สวัสดิการชุมชนรากฐานการพัฒนาที่ยั่งยืน (เอกสารประกอบการจัดงาน)

เอกสารประกอบการจัดงาน

สวัสดิการชุมชนรากฐานการพัฒนาทีย่ งั่ ยืน วันที่ 11 มกราคม 2553 ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล

จัดโดย คณะกรรมการเสริมสรางความเขมแข็งของชุมชนแหงชาติ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย กระทรวงมหาดไทย สถาบันพัฒนาองคกรชุมชน (องคการมหาชน) เครือขายสวัสดิการชุมชน 5 ภาค

1

พิมพครัง้ ที่ 1 จำนวนพิมพ บรรณาธิการ

: มกราคม 2553 : 1,200 เลม : พรรณทิพย เพชรมาก อุดมศรี ศิรลิ กั ษณาพร กองบรรณาธิการ : ประยงค อุปเสน เสาวลักษณ สมสุข ชาญณรงค วงควิชัย อรอนงค พลอยวิเลิศ ไชยพัฒน วรรณสุทธิ์ ดวงมณี เครือ่ งรอน จิรยิ า เรืองฉาย เรียบเรียง : ชาญณรงค วงควิชัย ปกและรูปเลม : สุวฒ ั น กิขนุ ทด พิเชษฐ นิยม ดำเนินการผลิต : สวนพัฒนากระบวนการเรียนรแู ละองคความรู สวนประชาสัมพันธ จัดพิมพโดย : สถาบันพัฒนาองคกรชุมชน (องคการมหาชน) 912 ถนนนวมินทร แขวงคลองจัน่ เขตบางกะป กรุงเทพฯ 10240 โทรศัพท 0-2378-8300-9 โทรสาร 0-2378-8321 E-mail : codi@codi.or.th

2

คำนำ ผูนำองคกรชุมชนในพื้นที่ทั่วประเทศเปนผูสรางรูปธรรมของกองทุนสวัสดิการชุมชนในรูปแบบ ตางๆ ที่เปนกองทุนของชุมชน โดยชุมชนและเพื่อชุมชน บางกลุมไดดำเนินการมายาวนานกวาสอง ทศวรรษ โดยในชวงป 2547 เปนตนมา องคกรชุมชนทีท่ ำงานดานสวัสดิการไดเชือ่ มโยงเปนเครือขาย การเรียนรู เพือ่ สงเสริมการจัดตัง้ กองทุนสวัสดิการชุมชนใหกวางขวางมากขึน้ ตามลำดับ รวมทัง้ การผลักดันงานสวัสดิการชุมชนในเชิงนโยบายทีต่ อ เนือ่ งเรือ่ ยมา นับตัง้ แตป 2548 ทีร่ ฐั บาล เริ่มสนับสนุนงบประมาณเพื่อจัดสวัสดิการชุมชน ผานศูนยอำนวยการตอสูเพื่อเอาชนะความยากจน แหงชาติ (ศตจ.) จากนัน้ มาขอเสนอของภาคประชาชนไดรบั การตอบรับจากระดับนโยบายมากขึน้ เปน ลำดับ จนกระทัง่ รัฐบาลชุดปจจุบนั ไดประกาศสวัสดิการชุมชนใหเปนวาระแหงชาติ และจัดสรรงบประมาณ จำนวน 727.3 ลานบาท ใหดำเนินโครงการสนับสนุนสวัสดิการชุมชน เพือ่ สมทบงบประมาณและพัฒนา กองทุนทีจ่ ดั ตัง้ แลว และสงเสริมจัดตัง้ กองทุนใหม เอกสารประกอบการจัดงาน “สวัสดิการชุมชน รากฐานการพัฒนาที่ยั่งยืน” ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล วันที่ 11 มกราคม 2553 ซึง่ เปนวันทีอ่ งคกรสวัสดิการชุมชนจาก 400 แหงทัว่ ประเทศ เดินทางมารวมงานและรับมอบเงินสมทบจากรัฐบาล จะเปนหลักฐานและตัวอยางของการสรางงาน สวัสดิการชุมชน ทีด่ ำเนินการขับเคลือ่ นดวยกลไกของประชาชนในทุกระดับ โดยมีหนวยงานระดับชาติ และระดับทองถิน่ เปนผสู นับสนุน ตัวอยางการทำงานของขบวนสวัสดิการชุมชนในระดับจังหวัด และพื้นที่รูปธรรมของกองทุน สวัสดิการชุมชนระดับตำบลที่ปรากฏในเอกสารฉบับนี้ เปนสวนหนึ่งของกองทุนสวัสดิการชุมชน ที่ไดจัดตั้งแลวทั่วประเทศ จำนวน 3,154 กองทุน ซึ่งมีสมาชิกเขารวมจาก 21,795 หมูบาน จำนวน 1,044,318 คน มีเงินกองทุนรวม 617.7 ลานบาท จึงเปนขอมูลสวนหนึง่ ในการทำงานพัฒนาของภาค ประชาชน ทีม่ งุ หวังการสรางหลักประกันและการชวยเหลือเกือ้ กูลกันของคนในชุมชนทองถิน่ อยางยัง่ ยืน ตอไป คณะผจู ดั ทำ 8 มกราคม 2552

3

สารบัญ สวนที่ 1 : โครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน สวัสดิการชุมชน..เริม่ ตนจากชุมชนสกู ารสนับสนุนในระดับนโยบายจากรัฐ โครงสรางโครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน ภาพรวมการดำเนินงานสวัสดิการชุมชน โครงการตนกลาคุณธรรมสวัสดิการชุมชน : การพัฒนาขบวนการเรียนรเู พือ่ พัฒนา คุณภาพกองทุนสวัสดิการชุมชน

12

สวนที่ 2 : กรณีศกึ ษาพืน้ ทีร่ ปู ธรรมสวัสดิการระดับจังหวัด สวัสดิการชุมชนจังหวัดพะเยา สวัสดิการชุมชนจังหวัดนครศรีธรรมราช สวัสดิการชุมชนจังหวัดสงขลา สวัสดิการชุมชนจังหวัดรอยเอ็ด สวัสดิการชุมชนจังหวัดราชบุรี สวัสดิการชุมชนจังหวัดปราจีนบุรี สวัสดิการชุมชนจังหวัดสมุทรปราการ

14 15 19 22 25 28 31 34

สวนที่ 3 : กรณีศกึ ษาพืน้ ทีร่ ปู ธรรมสวัสดิการชุมชนระดับตำบล

37

ภาคเหนือ - กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลหนองหลม อำเภอดอกคำใต จังหวัดพะเยา - กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลบานเสด็จ อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง - กองทุนสวัสดิการจากฐานผดู อ ยโอกาสตำบลแมสลองนอก อ.แมฟา หลวง จ.เชียงราย

38 38 41 43

ภาคใต - กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลกะปาง อำเภอทงุ สง จังหวัดนครศรีธรรมราช - กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลหนองตรุด อำเภอเมือง จังหวัดตรัง

45 45 47

4

6 7 10 11

ภาคกลางตอนบนและตะวันตก - กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลปากแพรก อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี - กองทุนสวัสดิการตำบลวิหารขาว อำเภอทาชาง จังหวัดสิงหบรุ ี

49 49 52

ภาคกรุงเทพฯ ปริมณฑลและภาคตะวันออก - กองทุนสวัสดิการตำบลทงุ โพธิ์ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี - กองทุนสวัสดิการ ตำบลบางบอ อำเภอบางบอ จังหวัดสมุทรปราการ

54 54 57

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ - สวัสดิการชุมชนตำบลเปอย อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ - สวัสดิการชุมชนตำบลบานขาม อำเภอจัตรุ สั จังหวัดชัยภูมิ

60 60 63

ภาคผนวก - ภาพรวมการดำเนินงานสวัสดิการชุมชน - ขอมูลกองทุนสวัสดิการชุมชน ภาคกรุงเทพฯ ปริมณฑล - ขอมูลกองทุนสวัสดิการชุมชน ภาคกลางตอนบนและตะวันตก - ขอมูลกองทุนสวัสดิการชุมชน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ - ขอมูลกองทุนสวัสดิการชุมชน ภาคใต - ขอมูลกองทุนสวัสดิการชุมชน ภาคเหนือ

65 66 67 68 69 70 71

5

สวนที่ 1: โครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน

6

สวัสดิการชุมชน...เริม่ ตนจากชุมชนสกู ารสนับสนุนในระดับนโยบายจากรัฐ เปนแรงงานนอกระบบ เกษตรกร คนยากจน ไมสามารถเขาสูระบบที่มีอยูได จากขอมูลของ สำนักงานสถิติแหงชาติป 2549 ระบุวา จาก ประชากรวัยแรงงาน 50.4 ลานคน เปนผมู งี านทำ 35.5 ลานคน แยกเปนแรงงานในระบบ 13.7 ลาน คน แรงงานนอกระบบ 21.8 ลานคน หรือรอยละ 61.41 ซึง่ ถาเทียบจากจำนวนแลวประชากรกลมุ นี้ จะมี ป ระมาณ 50 ล า นคนที่ ไ ม ไ ด อ ยู ใ นระบบ สวัสดิการจากระบบประกันสังคมและภาครัฐ แม จะไดรบั สวัสดิการพืน้ ฐานจากรัฐบางสวนแตกถ็ อื วา เปนกลมุ ทีข่ าดหลักประกันความมัน่ คงในชีวติ จนกระทั่ ง เมื่ อ ประเทศไทยประสบป ญ หา วิกฤตเศรษฐกิจเมือ่ ป พ.ศ. 2540 สงผลกระทบ ตอชีวติ ความเปนอยขู องประชาชนอยางกวางขวาง ปราชญชาวบาน แกนนำชุมชน และหนวยงานที่

ระบบสวั ส ดิ ก ารของสั ง คมไทยในอดี ต ที่ มี ลั ก ษณะเป น ชุ ม ชนสวั ส ดิ ก าร บ า นและวั ด มี บทบาทสำคัญในการดูแลเรื่องการจัดสวัสดิการ ครอบคลุมปจจัยสีข่ องชุมชน ตอมารัฐบาลกลางมี บทบาทในการจัดสวัสดิการ ซึ่งชวงแรกเปนการ จัดใหเฉพาะผทู จี่ ำเปนตองไดรบั การสงเคราะหตาม ระเบียบหลักเกณฑของหนวยงาน โดยมีเจาหนาที่ เป น ผู พิ จ ารณา สู ก ารจั ด สวั ส ดิ ก ารโดยรั ฐ ที่ ครอบคลุมกลมุ เปาหมายทีก่ วางขึน้ เชน พ.ร.บ. การประกันสังคม ทำใหแรงงานในระบบสามารถ ไดรับสวัสดิการอยางทั่วถึง ในชวงที่เศรษฐกิจ เติบโต ภาคเอกชนไดมบี ทบาทในการจัดสวัสดิการ ดานตางๆ มากขึน้ โดยมีระบบการประกันรูปแบบ ตางๆ อยางหลากหลาย ซึ่งผูที่สามารถเขาถึง ก็เปนกลมุ ผมู รี ายไดปานกลาง รายไดสงู แตคนที่

7

เกีย่ วของ ไดทบทวนสรุปบทเรียนเกีย่ วกับระบบ การคมุ ครองทางสังคม (Social Safety Net) ทีม่ ี อยใู นสังคมไทยก็พบวา ความเปนเครือญาติ ทุน ทางสังคมในดานตางๆ ในชุมชน สามารถชวย รองรับการแกปญหาจากภายนอกไดเปนอยางดี ทำใหมีการรวมตัวกันฟนฟูระบบคุณคาทุนทาง สังคมทีม่ อี ยมู าชวยเหลือเกือ้ กูลกันในลักษณะของ การจัดสวัสดิการชุมชนจากฐานทุนดานตางๆ ทีม่ ี อยู ข องชุ ม ชน เช น การจั ด สวั ส ดิ ก ารจากฐาน กลุมออมทรัพย องคกรการเงิน วิสาหกิจชุมชน กิจกรรมทางศาสนา การจัดการทรัพยากร ฯลฯ เมือ่ ไดมกี ารสัมมนาแลกเปลีย่ นเรียนรซู งึ่ กันและกัน ในชวงป 2547 ทำใหเกิดแนวทางการจัดสวัสดิการ ชุมชนที่มีการคิดคนรวมกันมากขึ้น นำไปสูการ จัดตัง้ กองทุนสวัสดิการชุมชนระดับตำบลทีเ่ นนให มีการสมทบงบประมาณจากสามฝาย คื อ ทุ น ที่ ม าจากการออมของสมาชิ ก ในชุ ม ชน ทั้ ง ใน รู ป แบบออมทรั พ ย เ ดิ ม หรื อ สั จ จะลดรายจ า ย วันละบาท การสมทบจากรัฐโดยผานชองทาง สถาบันพัฒนาองคกรชุมชน และการสมทบจาก องคกรปกครองสวนทองถิ่น ทำใหเกิดกองทุน สวัสดิการชุมชนขึน้ อยางกวางขวาง ในป 2550 รัฐมนตรีวาการกระทรวงการ พั ฒ นาสั ง คมและความมั่ น คงของมนุ ษ ย (นาย ไพบูลย วัฒนศิริธรรม) ไดจัดตั้งคณะกรรมการ สนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชนทองถิน่ ระดับชาติ คณะอนุกรรมการสวัสดิการชุมชนทองถิ่นระดับ จั ง หวั ด ทุ ก จั ง หวั ด และรั ฐ บาลจั ด งบประมาณ สนับสนุนการขับเคลื่อนขยายการจัดตั้งกองทุน สวัสดิการชุมชนตำบล และสมทบงบประมาณใน การจัดสวัสดิการชุมชน ทำใหเกิดกองทุนสวัสดิการ

ชุ ม ชนตำบลขึ้ น ประมาณ 3,000 ตำบล การ ดำเนินการของกองทุนมีการจัดสวัสดิการสำหรับ สมาชิ ก และผู ย ากลำบากในชุ มชน ครอบคลุม ตัง้ แตการเกิด แก เจ็บ ตาย เชน รับขวัญเด็ก เกิดใหม ทุนการศึกษา คาใชจายยามเจ็บปวย พัฒนาอาชีพ บำนาญ ฌาปนกิจ และสวัสดิการ ดานตางๆ ทั้งนี้เปนไปตามขอตกลงรวมกันและ ความพรอมของแตละกองทุน คุณคาสำคัญที่ได จากการจัดสวัสดิการโดยชุมชนคือการทำใหเกิด ความรัก ความสมานฉันท การชวยเหลือเกือ้ กูล กันในชุมชน ฟน ฟูระบบคุณคาเดิมของสังคมไทย การทำงานรวมกันของชุมชนทองถิ่น เกิดเปน เครือขายสวัสดิการชุมชนในระดับจังหวัดและระดับ ชาติที่มีบทบาทสำคัญในการขยายการจัดตั้งกอง ทุนสวัสดิการชุมชนในพื้นที่ใหมและการพัฒนา คุณภาพกองทุนสวัสดิการชุมชนในพืน้ ทีเ่ ดิม ขบวนองคกรชุมชนไดเสนอการจัดสวัสดิการ ชุมชนตอนายกรัฐมนตรี (นายอภิสทิ ธิ์ เวชชาชีวะ) เมือ่ วันที่ 15 มกราคม 2552 ซึง่ รัฐบาลไดใหความ สำคัญและยืนยันนโยบายสนับสนุนการจัดสวัสดิการ ชุมชน โดยจะพิจารณางบประมาณสนับสนุนในป 2553 ในหลักการสมทบ 1:1:1 (ชุมชน : องคกร ปกครองสวนทองถิน่ : รัฐบาล) และไดมกี ารจัดตัง้ คณะอนุกรรมการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน ภายใตคณะกรรมการเสริมสรางความเขมแข็งของ ชุมชนแหงชาติทมี่ คี ณ ุ หญิงสุพตั รา มาศดิตถ เปน ประธาน ไดพฒ ั นาโครงการสนับสนุนจัดสวัสดิการ ชุมชนขึน้ มา จากนั้ น ได มี ก ารจั ด สั ม มนาขบวนองค ก ร สวัสดิการชุมชนทั่วประเทศที่จังหวัดสงขลา ซึ่ง นายกรั ฐ มนตรี ไ ด ป ระกาศนโยบายสนั บ สนุ น

8

การจั ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน โดยรั ฐ บาลได จั ด สรร งบประมาณในป 2553 สนับสนุนจำนวน 727.3 ลานบาท แตงตั้งคณะกรรมการสงเสริมพัฒนา การจัดสวัสดิการชุมชนในระดับชาติโดยนายก รัฐมนตรีเปนประธาน จัดกลไกการทำงานสนับ สนุนการจัดสวัสดิการชุมชนขึ้นตามโครงสราง ตามแผนภูมิ สาระสำคัญของนโยบายรัฐบาลในเรื่องนี้คือ รัฐบาลจะหนุนเสริมในกรณีที่ภาคประชาชนไดมี การดำเนินการจนมั่นใจวาแนวทางที่ดำเนินการ จะนำไปสกู ารสราง “ระบบสวัสดิการโดยชุมชน” ใน ระยะยาว รัฐบาลจึงจะสนับสนุนงบประมาณสมทบ เพือ่ เสริมใหกองทุนสวัสดิการชุมชนมีความเขมแข็ง ยิ่งขึ้นและไดใชในการดำเนินการจัดสวัสดิการ ชุ ม ชน ตั้ ง แต เ กิ ด จนตายให ค รอบคลุ ม ตามที่ ประชาชนตองการมากขึน้ ซึง่ คณะกรรมการสนับ สนุ น การขั บ เคลื่ อ นสวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนจั ง หวั ด ที่ มี ผูวาราชการจังหวัดหรือผูแทนเปนประธาน ผนู ำ องคกรสวัสดิการชุมชนเปนรองประธาน และผนู ำ สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนเป น เลขานุ ก ารร ว มกั บ พั ฒ นา สังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด จะชวย กันทำงานเพือ่ รวมกับองคกรภาคประชาชนในการ พั ฒ นากองทุ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนทุ ก กองทุ น และ กองทุนทีจ่ ะจัดตัง้ ใหมใหมรี ะบบการบริหารจัดการ ที่ดี ประสานกับองคกรปกครองสวนทองถิ่นและ สรางความเขาใจกับองคกรที่เกี่ยวของเพื่อใหการ ดำเนินงานของกองทุนสวัสดิการตำบลหรือเทศบาล มีการจัดสวัสดิการครอบคลุมมากยิ่งขึ้น รวมทั้ง การประสานใหสถาบันการศึกษาเขามาดำเนินการ ประเมินผลและติดตามการดำเนินงาน เพื่ อ ที่ จะชวยใหภาคประชาชนไดเรียนรูและปรับวิธีการ

บริหารกองทุน ซึ่งนายกรัฐมนตรีไดเนนย้ำในการประชุม คณะกรรมการสงเสริมพัฒนาการจัดสวัสดิการ ชุมชนเมือ่ วันที่ 21 ธันวาคม 2552 โดยไดมกี าร ถายทอดสดไปที่คณะกรรมการระดับจังหวัดทุก จังหวัดวา กรรมการที่มาจากผูแทนหนวยงาน ราชการซึง่ ไดทำงานรวมกับภาคประชาชนอยแู ลว นัน้ ใหชว ยเอือ้ อำนวยใหภาคประชาชนไดดำเนิน การกิจการของชุมชนตนเอง ชวยประสานงานกับ ภาคส ว นต า งๆ ในพื้ น ที่ และจัดกิจกรรมแลก เปลีย่ นเรียนรใู หกองทุนสวัสดิการชุมชนตางพืน้ ที่ ไดเอาประสบการณมาปรับปรุงการบริหารจัดการ กองทุนของตนเอง และสนับสนุนหรือกระตนุ ใหมี การจัดตั้งกองทุนใหมขึ้นในชุมชนที่มีความพรอม ในสวนองคกรปกครองสวนทองถิน่ ขอใหเชือ่ มัน่ ได วา “กองทุนสวัสดิการชุมชน” เปนรูปแบบและวิธี การหนึง่ ในการพัฒนาคุณภาพชีวติ ของประชาชน ตามภารกิจที่กำหนดไวในกฎหมายการกระจาย อำนาจ รัฐบาลอยรู ะหวางการทำใหเรือ่ งการสมทบ งบประมาณใหแกกองทุนสวัสดิการโดยทองถิ่นมี ความถูกตองตามกฎระเบียบโดยเร็ว และหากมี ปญหาใดๆ ในพืน้ ทีข่ อใหปรึกษาทานผวู า ราชการ จังหวัดในการรวมกันหาทางออก จุ ด เปลี่ ย นที่ สำคัญของการจัดสวัสดิการชุมชนคือการที่งาน พั ฒ นาที่ ม าจากการคิ ด ริ เ ริ่ ม และขยายผลจาก ชุมชนตนแบบสชู มุ ชนใหมดว ยการเรียนรใู นแนวราบ ขับเคลื่อนขบวนสวัสดิการชุมชนโดยเครือขาย สวัสดิการชุมชนเปนแกนหลัก มาสูการจัดกลไก โครงสราง การทำงานรวมกันระหวางชุมชนกับ หนวยงานรัฐในฐานะหนุ สวนการพัฒนา

9

โครงสรางโครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน

โครงสรางการดําเนินงาน คณะกรรมการสงเสริมพัฒนา การจัดสวัสดิการชุมชน พอช. หนวยงานดําเนินโครงการ

คณะอนุกรรมการโครงการฯ (กลไกภายใน พอช.)

คณะกรรมการสนับสนุนการ ขับเคลื่อนสวัสดิการชุมชนจังหวัด และกรุงเทพมหานคร คณะกรรมการ สวัสดิการชุมชนตําบล/ทองถิ่น

คณะกรรมการ สวัสดิการชุมชนตําบล/ทองถิ่น คณะกรรมการ สวัสดิการชุมชนตําบล/ทองถิ่น

10

ภาพรวมผลการดำเนินงานสวัสดิการชุมชนทีผ่ า นมา ผลการขับเคลื่อนสวัสดิการชุมชนโดยเครือ ขายสวัสดิการชุมชนในชวงทีผ่ า นมา สามารถรวบ รวมขอมูลรายชื่อกองทุนสวัสดิการชุมชนที่มีการ จัดตัง้ แลว 3,154 กองทุน โดยเปนกองทุนทีม่ ขี อ มูล ชัดเจนแลว 2,990 กองทุน ครอบคลุม 21,795 หมบู า น การกระจายตัวสวนใหญอยใู นภาคตะวันออก เฉียงเหนือ 974 กองทุน หรือรอยละ 32.6 รองลง มาคือภาคเหนือ 619 กองทุน หรือรอยละ 20.7 ภาคใต 512 กองทุน หรือรอยละ 17.12 แตเมือ่ เทียบจากฐานจำนวนสมาชิกแลว จำนวนสมาชิก ภาคใตมีจำนวนใกลเคียงกับภาคตะวันออกเฉียง เหนือ และมีเงินทุนจากชุมชนรวมแลวมากกวา ภาคต า งๆ โดยภาคใต มี จำนวนสมาชิ ก รวม

ทัง้ หมด 1,044,318 ราย เงินกองทุนทีเ่ ปนเงินทุน หรือเงินออมของชุมชนรวม 617.72 ลานบาท ซึ่ ง ที่ ม าของเงิ น กองทุ น มาจากเงิ น ของชุ ม ชน รอยละ 73 เงินสมทบจากรัฐบาลที่ผานสถาบัน พัฒนาองคกรชุมชน 163.67 ลานบาท หรือรอยละ 20 เงินสมทบจากองคกรปกครองสวนทองถิ่น 35.77 ลานบาท หรือรอยละ 4 และเงินจากแหลง อืน่ ๆ 23.17 ลานบาท หรือรอยละ 3 สมาชิกทีไ่ ด รับสวัสดิการโดยตรงแลว 17,331 ราย เปนสมาชิก ทั่ ว ไป 14,863 ราย เด็ก คนชราและผูพิการ/ ดอยโอกาส 2,468 ราย (ขอมูลสมาชิก เงินกองทุน และจำนวนผรู บั สวัสดิการบางกลมุ ยังไมไดปรับให เปนปจจุบนั )

ภาพรวมการดำเนินงานสวัสดิการชุมชน Ýćîüî

ÝĞćîüîĀöĎŠïšćî

ÿöćßĉÖ

ÖĂÜìčî×ĂÜßčößî

ÖćøÿöìïđÜĉîÖĂÜìčî(ïćì)

* ÝĞćîüîñĎšøĆïñúðøąē÷ßîŤ

õćÙ ÖĂÜìčî ìĆĚÜĀöé

đךćøŠüö

ÖŠĂêĆĚÜ

ðŦÝÝčïĆî

ÖŠĂêĆĚÜ

ÖĂÜìčî

Ăðì.

óĂß.

ĂČęîė

ÿöćßĉÖ ìĆęüĕð

óĉÖćø/ đéĘÖ Ùîßøć éšĂ÷ēĂÖćÿ

ÖøčÜđìóĒúąêąüĆîĂĂÖ

341

6,198

2,473

10,820

87,192

2,050,297

93,164,429

1,127,000

18,876,064

2,079,854

4,723

17

107

-

ÖúćÜïîĒúąêąüĆîêÖ

544

12,589

4,522

12,178

164,002

2,329,824

99,502,295

6,212,964

29,813,882

6,050,305 1,431

88

366

91

êąüĆîĂĂÖđÞĊ÷ÜđĀîČĂ

974

33,117

8,215

14,010

294,471

14,960,510 120,339,540 18,303,499 51,871,147

1,521,418

2,204

273

60

12

Ĕêš

512

8,660

2,475

24,243

272,803

4,364,466

181,668,523 2,829,358

30,277,239

2,270,112

3,229

379

462

122

đĀîČĂ

619

14,515

4,110

23,862

225,850

8,567,128

123,047,436 7,302,870

32,834,784

11,256,076 3,276

185

266

40

2,990

75,079

85,113

1,044,318 32,272,225 617,722,223 35,775,691 163,673,116 23,177,765 14,863

942

1,261

øüöìĆĚÜĀöé

21,795

ךĂöú è

หมายเหตุ

*จำนวนผรู บั ผลประโยชนเปนจำนวนตามทีม่ รี ายงานผลการดำเนินงานมายัง พอช. *อปท. = องคกรปกครองสวนทองถิน่ /เทศบาล

กราฟแสดงจำนวนเงินกองทุนชุมชน

11

265

โครงการตนกลาคุณธรรมสวัสดิการชุมชน : การพัฒนาขบวนการเรียนรู เพือ่ พัฒนาคุณภาพกองทุนสวัสดิการชุมชน ในชวงที่รัฐบาลไดมีนโยบายสนับสนุนการ จัดสวัสดิการทัง้ ในสวนของการสมทบงบประมาณ ไปที่กองทุนสวัสดิการชุมชนที่จัดแลวครบหนึ่ง ปและมีคุณภาพตามหลักเกณฑที่กำหนด และ ส ง เสริ ม การจั ด ตั้ ง กองทุ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนใหม ใหครอบคลุมมากขึ้นนั้น ในสวนของเครือขาย สวัสดิการชุมชน โดยเฉพาะตำบลทีม่ บี ทบาทเปน สถานทีศ่ กึ ษาดูงานสวัสดิการชุมชนของพืน้ ทีใ่ หม ซึ่ ง ทำหน า ที่ ศู น ย เ รี ย นรู โ ดยธรรมชาติ อ ยู แ ล ว ไดรว มกับนักวิชาการทีไ่ ดมกี ารศึกษาวิจยั เรือ่ งนีม้ า ตอเนื่องเชน หนวยจัดการความรอู งคกรการเงิน ชุมชน ฯลฯ ในการที่จะชวยกันพัฒนากระบวน การเรียนรูเรื่องสวัสดิการชุมชน เพื่อใหผูที่จะจัด ตั้งกองทุนสวัสดิการชุมชนหรือผูที่ไปมีบทบาท สนับสนุนไดเขาใจฐานคิดอุดมการณ การบริหาร จัดการ เพือ่ พัฒนาคุณภาพสวัสดิการชุมชน โดย ในชวงแรกไดมีการเสนอจัดตั้งวิทยาลัยสวัสดิการ ชุ ม ชนขึ้ น มา พอดี กั บ ช ว งที่ รั ฐ บาลได มี ก าร โครงการตนกลาอาชีพทีเ่ พิม่ ประเภทตนกลาอาชีพ พิเศษทีห่ นวยงานสามารถเสนอโครงการฝกอบรม เพื่อการสนับสนุนการทำงานตามนโยบายรัฐบาล ในบางด า นขึ้ น มาได เ ครื อ ข า ยนั ก วิ ช าการและ สวัสดิการชุมชนจึงไดรว มกันเสนอโครงการตนกลา คุณธรรมสวัสดิการชุมชนขึ้นมา โครงการตนกลาคุณธรรมสวัสดิการชุมชน มีวตั ถุประสงคเพือ่ ปรับฐานความเขาใจถึงปรัชญา แนวคิด และทิศทางในอนาคตของการจัดสวัสดิการ ชุมชน เพิ่มศักยภาพคณะกรรมการและสมาชิก

12

กองทุนสวัสดิการชุมชน ในการบริหารจัดการ และพัฒนากองทุนสวัสดิการชุมชน ใหผูเขาฝก อบรมสามารถนำไปสนับสนุนงานสวัสดิการชุมชน ในระดับตำบลและจังหวัดได ซึง่ หลังจากผานการ ฝกอบรมทางโครงการจะมีคาตอบแทนรายเดือน สำหรับงานที่ไปดำเนินการเดือนละ 4,500 บาท ชวงเวลาไมเกินสามเดือน ซึง่ งานทีค่ าดวาผผู า น การฝกอบรมจะไปชวยสนับสนุนงานในระดับพืน้ ที่ ไดแก การสงเสริมจัดตัง้ กองทุนสวัสดิการชุมชน ในพืน้ ทีใ่ หม การบริหารจัดการกองทุนสวัสดิการ ชุมชน การจัดทำขอมูล บัญชี การเชือ่ มโยงงาน พัฒนาในระดับพืน้ ที่ ฯลฯ หลักสูตรในการฝกอบรม 7 คืน 8 วัน เนือ้ หา ประกอบดวย ฐานคิดสวัสดิการ ตนแบบสวัสดิการ บนฐานองคกรการเงินชุมชน การบริหารจัดการ โดยเน น ความพอเพี ย งและระบบฐานข อ มู ล หลั ก คิ ด /เป า หมาย กลไกอนุ มั ติ หลั ก เกณฑ โครงการสนับสนุนสวัสดิการชุมชน บทบาทตน กลาและแผนงาน 3 เดือน โดยมีการฝกปฏิบัติ ธรรม ศึ ก ษาดู ง าน แลกเปลี่ ย นประสบการณ ตลอดการฝกปฏิบัติจากตัวอยางและจากกองทุน ตนเอง โดยมี ศู น ย เ รี ย นรู ที่ เ ป น ศู น ย ฝ ก อบรม 10 ศูนย ไดแก วัดปายาง จ.นครศรีธรรมราช บางขุนไทร จ.เพชรบุรี หนองสาหราย กาญจนบุรี เครือขายสัจจะฯ จ.จั น ทบุ รี เครือขายสัจจะฯ จ.ตราด บานขาม จ.ชัยภูมิ จ.สุรนิ ทร จ.อุดรธานี จ.กำแพงเพชร ศู น ย ร ว ม น้ำ ใ จ ด อ ก คำ ใ ต จ.พะเยา

สนั สนับบสนุ สนุนนการจั การจัดดสวั สวัสสดิดิกการชุ ารชุมมชน ชน ตตนนกล า คุ ณ ธรรมสวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน กลาคุณธรรมสวัสดิการชุมชน เสริมหนุน สมทบ สมทบ ๑๑ ตตออ ๑๑ ตตออ ๑๑ ๒๒.๔ลานบาท ๑,๑๔๐คน ๓๐๔ศูนยเรียนรู

ศูนยฝกอบรม

๗๒๗.๓ลานบาท ๕,๑๐๐กองทุน

๑๐

คณะกรรมการจังหวัด ตนกลาจังหวัด

หลักสูตร7คืน8วัน -เนื้อหา -กระบวนการ

ตนกลาจังหวัด ๓ คน (ทีมเลขาคณะกรรมการจังหวัด)

ตนกลาตําบล กองทุนตนแบบ ๔กองทุน

ตนกลาตําบล ๑๒ คน จากกองทุนตนแบบจํานวน ๔ กองทุนๆละ ๓ คน

กองทุนสวัสดิการชุมชน โครงการสนั โครงการสนับบสนุ สนุนนการจั การจัดดสวั สวัสสดิดิกการชุ ารชุมมชน ชน ตตนนกล กลาาคุคุณณธรรมสวั ธรรมสวัสสดิดิกการชุ ารชุมมชน ชน ตามแนวทางสมทบ ตามแนวทางสมทบ ๑๑ ตตออ ๑๑ ตตออ ๑๑ หลักสูตร ตัวชี้วัด -เนื้อหา ๓๐๔ศูนยเรียนรู ๔.หลักคิด

-กระบวนการ

ตนกลา๑,๑๔๐คน

ศูนยฝกอบรม

๑.ฐานคิด สวัสดิการ

เปาหมาย กลไกอนุมัติ หลักเกณฑ โครงการฯ

๒.ตนแบบ สวัสดิการบนฐาน คณะกรรมการจังหวัด องคกรการเงินชุมชน ๙๑๒คน ตนกลาจังหวัด ตนกลาตําบลตนแบบ ๒๒๘คน ๕.บทบาทตนกลา ๓.การบริหารจัดการกองทุนฯ คุณธรรม และแผนงาน ๓ เดือน -ความพอเพียง กองทุนสวัสดิการชุมชน -ระบบฐานขอมูล

13

สวนที่ 2: กรณีศกึ ษาพืน้ ทีร่ ปู ธรรมสวัสดิการระดับจังหวัด

14

สวัสดิการชุมชน จังหวัดพะเยา “กวานพะเยาแหลงชีวติ ศักดิส์ ทิ ธิพ์ ระเจาตนหลวง บวงสรวงพอขุนงำเมือง งามลือเรือ่ งดอยบุษราคัม” ในป 2550 -2551 จังหวัดพะเยามีกระบวน การขับเคลื่อนกองทุนสวัสดิการชุมชนในพื้นที่ ทัง้ หมด 15 ตำบล ซึง่ มีเกณฑการคัดเลือกตำบล เปนพืน้ ทีท่ เี่ คยขับเคลือ่ นงานดานพัฒนาชุมชนเขม แข็งมากอน และมีฐานแกนนำ/องคกรชุมชนที่ ทำงานมาแลวหลายป สงผลใหมกี ารจัดตัง้ กองทุน สวัสดิการชุมชน 32 ตำบล และในป 2552 เพิม่ อี ก 15 ตำบล รวมเป น 47 ตำบลในป จ จุ บั น กระบวนการขับเคลือ่ นสวัสดิการชุมชนอยบู นฐาน งานเดิมที่มีอยูแลว และอาศัยหลักเกณเบื้องตน เชน กลไกของคณะกรรมการในพืน้ ทีห่ รือจำนวน สมาชิกชวยพิจารณากองทุนสวัสดิการทีเ่ ขามารวม ป 2552 จังหวัดพะเยาไดเขารวมโครงการ สนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน ภายใตงบประมาณ โครงการไทยเข ม แข็ ง ที่ ส นั บ สนุ น เรื่ อ งการจั ด สวัสดิการชุมชนทั้งประเทศจำนวน 727.3 ลาน บาท ที่เนนกระบวนการมีสวนรวมในการบริหาร

จั ด การกองทุ น สวั ส ดิ ก าร ภายใต แ นวคิ ด การ ทำงาน “ภาคราชการ : องคกรปกครองสวน ทองถิน่ : ภาคประชาชน” ทีต่ อ งเปนผขู บั เคลือ่ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนให อ อกดอกผล และมี พั ฒ นา สังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัดเปนกอง เลขาหรือคอยอำนวยในการพัฒนาระบบใหเกิด ความยัง่ ยืนและประสานงานรวมกัน ทัง้ นีไ้ ดมกี าร รวมพัฒนายุทธศาสตรระดับจังหวัดทีเ่ ปนหลักการ สำคัญ ดังนี้ 1. ใหชุมชนทองถิ่นเปน “เจาของกองทุน สวัสดิการ” บริหารจัดการโดยชุมชน 2. หนุนเสริมใหเกิดการเชื่อมโยงเปนกลไก การขับเคลือ่ นระดับจังหวัด 3. พัฒนาสวัสดิการชุมชนรวมกับหนวยงาน ภาคี และขบวน ศจพ.จังหวัด 4. เปลี่ ย นการทำงานให ชุ ม ชนเป น หลั ก หนวยงานใหการสนับสนุน

15

5. เชือ่ มโยงและบูรณาการกองทุน/ทุนตางๆ ที่มีอยูในชุมชนทองถิ่น ใหเปนกองทุนสวัสดิการ ชุมชนทองถิน่ โดยการรวมทุนชุมชน ทุนทองถิน่ และทุนจากสวนกลาง 6. บูรณาการการพัฒนาชุมชนเขมแข็ง โดย มีสวัสดิการเปนเครื่องมือ และสภาองคกรชุมชน เปนกลไก

เปาหมายสวัสดิการชุมชนคนพะเยา จากการจัดสวัสดิการชุมชนคนพะเยาที่ผาน มาจนถึงปจจุบนั มีจดุ มงุ หวังเพือ่ ใหเกิดระบบการ จัดสวัสดิการพื้นฐานโดยชุมชนเปนหลักดูแลรวม กับทองถิ่น รวมถึงสังคมที่มีความเอื้ออาทรและ

หวงใยกัน “ภายใตแนวคิดสังคมไมทอดทิง้ กัน” ที่ผานมากระบวนการสวัสดิการสังคมไดเขาไป ประสานใหเกิดความรวมมือในการทำงานดาน อื่นๆ อาทิ การเกษตร ทรัพยากรสิ่งแวดลอม เปนตน แสดงถึงการเขาไปในกระบวนการตางๆ อย า งเป น กลไกเครื อ ข า ย ภายใต เ ครื อ ข า ย สวัสดิการจังหวัดพะเยา ทั้งนี้ทิศทางตอไปของ โครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน คื อ การประสานความรวมมือและเปนเจาของรวมกัน อยางมีการพัฒนาและคอยเปนคอยไป ชุมชนเปน แกนหลั ก ในการดำเนิ น การ โดยมี แ ผนที่ นำทาง คือ

Road Map สวัสดิการชุมชนทองถิ่น ป 50 - 54 งบสวัสดิการ 3,000 ลานบาท ป 50 500

พม.

300

การสงเคราะห

ป 51 500

ขบวน 200

ป 52 800

- 2 แสน/จังหวัด

- 55,000 /ตําบล

เกิด แก เจ็บ ตาย

16

ป 53

สวัสดิการสาม -พม.

-ทองถิ่น -ขบวนชาวบาน

ป 54

สวัสดิการ 3 ประสาน (จังหวัดพะเยา) : “ภาคราชการ : องคกรปกครองสวนทองถิน่ : ภาคประชาชน” แนวทางการเคลือ่ นสวัสดิการจังหวัดพะเยา 1 จังหวัดพะเยามีแนวทางการขับเคลื่อนงาน สวัสดิการชุมชนสวัสดิการสังคมสูความยั่งยืน 3 ประสาน ดังนัน้ ขบวนการเคลือ่ นสวัสดิการภายใต การดำเนิ น งานของโครงการสนั บ สนุ น การจั ด สวัสดิการชุมชน จึงมงุ เนนทิศทางดังตอไปนีเ้ พือ่ ไปสจู ดุ หมายสวัสดิการสังคมอยางยัง่ ยืน โดยเปน แนวทางการดำเนินงานเรื่องสวัสดิการสังคมแนว ทางหลัก จากการสั ม ภาษณ พั ฒ นาสั ง คมและความ มั่นคงของมนุษยจังหวัดพะเยา2 ไดกำหนดแนว ทางการประสานและความรวมมือ คือเนนกลไก ความรวมมือของคณะกรรมการฯ ระดับจังหวัดใน การประชุมเพือ่ ประสานความรวมมือในงานภารกิจ โดยตรงของหนวยงานและจะเสริมทีมงานชุดเล็ก เปนทีมสหวิทยาการในการติดตามและสนับสนุน พืน้ ที่ (เนนทีมทีม่ าจากทัง้ ภาครัฐ ภาคเอกชน องคกร ปกครองสวนทองถิ่น และภาคประชาชน) และมี การปฏิบัติงานในพื้นที่อยางตอเนื่องอยางนอย 2 เดือน/ครัง้ และเสริมสรางความรวมมือกับสถาบัน การศึกษา นักวิชาการในการพัฒนาฐานขอมูล การจั ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน การถอดองค ค วามรู งานวิจัยและถอดบทเรียน ซึ่ ง ในพื้ น ที่ จั ง หวั ด

พะเยามีทีมงานจากมหาวิทยาลัยนเรศวรพะเยา และมหาวิทยาลัยพายัพเชียงใหม เปนภาคีรวม เปนตน รวมถึงเปนการกระตนุ หนุนเสริม การทำงาน ที่ ผ า นมา พมจ. ภายใต พ.ร.บ. ส ง เสริ ม การ จัดสวัสดิการสังคม พ.ศ. 2546 ซึง่ จังหวัดมีกลไก ทีเ่ ปนคณะกรรมการ และงบประมาณทีเ่ ปนกองทุน สงเสริมการสวัสดิการสังคม จะเปนเครื่องมือที่ สำคัญในการดำเนินงานรวมกับโครงการสวัสดิการ ชุ ม ชนเพื่ อ ให บ รรลุ ก ารจั ด สวั ส ดิ ก าร คื อ ให มี การบูรณาการกลไกของคณะกรรมการ กสจ. โดย ใหมีเครือขายกองทุนสวัสดิการชุมชนเปนคณะ กรรมการ เพื่อสามารถผลักกันนโยบายและงบ ประมาณกองทุนในการพัฒนาระบบสวัสดิการ ชุมชนใหมีความเข็มแข็ง และพัฒนาการทำงาน เรื่องสวัสดิการกับกลุมผูดอยโอกาสที่เปนผูไดรับ ผลกระทบจากเอดส บุคคลไรสญ ั ชาติ คนพิการ ยากไร หรื อ บุ ค คลเร ร อ น และอื่ น ๆ ซึ่ ง เป น ประชาชนในพืน้ ทีต่ ำบลทุกพืน้ ทีส่ ามารถเขารวมได ทัง้ นีจ้ งั หวัดพะเยา ภาครัฐ : องคกรปกครองสวน ทองถิน่ : ภาคประชาชน ไดกำหนดทิศทางรวมกัน ดังนี้

สัมภาษณ ครูมกุ ดา อินตะสาร ทีป่ รึกษาสวัสดิการสังคมจังหวัดพะเยา และคณะอนุกรรมการโครงการสนับสนุนการ จัดสวัสดิการชุมชน 5 มกราคม 2553 2 การสัมภาษณ พัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษยจงั หวัดพะเยา โดยการประสานงานผานคุณราณี วงคประจวบ ลาภ เจาหนาที่ พมจ. พะเยา วันที่ 5 มกราคม 2553 1

17

- สงเสริมและพัฒนากลไกคณะกรรมการ สนั บ สนุ น การจั ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนท อ งถิ่ น และ คณะอนุกรรมการสวัสดิการชุมชนทองถิ่นในการ ขับเคลือ่ นและขยายผลการดำเนินงาน - พั ฒ นายกระดั บ องค ค วามรู ก ารพั ฒ นา สวั ส ดิ ก ารที่ ห ลากหลายและศั ก ยภาพพื้ น ที่ สวัสดิการชุมชน - ประสานความรวมมือกับหนวยงานภาคี ทั้งในระดับสวนกลางและพื้นที่ ในการสนับสนุน สงเสริมการพัฒนาและขยายผลการจัดสวัสดิการ ชุมชนทองถิน่ - พั ฒ นาระบบการติ ด ตามการรายงาน ผลการดำเนิ น งาน งานข อ มู ล ให ส ามารถ

สนับสนุนการทำงานใหกับระบบสวัสดิการชุมชน ทุกระดับ - ประสานและเชือ่ มโยงแผนพัฒนาสวัสดิการ ชุ ม ชนท อ งถิ่ น ในแต ล ะพื้ น ที่ ใ ห เ ป น แผนพั ฒ นา ทองถิน่ ดังนั้นขบวนสวัสดิการสังคมจังหวัดพะเยา จึงเปนสวัสดิการสังคม 3 ประสาน หรือสวัสดิการ สังคม 3 ขา ที่มีการประสานงานและมีทิศทาง ในการพั ฒ นาไปพร อ มกั น อย า งยั่ ง ยื น และเป น ระบบอยางแทจริง “ภายใตแนวคิดสวัสดิการ คนพะเยา พวกเราไมทอดทิง้ กัน”

ขอมูลสวัสดิการสังคมจังหวัดพะเยา การขับเคลื่อนงานสวัสดิการชุมชนชุมชนจังหวัดพะเยาเริ่มดำเนินการตั้งแตป 2548 โดยมี คณะทำงานสงเสริมสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชนของจังหวัดเปนผขู บั เคลือ่ นในการจัดตัง้ ซึง่ เริม่ ปแรกมีการจัดตัง้ เพียง 1 ตำบล เพือ่ เปนตำบลตนแบบทีน่ ำผลการดำเนินงานมาเปนบทเรียน ณ ปจจุบันมีการจัดตั้งกองทุนสวัสดิการชุมชนใน จ.พะเยาแลว รวม 47 ตำบล และใน ป 2553 คณะทำงานจึงมีการกำหนดแผนในการขยายพื้นที่การจัดตั้งใหม พัฒนากองทุนที่ จัดตัง้ แลว การเชือ่ มโยงการทำงานกับภาคีตา งๆ การจัดระบบขอมูล และการประชาสัมพันธงาน สวัสดิการชุมชน

18

สวัสดิการชุมชน จังหวัดนครศรีธรรมราช “เมืองประวัตศิ าสตร พระธาตุทองคำ ชืน่ ฉ่ำธรรมชาติ แรธาตุอดุ ม เครือ่ งถมสามกษัตริย มากวัดมากศิลป ครบสิน้ กงุ ปู” จ.นครศรีธรรมราชเมืองมากดวยวัฒนธรรม และความอุดมสมบูรณ และการชวยเหลือเกือ้ กูล กันจนพัฒนาเปนเครือขายทางสังคมหรือเครือขาย องคกรชุมชน ซึ่งไดฟนฟูระบบสวัสดิการชุมชน เพือ่ ใหสามารถเปนหลักประกันความมัน่ คงในการ ดำรงชีวติ บนฐานของการพึง่ ตนเอง การชวยเหลือ เกื้ อ กู ล กั น และกั น ของคนในชุ ม ชน โดยคนใน ชุมชนสามารถดูแลกันเองไดอยางทัว่ ถึง ในชวงป 2547-2549 รัฐบาลไดเล็งเห็น ความสำคัญในการจัดระบบสวัสดิการชุมชนทองถิน่ ในป 2549 ไดสนับสนุนการพัฒนาสวัสดิการชุมชน ใน 8 พืน้ ที่ (ตำบล) ผานกลไกศูนยประสานงาน เครือขายองคกรชุมชน ภาคประชาชน สนับสนุน การตอสูเพื่อเอาชนะความยากจน (ศตจ.ปชช.) และเกิดการขับเคลือ่ นงานสวัสดิการชุมชนเพือ่ ให เกิดความยัง่ ยืนอยางตอเนือ่ ง ป3 2550 ถึงปจจุบัน ไดขยายพื้นที่ปฏิบัติ การเปน 20 ตำบล และเกิดการยกระดับสวัสดิการ ชุมชนสูนโยบายการจัดสวัสดิการสังคม โดยมี เปาหมายเพื่อขยายใหครอบคลุมทุกตำบลของ จังหวัดนครศรีธรรมราช ในป 2553 อยางเปน รูปธรรม การดำเนินงานที่ผานมา ไดเกิดการ 3

ทำงานที่เปนรูปธรรม โดยอาศัยหลักการ การ ประสานพลัง สามประสาน คื อ ภาครั ฐ ภาค ประชาชน และองค ก รปกครองส ว นท อ งถิ่ น รวมถึงโครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชนที่ กำลังดำเนินการ ภายใตงบประมาณ 727.3 ลานบาท นั้ น ยิ่ ง เห็ น แนวทางการดำเนิ น งานและการ ประสานงานกั น มากขึ้ น อย า งชั ด เจน นั บ เป น ปรากฎการณหนึ่งที่เปนการผลักดันกระบวนการ สวัสดิการชุมชน

ยุทธศาสตรสวัสดิการสูแนวทาง ปฏิบตั ิ ผลัก : ขับเคลือ่ น : ประสาน การดำเนินภายใตแนวทางและโครงสราง 3 ประสาน และจัดสวัสดิการชุมชนทองถิ่น เปน การวางแผนและแนวทางไปสกู ารสรางความมัน่ คง ในชีวิตที่ครอบคลุมพื้นที่ทั่วทั้งจังหวัดนั้น เพื่อ พัฒนาขบวนสวัสดิการจังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งแตละทองถิ่นอาจมีระบบและรูปแบบที่หลาก หลายตามความตองการที่สอดคลองกับวิถีชีวิต ของชุมชน แตสามารถสรุปหลอมรวมกลายเปน ยุทธศาสตรทสี่ ำคัญได ดังนี้

สัมภาษณ คุณสงา ทองคำ ประธานเครือขายสวัสดิการชุมชน จังหวัดนครศรีธรรมราช

19

ÙèąÖøøöÖćøÿüĆÿéĉÖćøÝĆÜĀüĆé

Ăðì. (Ăïê. ĂïÝ. ÝĆÜĀüĆé)

õćÙøĆå (Ăćìĉ óöÝ,) ñĎšÿîĆïÿîčî

ÙčèÖøøöÖćøÿüĆÿéĉÖćøÿĆÜÙö đ×ê (đ×êúčŠöîĚĞć)

ñĎšĂĞćîü÷Öćø

ÙèąÖøøöÖćøÿüĆÿéĉÖćøÿĆÜÙö øąéĆïêĞćïú õćÙðøąßćßî õćÙðøąßćÿĆÜÙö ñĎšðãĉïĆêĉ

ÖćøÝĆéÖćø 3 øąéĆï

3 ðøąÿćî

ēÙøÜÖćøÿîĆïÿîčîÖćøÝĆéÿüĆÿéĉÖćøßčößî Ý.îÙøýøĊíøøöøćß

ÙèąÖøøöÖćø ÖúĆîę ÖøĂÜÿüĆÿéĉÖćø

ÙèąÖøøöÖćøÿîĆïÿîčî ÖćøéĞćđîĉîÜćîÿüĆÿéĉÖćøÿĆÜÙö

1. สงเสริมกระบวนการมีสว นรวม ภาคีภาค รัฐฯ ภาคประชาชน ชุมชนทองถิ่น เปนเจาของ มีการบริหารจัดการโดยชุมชน 2.ส ง เสริ ม การแลกเปลี่ยนเรี ยนรู ของคน องคกรและภาคีการทำงานที่ “หนวยงานสวนกลาง” เปนหลักและเปนการ “สงเคราะห” เฉพาะกลุม องคกร มาเปนการดำเนินงานโดยชุมชนเปนหลัก 3.ใชการจัดสวัสดิการเปนเครื่องมือในการ พัฒนาคน/ชุมชนทองถิน่

20

ÙèąÖøøöÖćøêĉéêćö ðøąđöĉîñúÿüĆÿéĉÖćøÿĆÜÙö

เปาหมายสวัสดิการชาวนครศรีฯ สู ค วามเป น จริ ง ภายใต โ ครงการ สนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน จากยุ ท ธศาสตร ก ารขั บ เคลื่ อ นงาน และ ขบวนการ 3 ประสาน 3 ระดับ เปาหมายแผนการ ปฏิบตั กิ ารสวัสดิการชุมชนทองถิน่ ป 2551 – 2553 จึงมีความชัดเจนมากขึน้ และเพือ่ กำหนดทิศทาง ไวอยางชัดเจนและเปนรูปธรรมในการพัฒนาการ

ทำงานเรื่องสวัสดิการชุมชนตอไป มุงเนนการ ดำเนินการเพือ่ ใหเกิดระบบโครงขายคมุ ครองทาง สังคม ใหเกิดคุณภาพเปนการสรางความรู ความ สามารถ เกิดกลไกการจัดการสวัสดิการพัฒนารวม กันของชุมชนทองถิน่ พัฒนาความรใู หเกิดรูปแบบ การจัดการทีช่ มุ ชนมีสว นรวม ใหเกิดการพัฒนาที่ ตอเนือ่ งยัง่ ยืน หรือ 5 เกิด 1. เกิดการจัดระบบสวัสดิการพืน้ บานโดย ชุมชนเปนหลักในการดูแลรวมกับทองถิน่ 2. เกิดการฟนระบบความสัมพันธ ความ

เ อื้ อ อ า ท ร ข อ ง สั ง ค ม ใ ห เ กิ ด ก า ร ดู แ ล แ ล ะ ชวยเหลือซึง่ กันและกัน 3. เกิดการขยายผลการจัดสวัสดิการในรูป แบบที่หลากหลาย 4. เกิ ด กลไกการจั ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนใน ทุกระดับ ชุมชน/ตำบล/จังหวัด 5. เกิดการเชื่อมโยงแผนพัฒนาสวัสดิการ รวมกับแผนทองถิ่นอยางบูรณาการ สวัสดิการ ชุมชนคนนครศรีฯ คงยั่งยืนและเปนไปตามแผน ทีต่ งั้ ไว สสู งั คมนครศรีธรรมราชคนไมทอดทิง้ กัน

ĒñîÜćîđðŜćĀöć÷ÖćøðäĉïĆêĉÖćøÝĆÜĀüĆéîÙøýøĊíøøöøćß ðŘ 2549 8 êĞćïú

ðŘ 2550 20 êĞćïú

ðŘ 2551 46 êĞćïú

ðŘ 2552 49 êĞćïú

“จังหวัดนครศรีธรรมราช สวัสดิการชุมชน คนไมทอดทิง้ กัน”

21

ðŘ 2553 49 êĞćïú

สวัสดิการชุมชน จังหวัดสงขลา “หุนสวนทางสังคม เปนมากกวาการใหกับการรับ แตเปนการรวมแรง และรวมใจ เพือ่ สรางสรรคระบบสวัสดิการเพือ่ ชุมชนและเปนของชุมชนทุกคน”

สวัสดิการเปนสิ่งที่ทุกคนจะตองเขาถึงและ จะตองไดรบั 4 เนือ่ งจากเปนสิทธิพนื้ ฐานทางสังคม การมีสวัสดิการเปนการสรางหลักประกันเพือ่ ความ มั่นคง และความเปนอยูที่ดีขึ้นของคนในสังคม การจั ด สวั ส ดิ ก ารในสั ง คมยั ง ไม ค รอบคลุ ม และ ไมทวั่ ถึง โดยเฉพาะอยางยิง่ ชาวไร ชาวนา แมคา รายยอย แรงงานนอกระบบในชนบท ยังขาด สวัสดิการ หรือที่มีอยูก็ยังไมเพียงพอและยังไม ทัว่ ถึง ทำใหระบบสวัสดิการเปนการพึง่ ตนเองใน ระบบครอบครัวและญาติพนี่ อ ง จากสถานการณ ดั ง กล า ว จึ ง ส ง ผลผลั ก ดั น ให ภ าคประชาชน ตองชวยเหลือตนเอง โดยการจัดสวัสดิการภาค ประชาชนขึน้ เอง ทีผ่ า นมา ชุมชนจากหลายพืน้ ทีใ่ น จ.สงขลา มีการจัดสวัสดิการชุมชน โดยนำดอกผลจากกลมุ องค ก รการเงิ น ชุ ม ชนมาจั ด ตั้ ง เป น กองทุ น สวัสดิการ ตอมาครูชบ ยอดแกว ผนู ำแนวคิด กองทุ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน ได ท ดลองโครงการ ออมทรัพยวันละ 1 บาทที่โรงเรียนวัดน้ำขาวใน เมื่ อ ป พ.ศ. 2522 เพื่ อ แก ป ญ หาเด็ ก นั ก เรี ย น ที่ไมมีอาหารกลางวันกิน และไมมีชุดนักเรียนใส 4

และแกปญ  หาหนีส้ นิ ใหกบั ครูไดในระดับหนึง่ ทำให ในโรงเรียนวัดน้ำขาวในมีกองทุนสวัสดิการจากการ ออมทรัพยวันละ 1 บาทสำเร็จ ป พ.ศ. 2526 ถูกเรียกรองจากคนในชุมชนตำบลน้ำขาวทีป่ ระสบ ปญหาความยากจน จึงไดคิดทดลองโครงการ กลุมสัจจะออมทรัพยแบบพัฒนาครบวงจรชีวิต 11 กลมุ ทัง้ 11 หมบู า นของตำบลน้ำขาว โดยมี หลักเกณฑวา ไดกำไรมาเทาใด 50% ปนผลตาม ผูถือหุน 50% ตั้งกองทุนเพื่อจัดสวัสดิการใหแก สมาชิ ก ป จ จุ บั น มี ก ลุ ม เพิ่ ม ขึ้ น เป น 21 กลุ ม ประสบความสำเร็จ จากประสบการณทผี่ า นมาถึง ปจจุบนั ไดพบวา กลมุ องคกรการเงินสวนใหญให ความสำคัญในเรือ่ งกองทุนสวัสดิการนอย มักเนน ในเรื่องการปนผล อีกทั้งจากประสบการณการ ตัง้ กลมุ ออมทรัพย พบจุดดอยคือ มีการกยู มื เงิน มาก การจัดสวัสดิการของกลุมตองใชเวลาเนื่อง จากตองรอใหมีเงินสวัสดิการที่มากพอ ซึ่งสวน ใหญใชเวลาอยางนอย 1 ป จากเหตุผลดังกลาว จึงมีการพัฒนาแนวคิดและนวัตกรรม เกิดการ ดำเนินงานสัจจะลดรายจายวันละ 1 บาท เพื่อ ทำกองทุนสวัสดิการชุมชน

สัมภาษณ คุณโมขศักดิ์ ยอดแกว และผทู เี่ กีย่ วของ 5 มกราคม 2553

22

แนวคิดสัจจะลดรายจายวันละ 1 บาท เพือ่ ทำกองทุนสวัสดิการชุมชน 30% úÜìčîüĉÿćĀÖĉÝ * íčøÖĉÝßčößî ÖćøýċÖþć

ÿĆÝÝąüĆîúą 1 ïćì ìĞćÿüĆÿéĉÖćø 100%*

20% đðŨîÖĂÜìčî

50% ÝŠć÷ÿüĆÿéĉÖćø 9 đøČęĂÜ

đÖĉé ĒÖŠ đÝĘï êć÷ ìčîÖćøýċÖþć ÙîéšĂ÷ēĂÖćÿ ÿüĆÿéĉÖćøÙîìĞćÜćî ÿüĆÿéĉÖćøđÜĉîÖĎš ÿüĆÿéĉÖćøđÜĉîòćÖêć÷ÝŠć÷ĔĀš

จากกระแสความตองการของภาคประชาชน ทีต่ อ งการสวัสดิการภาคประชาชน ตลอดจนความ เห็นพองตองกันของทุกภาคสวนในจังหวัดสงขลาที่ จะขับเคลื่อน “โครงการสัจจะลดรายจายวันละ 1 บาท เพือ่ ทำกองทุนสวัสดิการชุมชนจังหวัดสงขลา” ใหเปนนโยบายสาธารณะภายใตแผนยุทธศาสตร การพัฒนาของจังหวัดสงขลา ภาคสวนตางๆ ทัง้ พัฒนาสังคมจังหวัด องคกรปกครองสวนทองถิน่ และผนู ำชุมชนแกนนำชาวบาน ผแู ทนภาคประชา สังคม ตางใชแนวทางกองทุนสัจจะลดรายจายวัน ละ 1 บาท เพื่อทำกองทุนสวัสดิการชุมชนสราง การบริ ห ารจั ด การแบบมี ส ว นร ว มเพื่ อ ขบวน สวัสดิการสังคมคนสงขลา จนเกิดเปนรูปธรรม ไดถกู กำหนดเปนนโยบายภายใตแผนยุทธศาสตร การพั ฒ นาจั ง หวั ด สงขลา และมี ก ารแต ง ตั้ ง คณะกรรมการ (คำสัง่ จังหวัดสงขลาที่ 223/2548) ซึง่ มีผลใหเกิดความรวมมือในการเขารวมเปนภาคี ของโครงการ ทั้งจากหนวยงานราชการ และ องคกรปกครองสวนทองถิน่ คือ องคการบริหาร สวนตำบล และองคการบริหารสวนจังหวัด นับเปน ปลายทางหนึง่ เทานัน้

ณ ปจจุบนั โครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการ ชุมชน ซึ่งเปนการตอบสนองการจัดสวัสดิการ สังคมในประเทศไทยใหเกิดความเข็มแข็ง เพิ่ม ระบบสวั ส ดิ ก ารเป น การให อ ย า งมี คุ ณ ค า และ รับอยางมีศักดิ์ศรี ภายใตโครงการไทยเขมแข็ง 727.3 ลานบาท ยิ่งเปนเสมือนหนึ่งเครื่องมือใน การสรางการประสานงานใหเกิดความแนบแนน มากขึ้ น ทั้ ง ภาครั ฐ ภาคประชาชน และภาคี ชาวบาน ขบวนสวัสดิการ รวมถึงพัฒนากลไก รูปแบบที่มีความชัดเจนในการบริหารงานในการ บริหารงานโครงการดังกลาว โดยใชโครงสราง มูลนิธิ ดร.ครูชบ-ปราณี ยอดแกว ทีเ่ ปนรูปแบบ ที่รวมทั้งผูแทนประชาชน ภาครัฐ และองคกร ปกครองสวนทองถิ่น (เขามาบริหารงานและจัด ขบวนจังหวัดเพือ่ จัดการรูปแบบดังกลาว) แสดงถึง ความรวมไมรวมมือและการกาวไปขางหนาของ ทุ ก ส ว นอย า งหนั ก แน น มากขึ้ น เพราะมุ ง หวั ง สิ่งเดียวกันคือ “หุนสวนสวัสดิการสังคมเพื่อ ชุมชนชาวสงขลา”

23

ขอมูลสวัสดิการสังคม จังหวัดสงขลา จังหวัดสงขลา มี 107 ตำบล 33 เทศบาล รวม 140 อปท. ขณะนีไ้ ดรว มจัดตัง้ กองทุนสัจจะ ลดรายจายวันละ 1 บาทฯ แลว 101 ตำบล 31 เทศบาล รวม 132 กองทุนฯ มีสมาชิกเขารวม โครงการฯ จำนวน 123,480 คน มีการจัดสวัสดิการ 9 เรือ่ ง (เกิด เจ็บ ตาย อืน่ ๆ) ไปแลวเปนเงิน 34,117,447 บาท เหลือเงิน กองทุน จำนวนเงิน 64,173,328 บาท ไดรบั สมทบจากสถาบันพัฒนาองคกรชุมชน จำนวนเงิน 7,400,000 บาท จากองคกรปกครองสวนทองถิน่ จำนวนเงิน 468,000 บาท (ขอมูล ณ 16 พ.ย.52) มีการจดทะเบียนเปนสมาคมสวัสดิการภาคประชาชนสงขลาเมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2549 มีการ ประชุมคณะกรรมการบริหารสมาคมฯ ทุกวันที่ 9 ของเดือน และประชุมตัวแทนตำบล/เทศบาล ทุกวันที่ 16 ของเดือน ในจังหวัดสงขลามีหุนสวนสนับสนุนสวัสดิการชุมชน 1/1/1/ คือจาก รัฐบาล องคกรปกครองสวนทองถิ่น ภาคประชาชน การจัดสวัสดิการชุมชนจังหวัดสงขลานำไป สกู ารเกิดสังคมดี คนมีความสุข และเปนหนุ สวนทางสังคม

ĀčšîÿŠüîìćÜÿĆÜÙö

đÙøČĂ׊ć÷ÿĆÝÝąúéøć÷ÝŠć÷üĆîúą 1 ïćìđóČęĂìĞćÿüĆÿéĉÖćøõćÙðøąßćßîÿÜ×úć ÖĂÜìčîêĞćïú/đìýïćú

đÙøČĂ׊ć÷ÝĆÜĀüĆé

ÜïïøĉĀćøÝĆéÖćøÖúčŠö/đÙøČĂ׊ć÷

öĎúîĉíĉ éø. ÙøĎßï-ðøćèĊ

ÖøøöÖćø ÿöćÙöÿüĆÿéĉÖćø ĂĞćđõĂ õćÙðøąßćßîÝĆÜĀüĆé

đÙøČĂ׊ć÷ÝĆÜĀüĆé 50 ïćì:1,500 ïćì

ÖøøöÖćø ÖĂÜìčîÿüĆÿéĉÖćøêĞćïú ÿĆÝÝąúéøć÷ÝŠć÷ ìĞćïčâ 1 ïćì

3.3 ÖĂÜìčîÿüĆÿéĉÖćøêĞćïú ÿĆÝÝąúéøć÷ÝŠć÷ìĞćïčâ 1 ïćì

ÖúčŠö÷ŠĂ÷ 1 êŠĂ 50

130 µ :1,50

ĀöĎŠïšćî

8.7

®¤¼n oµ

ÿöćßĉÖ 5

nµ­¤µ · Á º° ¨³ 1 µ

ÿöćßĉÖ

Model จากเอกสารประกอบตนกลาสวัสดิการชุมชน ภีม ภควเมธี และ ทิพวัลย สีจนั ทร

24

5

สวัสดิการชุมชน จังหวัดรอยเอ็ด กอราง สรางขาย ขยายกองทุนสวัสดิการชุมชน สวัสดิการชุมชนจังหวัดรอยเอ็ดเริ่มตนจาก กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของ มนุ ษ ย มี น โยบายการจั ด ตั้ ง กองทุ น สวั ส ดิ ก าร สำหรับผสู งู อายุ โดยพัฒนาสังคมและความมัน่ คง ของมนุษยจงั หวัดรอยเอ็ด (พมจ.) จัดทำโครงการ เสนองบประมาณเพื่อสนับสนุนการจัดตั้งกองทุน สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนในพื้ น ที่ จั ง หวั ด ร อ ยเอ็ ด ซึ่ ง ขณะนั้นในชุมชนมีการจัดตั้งกองทุนสวัสดิการ รูปแบบอืน่ อยกู อ นหนานัน้ แลว 24 กองทุน เชน กองทุ น สวั ส ดิ ก าร ต.อาจสามารถ จ.ร อ ยเอ็ ด โดยมีนางโพสพ โพธิ์บุปผา เปนแกนนำการ จัดตั้งกองทุนจากเงินกำไรการดำเนินงานกองทุน หมู บ า นและชุ ม ชนเมื อ ง (กองทุ น เงิ น ล า น) และกองทุนสวัสดิการ ต.หินกอง อ.สุวรรณภูมิ จ.รอยเอ็ด โดยมีนางทองเพชร แสงสงค เปน แกนนำในการจัดตัง้ กองทุนสวัสดิการ ดำเนินการ โดยองคกรการเงิน เปนตน ในป พ.ศ.2548 แกนนำชาวบ า นร ว มกั บ พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด รอยเอ็ดศึกษาดูงานการจัดการกองทุนสวัสดิการ ตำบลน้ำขาว (ออมวันละ 1 บาท) อ.เมือง จ.สงขลา โดยมีนายชบ ยอดแกว เปนแกนนำการจัดตั้ง กองทุน ทำใหแกนนำชาวบานและ พมจ. ที่มี แนวคิ ด ในการจั ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนในจั ง หวั ด ร อ ยเอ็ ด ร ว มกั น โดยเริ่มจากการพัฒนาความ เข ม แข็ ง กองทุ น สวั ส ดิ ก ารระดั บ ตำบลด ว ยการ

พูดคุย แลกเปลี่ยน การเปดเวทีชวนคิดชวนทำ เรียนรูรวมกันในชุมชน ซึ่งวิธีการดังกลาวทำให ชาวบานสามารถบอกปญหาและความตองการที่ แท จ ริ ง ได จากนั้ น จึ ง มี ก ารจั ด เวที แ ลกเปลี่ ย น ระดับจังหวัดโดยเชิญตัวแทนทุกตำบลในจังหวัด รอยเอ็ด ประกอบดวย องคการบริหารสวนตำบล (อบต.) ผนู ำชุมชน แกนนำชาวบาน เขารวมแลก เปลีย่ นประสบการณ ใชนโยบายการแกไขปญหา ความยากจนของกระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความมั่นคงของมนุษย เปนเครื่องมือในการเชิญ หนวยงานราชการและสวนที่เกี่ยวของเขารวม เช น พัฒนาชุมชน เทศบาล องคการบริหาร สวนจังหวัด การศึกษานอกระบบ และการศึกษา ตามอั ธ ยาศั ย และศู น ย พั ฒ นาสั ง คมประจำ จังหวัด ทั้งนี้ยังจัดตั้งหนวยงานราชการดังกลาว เปนทีป่ รึกษา และจัดตัง้ องคการบริหารสวนตำบล เปนกองเลขานุการกองทุนสวัสดิการ เพื่อหนุน เสริมขบวนกองทุนสวัสดิการชาวบานใหเกิดความ ยืดหยุนในการทำงาน โดยมีชาวบานเปนแกน หลักในการรวมคิด รวมทำ และผลักดันใหเกิด กองทุนสวัสดิการชาวบานระดับจังหวัดขึน้ ภายหลังเวทีแลกเปลี่ยนมีผูแจงความจำนง เขารวมโครงการจัดตั้งกองทุนสวัสดิการชุมชน จำนวน 17 ตำบล ประกอบดวย อ.เมือง 14 ตำบล อ.จังหาร 2 ตำบล และ อ.อาจสามารถ 1 ตำบล แล ว จึ ง มี ก ารจั ด เวที ส ร า งความเข า ใจเรื่ อ งการ

25

จั ด การกองทุ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน โดยแกนนำ ชาวบ า นเป น ผู นำเสนอการดำเนิ น การกองทุ น สวัสดิการรูปแบบตางๆ พรอมทั้งแลกเปลี่ยนและ วางแผนการดำเนินงานระดับตำบลทัง้ 17 ตำบล ซึง่ การจัดเวทีแลกเปลีย่ นทัง้ ระดับจังหวัดและระดับ ตำบลไดรบั งบประมาณสนับสนุนจาก พมจ. หลั ง จากที่ มี ก ารจั ด ตั้ ง กองทุ น สวั ส ดิ ก าร ชุมชนจากการสนับสนุนงบประมาณโดย พมจ. ทั้งหมด 24 ตำบล จึงมีการขยายแนวคิดไปยัง พื้นที่ตำบลอื่น โดยไดรับงบประมาณสนับสนุน จากสถาบันพัฒนาองคกรชุมชน (องคการมหาชน) มีการจัดระบบกองทุนสวัสดิการชาวบานระดับ จังหวัด โดยแบงโซนการรับผิดชอบ 5 โซนๆ ละ 4 อำเภอ แตละโซนมีตวั แทนประสานงาน 1 คน เพื่อติดตอประสานงานกับภาครัฐ เผยแพรขอมูล ทั้ ง ภายในและภายนอกโซน วิ เ คราะห แ ละ สั ง เคราะห ข อ มู ล สรุ ป บทเรี ย น และขยายผล กองทุ น สวั ส ดิ ก ารให มี ค วามเข ม แข็ ง และเป น รูปธรรม ดานโครงสรางการจัดการระบบสวัสดิการ ชุมชน มีการคัดเลือกคณะกรรมการกลางระดับ จังหวัด จากตัวแทนตำบลตนแบบตำบลละ 2 คน เพือ่ ทำงานรวมกับตัวแทนประสานงานทัง้ 5 โซน โดยมี ก ารแบ ง บทบาทหน า ที่ ก ารเป น วิ ท ยากร เชื่ อ มประสานเครื อ ข า ยและภาคี ภ าครั ฐ เพื่ อ ผลั ก ดั น เข า เป น แผนยุ ท ธศาสตร ร ะดั บ จั ง หวั ด เชื่อมประสานงานระดับตำบลเพื่อขยายแนวคิด และหนุนเสริมการขยายกองทุนสวัสดิการ พรอม ทั้งลงพื้นที่ทำความเขาใจกับชาวบานและจัดทำ รายงานความคื บ หน า ให ค ณะกรรมการระดั บ จั ง หวั ด รั บ ทราบเพื่ อ ดำเนิ น การต อ ไป ส ว น

26

คณะกรรมการกองทุ น สวั ส ดิ ก ารแต ล ะกองทุ น มีบทบาทในการสือ่ สารขอมูลสถานะของกองทุนให กับสมาชิก ทัง้ ขอมูลการจัดการและขอมูลเกีย่ วกับ ระเบี ย บ ข อ บั ง คั บ หรื อ นโยบายเกี่ ย วกั บ การ จั ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนจากภาครั ฐ โดยกองทุ น สวัสดิการตำบลจัดประชุมคณะกรรมการกองทุน วันที่ 15 ของทุกเดือน ด า นการขยายกองทุ น สวั ส ดิ ก ารจั ง หวั ด รอยเอ็ด ในป พ.ศ.2552 เกิดการจัดตั้งกองทุน สวัสดิการชุมชนในพืน้ ทีจ่ งั หวัดรอยเอ็ดทัง้ สิน้ 105 กองทุน (ตำบล) มีเงินหมุนเวียนกวา 65 ลานบาท และครอบคลุมการจัดสวัสดิการใหกบั ประชาชนใน พืน้ ทีก่ วา 1 แสนคน กองทุนสวัสดิการชุมชนที่ใชชาวบานเปน แกนหลัก ทำใหเกิดผลสัมฤทธิ์ที่สำคัญในการ ดำเนิ น การคื อ กลุ ม ผู ด อ ยโอกาสในสั ง คมมี ชองทางในการเขาถึงสวัสดิการมากขึ้น โดยการ ดูแลจากกลุมชาวบานในชุมชน ซึ่งมีความเขาใจ ในบริบทของชุมชนตนเองเปนอยางดี เนื่องจาก ภาครัฐมีขอจำกัดดานงบประมาณและบุคลากร ซึ่งไมสามารถสรางความเขมแข็งใหกับกองทุน สวัสดิการทุกกองทุนอยางทัว่ ถึงได อีกทัง้ การผลัก ดันสวัสดิการระดับตำบลเปนยุทธศาสตรระดับ จังหวัด ถือวาเปนแนวการสรางยุทธศาสตรที่ใช ชุมชนเปนตัวตั้งที่ดีอีกแนวทางหนึ่ง เนื่องจาก ชุ ม ชนเป น ตั ว เชื่ อ มโยงการทำงานของภาครั ฐ หลายสวนใหสามารถทำงานแบบบูรณาการ เห็น ไดจากการรวมขยายกองทุนสวัสดิการชุมชนของ พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด องคการบริหารสวนจังหวัด องคการบริหารสวน ตำบล และภาคีอนื่ เปนตน

ภาพรวมการขับเคลือ่ นสวัสดิการชุมชนจังหวัดรอยเอ็ด ¥» ¦·Á¦·É¤Â ª · µ¦ ´ ´Ê ° » ­ª´­ · µ¦ »¤

¡¤. Ã¥ µ¥ ° » ­ª´­ · µ¦ ¼o­¼ °µ¥»

¡° .

¡¤ .

­ Ä ¦¼   ε µª oµ µ¦°°¤ ­ª´­ · µ¦ ­ª´­ · µ¦ ª´ ¨³ ° » Á · ¨oµ ° r ¦ µ¦Á · 1 . ¥» n°¦¼ ¨Å ° » ­ª´­ · µ¦ »¤ ¦³ ´ ´ ®ª´

£µ ­nª ¸ÉÁ ¸É¥ª o° x ° . x ¡´ µ »¤ x Á « µ¨ x « .

¼o ε »¤

Áª ¸­¦oµ ªµ¤Á oµÄ

e ¡.«.2548

³ ¦¦¤ µ¦ ¦³ ´ ´ ®ª´

´ ´Ê ° » o  24 ° »

¼o ¦³­µ µ »¤ 5

³ ε µ ¦³ ´ ε ¨

¥» ¥µ¥Á ¦º° nµ¥ ­ª´­ · µ¦ »¤ à 1

à 2

à 3

à 4

à 5

e ¡.«.2552 x 105 ° » x Á · ®¤» Áª¸¥ 64,542,653 µ x ¦° ¨»¤ ¦³ µ ¦ 98,965

ηϬ ϔ μ χ

ε ¨ Á ¦º° nµ¥

ηϬ ϔ μ χ

ε ¨ Á ¦º° nµ¥

27

ηϬ ϔ μ χ

ε ¨ Á ¦º° nµ¥

ε ¨ Á ¦º° nµ¥

สวัสดิการชุมชน จังหวัดราชบุรี ราชบุรี ดินแดนวัฒนธรรมลุมน้ำแมกลอง และสายหมอกแหงขุนเขาตะนาวศรี เปนจังหวัด หนึ่ ง ในภาคกลางด า นตะวั น ตกมี ภู มิ ป ระเทศ หลากหลายจากพื้ น ที่ราบต่ำ ลุ ม แมน้ำ แมกลอง อันอุดมดวยแหลงเพาะปลูกพืชผักผลไมเศรษฐกิจ นานาชนิดสพู นื้ ทีส่ งู ทิวเทือกเขาตะนาวศรีทอดตัว ยาวทางทิศตะวันตกจรดชายแดนไทย-พมา การขับเคลือ่ นการจัดสวัสดิการชุมชนจังหวัด ราชบุรเี ริม่ ดำเนินการตัง้ แตป พ.ศ. 2549 ปจจุบนั มีการจัดตั้งกองทุนสวัสดิการชุมชนแลว จำนวน 59 ตำบล/เทศบาล มีสมาชิก รวม 21,022 ราย เงินกองทุนสวัสดิการ รวม 18,367,402.82 บาท แยกเปนเงินออมจากสมาชิก 15,307,402.82 บาท เงินสมทบจากหนวยงานอื่น 3,060,000 บาท สวัสดิการที่จัดไปแลว ไดแก สวัสดิการรับขวัญ เด็กเกิดใหม สวัสดิการเจ็บปวย สวัสดิการผสู งู อายุ สวัสดิการเสียชีวติ สวัสดิการการศึกษา สวัสดิการ เงิ น กู สวั ส ดิ ก ารคนทำงาน สวั ส ดิ ก ารผู ด อ ย โอกาส และสวัสดิการสาธารณประโยชน ในป 2553 จังหวัดราชบุรไี ดจดั สรรงบประมาณ สนับสนุนการสงเสริมการจัดตั้งกองทุนสวัสดิการ ชุมชนระดับตำบล โดยใชเงินจากกองทุนสงเสริม การจัดสวัสดิการสังคมจังหวัดราชบุรี เปนเงิน 636,610 บาท ในพืน้ ทีใ่ หม 20 ตำบล และยังได ผลักดันใหโครงการการสงเสริมการจัดตั้งกองทุน สวัสดิการชุมชนเปนโครงการเชิงประเด็นของป งบประมาณ 2553 ในทีป่ ระชุมคณะอนุกรรมการ

28

ส ง เสริ ม การจั ด สวั ส ดิ ก ารสั ง คมจั ง หวั ด ราชบุ รี เพื่อขอเงินงบประมาณของกองทุนสงเสริมการ จั ด สวั ส ดิ ก ารสั ง คมจั ง หวั ด มาดำเนิ น การในป 2554 จำนวน 600,000 บาท เพื่อดำเนินการ ขับเคลือ่ นและขยายพืน้ ทีเ่ ปาหมายใหม สวนในเรือ่ งของการประสานงาน ทางพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด รวมกับ คณะกรรมการสงเสริมพัฒนาการจัดสวัสดิการ ชุมชนจังหวัดราชบุรี จัดประชุมชี้แจง เพื่อทำ ความเขาใจกับเทศบาลและองคการบริหารสวน ตำบลทุกแหง รวมไปถึงภาคประชาชน เพื่อให เกิดการทำงานในการขับเคลือ่ นการจัดตัง้ กองทุน สวัสดิการชุมชนใหเปนไปในแนวทางเดียวกันและ ใหเกิดความเขาใจแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น ในการสนับสนุนงบประมาณในการจัดตัง้ กองทุนฯ ทำใหการขับเคลือ่ นสวัสดิการชุมชนจังหวัดราชบุรี มีกลไกการทำงานในรูปของคณะทำงานสนับสนุน การขับเคลื่อนสวัสดิการชุมชนจังหวัด ซึ่ ง มี ทั้ ง ภาครัฐ องคกรปกครองสวนทองถิ่น และภาค ประชาชน รวมกันกำหนดแนวทาง แผนงาน โดยประสานเครือขายกองทุนสวัสดิการ หนวย งานภาครัฐ ภาคเอกชน และองคกรปกครอง สวนทองถิ่น เพื่อบูรณาการการสงเสริมการจัด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนร ว มกั น พร อ มทั้ ง พิ จ ารณา คุณสมบัติกองทุนสวัสดิการชุมชนที่จัดตั้งแลวที่ เสนอขอรับเงินสมทบกองทุนฯ และรวมกันติดตาม ประเมินผล และสงเสริมองคความรูเพื่อพัฒนา

กองทุ น ให มี ค วามเข ม แข็ ง และยั่ ง ยื น สามารถ จัดสวัสดิการใหกับคนในชุมชนได โดยลดการ พึ่งพาจากภาครัฐ ชุมชนสามารถพึ่งตนเองได ก็ถอื วาการดำเนินงานในเรือ่ งสวัสดิการชุมชนของ หนวยงานภาครัฐประสบผลสำเร็จ การจัดสวัสดิการชุมชนเปนกระบวนการของ ชุมชนที่จะสรางหลักประกันความมั่นคงของคน ในชุมชนทองถิ่น เปนสวัสดิการแบบพึ่งตนเองที่ ชุมชนรวมกันคิด รวมกันสรางระบบ รวมบริหาร จัดการ และรวมรับผลประโยชน รวมเปนเจาของ รวมกัน การใหความชวยเหลือกันและกันฉันท ญาติมติ ร ใหความรักความเอือ้ อาทรตอกัน การ ดูแลเอาใจใสซงึ่ กันและกัน เปนระบบสวัสดิการที่ ดูแลชุมชนไดอยางครอบคลุมตั้งแตเกิดจนตาย ชวยเหลือดูแลคนทุกเพศ ทุกวัยในชุมชนไดอยาง ทั่ ว ถึ ง หากกองทุ น สวั ส ดิก ารชุ ม ชนเข ม แข็ ง ก็ สามารถดูแลผูดอยโอกาสที่ไมสามารถชวยเหลือ ตนเองได เชน ผูสูงอายุ เด็กถูกทอดทิ้ง และ คนพิการมีความเดือดรอน ก็สามารถใหความ ชวยเหลือไดทนั ตอเหตุการณ หากเกินศักยภาพ ของกองทุนฯ สามารถประสานเชือ่ มกับหนวยงาน ภาครัฐที่เกี่ยวของในการใหความชวยเหลือ ซึ่ง หากชุมชนทองถิ่นมีระบบสวัสดิการชุมชนที่ดูแล ประชาชนไดอยางทัว่ ถึง จะลดภาระคาใชจา ยของ รัฐบาลในดานนี้ เพือ่ นำไปพัฒนาประเทศดานอืน่ ตอไป นายวันชัย ธีระสัตยกุล นายกองคการ บริหารสวนจังหวัดราชบุรี มองวาเรื่องสวัสดิการ ชุมชนเปนเรือ่ งสำคัญทีท่ อ งถิน่ ตองใหความรวมมือ เพื่อใหประชาชนไดมีหลักประกันและเกิดความ มั่นใจในศักดิ์ศรีและความเปนมนุษย สามารถ

ดำรงชีวติ อยใู นชุมชนไดอยางมีความสุข องคการ บริหารสวนจังหวัดราชบุรี จึงไดมกี ารบริหารงาน 6 ดาน เพือ่ ดำเนินการชวยเหลือประชาชนทีอ่ ยใู น ชุ ม ชนต า งๆ คื อ ด า นสั ง คม การศึ ก ษาและ วั ฒ นธรรม ด า นเศรษฐกิ จ และการท อ งเที่ ย ว ด า นโครงสร า งพื้ น ฐาน ด า นสาธารณสุ ข และ กีฬา ดานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และดานการเมืองการบริหาร ซึ่ ง นโยบายทั้ ง 6 ด า นนั้ น ได ส นั บ สนุ น การจั ด สวั ส ดิ ก ารให กั บ ชุ ม ชนในภาพรวมทั้ ง จังหวัด และเปนเรื่องที่เกี่ยวของกับวิถีชีวิตของ ประชาชน เพือ่ มงุ เนนการพัฒนาคุณภาพชีวติ ของ ประชาชนใหมคี วามอยดู ี กินดี มีรายได มีอาชีพ โดยคำนึงถึงความตองการของประชาชนในจังหวัด เชน การฝกอาชีพ การดูแลผูสูงอายุ ผูพิการ และผดู อ ยโอกาสทางสังคม พรอมทัง้ ใหประชาชน เขามามีสว นรวมในการดำเนินการ ปจจุบนั บทบาท อำนาจ และหนาที่ของทองถิ่นที่ตองใหการสนับ สนุนทุกภาคสวนตามความตองการของประชาชน โดยมีการประสานงานทั้งระดับลางและระดับบน พรอมรับฟงขอเสนอแนะจากประชาชน ดังนัน้ การ สนับสนุนจึงตองเปนการประสานความรวมมือใน ระดับกวาง โดยมงุ เนนใหชมุ ชนและประชาชนเปน ผูจัดการ การดำเนิ น งานโครงการสวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน คนในชุมชนตองรูและเขาใจในเรื่องของสวัสดิการ ชุมชนกอนวามีจุดมุงหมายอยางไร และคนใน ชุมชนนัน้ ๆ ตองใหความรวมมือ เพราะการสราง สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนเกิ ด จากคนในชุ ม ชนที่ ร ว มกั น สรางขึน้ โดยมีกฎระเบียบและกติการวมกัน ดังนัน้ ทุกคนตองถือปฏิบัติรวมกันโดยไมแบงแยกหรือ

29

เลือกปฏิบัติจึงจะทำใหชุมชนนั้นมีความเขมแข็ง มีความรักความสามัคคี มีความเห็นอกเห็นใจ และมีความปรารถนาทีด่ ตี อ กัน นายสาโรจน มูลพวก รองประธานคณะ กรรมการสงเสริมพัฒนาการจัดสวัสดิการชุมชน จังหวัดราชบุรี กลาววา การจัดสวัสดิการชุมชน ตองเริ่มจากการพึ่งพาตนเอง ชุมชนตองสราง ตนเองกอน ใหชาวบานไดคิดเองทำเอง ระเบิด ตั ว เองจากข า งใน ชาวบ า นต อ งมองทะลุ เ รื่ อ ง สวั ส ดิ ก าร ทำให เ กิ ด พลั ง เมื่ อ ชาวบ า นเห็ น ประโยชนของสวัสดิการก็จะเขามามากขึน้ สำหรับ ทิศทางการขับเคลื่อนภายในจังหวัดราชบุรีนั้น เปนการใชชมุ ชนตนแบบขยายไปสตู ำบลขางเคียง

30

จากพีส่ นู อ งคอยๆ ดำเนินการขยายไปเรือ่ ยๆ โดย เนนคุณภาพมากกวาปริมาณ สวนบทบาทการมีสว นรวมของผนู ำชาวบาน จะเปนการเลาประสบการณใหฟง บางพื้นที่ก็จะ เชิญผูนำชุมชนไปเลาประสบการณแลกเปลี่ยน เรียนรกู นั “ไม อ ยากให มี ก ารตั้ ง กองทุ น มากเกิ น ไป เพราะบางชุ ม ชนก อ ตั้ ง กองทุ น เพื่ อ ที่ จ ะได งบประมาณมาหนุนเสริม งบประมาณทีไ่ ดรบั อาจ เป น ดาบสองคม อนาคตถ า ไม มี ง บประมาณ มาหนุนเสริม กองทุนก็จะลมสลายได จึงอยาก ใหคนและเงินโตไปพรอมๆ กัน”

สวัสดิการชุมชน จังหวัดปราจีนบุรี 6 สวัสดิการชุมชน ฐานคิด ฐานการปฏิบตั กิ ารแกไขปญหาใหกบั คนในชุมชน ประมาณป 2548 – 2549 ชาวบานจากกลมุ องคกร เครือขายองคกรชุมชนจังหวัดปราจีนบุรี ไดรวมกันคิดระบบการแกไขปญหาใหกับตนเอง เพือ่ ยกระดับคุณภาพชีวติ ของตนเองใหดขี นึ้ โดย เฉพาะปญหาที่เกี่ยวของกับการผลิตขาว ไมวา จะเปนราคาขาวที่ตกต่ำ ซึ่งสวนทางกับราคาปุย ทีน่ บั วันจะทวีความรุนแรงราคาพงุ สูงขึน้ ไปเรือ่ ยๆ เปนตน ดังนั้น “สวัสดิการชุมชน” จึงไดเขามา เปนประเด็นงานพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนใน พืน้ ที่ โดยมีสถาบันพัฒนาองคกรชุมชน (องคการ มหาชน) หรื อ พอช.เข า มาเป น พี่ เ ลี้ ย งในการ ขับเคลือ่ นงานสวัสดิการชุมชนดังกลาว หลังจากทีเ่ ครือขายองคกรชุมชนทัว่ ประเทศ ไดจดั สัมมนา “มหกรรมสวัสดิการชุมชนแกจน อยางยัง่ ยืน” ที่มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ไดทำใหแนวคิดการขับเคลือ่ นงานสวัสดิการชุมชน คึ ก คั ก มากขึ้ น แต ล ะจั ง หวั ด รวมถึ ง จั ง หวั ด ปราจี น บุ รี ก็ ไ ด ตั้ ง “คณะกรรมการสวัสดิการ ชุมชนระดับจังหวัด” ขึ้น โดยมีแนวทางในการ ทำงานทีส่ ำคัญ ดังนี้ 1. เปนเวทีแลกเปลีย่ นเรียนรกู นั และกัน และ ติดตามความกาวหนาการขับเคลือ่ นงานสวัสดิการ ชุมชนในจังหวัด 2. เปนเวทีเชื่อมโยงการทำงานรวมกันของ เครือขายองคกรชุมชน เพือ่ ใหเกิดแผนการพัฒนา 6

ในระดับจังหวัดทีค่ รอบคลุมทุกพืน้ ที่ และผลักดัน งานสวัสดิการกับหนวยงานภาคีในทองถิน่ 3. ขับเคลือ่ นพืน้ ทีป่ ฏิบตั กิ าร ทัง้ ทีเ่ ปนพืน้ ที่ ที่จัดตั้งเปนพื้นที่หรือตำบลสวัสดิการแลว และ พืน้ ทีใ่ หมทกี่ ำลังขยายผลตอเนือ่ ง

จัดสวัสดิการที่สอดคลอง คุณภาพ ชีวติ คนในชุมชนทีด่ ขี นึ้ การมีคณะกรรมการสวัสดิการชุมชนระดับ จังหวัด และมีแนวทางการทำงานทีเ่ ขาใจตรงกัน ของคนทำงาน ทำใหจังหวัดปราจีนบุรีเกิดการ จัดสวัสดิการชุมชนที่เปนเอกลักษณของตนเอง อยู 2 รูปแบบ คือ รูปแบบทีห่ นึง่ สวัสดิการทีม่ าจากฐานกลมุ องค ก รต า งๆ ในพื้ น ที่ เช น กลุ ม ออมทรั พ ย กลมุ อาชีพ เปนตน รวมตัวกันทำงานเพือ่ พัฒนา อาชีพ และนำเงินมาออมรวมกัน แลวจึงนำเงิน จำนวนดั ง กล า วจากสมาชิ ก นั้ น ไปช ว ยสมาชิ ก แบงภาระของสมาชิกภายใตสวัสดิการที่เรียกวา “สวัสดิการเงินก”ู ทีท่ กุ คนทีเ่ ปนสมาชิกสามารถใช ประโยชนรว มได คิดดอกเบีย้ เล็กๆ นอยๆ เพือ่ ให กองทุนสามารถเคลือ่ นไหวไปได เมือ่ ไดกำไรสวน หนึ่งจึงนำมาจัดสรรเปนสวัสดิการคุณภาพชีวิต อืน่ ๆ ตอบแทนใหแกสมาชิก เชน สวัสดิการการ

สัมภาษณผปู ระสานงานกองทุนสวัสดิการชุมชน นายธัญญา แสงสวรรค วันที่ 6 มกราคม 2553

31

รักษาพยาบาล สวัสดิการการคลอดบุตร สวัสดิ การสำหรั บ ผู สู ง อายุ ผู ด อ ยโอกาสในชุ ม ชน เปนตน หรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา “สวัสดิการ เกิ ด แก เจ็ บ ตาย” พื้ น ที่ รู ป ธรรมที่ มี ก ารจั ด สวัสดิการรูปแบบนี้ เชน ตำบลดงขีเ้ หล็ก ตำบล ทงุ โพธิ์ เปนตน รู ป แบบที่ ส อง สวั ส ดิ ก ารที่ ม าจากฐาน สมาชิกรายคนที่มาจากหมูบานตางๆ ในพื้ น ที่ รวมตัวกันขึน้ จนกลายมาเปนสวัสดิการชุมชนระดับ ตำบล ซึง่ รูปแบบการจัดสวัสดิการก็จะมีลกั ษณะ คลายคลึงกับการจัดสวัสดิการที่มาจากฐานกลุม องคกร ทัง้ นีจ้ ะแตกตางกันทีพ่ นื้ ทีใ่ ด หรือกลมุ ใด จะเลือกจัดสวัสดิการแบบไหนใหกบั สมาชิกทีส่ อด คลองกับการดำรงชีวติ และความตองการทีจ่ ำเปน ของสมาชิก พื้นที่รูปธรรมที่มีการจัดสวัสดิการ รูปแบบนี้ เชน ตำบลบุพราหมณ อำเภอนาดี เปนตน ป 2550-2551 การขับเคลือ่ นงานสวัสดิการ ชุมชนไดเกิดพืน้ ทีข่ ยายผลออกไปเรือ่ ยๆ ปจจุบนั มี พ้ื น ที่ รู ป ธรรมแล ว ประมาณ 29 พื้ น ที่ / ตำบล และกำลังขยายผลเพิ่มเติมอีก 27 พื้นที่/ตำบล โดยใชโครงสรางกลไกการทำงานทีม่ สี ว นรวมจาก หนวยงานภายในจังหวัด ท อ งถิ่ น และชุมชน เขามารวมมือกันทำงาน เชน พมจ. อบจ. พอช. เปนตน ซึง่ การรวมมือการทำงานจากหลายฝายนี้ เองที่ทำใหพื้นที่ไดรับการหนุนเสริมทรัพยากร ทีจ่ ำเปนตอการขับเคลือ่ นงานอยางตอเนือ่ ง ไมวา จะเปนงบประมาณทีล่ งในระดับพืน้ ที่ 55,000 บาท หรืองบประมาณหนุนเสริมในระดับจังหวัดๆ ละ 200,000 บาท

32

รัฐหนุน ประชาชนเสริม เพิ่มความ เขมแข็งใหกบั ชุมชน ป 2552 - 2553 สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนระดั บ จังหวัดปราจีนบุรี นอกจากจะขยายผลดานพื้นที่ การทำงานแลว ยังขยายผลในดานความรวมมือ กับหนวยงานของรัฐเพิม่ มากขึน้ ทัง้ นี้ สวนหนึง่ มาจากการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชนของ รัฐบาลที่เปดโอกาสใหประชาชนไดมีพื้นที่การ ทำงานทางสังคม และเขาถึงแหลงงบประมาณ เพิม่ มากขึน้ โดยประกาศเปนนโยบายทีท่ กุ จังหวัด ตองดำเนินการผานกลไก ทีเ่ รียกวา “คณะกรรม การสนับสนุนการขับเคลื่อนสวัสดิการชุมชน ระดับจังหวัด” ทีม่ อี งคประกอบจากหนวยงานทัง้ ภาครัฐ ทองถิน่ และชุมชน ภายใตคณะกรรมการฯ ดังกลาว เกิดความ รวมมือในการทำงานรวมกันอยางชัดเจนมากขึ้น ซึง่ อาจจะเรียกวาเปนกลไก 3 ประสาน ผนึกกำลัง สรางสวัสดิการชุมชนใหเขมแข็งยั่งยืน ซึ่งการ ทำงานนอกจากจะสนับสนุนใหเปนไปตามบทบาท หนาทีท่ ตี่ อ งรับผิดชอบตามขอกำหนดจากรัฐบาล แลว สิง่ ทีค่ ณะกรรมการฯ ไดดำเนินการนอกเหนือ และผลักดันใหเกิดประโยชนตอชุมชนที่ชัดเจน คือ หนวยงานของรัฐ และทองถิน่ นอกจากการ ร ว มเป น คณะกรรมการร ว มแล ว ยั ง มี บ ทบาท สำคัญในเรื่องการเปนวิทยากรใหความรูเกี่ยวกับ การจัดสวัสดิการที่ครอบคลุมทั่วถึงใหกับสมาชิก การเอื้ออำนวยสถานที่การทำงานใหกับชุมชนที่ เปนหลักแหลงมั่นคง และสมทบงบประมาณใน การดำเนิ น การจั ด สวั ส ดิ ก าร ตลอดจนการนำ

แผนการจัดสวัสดิการชุมชนบรรจุไวในแผนของ หน ว ยงาน และมี แ ผนปฏิ บั ติ ก ารหนุ น เสริ ม ที่ ชัดเจนในแตละปดว ย ในสวนของชาวบานเอง บทบาทที่สำคัญที่ ถือเปนกำลังหลักในการขับเคลือ่ นงานสวัสดิการใน พืน้ ที่ คือ การวิเคราะหพนื้ ทีเ่ พือ่ ใหคณะกรรมการฯ ไดเห็นความเปนไปไดในการจัดสวัสดิการ และ ความตองการที่แทจริงของชาวบาน ตลอดจน การนำเสนอแนวทางการทำงานที่ เ กิ ด จาก

ประสบการณการทำงานของตนเอง เพือ่ เปนทาง เลือกใหแกคณะกรรมการฯ ไดคน หาแนวทางการ หนุนเสริมการทำงานใหกับพื้นที่ไดตรงจุด เชน แนวทางการจัดตั้งกองทุนสวัสดิการระดับจังหวัด เพื่ อ เป น สวั ส ดิ ก ารในการเชื่ อ มโยงการทำงาน ของทุกพืน้ ที/่ ตำบล ไดมโี อกาสแลกเปลีย่ นเรียนรู ซึ่งกันและกัน โดยไมสงผลกระทบตอสวัสดิการ เดิมทีแ่ ตละพืน้ ที/่ ตำบลไดจดั สรรไวแลว เปนตน

โครงสรางคณะกรรมการสนับสนุนการขับเคลือ่ นสวัสดิการชุมชนระดับจังหวัดปราจีนบุรี ¼oªnµ¦µ µ¦ ´ ®ª´ ®¦º°¦° ¼oªnµ¦µ µ¦ ´ ®ª´ ( ¦³ µ )

¼o ¡ºÊ ¸/É Îµ ¨­ª´­ · µ¦ »¤ (¦° ¦³ µ )

- ¡¤ .

- ¼o ¡ºÊ ¸/É Îµ ¨ ­ª´­ · µ¦ »¤ (Á¨ µ » µ¦¦nª¤)

³ ¦¦¤ µ¦

 ε »¤ 10-12 ´ Á¨º° ¤µ µ ¡ºÊ ¸/É Îµ ¨ ­ª´­ · µ¦ »¤ ¸É¤¸°¥¼nÄ ´ ®ª´

® nª¥ µ Ä ´ ®ª´ - ¡¤ .

- ¡´ µ »¤ - « .

- ° .

- ­µ µ¦ ­» - ° .

- ²¨²

33

¼o ¦ » ª» · oµ ­ª´­ · µ¦

สวัสดิการชุมชน จังหวัดสมุทรปราการ 7 จังหวัดสมุทรปราการ แบงการปกครองออก เปน 6 อำเภอ ประกอบไปดวย อำเภอเมือง สมุทรปราการ อำเภอบางบ อ อำเภอบางพลี อำเภอพระประแดง อำเภอพระสมุทรเจดีย และ อำเภอบางเสาธง รวมทั้งหมด 50 ตำบล 405 หมู บ า น 1 องค ก ารบริ ห ารส ว นจั ง หวั ด 17 เทศบาล และ 31 องคการบริหารสวนตำบล

สวัสดิการชุมชน เกิดเพราะความ ตองการเพือ่ การแกไขปญหา ถึงแมวาชาวสมุทรปราการจะมาจากหลาก หลายพืน้ ที่ ทัง้ ทีย่ า ยเขามาปกหลักอยอู าศัย และ ยายมาทำงานชั่วคราว แตในขณะเดียวกันก็มี ชาวบานดั้งเดิมที่อาศัยอยูในพื้นที่มานาน โดย เฉพาะในพื้นที่เทศบาล ชาวบานกลุมเล็กๆ ได รวมตั ว กั น จั ด ตั้ ง ขึ้ น เป น กลุ ม ออมทรั พ ย เ ล็ ก ๆ โดยใชชื่อวา “กลุมออมทรัพยสำโรงใต” เริ่ ม กอตัง้ เมือ่ ประมาณป 2539 ดวยการสนับสนุนทาง ดานความรู และวิธกี ารจากสถาบันพัฒนาองคกร ชุมชน (องคการมหาชน) หรือ พอช. หรือเดิมใน อดีตเรียกวา สำนักงานพัฒนาชุมชนเมือง เพื่อ นำเงิ น ที่ เ ป น รายได ร ายวั น ส ว นหนึ่ ง ของแต ล ะ คนมาออมรวมกัน แลวนำเงินจากการออมนัน้ มา จัดสวัสดิการใหกับสมาชิก ชวยเหลือกันและกัน ในยามขาดแคลน เปนทัง้ สวัสดิการเงินกยู มื และ สวัสดิการชวยเหลือยามเจ็บไขไดปวย จากกลุม 7

เล็กๆ ดังกลาว สวัสดิการชุมชนจึงเริ่มขยายผล ขยายพืน้ ทีอ่ อกไปเรือ่ ยๆ ป 2549 จากการจั ด สวั ส ดิ ก ารที่ เ กิ ด ขึ้ น ของกลมุ เล็กๆ ไดยกระดับขึน้ เปนสวัสดิการชุมชน ระดั บ ตำบล บริ ห ารจั ด การโดยคณะกรรมการ สวัสดิการชุมชนที่คัดเลือกมาจากกลุมออมทรัพย และกลมุ ตางๆ ทีม่ อี ยพู นื้ ที่ เชน กลมุ พัฒนาทีอ่ ยู อาศัย กลุมอาชีพตางๆ กลุมผูสูงอายุ เปนตน ซึ่ ง ทำให ก ารดำเนิ น งานเริ่ ม เป น จริ ง เป น จั ง ขึ้ น เมื่ อ มี ง บประมาณจากภาครั ฐ ลงมาสมทบการ จัดสวัสดิการผสู งู อายุในพืน้ ทีต่ ำบล แนวคิดการขับเคลื่อนงานสวัสดิการชุมชน ของจังหวัดสมุทรปราการเริ่มมีขึ้น และไดจัดตั้ง “คณะกรรมการสวัสดิการชุมชนระดับจังหวัด” ขึน้ โดยมีแนวทางในการทำงานทีส่ ำคัญ ดังนี้ 1. เปนเวทีแลกเปลีย่ นเรียนรกู นั และกัน และ ติดตามความกาวหนาการขับเคลือ่ นงานสวัสดิการ ชุมชนในจังหวัด 2. เปนเวทีเชื่อมโยงการทำงานรวมกันของ เครือขายองคกรชุมชน เพือ่ ใหเกิดแผนการพัฒนา ในระดับจังหวัดทีค่ รอบคลุมทุกพืน้ ที่ และผลักดัน งานสวัสดิการกับหนวยงานภาคีในทองถิน่ 3. ขับเคลือ่ นพืน้ ทีป่ ฏิบตั กิ าร ทัง้ ทีเ่ ปนพืน้ ทีท่ ี่ จัดตัง้ เปนพืน้ ทีห่ รือตำบลสวัสดิการแลว และพืน้ ที่ ใหมทกี่ ำลังขยายผลตอเนือ่ ง

สัมภาษณ นายภูหะพัฒน มัง่ มี ประธานเครือขายสวัสดิการตำบลบางบอ จังหวัดสมุทรปราการ 6 มกราคม 2553

34

จัดสวัสดิการเพื่อใหคุณภาพชีวิต ซึง่ รูปแบบการจัดสวัสดิการก็จะมีลกั ษณะคลายคลึง กับการจัดสวัสดิการที่มาจากฐานกลุม องคกร คนในชุมชนทีด่ ขี นึ้ การมีคณะกรรมการสวัสดิการชุมชนระดับ จั ง หวั ด ทำให ก ารขั บ เคลื่ อ นงานในพื้ น ที่ สมุทรปราการขยายผลเต็มพื้นที่ 6 อำเภอ 61 เทศบาล/ทองถิน่ และมีแนวทางการทำงานทีเ่ ขา ใจตรงกั น ของคนทำงาน ทำให จั ง หวั ด สมุ ท ร ปราการเกิดการจัดสวัสดิการชุมชนใน 2 รูปแบบ คือ รูปแบบทีห่ นึง่ สวัสดิการทีม่ าจากฐานกลมุ องคกรตางๆ ในพืน้ ที่ เชน กลมุ ออมทรัพย กลมุ อาชีพ กลมุ พัฒนาทีอ่ ยอู าศัย เปนตน รวมตัวกัน ทำงานเพือ่ พัฒนาอาชีพ และนำเงินมาออมรวมกัน แลวจึงนำเงินจำนวนดังกลาวจากสมาชิกนัน้ ไปชวย สมาชิกแบงภาระของสมาชิกภายใตสวัสดิการที่ เรียกวา “สวัสดิการเงินก”ู ทีท่ กุ คนทีเ่ ปนสมาชิก สามารถใชประโยชนรวมได คิดดอกเบี้ยเล็กๆ นอยๆ เพื่อใหกองทุนสามารถเคลื่อนไหวไปได เมือ่ ไดกำไรสวนหนึง่ จึงนำมาจัดสรรเปนสวัสดิการ คุณภาพชีวิตอื่นๆ ตอบแทนใหแกสมาชิก เชน สวั ส ดิ ก ารการรั ก ษาพยาบาล สวั ส ดิ ก ารการ คลอดบุตร สวั ส ดิ ก ารสำหรั บ ผู สู ง อายุ ผู ด อ ย โอกาสในชุมชน เปนตน หรือเรียกอีกอยางหนึง่ วา “สวัสดิการเกิด แก เจ็บ ตาย” พื้นที่รูปธรรม ที่มีการจัดสวัสดิการรูปแบบนี้ เชน กองทุนบาง น้ำผึ้ง กลุมออมทรัพยสำโรงใต กองทุนบางพลี นอย เปนตน รู ป แบบที่ ส อง สวั ส ดิ ก ารที่ ม าจากฐาน สมาชิกรายคนที่มาจากหมูบานตางๆ ในพื้นที่ รวมตัวกันนำเงินมาออมเพื่อจัดสวัสดิการรวมกัน

ทัง้ นีจ้ ะแตกตางกันทีพ่ นื้ ทีใ่ ด หรือกลมุ ใดจะเลือก จัดสวัสดิการแบบไหนใหกบั สมาชิกทีส่ อดคลองกับ การดำรงชีวิต และความตองการที่จำเปนของ สมาชิก แตไมมีการจัดสวัสดิการรูปแบบใดที่ขึ้น มาจากสมาชิกรายเดีย่ วๆ ทีต่ า งคนตางมาโดยไม มีกลุมรองรับ พื้นที่รูปธรรมที่มีการจัดสวัสดิการ รูปแบบนี้ เชน กองทุนบางบอ เปนตน

รัฐหนุน ประชาชนเสริม เพิม่ ความ เขมแข็งใหกบั ชุมชน ป 2552 - 2553 สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนระดั บ จังหวัดปราจีนบุรี นอกจากจะขยายผลดานพื้นที่ การทำงานแลว ยังขยายผลในดานความรวมมือ กั บ หน ว ยงานของรั ฐ เพิ่ ม มากขึ้ น โดยรั ฐ บาล นายอภิสทิ ธิ์ เวชชาชีวะ ไดประกาศเปนนโยบาย สนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชนในทุกจังหวัด และ จั ด ตั้ ง กลไกการทำงาน “คณะกรรมการสนับ สนุ น การขั บ เคลื่ อ นสวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนระดั บ จังหวัด” โดยมีองคประกอบจากหนวยงานทั้ง ภาครัฐ ทองถิน่ เชน พัฒนาการจังหวัด แรงงาน จังหวัด พมจ. สาธารณสุข อบจ. ศูนยพัฒนา สังคมฯ สวัสดิการและคุมครองแรงงานจังหวัด มหาวิทยาลัยหัวเฉียว เทศบาล เปนตน และชุมชน เขามาทำงานรวมกัน แตมบี ทบาทหนาทีท่ แี่ ตกตาง กันออกไปเพือ่ หนุนเสริมการทำงานของชาวบาน บทบาทของหนวยงานของรัฐ และทองถิ่น ทีส่ ำคัญคือ รวมเปนคณะกรรมการ เปนวิทยากร ใหความรเู กีย่ วกับการจัดสวัสดิการ การเอือ้ อำนวย

35

สถานทีก่ ารทำงานใหกบั ชุมชน สมทบงบประมาณ ในการดำเนินการจัดสวัสดิการ ตลอดจนการนำ แผนการจัดสวัสดิการชุมชนบรรจุไวในแผนของ หน ว ยงาน และมี ก ารสมทบงบประมาณอย า ง ชัดเจนทุกป บทบาทที่ สำคั ญ ของชาวบ า น คื อ การ วิเคราะหพนื้ ทีเ่ พือ่ ใหคณะกรรมการฯ ไดเห็นความ เปนไปไดในการจัดสวัสดิการและความตองการที่ แท จ ริ ง ของชาวบ า น ตลอดจนการนำเสนอ แนวทางการทำงานที่เกิดจากประสบการณการ ทำงานของตนเอง เพื่ อ เป น ทางเลื อ กให แ ก คณะกรรมการฯ ไดคนหาแนวทางการหนุนเสริม การทำงานใหกับพื้นที่ไดตรงจุด เชน แนวทาง การจัดตัง้ กองทุนสวัสดิการระดับจังหวัด เพือ่ เปน สวัสดิการในการเชือ่ มโยงการทำงานของทุกพืน้ ที/่ ตำบล ไดมโี อกาสแลกเปลีย่ นเรียนรซู งึ่ กันและกัน โดยไมสง ผลกระทบตอสวัสดิการเดิมทีแ่ ตละพืน้ ที/่ ตำบลไดจัดสรรไวแลว

36

แนวทางการทำงานที่คณะกรรมการฯ ได ตกลงเพื่อทำงานรวมกัน คือ หนวยงานของรัฐ ในทองถิ่นเปนผูขับเคลื่อนงานหลักในระดับพื้นที่ ในสวนของคณะกรรมการระดับจังหวัด ชวยกัน ดูภาพรวมเชิงบริหารและเชิงนโยบาย และแตงตัง้ คณะอนุกรรมการฯ เพือ่ ปฏิบตั กิ ารในระดับพืน้ ที่ ทัง้ นีภ้ ายใตบทบาทการทำงานรวมกันในเรือ่ งการ วางแผน สงเสริมสนับสนุนพืน้ ทีส่ วัสดิการทีจ่ ดั ตัง้ เรียบรอยแลว และพืน้ ทีส่ วัสดิการทีก่ ำลังขยายผล รวมทั้งการแกไขปญหาขอติดขัดตางๆ ที่เกิดขึ้น ระหวางการทำงาน สำหรับแผนการพัฒนาพื้นที่สวัสดิการของ จังหวัดสมุทรปราการ เนนในเรื่องการพัฒนาเชิง คุ ณ ภาพให เ กิ ด ขึ้ น เช น การพั ฒ นาการจั ด สวัสดิการใหรอบดาน ครอบคลุมทุกมิติ สมดุล กับการดำรงชีวิตของสมาชิก การบริหารจัดการ ที่ดีภายในกองทุน และการขยายผลใหเต็มพื้นที่ ทุกหมูบานในทุกตำบล

สวนที่ 3: กรณีศกึ ษาพืน้ ทีร่ ปู ธรรมสวัสดิการชุมชน ระดับตำบล

37

ภาคเหนือ กองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลหนองหลม อำเภอดอกคำใต จังหวัดพะเยา ขอมูลทัว่ ไป ตำบลหนองหลม กอตัง้ เมือ่ ป 2518 แยกมา จากตำบลบานปน อ.ดอกคำใต จ.พะเยา ใน ปจจุบนั มี 9 หมบู า น มีประชากรทัง้ สิน้ 5,934 คน หรือ 1,763 ครัวเรือน สวนใหญประกอบอาชีพ เกษตรกรรม เชน ปลูกขาวโพด ขาว ทำสวน ลำไย สวนยางพารา ฯลฯ และเลีย้ งสัตว ในชุมชน มีทั้งคนไทยพื้นราบ และชนเผา เชน มง เยา มูเซอ จึงมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม

การกอเกิดของกองทุนสวัสดิการ

8

กองทุ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนตำบลหนองหล ม ได ริ เ ริ่ ม มาจากการทำธนาคารหมู บ า น โดยมี เครือขายศูนยรวมน้ำใจธนาคารหมบู า น ซึง่ อยใู น พื้ น ที่ 4 ตำบล ประกอบดวย ตำบลคื อ เวี ย ง ตำบลบานปน ตำบลหนองหลม และตำบลบานถ้ำ ไดรว มกันจัดตัง้ ธนาคารหมบู า นขึน้ ในป พ.ศ.2535 จนถึงปจจุบนั โดยมีอาจารยมกุ ดา อินตะสาร (ที่ ปรึกษาเครือขายศูนยรวมน้ำใจธนาคารหมูบาน) ไดรวมกันคิด เรียนรูรวมกันกับชาวบานในพื้นที่ เพื่อคิดหาแนวทางในการสรางสวัสดิการใหกับ ชาวบานอยางยั่งยืน แลวไดมีการนำเอาดอกเบี้ย จากการทำธนาคารมาจัดสวัสดิการใหกับสมาชิก 8

µ ° r ¦ µ¦Á · »¤ ¦¼  °°¤­¤ ª n° ´Ê 5 ¡§« · µ¥ 2550 ª­¤µ · Á¦·É¤Â¦ 965 ¦µ¥ { » ´ 2,500 ¦µ¥ ªÁ · » Á¦·É¤Â¦ 193,000 µ { » ´ 1,200,000 µ

แต ว า สมาชิ ก ได รั บ สวั ส ดิ ก ารไม ทั่ ว ถึ ง และ ไม ค รอบคลุ ม จึ ง ทำให ค ณะกรรมการกองทุ น สวัสดิการมีแนวคิดในการพัฒนาระบบสวัสดิการ ใหม โดยเกิดจากรากฐานของการทำสวัสดิการ ของแตละหมบู า น เพือ่ สนองตอความตองการของ สมาชิกจึงไดมีการประชุมประชาคมทุกหมูบาน และรวมหาแนวทางระดมความคิด เพื่ อ แก ไ ข ปญหาเรือ่ งสวัสดิการใหครอบคลุมตัง้ แตเกิดจนถึง การเสียชีวติ ซึง่ ปจจุบนั มีสมาชิกทัง้ หมด 965 คน กองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลหนองหลม ไดมผี คู ดิ ริเริม่ รวมกันทำงานและประสานโครงการ อย า งต อ เนื่ อ งกั บ องค ก รต า งๆ เพื่ อ ขอรั บ การ สนับสนุนใหกองทุนเขมแข็งตอไป ซึ่งผูริเริ่มและ ผลักดันโครงการไดเห็นความสำคัญของกองทุน

สัมภาษณ ผปู ระสานงานกองทุนสวัสดิการหนองหลม นายสมิง ธรรมปญญา

38

สวัสดิการโดยริเริม่ จากผนู ำทีส่ ำคัญ คือ นายศิรริ บั เลิศคำ นายกองคการบริหารสวนตำบลหนองหลม, นายสำราญ จันตะวงค รองนายกองคการบริหาร สวนตำบลหนองหลม, นายสมิง ธรรมปญญา ประธานกองทุนฯ, นายธีระเดช พินจิ รองประธาน กองทุนฯ และผนู ำชุมชน/ผนู ำทองถิน่ ทุกคน

การบริหารจัดการกองทุน คณะกรรมการกองทุ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน มี ทั้ ง หมด 14 คน ประกอบด ว ย ประธาน รองประธาน เลขานุการ และผูชวยเลขานุการ เหรัญญิก และผชู ว ยประชาสัมพันธ และกรรมการ อีก 3 คน นอกจากนีย้ งั มีคณะอนุกรรมการดำเนิน งานกองทุนสวัสดิการชุมชนระดับหมบู า น จำนวน 8 หมบู า นๆ ละ 6 คน ทำใหมเี ครือขายคนทำงาน ทัง้ ในระดับตำบลและหมบู า น แหลงทีม่ าของเงินทุน มาจากสมาชิกกองทุน สมทบ คนละ 200 บาท คาสมัครคนละ 20 บาท โดยเปดรับสมาชิกตัง้ แตเด็กแรกเกิด ตองเปนคน ทีอ่ ยใู นตำบลคือเวียง จะใชวธิ สี มทบกองทุนดวย เงินสด หรือจะใหหกั จากบัญชีเงินออมของธนาคาร หมบู า นก็ได นอกจากนีท้ างกองทุนฯ ยังไดรบั เงิน สมทบจาก พอช. 40,000 บาท จาก อบต. หนองหลม ปละ 100,000 บาท และจากเครือขาย ศู น ย ร วมน้ำ ใจธนาคารหมู บ า น รวมสมทบอีก 40,000 บาท

ดอกผลการจัดสวัสดิการชุมชน กองทุนสวัสดิการชุมชน มีการจัดสวัสดิการ ประเภทต า งๆ และมี ผู ไ ด รั บ ประโยชน จ าก สวัสดิการไปแลว ดังนี้

• กรณีเกิด รับขวัญเด็กแรกเกิด คนละ 500 บาท มีสมาชิกไดรับสวัสดิการแลว 5 ราย รวม เปนเงิน 2,500 บาท • กรณีเจ็บปวย จะไดรบั การชวยเหลือ เมือ่ เปนสมาชิกครบ 90 วัน เขาโรงพยาบาล นอน รักษาตัวชดเชยวันละ 100 บาท ไมเกิน 2,000 บาท ต อ ป มีสมาชิกไดรับสวัสดิการแลว 121 ราย รวมเปนเงิน 61,700 บาท • กรณีเสียชีวติ เมือ่ เปนสมาชิกครบ 180 วัน ไดรับ 3,000 บาท ครบ 1 ป ไดรับ 5,000 บาท ครบ 2 ป ไดรบั 10,000 บาท ครบ 3 ป ไดรบั 15,000 บาท และครบ 4 ป ไดรบั 20,000 บาท มีสมาชิกไดรบั สวัสดิการแลว 10 ราย รวมเปนเงิน 30,000 บาท

ผลการเปลีย่ นแปลงการจัดสวัสดิการ ชุมชน 1. เกิดความสามัคคีในชุมชน มีความชวย เหลือซึง่ กันและกัน 2. สมาชิกมีความเอือ้ อาทรตอกันในชุมชน 3. ทำใหชมุ ชนเกิดการเรียนรใู นระบบบริหาร จัดการในดานการเงินและดานสุขภาพ 4. มีเครือขายเชือ่ มโยงใน 4 ตำบล 5. เกิดความภาคภูมิใจในการมีสวนรวมใน การจัดตั้งกองทุน 6. ทุกภาคสวนในชุมชนมีสวนรวมในการ แกไขทางดานสุขภาพ 7. มีความชัดเจน สะดวก รวดเร็ว ในดาน ใหรับบริการ

39

8. มีการรวมกลมุ และมีขอ มูลพืน้ ฐานสำหรับ การรับบริการขัน้ ตอไป

การเสริมสรางความเขมแข็งสวัสดิการ ชุมชนคนหนองหลม 1. จัดอบรม/ศึกษาดูงาน ของคณะกรรมการ เรือ่ งบทบาทหนาที่ 2. รณรงค ห าแนวทางแก ไ ขทุ ก กลุ ม อายุ เนนการสรางเสริมสุขภาพอยางพอเพียง ยั่งยืน การมีสว นรวม 3. เผยแพรประชาสัมพันธดา นกองทุน โดย จั ดทำแผ น พั บ ประชาสั ม พั น ธ การทำ เวที

40

ประชาคมทุกเวทีการประชุม นอกจากนัน้ ยังมีการ ประชาสัมพันธผา นเสียงตามสายของหมบู า น 4. สรางความเชือ่ มัน่ ใหกบั สมาชิกโดยแสดง งบบัญชีรบั – จาย และสามารถตรวจสอบบัญชีเปน ปจจุบนั 5. จัดทำขอมูลใหเปนปจจุบนั 6. จัดหางบประมาณ เชน จัดผาปาสามัคคี ขอรับบริจาคจากนายทุน 7. เชิญชวนลูกสมาชิกตัง้ แตแรกเกิด – ผสู งู อายุ ผปู ระสานงาน สมิง ธรรมปญญา 084-949-8167

กองทุนสวัสดิการชุมชน 9 ตำบลบานเสด็จ อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง åćîđÙøČĂ׊ć÷ÙøĂïÙøĆü ¦¼  ¼¦ µ µ¦ ° » ª n° ´Ê 25 ¡§¬£µ ¤ 2549 ª­¤µ · 3,976 ¦µ¥ ªÁ · » 205,317 µ

ขอมูลทัว่ ไป ตำบลบานเสด็จ ตั้งอยู อ.เมือง จ.ลำปาง แบงการปกครองออกเปน 17 หมบู า น มีจำนวน 3,976 ครัวเรือน มีประชากรทัง้ สิน้ 11,407 โดย เฉลีย่ มีความหนาแนน 121.63 คน/ตร.กม. ประชากร สวนใหญประกอบอาชีพการเกษตรและรับจาง ทัว่ ไป ซึง่ สภาพความเปนอยโู ดยทัว่ ไป ครอบครัว ทีม่ รี ายไดผา นเกณฑมาตรฐานขัน้ ต่ำ 20,000 บาท ตอครอบครัวตอป จากสภาพดังกลาว จึงไดมกี ารตัง้ ศูนยพฒ ั นา ครอบครัวในชุมชนชือ่ ยอวา “ศพค.” เปนศูนยกลาง ในการรวมตัวของสมาชิกในชุมชน มีเปาหมาย เพื่อสรางความรักความเสมอภาครวมกันภายใน บาน นำมาซึง่ ความอบอนุ และสันติสขุ ในครอบครัว ภายใตวิสัยทัศน “ครอบครัวอบอนุ ชุมชนเขม แข็งเปนแหลงรวมใจใสใจสุขภาพ” และพันธกิจ “เปนศูนยรวมใจ สรางสายใยครอบครัว” และ เป น ที่ ม าของการเชื่ อ มโยงสู ก ารจั ด ตั้ ง กองทุ น สวัสดิการชุมชนตำบลบานเสด็จ

ครอบครัวในลักษณะบูรณาการจากทุกภาคสวนใน สังคม มีการบริหารจัดการโดยชุมชน เปดโอกาส ใหสมาชิกในชุมชนไดเรียนรแู ละมีสว นรวมในการ พัฒนาสถาบันครอบครัว นำไปสคู วามเขมแข็งของ ชุมชน โดยมีสมาชิกเริม่ แรกทีร่ วมตัวกันเปนเครือ ขายทัง้ หมด 3,976 ครัวเรือนๆ ละ 1 คน มีหมบู า น เขารวม 17 หมบู า น และมีทนุ ในการดำเนินงาน จำนวน 205,317 บาท แบงเปนทุนสมทบจาก สมาชิกที่รวมกันจัดผาปาครอบครัว 15,317 คน เงินสมทบจากองคการบริหารสวนตำบล 170,000 บาท เงินสมทบจาก พมจ. ลำปาง 20,000 บาท โดยกลุมเปาหมายหลักที่ใหการชวยเหลือ ไดแก เด็ก เยาวชน ผูสูงอายุ คนพิการ ผูดอยโอกาส ผปู ว ย/ผตู ดิ เชือ้ HIV บุรษุ และสตรี

การกอเกิดของกองทุน กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลบานเสด็จ เริม่ กอตัง้ ขึน้ เมือ่ วันที่ 25 พฤษภาคม 2549 ภายใต หลักการทำงานที่เปนสาธารณกุศลไมแสวงหา ผลกำไร และมีวัตถุประสงคเพื่อพัฒนาสถาบัน 9

การบริหารจัดการกองทุน คณะกรรมการกองทุนประกอบดวย 17 คน ที่มาจากตัวแทนหมูบานตางๆ มีองคประกอบ ได แ ก ประธาน 1 คน รองประธาน 2 คน

สัมภาษณ คุณกรรณิการ เกสร ผปู ระสานงานกองทุนสวัสดิการบานเสด็จ

41

เลขานุการ 1 คน เหรัญญิกและผูชวย 2 คน ประชาสัมพันธและผชู ว ย 2 คน ปฏิคมและผชู ว ย 2 คน นายทะเบียนและผูชวย 2 คน กรรมการ 5 คน คณะกรรมการที่ปรึกษา จำนวน 5 คน ซึง่ เปนตัวแทนจากหนวยงานในทองถิน่ รู ป แบบการจั ด สวั ส ดิ ก าร เพื่ อ สนั บ สนุ น การจัดสวัสดิการชุมชน เกิด-แก-เจ็บ-ตาย สงเสริม กิจกรรมดานสังคม ไดแก โครงการเสริมสราง ครอบครัวอบอนุ โครงการกีฬาครอบครัวสัมพันธ โครงการครอบครัวคุณธรรมสังคมเขมแข็งเทิดไท องคราชันย (พาลูกจูงหลานเขาวัด) โครงการสง เสริมการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ โครงการสง เสริมอาชีพ โครงการสงเสริมการจัดสวัสดิการ สังคม วิธกี ารดำเนินงาน คือ การใชกลไกกระบวน การประชาสังคมเพือ่ การขับเคลือ่ นการดำเนินงาน

ผลการเปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ เกิดผูนำที่เขมแข็งและขึ้นรูปเปนคณะกรรม การบริหารที่เปนระบบ มีการบริหารจัดการที่มี ความเปนอิสระในการทำงาน ประชาชนมีสว นรวม ในการดำเนินงาน มีแผนการดำเนินงานที่ชัดเจน มีการเชือ่ มโยงของเนือ้ งานจากฐานครอบครัวไปสู งานดานอืน่ ๆ ทัง้ ระดับหมบู า นและตำบล มีการ ดำเนิ น งานตามแผนการรณรงค จั ด ตั้ ง กองทุ น สวัสดิการชุมชนวันละ 1 บาท โดยมีแนวทาง คือ µ¦ ¦· µ¦ ´ µ¦ ° »  n Á } - 40 % - 30 % Á } ° » »¦ · »¤ - 20 % Á } ° » ¨µ - 5 % Á } ° » ­» £µ¡ »¤ - 5 % Á } ° » ¼o­¼ °µ¥»

° » ¦ ª ¦ ¸ª· (Á ·  n Á È µ¥)

° » ­ª´­ · µ¦ ε µ

การสรางและพัฒนาเครือขายระดับตำบลและระดับ หมบู า น การประสานเครือขายครอบครัว หนวย งานภาครัฐและเอกชน และการติดตามผลการ ดำเนินงานตามตัวชี้วัดที่กำหนดในแผนงานและ โครงการ

° » ­ª´­ · µ¦ »¤

­¤ 5 µ /Á º°

­¤ 100 µ /Á º°

­¤ ª´ ¨³ 1 µ

­¤µ ·

° » Á¡ºÉ° µ¦ ¦µ£µ¡

­¤µ ·

ผปู šระสานงาน กรรณิการŤ เกสร 081-024-3739

42

­¤µ ·

กองทุนสวัสดิการจากฐานผดู อ ยโอกาส 10 กรณีศกึ ษา ตำบลแมสลองนอก อ.แมฟา หลวง จ.เชียงราย (กองทุนสวัสดิการเพือ่ พีน่ อ งชนเผา) ตองระดมทุนตางๆ ที่มีอยูในชุมชน เพื่อเกิดการ บูรณาการกองทุนตางๆ ทีม่ อี ยใู นชุมชน นำกำไร ทั้งหมดจากกลุมสัจจะออมทรัพยสินเชื่อเพื่อการ พัฒนาแบบองครวมโดยมารวมกับ “ออมทรัพย วันละบาท” ของสมาชิก โดยการจัดการกองทุน เบื้ อ งต น เป น ดั ง นี้ สนั บ สนุ น แผนแม บ ทชุ ม ชน 20,700 บาท และโครงการฟน ฟูทอ งถิน่ อีก 18,000 บาท นอกจากนี้ อบต.สมทบ 20,000 บาท และ พอช. สมทบ 50,000 บาท รวมทุนไวทเี่ ดียวกัน เพือ่ จัดสวัสดิการ

ขอมูลจำเพาะ กองทุนสวัสดิการแมสลองนอก • การกอตั้ง ปกอ ตัง้ ป 2545 • สมาชิกเริ่มแรก 176 ราย • สมาชิกปจจุบัน 672 ราย • เงินทุนเริม่ แรก 242,151 บาท • เงินทุนปจจุบนั 500,000 บาท • รู ป แบบการบริ ห าร มี ค ณะกรรมการ จำนวน 15 ทาน โดยเปนผูแทนจากกลุม บาน (ปอกบาน) ตางๆ ทีส่ ง ตัวแทนเขามา เปนกรรมการกองทุน

ระบบการจัดการกองทุน

พัฒนาการกองทุนสวัสดิการแมสลอง ตำบลแมสลองนอก เปนชุมชนชาวเขาหลาย เผาอยรู ว มกัน ไมวา จะเปนไทยใหญ ลีซอ อาขา มูเซอ ชาวจีน ฯลฯ ซึ่งคนชายขอบเหลานี้ไม สามารถเขาถึงสวัสดิการของรัฐและหนวยงาน ตางๆ ได แตทุนวัฒนธรรมคือฐานการดำรงอยูที่ ยังคงมีวถิ ชี วี ติ ทีเ่ กือ้ กูลและดูแลกันอยู ในขณะเดี ย วกั น การรวมกลุ ม กั น เพื่ อ จั ด สวัสดิการ เพือ่ ชวยเหลือและดูแลกันและกัน โดย เฉพาะกลุมคนจนและผูดอยโอกาส รวมถึงพี่นอง ชนเผาทีย่ งั เขาไมถงึ ระบบสวัสดิการของรัฐ จำเปน

ในป 254511 มีสมาชิกโดยประมาณ 500 กวา คน และตอมาลาออกไปจำนวน 100 คน ทัง้ นีใ้ น ปจจุบนั กองทุนสวัสดิการแมสลองนอกในป 2552 มีการขยายตัวของสมาชิกเปน 672 คน รูปแบบมี การออมแบบรายเดื อ น รายงวด หรื อ รายป (365 บาท) โดยเงินทุนนำมาแบงเปนสัดสวนดังนี้ • งบสวัสดิการ 30% • งบบริหารจัดการ 30% • งบประชุม/กระบวนการเรียนรู 40 %

พรรณทิพย เพชรมาก และคณะ. ภาพรวมความคืบหนาผลการขับเคลือ่ นกองทุนสวัสดิการชุมชน 2548-2549 และบทบาทหนวยงานทีเ่ กีย่ วของ. กรุงเทพมหานคร : สถาบันพัฒนาองคกรชุมชน (องคการมหาชน), 2550.

11 สัมภาษณ คุณภูมพิ ฒ ั น คงวารินทร ผปู ระสานงานกองทุนสวัสดิการแมสลองนอก จ.เชียงราย (วันที่ 17 พฤศจิกายน 2552) 10

43

จากเกิดแกเจ็บตายสพู นี่ อ งชนเผา สำหรั บ ประเภทสวั ส ดิ ก ารของสมาชิ ก นั้ น ทางกองทุนจะออก “บัตรเขียว” ใหกบั สมาชิกไว ใช บ ริ ก ารโรงพยาบาล คลิ นิ ก ตำบล/หมู บ า น เนือ่ งจากชาวบานสวนใหญเปนชนเผา (ซึง่ จะเปน ผูถือบัตรสี และเปนผูที่ไมมีเลข 13 หลัก จึงไม สามารถเขาถึงบริการของรัฐและบริการสุขภาพ) โดยนับเปนการจัดสวัสดิการหนึง่ ทีส่ ามารถจัดการ ใหพี่นองชนเผาจัดสวัสดิการและเขาถึงบริการ สุ ข ภาพได ด ว ยตนเอง หลั ก การของกองทุ น สวัสดิการ คือ กรณีเจ็บปวยสามารถเบิกไดไม เกิน 5 เทาของเงินออมสมาชิก และยังมีสวัสดิการ ผสู งู อายุ เมือ่ อายุครบ 60 ปจะไดรบั เบีย้ ยังชีพปละ 1,000 บาท รวมถึงมีแผนงานการประสานงานกับ อบต. เพือ่ จะมีการขยายฐานเรือ่ งเบีย้ ยังชีพของผสู งู อายุ ในกรณีการเสียชีวติ จะไดรบั เงินชวยเหลือ 5 เทาของเงินออมของสมาชิก (อยางต่ำ 365 บาท ตอป 5 ปรวมเปนเงิน 1,825 บาท 5 เทาเปน เงินทัง้ สิน้ 9,125 บาท)

ชวยเหลือเกื้อกูลกันในชุมชน พัฒนาระบบตอไป เรื่องการชวยเหลือพี่นองที่ไมมีเลข 13 หลัก มี การอบรมและใหความรู รวมถึงการประสานงาน ความรวมมือกับหนวยงานรัฐอืน่ ๆ แสดงใหเห็นถึง วัฒนธรรมการใหของคนในชุมชนทีข่ ยายฐานทีเ่ ริม่ จากการทำงานสวัสดิการและพัฒนาไปสคู วามรวม มืออืน่ ๆ บทสงทายกองทุนสวัสดิการแมสลองนี้ ใน การออมจะเป น ลั ก ษณะการออมแบบผู ก พั น ถาเปนสมาชิกแคปเดียวจะเลือกใชสวัสดิการได เรือ่ งเดียว แตถา ครบ 5 ปจะสามารถใชสวัสดิการ ไดทุกประเภท ถาหากลาออกก็จะไดรับเงินออม คืน ดังนัน้ สมาชิกโดยสวนใหญจงึ ไมมกี ารออกแต เปนการรวมตัวกันอยางตอเนื่อง โดยถือวาเปน การจัดสวัสดิการในรอบชีวติ คือการจัดสวัสดิการ ตั้งแตการดำรงอยูจนเสียชีวิต ทั้งนี้การเติบโต ตอไปตองดูอยางตอเนื่อง เพราะถือวาเปนการ จัดสวัสดิการโดยประชาชนเพื่อประชาชน และ ผดู อ ยโอกาสอยางเขาถึงและเทาเทียม

กองทุนสวัสดิการสูการเปลี่ยนแปลง ชุมชน

ผปู ระสานงาน ภูมพิ ฒ ั น คงวารินทร โทร.053-765-343

กองทุนสวัสดิการทีไ่ ดมกี ารจัดการตอชุมชน ที่สงผลตอเรื่องการดำรงวิถีชีวิตตั้งแตเกิดแกเจ็บ ตายแลว ยังสงผลตอคนในชุมชนพัฒนาเปนความ

44

ภาคใต กองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลกะปาง อำเภอทงุ สง จังหวัดนครศรีธรรมราช ขอมูลทัว่ ไป ตำบลกะปาง เปน 1 ใน 13 ตำบลของอำเภอ ทุ ง สง ประกอบดวย 9 หมูบาน จากการเก็บ ข อ มู ล ชุ ม ชนเมื่ อ ป 2546 มี ก ารจั ด สวั ส ดิ ก าร ที่ ชั ด เจนอยู 2 หมู บ า น ชาวบ า นส ว นใหญ ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ปลูกยางพารา ผัก และผลไม แตทำนานอยมาก ทำผลผลิตเพือ่ ขาย 85% เหลือไวบริโภคเพียง 15% จึงมีรายไดหลัก มาจากสวนนี้

ทีม่ า/การกอเกิดของกองทุน สวัสดิการ 12 ในปจจุบนั วิถชี วี ติ ของชาวบานสวนใหญมกี าร เปลี่ยนแปลงเกือบ 100% แรงงานจากโรงงาน อุ ต สาหกรรมเข า มาทดแทนแรงงานธรรมชาติ ซ้ำรายแรงงานธรรมชาติกำลังจะหมดไป การปลูก หรือการทำสวนยางพารา ผลไมพชื ผักตางๆ จาก การไหววานหรือลงแขก กลับเปลี่ยนเปนการวา จางกันในชุมชน ซึง่ จะเห็นการเปลีย่ นแปลงอยาง ชัดเจนอีกอยางหนึ่งก็คือ หญิงชายที่อายุต่ำกวา 30 ปลงมาแทบจะไมนงุ โสรง ผาซิน่ แตงตัวกัน ตามกระแสนิ ย มที่ เ ห็ น ในสื่ อ ต า งๆ นอกจากนี้ ชาวบานยังมีวธิ คี ดิ หวังพึง่ ราชการอยมู าก 12

µ ° r ¦ µ¦Á · ¨³ »¦ · »¤ ¦¼  °°¤ ¦´¡¥r ª n° ´Ê 10 ¤¸ µ ¤ 2546 ª­¤µ · Á¦·É¤Â¦ 780 ¦µ¥ { » ´ 1,000 ¦µ¥ ªÁ · » Á¦·É¤Â¦ 7,800 µ { » ´ 2,300,000 µ (Á · °°¤ ¦´¡¥r ´Ê ε ¨)

หลังวิกฤตเศรษฐกิจตกต่ำป 2540 ภายใน ตำบลเริม่ เปลีย่ นแปลง เพราะคิดกันวาหากนัง่ รอ ใหคนอื่นมาชวยไมไดอีกแลว และยิ่งเห็นญาติพี่ นองลำบากยากเข็ญอีกตอไปไมได จึงไดมแี กนนำ ทีต่ นื่ ตัวในการหาแนวทางพึง่ ตนเองขึน้ ดวยการ พูดคุยกันในชุมชนกับกลมุ คนทีส่ นใจ โดยการจัด เวทีเล็กๆ เพือ่ แลกเปลีย่ นเรียนรู จึงไดขอ คิดเห็น เกิดขึน้ และจากประสบการณควบคไู ปกับการกิน การใชในชีวติ ประจำวัน ชุมชนเริม่ ทำแผนแมบท ชุมชนมาตั้งแตป 2544 จนถึงปจจุบั น ทำให ชุ ม ชนเกิดการเรียนรูลองผิดลองถูกอยูหลายครั้ง จนกระทั่งได มี ก ารยกเอาแผนแม บ ทชุ ม ชนมา

สัมภาษณผปู ระสานงานกองทุน นายอุดร จำปาทอง 5 มกราคม 2553

45

ทบทวนกันอีกครั้งในชวงตนป 2545 จึงนำมาสู การทำกิจกรรมออมทรัพย โดยเริ่มจากธนาคาร หมบู า น หมทู ี่ 1 มาจากฐานธุรกิจชุมชน สมาชิก ระดมเงินออม และมีการจัดสวัสดิการชุมชนขึน้ มา

การบริหารจัดการกองทุน ธนาคารหมบู า น หมทู ี่ 1 และหมทู ี่ 7 เปน พื้ น ที่ นำร อ งที่ คิ ด ทำกิ จ กรรมออมทรั พ ย แ ละ สวัสดิการชุมชนกอนหมอู นื่ ๆ ในตำบล ในชวงตน (ป 2545) ไดรา งระเบียบกองทุนสวัสดิการชุมชนขึน้ โดยมีแกนนำชุมชนตามหมูบานตางๆ มาทำงาน รวมกัน แหลงที่มาของเงินทุนนั้นมาจากสมาชิก สมทบครอบครัวละ 100 บาท และผลกำไรจาก ธุรกิจชุมชนอีกรอยละ 15 ตอมาในชวงตนป 2546 ไดเปดยุทธศาสตรเชิงรุกขยายผลไปสกู ลมุ /องคกร ตางๆ ในชุมชนอยางตอเนือ่ ง และมีการแลกเปลีย่ น ความคิดในการจัดทำกองทุนสวัสดิการชุมชนระดับ ตำบลขึน้ มา ในเดือนมีนาคม 2546 ไดมขี อ สรุปจากการ จัดเก็บขอมูล กลมุ /องคกร พรอมดวยสถานภาพ ทางการเงินของแตละกลุม และการจัดสวัสดิการ ของแตละกลมุ /องคกร วามีเรือ่ งอะไรบาง มีเงิน กองทุนสวัสดิการเทาใด ดังนัน้ เมือ่ ขอมูลพรอมจึง ไดมกี ารรวมกลมุ /องคกร พรอมดวยทุนทีม่ อี ยใู น กลมุ /องคกร ไดจดั ตัง้ คณะทำงานขึน้ มาขับเคลือ่ น งาน โดยมี น ายเจริ ญ สุ ด รั ก ษ และนายอุ ด ร จำปาทอง เปนแกนนำ เชื่อมประสานกับเครือ ข า ยภาคประชาชนดวยกั น คณะกรรมการชุด ปจจุบนั มีทงั้ หมด 14 คน มาจากกลมุ ออมทรัพย ธนาคารหมูบาน และกองทุนหมูบาน โดยมีนาย สวัสดิ์ สมหมาย เปนประธานกรรมการกองทุน

46

สวัสดิการ มีรองประธานฝายตรวจสอบ และฝาย บริหาร ประชาสัมพันธ เหรัญญิก เลขานุการ และนายอภินันท ชนะภัย นายก อบต. เปนที่ ปรึกษา กองทุนสวัสดิการตำบลกะปางมีแหลงที่ มาเงินทุนจากการออมสมทบของสมาชิก จาก ธุรกิจชุมชนแตละหมบู า น การสมทบขององคการ บริหารสวนทองถิน่ และการบริจาคของเอกชน

ผลการเปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ กองทุนสวัสดิการชุมชน ถือเปนทีภ่ าคภูมใิ จ ของพี่นองชาวตำบลกะปาง โดยเฉพาะแกนนำ ตำบลไดมกี ารตืน่ ตัวในเรือ่ งงานสวัสดิการขึน้ ตาม ลำดับ และจะมีการเชื่อมโยงในระดับอำเภอและ จังหวัดตอไป การเปลีย่ นแปลงทีเ่ ริม่ มาตัง้ แตชว ง กอตั้งกองทุนสวัสดิการ เดิมใชชื่อวา “กองทุน ฌาปนกิ จ ” จนถึ ง ป จ จุ บั น สมาชิ ก ได ร ว มรั บ ผลประโยชน และไดขยายผล ชวยกันเผยแพร สรางความเขาใจกับบุคคลอืน่ ๆ ทีไ่ มไดเปนสมาชิก ตอไป ซึง่ ไดมผี สู นใจและสมัครเขารวมเปนสมาชิก เพิม่ ขึน้ แมวา จะมีปญ  หาอุปสรรคทีเ่ กิดจากความ ไมเขาใจของคนบางกลุม แตคณะทำงานก็ไดไป ทำความเขาใจ และใหการเรียนรเู กีย่ วกับสวัสดิการ จนเปนที่พอใจ และเขาใจงานสวัสดิการมากขึ้น นอกจากนี้ ค ณะกรรมการได ทำความเข า ใจกั บ สมาชิก โดยมีแผนที่จะใหครอบคลุมสวัสดิการ ทุกดาน จึงไดเปลี่ยนชื่อเปน “กองทุนสวัสดิการ ตำบล” และไดพยายามขยายเปนศูนยการเรียนรู เพือ่ ขยายผลไปยังตำบลขางเคียงตอไป ผปู ระสานงาน อุดร จำปาทอง 086-283-6054

กองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลหนองตรุด อำเภอเมือง จังหวัดตรัง การกอเกิดของกองทุนสวัสดิการ เดิมทีตำบลหนองตรุด มีการจัดสวัสดิการ ฌาปนกิจศพของตำบล ชวยเหลือกันยามเสียชีวติ เพียงเทานัน้ ตอมาทางเจาหนาที่ พอช. และ พม. จ.ตรัง ไดเขามาสงเสริมสนับสนุนความรเู กีย่ วกับ การจั ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน ที่ ไ ม ใ ช เ พี ย งการจั ด สวัสดิการประเภทใดประเภทหนึง่ โดยเฉพาะ แต เปนการจัดสวัสดิการทีค่ รอบคลุมตัง้ แตเกิดจนตาย รวมถึงครอบคลุมการชวยเหลือดูแลคนพิการและ ผูดอยโอกาสในชุมชนดวย ทางแกนนำชุมชน จึงเกิดความสนใจ ไดไปศึกษาดูงานที่กองทุน สวัสดิการชุมชนตำบลทาขาม อ.หาดใหญ จ.สงขลา หลังจากนั้นก็ไดกลับมาประชุมเพื่อจัดตั้งคณะทำ งานกองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลหนองตรุด โดย เชิญผูนำและแกนนำชุมชนทั้งหมดในตำบลมา เขารวมประชุม เพื่อหาแนวทางชวยเหลือ ดูแล สมาชิกบนพืน้ ฐานเรือ่ งการจัดการเศรษฐกิจชุมชน ครัวเรือนใหเกิดความยัง่ ยืนอยางเปนรูปธรรม

การบริหารจัดการกองทุน กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลหนองตรุดเกิด ขึน้ อยางเต็มตัว เมือ่ วันที่ 29 สิงหาคม 2550 จาก ชวงเริ่มตนจนถึงปจจุบันครบหนึ่งปผานมา มี สมาชิกเพิม่ ขึน้ จากทุกหมบู า นในตำบล และมีเงิน กองทุนเพิ่มขึ้นเกือบเทาตัว รวม 122,200 บาท

µ ° r ¦ µ¦Á · ¨³ µ¦ ´ µ¦ ¦´¡¥µ ¦ ¦¼  ¼¦ µ µ¦ ° » ª n° ´Ê 29 ­· ®µ ¤ 2550 ª­¤µ · Á¦·É¤Â¦ 477 ¦µ¥ { » ´ 690 ¦µ¥ ªÁ · » Á¦·É¤Â¦ 69,000 µ { » ´ 122,200 µ

ซึง่ มาจากผลกำไรธนาคารหมบู า น และกลมุ ออม ทรัพยจำนวน 9 กลมุ รวมเปนเงิน 90,000 บาท นอกจากนีย้ งั ไดเก็บเงินสมทบเพิม่ เมือ่ มีสมาชิก เสี ย ชี วิ ต ศพละ 20 บาท และ อบต. สมทบ กองทุนใหอกี 50,000 บาท คณะทำงานกองทุนสวัสดิการชุมชนมีทงั้ หมด 18 คน มาจากตัวแทนกลุมองคกรในตำบล 9 หมบู า นๆ ละ 2 คน มีการแบงบทบาทหนาทีเ่ พือ่ การทำงานทีส่ อดคลองกับพืน้ ที่ ซึง่ ประกอบดวย ประธาน,รองประธาน, เลขานุการ, ผชู ว ยเลขานุการ, เหรัญญิก, กรรมการบริหารกองทุน และมี อบต. เปนทีป่ รึกษากองทุน สมาชิกกองทุนสวัสดิการทั้งหมดจะตองเปน สมาชิกธนาคารหมูบาน หรือกลุมออมทรัพยใน ตำบลทุกคน เพือ่ ใหสมาชิกไดมเี งินออมและรจู กั

47

วินัยในการออมเงิน ยกเวนกรณีผูดอยโอกาส หรือผูเปราะบาง กองทุนจะชวยเหลือในการเขา รวมเปนสมาชิก กำหนดการฝากสงเงินรายเดือน มีการสือ่ สารกับสมาชิกในรูปแบบการจัดทำเอกสาร รายเดื อ นแจ ง ให ส มาชิ ก ทราบ, ประชุ ม คณะ กรรมการทุกๆ เดือน และประชุมสมาชิกทุก 3 เดื อ น ใช ร ะบบลงไปในพื้ น ที่ ประชาสั ม พั น ธ โดยใช เ สี ย งตามสาย ติ ด ประกาศในการรั บ สมาชิกใหม และชองทางอืน่ ๆ

ผลการเปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ เมือ่ ชุมชนมีกองทุนสวัสดิการของตนเองแลว ไดนำไปสกู ระบวนการบริหารจัดการทีด่ ี ชาวบาน มีการออมเงินกันมากขึน้ อยางเห็นไดชดั และสราง ภูมิคุมกันใหกับชุมชน มีการแบงปนชวยเหลือ เอือ้ เฟอ เผือ่ แผกนั ภายใตกลมุ องคกรชุมชนทีเ่ กิด การบูรณาการกองทุน สูกระบวนการแกปญหา ทุกเรื่อง เชน การบริโภคที่ปลอดภัยตอสุขภาพ จากสารเคมี การสรางครอบครัวที่พอเพียงตาม วิ ถี ดั้ ง เดิ ม โดยเลี้ ย งปลาในบ อ ดิ น การปลูกผัก สวนครัวตามริมรัว้ บานเพือ่ การบริโภคในครัวเรือน โดยมีการจัดสวัสดิการใหกับสมาชิก ตั้งแตเรื่อง รับขวัญเด็กแรกเกิด, คารักษาพยาบาล, กองทุน การศึกษาสำหรับเยาวชน, ใหความรเู รือ่ งเศรษฐกิจ

48

พอเพียง, ตรวจสุขภาพประจำปผูสูงอายุ และ กรณีสมาชิกประสบภัยพิบตั ิ นอกจากนีก้ องทุนสวัสดิการชุมชนยังไดเชือ่ ม โยงกับกลมุ และเครือขายใน 3 ประเด็นงานพัฒนา ไดแก ดานองคกรการเงินชุมชน บูรณาการทุน จากทุกธนาคารหมูบาน ดานการพัฒนาอาชีพ เชือ่ มโยงกิจกรรมกับกลมุ ปลูกผัก กลมุ เลีย้ งปลา และกลุ ม เลี้ ย งโค ด า นการจั ด การทรั พ ยากร ธรรมชาติ และสิง่ แวดลอม เชือ่ มโยงกับเครือขาย ลุ ม น้ำ ตรั ง ทั้ ง สาย ตั้ ง แต ต อนบนถึ ง ตอนล า ง ครอบคลุมหลายอำเภอ อีกทั้งรวมกิจกรรมการ แก ไ ขป ญ หาน้ำ ท ว ม และฟ น ฟู สิ่ ง แวดล อ ม จ.ตรัง สามารถประสานความรวมมือ ทำงาน รวมกับ อบจ. อบต. และหนวยงานเอกชนตางๆ ทำใหการจัดสวัสดิการของตำบลหนองตรุดนั้น เปนมากกวาการจัดสวัสดิการเกิด แก เจ็บ ตาย หากแตยังครอบคลุมถึงวิถีชีวิต การดูแลเกื้อกูล กั น ระหว า งคนกั บ ธรรมชาติ มี ก ารบู ร ณาการ คนทำงาน หนวยงานในพืน้ ที่ และบูรณาการทุน ชุมชน เพือ่ ใหเกิดความยัง่ ยืนตลอดไป ผปู ระสานงาน วิจารณ พลอินทร 087-263-7759

ภาคกลางตอนบนและตะวันตก กองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลปากแพรก อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี ขอมูลทัว่ ไป ตำบลปากแพรก เปนตำบลที่ตั้งอยูในเขต การปกครองของอำเภอเมืองกาญจนบุรี มีจำนวน หมูบานทั้งสิ้น 13 หมูบาน ไดแก บานลิ้นชาง, บ า นเขาแหลม, บ า นเขาตอง, บ า นวั ง สารภี , บานหัวนา, บานปายุบ, บานเขาเม็งอมรเมศร, บ า นห ว ยน้ำ ใส, บ า นหั ว เขา, บ า นหั ว นาล า ง, บานพรางนิมติ , บานลมุ ดงกระเบา, บานเขาเม็ง พัฒนา

การกอเกิดของกองทุนสวัสดิการ จากแนวคิ ด สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชน ที่ มุ ง มั่ น จะแกไขปญหาความยากจนอยางยัง่ ยืน การขยาย ผลจากสวัสดิการสวนกลางสูจังหวัด ผูนำชุมชน สนใจที่จะเขารวมขบวนการดังกลาวจึงไดเริ่มตน รวบรวมอาสาสมัครในตำบล เชน อาสาสมัคร ประชาสงเคราะห อาสาสมัครดูแลคนปญญาออน อาสาสมัครดูแลผสู งู อายุ และอาสาสมัครสาธารณสุข รวมตัวกันจัดการดำเนินการ เนื่องจากในตำบล มี ทุ น ทางสั ง คมมาก เช น กองทุ น หมู บ า น ร า นค า ชุ ม ชน กลุ ม ออมทรั พ ย กลุ ม สมุ น ไพร กลุม OTOP กลุมดอกไมประดิษฐ ซึ่งสามารถ เอื้ออาทรตอกันได โดยเฉพาะองคการบริหาร

o°¤¼¨ ° » ­ª´­ · µ¦ »¤ ε ¨ µ ¡¦ ª n° ´Ê 2 ¤ ¦µ ¤ 2547 ª­¤µ · Á¦·É¤Â¦ 295 ¦µ¥ ª { » ´ 558 ¦µ¥ ªÁ · » Á¦·É¤Â¦ 10,950 µ ª { » ´ 100,550 µ

สวนตำบลใหการสนับสนุนในการเขาแผนตั้งแต ป 2550 เปนตนมา เริม่ ตนทำการประชาสัมพันธใหประชาชนใน หมูบานไดมีความเขาใจ และรับสมัครสมาชิก โดยเริ่มจากอาสาสมัครกอน จึงขยายตอไปยัง หมู บ า นอื่ น ๆ คณะกรรมการรั บ สมาชิ ก ที่ เ ป น คนในกลมุ อายุระหวาง 18-70 ป และมีการขยาย ฐานสมาชิกโดยคณะกรรมการกองทุนไดเขารวม กับกองทุนหมูบาน ทุนทางสังคม และองคการ บริหารสวนตำบล กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบล ปากแพรก

การบริหารจัดการกองทุน การบริหารจัดการกองทุนภายใตกฎระเบียบ ของกองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลปากแพรก

49

กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลปากแพรก

มีคณะกรรมการ 7 ฝาย คือ 1.ฝายบัญชีเงินฝาก/ ผูเปดบัญชีและเบิกจาย 2.ฝายการเงินและบัญชี 3. ฝายเลขานุการ 4.ฝายตรวจสอบ 5.ฝายทะเบียน 6.ฝายประชาสัมพันธ 7.ฝายประสานงาน และ 8.ทีป่ รึกษา ไดแก นายก อบต. พมจ.กาญจนบุรี สาธารณสุข พัฒนาชุมชน และประธานกองทุน หมบู า นทัง้ 13 หมบู า น ประเภทของสวั ส ดิ ก ารที่ จั ด ให กั บ สมาชิ ก มีดงั นี้ - สมาชิ ก เกิ ด ใหม เยี่ ย มแม 200 บาท ทำขวัญลูกฝากออมทรัพยให 500 บาท - สมาชิกปวยเยีย่ มไข 300 บาท - ผสู งู อายุไมมญ ี าติ เยีย่ มไข 300 บาท - อาสาสมัครดูแลผสู งู อายุเฝาคืนละ 100 บาท ปจจุบนั มีอาสาสมัคร 12 คน ผลัดเปลีย่ นกันดูแล

50

- ผพู กิ าร ผดู อ ยโอกาส ปวยเยีย่ ม 200 บาท โดยไมตอ งเปนสมาชิก - เด็กติดเชื้อ/ผูปวยติดเชื้อเขาโรงพยาบาล เยีย่ ม 200 บาท - สมาชิ ก เสี ย ชี วิ ต สวั ส ดิ ก ารสงเคราะห ครอบครัว 5,000 บาท - เปนสมาชิกครบ 60 วัน จึงมีสทิ ธิรบั บริการ ได สำหรับผสู งู อายุ ผดู อ ยโอกาส ผตู ดิ เชือ้ ไม ตองเปนสมาชิก ผลการดำเนินงานในชวงปทผี่ า นมา กองทุน สวัสดิการชุมชนตำบลปากแพรกมีการชวยเหลือ ดูแลคนที่เปนสมาชิกและครอบคลุมไปถึงผูพิการ ผดู อ ยโอกาส ผตู ดิ เชือ้ HIV ในตำบล มีการประสาน กับกลมุ กิจกรรมตางๆ ในตำบลใหเขามามีสว นรวม เกิดการเรียนรรู ว มกันกับเครือขายจังหวัด

สิง่ ทีจ่ ะดำเนินการตอไป -

ขยายฐานการจัดสวัสดิการใหครอบคลุมและทัว่ ถึง พัฒนาศักยภาพคณะกรรมการในดานการเรียนรูใหมากขึ้น ประสานภาคีทเี่ กีย่ วของใหมสี ว นรวมทีเ่ ปนรูปธรรมมากขึน้ มีการสงเสริมอาชีพ วัฒนธรรม และภูมปิ ญ  ญาทองถิน่ บริหารกองทุนอยภู ายใตระเบียบของกองทุน ใหทนุ การศึกษากับเด็กนักเรียนทีด่ อ ยโอกาส และเด็กทีเ่ รียนดีแตยากจน เชือ่ มโยงสวัสดิการผสู งู อายุ และสวัสดิการอืน่ ๆ ใหเปนขบวนเดียวกันในตำบล โดยบูรณาการ สวัสดิการตางๆ และกลุมออมทรัพย ประกันความเสี่ยงใหรวมกันเปนสวัสดิการพึ่งตนเองได ระดับหนึง่ ผปู ระสานงาน นางวิเชียร บัวซอน เลขที่ 10 หมู 10 เทศบาลตำบลปากแพรก ตำบลปากแพรก อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี โทร.089-5517804

51

กองทุนสวัสดิการ ตำบลวิหารขาว อำเภอทาชาง จังหวัดสิงหบรุ ี ขอมูลทัว่ ไป ตำบลปากแพรก แบงการปกครองเปน 5 หมบู า น มีวดั 1 วัด คือ วัดวิหารขาว โรงเรียน 1 โรงเรียน คือ โรงเรียนวิหารขาว มีสถานีอนามัย 1 แหง คือ สถานีอนามัยตำบลวิหารขาว สมาชิก กองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลวิหารขาว ครอบ คลุมทุกหมบู า น

การกอเกิดของกองทุนสวัสดิการ กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลวิหารขาว เกิดจากความตองการของชุมชนที่เกิดจากการ จัดเวทีประชาคมของชาวบานวิหารขาว เพือ่ ชวย เหลือสมาชิกในเรือ่ ง เกิด แก เจ็บ ตาย โดย สมาชิ ก ร ว มกั น ออมวั น ละบาท ในการจั ด เวที ประชาคม มีคณะกรรมการเครือขายระดับจังหวัด ระดับอำเภอ รวมชี้แจงรายละเอียด การจัดตั้ง กองทุนสวัสดิการชุมชน ชาวบานวิหารขาวเห็นดี และกลมุ ทำงานในหมบู า นรวมสนับสนุน เกิดการ รวมตัวกันจึงเกิดเปนกองทุนสวัสดิการชาวบาน ตำบลวิหารขาวขึน้ เมือ่ เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2548

การบริหารจัดการกองทุน เมื่อชาวบานสวนใหญเห็นชอบเรื่องการจัด สวัสดิการ เกิด แก เจ็บ ตาย ก็มีการเสนอ

52

ךĂöĎúÿëćîąÖĂÜìčî ª n° ´Ê 15 ¡§¬£µ ¤ 2548 ª­¤µ · Á¦·É¤Â¦ 276 ¦µ¥ { » ´ 476 ¦µ¥ ª Á · ° » { » ´ 380,000 µ

ę

คณะกรรมการขึน้ มา โดยคณะกรรมการมี 14 คน แบงออกเปนหมลู ะ 2 -3 คน เมือ่ ไดคณะกรรมการ หมลู ะ 3 คณะ รวม 5 หมู มีทงั้ หมด 14 คน ประกอบดวย ประธาน รองประธาน เลขานุการ เหรัญญิก มีการประชุมแตงตั้งตำแหนงกันตาม ความเหมาะสม ตามความสามารถของแตละคน โดยมีพันตรีวิเชียร นาคสุข เปนประธานกองทุน สวัสดิการชุมชน ในการดำเนินงาน จะประชุมคณะกรรมการ เดือนละ 1 ครัง้ โดยเหรัญญิกรายงานสถานการณ การเงิน/การเยีย่ มสมาชิก ใครบาง ปวย เกิด ตาย ในการเยีย่ มสมาชิกทีป่ ว ย คณะกรรมการแตละหมู จะเปนผรู บั ผิดชอบ ถาสมาชิกเสียชีวติ คณะกรรม การทุกคนจะไปรวมงานมอบการชวยเหลือเบือ้ งตน การสมทบกองทุนสวัสดิการชุมชน มาจาก 1) กออมสมทบวั 2) สมาชิ อบต.ให การสนับสนุนละบาท การดำเนินกิจกรรม

ผิดชอบอยางเดนชัด จนปจจุบันการดำเนินงาน เขาสปู ท ี่ 3 สมาชิกจะเพิม่ ขึน้ ทุกป และไมมสี มาชิก ลาออก แสดงวาประชาชนชาววิหารขาวเริ่มเห็น ความสำคัญในอนาคต คิดวาประชาชนทุกคนใน ตำบลวิ ห ารขาวต อ งสมั ค รเป น สมาชิ ก กองทุ น สวัสดิการครบ 100%

ของกองทุนสวัสดิการชุมชนตั้งแตป 2549 ถึง ปจจุบนั รวม 80,000 บาท 3) กองทุนหมบู า นใหการสนับสนุน หมบู า น ละ 1,000 บาท 4) สมาชิกเมือ่ เสียชีวติ จะไดคา ทำศพ 20,000 บาท ญาติ จ ะบริ จ าคเงิ น ส ว นหนึ่ ง เพื่ อ สมทบ กองทุน เพื่อใหกองทุนเติบโตขึ้น มีความมั่นคง อยดู กี บั ประชาชนชาววิหารขาวตลอดไป

สิง่ ทีก่ องทุนคิดจะทำเปนการตอไป กองทุนสวัสดิการชาวบานตำบลวิหารขาวจะมี ความมัน่ คงและมีความยัง่ ยืนตลอดไป จะพยายาม คงรากฐานการบริหารงานใหมั่นคง และเปนที่ ยอมรับของทุกฝาย และจะเปนแหลงเรียนรูเรื่อง สวัสดิการชุมชนโดยชุมชน เพื่อชุมชน ในอนาคตประชาชนตำบลวิหารขาว จะตอง เปนสมาชิกทุกคนในการจัดสวัสดิการ เกิด แก เจ็บ ตาย แลวเมือ่ กองทุนโตขึน้ ๆ จะมีสวัสดิการ อยางอื่นอีก เปนสวัสดิการบุตรสมาชิกในดาน การศึกษา ดานสาธารณะตางๆ นอกเหนือจาก สวัสดิการผดู อ ยโอกาส/ผสู งู อายุทกี่ องทุนสวัสดิการ ชุมชนตำบลวิหารขาวดำเนินอยแู ลว

ผลการเปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ เมือ่ แรกเริม่ ดำเนินกิจกรรมกองทุนสวัสดิการ ชุมชนมีสมาชิก 276 คน โดยความสมัครใจ และ สมาชิกเพิ่มขึ้นทุกป ปจจุบันมีสมาชิก 476 คน กองทุนกำลังเจริญเติบโตอยางชาๆ การบริหาร ของคณะกรรมการเปนแบบโปรงใส พรอมให สมาชิกตรวจสอบทุกเวลา มีการประชุมสมาชิก เพื่อชี้แจงเรื่องสถานการณการเงิน/สมาชิก/การ ชวยเหลือตางๆ ใหสมาชิกรวมตรวจสอบ การ ทำงานของคณะกรรมการเพื่ อ สร า งศรั ท ธา/ ความมัน่ คง เปนการปูพนื้ ฐานใหเกิดความมัน่ คง อยไู ดดว ยตนเอง

สภาพปญหาและการแกไข สิง่ ทีไ่ ดเรียนรู ป ญ หาจากการดำเนิ น กิ จ การครั้ ง แรก สมาชิ ก ยั ง ป ว ย เพราะยั ง ไม มี ค วามมั่ น ใจ ว า กองทุนสวัสดิการชาวบานจะมั่นคงยั่งยืนหรือไม โดยคณะกรรมการทีร่ ว มงานนีพ้ ยายามสรางความ มัน่ ใจ สรางศรัทธา บริหารงานดวยความโปรงใส พรอมรับการตรวจสอบ มีการแบงหนาทีค่ วามรับ

53

ผปู ระสานงาน นางสุรางค ศรีแจมดี โทร.08-6107-0234 ที่ทำการกองทุนสวัสดิการชุมชน ตำบลวิหารขาว 107 ม. 2 ต.วิหารขาว อ.ทาชาง จ.สิงหบรุ ี

ภาคกรุงเทพฯ ปริมณฑลและตะวันออก กองทุนสวัสดิการ ตำบลทงุ โพธิ์ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี ขอมูลทัว่ ไป ตำบลทงุ โพธิเ์ ปน 1 ใน 6 ตำบลของอำเภอ นาดี จังหวัดปราจีนบุรี ประกอบดวย 7 หมบู า น มีพื้นที่ 86,875 ไร กวารอยละ 60 เปนพื้นที่ เกษตรกรรม ลักษณะพื้นที่ลาดชันและเนินเขา กวารอยละ 70 ประชากรในพื้นที่จริงประมาณ 5,800 คน 1,800 ครั ว เรื อ น อั ต ราส ว นชาย/ หญิงใกลเคียงกัน ชาวทงุ โพธิม์ อี าชีพเกษตรกรรม รอยละ 65 คาขายประมาณรอยละ 15 สวนที่ เหลือเปนอาชีพรับจางในโรงงานอุตสาหกรรม รั บ จ า งทั่ ว ไป และรั บ ราชการเป น ส ว นน อ ย ในตำบลมีโรงเรียนระดับมัธยม 1 แหง โรงเรียน ระดับประถม 4 แหง สถานีอนามัย 2 แหง และมี วัด/สำนักสงฆ 8 แหง

การกอเกิดของกองทุนสวัสดิการ จากแผนชุมชนพึ่งตนเองเพื่อเอาชนะความ ยากจนตำบลทงุ โพธิพ์ บวา ชาวบานกวารอยละ 80 ไมมรี ะบบสวัสดิการใดๆ การสงเคราะหชว ยเหลือ คนด อ ยโอกาส คนพิ ก าร ผู สู ง อายุ ไ ม ทั่ ว ถึ ง มี ช าวบ า นจำนวนมากไม ส ามารถเข า ถึ ง ระบบ สวัสดิการ สวนระบบสงเคราะหที่ทางหนวยงาน อื่ น ๆ จั ด ให ไ ม ค รอบคลุ ม 9 อย า งของระบบ สวัสดิการเชน เกิด แก เจ็บ ตาย ทุนการศึกษา

54

µ ° r ¦ µ¦Á · »¤ ¦¼  °°¤ª´ ¨³ µ ª n° ´Ê 2 »¨µ ¤ 2549 ª­¤µ · { » ´ 1,550 ¦µ¥ ªÁ · » { » ´ 350,000 µ

ทุนประกอบอาชีพ สวัสดิการคนทำงาน ผูดอย โอกาส และสวัสดิการเงินฝาก ซึง่ คนในชุมชนมี ความตองการสิ่งเหลานี้ การจัดสวัสดิการชุมชน ตำบลทงุ โพธิจ์ งึ เริม่ มาจากการไปศึกษาเรียนรพู นื้ ที่ ตนแบบตำบลดอนยอ จังหวัดนครนายก โดยแกน นำกองทุนหมบู า น 7 หมบู า น แลวรวมหารือรวม กันกวา 3 เดือน สามารถจัดตั้งคณะทำงานและ ร า งระเบี ย บชั่ ว คราวได ประกอบดวยตัวแทน หมบู า นละ 3 – 4 คน ปจจุบนั มีคณะกรรมการทัง้ หมด 8 คน โดยมีนายศิรพิ งษ ฉายวัฒนะ เปน ประธานกองทุน ในชวงจัดกระบวนการ ชุมชนมี แหลงขอมูลหลักไดจากคณะทำงานทีเ่ ชือ่ มประสาน กับสถาบันพัฒนาองคกรชุมชน (พอช.) จากนัน้ ได จัดตั้งกองทุนสวัสดิการจากฐานกลุมออมทรัพย และกองทุนหมบู า น ในชวงเริ่มตน ไดมีการจุดประกาย สราง ความเขาใจกับผนู ำชุมชนในเรือ่ งแนวคิดสวัสดิการ

ชุมชน ที่ตองการใหสมาชิกไดรับการดูแลตั้งแต เกิดจนตาย โดยลดรายจายเพือ่ ออมวันละ 1 บาท เพื่อนำมาจัดสวัสดิการดูแลทุกขสุขซึ่งกันและกัน และใหเขาใจแนวคิดวาเปน “การใหอยางมีคณ ุ คา รับอยางมีศกั ดิศ์ รี” จากนัน้ เปนเวทีการใหความรู โดยผนู ำชุมชนเปนกระบอกเสียงพูดคุยกับชาวบาน ใหเขาใจและเห็นถึงความจำเปนของการสราง สวัสดิการดูแลกันเอง ขัน้ ตอนนีต้ อ งคุยใหถงึ ตนตอ เพือ่ ใหชาวบานเขาใจอยางทีเ่ ราเขาใจวา ทำไมเรา ตองมาจัดสวัสดิการกันเอง มีกองทุนแลวจะเกิด ประโยชนกบั ตัวเองและลูกหลาน  หา ขัน้ ตอนการติดตามประเมินผลเพือ่ แกปญ หลั ง การเริ่ ม จั ด ตั้ ง “กองทุนสวัสดิการชุมชน วันละ 1 บาทตำบลทุงโพธิ์” ไดมีการทบทวน ปญหาอุปสรรค ระบบเอกสาร ระบบการสือ่ สาร ระบบการจัดเก็บรวบรวมเงินออม ระบบการจัด ทำบั ญ ชี ใ นระยะเริ่ ม แรกจนถึ ง ระยะ 180 วั น ทบทวนเหตุผลของการเพิ่มหรือลดของสมาชิก การเสริมสรางความเขาใจเรือ่ งสวัสดิการชาวบาน เพือ่ ใหครอบคลุมทัว่ ทัง้ ตำบล การตรวจสอบและ ปรับปรุงขบวนการใหเหมาะสมและสะดวกในการ บริหารจัดการใหมีประสิทธิภาพมากที่สุด

การจัดสวัสดิการทีเ่ กิดขึน้

การจัดสวัสดิการของตำบลทุงโพธิ์ ไดจัด สวัสดิการทัง้ หมด 9 เรือ่ ง ไดแก • สวัสดิการยามแกชรา มีคาเลี้ยงชีพเมื่อ ยามชราอายุ 60 ปขนึ้ ไป • สวัสดิการรักษาพยาบาล กรณีเจ็บปวย นอนโรงพยาบาล ไดคืนละ 100 บาท จายปละ ไมเกิน 10 คืน รวม 1,000 บาท ถาสมาชิกมีฐานะ

ค อ นข า งลำบาก คณะกรรมการก็ จ ะร ว มกั น พิจารณาการจัดสวัสดิการทีเ่ พิม่ มากขึน้ กวาเกณฑ ที่กำหนด • สวัสดิการเพือ่ การศึกษา จัดเงินกองทุนให สมาชิกไปจายคาเทอมใหกับบุตรไดคนละ 1,000 บาท ตามกลมุ เปาหมายทีค่ ณะะกรรมการรวมกัน ดู โดยไมจำกัดวาครอบครัวนัน้ จะมีบตุ รกีค่ น • สวัสดิการเพือ่ การประกอบอาชีพ คณะกรรม การจะสรรหาอาจารย หรือผมู คี วามรมู าฝกอบรม อาชีพใหแกสมาชิก • สวัสดิการผดู อ ยโอกาส กองทุนจะจายเงิน เขากองทุนแทนผดู อ ยโอกาส ทุนละ 1,000-1,500 บาท • สวั ส ดิ ก ารคนทำงาน จ า ยค า ตอบแทน คนทำงาน เชน จายเงินออมเพื่อสวัสดิการแทน หรือจายเปนคาน้ำมันยานพาหนะเมื่อคณะกรรม การเดินทางทำงานในพืน้ ที่ • สวั ส ดิ ก ารเงิ น กู ยื ม ให ส ถาบั น การเงิ น (ซึ่ ง เป น กลุ ม ที่ เ กิ ด มาจากกองทุ น สวั ส ดิ ก ารอี ก ทีหนึง่ ) ทีม่ ใี นตำบลยืมไปเปนกองทุนหมุนเวียนให สมาชิกกยู มื โดยคิดดอกเบีย้ รอยละ 1 ตอป • สวั ส ดิ ก ารการเสี ย ชี วิ ต กรณี เ สี ย ชี วิ ต กองทุนใหพวงหรีด 300 บาท เปนเจาภาพงานศพ 400 บาท (ใสซองใหกบั พระสงฆทมี่ าสวดอภิธรรม) เมือ่ เปนสมาชิกในระหวาง 6 เดือนถึง 1 ป จาย คาทำศพ 5,000 บาท ครบ 1 ป จายคาทำศพ 10,000 บาท ครบ 3 ป จายคาทำศพ 15,000 บาท • สวัสดิการการเกิด กรณีคลอดบุตร ใหคา ทำขวัญเด็กแรกเกิด 500 บาท โดยเปดบัญชีเปน ทุนการศึกษา แมไดสวัสดิการอีก 500 บาท และ เบิกคานอนโรงพยาบาลไดคนื ละ 100 บาท ไมเกิน

55

3 คืน

สิง่ ทีจ่ ะดำเนินการตอไป ยุทธศาสตรของตำบลทงุ โพธิ์ คือ การสราง คน สรางอาชีพ รักษาสิ่งแวดลอม และฟนฟู วัฒนธรรม โดยมีเปาหมายจะทำกิจกรรม 6 กองทุน/ กลมุ ไดแก กองทุนน้ำดืม่ สะอาดของชุมชนเพือ่ ชุมชน กองทุนกลาไม/พันธุพืชของชุมชน เพื่อ ชุมชน กองทุนสวัสดิการชาวบาน กองทุนขาว ชุมชนเพื่อชุมชน กองทุนปุยอินทรียชีวภาพของ

ชุมชนเพือ่ ชุมชน และกลมุ คนจนทายบาน ชุมชน สามารถขับเคลื่อนงานโดยศูนยคุณธรรมตำบล กองทุนสวัสดิการชุมชน สภาวัฒนธรรม และสภา เยาวชน และมีภาคีรวมพัฒนากองทุนสวัสดิการ ชุมชน ไดแก อบต. พอช. พมจ. ศพส. เปนตน ผปู ระสานงาน นายไชยยศ โนจิตต หมายเลขโทรศัพท 087-142-5324

“พัฒนาคน โดยการจัดการความรู พัฒนาอาชีพ โดยกิจกรรมลดรายจายเพิม่ รายได ฟน ฟูทรัพยากร โดยเกษตรอินทรีย”

56

กองทุนสวัสดิการตำบลบางบอ อำเภอบางบอ จังหวัดสมุทรปราการ ตำบลบางบอ จังหวัดสมุทรปราการ ถือเปน ตำบลที่มีชื่อเสียงโดงดังเรื่องความอรอยของปลา สลิดแดดเดียว จนตลาดคาขายคึกคักไปดวยลูกคา ทัง้ ขาจรและขาประจำตองแวะซือ้ เปนของฝากหาก มีโอกาสไดผา นไป ซึง่ รสชาติของความอรอยนีเ้ อง ที่ยังคงยึดครองตลาดปลาสลิดแดดเดียวไดอยาง เหนียวแนนและตอเนือ่ งมานาน หากยอนมองดูความจริงแลว หาใชวิถีชีวิต ทองถิ่นที่สืบทอดกันมาตั้งแตบรรพบุรุษไม มัน เปนเพียงการปรับอาชีพใหสอดคลองกับสภาพ ความเปลี่ยนแปลงและภาวะทางสังคมมากกวา ซึ่งจากที่เคยทำนาขาวแลวมาเลี้ยงปลาสลิดและ ทำนากุง จึงเปลี่ยนสภาพพื้นที่ทางการเกษตร จากเดิมอยางสิ้นเชิงและขยายเปนวงกวางตาม กระแสสังคม ท า ยที่ สุ ด ก็ ล ม สลายด ว ยโรคภั ย ทางเกษตรเชิ ง เดี่ ย วและกลไกของตลาด ทำ หั ถ ตกรรมในครั ว เรื อ น โดยเฉพาะเครื่ อ งมื อ จับปลา พึ่งพาเอื้ออาทร อันเปนการดำรงชีพที่ เรียบงายเปนเอกลักษณของตนเอง นายภูหะพัฒน มัง่ มี หรือทีช่ าวบานเรียกวา “พีภ่ ”ู ประธานชุมชน บานคลองกันยา ผูจุดประกายพี่นองใหลุกขึ้นสู ดวยลำแขงของคนในชุมชน พีภ่ บู อกวา เมือ่ กอนการแปลงสภาพนาขาว เปนนากุง เลี้ยงปลา ก็มแี ตทำใหชาวบานจนลง และเปนหนีม้ ากขึน้ คนสวนใหญจงึ ไปทำงานโรงงาน เพราะไมมเี งินลงทุนแลว สวนทีเ่ หลือจึงมาคิดหา

ทางออกเพื่ อ มี ร ายได แ ละปลดหนี้ จึ ง มี ก าร รวมกลมุ กันขึน้ ครัง้ แรก มีสมาชิก 70 ครอบครัว เก็บเงินกันคนละ 100 บาท เพือ่ เปนกองทุนในการ ประกอบอาชีพ ตอมาไดจดั ตัง้ เปน “กองทุนหมุน เวี ย น” เป น แกนกลางในการรวมทุ น กู ยื ม ไป ประกอบอาชีพ เงินดอกผลนำไปจัดสวัสดิการให กับสมาชิก

กองทุนสวัสดิการชุมชนทองถิน่ เปนคำตอบสุดทาย ภาพการช ว ยเหลื อ เกื้ อ กู ล กั น เด น ชั ด เป น รูปธรรมมากขึน้ ดังนัน้ จากบทเรียนทีค่ น พบความ เปนจริงของสังคม จึงไดระดมความคิดจัดตัง้ เปน กลมุ ออมทรัพยขนึ้ โดยเริม่ จากบานคลองกันยาที่ มี ค วามเดื อ ดร อ นด า นที่ ดิ น และที่ อ ยู อ าศั ย ซึ่ ง คนส ว นใหญ เ ช า ที่ ดิ น ของเอกชนและกรม ชลประทานสรางที่อยูอาศัย จึงตั้งเปนกลุมออม ทรั พ ย เ พื่ อ สร า งบ า น เมื่ อ มี เ งิ น พอจึ ง ได เ สนอ สินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัยตอสถาบันพัฒนาองคกร ชุมชน เมือ่ ชุมชนขางเคียงทีม่ ปี ญ  หาแบบเดียวกัน เห็นเขาจึงทำตาม จนขยายเปนเครือขายในตำบล บางบอกวา 16 ชุมชน 11 หมบู า น อยางไรก็ตาม ชุมชนไมไดมุงหวังเพียงให ชุมชนมีที่อยูอาศัยและเพื่อมีทุนในการประกอบ อาชีพเทานั้น จึงไดจัดตั้งเปนกองทุนสวัสดิการ วันละ 1 บาท ภาคประชาชนตำบลบางบอ จัดตัง้

57

ขึ้นเมื่อเดือนพฤศจิกายน 2548 โดยแยกออก จากกลมุ ออมทรัพยเดิมทีม่ อี ยแู ลว จากนัน้ จึงเปด รับสมาชิกใหม โดยจายคาสมัคร 50 บาท และ จายคาบำรุง 20 บาทตอป เพือ่ นำไปจัดสวัสดิการ ตั้ ง แต เ กิ ด จนตาย เพื่ อ คุ ณ ภาพชี วิ ต ที่ ดี ขึ้ น ใน อนาคตใหมีความมั่นคงในชีวิต จากมีผูเขารวม เปนสมาชิกเพียง 70 คน ปจจุบนั มีสมาชิก 207 คน เงินออมกวา 100,000 บาท ดานการบริหารการ จัดการกองทุนจะอยภู ายใตคณะกรรมการ 15 คน โดยสมาชิกเลือกเปนตัวแทนทัง้ 16 ชุมชน โดยมี ประธาน รองประธาน เลขานุ ก าร เหรั ญ ญิ ก บัญชี นายทะเบียน ประชาสัมพันธ และตำแหนง อื่ น ๆ ตามที่ ค ณะกรรมการเห็ น สมควร เมื่ อ สมาชิกสมทบเงินครบ 365 บาท ครบ 6 เดือน ขึน้ ไป คณะกรรมการจะนำเงินนัน้ มาจัดสวัสดิการ รวมกัน การรั บ ฝากเงิ น สวั ส ดิ ก าร จะให ค ณะ กรรมการแตละชุมชนเก็บเงินกับสมาชิกเพือ่ นำมา สงทีส่ ว นกลาง จากนัน้ จึงเริม่ ใหสวัสดิการสำหรับ สมาชิก 5 ประเภท ดังนี้ • สวัสดิการเกิด เมื่อสมาชิกคลอดบุตรจะ ไดรับเงินสงเคราะหในการคลอดบุตรพักฟนใน การนอนโรงพยาบาล คืนละ 200 บาท ไมเกิน 5 คืน บุตรจะไดเงินรับขวัญ 500 บาท โดยจาย ใหเปนกองทุนสวัสดิการสำหรับเด็ก • สวัสดิการบำนาญชราภาพ (ผู สู ง อายุ ) โดยจายเงินบำนาญใหสมาชิกมีอายุครบ 60 ป จนกระทั่งเสียชีวิต เชน เปนสมาชิกครบ 10 ป มีอายุครบ 60 ปไดรบั เงินบำนาญเดือนละ 200 บาท เปนสมาชิกครบ 15 ป มีอายุครบ 60 ปไดรบั เงิน บำนาญเดือนละ 300 บาท เปนสมาชิกครบ 60 ป

58

มีอายุครบ 60 ป ไดรบั เงินบำนาญเดือนละ 1,200 บาท ทั้งนี้ใหนำหลักฐานแสดงถึงอายุการเปน สมาชิ ก กองทุ น หรื อ หลั ก ฐานการบำนาญ ชราภาพ ประกอบคำรองขอรับเงินสิทธิประโยชน การชราภาพ และทางกองทุนสวัสดิการฯ จะหัก คาบริหารจัดการ ณ ทีจ่ า ย 3% ของยอดเงินทีไ่ ดรบั • สวัสดิการเจ็บ สมาชิกเจ็บปวยไข เปน ผู ป ว ยนอก จะได รั บ เงิ น สงเคราะห ค า รั ก ษา พยาบาลของโรงพยาบาล/คลินิก ตามความเปน จริง โดยไมเกินครัง้ ละ 300 บาท ตอครัง้ ตอเดือน สมาชิ ก เจ็ บ ป ว ยไข เ ป น ผู ป ว ยในจะได รั บ เงิ น สงเคราะหคารักษาพยาบาลของโรงพยาบาลหรือ คลินกิ ตามความเปนจริงแตไมเกินครัง้ ละ 500 บาท สมาชิกจะไดรบั เงินสงเคราะหคา นอนโรงพยาบาล คืนละ 200 บาท ไมเกิน 5 คืน • สวัสดิการเสียชีวิต จายคาทำศพใหตาม อายุการเปนสมาชิก เชน เปนสมาชิกครบ 5 เดือน จะไดรบั เงินสงเคราะหศพ 10,000 บาท เปนสมาชิก ครบ 1 ป จะไดรบั เงินสงเคราะหศพ 12,000 บาท และเปนสมาชิกครบ 20 ปขนึ้ ไปจะไดรบั สวัสดิการ 30,000 บาท เปนตน ทั้งนี้ใหญาติของสมาชิก ที่เสียชีวิตนำหลักฐานใบมรณะบัตรมาประกอบ คำรองขอรับเงินสิทธิประโยชนการเสียชีวิต และ ทางกองทุนจะหักคาบริหารจัดการ ณ ทีจ่ า ย 3% ของยอดเงินทีไ่ ดรบั • สวัสดิการเพือ่ การศึกษา เมือ่ เปนสมาชิก ตัง้ แตแรกเกิดจนถึงเขาเรียนตามเกณฑการศึกษา ภาคบังคับ หรือมีอายุการเปนสมาชิกกองทุน 7 ป ไดรบั เงินสวัสดิการการศึกษาปละ 300 บาท เปน สมาชิกตั้งแตแรกเกิดจนถึงเขาเรียนตามเกณฑ การศึกษาภาคบังคับหรือมีอายุการเปนสมาชิก

กองทุน 10 ป ไดรบั เงินสวัสดิการการศึกษาปละ 500 บาท และเมือ่ เปนสมาชิกตัง้ แตแรกเกิดจนถึง เขาเรียนตามเกณฑการศึกษาภาคบังคับหรือมีอายุ การเปนสมาชิกกองทุน 13 ป ไดรบั เงินสวัสดิการ การศึกษาปละ 700 บาท ทัง้ นีใ้ หนำหลักฐานแสดง ถึงอายุการเปนสมาชิกกองทุนสวัสดิการฯ และ หลักฐานการศึกษาประกอบคำรองขอรับเงินสิทธิ ประโยชนทุนการศึกษา

ออมทรัพย 16 ชุมชน กลุมอาชีพ กลุมแมบาน เป น ต น แตสวนใหญเนนหนักเรื่องกลุมอาชีพ เพราะเปนรายไดที่จะนำมาเลี้ยงครอบครัว สวน ผลกำไรที่ไดจากกลุมตางๆ เมื่อปนผลกันแลว สวนกำไรที่เหลือจะหักออก 3% เพื่อเขากองทุน สวัสดิการชุมชน

บูรณาการทุนเพือ่ ความเขมแข็ง และยัง่ ยืน

เทศบาล และ อบต. ใหการสนับสนุนขอมูล และสถานที่ในการจัดประชุม เพื่อสนับสนุนการ จัดสวัสดิการใหหลากหลาย และครอบคลุมพื้นที่ ทุกภาคสวน เนื่องจากหนวยงานดังกลาวมีการ จัดสวัสดิการผสู งู อายุ คนพิการ และผดู อ ยโอกาส อยูแลว นอกจากนี้ยังไดสนับสนุนกลุมอาชีพที่ บริ ห ารจั ด การโดยชุ ม ชนเอง โดยดำเนิ น การ บรรจุเขาเปนแผนงบประมาณประจำป ในสวน ของ พมจ. ให ค วามร ว มมื อ ในการหนุ น เสริ ม งบประมาณ ด า นองค ก รปกครองส ว นท อ งถิ่ น หนวยงานราชการไดสนับสนุนกิจกรรมการพัฒนา กลุมออมทรัพย กองทุนสวัสดิการในรูปลักษณะ การสนับสนุนโครงการ กิจกรรมตางๆ เปนตน สิ่งสำคัญที่เปนหัวใจของการจัดสวัสดิการชุมชน ตำบลบางบอ คือ การเชือ่ มโยงกองทุนสวัสดิการ ชุมชนระดับตำบล เพื่อเชื่อมโยงประโยชน และ แลกเปลี่ยนเรียนรูซึ่งกันและกันของสมาชิก และ คนในพืน้ ทีต่ ำบลบางบอดวยกันเอง ตลอดจนเปน พื้นที่ศึกษาใหกับคนในชุมชนอื่นๆ ไดมีโอกาส เขามารวมเรียนรรู ว มกัน

คณะกรรมการไดมีแนวคิดในการบูรณาการ เงินทุนออมทรัพย เพือ่ ขยายมาสกู ารจัดสวัสดิการ ใหกับสมาชิก เพื่อใหมีเงินทุนหมุนเวียนใหเพียง พอในการจัดสวัสดิการประกอบอาชีพ แลวปลอย เงินกูปลอดดอกเบี้ยเพื่อการศึกษา เงินชวยเหลือ สมาชิกผเู สียชีวติ เพิม่ ขึน้ การดูแลชวยเหลือเกื้อกูลของสมาชิกและ ผดู อ ยโอกาสในชุมชน สังคม ตัง้ แตเกิดจนตาย ของตำบลบางบอ ไดสงเสริมสนับสนุนการจัด สวัสดิการ และพัฒนาระบบชวยเหลือเกือ้ กูลรวม กั น ระหวางองคกรชุมชนและองคกรปกครอง ท อ งถิ่ น ภายใตการดำเนินงานโดยชุมชนใหมี บทบาทสำคัญ และเชื่อมโยงกับระบบของหนวย งานราชการ และรณรงค เ ผยแพร ก ารสร า ง จิตสำนึกของคนในชุมชนใหตระหนักรวู ถิ พี อเพียง ตอการพึ่งตนเอง และความชวยเหลือเอื้ออาทร ซึ่งกันและกันในชุมชน สงเสริมใหลดคาใชจาย หารายไดเพิม่ ดวยการประหยัดเก็บออม ผลทีเ่ กิดขึน้ เมือ่ บูรณาการกองทุนแลว สมาชิก มีการทำกิจกรรมกันแบบหลากหลาย อาทิ กลุ ม

การประสานพลังความรวมมือ จากราษฎร และรัฐ

59

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สวัสดิการชุมชนตำบลเปอย อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ ตำบลเปอยซึง่ เปนพืน้ ทีอ่ ยใู นเขตการปกครอง ของอำเภอลื อ อำนาจ จั ง หวั ด อำนาจเจริ ญ มี จำนวนหมู บ า นทั้ ง สิ้ น 13 หมู บ า น ชาวบ า น สวนใหญมอี าชีพทำนาตามฤดูกาล ปลูกขาวหอม มะลิ และขาวเหนียว สวนอาชีพรองไดแก เย็บผา ทอผ า และค า ขาย ส ว นสภาพทางสั ง คมเป น ชนบท สมาชิกในชุมชนอยกู นั แบบครอบครัวใหญ นับถือศาสนาพุทธและศาสนาคริสต วิถีชีวิตของ คนตำบลเปอยในอดีต บาน วัด โรงเรียน เปน สถานที่ ที่ ทำให ค นในชุ ม ชนมี ค วามผู ก พั น เกีย่ วรอยผคู นในชุมชนเขามารวมกัน พระครูอดุ ม โพธิกจิ เจาอาวาสวัดโพธิศ์ ลิ า ใชวดั เปนเครือ่ งมือ ในการสรางพลังชุมชนใหกลับคืนมา การเริ่มตน การฟน คืนชีวติ ชุมชนจึงเริม่ ขึน้ จากการรวมกันตัง้ กลมุ สัจจะธรรมออมทรัพย ในกลมุ ผเู ฒาผแู กทมี่ า ทำบุญตักบาตรในวัดเมื่อประมาณป พ.ศ.2533 ซึง่ มีสมาชิกแรกเริม่ จำนวน 56 คน เงินทุน 4,100 บาท โดยตั้งกลุมเพื่อออมเงินและกูเงินเปนหลัก นอกจากนัน้ ยังตัง้ ขึน้ เพือ่ สรางรูปธรรมจากคำสอน ของพระสงฆ โดยใชการตั้งกลุมสัจจะธรรมออม ทรัพยเปนเครือ่ งมือในการทำใหคำสอนของพระใน วัดมีความชัดเจนยิ่งขึ้น และเปนการโยงคนใน ตำบลเขามาหากัน ทำใหคนในตำบลมารวมกัน

60

อยางตอเนื่อง มีการทำแผนชุมชน และทำงาน รวมกับภาคีพัฒนานอกชุมชนมากยิ่งขึ้น ทำให ชุมชนมีการทำกิจกรรมรวมกลุมกันจำนวนมาก มายทั้งตำบล เชน เครือขายสัจจะสะสมทรัพย ตำบลเปอย กองบุญสัจจะสวัสดิการไทบาน ราน ค า ชุ ม ชน กองทุ น วิ ส าหกิ จ ชุ ม ชน ปุ ย อิ น ทรี ย สหกรณเครดิตยูเนี่ยน กลุมเย็บกระเปา กลุ ม ทอผา ชมรมผสู งู อายุ เปนตน การทำแผนชุ ม ชนทำให แ กนนำเริ่ ม มี ก าร สำรวจขอมูลรายรับ-รายจายของคนในหมูบาน สภาพปญหาและหนี้สินของคนในหมูบานแตละ แหงผลจากการทำแผนชุมชนครั้งนี้ พระครูอุดม โพธิกจิ เจาอาวาสวัดโพธิศ์ ลิ า และแกนนำชุมชน ได ร ว มกั น ขยายแนวคิ ด เรื่ อ งการออมทรั พ ย อันนำไปสูการขยายกลุมสัจจะสะสมทรัพยระดับ หมู บ า นเพิ่ ม ขึ้ น 4 หมู บ า น และในระหว า งป 2543 – 2544 ไดมกี ารขยายใหมกี ลมุ สัจจะสะสม ทรัพยครบทุกหมูบาน รวมทั้งสิ้น 13 กลุม มี จำนวนสมาชิกทัง้ หมด 1,819 คน มีเงินหมุนเวียน 7,163,857 บาท และไดรวมกันเปนเครือขายเรียก ว า “เครือขายกลุมสัจจะสะสมทรัพยอำเภอ ลืออำนาจ” เพือ่ การแลกเปลีย่ นเรียนรู และเพือ่ ชวยกันพัฒนาระบบบริหารจัดการของกลมุ

การดำเนินงานของกลมุ สัจจะฯ ใชสถานทีม่ า ทำกิจกรรมรวมกันทีว่ ดั โพธิศ์ ลิ า โดยแตละหมบู า น จะมาเป ด รั บ ฝากเงิ น จากสมาชิ ก ที่ วั ด โพธิ์ ศิ ล า พรอมๆ กัน เพื่อรับฝากเงินและพิจารณาเงินกู มีการกำหนดระเบียบปฏิบัติรวมกัน จะแตกตาง กันบางเกี่ยวกับการกูยืมเงินซึ่งขึ้นอยูกับความ เหมาะสมของแตละหมบู า น โดยแตละกลมุ จะมีการ จัดสรรรายไดทเี่ กิดจากการปลอยเงินกอู อกเปน 2 สวน คือ 1) ปนผลคืนใหกบั สมาชิกและคาใชจา ย ในกลมุ รอยละ 50 ของรายไดทงั้ หมด 2) จัดสรร เพื่อเปนกองทุนสวัสดิการชวยเหลือสมาชิกตั้งแต เกิดจนกระทัง่ ตาย รอยละ 50 ของรายไดเครือขาย สัจจะสะสมทรัพยฯ จึงเปนหนทางอันนำไปสูเปา หมายของการฟน ฟูความสัมพันธของคนในชุมชน การดูแลกัน และการรวมพลังเพื่อรวมกันแกไข ปญหาของชุมชนอยางเปนรูปธรรม องคกรปกครองสวนทองถิน่ (อบต.) ใหการ สนับสนุนการทำกิจกรรมของเครือขายสัจจะสะสม ทรัพยฯ โดยเปนลักษณะของการสนับสนุนทุน หมุนเวียนใหกบั กลมุ ในหมบู า นในกรณีทกี่ ลมุ มีการ เสนอโครงการเพื่อขอรับการสนับสนุนจาก อบต. ตัวอยางเชน กลมุ สัจจะสะสมทรัพยหมทู ี่ 6 มีการ เสนอโครงการขอรับการสนับสนุนทุนหมุนเวียน เพือ่ การประกอบอาชีพของสมาชิกทำใหไดรบั เงิน สนั บ สนุ น จำนวน 60,000 บาท แต ยั ง ไม ค รบ ทุกกลุม ในการจัดสวัสดิการโดยชุมชนในตำบลเปอย มีการดำเนินการทุกหมบู า นเพราะมีการจัดสรรเงิน รายไดจากการดำเนินงานของกลุมออมทรัพยมา เปนกองทุนจัดสวัสดิการชวยเหลือสมาชิกอยาง ครบวงจรชีวติ และเปนการจัดตัง้ กองบุญเพือ่ ชวย

เหลือสมาชิกครอบคลุมทั้งตำบล สมาชิกจะตอง ออมเงินเขากองบุญสวัสดิการคนละ 30 บาท/ เดือน การรับฝากเงินออมบุญสวัสดิการจะเปดทำ การทุกวันที่ 9 ของทุกเดือน โดยสมาชิกจะตองมา ออมบุญรวมกันทีว่ ดั โพธิศ์ ลิ า ระเบี ย บการช ว ยเหลื อ สมาชิ ก กองทุ น สมาชิกที่เจ็บปวยนอนโรงพยาบาล สมาชิ ก ที่ คลอดบุตร สมาชิกทีเ่ สียชีวติ ชวยเหลือสวัสดิการ ดานทุนการศึกษา ผูดอยโอกาส และผูยากไร ผพู กิ าร ติดเชือ้ HIV ในชุมชน กิจกรรมชวยเหลือ ทุนสงเสริมประกอบอาชีพ จัดซือ้ ปยุ นำมาปลอยกู ให กั บ สมาชิ ก ตามความต อ งการของสมาชิ ก กองบุญโดยทำสัญญากยู มื คิดคาบำรุงกระสอบละ 30 บาท ปจจุบนั กองบุญสวัสดิการตำบลเปอยมี สมาชิกกองบุญจำนวน 2,666 คน และเงินหมุน เวียนในกองบุญกวา 1,630,706 บาท การจัดสวัสดิการชวยเหลือซึง่ กันและกันของ คนในตำบลเปอย นอกจากกลมุ สัจจะสะสมทรัพย และกองบุญสัจจะสวัสดิการไทบานแลว ยังมีศนู ย เมตตาธรรมซึง่ ตัง้ อยใู นวัดโพธิศ์ ลิ า เปนศูนยทตี่ งั้ ขึ้นเพื่อใหความชวยเหลือผูที่ไดรับผลกระทบจาก ผตู ดิ เชือ้ HIV ผปู ว ยเรือ้ รัง ผดู อ ยโอกาสทีไ่ มได รับการชวยเหลือจากรัฐบาล สืบเนือ่ งมาจากการได รั บ การสนั บ สนุ น จากสำนั ก งานเพื่ อ การลงทุ น ทางสั ง คมในการจั ด สวั ส ดิ ก ารช ว ยเหลื อ ผู ด อ ย โอกาส ในการดำเนินกิจกรรม คณะกรรมการได ทำโครงการเสนอของบประมาณสนับสนุนจาก อบต. นอกจากนี้ ยั ง ได รั บ การสนั บ สนุ น งบ ประมาณจากสำนักงานควบคุมโรคที่ 7 จังหวัด อุบลราชธานี (สคร.) ประมาณ 60,000 บาท อยู ระหวางการเสนอโครงการขอรับการสนับสนุนจาก

61

ยูนิเซฟ เพื่อมาชวยเหลือผูดอยโอกาสในตำบล โดยการอบรมใหความรูดูแลตนเองของผูปวยที่ ติดเชือ้ HIV และการลงพืน้ ทีเ่ ยีย่ มครอบครัวเพือ่ ให กำลั ง ใจและช ว ยเหลื อ เด็ ก ที่ ไ ด รั บ ผลกระทบ

62

ปละ 1,000 บาท สวนการชวยเหลือผพู กิ าร ไดมี การมอบเงินชวยเหลือคนละ 500 บาท/ป ผปู ระสานงาน มงคล มุทาไร 081-068-2755

สวัสดิการชุมชน ตำบลบานขาม อำเภอจัตรุ สั จังหวัดชัยภูมิ ตำบลบานขาม อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ มีจำนวนครัวเรือนกวา 200 ครอบครัว ประชากร กวา 1,000 คน สวนใหญมีอาชีพทำนาปละครั้ง โดยอาศัยน้ำฝนจากธรรมชาติและเขื่อนลำคันฉู ทำให มี ร ายได ห ลั ก เป น รายป ในช ว งฤดู แ ล ง สวนใหญจะออกไปทำงานรับจางทั่วไปในอำเภอ หรือพืน้ ทีใ่ กลเคียง ความสัมพันธของคนในชุมชน เปนเครือญาติกัน อยูกันอยางพี่อยางนอง เปน ชุ ม ชนชาวพุ ท ธ มี วั ด เป น ศู น ย ร วมจิ ต ใจของ ชาวบาน สวนการเมืองการปกครอง มีผใู หญบา น และคณะกรรมการหมูบานเปนแกนนำสำคัญใน ชุมชนเหมือนกับวิถชี วี ติ ของชาวอีสานทัว่ ไป เดิ ม ชุ ม ชนบ า นขามมี ก ารจั ด ตั้ ง กองทุ น ประมาณ 11 กองทุน แตละกองทุนแยกสวนกัน อยางชัดเจน เมื่อป 2546 จึงไดนำกองทุนมา บู ร ณาการร ว มกั น เพื่ อ ให ช าวบ า นได ร ว มคิ ด ร ว มทำ เข า ถึ ง และสามารถแก ไ ขป ญ หาให ชาวบานไดจริงๆ จึงเปนที่มาของการบูรณาการ ทุนมารวมเปนกอนเดียวกัน โดยกองทุนสวัสดิการ ชุมชนเปนหนึง่ ในกองทุนนัน้ ดวย ในอดีตกองทุนของตำบลบานขามมีการชวย เหลือสมาชิกในกองทุน โดยกรณีที่ไปพบแพทย จะไดรบั สวัสดิการคาหองพยาบาลคืนละ 100 บาท แตเปนครอบครัวและเบิกไดไมเกิน 3 ครัง้ ครัง้ ละ 300 บาท พบว า จากสถิ ติ ท่ี เ ก็ บ ไว มี ค นป ว ย ประมาณ 6 คนตอเดือน จนเกิดเปนความภาคภูมิ

ใจที่ มี ส วั ส ดิ ก ารดู แ ลกั น แต เ มื่ อ มี ค นป ว ยเพิ่ ม มากขึน้ จึงกังวลวาหากเอากลมุ สวัสดิการชุมชนมา แปะไวกับกลุมออมทรัพยอยางเดียว หากกลุม ออมทรั พ ย ล ม กลุ ม สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนต อ งล ม ตามอยางแนนอน ดั ง นั้ น จึ ง เกิ ด โครงการที่ ใ ห สมาชิ ก ลดรายจ า ยลงวั น ละ 1 บาทเพื่ อ มาจั ด สวั ส ดิ ก ารร ว มกั น ในป 2548 โดยนำผลกำไร จากกลุ ม ออมทรั พ ย ที่ ไ ด ตั้ ง กั น มาก อ นหน า นั้ น จำนวน 20,000 บาท มากอตัง้ กองทุนสวัสดิการ ชุมชนเมื่อวันที่ 7 มกราคม 2548 มีสมาชิกแรก เริม่ 350 คนมีเงินออมรวม 39,185 บาท ผสู มัครเปนสมาชิกกองทุนสวัสดิการตองเสีย คาสมัครรายละ 15 บาท โดยสมาชิกสามารถออม เงินเพือ่ สวัสดิการได 2 รูปแบบ คือ ประเภทรายป สมาชิกที่พรอมดานการเงิน โดยสงเงินลวงหนา เป น รายป 365 บาท และออมเป น รายเดื อ น สมาชิกสงเปนเดือนๆ ละ 30-31 บาท กองทุนสวัสดิการจัดสรรเงินกองทุนออกเปน 3 สวน คือ 50 เปอรเซ็นตจัดสวัสดิการใหกับ สมาชิก 20 เปอรเซ็นเปนกองทุน และอีก 30 เปอรเซ็นตเปนเงินลงทุนธุรกิจและการศึกษา โดย มีสวัสดิการที่จัดใหกับสมาชิก ดังนี้ • เกิด ใหลูกที่เกิดใหม 500 บาท แมนอน โรงพยาบาลไดคืนละ 100 บาท ไมเกิน 5 คืน ปละไมเกิน 2,000 บาท • แก สัจจะครบ 15 ป อายุ 60 ป ไดบำนาญ

63

เดือนละ 200 บาท • เจ็บ นอนโรงพยาบาลไดคนื ละ 100 บาท ไมเกิน 10 คืน • ตาย สัจจะ 180 วัน ไดคา ทำศพ 2,500 บาท สัจจะ 365 วัน ไดคา ทำศพ 5,000 บาท สัจจะ 730 วัน ไดคา ทำศพ 10,000 บาท หลังจากนัน้ จะเพิม่ ใหปล ะ 1,000 บาท แตไม เกิน 20,000 บาท โดยสวัสดิการที่จัดใหกับสมาชิกจะมีความ ตางกันระหวางคนทีเ่ ปนสมาชิกกองทุนสวัสดิการ ชุมชน และคนทีไ่ มไดเปนสมาชิกสวัสดิการชุมชน (แตเปนสมาชิกกองทุนบูรณาการ) เชน สวัสดิการ เจ็บปวย คนทีเ่ ปนสมาชิกกองทุนสวัสดิการจะได รับความชวยเหลือคารักษาพยาบาลคืนละ 100 บาท ไมเกิน 10 คืนตอป สำหรับคนที่ไมไดเปน สมาชิกกองทุนสวัสดิการไดรับความชวยเหลือ คารักษาพยาบาลคืนละ 50 บาท ไมเกิน 10 คืน ตอป เปนตน สำหรับการบริหารกองทุน มีคณะกรรมการ ยอยแตละกองทุน โดยมีผูรับผิดชอบกลุมละ 9 คนคัดเลือกจากหลากหลายอาชีพ เชน ขาราชการ บำนาญ อบต. พระสงฆ นอกนัน้ เปนคนในชุมชน ทีถ่ กู คัดเลือกมาเปนตัวแทน ซึง่ ไมมคี า ตอบแทนให กับคณะกรรมการ เนื่องจากคณะกรรมการแตละ คนตองเปนผูที่มีจิตสาธารณะ และตองเขาใจวา การจัดตัง้ สวัสดิการชุมชนเปนการทำงานเพือ่ สังคม และการใหคือหัวใจของสวัสดิการชุมชน ในสวน ขององคการบริหารสวนตำบลบานขาม มีการสนับ สนุนใหชาวบานทำแผนพัฒนาชุมชนเรื่องการจัด สวัสดิการชุมชนเสนอมายัง อบต. เพือ่ จัดทำแผน พั ฒ นาชุ ม ชนระดั บ ตำบล ทั้ ง นี้ มี ก ารสมทบงบ

64

ประมาณใหกบั กองทุนสวัสดิการชุมชนรวมเปนเงิน 200,000 บาทแลว ประทุม บุญรัตน รองประธานกลุมกองทุน สวัสดิการชุมชน กลาววา “มีการจัดสวัสดิการแก สมาชิกอยู 11 ประเภท ไดแก การเกิด ทำขวัญ บุตร 500 บาท แมนอนโรงพยาบาลใหคนื ละ 100 บาท แก (เมือ่ กองทุนฯมีอายุ 15 ป) เดือนละ 200 บาท เจ็บนอนโรงพยาบาลคืนละ 200 บาท ปละ ไมเกิน 10 คืน ตาย (เมือ่ ออม 180 วันขึน้ ไป) 2,500 บาท ไมเกิน 20,000 บาท ทุนการศึกษาตามระดับ ชั้ น ผูพิการเดือนละ 200 บาท ผูสูงอายุมีการ เยี่ยมประจำป ยืมประกอบอาชีพ 5,000 บาท ยืมจัดงาน 10,000 บาท ยืมสงสถาบันการเงินไม เกิน 50,000 บาท ทุนฉุกเฉินไมเกิน 4,000 บาท นีค่ อื รูปแบบการใหสวัสดิการชุมชน” ป จ จุ บั น ชุ ม ชนกองทุ น สวั ส ดิ ก ารชุ ม ชนมี สมาชิก 786 คน เงินกองทุน 1,121,237 บาท ซึง่ ผลลัพธของการจัดตัง้ กองทุนสวัสดิการชุมชนไมได มีเพียงการชวยเหลือกันดานเงินทองเทานัน้ แตกอ ใหเกิดความสมัครสมานสามัคคี ความเอื้ออาทร ความเปนพี่เปนนองกัน เปนหวงกันมากยิ่งขึ้น ทำใหวฒ ั นธรรมทีถ่ กู ลืมไปเริม่ กลับคืนมา จะเห็น วาพอมีคนปวยก็จะมีการไปเยี่ยม ไปใหกำลังใจ การเปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ คือ เมือ่ กอนคนเหลานีร้ อ รับอยางเดียว พอเรามาทำตรงนี้ก็เปลี่ยนวิธีคิด จากคนที่ไดรับอยางเดียวมาเปนคนให มันก็เริ่ม เปลีย่ นวิธคี ดิ ของคน จากคนเห็นแกตวั มาเห็นแก ประโยชนสว นรวม ผปู ระสานงาน ประจวบ แตงทรัพย โทร.081-976-7182

ภาคผนวก

65

75,079

619

2,990

đĀîČĂ

øüöìĆĚÜĀöé

14,515

512

Ĕêš

974

êąüĆîĂĂÖđÞĊ÷ÜđĀîČĂ

66

หมายเหตุ

8,660

33,117

12,589

544

6,198

ìĆĚÜĀöé

ÖúćÜïîĒúąêąüĆîêÖ

ÖĂÜìčî

85,113

23,862

24,243

14,010

12,178

10,820

ÖŠĂêĆĚÜ

99,502,295

93,164,429

ÖĂÜìčî

6,212,964

1,127,000

Ăðì.

29,813,882

18,876,064

óĂß.

8,567,128

4,364,466 123,047,436 7,302,870

181,668,523 2,829,358

32,834,784

30,277,239

14,960,510 120,339,540 18,303,499 51,871,147

2,329,824

2,050,297

ÖŠĂêĆĚÜ 4,723

ÿöćßĉÖ ìĆęüĕð

3,229

2,204

11,256,076 3,276

2,270,112

1,521,418

6,050,305 1,431

2,079,854

ĂČęîė

ÖćøÿöìïđÜĉîÖĂÜìčî(ïćì)

1,044,318 32,272,225 617,722,223 35,775,691 163,673,116 23,177,765 14,863

225,850

272,803

294,471

164,002

87,192

ðŦÝÝčïĆî

ÿöćßĉÖ

ÝĞćîüîđÜĉî ÖĂÜìčî×ĂÜßčößî

ภาพรวมการดำเนินงานสวัสดิการชุมชน

กราฟแสดงจำนวนเงินกองทุนชุมชน

*จำนวนผรู บั ผลประโยชนเปนจำนวนตามทีม่ รี ายงานผลการดำเนินงานมายัง พอช. *อปท. = องคกรปกครองสวนทองถิน่ /เทศบาล

21,795

4,110

2,475

8,215

4,522

2,473

đךćøŠüö

ÝĞćîüîĀöĎŠïšćî

341

õćÙ

ÝĞćîüî

ÖøčÜđìóĒúąêąüĆîĂĂÖ

66 942

185

379

273

88

17

1,261

266

462

60

366

107

40 265

122

12

91

-

óĉÖćø/ đéĘÖ Ùîßøć éšĂ÷ēĂÖćÿ

* ÝĞćîüîñĎšøĆïñúðøąē÷ßîŤ

67

67

° » ­ª´­ · µ¦

Á¦·É¤ ´ ´Ê ¦³Á£

° » ­ª´­ · µ¦ »¤ ¦ª¤®¨´ ª´ » ¦°

14

¡¥ 51 °°¤ª´ ¨³ µ µ¥ ¦³ ª Á¤ ¦³­· r à ¦.086-3296206 ° » µ · ­ 15 Á ¦µ³®r »¤ Á­ µ · ¤2 1 44 °°¤ª´ ¨³ µ µ ­ °¦» ­ ¦ Êε¦´ ¬r à ¦.087-8272014 ¦ª¤ ´Ê ®¤

4

3 120

-

117

244

-

-

5 50 °°¤ª´ ¨³ µ 3 µ¥ ·¡ r ¦µ ª´ r à ¦.081-8601839 15 ¤ 51 °°¤ª´ ¨³ µ 12 Á £µ¬¸Á ¦· µ¥ ¦¦¤«´ ·Í ¤µ ¦ Á £µ¬¸Á ¦· ¦» Á ¡² à ¦.081-3426821 7 ­ 51 °°¤ª´ ¨³ µ 13 Á µ ° o°¥ µ ­µª o°¤¨³¤¼¨ ¡´ r¡· · Á µ ° o°¥ ¦» Á ¡² à ¦.081-3426821

° » ­ª´­ · µ¦ »¤ ®¤¼n oµ 𬠴¤2

11

-

110

3,352

686

196,575

-

-

-

150

100

-

119

-

-

825,396

47,501

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

423,939

3,956

-

445,000

25,000

25,000

25,000

25,000

25,000

25,000

20,000

25,000

25,000

25,000

25,000

50,000

25,000

50,000

50,000

479,939

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

373,939

106,000

µ¦­¤ Á · ° » ( µ ) ° . ¡° . °ºÉ Ç

350,000

ε ª ®¤¼n oµ ­¤µ · ε ª Á · ° » ° »¤ ´Ê ®¤ Á oµ¦nª¤ n° ´Ê { » ´ n° ´Ê ° »

¦» Á ¡ 8 50 205 18,000 1 Á ®¨´ ­¸É 4 ¡ 48 °°¤ª´ ¨³ µ 68 µ¥­»¦ ´¥ » · Á¨ ¸É 304/1042  ª ¨µ µ Á Á ®¨´ ­¸É ´ ®ª´ ¦» Á ¡² ° » ­ª´­ · µ¦ 12 194 584 178,575 2 £µ ¦³ µ ª´ ¨³ 1 48 °°¤ª´ ¨³ µ 49 1 µ Á µ ºÉ° µ¥ ªµ¥ µ Á¨ ¸É 293 Á µ ºÉ°  ª µ ºÉ° ´ ®ª´ ¦» Á ¡² à ¦.081-7260147, 02-5858466 °°¤ ¦´¡¥r 8 102 e 2546 3 Á ¨° Á ¥ » ¦³£µ ª·Á«¬§ ·Í  ª ¨° Á ¥ Á ¨° Á ¥ ¦» Á ¡ à ¦.02-2497788 11 187 1 48 °°¤ª´ ¨³ µ 4 Á ·  µ ­» ¸ ° ε Á ·  ¦» Á ¡² °°¤ª´ ¨³ µ 6 363 e 49 5 Á µ Á µ¥ ¦³£µ­ ­ ¦³ ´ Á µ Á ¦» Á ¡² Á¤¥ 51 °°¤ª´ ¨³ µ 5 100 6 Á µ ° µ ·­¦µ ´ ¦r ¦· ¼¦ r Á µ ° ¦» Á ¡² 7 140 22 ¤ 51 °°¤ª´ ¨³ µ 7 Á µ ¡¨´ µ ­» ´ µ ­» ¦­¤´¥ Á µ ¡¨´ ¦» Á ¡² 12 120 22 ¤ 51 °°¤ ¦´¡¥r 8 Á µ » Á ¸¥ µ ¡´ ·¡¥r » ¦ µ Á µ » Á ¸¥ ¦» Á ¡² 16 286 28 ­ 48 °°¤ª´ ¨³ µ 9 Á » ´ ¦ µ¥ ε ª² ε µ Á » ´ ¦ ¦» Á ¡² à ¦.087-7065199 °°¤ª´ ¨³ µ 3 100 10  ª ¨·É ´ - ´ ¡¦³ 51 µ ¨´ µª´¨¥r ­µ¥­  ª ¨·É ´ - ´ ¡¦³ ¦» Á ¡² à ¦.081-5809474

¸É

o°¤¼¨ ° » ­ª´­ · µ¦ »¤ £µ ¦» Á ¡Â¨³ ¦·¤ ¨

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ε ª ¼o¦´ ¨ ¦³Ã¥ r Á È ¦µ ¡· µ¦/ o°¥Ã° µ­

­¤µ · ´ÉªÅ

¥µ¥­¤µ · Ä®o ¦° ¨»¤

¥µ¥­¤µ · Ä®o ¦° ¨»¤

¥µ¥­¤µ · Ä®o ¦° ¨»¤

¥µ¥­¤µ · Ä®o ¦° ¨»¤

¥µ¥­¤µ · Ä®o ¦° ¨»¤

¥µ¥­¤µ · Ä®o ¦° ¨»¤

¥µ¥­¤µ · Ä®o ¦° ¨»¤

¥µ¥ µ µ¦ ´ ­ª´­ · µ¦

¥µ¥ µ µ¦ ´ ­ª´­ · µ¦

Á ¥Â¡¦n ¦³ µ­´¤¡´ r

¥µ¥¡ºÊ ¸ÉÄ®o ¦° ¨»¤

¥µ¥¡ºÊ ¸ÉÄ®o ¦° ¨»¤

¥µ¥ µ µ¦ ´ ­ª´­ · µ¦

µ¦ ¥µ¥ ­¼n · ¦¦¤°ºÉ

364

1,129

1,452

973

513

1,007

435

975

959

284

930

698

290

33

46

46

32

22

24

25

54

39

15

36

42

37

­· ®r »¦¸

¨¡ »¦¸

­¦³ »¦¸

°nµ °

­»¡¦¦ »¦¸

¦³ ª ²

¦µ »¦¸

µ »¦¸

­¤» ¦­ ¦µ¤

¦ ¤

Á¡ ¦ »¦¸

­¤» ¦­µ ¦

¦ª¤ ´Ê ®¤

12,589

642

33

°» ´¥ µ ¸

544

1,433

30

¦­ª¦¦ r

68

°¥» ¥µ

505

´Ê ®¤

4,522

263

305

322

118

338

531

201

178

150

234

296

421

251

308

283

323

Á oµ¦nª¤

ε ª ®¤¼n oµ

30

° »

ε ª

´¥ µ

´ ®ª´

68 89,500

60,000

25,000

n° ´Ê

8,339

11,582

11,744

7,712

14,393

22,482

9,937

6,357

3,938

5,950

6,867

12,413

-

7,600

54,200

76,002

378,650

173,950

28,450

-

-

61,000

88,695

21,740

9,874 1,265,037

12,902

9,883

9,629

{ » ´

12,178 164,002 2,329,824

-

200

188

116

1,242

231

3,474

-

-

82

243

195

2,075

1,500

2,132

500

n° ´Ê

­¤µ ·

104,000

° .

99,502,295

4,595,881

1,862,277

5,318,915

1,926,426

5,516,527

18,274,512

5,012,280

2,364,494

1,304,963

3,236,077

3,719,033

19,795,008

7,844,760

6,638,158

2,135,000

2,285,000

2,070,000

1,071,000

2,400,000

2,896,332

1,495,000

1,065,000

1,185,000

1,735,000

2,295,000

1,967,550

2,115,000

1,860,000

6,212,964 29,813,882

76,786

391,000

402,200

-

140,578

980,000

545,000

-

-

148,000

180,000

506,800

106,000

690,600

1,574,000

1,665,000

¡° .

6,050,305

681,355

225,000

397,710

481,627

1,975,786

180,922

621,905

-

-

-

208,000

250,000

245,000

326,000

380,000

77,000

°ºÉ Ç

µ¦­¤ Á · ° » ( µ )

10,144,693 1,942,000

1,948,291

° »

ε ª Á · ° » ° »¤

o°¤¼¨ ° » ­ª´­ · µ¦ »¤ £µ ¨µ ° ¨³ ³ª´

59

1,431

-

-

58

54

512

194

55

-

-

32

21

94

324

-

28

­¤µ · ´ÉªÅ

-

88

8

10

10

21

7

4

14

14

-

-

-

-

-

-

Á È

20

366

-

-

-

179

10

5

73

13

7

24

-

-

-

-

35

-

-

-

24

9

91

58 -

-

-

-

-

-

-

-

-

-

¡· µ¦/ ¦µ o°¥Ã° µ­

ε ª ¼o¦´ ¨ ¦³Ã¥ r

°» ¨¦µ µ ¸ ® ° ´ª¨Îµ£¼ ¦¡ ¤ ­»¦· ¦r ¥Ã­ ¦ «¦¸­³Á »¦¸¦´¤¥r ­ ¨ ¦ °  n ¤®µ­µ¦ µ¤ µ¯­· »r °Îµ µ Á ¦· ¤» µ®µ¦ Á¨¥ ¦o°¥Á°È ´¥£¼¤· ¦¦µ ­¸¤µ ® ° µ¥ °» ¦ µ ¸ ¦ª¤ ´Ê ®¤

´ ®ª´

69

69

­¤µ · ε ª ε ª ®¤¼n oµ ° » ´Ê ®¤ Á oµ¦nª¤ n° ´Ê { » ´ 47 2,700 372 10,387 39 687 402 683 8,024 39 1,123 435 12,656 30 2,119 295 1,163 12,805 33 885 181 4,302 50 2,633 350 9,351 68 2,544 473 2,764 21,284 50 1,514 491 8,473 95 2,331 679 651 46,501 82 1,944 1,012 2,017 35,619 32 1,585 194 577 8,381 44 607 410 1,654 12,601 48 526 444 150 6,994 78 916 394 670 16,727 90 2,444 802 2,291 37,592 42 1,617 301 11,008 54 3,743 494 11,438 34 1,302 281 721 10,428 19 1,897 205 669 9,900 974 33,117 8,215 14,010 294,471

ε ª Á · ° » ° »¤ n° ´Ê ° » { » ´ 7,114,797 161,415 1,989,136 4,700,379 12,642,187 18,543,331 9,209,531 784,861 7,016,089 4,916,233 124,600 20,014,158 583,937 12,228,350 35,940 3,858,966 64,040 1,833,961 53,000 546,230 88,600 1,785,447 384,180 12,648,944 6,981,805 1,903,241 26,530 4,004,781 11,220 1,044,161 14,960,510 120,339,540

µ¦­¤ Á · ° » ( µ ) ε ª ¼o¦´ ¨ ¦³Ã¥ r ° . ¡° . °ºÉ Ç ­¤µ · ´ÉªÅ Á È ¦µ ¡· µ¦/ o°¥Ã° µ­ 1,448,500 2,434,000 386,434 500,000 2,240,000 53 17 27 112,000 2,145,000 250,000 1,516,430 7 4 459,052 1,375,000 207,724 713,757 2,750,000 155,000 3,480,000 100,000 38 1 75,000 2,725,430 2,618,490 4,998,772 58,500 643 89 20 10 5,945,000 4,247,500 553,000 1,880,000 20,740 76 5 182,000 2,450,000 2,900 197 22 1 436,500 2,655,000 57,000 1 1 333,900 4,425,031 16,100 35 6 1 4,012,800 4,700,000 107,020 1,036 124 13 402,500 2,176,500 20,000 2,819,000 530,000 106,000 1,786,212 15,000 118 4 1,067,272 18,303,499 51,871,147 1,521,418 2,204 273 60 12

o°¤¼¨ ° » ­ª´­ · µ¦ »¤ £µ ³ª´ °° Á ¸¥ Á® º°

¦³ ¸É ¦«¦¸ ¦¦¤¦µ ­ ¨µ ¡´ ¨» ¦´ ¡´ µ £¼Á È ­»¦µ¬ ¦r µ ¸ ¦³ ° { µ ¸ »¤¡¦ ­ ¼¨ ¦µ ·ªµ­ ¥³¨µ ¦ª¤ ´Ê ®¤

´ ®ª´

70

70

35 69 120 42 41 15 14 30 20 42 27 23 30 4 512

ε ª ° » ­¤µ ·

´Ê ®¤ Á oµ¦nª¤ n° ´Ê { » ´ n° ´Ê ° » ° . ¡° . °ºÉ Ç 389 133 1,245 19,350 213,606 4,773,800 220,000 1,868,264 359,912 1,551 531 1,450 29,888 403,814 40,923,421 110,000 4,155,000 998,844 1,023 708 7,858 115,604 1,635,071 50,758,822 333,800 7,070,321 197,206 670 267 1,209 22,070 58,610 23,476,905 42,000 2,445,000 396,631 723 204 837 10,388 106,154 23,506,683 605,000 2,402,059 55,163 321 100 1,233 9,437 412,100 7,987,723 992,000 1,110,700 103 93 101 4,437 32,000 3,563,395 925,000 59,050 1,066 147 3,194 12,819 389,480 6,186,649 95,000 1,821,000 56,200 178 81 3,041 6,336 236,083 1,821,413 20,958 1,270,000 139,571 642 4 913 8,612 73,890 4,695,568 110,000 2,270,000 285 743 143 2,165 3,832,786 70,000 1,629,133 279 64 2,396 23,135 708,608 2,841,638 190,600 1,465,762 7,250 593 6,252 6,578,320 40,000 1,645,000 379 766 2,310 95,050 721,400 200,000 8,660 2,475 24,243 272,803 4,364,466 181,668,523 2,829,358 30,277,239 2,270,112

ε ª ®¤¼n oµ

o°¤¼¨ ° » ­ª´­ · µ¦ »¤ £µ Ä o ε ª Á · µ¦­¤ Á · ° » ( µ ) ° » ° »¤

ε ª ¼o¦´ ¨ ¦³Ã¥ r ­¤µ · ¡· µ¦/ ´ÉªÅ Á È ¦µ o°¥Ã° µ­ 341 10 7 14 853 144 59 65 2 11 32 590 9 104 22 63 78 190 44 158 24 25 10 1,099 79 61 60 33 5 3,229 379 462 122

ε ª Á · ° » ° »¤

o°¤¼¨ ° » ­ª´­ · µ¦ »¤ £µ Á® º°

´ ®ª´

µ¦­¤ Á · ° » ( µ ) ε ª ¼o¦´ ¨ ¦³Ã¥ r ­¤µ · ε ª ε ª ®¤¼n oµ ¡· µ¦/ ° » ­¤µ · ´ÉªÅ Á È ¦µ o°¥Ã° µ­ ´Ê ®¤ Á oµ¦nª¤ n° ´Ê { » ´ n° ´Ê ° » ° . ¡° . °ºÉ Ç 576 354 573 22,977 53,370 3,920,591 1,626,000 2,660,000 354,293 660 2 ¨Îµ¡¼ 47 Á ¸¥ ¦µ¥ 43 1,752 327 870 11,587 282,071 6,468,957 290,000 2,075,000 641,439 44 3 68 Á ¸¥ Ä®¤n 43 2,066 236 699 29,002 134,890 35,028,774 609,500 1,589,493 486,421 31 2 ¨Îµ µ 58 967 504 6,119 19,354 4,408,744 13,111,077 2,215,000 3,640,000 4,718,240 1,609 65 1 ¤n±n° ­° 22 415 108 33 6,873 13,073 848,160 157,120 1,340,000 100,054 19 1 °» ¦ · r 36 613 139 127 6,773 46,355 7,419,502 350,000 1,890,000 94,194 5 1 ¡·¬ »Ã¨ 34 1,048 312 708 10,930 21,948 4,860,376 40,000 1,295,000 300,830 188 4 ¡· · ¦ 38 888 311 1,516 10,850 873,792 11,936,080 70,000 2,080,000 806,464 18 164 36 Á¡ ¦ ¼¦ r 64 1,430 308 334 15,117 10,320 9,545,815 70,000 3,358,300 639,318 95 11 3 2 ¡¦n 35 708 187 1,207 6,340 14,400 2,466,345 1,941,991 51,540 6 5 ¡³Á¥µ 48 805 214 6,176 29,239 767,575 8,681,728 960,000 2,685,000 135,000 317 13 nµ 34 889 336 300 15,260 3,000 4,153,985 105,000 1,810,000 1,121,000 34 4 ­»Ã ´¥ 43 843 202 2,292 17,409 1,221,260 4,800,929 200,000 2,580,000 1,047,225 146 30 26 µ 39 559 262 620 8,277 237,762 2,063,198 540,250 2,240,000 37,800 ε¡ Á¡ ¦ 35 956 310 2,288 15,862 478,568 7,741,920 70,000 1,650,000 722,258 122 26 5 1 ¦ª¤ ´Ê ®¤ 619 14,515 4,110 23,862 225,850 8,567,128 123,047,436 7,302,870 32,834,784 11,256,076 3,276 185 266 40

71

71

สำนักงานใหญสถาบันพัฒนาองคกรชุมชน (องคการมหาชน) เลขที่ 912 ถนนนวมินทร แขวงคลองจั่น เขตบางกะป กรุงเทพฯ 10240 โทร. 0-2378-8300-9 โทรสาร 0-2378-8321 E-mail : codi@codi.or.th หรือ http://www.codi.or.th

72