά από το μποστάνι τους. Το πολύχρωμο Paradisio Baby & Kinder Hotel στο Ακρωτήρι είναι το πρώτο ξενοδοχείο που κάνει τα παιδιά να περνούν καλά και τους γονείς ακόμη καλύτερα. A children’s playground, a swimming pool for cool dives and fun , a farm with animals than you can feed by yourself, bicycles for amazing rides, children’s theme rooms (newest arrival the “treehouse”), and your refrigerator refilled with fruit and vegetables from the hotel’s farm; multicolored Paradisio Baby & Kinder Hotel in Akrotiri is the first hotel that gives children a good time, and a better one to their parents.

I N T E RV I E W

ΜΑΡΙΝΑ ΣΑΤΤΙ MARINA SATTI: “CRETE HAS A POETIC CHARM”

Η ΚΡΗΤΗ ΕΧΕΙ ΜΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Τραγουδίστρια και τραγουδοποιός, συνθέτρια, με στιβαρές μουσικές σπουδές και αστραφτερό ταλέντο, η Μαρίνα Σάττι επέστρεψε φέτος με έναν καινούργιο δίσκο, με τίτλο «YENNA», για να αποδείξει πως έχει βρει τον τρόπο να διυλίζει τον ήχο της εποχής της. Ή για να μην αποδείξει τίποτα. Διότι η Σάττι δεν τραγουδάει ή γράφει μουσική μόνο. «Γεννάει» αισθήματα. / Singer, songwriter, composer with serious musical studies and a great talent, Marina Satti returned this year with a new album called “YENNA” (birth in Greek) aiming to prove that she can distill the sound of her era and that she “creates” feelings. ΚΆΛΛΙΑ ΚΑΣΤΆΝΗ / KALLIA KASTANI

ο 2017, όταν κυκλοφόρησε η «Μάντισσα» –το τραγούδι που έγινε το internet sensation μιας ολόκληρης εποχής–, τη χαρακτήρισαν «φαινόμενο». Μετά «κομήτη», ένα παράξενο, αταξινόμητο «υβρίδιο» ποπ σταρ με multiethnic επιρροές. 5 χρόνια αργότερα, όλοι συμφωνούν ότι η Μαρίνα Σάττι ήρθε για να μείνει. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Μεγάλωσε στο Ηράκλειο. Ζει σε όλο τον κόσμο – μόνο για φέτος έχει προγραμματίσει περισσότερα από 40 live acts στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ωστόσο, η Μαρίνα βρίσκει πως η Κρήτη «έχει μια ποιητικότητα». «Ολόκληρο το νησί είναι έτσι – οι άνθρωποι, η γλώσσα, τα τραγούδια τους. Όταν η γλώσσα που μιλάνε και οι μαντινάδες που τραγουδάνε είναι ποίηση, πώς οι άνθρωποι να είναι διαφορετικοί; Η κάθε καλλιτεχνική επιλογή, ξέρεις, έχει σημασία – κάθε ήχος μέσα σε ένα μουσικό τραγούδι έχει το δικό του εννοιολογικό βάρος. Ακριβώς όπως οι λέξεις σε ένα κείμενο». Η λέξη «Κρήτη» τι άλλο σου φέρνει στο μυαλό; Μνήμη, μυρωδιά, γεύση; Θυμάμαι πολύ τα καλοκαίρια στο εξοχικό μας στη Σταλίδα, με όλη την οικογένεια – και μιλάμε για μεγάλο σόι, ο παππούς είχε άλλα έξι αδέλφια– θείες, θείους, ξαδέρφια, ανίψια κ.λπ. Όλα τα παιδιά να τριγυρνάμε

146 | ANEKORAMA 2022

ΦΩΤΕΙΝΌΣ ΜΠΑΚΡΥΣΙΏΡΗΣ / FOTINOS BAKRISIORIS

ξυπόλυτα όλη μέρα, μπάνια στη θάλασσα, μπουγέλο και πλύσιμο στην αυλή με το λάστιχο, τη γεύση από τα σταφύλια της κληματαριάς μας. Τα «μαγικά φίλτρα» που φτιάχναμε ρίχνοντας φύλλα, χώματα, λουλούδια στις στάμνες του παππού. Τις βόλτες με τα ποδήλατα, τα σκαρφαλώματα στο βουνό, για να «εξερευνήσουμε» τις σπηλιές. Τα καλιτσούνια της γιαγιάς και εκείνα τα μεγάλα τραπέζια, όπου πάντα οι μεγάλοι κάποια στιγμή έπιαναν το τραγούδι…

Μαντινάδες; Ναι. Και λαϊκά και μικρασιάτικα. Ο παππούς και η γιαγιά ήρθαν από τη Μικρασία στην Κρήτη, παντρεύτηκαν, έμειναν στο Ηράκλειο και έκαναν δυο κορίτσια. Η μητέρα μου γνώρισε τον πατέρα μου –του οποίου η καταγωγή είναι από το Σουδάν– στην Αθήνα, όπου σπούδαζαν και οι δύο. Εγώ γεννήθηκα στην Αθήνα, εκεί πήγα σχολείο μέχρι και τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Μετά οι γονείς μου αποφά-

WHEN “MANTISSA” – the song that became the Internet sensation of an entire era – was released in 2017, Satti was called a “phenomenon”. Five years later, she is here to stay. She was born in Athens, grew up in Heraklion, and she travels all over the world. This year, she has planned more than 40 live acts in Greece and abroad. Marina believes that Crete “has a poetic charm”. “It’s the people, their dialect, their songs. Every artistic choice, every sound in a song is important, like the words in a text”. What else does “Crete” remind you of? The summers in our house in Stalida; the children swimming and hanging around barefoot all day, riding our bikes or “exploring” the mountain caves; my grandma’s “kalitsounia” and those big family dinners, where grownups always ended up singing. Mantinades? Yes, and folk songs and songs of Asia Minor. Our grandparents came to Crete from Asia Minor, they got married and stayed in Heraklion. They had two daughters. My mother met my father who originally comes from Sudan, in Athens, where they both studied. I was born in Athens, and I attended the Primary school’s first classes there; then my parents decided to move to Crete. How did it feel to grow up in Heraklion in the 90’s? Very carefree.

I N T E RV I E W

Σ’ αυτόν τον πρώτο μου δίσκο, με τίτλο “ΥΕΝΝΑ”, εξερεύνησα πιο απενοχοποιημένα τους ήχους που αγαπώ. In this first album, “YENNA”, I explored the sounds that I love without guilt. σισαν να μετακομίσουμε οικογενειακώς στην Κρήτη. Μου κακοφάνηκε πολύ στην αρχή. Ήμουν ερωτευμένη με την Αθήνα. Πώς ήταν να μεγαλώνεις στο Ηράκλειο των ’90s; Ανέμελο. Όλα τα σπίτια ήταν ανοιχτά, το κλειδί πάντα πάνω στην εξώπορτα. Παίζαμε όλη μέρα στις γειτονιές, πηγαίναμε με τα πόδια στο σχολείο. Κανένας φόβος. Στο παρελθόν είχες μιλήσει για την αμηχανία που σου προκαλούσε το γεγονός ότι μεγάλωνες σε ένα πολυπολιτισμικό σπίτι. Με δύο γλώσσες, δύο θρησκείες, δύο κουλτούρες… Ναι. Υποθέτω, βέβαια, πως αυτό είναι κάτι που συμβαίνει έτσι κι αλλιώς στην εφηβεία, που ο άνθρωπος –και ειδικά ένας καλλιτέχνης, ένας δημιουργός– αναζητεί την ταυτότητά του, το ποιος είναι, τι θέλει να εκφράσει. Στην δική μου την περίπτωση ήταν πολύ έντονη αυτή η, ας την πούμε, «προσωπική κρίση», και είχε άμεση προβολή και στη μουσική. Διότι ήξερα από πολύ νωρίς πως θα ασχολούμουν με τη μουσική. Ήξερες και τι προκαλούσε αυτή την «κρίση»; Σήμερα, βλέποντας με πιο καθαρά μάτια τη Μαρίνα εκείνης της εποχής, ανακαλύπτω πως είχα μια αγωνία αποδοχής – ουσιαστικά, χωρίς λόγο. Ήθελα πολύ να με αγαπούν οι φίλοι μου, να με θέλουν κοντά τους, να με κάνουν παρέα. Αυτό κράτησε για πολλά χρόνια. Καμιά φορά ακόμα και σήμερα νιώθω αυτή την αγωνία για αποδοχή. Ποιος δεν θέλει να τον αγαπούν; Τι μουσικές άκουγες τότε; Καταρχάς, άκουγα αραβικά τραγούδια κάθε μέρα – είχαμε τηλεόραση με δορυφορική κεραία. Ελληνικά, φυσικά – όλα τα CDs της μαμάς μου, από το soundtrack της «Πολίτικης Κουζίνας», που ήταν το αγαπημένο μου, μέχρι κάτι CDs με πολυφωνικά τραγούδια που είχε φέρει από ένα ταξίδι της στην Κορσική. Και Μαρία Κάλλας. Τη λάτρευα. Τραγουδούσα «Casta Diva» με πάθος, επινοώντας τις μισές λέξεις, αφού δεν ήξερα γρυ ιταλικά. Διάβασα κάπου πως έκανες πρόβα

148 | ANEKORAMA 2022

και Βουγιουκλάκη στον καθρέφτη… Δεν ήταν μια απλή πρόβα – ήμουν η επίσημη εκπρόσωπος, η πρέσβειρα του «βουγιουκλακισμού» στην Κρήτη! (γέλια) Είχα φωτογραφίες της, άλμπουμ με αυτοκόλλητα, ήξερα απέξω όλα τα τραγούδια της κ.λπ. Έχω κάνει performance το «Γεννήθηκα στον Πειραιά», από την ταινία «Η Αγάπη μας», μπροστά σε όλο το σόι, με τα ανάλογα props: κόκκινο λουλούδι στο αυτί, κάτι καλαμιές για κολόνες κ.λπ. Οι ξαδέρφες μου έπαιζαν την Εύα Τσάμη, που ήταν η κακιά στην ταινία. Το «Είναι το στρώμα μου μονό» το έχω παίξει και στη θάλασσα και στην ταράτσα του σπιτιού μας – υπάρχουν και φωτογραφικά ντοκουμέντα! Νομίζω πως εξαιτίας της Αλίκης άρχισα να σκέφτομαι πως ήθελα να γίνω ηθοποιός. Μέχρι σήμερα έχεις τραγουδήσει έντεχνο ποπ, χιπ χοπ, ηπειρώτικο, βαλκάνιο, ανατολίτικο, διασκευή σε παραδοσιακό, σμυρναίικο. Τον ήχο της Κρήτης, τη λύρα, το λαούτο, πρώτη φορά τον ακούσαμε στον τελευταίο σου δίσκο σου, «ΥΕΝΝΑ». Ναι. Πιστεύω πως σ’ αυτόν τον πρώτο μου δίσκο, με τίτλο «ΥΕΝΝΑ», εξερεύνησα περισσότερο και πιο απενοχοποιημένα όλες αυτές τις διαφορετικές μουσικές κατευθύνσεις που με επηρέασαν στη μουσική μου πορεία, τους ήχους που αγαπώ – ανάμεσα στα άλλα, και τα παραδοσιακά ακούσματα. Αναρωτιέται κανείς, βέβαια, τι μπορεί να σημαίνει η λέξη «παράδοση» για μια νέα καλλιτέχνιδα το 2022.

Ωραία ερώτηση. Είναι καταρχάς η κληρονομιά μας, τα ήθη, τα έθιμα και ό,τι έχει φτάσει στα χέρια μας, είτε μέσα από γραπτά κείμενα, από φωτογραφίες, από ηχογραφήσεις, είτε προφορικά, από στόμα σε στόμα. Υπάρχει η άποψη πως αυτή η παράδοση είναι ιερή και δεν πρέπει να την «πειράζεις» ή να προσπαθείς να την αλλάξεις, όμως εγώ πιστεύω πολύ πως η παράδοση έχει να κάνει κυρίως με τους ανθρώπους. Με τους ανθρώπους που βρίσκονται και ξαναβρίσκονται και αναπτύσσουν σχέσεις και διασκεδάζουν και ζουν και παράγουν τη δική τους τέχνη, όλα αυτά μένουν στη συλλογική μνήμη. Και δημιουργούν μια καινούργια παράδοση, που έχει τον δικό της ήχο. Απλώς σήμερα αυτό συμβαίνει πιο γρήγορα, διότι η εποχή είναι πιο γρήγορη. Παλιότερα, πριν από το ίντερνετ, η πληροφορία ταξίδευε πιο αργά. Σήμερα, όλοι οι μουσικοί και οι τραγουδιστές της δικής μου γενιάς έχουν, θέλοντας και μη, ακούσει τα πάντα. Εγώ μεγαλώνοντας άκουγα κρητικά, soul, ποπ, μπλουζ, ραπ, Παπάζογλου και Τσαλιγοπούλου. Δεν γίνεται να μη σε επηρεάζει αυτό. Υπό αυτή την έννοια, δεν θεωρώ πως γράφω παραδοσιακή μουσική, όχι ακριβώς. Γράφω όμως μουσική που εμπνέεται από την παράδοση. Γιατί ξεκίνησες να σπουδάζεις Αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ; Μου άρεσε αυτό το πεδίο γνώσης και ήμουν καλή στο σχέδιο – αν και, ουσιαστικά, στα 17 και στα 18 μου το μυαλό μου

In the past you mentioned the confusion that you felt as you grew up in a multicultural home with two languages, two religions, two cultures… I guess this happens in adolescence when an artist looks for his identity. In my case, this “personal crisis” was very intense and had a direct effect on my music. Did you know what caused that “crisis”? I was anxious to be accepted. I wanted my friends to love me. This lasted for many years. Even today, sometimes, I feel this agony to be accepted. Who doesn’t want to be loved? What music did you listen to then? Arabic songs, Greek songs, even some CDs with polyphonic songs that my mother brought from Corsica; and, of course, Maria Callas whom I adored. You have sung pop songs, hip hop, folk songs of Epirus, the Balkans and Smyrna, oriental songs, folk song arrangements. For the first time we heard the sound of the Cretan lyra and the lute in your latest album “YENNA”. Yes, I explored all those musical directions which influenced my musical progress, the sounds that I love, plus traditional sounds. What does the word “tradition” mean to a young artist in 2022? Our heritage, what reached us through written texts, photos, recordings, or by word of mouth. Some people believe that tradition is sacred and must not be “altered”, but to me tradition mostly concerns people who develop relationships and create their own art. All this remains in our collective memory and begins a new tradition with its own sound. I believe that I don’t write traditional music, but music inspired by tradition. You studied jazz, classic piano and classic song. When you turned 21, you traveled to Boston with a Berklee College of Music scholarship to study orchestration and production. Was it a great experience?

I N T E RV I E W

Καμιά φορά ακόμα και σήμερα νιώθω αυτή την αγωνία για αποδοχή. Ποιος δεν θέλει να τον αγαπούν; Even today, sometimes, I feel this agony to be accepted. Who doesn’t want to be loved?

ήταν μόνο στο θέατρο. Σκεφτόμουν πως παράλληλα με τις σπουδές μου θα πήγαινα και σε δραματική σχολή. Έτσι κι έγινε. Ενώ την ίδια ώρα σπούδαζες τζαζ, κλασικό πιάνο και κλασικό τραγούδι. Και στα 21 σου μόλις, ταξίδεψες στη Βοστώνη έχοντας στην τσέπη μια υποτροφία για το Berklee College of Music για σπουδές στην ενορχήστρωση και την παραγωγή. Σπουδαία εμπειρία; Πολύ. Η Αμερική είναι ένα σταυροδρόμι ανθρώπων, φορτίων, εμπειριών, όπου όλα τα πεδία –ιδίως στην τέχνη– είναι ανοιχτά. Εκτός από τη γνώση που πήρα, την πρόσβαση σε στούντιο, σε εγκαταστάσεις, σε τεχνικό εξοπλισμό, που ίσως δεν θα είχες την ευκαιρία να γνωρίσεις υπό άλλες συνθήκες, τις συνεργασίες με μεγάλες ορχήστρες και big bands, με τεράστια φωνητικά σύνολα, θεωρώ πολύ σπουδαία την κοινωνική και καλλιτεχνική συνδιαλλα-

150 | ANEKORAMA 2022

γή με τους ανθρώπους εκεί. Tο να έχεις τη δυνατότητα να βρεθείς, να αποκτήσεις εμπειρίες και να εξελιχθείς μέσα σε μια τέτοια μουσική κοινότητα είναι δώρο. Μετά την Αμερική, έγινα, θεωρώ πιο τολμηρή καλλιτεχνικά. Θα σε έχουν ρωτήσει πολλές φορές, υποθέτω, γιατί γύρισες πίσω… Ναι. Κι εγώ η ίδια έχω αναρωτηθεί άλλες τόσες. Με τον καιρό κατάλαβα πως, υποσυνείδητα μάλλον, κάτι έψαχνα. Τώρα πια ξέρω τι. Έψαχνα τον εαυτό μου και τον τρόπο που θέλω να εκφράζομαι μουσικά. Αν το καλοσκεφτείς, π.χ., ο δίσκος που δημιούργησα τώρα, με τις συγκεκριμένες μουσικές επιρροές, μόνο στην Ελλάδα θα μπορούσε να είχε γίνει. Πουθενά αλλού. Πριν πάμε σε αυτό, ας πούμε δυο λό-

για για τη «Μάντισσα». Το τραγούδι-φαινόμενο που σε έστειλε στην κορυφή των charts σε Ελλάδα και Βουλγαρία μέσα σε μια εβδομάδα, που έκανε τον ξένο Τύπο να παραμιλάει και που μετράει σήμερα πάνω από 50 εκατομμύρια views στο YouTube. Περίμενες κάτι από όλα αυτά; Σίγουρα όχι όλα αυτά. Το μόνο που ένιωθα όταν το έγραφα ήταν πως υπήρχε κάτι σε αυτή την πεντατονία που μου «μιλούσε». Το ίδιο αισθάνονταν και οι φίλοι που το είχαν ακούσει πριν κυκλοφορήσει. Ποια ήταν η πιο θερμή ή ακραία εκδήλωση αγάπης από τους fans σου; Ακραία δεν θα τη χαρακτήριζα, σίγουρα όμως είναι εντυπωσιακή: υπάρχει κάποιος fan που δίνει το «παρών» σε όλες, μα όλες

Yes. In America everything – especially in art – is open. Besides the knowledge that I acquired, my access to studios and technical equipment which I would not have the chance to see otherwise, plus my work with big bands and great vocal groups, I consider the social and artistic association with the local people very important. To live in such a musical society is a gift. I became artistically bolder after my trip to America. Why did you come back? Subconsciously, I was looking for myself and the way that I want to express myself musically. My latest album with those specific musical influences could be produced only in Greece, nowhere else. “Mantissa”, your song-phenomenon sent you to the top of the charts in Greece and Bulgaria in one week, greatly impressed the foreign Press and boasts of more than 50 million views on YouTube today. Did you expect it? Certainly not; when I wrote it, I only felt that it had some hidden “meaning”. Which was the warmest or most extreme love expression from your fans? One fan “attends” all my concerts, everywhere in Greece. Two years ago, he came to

I N T E RV I E W

Even I used to wonder “who Marina really is”. τις συναυλίες μου, σε όλη την Ελλάδα. Πριν από δύο χρόνια τον είδα και σε ένα act στο Λονδίνο και τρελάθηκα! To «ΥΕΝΝΑ», ο πρώτος σου ολοκληρωμένος δίσκος, βγαίνει σχεδόν πέντε χρόνια μετά τη «Μάντισσα». Γιατί άργησε τόσο; Γιατί ήθελα να είναι ακριβώς αυτό που ένιωθα, επιθυμούσα, σχεδίαζα και αγωνιούσα να πω. Έτσι προέκυψε και ο τίτλος του δίσκου. Ένας αγαπημένος μου φίλος και δάσκαλός μου στο τραγούδι, όταν είδε πόσο κόπιαζα για να γράψω τα τραγούδια, μου είπε: «Κάθε δημιουργία είναι μια μικρή γέννα, και κάθε γέννα εμπεριέχει πόνο». Τότε, λοιπόν, αποφάσισα πως θα γράψω ένα άλμπουμ για το πώς γράφεται ένα άλμπουμ. Και μετά όλα μαγικά βρή-

καν τη θέση τους. Η επιτυχία της «Μάντισσας» ήταν ένας πήχης που ένιωθες πως έπρεπε να ξεπεράσεις; Ο πήχης για μένα ήταν μόνο καλλιτεχνικός. Όχι εμπορικός. Άλλωστε, όταν βγήκε η «Μάντισσα», δεν είχα στο μυαλό μου πως θα έπρεπε οπωσδήποτε να ακολουθήσει ένας δίσκος. Ήταν ένα τραγούδι αυθόρμητο, σχεδόν «χειροποίητο» – το έγραψα μόνη μου, στο σπίτι μου, μετά μου έστειλε τους στίχους ο Μιχάλης (σ.σ. Κουινέλης), το βίντεο το έκαναν κάτι φίλοι μου… Έτυχε να μου αρέσει το αποτέλεσμα και το έβγαλα. Δεν ήξερα αν θα έβγαζα κι άλλο μετά. Ο δίσκος προέκυψε περισσότερο ως δική μου, προσωπική ανάγκη. Όπως και όλα τα άλλα πράγματα με τα οποία ασχολούμαι, το γυναικείο πολυφωνικό σύνολο fonέs, η χορωδία μου, οι chórεs… Σε μια MeToo εποχή, έχει –υποθέτω– και συμβολική σημασία το να ανήκεις σε τέτοιες μεγάλες γυναικείες ομάδες. Για μένα, το θέμα είναι κυρίως υπαρξιακό. Μετά τις fonέs, και ιδίως μετά τις chórεs, δεν νιώθω πια εκείνη την αβάσταχτη καλλιτεχνική μοναξιά που ένιωθα παλιότερα. Ξέρω πως έχω πια μια βάση. Πως ανήκω σε μια δεμένη κοινότητα που την ενώνει το ίδιο πάθος για τη μουσική, η ίδια ανάγκη να έχει έναν καλλιτεχνικό διάλογο με τον υπόλοιπο κόσμο. Προσπαθώ να δω το πρόσωπό σου μέσα σε όλα αυτά που κάνεις: γυναί-

κα, κορίτσι, τραγουδίστρια, συνθέτρια, ποπ, έθνικ. Τελικά, ποιο είναι το στίγμα σου; Θες να έχεις; Για λόγους εμπορικούς, έστω… Το στίγμα υπάρχει, θεωρώ, και είναι αισθητικό. Ένας συγγραφέας ή ένας σκηνοθέτης ή ένας ζωγράφος δεν κάνει πάντα τα ίδια έργα, όμως το αισθητικό του στίγμα είναι πάντα εκεί. Παλιά έλεγα κι εγώ «μα, τι είναι η Μαρίνα»; Μετά κατάλαβα πως είμαι πολλά πράγματα μαζί, κι άλλα που διαρκώς ανακαλύπτω. Και θέλω να το κάνω. Θέλω να είμαι ελεύθερη και ευέλικτη μέσα στην καλλιτεχνική δημιουργία. Να παίρνω ρίσκα και να μην υποκύπτω σε μανιέρες και σε κάθε είδους προσταγές του περιβάλλοντός μου. Να μπορώ να κάνω πάντα κάτι που να εκφράζει αυτό που είμαι και να νιώθω την κάθε στιγμή. Δεν ξέρω αν αυτό είναι «εμπορικό», αλλά το προτιμώ από το να είμαι οικεία, «ασφαλής», εγκλωβισμένη δημιουργικά. Χρόνο για προσωπική ζωή έχεις; Διακοπές θα πας; Μα… αυτό που κάνω είναι η όλη η ζωή μου. Κοιμάμαι με τη μουσική, ξυπνάω με τη μουσική. Μπορεί να ξεκλέψω λίγο χρόνο για να βγω για φαγητό, να δω φίλους ή για να περπατήσω, όμως δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα σε δουλειά και σε χόμπι. Το χόμπι μου κατέληξε να γίνει η δουλειά μου, κι ακόμα το αντιμετωπίζω, νομίζω, με τον ενθουσιασμό και τον έρωτα και το πάθος του ερασιτέχνη.

see me in an act in London too! “YENNA”, your first complete album, was produced almost 5 years after “Mantissa”. Why did it take you so long? I wanted it to express exactly what I felt, desired, planned, and desperately longed to say, hence the title. A beloved friend who felt my difficulty in writing those songs, told me: “Every creation is a small birth, and it includes pain”. This helped me to write this album. Did you feel that you had to exceed the success of “Mantissa”? Only artistically, not commercially; I wrote “Mantissa” instinctively, alone, in my home… I liked the result and I released it. The album resulted from my own personal need, as many other things, like the women’s polyphonic group fonés, my choir, the chóres… I suppose that in our MeToo era there is a symbolic importance to belong in such big women’s groups. It’s mainly existential. After the fonés, and especially after the chóres, I don’t feel anymore this unbearable artistic loneliness that I used to feel in the past. I have a base now; I belong to a firm community, united by the same passion for music. I try to see who you are through the things that you do: a woman, a girl, a singer, a composer, pop, ethnic. What is your identity? Do you need one? I have an aesthetic identity. I want to be free and flexible in my artistic creations. I want to take risks, not yield to routine expressions or to instructions from my environment. I want to always do things that express who I am. I don’t know if this is “commercial”, but I prefer it than being proper, “safe”, and creatively trapped. Do you have time for your personal life? Are you going on vacation this year? What I am doing now is my whole life. I may steal some precious moments to go out for dinner, see some friends, or take a walk, but my work is my hobby too, and I still feel an amateur’s enthusiasm and passion about it.

152 | ANEKORAMA 2022

S T Y L I N G : D I M I T R I S A L E X E L I S / M A K E U P : C H R I S T O M A Z U R E K / H A I R : M A R I A PA PA D O G O N A

Παλιά έλεγα κι εγώ «μα, τι είναι η Μαρίνα»;

Εργαστήριο Χειροποίητων Μαχαιριών - Εξοπλισμός Σεφ Traditional Handmade Cretan Knives - Chefs’ Equipment

Κάντε ηλεκτρονικά τις αγορές σας στο ανανεωμένο e-shop / Shop online at www.cretanknives.gr

Επαγγελματικός Εξοπλισμός – Μαχαίρια Επώνυμων Οίκων – Παραδοσιακά Κρητικά Αντικείμενα – Δημιουργήστε το Μαχαίρι σας / Professional Equipment – Branded Knives – Traditional Cretan Objects – Create Your Own Knife

ΘΕΡΙΝΟ ΩΡΑΡΙΟ / SUMMER WORK HOURS: 09:00 - 21:00

Facebook: Skalidakis Cretan Knives E-mail: info@cretanknives.gr • Καραϊσκάκη 13-15, Χανιά, Κρήτη / 13-15, Karaiskaki St., Chania, Crete, Greece Τηλ./Τel.: 28210 98827

ΑΠΟ ΤΟ 1938

SINCE 1938

Πρόσφυγες μπροστά από τον ναό του Ηφαίστου (Θησείο). / Refugees in front of the ruins of the temple of Hephaestus (known as Thisio).

1922 1 9 2 2 – O N E H U N D R E D Y E A R S L AT E R

ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Μία από τις πιο θλιβερές σελίδες στη νεότερη ιστορία του ελληνισμού, η Μικρασιατική Καταστροφή, είχε ως συνέπεια το ξερίζωμα των Ελλήνων από τις προαιώνιες εστίες τους στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Ένα βαθύ τραύμα στη συλλογική μνήμη που παρέμεινε ανοιχτό. Στο ελληνικό κράτος της εποχής, με πληθυσμό 5,5 εκατομμύρια, προστέθηκε σταδιακά, αλλά βίαια, σχεδόν 1,5 εκατομμύριο προσφύγων. / An extremely painful event of modern Hellenic history, the Asia Minor Disaster, resulted in the uprooting of Greeks from their age-old homes on the Asia Minor coast. About 1.5 million refugees gradually, but violently, were added to the Greek State’s 5.5 million citizens.

Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α / P H O T O S : A M E R I C A N N AT I O N A L R E D C R O S S P H O T O G R A P H C O L L E C T I O N – L I B R A R Y O F C O N G R E S S

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΚΟΥΡΑΚΗΣ / YIORGOS KOUKOURAKIS

Η άφιξη Μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου στα τέλη του Αυγούστου του 1922, χιλιάδες πρόσφυγες κινήθηκαν προς τα παράλια, ακολουθώντας τμήματα του ελληνικού στρατού που υποχωρούσαν για να επιβιβαστούν σε πλοία για την Ελλάδα. Την ίδια περίοδο, στην Ελλάδα έφταναν πρόσφυγες και από την Ανατολική Θράκη, την Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια από την Ίμβρο και την Τένεδο. Σύμφωνα με τον ιστορικό Νίκο Ανδριώτη, έναν από τους εγκυρότερους μελετητές της περιόδου, «τα απέναντι νησιά, Λέσβος, Χίος και Σάμος αρχικά, ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη, η Καβάλα, ο Βόλος, το Ηράκλειο και τα Χανιά και γρήγορα όλα τα ελληνικά λιμάνια αποτέλεσαν σημεία αποβίβασης προσφύγων». Στην Κρήτη έφτασαν τότε περίπου 30 χιλιάδες πρόσφυγες. Στη συντριπτική τους πλειονότητα εγκαταστάθηκαν στις τρεις μεγάλες πόλεις (Ηράκλειο, Χανιά και Ρέθυμνο). Ειδικότερα, σχεδόν οι μισοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην πόλη του Ηρακλείου και στον γειτονικό προσφυγικό δήμο της Νέας Αλικαρνασσού. Από τις αρχές του 1923 επιβλήθηκε καραντίνα για τους πρόσφυγες στα λοιμοκαθαρτήρια Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι, Μακρονήσου και Καραμπουρνού στη Θεσσαλονίκη. Η υποδοχή και η αποκατάσταση Η κατάσταση το πρώτο διάστημα ήταν εκτός ελέγχου. Οι ανάγκες ήταν τεράστιες και οι διαθέσιμοι πόροι του ελληνικού κράτους εξαιρετικά περιορισμένοι. Για όλους αυτούς τους βασανισμένους ανθρώπους έπρεπε να εξασφαλιστούν τα στοιχειώδη: σίτιση, υγειονομική περίθαλψη, στέγαση. Οι κρατικές υπηρεσίες ήταν αδύνατον να σηκώσουν μόνες τους αυτό το βάρος. Ενεργοποιήθηκαν τότε η Εκκλησία, σύλλογοι, γυναικείες οργανώσεις και επιχειρηματίες. Αποφα-

The arrival At the end of August 1922, after the collapse of the Asia Minor front, thousands of refugees moved towards the coast, following retreating Greek army divisions. At the same time, refugees from East Thrace, Constantinople, Imvros and Tenedos arrived in Greece. Historian Nikos Andriotis, one of the most reliable researchers of that period says: “The islands across, Lesvos, Chios, and Samos initially, then Piraeus, Thessaloniki, Kavala, Volos, Heraklion, and Chania, and all the Greek ports became refugee disembarkation locations”. 30,000 refugees arrived in Crete. Most of them settled down in Heraklion and in the adjacent refugee municipality of Nea Alikarnassos, Chania and Rethymno. Reception and rehabilitation Initially, the situation was out of control. The needs were huge and the Greek State’s available resources extremely limited. Elementary provisions should be secured for all those tormented people: food, health care, accommodation. The state services could not lift this burden alone. Then, the Church, various associations, women’s organizations and businessmen took action. Also decisive was the contribution of foreign charitable organizations, especially American, which already had developed important activities in Greece since the First World War. Mr. Andriotis mentions the most important three: “Near East Relief, which transported approximately 15,000 orphans to Greece and took care of their living conditions in orphanages in Syros, Zappeio Megaro and other areas, American Women’s Hospitals which founded 8 hospitals, and the American Red Cross. Those three organizations were activated in Crete.

2022 ANEKORAMA | 155

1922 1 Τα πλήθη στην προκυμαία της Σμύρνης αναζητούν θαλάσσια οδό διαφυγής / Smyrna’s Wall of Humanity. 2 Εν αναμονή εξελίξεων, στα σκαλιά των Παλαιών Ανακτόρων στην Αθήνα (κτίριο Βουλής) / Refugees on the steps of the palace. 3 Προσφυγόπουλο λούζεται σε καταυλισμό στην Καλαμαριά, όπου ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός φιλοξενούσε και σίτιζε 11.000 άτομα / Refugee child getting her hair washed at Camp Kalamaria, Salonica, where ARC feeded 11,000. 1

Η στέγαση Φτάνοντας στην Ελλάδα, οι χιλιάδες πρόσφυγες έπρεπε κάπου να στεγαστούν. Οι επιλογές ήταν εξαιρετικά περιορισμένες. Άδεια σπίτια, συχνά ετοιμόρροπα, εγκαταλελειμμένες αποθήκες, σχολεία, στρατόπεδα, εκκλησίες, θέατρα –με χαρακτηριστικότερη περίπτωση τα θεωρεία του Δημοτικού Θεάτρου στην Αθήνα (έχει κατεδαφιστεί)–, βαγόνια, παράγκες, αυτοσχέδιες κατασκευές, σκηνές σε πρόχειρους καταυλισμούς. Παραπήγματα σχημάτιζαν μικρές γειτονιές, ενώ ανεγέρθηκαν προσφυγικοί συνοικισμοί (Βύρωνας, Καισαριανή, Νέα Ιωνία, Νέα Κοκκινιά). Ωστόσο, πολλοί πρόσφυγες παρέμειναν για μεγάλα διαστήματα στην ύπαιθρο σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες. Τα δύο πρώτα χρόνια μετά την Καταστροφή στις ελληνικές πόλεις καταγράφηκε μεταξύ των προσφύγων υψηλή θνησιμότητα – οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις.

156 | ANEKORAMA 2022

HALL OF FAME

Accommodation The thousands of refugees who arrived in Greece, had to be accommodated somewhere. Empty houses, often derelict, abandoned warehouses, schools, military camps, churches, theaters, railway wagons, sheds, tents in makeshift refugee camps. Crude sheds formed small neighborhoods, and refugee settlements were erected. Still, many refugees lived outdoors for long periods, in extremely adverse conditions. During the first two years after the Disaster, high mortality was recorded among the refugees – deaths exceeded births. The conflict between two worlds In many regions of Greece, the locals experienced a powerful shock. Till then, they associated with their neighbors exclusively, but suddenly they had to coexist with “others” who were in a miserable position. The “others” felt Greek, they were Christian Orthodox, and they spoke the same language but, in any case, they were “different”. They had a different culture, other morals, customs and traditions. Inevitably,

Σημαντικές προσωπικότητες στον χώρο της πνευματικής δημιουργίας και της τέχνης ήρθαν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες εκείνα τα χρόνια. Εκατοντάδες τα ονόματα, απολύτως ενδεικτική η αναφορά στους λογοτέχνες Ηλία Βενέζη, Φώτη Κόντογλου, Διδώ Σωτηρίου, Τάσο Αθανασιάδη, Γιώργο Θεοτοκά, στον φιλόσοφο Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, στον αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο, στον θεατράνθρωπο Κάρολο Κουν, στη φωτογράφο Nelly’s, στον θεατρικό συγγραφέα Δημήτρη Ψαθά, στον γελοιογράφο και σατιρικό συγγραφέα Μποστ. Important intellectual and artistic personalities came to Greece as refugees at that time. Characteristically, literary persons Elias Venezis, Fotis Kontoglou, Dido Sotiriou, Tasos Athanasiadis, Giorgos Theotokas, philosopher Konstantinos Despotopoulos, archaeologist Manolis Andronikos, Karolos Koun, the theater’s great personality, photographer Nelly’s, playwright Dimitris Psathas, and cartoonist Bost.

Φ Ω ΤΟ Γ ΡΑΦ Ι Ε Σ / P H OTO S : 1 . G E O R G E G R A N T H A M B A I N C O L L E C T I O N – L I B R A RY O F C O N G R E S S 2 , 3 . A M E R I C A N N AT I O N A L R E D C R O S S P H O T O G R A P H C O L L E C T I O N – L I B R A R Y O F C O N G R E S S

σιστική ήταν η συμβολή ξένων φιλανθρωπικών οργανώσεων, κυρίως αμερικανικών, που ήδη από τα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου είχαν αναπτύξει σημαντική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Ο κ. Ανδριώτης αναφέρεται στις τρεις σημαντικότερες: «Η Near East Relief, που μετέφερε περίπου 15.000 ορφανά στην Ελλάδα και φρόντισε για τη διαβίωσή τους σε ορφανοτροφεία στη Σύρο, στο Ζάππειο Μέγαρο και άλλες περιοχές, η American Women’s Hospitals, που οργάνωσε την καραντίνα στη Μακρόνησο και ίδρυσε 8 νοσοκομεία, και ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός. Και οι τρεις αυτές οργανώσεις δραστηριοποιήθηκαν και στην Κρήτη, με γραφεία σε Ηράκλειο και Χανιά».

Ιωάννα Μπαμπέτα Αντίο, Σμύρνη Η καταστροφή της Σμύρνης μέσα από τα μάτια των παιδιών. Η ιστορία δύο φίλων, με ένα ποδήλατο που ποτέ δεν κατάφεραν να κάνουν βόλτα μαζί του στην Προκυμαία…

Κοινωνικό μυθιστόρημα Ιστορικό μυθιστόρημα

Ιστορικό μυθιστόρημα

Κολά Γκουτμάν & Μαρκ Μπουταβάν Ο Μούργος στην παραλία Περιπέτειες στην παραλία από τον πιο αξιολάτρευτο σκύλο του κόσμου. Οι καλύτερες μούργικες διακοπές, σε μια νέα ιστορία που θα ενθουσιάσει τα παιδιά!

Άννα Σόλιομ Neko, το καφέ των γάτων Ένα πρωτότυπο και ξεκαρδιστικό βιβλίο για την τέχνη της ευτυχισμένης ζωής! Η ιστορία επιβεβαιώνει ότι η ευτυχία έρχεται στη ζωή μας με απροσδόκητους τρόπους.

Παμ Τζενόφ Η γυναίκα με το γαλάζιο αστέρι Η δραματική σχέση δύο γυναικών στην Κρακοβία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένα συγκλονιστικό βιβλίο που θα συγκινήσει και θα προβληματίσει τους αναγνώστες, από τη συγγραφέα του best seller Τα εξαφανισμένα κορίτσια του Παρισιού.

Ηλικίες 8-12

Λίζα Σκοτολάιν Αιώνια πατρίδα Μια παθιασμένη ιστορία αφοσίωσης και απώλειας, έρωτα και πολέμου, στη Ρώμη, μια από τις ομορφότερες πόλεις του κόσμου στην πιο ερεβώδη στιγμή της. Ένα άρτιο ιστορικό μυθιστόρημα με καθηλωτικό σασπένς!

Ηλικίες 7-11

Ηλικίες 6-8

Ηλικίες 2-4

Εμανιέλ Μασονό O Τίμος πηγαίνει στη θάλασσα Ο αγαπημένος φίλος των παιδιών, ο Τίμος, πηγαίνει πρώτη φορά στη θάλασσα και είναι πολύ ενθουσιασμένος! Τι εκπλήξεις τον περιμένουν στην παραλία;

Χρήστος Μαρκογιαννάκης Στον 5Ο όροφο της Νομικής Μια ιστορία γεμάτη σασπένς με πρωταγωνιστή τον αστυνόμο Χριστόφορο Μάρκου, τον ήρωα που παρομοιάζεται από τον ξένο τύπο με τον Ηρακλή Πουαρό. Βραβείο της Académie du Var στη γαλλική έκδοση.

Λούι Μπεϊάρντ Βλέμμα από γαλάζιο 1830: Η ανακάλυψη της σορού ενός δόκιμου σε Στρατιωτική Ακαδημία είναι η αρχή της αποκάλυψης ενός κρυφού, σκοτεινού κόσμου… Ένα δυνατό, δεξιοτεχνικό θρίλερ που θα προβληθεί στο Netflix το 2022.

Τζιν Χανφ Κόρελιτζ H πλοκή Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που σε κάνει να ανυπομονείς για το μεγάλο φινάλε! «Από τα καλύτερα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει ποτέ. Το σασπένς φτάνει στα άκρα». ΣΤΙΒΕΝ ΚΙΝΓΚ

Ηλικίες 4-8

Μαρί Βαρέιγ Έτσι παγώνουν οι σαπουνόφουσκες Ένα σύγχρονο, συγκινητικό μυθιστόρημα για την ανάγκη κάθε μαμάς να είναι τέλεια αλλά και τη συνειδητοποίηση ότι τέλεια μαμά δεν υπήρξε, αλλά ούτε και θα υπάρξει ποτέ…

Ειρήνη Βαρδάκη Ζώνη 5 «Καλώς ήρθατε στη ΖΩΝΗ ΠΕΝΤΕ. ΕΔΩ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ η θλίψη και κάθε της έκφραση». Ένα βιβλίο που μας μεταφέρει σε έναν κόσμο παράλληλο, εκεί όπου όλα θυμίζουν έντονα το σήμερα...

Αστυνομικό μυθιστόρημα

Ελευθερία Μεταξά Ο θησαυρός της Σμύρνης Βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, ταξιδεύει τον αναγνώστη πίσω στον χρόνο, στη Σμύρνη του 1922. Αμείωτη ένταση και σασπένς μέχρι την τελευταία σελίδα!

Ψυχολογικό θρίλερ

Κοινωνικό μυθιστόρημα

Σπύρος Πετρουλάκης Κατά Ιωάννη Mε αφετηρία την ανακάλυψη μιας «βλάσφημης» αγιογραφίας ξετυλίγεται η ιστορία του Ιωάννη, ενός «ατελούς» ανθρώπου που πασχίζει να φτάσει στην τελειότητα και τολμά το αδιανόητο… ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ!

Αστυνομικό μυθιστόρημα

Δυστοπικό μυθιστόρημα

Ψυχολογικό θρίλερ

Κοινωνικό μυθιστόρημα

Βουτήξτε σε μια θάλασσα βιβλία!

Σερ Στιβ Στίβενσον Αποστολή σαφάρι Τα ξαδέλφια Άγκαθα και Λάρι Μίστερι ξεκινούν για μια συναρπαστική περιπέτεια στην Αφρική αναζητώντας τα ίχνη του λαθροκυνηγού που έχει αρπάξει μια σπάνια λευκή καμηλοπάρδαλη…

Αλεσάντρο Γκάτι & Πιερντομένικο Μπακαλάριο Διπλό φινάλε Το δέκατο τρίτο βιβλίο της σειράς, που είναι μεταφρασμένη σε 20 γλώσσες. Τρία ξεχωριστά παιδιά που θα σημαδέψουν την ιστορία του εγκλήματος!

1922 1

1 Πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη μετά την αποβίβασή τους από το πλοίο / Refugees who have just left ships bringing them from Asia Minor to Salonica. 2 Καθημερινές στιγμές προσφύγων / Refugees from Asia Minor. 3 5.000 πρόσφυγες στη Χίο επιβίωσαν τρώγοντας για μήνες ψωμί και σούπα / 5,000 refugees have received soup daily at Chios.

Η σύγκρουση δύο κόσμων Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας οι κάτοικοι βίωσαν ένα ισχυρό σοκ. Μέχρι τότε ο κόσμος τους ισοδυναμούσε με τη γειτονιά ή το χωριό τους. Οι συναναστροφές τους ήταν αποκλειστικά με τους γείτονές τους. Ξαφνικά έπρεπε να συνυπάρξουν με «άλλους», διαφορετικούς ανθρώπους, που βρίσκονταν μάλιστα σε δεινή θέση. Μπορεί και οι «άλλοι» να ένιωθαν Έλληνες, να ήταν κι εκείνοι χριστιανοί ορθόδοξοι, να μιλούσαν την ίδια γλώσσα (έστω κάποια διάλεκτο, όπως τα ποντιακά, και με χρήση αρκετών τούρκικων λέξεων), ωστόσο ήταν «διαφορετικοί». Με άλλες εμπειρίες, άλλη κουλτούρα, άλλα ήθη, έθιμα και παραδόσεις. Μοιραία, η συμπαράσταση στους πρόσφυγες συνυπήρχε με την καχυποψία, την επιφυλακτικότητα, την εχθρότητα. Το κλίμα αυτό, σύμφωνα με τον κ. Ανδριώτη, ιδιαίτερα στις πόλεις, οξύνθηκε επικίνδυνα με την εμφάνιση επιδημιών, την αύξηση της μικροεγκληματικότητας και την παρουσία πολλών γυναικών που ήταν μόνες, κάτι που σκανδάλιζε τα ήθη της εποχής. Αλλά και οι πρόσφυγες δυσκολεύονταν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Έφταναν χωρίς να το έχουν σχεδιάσει σε μια διαφορετική κοινωνία, πεπεισμένοι ότι θα έμεναν προσωρινά στην Ελλάδα και σύντομα θα έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής. Η εγκατάστασή τους σε καταυλισμούς

158 | ANEKORAMA 2022

the solidarity to the refugees coexisted with mistrust, caution, hostility. This ambience, especially in the cities, was dangerously aggravated with the appearance of epidemics, the rise of petty crime and the presence of many single women who tempted the local morals. Also the refugees could not easily adjust to the new reality. They suddenly arrived in a new society, believing that they would stay in Greece temporarily and soon return to their homes. Their installation in camps and later in neighborhoods, usually at the cities’ edges, isolated them further. The two worlds were in conflict. The refugees’ pressing needs, notes Andriotis, “made them more flexible regarding their wages, working hours, and working conditions, but also regarding the petty trade of street vendors and their business activities. However, the basic confrontation broke up

Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Ε Σ / P H O T O S : A M E R I C A N N AT I O N A L R E D C R O S S P H O T O G R A P H C O L L E C T I O N – L I B R A R Y O F C O N G R E S S

4 Ομάδα προσφυγόπουλων στον καταυλισμό τους / Group of refugee children in front of barracks 5 Ξύρισμα σε μια από τις 40 αυτοσχέδιες καρέκλες με αντίστοιχους μπαρμπέρηδες που είχαν στηθεί για τους πρόσφυγες στην προκυμαία του Πειραιά / In “barbers’ row.” There are forty of these crude, improvised barber’s chairs in a row along the quay in the Piraeus 6 Πρόσφυγες σε εργαστήριο στη Λήμνο / Workshop in Lemnos 7 Δύο προσφυγόπουλα που επέζησαν χάρη στη μέριμνα του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού / Types of tiny refugees whose lives are being saved by American Red Cross relief operations

2022 ANEKORAMA | 159

1922

1 Οι αδελφοί Χάσικου

από τη Φώκαια στο μανάβικό τους στο Ρέθυμνο (Σύλλογος Ρεθυμνίων Μικρασιατών «Ιωνία) / Hasikos brothers from Fokea in their greengrocer’s shop in Rethymno. 2 Το καφενείο Σασλή στον Άγιο Ιωάννη Ηρακλείου (Αρχείο οικογένειας Σασλή) / Sasli coffee shop in Agios Ioannis Heraklion. 3 Ανέλκυση καϊκιού στην Ιεράπετρα / Caique lifting in Ierapetra. 4 Η Πελαγία Κακάρογλου από το Σαλιχλί με φίλες της το 1927 στα Χανιά (Αρχείο Ευάγγελου Κακάρογλου) / Pelagia Kakaroglou from Salihli with her friends in Chania, in 1927. 5 Γλέντι Μικρασιατών στο Ατσαλένιο στο Ηράκλειο / Asia Minor Greek refugees’ party in Atsalenio, Heraklion.

160 | ANEKORAMA 2022

Φ Ω ΤΟ Γ ΡΑΦ Ι Ε Σ « Η ΑΤ Τ Ι Κ Η Κ Α Ι P H OTO S F R O M W E LC O M E T H E

Α Π Ο Τ Η Ν Ε ΚΘ Ε Σ Η Τ Ο Υ Ι Δ Ρ Υ Μ Α Τ Ο Σ Τ Η Σ Β Ο Υ Λ Η Σ Τ Ω Ν Ε Λ Λ Η Ν Ω Ν Η Κ Ρ Η Τ Η Υ Π Ο Δ Ε Χ Ο Ν ΤΑ Ι Τ Ο Υ Σ Π Ρ Ο Σ Φ Υ Γ Ε Σ Τ Ο Υ ’ 2 2 » / T H E H E L L E N I C PA R L I A M E N T ’ S E X H I B I T I O N “ AT T I C A A N D C R E T E REFUGEES OF ’22”

6 Συσσίτιο για τους πρόσφυγες στο Ρέθυμνο / Food for refugees in Rethymno. 7 Ο καροποιός Γαλανομάτης επί το έργον στο Ρέθυμνο: κατασκευάζοντας τη ρόδα μιας σούστας (Σύλλογος Ρεθυμνίων Μικρασιατών «Ιωνία) / Cartwright Galanomatis repairs a cart wheel in Rethymno. 8 Πρωτομαγιάτικη εκδρομή στο Αρκάδι: η οικογένεια Καζίλα στη σούστα (Σύλλογος Ρεθυμνίων Μικρασιατών «Ιωνία) / First of May excursion in Arkadi: Kazila family in their cart.

2022 ANEKORAMA | 161

1922

1 Πρόσφυγες από τα Βουρλά στη συγκομιδή της σουλτανίνας / Refugees from Vourla collect sultanina grapes. 2 Μικρασιάτης πρόσφυγας στην Ιεράπετρα φροντίζει το χωράφι του / Asia Minor refugee works in his field in Ierapetra. 3 Ορφανά προσφυγόπουλα από τη Μικρά Ασία στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού / Orphan refugee children from Asia Minor in Knossos.

Η ενσωμάτωση Το 1928 στην Αθήνα σχεδόν ένας στους τρεις κατοίκους ήταν πρόσφυγας, στη Θεσσαλονίκη οι μισοί. Το τιτάνιο έργο της αποκατάστασής τους ολοκληρώθηκε την περίοδο της τελευταίας διακυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου (1928-1932). Λόγω των επιτακτικών αναγκών των προσφύγων, είχε επιταχυνθεί η εκτέλεση σημαντικών έργων υποδομής, η δημιουργία νοσοκομείων, αγροτικών ιατρείων, ορφανοτροφείων και οικοτροφείων σε ολόκληρη τη χώρα. Οι πρόσφυγες, ειδικευμένο και σχετικά φθηνό εργατικό δυναμικό, συνέβαλαν αποφασιστικά στην τόνωση της εθνικής οικονομίας στον Μεσοπόλεμο, ειδικότερα στην

162 | ANEKORAMA 2022

ανάπτυξη της γεωργίας και της βιομηχανίας. Αρκετοί αναδείχθηκαν σε επιτυχημένους επιχειρηματίες, κυρίως στους τομείς της κλωστοϋφαντουργίας και ταπητουργίας, της επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων και της παραγωγής οικοδομικών υλικών. Αλλά η επίδραση των προσφύγων ήταν αποφασιστικής σημασίας σε μια σειρά από τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα σμυρναίικα τραγούδια επηρέασαν την ελληνική μουσική, τα ρεμπέτικα και τα ταμπαχανιώτικα στην Κρήτη γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη μετά την άφιξη των προσφύγων. Η μετεγκατάσταση στην Ελλάδα αθλητικών συλλόγων που λειτουργούσαν ήδη επί τρεις και πλέον δεκαετίες στην Ιωνία (Πανιώνιος, Απόλλων) συνοδεύτηκε από την ίδρυση νέων από πρόσφυγες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη (ΑΕΚ, ΠΑΟΚ, Απόλλων Καλαμαριάς, Φωστήρας κ.ά.) και την περιφέρεια (στην Κρήτη: Ιωνία, Ηρόδοτος κ.ά.). Οι γεύσεις της Μικράς Ασίας και της πολίτικης κουζίνας εμπλούτισαν την ελληνική κουζίνα, ενώ γνώρισε άνθηση το πρόχειρο ποιοτικό φαγητό (η μπουγάτσα παραμένει σήμερα σημείο αναφοράς στο Ηράκλειο και τα Χανιά).

during the land distribution: the Muslims’ exchangeable farms which were given to the refugees had been coveted by the locals”. The integration In 1928, in Athens, almost one of three inhabitants was a refugee; in Thessaloniki, half were refugees. The huge work of their rehabilitation reached its peak during the last term of Eleftherios Venizelos’ government (1928-1932). Due to the refugees’ pressing needs, important infrastructure works were accelerated, and hospitals, rural doctors’ offices, orphanages, and boarding houses were created in the country. The refugees, a specialized and relatively cheap workforce, decisively contributed to the growth of the national economy in the period between the two World Wars, especially in the growth of agriculture and industry. The refugees also influenced other human activities too. The songs of Smyrna and the rebetika greatly affected the Greek music, whereas tabachaniotika songs in Crete thrived after the refugees’ arrival. The flavors of Asia Minor and Constantinople enriched the Greek cuisine.

Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Ε Σ Α Π Ο Τ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο  L’ É TA B L I S S E M E N T D E S R E F U G I É S E N G R È C E  , Γ Ε Ν Ε Υ Η 1 9 2 6 P H O T O S F R O M T H E B O O K « L’ É TA B L I S S E M E N T D E S R E F U G I É S E N G R È C E » , G E N E VA 1 9 2 6

και στη συνέχεια σε συνοικισμούς, συνήθως στις παρυφές των πόλεων, τους απομόνωνε περισσότερο. Αναπόφευκτα, δύο κόσμοι βρίσκονταν σε σύγκρουση. Οι πιεστικές ανάγκες των προσφύγων, όπως σημειώνει ο Νίκος Ανδριώτης, «τους καθιστούσαν περισσότερο ελαστικούς όσον αφορά τις αμοιβές, το ωράριο και γενικά τις συνθήκες εργασίας, αλλά και στο μικροεμπόριο των πλανόδιων και τις όποιες επιχειρηματικές τους δραστηριότητες. Ωστόσο, η βασική αντιπαράθεση εκδηλώθηκε στη διανομή της γης: τα ανταλλάξιμα κτήματα των μουσουλμάνων, τα οποία δόθηκαν στους πρόσφυγες, τα εποφθαλμιούσαν οι γηγενείς».

GREECE - ITALY I PIRAEUS - CRETE I AEGEAN ISLANDS

ANEK LINES

Ταξίδι W e l c o m e o n b o a r d K α λ ω σ ή λ θ α τ ε σ το πλο ί ο Α Ν Ε Κ S m a r t RELAX A BORDO !

D r e a m Tr a v e l BOUTIQUES À BORD PETS ON BOARD

Hospitality

Discover

ΑΝΕΚ Smart Kids

Vacation

Fun

Wi l l k o m m e n Φ ι λ ο ξ ε ν ί α Relax on board

GEMİDE İSTİRAHAT !

Experience Εμπειρία

CAFE - BAR WiFi

on board

H AU S T I E R E A N B O R D

Camping on board BORDSHOPS Καταστήματα εν πλω Ταξίδι γεύσεων HAUSTIERE AN BORD

Mediterranean Cuisine Benvenuto nel mondo ANEK LINES

Meet your friends

Taste

Επικοινωνήστε Hospitality GEMİDE İSTİRAHAT !

Quality

ERHOLUNG AN BORD

ΑΕΙΦΟΡΙΑ

Enjoy Αγορές Memorable experience BOUTIQUES À BORD

See you !

#Τravelresponsibly

Ε Λ Λ Α Δ Α - Ι ΤΑ Λ Ι Α Π Ε Ι ΡΑ Ι Α Σ - Κ Ρ Η Τ Η N Η Σ Ι Α Α Ι ΓΑ Ι Ο Υ

www.anek.gr

Τα δρομολόγια ΕΛΛΑΔΑ - ΙΤΑΛΙΑ & ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΚΡΗΤΗ πραγματοποιούνται σε συνεργασία με την SUPERFAST FERRIES και την BLUE STAR FERRIES The routes ITALY - GREECE & PIRAEUS - CRETE are jointly operated with SUPERFAST FERRIES & BLUE STAR FERRIES

H ΕΤΑΙΡΕΙΑ Με αφετηρία απλούς ανθρώπους της Κρήτης, η ANEK LINES ταξιδεύει 55 χρόνια, γράφοντας ιστορία στις θάλασσες της Μεσογείου.

ο ταξίδι της ANEK LINES άρχισε τον Απρίλιο του 1967 και 55 χρόνια τώρα, με σεβασμό στους ανθρώπους της και διατηρώντας την αμιγώς ελληνική ταυτότητά της, η μεγάλη οικογένεια εξυπηρετεί χιλιάδες επιβάτες με τον σύγχρονο στόλο της, το ανθρώπινο πρόσωπό της και τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες που προσφέρει. Παράλληλα, στέκεται δίπλα στις ανάγκες των ανθρώπων του τόπου μας ως σταθερός χορηγός αθλητικών, πολιτιστικών και εκπαιδευτικών δράσεων, ενώ στηρίζει με ευαισθησία και υπευθυνότητα πρωτοβουλίες συμπαράστασης προς τις κοινωνικά ευαίσθητες ομάδες συμπολιτών μας. Το όραμά μας παραμένει αμετάβλητο και ο σκοπός μας σταθερός: να παρέχουμε μια πραγματικά αξέχαστη εμπειρία για κάθε επιβάτη που ταξιδεύει σε έναν από τους προορισμούς μας, με άξονα την άνεση, την πολυτέλεια και τον επαγγελματισμό που χαρακτηρίζουν την εταιρεία μας. Είμαστε πάντα έτοιμοι για νέα, μεγαλύτερα ταξίδια…

F/B KRITI I

The Company With Crete’s simple people as its starting point, ANEK LINES travels 55 years, making history in the Mediterranean Sea.

NEK LINES’ trip began in April 1967 and for 55 years this big family serves thousands of passengers with its modern fleet, its human face, and the high level services it offers, respecting its people and maintaining its pure Greek identity. At the same time, it takes care of the needs of our fellow countrymen as permanent sponsor of athletic, cultural and educational activities, whereas it supports, with sensitivity and

responsibility, solidarity initiatives addressed to the socially sensitive groups of our fellow citizens. Our vision remains unaffected and our goal is firm: to provide a truly unforgettable experience to each passenger who travels to one of our destinations, based on comfort, luxury, and the professionalism that characterize our company. We are always ready for new, bigger trips…

SERVICES* υΠηρΕσιΕσ EN Πλω* KAΦΕ ΜΠΑρ CAFÉ – BAR A LA CARTE ΕσΤιΑΤΟριΟ A LA CARTE RESTAURANT SELF SERVICE ΕσΤιΑΤΟριΟ SELF SERVICE RESTAURANT CAMPING ΕΝ Πλω CAMPING ON BOARD

Fleet

ΠισιΝΑ SWIMMING POOL ΚΑΤΑσΤηΜΑΤΑ ΕΝ Πλω ON BOARD SHOPS υΠηρΕσιΕσ ΓιΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕιΔιΚΕσ ΑΝΑΓΚΕσ SERVICES FOR PEOPLE WITH SPECIAL NEEDS ΤηλΕΪΑΤριΚη TELEMEDICINE SLOT MACHINES

ANEK LINES dynamically remains a leader in Greece’s and the Adriatic Sea’s sea routes, reliably transporting passengers and vehicles with its contemporary passenger ferries.

ΚΑΤΟιΚιΔιΑ ΕΝ Πλω PETS ON BOARD

Wi-Fi

ONBOARD

Sea U online Wifi provided by

* Oι υπηρεσίες ενδέχεται να μην είναι διαθέσιμες σε όλα τα πλοία. Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούμε επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.anek.gr * The services may not be available on all vessels. For more information please visit www.anek.gr

NEK LINES’ modern, high-standard fleet is certified by the international Certificates ISO 9001, ISO 22000 and ISO 14001, reflecting the Company’s commitment to the quality of services rendered, the safeguarding of the Hygiene and Safety of food according to the demands of HACCP, as well as its increased sensitivity aiming to limit its environmental footprint. In addition, ANEK’s fleet is certified with the International Safety Management Code ISM, the International Ship and Port Facility Security Code ISPS, and the International Maritime Labor Convention MLC 2006, with which it is ensured that all seamen are appropriately trained / certified and possess the appropriate skills in order to do their job.

ΣΤΟΛΟΣ H ΑNΕK LINES παραμένει δυναμικά πρωτοπόρα στους θαλάσσιους δρόμους της Ελλάδας και της Αδριατικής, μεταφέροντας με αξιοπιστία επιβάτες και οχήματα με τα σύγχρονα επιβατηγά οχηματαγωγά πλοία που διαθέτει.

Tαξιδεύούμε ύπεύθύνα ME ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ We Travel responsibly WITH BIOSAFETY TRUST CERTIFICATION MANAGEMENT SYSTEM

σύγχρονος και υψηλών προδιαγραφών στόλος της ΑΝΕΚ LINES είναι πιστοποιημένος με τα διεθνή Πρότυπα ISO 9001, ISO 22000 και ISO 14001, αντικατοπτρίζοντας την δέσμευση της Εταιρείας στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών της, την διασφάλιση της υγιεινής και Ασφάλειας των τροφίμων σύμφωνα με τις απαιτήσεις του HACCP, καθώς και την αυξημένη ευαισθητοποίηση της στον περιορισμό του

ISO 9001

περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. Επιπλέον, ο στόλος της ΑΝΕΚ είναι πιστοποιημένος με τo σύστημα Ασφαλούς Διαχείρισης ISM, Ασφαλείας ISPS, αλλά και με την Διεθνή σύμβαση Ναυτικής Εργασίας MLC 2006, με την οποία διασφαλίζεται ότι όλοι οι ναυτικοί είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι / πιστοποιημένοι και διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα για την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

ISO 22000

ISO 14001

TO TAξΙδΙ

Η ΑΝΕΚ LINES σας καλωσορίζει στα πλοία της. Απολαύστε την άνεση και την ποιότητα της διαμονής εν πλω. φιλοξενια

HOSPITALITY

νετες καμπίνες, πολυτελείς κοινόχρηστοι χώροι, εγκάρδια φιλοξενία σάς περιμένουν στα πλοία της ΑΝΕΚ LINES. Όλες οι καμπίνες μας – lux, δίκλινες, τρίκλινες ή τετράκλινες, εξωτερικές ή εσωτερικές– είναι κατάλληλα διαμορφωμένες ώστε να παρέχουν απόλυτη λειτουργικότητα και ευκολία. Και για όσους θέλουν ακόμα μεγαλύτερη άνεση, διαθέτουμε καμπίνες με προσεγμένη διακόσμηση, ψυγείο, τηλεόραση και μικρό σαλόνι.

Comfortable cabins, luxurious areas of public use and cordial hospitality await you on ANEK LINES’ ships. All our cabins – lux, two-bed, threebed, or four-bed, internal or external – are suitably fashioned to offer total functionality and ease. And for those who want even more comforts, we have cabins with chic décor, refrigerator, TV and a small sitting room.

CAFÉ-BAR

Απολαύστε χαλάρωση, ηρεμία και άνεση σε συνδυασμό με πολυτέλεια στο café-bar. Ενα ποτό που αγαπάτε ή ένας αρωματικός καφές με τους φίλους σας, με τη συντροφιά ενός βιβλίου ή παρέα με το απέραντο γαλάζιο είναι αναμφισβήτητα από τις χαρές ενός ταξιδιού με πλοίο.

ΚαΤαΣΤΗΜαΤα εν ΠλΩ

Κάντε ένα δώρο στον εαυτό σας ή στους αγαπημένους σας μέσα από τα καταστήματα των πλοίων, όπου θα βρείτε μεγάλη ποικιλία σε επώνυμα προϊόντα καθώς και σε είδη με το λογότυπο της εταιρείας. η ΑΝΕΚ LINES, θέλοντας να ενισχύσει τους Κρήτες παραγωγούς, στο πλαίσιο της φιλοσοφίας We Do Local, δημιούργησε τη νέα σειρά προϊόντων «ΑEIΦΟΡΙΑ», με τα καλύτερα της κρητικής γης, την οποία θα βρείτε στα καταστήματα των πλοίων σε ασυναγώνιστες τιμές.

ΥΠΗΡεΣιεΣ Για αΤοΜα Με ειΔιΚεΣ αναΓΚεΣ

Τα άτομα με ειδικές ανάγκες απολαμβάνουν ένα εξίσου άνετο και φιλόξενο ταξίδι στα πλοία μας, χάρη σε ειδικά διαμορφωμένες, άνετες καμπίνες, με εύκολη πρόσβαση και ειδικά σχεδιασμένους χώρους υγιεινής. Κυλιόμενες σκάλες και ανελκυστήρες βοηθούν την εξυπηρέτησή σας, ενώ το πάντα έτοιμο και έμπειρο προσωπικό μας είναι διαθέσιμο για οτιδήποτε χρειαστείτε.

TΗλεΪαΤΡιΚΗ

σε κάθε πλοίο μας υπάρχει ειδικά διαμορφωμένος χώρος και πλήρως εξοπλισμένο φαρμακείο για έκτακτες ανάγκες σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές. Παράλληλα, μέσω της συνεχούς σύνδεσης με το ιατρικό σύστημα τηλεπαρακαλούθησης TELEHEART παρέχεται έγκαιρη διάγνωση και οδηγίες για την άμεση αντιμετώπιση καρδιολογικών περιστατικών μέχρι να μεταφερθείτε στο ενδεδειγμένο νοσοκομείο.

ANEK Smart Kids

Για τους μικρούς ταξιδιώτες η ANEK LINES, προσφέρει δωρεάν ένα μοναδικό έντυπο δημιουργικής απασχόλησης, με πρωτότυπες ζωγραφιές και εκπαιδευτικό πρόσημο, για την προστασία του περιβάλλοντος.

CAFÉ-BAR

Enjoy relaxation, tranquility, and comfort plus luxury at the café-bar. Savor your favorite drink or an aromatic coffee with your friends, read a book, or stare at the immense blue; definitely, those are the joys of sea travel.

SHOPS ON BOARD

Offer a gift to yourself or to your loved ones from the ships’ shops where you will find a great variety of well known brand names, as well as products bearing the company’s logo. Within the scope of the We Do Local philosophy and aiming to assist the Cretan producers, ANEK LINES created “AEIFORIA”, a new line of products which includes the best produce of the Cretan land. You will find it in the ships’ shops at unbeatable prices.

SERVICES TO PEOPLE WITH PHYSICAL DISABILITIES

People with physical disabilities enjoy an equally comfortable and hospitable journey on our ships thanks to specially fashioned, comfortable cabins, with easy access and specially designed hygiene areas. Escalators and elevators provide assistance, whereas our always ready, experienced staff is available in order to offer any help you may need.

TELEMEDICINE

On every one of our ships there is a specially fashioned area and a fully equipped pharmacy for special events, according to the international specifications. At the same time, through a constant connection with the remote monitoring medical system TELEHEART, a prompt diagnosis and instructions for immediate dealing with cardiologic incidents are provided until the patient is transferred to the proper hospital.

ANEK Smart Kids

ANEK LINES offers to our young travelers, free of charge, a unique publication of creative distraction, which contains original drawings and an educational part about the environmental protection.

The trip

ANEK LINES welcomes you on its ships. Enjoy the leisure and quality of residence on board.

εΣΤιαΤοΡια

Aπoλαύστε ένα μοναδικό ταξίδι γεύσεων στα εστιατόρια των πλοίων, όπου φρέσκες πρώτες ύλες, αγνά υλικά και εξαιρετικό παρθένο κρητικό ελαιόλαδο αποτελούν την αρχή για κάθε πιάτο. Ο οίνος δίνει το «παρών» μέσα από μια πλούσια λίστα, έτοιμη να ικανοποιήσει και τους πιο απαιτητικούς. Εσείς δεν έχετε παρά να επιλέξετε από τα πιάτα που προτείνουν οι σεφ μας και το άψογο σέρβις θα φροντίσει για όλα τα υπόλοιπα.

RESTAURANTS

Enjoy a unique trip of flavors in our ships’ restaurants, where fresh ingredients, pure raw materials and extra virgin Cretan olive oil constitute the basis of every plate. Wine is “present” through a rich list that will satisfy the most hard to please passengers. You only have to choose some of the dishes proposed by our chefs, and the impeccable service will take care of the rest.

ανεΚ Smart Bonus Program

Το ANEK Smart Bonus Program είναι ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα επιβράβευσης για τους επιβάτες που επιλέγουν τα πλοία και τις υπηρεσίες εν πλω της ΑΝΕΚ LINES. Με την κάρτα μέλους ΑNEK Smart έχετε τη δυνατότητα να συγκεντρώνετε και να εξαργυρώνετε πόντους για μερική ή ολική κάλυψη της αξίας του εισιτηρίου του επόμενου ταξιδιού σας ! Επιπλέον τα μέλη απολαμβάνουν αποκλειστικές εκπτώσεις σε συνεργαζόμενες με το πρόγραμμα εταιρείες.

CAMPING εν ΠλΩ

η υπηρεσία Camping εν πλω σας παρέχει τη δυνατότητα διαμονής στο τροχόσπιτό σας, σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους με διαθέσιμα λουτρό, ντους και δωρεάν παροχή ρεύματος 220 Volt. Επιπλέον έχετε πρόσβαση σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους του πλοίου όπως μπαρ, εστιατόρια, καταστήματα κλπ.

ΚαΤοιΚιΔια εν ΠλΩ

Η αγάπη σας για τα κατοικίδιά σας είναι και δική μας αδυναμία. Με τις pet friendly καμπίνες, οι τετράποδοι φίλοι μας θα απολαύσουν το ταξίδι όπως εσείς επιθυμείτε. Επιπλέον, τα ανοιχτά καταστρώματα και η διαμόρφωση των ειδικών κλωβών είναι κατάλληλα για να νιώθουν άνετα. Δηλώστε τη μεταφορά του κατοικίδιου σας κατά τη διαδικασία κράτησης της θέσης σας και ζητήστε να ενημερωθείτε για τους όρους μεταφοράς.

ANEK Cargo

Ο πολύτιμος συνεργάτης στις Θαλάσσιες μεταφορές ! η ΑΝΕΚ έχει την δυνατότητα να μετατρέπει τις εμπορευματικές μεταφορές σε μια ευχάριστη εμπειρία. Χάρη στην ταχύτητα και την άνεση των σύγχρονων πλοίων μας, αλλά και λόγω των ειδικών τιμών μας, ένα επαγγελματικό ταξίδι μπορεί να γίνει εξίσου ευχάριστο με ένα ψυχαγωγικό.

ανεΚ Smart Bonus Program

ANEK Smart Bonus Program is an original rewarding program for passengers who choose ANEK LINES’ ships and on board services. Using the ANEK Smart member card, you can collect and cash points to cover partially or totally the value of your next trip’s ticket! In addition, members enjoy exclusive discounts by companies associated with this program.

CAMPING ON BOARD The service Camping on board offers you the option to stay in your caravan in specially fashioned areas with available bathroom, shower, and free of charge supply of 220 Volt electric current. In addition, you have access to all the areas of public use of the ship, like bars, restaurants, shops etc.

PETS ON BOARD

We share your love for your pets. In our pet friendly cabins, our four-legged friends will enjoy the trip as you wish. In addition, open decks and special cages are designed to make them feel comfortable. When you reserve your seat, declare your pet’s transport and request information about the transport terms

ANEK Cargo

Your valuable associate in sea transport! ANEK LINES can convert freight transports to a pleasant experience. Due to the speed and comfort of our modern ships, plus our special prices, a professional trip may become equally pleasant as a recreational one.

ΑΝΕΚ LINES σας καλωσορίζει στα πλοία της. Απολαύστε την άνεση και την ποιότητα της διαμονής εν πλω. ΜοβILE APPLICATION

Τώρα το ταξίδι σας γίνεται ακόμα πιο εύκολο, με την εφαρμογή ΑΝΕΚ LINES! Μέσα από τη smartphone συσκευή σας, μπορείτε εύκολα και άμεσα να κάνετε online την κράτηση των εισιτηρίων σας και να ενημερωθείτε για τα δρομολόγια, τον στόλο, τον λογαριασμό της κάρτας μέλους ANEK Smart Bonus Program, τα Κεντρικά Πρακτορεία της ΑΝΕΚ LINES και τους λιμενικούς Πράκτορες και τους Γενικούς Όρους Ταξιδίου.

ε- ΤιCKET

Το ταξίδι αρχίζει στο www.anek.gr Αποκτήσετε ηλεκτρονικά τα ακτοπλοϊκά σας εισιτήρια. Απλά, γρήγορα και ανέπαφα σε μερικά μόνο βήματα από τον υπολογιστή, το tablet σας ή οποιαδήποτε smartphone συσκευή.

ΠιΣινα

Κολυμπήστε και χαλαρώστε δίπλα στην πισίνα όλη την ημέρα απολαμβάνοντας τον ήλιο και τα δροσερά ποτά από το pool bar του καταστρώματος με θέα το απέραντο γαλάζιο! σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, οι πισίνες λειτουργούν μόνο στα δρομολόγια της Αδριατικής και μέχρι την δύση του ηλίου.

WiFi ΣΤο Πλοιο

Απολαύστε ασύρματο internet σε υψηλές ταχύτητες, στο laptop, το tablet ή το smartphone σας έχοντας πρόσβαση από όλα τα σημεία του πλοίου σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού ! Ενημερωθείτε, επικοινωνήστε, εργαστείτε online εν πλω.

ΜοβILE APPLICATION

Now your trip becomes even easier, due to the ANEK LINES application! Through your Smartphone you can easily and immediately reserve your tickets online and obtain information about itineraries, the fleet, the account of your ANEK Smart Bonus Program member card, ANEK LINES’ Central Agencies, Port Agents, and the Trip’s General Terms.

ε- ΤιCKET

The trip begins at www.anek.gr Obtain your tickets electronically, simply, quickly and contact-free, in a few steps only, through your computer, your tablet or any Smartphone device.

SWIMMING POOL

Swim and relax by the pool all day long, enjoying the sun and the cool drinks from the deck’s pool bar with a view to the immense blue! According to the Greek legislation, pools operate only on the Adriatic Sea’s itineraries, until sundown.

WI-FI ON BOARD

Enjoy high speed Wi-Fi Internet on your laptop, tablet, or Smartphone, from any part of the ship during your entire trip! Obtain information, communicate, and work online on board ! Wifi provided by

Oι υπηρεσίες ενδέχεται να μην είναι διαθέσιμες σε όλα τα πλοία. Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούμε επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.anek.gr The services may not be available on all vessels. For more information please visit www.anek.gr

news

ΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ...

Αναπληρωτής Δ/νων σύμβουλος της ΑΝΕΚ και διαπρεπής νευροχειρουργός Γιώργος Αρχοντάκης, υπήρξε ιδρυτής & πρώτος Πρόεδρος του συλλόγου Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων (φωτό 1). Εκτιμώντας την πολύτιμη συνεισφορά του γιατρού στην καταπολέμηση της σύγχρονης αυτής μάστιγας ο Πανελλήνιος σύλ. Αρωγής & Αλληλεγγύης Οικογενειών Θυμάτων Τροχαίων Δυστυχημάτων «Ο Άγιος Χριστόφορος» αποφάσισε να τον τιμήσει. η ΑΝΕΚ δηλώνει περήφανη για αυτήν την κοινωνική διάκριση του κου Αρχοντάκη η οποία έρχεται να προστεθεί σε μία μακρά συλλογή άλλων βραβείων. Επιβεβαιώνοντας έτσι ότι πέρα από την διεθνώς αναγνωρισμένη ιατρική προσφορά του, παραμένει ο επιστήμονας που μέσα από πρωτοπόρες δράσεις αλλά & μέσα από την ΑΝΕΚ αντιμετωπίζει ιατρικά προβλήματα με γνώση, ήθος και ανθρωπιά.

ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΥΜΕ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ H ANEK, επιβεβαιώνοντας ότι αυτό που ενώνει τους ανθρώπους, είναι η παράδοση και η κοινή ιστορική μνήμη συνέδραμε ως αρωγός στο ντοκιμαντέρ του “ιδρύματος Ελ. Βενιζέλος”Ν (φωτό 8) για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ταξίδεψε σωματεία & φορείς μεταφέροντας πολιτισμό και οράματα, όπως οι σύλλογοι Ασή Γωνιωτών (φωτό 4), Μανιατών κλπ.

ΕΝΙΣΧΥΟΥΜΕ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Αρωγός η ΑΝΕΚ σε κάθε μορφή τέχνης εξακολουθεί να στηρίζει διαφορετικές δράσεις όπως το 4ο Μεσογειακό Φεστιβάλ Φωτογραφίας (φωτό 7), το Χανιώτικο Φεστιβάλ Κινηματογράφου (φωτό 5) ο εκπληκτικός θεατρικός “Προμηθέας Δεσμώτης” του ΔηΠΕΘΕΚ(φωτό 6) η επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά “Κομμάντα και Δράκοι” (φωτό 2) και ο δημοφιλής “σασμός” (φωτό 3).

WE ARE PROUD OF OUR PEOPLE…

NEK’s Deputy CEO, and eminent neurosurgeon Giorgos Archontakis, founded and was the first President of the Society for the Prevention of Traffic Accidents (photo 1). Appreciating the doctor’s valuable contribution to the fight of this contemporary curse, “Agios Christophoros”, the Panhellenic Association of Assistance and Solidarity to Families of Victims of Traffic Accidents, decided to

honor him. ANEK is proud of Mr. Archontakis’ social distinction, which is added to a long collection of other awards, confirming that further to his internationally recognized medical contribution, he remains a scientist who through innovative activities, and with ANEK’s assistance, solves medical problems with knowledge, ethic, and compassion.

Pavlos Fysakis & Pasqua Vorgia

WE MAKE KNOWN ACTIVITIES WHICH SAVE HISTORIC MEMORIES

WE SUPPORT THE ARTS AND CULTURE

ANEK confirms that tradition unites people and common historic memory assisted the creation of the documentary of the “National Research Foundation’s El. Venizelos” (photo 8) for the 100 years after the Asia Minor Disaster. It carried societies and agents, civilization and visions, like the Society Asi Gonioton (photo 4), Maniates (people originally from Mani) etc.

ANEK assists every form of art and continues to support various activities like the 4th Mediterranean Photography Festival (photo 7), the Cinema Festival of Chania (photo 5), the fantastic theatrical performance of “Prometheus Bound” by the Municipal Regional Theater of Crete (photo 6), the successful TV show “Commandos and Dragons” (photo 2) and the popular TV show “Sasmos” (photo 3).

news ΣΤΗΡιΖοΥΜε Το ΠολΥΤεΧνειο ΚΡΗΤΗΣ

ΧοΡΗΓοΥΜε ΤΗν ΠαιΔεια Και ΤΗν εΠιΜοΡφΩΣΗ

ΑΝΕΚ, με αίσθημα ευθύνης στηρίζει στην πράξη τις νέες γενιές που αποτελούν το μέλλον του τόπου. Έτσι, ως σταθερός χορηγός νοιώθει περήφανη για την εξαιρετική πορεία της σπουδαίας ομάδας TUCER του Πολυτεχνείου Κρήτης, που δεν επαναπαύεται στις διεθνείς διακρίσεις της (φωτό 1), αλλά συνεχίζει να πρωτοπορεί και να κατακτά το μέλλον... σήμερα.

στηρίζοντας η ΑΝΕΚ το αέναο ταξίδι της γνώσης φιλοξένησε την ημερίδα «Για μια Ελλάδα με Μέλλον και Παιδιά», που διοργάνωσε η επιστημονική επιτροπή της Κρητικής Διατροφής και η Daskalakis congress – trv. στην ημερίδα ο χρυσός Ολυμπιονίκης Πύρρος Δήμας, σε μήνυμά του, εστίασε στη σημασία της οικογένειας στην πορεία ενός Πρωταθλητή (φωτό 2). Επίσης, η ΑΝΕΚ φιλοξένησε & την τελετή βράβευσης των μαθητών (Φωτό 3) που διακρίθηκαν σε Πανελλήνιους και Διεθνείς Διαγωνισμούς ρομποτικής, με τον υφυπουργό Αθλητισμού κo Αυγενάκη (φωτό 4), να επικεντρώνεται στην αξία της διάκρισης δεδομένης της πανδημίας.

WE SUPPORT CRETE’S TECHNICAL UNIVERSITY (POLYTECHNIC SCHOOL)

NEK, with a sense of responsibility, actively supports the new generations which constitute the future of our country. Therefore, as permanent sponsor, it feels proud for the outstanding progress of Crete’s Technical University’s great team, TUCER, which does not rest on its international laurels (photo 1), but continues to open new paths, and conquers the future… today.

WE ASSIST PEOPLE AND THE SOCIETY ANEK, a pioneer, concentrated on triple offer activities. It became #miaomada (one team) with the Association of Volunteer Blood Donors of Chania Prefecture “Agios Ioannis”, it carried out Voluntary Blood donations together with Chania Hospital, collecting valuable blood units (photo 8) & samples of donations of bone marrow (photo 9). Also, in cooperation with the Art n’ Beauty Hairdresser shops of Ms. Bitsaki, hair was donated (photo 7) to women with cancer. Also, ANEK, socially sensitive, remains a steady assistant to the needs of our fellow people and agents like “Horizon” and ELEPAP. Also very important is the support of the local social structures with various products.

2 3

ΜεΡιΜνοΥΜε Για Το ΠεΡιβαλλον

ΣΥνΔΡαΜοΥΜε ΤΗν ΚοινΩνια & Τον ανΘΡΩΠο

η ΑΝΕΚ και τα πλοία της είναι ενεργά μέλη της ηELMEPA, της Ελληνικής Ένωσης Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος υποστηρίζοντας πλήρως το στόχο «Ασφαλή Πλοία σε Καθαρές Θάλασσες» (φωτό 5). Παράλληλα, η ΑΝΕΚ αναγνωρίζοντας την αξία δράσεων που στοχεύουν μεταξύ άλλων στην μελέτη και προβολή του περιβάλλοντος στηρίζει σταθερά τις δραστηριότητες του ανακαινισμένου, εκσυγχρονισμένου και με νέες εκθεσιακές μονάδες Μουσείου Φυσικής ιστορίας Κρήτης, (φωτό 6) που αποτελεί την μεγαλύτερη περιβαλλοντική έκθεση της Μεσογείου.

η ΑΝΕΚ, πρωτοπόρα, ταξίδεψε τη ζωή μέσα από δράσεις τριπλής προσφοράς. Έγινε μια #miaomada με το σύλλογο Εθελοντών Αιμοδοτών Ν. Χανίων «Άγιος ιωάννης» και σε συνεργασία με το Νοσοκομείο Χανίων, διενήργησε Εθελοντικές Αιμοδοσίες συγκεντρώνοντας πολύτιμες μονάδες αίματος (φωτό 8) & δείγματα δωρεάς μυελού των οστών (φωτό 9). Παράλληλα, σε συνεργασία με τα κομμωτήρια Art n’ Beauty της κας Μπιτσάκη πραγματοποιήθηκαν δωρεές μαλλιών (φωτό 7) για γυναίκες με καρκίνο. Επίσης, η ΑΝΕΚ κοινωνικά ευαισθητοποιημένη παραμένει σταθερός αρωγός στις ανάγκες συνανθρώπων μας και φορέων όπως ο «Ορίζοντας» & η ΕλΕΠΑΠ. Ουσιαστική, ωστόσο, είναι και η προϊοντική στήριξη της στις κοινωνικές δομές του τόπου.

WE SPONSOR EDUCATION AND TRAINING Supporting the perpetual trip of knowledge, ANEK hosted a one-day meeting “For Greece’s Future and Children”, organized by the scientific committee of Cretan Diet and Daskalakis congress – trv. During the one-day meeting, Olympic gold medalist, and great weightlifter Pyrros Dimas, sent a message focused on the importance of the family in a Champion’s route (photo 2). Also, ANEK hosted the prize awarding ceremony of students (photo 3) who distinguished themselves in Panhellenic and International Robotics Competitions, with Deputy Minister of Sports, Mr. Avgenakis (photo 4) concentrating on the value of this distinction in view of the pandemic.

WE CARE ABOUT THE ENVIRONMENT ANEK and its ships are active members of HELMEPA, the Hellenic Marine Environment Protection Association, fully supporting the goal “Safe Ships in Clean Seas” (photo 5). At the same time, ANEK, recognizing the value of activities that aim, among others, to study and promote the environment, constantly supports the activities of the renovated and updated Natural History Museum of Crete (photo 6) with new exhibition units, which constitutes the biggest environmental exhibition in the Mediterranean.

news

ΤΑξΙδΕΥΟΥΜΕ ... "ΑΣΤΕΡΙΑ"

ε την αρωγή της ΑΝΕΚ, εκατοντάδες αθλητές, από το μπάσκετ (ΕΚΑσΚ) την Πετοσφαίριση (ΟΠΕρ), την ιστιοπλοΐα (ιΟΧ, ιΟη), τον υγρό στίβο (ΝΟρ, ΚΟη) την ξιφασκία (λέσχες Ξιφασκίας Χανίων & Μεσσαράς) τις πολεμικές τέχνες (ζίου ζίτσου, καράτε, παγκράτιο, Taekwondo), την αντισφαίριση (ΟΑΧ, ΟΑσ) τον κλασικό στίβο (ΚυΔωΝ, ηρΑ, ΜιΝωΑσ) & το ποδόσφαιρο (ΠΑΕ ΧΑΝιΑ φωτό 3, ΠλΑΤΑΝιΑσ, ΟΦι) ταξιδεύουν ... προς τις επιτυχίες.

ΣΥΜΠΛΕΟΥΜΕ ΜΕ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΕΣ ΣΕ ΤΑξΙΔΙΑ ΝΙΚΗΣ η ΑΝΕΚ τιμά ως μεγάλη χορηγός τον Διονύση Ξένο (φωτό 5), κορυφαίο Ευρωπαίο καρατέκα, στηρίζοντας την δύσκολη, όσο και υπέροχη, πορεία του για την κορυφή . συγχαίρει τους άνδρες της υδατοσφαίρισης του ΝΟΧ – ΑΝΕΚ LINES (φωτό 1), που σε αντίξοες συνθήκες θα σκοράρουν και την νέα σεζόν από τις πισίνες της Α'Εθνικής. Χαιρετίζει με υπερηφάνεια τον θριαμβευτή Κανόε – Καγιάκ του ΝΟΧ (φωτό 6) που τερματίζει & φέτος στην κορυφή της βαθμολογίας. συγχαίρει τον “Γ.σ. Ελ.ΒΕΝιΖΕλΟ” (φωτό 2) για τις αλλεπάλληλες επιτυχίες των αθλητών του στο στίβο εντός και εκτός Ελλάδος Τιμά ως Χρυσή χορηγός, τον ποδηλατικό όμιλο ΤΑλωσ – ΑΝΕΚ LINES (φωτό 4) & συγχαίρει αθλητές, προπονητές και διοίκηση, που κατάφεραν για μία ακόμα χρονιά να “κόψουν” πρώτοι το νήμα και να στεφθούν πρωταθλητές Ελλάδας.

ith ANEK’s assistance, hundreds of athletes of basketball (EKASK), volleyball (OPER), sailing (IOX, IOH), water sports (NOR, KOH), fencing (Fencing Clubs of Chania & Messaras), martial arts (jiu-jitsu, karate, pankration, Taekwondo), tennis (OAX, OAS), classic track and field (KYDON, IRA, MINOAS) and soccer (PAE CHANIA, photo 3, PLATANIAS, OFI), all travel to… successes.

We travel with… “Stars”

WE SAIL WITH CHAMPIONS IN VICTORIOUS TRAVELS As grand sponsor, ANEK honors Dionisis Xenos (photo 5) supreme European karate athlete, supporting his difficult, as well as superb route to the top. It congratulates the water polo team of NOX-ANEK LINES (photo 1), which during the new season, and under adverse conditions will play in the pools of the First League. It proudly salutes NOX’s Canoe-Kayak winner (photo 6) who finished at the top this year too. It congratulates “G. S. EL VENIZELOS” (photo 2) for the

repeated successes of its athletes in the track and field, in and out of Greece. It honors as Golden Sponsor the cycling club TALOS – ANEK LINES (photo 4) and congratulates its athletes, trainers, and management who succeeded to win Greece’s championship for one more year.

ExpErIENcE ThE GrEEK hoSpITALITy !

Ραντεβού με την Ελληνική Φιλοξενία ! EΛΛΑΔΑ - ΙΤΑΛΙΑ ΠΑΤΡΑ - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ - ΚΕΡΚΥΡΑ - ΒΕΝΕΤΙΑ ΠΑΤΡΑ - HΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ - ΚΕΡΚΥΡΑ - ΑΝΚΟΝΑ ΠΑΤΡΑ - HΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ - ΚΕΡΚΥΡΑ - ΜΠΑΡΙ KΡΗΤΗ • ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΧΑΝΙΑ • ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑΣ I ΚΥΚΛΑΔΕΣ I ΚΡΗΤΗ I ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ITALy - GrEEcE VENICE - CORFU - IGOUMENITSA - PATRAS ANCONA - CORFU - IGOUMENITSA - PATRAS BARI - CORFU - IGOUMENITSA - PATRAS crETE • Piraeus - Chania • Piraeus - heraklion AEGEAN ISLANDS PIRAEUS I CyCLADES I CRETE I DODECANESE

ΗΡΑΚΛΕΙΟ / HERAKLION

XANIA / CHANIA

ΒΕΝΕΤΙΑ / VENICE

ANKONA / ANCONA