Oikade / Οίκαδε - Ένας Σύντομος Οδηγός Νεοελληνικής Ιστορίας - Book 2 (PREVIEW)

1940 - 1945

02

Θ Α ΛΕΙΑ - ΜΑΡ ΙΑ ΜΠ Ι Θ Α ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

οἴκ αδε Ένας σύντομος οδηγός νεοελληνικής ιστορίας

“Κόλασις είναι σήμερον η κατάστασις της πατρίδος μας. Σφάζουν οι Γερμανοί, σφάζουν τα τάγματα ασφαλείας. Σφάζουν και οι αντάρται. Σφάζουν και καίουν. Τι θα απομείνη από την άτυχη αυτήν Χώρα; “ Απόσπασμα από τον εναρκτήριο λόγο που απηύθυνε ο Γ. Παπανδρέου προς τους συνέδρους, στο Συνέδριο του Λιβάνου.

οἴκ αδε

Ένας σύντομος οδηγός νεοελληνικής ιστορίας

1940 — 1945

ΘΑ ΛΕΙΑ - ΜΑΡΙΑ ΜΠΙΘΑ

μέρος δεύτερο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

01 02 03

Ελληνοϊταλικός πόλεμος — Β’ παγκόσμιος πόλεμος — Η κατοχή στην Ελλάδα — Ελληνική αντίσταση — Τα Δεκεμβριανά ‘44

Χρονολόγιο 1940 — 1945

Βιογραφίες Γεώργιος Β’ — Νίκος Ζαχαριάδης — Άρης Βελουχιώτης — Ζέρβας Ναπολέων — Αλέξανδρος Κορυζής

04

Βιβλιογραφία

05

Υπόμνημα χαρτών & διαγραμμάτων

οἴκαδε

Πρόσωπα

που αναφέρονται (με χρονολογική σειρά)

Εμμανουέλε Γκράτσι: Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Ιωάννης Μεταξάς: Έλληνας στρατιωτικός, πολιτικός και δικτάτορας Αδόλφος Χίτλερ: Γερμανός πολιτικός, ηγέτης του Εργατικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος και δικτάτορας της Ναζιστικής Γερμανίας. Νέβιλ Τσάμπερλεν: Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπενίτο Μουσολίνι: Ιταλός πολιτικός, ιδρυτής και ηγέτης του φασιστικού κόμματος Σιντεϋ Γουοτερλοου: Άγγλος Πρόξενος Χένρυ Χόπκινσον: Άγγλος Πολιτικός και διπλωμάτης Σεμπαστιάνο Βισκόντι Πράσκα: Ιταλός στρατιωτικός, επικεφαλής για την εισβολή της Ιταλίας στην Ελλάδα το 1940 Γκαλεάτσο Τσιάνο: Υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας Χαράλαμπος Κατσιμήτρος: Έλληνας στρατηγός, διακρίθηκε στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 Αλέξανδρος Κορυζής: Έλληνας νομικός, οικονομολόγος και πρωθυπουργός της Ελλάδας Βίλχελμ φον Λιστ: Στρατάρχης της Βέρμαχτ Βάλτερ φον Βάις: Στρατηγός της Βέρμαχτ Παύλος Α΄: Διάδοχος του Γεωργίου Β΄, Βασιλιάς της Ελλάδος Γεώργιος Τσολάκογλου: Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός, διορισμένος πρωθυπουργός κατά την περίοδο κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα Άλφρεντ Γιοντλ: Στρατιωτικός ηγέτης στη Ναζιστική Γερμανία Αλμπέρτο Φερρέρο: Ιταλός στρατηγός Κουρτ Στούντεντ: Γερμανός στρατηγός της πολεμικής Αεροπορίας Εμμανουήλ Τσουδερός: Έλληνας νομικός, οικονομολόγος και πρωθυπουργός της ελληνικής κυβέρνησης Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος: Έλληνας καθηγητής της Ιατρικής, και πρωθυπουργός μιας κατοχικής κυβέρνησης Ιωάννης Ράλλης: Έλληνας πολιτικός, Μακεδονομάχος, πρωθυπουργός της δωσίλογης κυβέρνησης των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων Ιωάννης Τσιγάντες: Έλληνας στρατιωτικός. Ιδρυτής της αντιστασιακή οργάνωσης Μίδας 614 Λέλα (Ελένη) Καραγιάννη: Αρχηγός της κατασκοπευτικής οργάνωσης “Μπουμπουλίνα”. Άρης Βελουχιώτης: Στέλεχος του ΚΚΕ και ηγέτης του ΕΛΑΣ

6

1940

1945

Ναπολέων Ζέρβας: Έλληνας στρατιωτικός, ιδρυτής του ΕΔΕΣ και πολιτικός. Έρβιν Ρόμελ: Στρατάρχης του Γ΄ Ράιχ, διοικητής του ερμανικού εκστρατευτικού σώματος στη Βόρεια Αφρική Φιλίπ Πετέν: Γάλλος στρατάρχης και Πρωθυπουργός της Γαλλίας Ηλίας Βενέζης: Έλληνας λογοτέχνης, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Πιέτρο Μπαντόλιο: Ιταλός στρατάρχης, διπλωμάτης και πολιτικός Χέλμουτ Φέλμυ: Γερμανός στρατιωτικός, πτέραρχος και σωματάρχης των νοτίων γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα Γεώργιος Παπανδρέου: Διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Ελευθερίου Βενιζέλου, Πρωθυπουργός της Ελλάδος και πολλές φορές υπουργός. Ουίνστον Τσώρτσιλ: Στρατιωτικός και Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Άντονι Ήντεν: Υπουργός Εξωτερικών Του Ηνωμένου Βασιλείου και πρωθυπουργός Ρόναλντ Σκόμπι: Βρετανός στρατηγός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αρχιστράτηγος των αγγλικών και ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση Ρέτζιναλντ Λήπερ: Βρετανός πρέσβης στην ελληνική κυβέρνηση το 1943-46. Γιάννης Ζέβγος: Έλληνας δάσκαλος, δημοσιογράφος, ιστορικός και ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ Ιωσήφ Στάλιν: Γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης

7

οἴκαδε

Λεξικό συντομογραφίες ΕΑΜ: Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ΕΛΑΣ: Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός ΕΠΟΝ: Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων ΠΕΕΑ: Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης ΕΔΕΣ: Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος Τ.Α.: Τάγματα Ασφαλείας ή Τάγματα Ευζώνων, παραστρατιωτικές μονάδες σε συνεργασία με τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. ΠΑΟ: Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωση ΕΚΚΑ: Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση ΕΟΚ: Εθνική Οργάνωση Κρήτης ΠΕΑΝ: Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων ΡΑΝ: Ρωµυλία - Αυλών - Νήσοι ΚΚΕ: Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας ΟΠΛΑ: Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών ΕΣΣΔ: Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών

διευκρινήσεις Ριζοσπάστης: πολιτική εφημερίδα του ΚΚΕ Βέρμαχτ: Deutsche Wehrmacht, Το όνομα των γερμανικών ένοπλων δυνάμεων Εθνικόφρων: Αυτός που υποστηρίζει το έθνος και τα ιδανικά του, ως πυρήνα σύστασης έχει τον ακραίο αντικομουνισμό

8

10

/ ΤΟ “ΟΧΙ” ΤΟΥ ΜΕΤΑ ΞΆ

1940

1945

28 Οκτωβρίου 1940 Ώρα 2:50 π.μ. Ο Ιταλός πρεσβευτής Γκράτσι φτάνει στην πρωθυπουργική κατοικία του Ιωάννη Μεταξά και παραδίδει το ιταλικό τελεσίγραφο με το οποίο ζητάει ο Μουσολίνι να καταλάβει “ορισμένα στρατηγικά σημεία” του ελληνικού εδάφους δίχως να παρεμποδιστεί η “ελεύθερη διέλευση” των στρατευμάτων του. Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο Μεταξάς στρέφει το βλέμμα του στον Γκράτσι και του απαντάει με τη φράση:

“Alors, c’est la guerre” (ή αλλιώς “Αυτό σημαίνει πόλεμο”).

Ώρα 5:30 π.μ. Τα Ιταλικά στρατεύματα ανοίγουν πυρ εναντίον της Ελλάδας.

11

οἴκαδε

Ο ελληνικός λαός ξυπνάει με τις διαπεραστικές σειρήνες του πολέμου και τη φωνή του πρωθυπουργού από το ραδιόφωνο:

“Ελληνικέ λαέ, σήμερα τα χαράματα στις 3 η ώρα, ο Ιταλός πρέσβης μου ζήτησε να τους παραδώσω τη γη μας. Μου είπε ακόμα πως αν δε το κάνω τα ιταλικά στρατεύματα θα μας επιτεθούνε στις 6 το πρωί. Του απάντησα πως θεωρώ τόσο το αίτημα όσο και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται σαν κήρυξη πολέμου της Ιταλίας εναντίον της χώρας μας. Ας αποδείξουμε πως είμαστε πράγματι άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας που μας εξασφάλισαν. Όλο το έθνος ας ξεσηκωθεί σύσσωμο. [...]”

12

/ ΕΛ Λ ΗΝΕΣ ΕΙΣ ΤΑ Α ΡΜΑΤΑ !

1940 1945

13

οἴκαδε

ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος

Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος Ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος αποτελεί την μεγαλύτερη σύγκρουση της ανθρώπινης ιστορίας και την πιο σκοτεινή περίοδο του 20ου αιώνα με σχεδόν 60 εκατομμύρια νεκρούς και την Ευρώπη κατεστραμμένη.

1η Σεπτέμβρη 1939

Ώρα 4:40 π.μ

02

Ο Χίτλερ εξαπολύει μια λεκτική επίθεση κατά της Πολωνίας από το βήμα της βουλής μπροστά στο αγουροξυπνημένο κοινοβούλιο. Την ίδια στιγμή, μια ομάδα γερμανών φαντάρων παραμερίζει τα γερμανοπολωνικά σύνορα και εισβάλλει στη χώρα. Ο Γερμανός καγκελάριος έχοντας ήδη προσαρτήσει Αυστρία και Σουηδητία (περιοχή Τσεχοσλοβακίας) δείχνει τελικά τις προθέσεις του για μια γερμανική αυτοκρατορία σε όλη την Ευρώπη. Αγνοώντας το αγγλικό τελεσίγραφο για άμεση κατάπαυση πυρός, ο Τσάμπερλεν, ο Βρετανός πρωθυπουργός, ανακοινώνει πόλεμο εναντίον της Γερμανίας. Σε μια Πολωνία που καταρρέει εισβάλλουν στις 17 του μήνα οι σοβιετικές δυνάμεις για να αναχαιτίσουν τους γερμανούς και η πρώτη φάση του πολέμου λήγει με την κατάληψη της Βαρσοβίας. Η Ευρώπη θα παραμείνει αδρανής, αναμένοντας την επόμενη

14

1940

1945

κίνηση του Χίτλερ.

09 Απριλίου 1940

09 Απριλίου 1939

Ήδη από τον Απρίλη του 1939 ξετυλίγεται η υπόθεση της ιταλικής εισβολής με την κατάληψη της Αλβανίας, και ο πρωθυπουργός προετοιμάζει σιωπηλά την Ελλάδα για τον επερχόμενο πόλεμο.

“Ολίγον μετά μεσάνυκτα. Ανακοινώνω Waterlow - Hοpkinson τας ­ειδήσεις Ρώμης Ασημακόπουλου και ότι έχω απόφασιν να αντισταθώ μέχρις εσχάτων, ότι πόλεμος θα επεκταθή εις όλην την Ελλάδα και ότι προτιμώ την τελείαν καταστροφήν δια τον τόπον μου παρά την ατίμωσιν.”

Το καλοκαίρι του 1940 η ιταλία αποφασίζει την πραγματοποίηση μιας θρασύδειλης επίθεσης στο καταδρομικό “Έλλη”, εν διαρκεία θρησκευτικής γιορτής και παρουσία χιλιάδων πιστών. Οι ιταλικές προκλήσεις συνεχίστηκαν, συσπειρώνοντας έναν διχασμένο λαό σε ένα κοινό μέτωπο.

20 Αυγούστου 1940 “Οι Γερμανοί ζητούν από εμάς αποκηρύξωμεν Αγγλίαν. Απαντώμεν νύκτα. Θεέ μου τι θα απογίνομεν. Εν τούτοις είμαι αποφασισμένος δι ένα ένδοξο τέλος.”

02 Οκτωβρίου 1940. “Ημείς επιστρατεύσαμε και την 9η μεραρχίαν. Είμαι αποφασισμένος για κάθε θυσία για υπέρ της τιμής της Ελλάδος.” *από το ημερολόγιο του Ιωάννη Μεταξά

15

02

Ο Χίτλερ έχοντας συζητήσει με τον Μουσολίνι για το σχέδιο εισβολής στην Ελλάδα, ζητά διπλωματική πίεση και κατάληψη της Κρήτης. Ο Μουσολίνι όμως ανυπομονεί να δείξει την αξία του και αποφασίζει επίθεση στη χώρα.

ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος

Τα ψέματα τελειώνουν. Η Γερμανία ξεκινά διαδοχικές εισβολές σε Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Γαλλία. Η μάχη της Αγγλίας ξεκινά και το σύμφωνο του άξονα Βερολίνου – Ρώμης – Τόκιο υπογράφεται στις 27 Σεπτέμβρη του 1940.

οἴκαδε

15 Οκτωβρίου 1940 Το σχέδιο “Emergenza G” (Emergency G[reece] - Επείγουσα Ελλάς) ξεκινά στο γραφείο του Μπενίτο Μουσολίνι στη Ρώμη, σε μια κρίσιμη σύσκεψη για τη διεξαγωγή της στρατιωτικής επιχείρησης εναντίον της Ελλάδας.

Παρόντες στη σύσκεψη

Μπενίτο Μουσολίνι (ο ιταλός δικτάτορας) Γκαλεάτσο Τσιάνο (ο υπουργός Εξωτερικών) Βισκόντι Πράσκα (ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού) Πιέτρο Μπαντóλιο (ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού) Φρανσέσκο Τζακομόνι (ο ανώτατος διοικητής των Ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία)

Ο Β. Πράσκα διαβεβαιώνει ότι η επιχείρηση στην Ελλάδα θα είναι κάτι σαν “περίπατος”, και σε δύο ημέρες θα βρίσκονται στην Αθήνα. Ο Μ. Μουσολίνι τότε συντάσσει επιστολή προς Χίτλερ αιτιολογώντας την επίθεση και αναθέτει στον Τσιάνο το τελεσίγραφο προς τον έλληνα πρωθυπουργό.

Την κρίσιμη ώρα 5:30 π.μ. της 28ης Οκτωβρίου, τα διατάγματα επιστράτευσης και κήρυξης της Ελλάδας σε κατάσταση πολιορκίας είναι έτοιμα και υπογράφονται από τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου. Ενώ η Αθήνα κοιμάται ξεκινάνε οι βολές του ιταλικού πυροβολικού πριν καν την εκπνοή του τελεσιγράφου.

16

1940

1945

Οι κύριες ελληνικές δυνάμεις στην περιοχή

Γενικός Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων

αριθμούσαν περίπου 35.000 άνδρες.

Βασιλιάς Γεώργιος Β’ Αρχιστράτηγος ξηράς Αλέξανδρος Παπάγος 8η Μεραρχία Πεζικού (στην Ήπειρο) Υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ) υπό τον αντιστράτηγο Ιωάννη Πιτσίκα

ελληνοιταλικός πόλεμος

σε αυτό υπάγονται: Το Β΄ Σώμα Στρατού υπό τον αντιστράτηγο Δημήτριο Παπαδόπουλο Το Γ΄ Σώμα Στρατού υπό τον αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου “Απόσπασμα Πίνδου” (στην περιοχή της Πίνδου, ανάμεσα στο ΤΣΔΜ και την 8η Μεραρχία) υπό τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη.

17

οἴκαδε

Ο Μουσολίνι είχε κάθε λόγο να είναι σίγουρος για την νίκη όταν εκδηλώθηκε η επίθεση στην Ήπειρο καθώς οι δυνάμεις του είχαν στριμώξει και απειλούσαν την Βρετανία στην Σομαλία, Σουδάν και Μάρσα Ματρούχ. Το μέτωπο όμως άντεξε. Η ετοιμότητα των ελληνικών δυνάμεων αιφνιδίασε τους ιταλούς, οι οποίοι υπέστησαν βαριές απώλειες, δίχως να κερδίσουν ούτε σπιθαμή ελληνικού εδάφους.

“Ήλθεν η ευλογημένη υπό του θεού ημέρα κατά την οποίαν θα εκδιώξωμεν τον εχθρόν εκ του πατρίου εδάφους (...). Η μεραρχία αναλαμβάνει από σήμερον γενικήν αντεπίθεσιν εφ’ ολοκλήρου του μετώπου”.

14 Νοεμβρίου 1940 Το Α’ σώμα στρατού ξεκινάει αναγνωριστικές επιθέσεις και οι ιταλοί χάνουν τις θέσεις του τη μία μετά την άλλη.

18 Νοεμβρίου 1940 Η διαταγή του διοικητή της 8ης ελληνικής μεραρχίας υποστράτηγου Κατσιμήτρου έλεγε:

Η κραυγή “Αέρα!” ηχεί στα ηπειρώτικα βουνά ενώ ανατρέπονται οι ιταλικές θέσεις.

18

1945 / Α ΕΡΑ !

1940

19

“Ξεκινάει την άλλη μέρα, μα και πάλι ακούει “Αέρα” από τον τσολιά, δρόμο παίρνει και δρομάκι και πηδάει το ποταμάκι, ξέρει τη δουλειά. Τρώει τις σφαίρες σαν χαλάζι από τον τσολιά, κι όλο στρατηγούς αλλάζει για να βρει δουλειά.

Αχ, Τσιάνο, θα τρελαθώ Τσιάνο, και στείλε γρήγορα τα μαύρα μου να βάνω. “ Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του (1941) Στίχοι: Γιώργος Θίσβιος Μουσική: Θεόφραστος Σακελλαρίδης Ερμηνεύει η Σοφία Βέμπο

/ ΕΛ Λ ΗΝΟΪΤΑ Λ ΙΚΌΣ ΠΌΛ ΕΜΟΣ

οἴκαδε

22

1940

1945

3ο

Μπεράτ

Κορυτσά

5ο

Αυλώνας Κλεισούρα

2ο

Ερσέκα

Πρεμετή Αργυρόκαστρο

Χειμάρρα

Κόνιτσα

Αγ. Σαράντα

1ο Ιωάννινα

Κέρκυρα Ηγουμενίτσα

Ο Ελληνοιταλικός

Αρχηγείο ιταλικής μεραρχίας Αρχηγείο ελληνικής μεραρχίας Σημαντικές μάχες

Πόλεμος 1940 - 1941

Ελληνικό σώμα στρατού ξηράς Κινήσεις Ελληνικού στρατού Σύνορα πριν τον πόλεμο Μέτωπο 03.11.1940 Μέτωπο 09.12.1940 Μέτωπο 11.04.1941

26 Μαρτίου 1941 O πόλεμος έχει τελειώσει.

O απολογισμός για τους Ιταλούς τραγικός. Η ήττα που υπέστησαν κατάφερε να αμαυρώσει την φήμη του Μουσολίνι και να εγκλωβίσει τις ιταλικές δυνάμεις σε έναν αδιέξοδο πόλεμο.

23

29 Ιανουαρίου 1941

06 Απριλίου 1941

Ο Μεταξάς πεθαίνει τη στιγμή της δημόσιάς επιδοκιμασίας του ως ηγέτη του αγώνας της επανάστασης και πριν αντιμετωπίσει την επικείμενη επίθεση των γερμανών, τη κατάρρευση του μετώπου και τη συνθηκολόγηση από στρατιωτικούς που ο ίδιος είχε επιλέξει. Η είσοδος των γερμανών στη Βουλγαρία κρούει των κώδωνα του κινδύνου για τα Βαλκάνια και την Ελλάδα.

Η γερμανική αεροπορία πραγματοποιεί ταυτόχρονη εισβολή σε Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα με κάθετες εφορμήσεις στη Γραμμή Μεταξά. 800 Στούκας με σειρήνες περνάνε ξυστά από στέγες σπιτιών και αδειάζουν τις βόμβες επί 3 ημέρες. Από τα βουλγαρικά σύνορα ξεχύνονται 15 μεραρχίες του Φον Λιστ, και από Αυστρία η στρατιά του Φον Βάις και Μουσολίνι με κατεύθυνση προς Ελλάδα. Η γιουγκοσλαβική και η ελληνική αντίσταση ηρωική, αλλά μάταιη.

Η αντίστροφη μέτρηση αρχίζει.

Ενώ η γερμανική εισβολή έχει ήδη αρχίσει, στο σπίτι του Αλ. Κορυζή το τηλέφωνο χτυπάει ασταμάτητα.

02

Ο νέος πρωθυπουργός Α. Κορυζής, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, έρχεται σε επαφή με Βρετανία και αποφασίζεται η παροχή βρετανικής υποστήριξης για την αντιμετώπισης μιας πιθανής γερμανικής επίθεσης μέσω Βουλγαρίας. Σκοπός, ο σχηματισμός ενός κοινού μετώπου ανάμεσα σε Γιουγκοσλαβία, Τουρκία και Ελλάδα. Τα σχέδια θα διαλυθούν πριν καν αρχίσουν.

ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος

οἴκαδε

24

1940

1945

02

ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος

5:15 π.μ. Καταφθάνει ο Γερμανός πρέσβης του Γ’ Ράιχ, επιδίδοντας του το γερμανικό τελεσίγραφο. Ο Κορυζής βρίσκεται στην ίδια θέση που είχε βρεθεί ο προκάτοχός του πριν από πεντέμισι μήνες. Απαντά ότι η χώρα θα πράξει όπως και στα Ιταλικά αιτήματα, παρότι και ο ίδιος γνωρίζει ότι η ήττα είναι απλώς θέμα χρόνου.

Για τα αίτια της αυτοκτονίας υπάρχουν πολλές εικασίες. Από την οξύτατη κόντρα μεταξύ αυτού και του Βασιλιά για την εθνική γραμμή δράσης εναντίον των Γερμανών, την αποφυγή της επερχόμενης συνθηκολόγησης με τους Γερμανούς, όπως αντίστοιχα είχε κάνει και ο Ούγγρος πρωθυπουργός στις αρχές του ίδιου μήνα, μέχρι και για συνωμοσία δολοφονίας ώστε να σταματήσει να μπαίνει εμπόδιο στα σχέδια των Βρετανών. Το βέβαιο είναι ότι ο Αλ. Κορυζής καλείτο να επωμιστεί το βάρος της μεγαλύτερης ευθύνης αυτών των ιστορικών στιγμών, παίρνοντας το τιμόνι μιας χώρας στη δυσμενέστερη περίοδο της νεότερης ιστορίας της, όταν παράλληλα μαίνεται ο εξίσου σκληρός διπλωματικός πόλεμος με τους Άγγλους, μαζί με αυτόν του μετώπου.

18 Απριλίου 1941 Μεγάλη Παρασκευή. Στη κοινή σύσκεψη στο Τατόι μεταξύ κυβέρνησης, Βασιλιά και Βρετανών, οι τελευταίοι επιμένουν στη γραμμή άμυνας έναντι του προελαύνοντος γερμανικού στρατού, κάτι που βρίσκει αντίθετο τον Παπάγο. Τη ίδια μέρα η πολιτική ηγεσία συσκέπτεται στο ξενοδοχείο “Μεγάλη Βρετανία”, τότε έδρα της κυβέρνησης, και ακολουθεί κατ’ ιδίαν συνάντηση Βασιλιά και Πρωθυπουργού. Το τί ειπώθηκε δε γίνεται ποτέ γνωστό, αλλά ο Κορυζής αποχωρεί φανερά αναστατωμένος. Ο διάδοχος του θρόνου, Παύλος, τον ακολουθεί μέχρι το σπίτι του. Όταν φτάνει ακούγονται πυροβολισμοί από το δωμάτιό του. Ο Αλ. Κορυζής βρίσκεται νεκρός στο κρεβάτι του, με δύο σφαίρες στην καρδιά.

25

οἴκαδε

23 Απριλίου 1941 Στη Θεσσαλονίκη υπογράφεται η συνθηκολόγηση για την παράδοση της χώρας μεταξύ του αντιστράτηγου Γεώργιου Τσολάκογλου και τους στρατηγούς Γιοντλ και Φερρέρο.

ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος

Ο θάνατός του περνάει απαρατήρητος από τον τύπο παρά τις φήμες που διαδίδονται. Δεν έχει σημασία όμως. Το μέτωπο καταρρέει.

24 Απριλίου 1941 Η Κυβέρνηση και ο Βασιλιάς αποχωρούν για Κρήτη και στη συνέχεια για Κάιρο.

02

27 Απριλίου 1941 Οι Γερμανοί μπαίνουν στην Αθήνα. Η περίοδος της κατοχής αρχίζει.

26

02

ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος

1940

1945

η μάχη της Κρήτης

Έτσι, στο νησί οργανώνονται παραστρατιωτικές μονάδες εξοπλισμένες με κάθε μέσο, με τη βοήθεια 30 χιλιάδων στρατιωτών από Ν. Ζηλανδία και Βρετανία και 15 χιλιάδων ελλήνων που είχαν καταφέρει να περάσουν στο νησί. Οι σύμμαχοι μπόρεσαν και έσπασαν το κωδικοποιημένο σύστημα των Γερμανών “Αίνιγμα”, που σημαίνει ότι γνώριζαν όλο το σχέδιο επίθεσης με λεπτομέρειες.

Για τον άξονα, η κατάληψη της Κρήτης ήταν απαραίτητη για γεωστρατηγικούς ρόλους. Η νήσος είναι σε κομβικό στρατηγικό σημείο και αποτελεί έναν σημαντικότατο παράγοντα της βρετανικής ναυτικής κυριαρχίας στην Μεσόγειο. Λίγες μέρες πριν την επίθεση η αγωνία κορυφωνόταν καθώς γινόντουσαν πυρετώδεις προσπάθειες οργάνωσης της άμυνας του νησιού, λόγω της έλλειψης στρατιωτικών δυνάμεων. Οι περισσότεροι Κρήτες στρατιώτες δεν είχαν καταφέρει να γυρίσουν στο νησί μετά τη συνθηκολόγηση. Πολλοί από αυτούς θα πεθάνουν στον λιμό της Αθήνας μέσα στον πρώτο κατοχικό χειμώνα.

20 Μαΐου 1941

Ώρα 8 π.μ.

Η επιχείρηση “Ερμής” ξεκινάει. Ο ουρανός γεμίζει χιλιάδες αλεξιπτωτιστές που πέφτουν από τα αεροπλάνα. Είναι η πρώτη εισβολή με τη χρήση σχεδόν αποκλειστικά αερομεταφερόμενων δυνάμεων.

27

οἴκαδε

Η 1η δύναμη προσγειώθηκε στα Χανιά κοντά στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και το μεσημέρι προσγειώθηκε η 2η σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο. Ο άμαχος πληθυσμός παρά τις διαταγές που είχε λάβει να μην εμπλακεί, υπερασπίστηκαν το νησί με κάθε μέσο που διέθεταν: Τουφέκια από την εποχή του ελληνοτουρκικού πολέμου, γεωργικά εργαλεία, δρεπάνια, κουζινομάχαιρα, ακόμα και πέτρες. Έπειτα από 12 μέρες όμως, οι γερμανοί είχαν καταφέρει να απωθήσουν τους Συμμάχους και να αναγκάσουν όσους είχαν μείνει ακόμα στο νησί σε παράδοση. Το νησί έπεσε στα τέλη Μαΐου μετά από λυσσαλέες μάχες.

Οι γερμανοί έχασαν πολύτιμο χρόνο, κάτι που τους οδήγησε στην ήττα τους στο Στάλινγκραντ, η οποία έφερε και την ανατροπή του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Η “πύρρειος” νίκη των γερμανών αντικατοπτρίζεται στα λόγια του στρατηγού Κουρτ Στούντεντ, διοικητή της επιχείρησης από την Γερμανική πλευρά, ο οποίος χαρακτήρισε την Κρήτη ως “νεκροταφείο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών”.

Η Κρήτη ως αμυντικό οχυρό δεν εκπλήρωσε το σκοπό της, όμως η σημασία της μάχης αυτής αποτυπώνεται στις απώλειες του Γ’ Ράιχ και στην εφαρμογή του μετέπειτα σχεδίου “Βαρβαρόσα” που απευθύνεται στην εισβολή στη Ρωσία.

Για πρώτη φορά παρατηρείται τόσο μεγάλη έκταση στη συμμετοχή απλών πολιτών στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Η εμπλοκή τους θα φέρει όμως και τα πρώτα δείγματα της αμείλικτης συμπεριφοράς των Ναζιστών απέναντι στον άμαχο πληθυσμό. Κάνδανος, Σχοινές, Κυρτομάδος, Γαλατάς, Περιβόλια, Κοντομαρί είναι τα πρώτα χωριά στην Ελλάδα που καταστράφηκαν ολοσχερώς και οι κάτοικοί τους εκτελέστηκαν σε εξιλασμό για τις απώλειες που είχαν υποστεί τα γερμανικά στρατεύματα, σημαίνοντας την πρώτη μαζική εκτέλεση στην Ευρώπη.

28

29 / Η ΜΑ ΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Η συνολική στρατιωτική δύναμη των Συμμάχων

46.000 μαχητές 17.400 Έλληνες (Στρατός και Εθελοντές) 28,600 Βρετανοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί

Απώλειες Συμμάχων (Σύμφωνα με την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού)

Έλληνες 1.100 νεκροί 900 τραυματίες | 5.300 αιχμάλωτοι Βρετανοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί 3.600 νεκροί 2.500 τραυματίες 12.300 αιχμάλωτοι 2.000 αγνοούμενοι αξιωματικοί/νάυτες 2 καταδρομικά και 6 αντιτορπιλικά βυθίστηκαν

Η συνολική δύναμη του Άξονα

23,000 μαχητές 14.000 ήταν αλεξιπτωτιστές 1.370 αεροπλάνα και ανεμόπτερα 70 πλοία

Απώλειες Άξονα (Σύμφωνα με τον Κουρτ Στούντεντ - στρατηγό των αλεξιπτωτιστών)

4.200 νεκροί και 2.600 αγνοούμενοι αλεξιπτωτιστές και στρατιώτες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας. Συνολικά οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες.

220 αεροσκάφη κατεστραμμένα, 150 με σοβαρές ζημιές

30

31 / Η ΣΦΑ ΓΉ ΤΗΣ ΚΑ ΝΔΆ ΝΟΥ