Vijvergids

N o o rd e r l a n d

●

J a a rgang 4

●

nummer 4

●

mei/juni 2008

●

Vijver Gids

Natuurlijk genieten

Van aanleg tot onderhoud

Complete Vijver Gids Een vijver is meer dan een plas water met wat vissen en hier en daar een waterlelie. Voor de een is het een esthetisch hoogtepunt in de tuin, voor de ander een plaats om even tot rust te komen. De Complete Vijver Gids van Noorderland is voor iedereen die een vijver heeft, wenst of er meer van wil weten.

Duik in de Noorderland Vijver Gids!

Kabbelend water, een spetterend fonteintje. Lekker luieren bij het water en genieten van het schouwspel dat zich net onder de waterspiegel afspeelt. Een vijver is een rustpunt in de tuin.

Maar voordat het zo ver is, heeft dat wel de nodige hoofdbrekens gekost. Goede informatie is een halve vijver, luidt een oud-Noorderlandse uitdrukking. Die helft heeft u nu alvast te pakken.

De andere helft zult u zelf moeten doen!

Rustpunt in de tuin Wanneer een vijver op de juiste wijze wordt aangelegd, kan het de bekroning van de tuin worden. Toch wordt het aanleggen en onderhouden van een vijver vaak onderschat. Het is meer dan alleen een gat in de grond gevuld met water. Het vergt de nodige voorbereiding voordat er keuzes gemaakt kunnen worden.

Wat voor soort vijver? Komen er vissen in de vijver? Zwemmen in de vijver? Locatie van de vijver? Staat er een boom boven de toekomstige vijver? Wilt u een natuurlijke vijver? Vragen, vragen,

Een vijver is een esthetisch rustpunt in de tuin.

De schoonheid is ook op en in de vijver te vinden, zoals deze waterlelie.

vragen. Deze voorbereidingen zijn echter essentieel om later optimaal van de vijver te genieten. betonvijvers. Je hebt vijvers die je ingraaft (de grond in) en je hebt

Eerst lezen, dan graven

vijvers die je bouwt (de lucht in). Breng een paar bezoekjes aan

Voordat je het gat voor de vijver gaat graven, is het raadzaam je

speciale tuincentra of vijver-experts. Doe inspiratie op!

te verdiepen in het fenomeen vijver. Er zijn honderden boeken

De meest eenvoudige vijver is de voorgevormde vijver. Dit is een

geschreven die vol staan met antwoorden op deze belangrijke

kant en klare, veelal polyester bak die zo in de grond geplaatst

vragen. Voor mensen die er niet van houden om in de boeken te

kan worden. De enige werkzaamheden zijn: vullen met water,

duiken, is er altijd nog het internet. Er zijn diverse websites met

bodemmateriaal en planten erin. Het is verstandig om een aantal

veel informatie, vaak uitgerust met een digitaal forum waar

maanden te wachten met het uitzetten van vissen. De kans bestaat

discussies worden gevoerd tussen experts en leken.

anders dat het biologisch evenwicht niet goed op gang kan komen. De gevolgen zijn desastreus: erwtensoep in plaats van

Eerst kijken, dan besluiten

helder water en het ergste geval dode vissen. â—?

Wat voor soort vijver wilt u in de tuin? Dat is de eerste vraag die beantwoord moet worden. Er is veel mogelijk op vijvergebied.

EVEN GEDULD AUB

Zo heb je folievijvers, voorgevormde vijvers, natuurvijvers en

Zet niet meteen vissen uit in een pas aangelegde vijver. Het duurt

Stap voor stap op pagina xx 68

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

een paar maanden voordat het water een biologisch evenwicht heeft bereikt. Even geduld bespaart op den duur veel ellende.

Waterla nd Het besluit is genomen. Er komt een vijver in de tuin. Alle relevante informatie is verzameld van onder meer internet, alle vijver-specialisten zijn geraadpleegd en de Complete Vijver Gids van Noorderland is doorgelezen. Aan de slag!

Hoewel het voorjaar de beste tijd is om in de tuin aan het werk te gaan, is het niet echt de optimale vijver-aanleg-tijd.

Een vijver aanleggen en inrichten kan het beste in het najaar gebeuren. De temperatuur is dan niet zo hoog en er zijn minder zonuren per dag. En dat houdt in dat er ook weinig algengroei is.

Hierdoor krijgt de vijver de kans een bacterieel evenwicht op te bouwen. Dit evenwicht is belangrijk voor een goede ontwikkeling van het natuurlijke leven in de vijver.

Waar Bij het ontwerpen van uw vijver moet rekening gehouden worden met de plaats van de vijver in uw tuin. Van belang is de

Vijver voor beginners hoeveelheid zonlicht en de ligging ten opzichte van bomen en de blaadjes die daar vanaf kunnen vallen.

Omvang Als er grote vissen in de vijver komen, moet de vijver een behoorlijke oppervlakte en voldoende diepte hebben zodat de vissen voldoende bewegingsvrijheid hebben. Sommige niet-

Goede voorbereidingen zijn essentieel bij het aanleggen en onderhouden van een vijver.

drijvende planten hebben juist ondiep water nodig, omdat hun wortels in de bodem groeien en hun stengels, bladeren of bloemen

BODEMCHECK Controleer voordat je een gat voor de vijver gaat graven, of er

boven water moeten uitsteken. Een waterlelie is een voorbeeld van

geen leidingen of buizen lopen.

zo'n plant. Door met een ondiepe rand in vijver te werken, biedt de vijver meer mogelijkheden.

Welke Voor de aanleg van de vijver kan gekozen worden uit verschillende soorten vijvers, die uit verschillende materialen vervaardigd zijn: de folievijver, de voorgevormde polyester vijver en de betonnen vijver. Een andere optie is om de natuur haar werk te laten doen en te kiezen voor een natuurlijke vijver. â—?

ZONWERING Een vijver die vol in de zon ligt, heeft door de opwarming van het water meer last van algvorming. Het wateroppervlak moet voor ongeveer de helft tegen de zon beschermd worden.

M E I / J U N I 2008 N o o rd e rland

69

Waterla nd

Een dwarsdoorsnede van een folievijver. Hier zijn diverse varianten op mogelijk.

Een folievijver stap voor stap Voor het maken van een vijver is plastic folie bij uitstek

mobiele kraan aan te raden. Let bij het uitgraven op kabels en

geschikt. Het materiaal heeft een aantal zeer grote voordelen:

leidingen die zich eventueel in de grond bevinden.

het is relatief goedkoop, de vijvergrootte kan bijna onbeperkt zijn

De uitgegraven grond hoeft niet zonder meer afgevoerd te

en er kan iedere gewenste vorm mee gemaakt worden. Was dit

worden. Graszoden en humus kunnen ook nog dienst doen bij de

materiaal vroeger nog vaak zeer kwetsbaar, tegenwoordig zijn

afwerking van de vijver of ergens anders in de tuin.

folies in de handel verkrijgbaar met een levensduur van meer dan twintig jaar. Om het afschuiven van de oevers en beschadigingen

70

2

Folie aanbrengen

aan de vijver bij grote regenval te voorkomen, mogen de oevers

Na het uitgraven van de vijver kan de speciale vijverfolie aan-

van een folievijver niet te steil zijn. Aangeraden wordt om de

gebracht worden. De benodigde hoeveelheid folie kunt u

oevers onder een hoek van minder dan 45° te laten verlopen.

eenvoudig bepalen door in de lengte- en in de breedterichting een

1

touw over de bodem te leggen. Vergeet niet de hoeveelheid folie

Grond uitgraven

die u nodig heeft voor het afwerken van de randen hierbij op te

De eerste stap met betrekking tot de aanleg van een folievijver is

tellen. Het is raadzaam om de folie zoveel mogelijk uit één stuk te

het uitgraven van de grond. Het is handig om eerst de gewenste

laten bestaan. Lijmen kan wel, maar is een lastig karwei.

vorm van de vijver aan te geven. Gebruik hiervoor piketpaaltjes.

Bovendien is er het risico op lekkage. Vooral dunne folie kan zeer

Vervolgens kan er gegraven worden. De taluds (schuine kanten)

gemakkelijk door stenen met scherpe randen of puntige uitsteek-

moeten onder een hoek van maximaal 45° komen te liggen.

sels beschadigd worden. Om dit te voorkomen, kan er eerst een

Verder moet de bodem zo glad mogelijk zijn om vuilophopingen

laag oude kranten of turfmolm in het uitgegraven gat aangebracht

in de vijver en scheuren in de folie te voorkomen.

worden. Met behulp van enkele grote, ronde keien aan de rand

Voor het uitgraven van grotere vijvers is het gebruik van een kleine

wordt de folie tijdelijk op zijn plaats gehouden.

BACTERIËN ZIJN ONMISBAAR!

Na het aanbrengen van de folie wordt de bodem ingericht. Het is

Voor planten en vissen is het belangrijk dat er een bacterieel

belangrijk dat de gehele bodem bedekt wordt. Een veel gemaakte

evenwicht in de vijver aanwezig is. Het ontstaan van dit evenwicht

fout is het gebruik van gewone grond of, erger nog, van bemeste

is te versnellen door een laag bodemsubstraat aan te brengen.

tuinaarde. Hierin zitten zoveel voedingsstoffen dat er een explo-

Bodemsubstraat bestaat uit korrels met een groot hechtend

sieve algengroei ontstaat. Beter is gezuiverd grind te gebruiken.

oppervlak voor bacteriën en andere micro-organismen. Het is

Op plaatsen waar planten gepoot worden, kan speciale vijveraarde

voldoende om circa 60% van de bodem te bedekken met een 2

worden gebruikt. Zorg dan voor een laag van tenminste 15

centimeter dikke laag bodemsubstraat. Ook één of twee emmers

centimeter. De vijveraarde kan het beste met grind afgedekt

bodemmateriaal uit een bestaande vijver met een goed natuurlijk

worden om vervuiling door zanddeeltjes te voorkomen. Een

evenwicht in de bodem kan gebruikt worden.

andere optie is om speciale plantmandjes te gebruiken.

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

3

Bodem inrichten

4

Vijver vullen

PLANTENLIJST

Als de bodem ingericht is, kan de vijver met water gevuld worden.

Leidingwater is hiervoor het meest geschikt, hoewel het altijd chloor bevat en vaak te zuur is. Met speciale producten wordt het

FOLIEVIJVER

slechts weinig. Kies dan voor

chloor verwijderd en de zuurgraad op het gewenste peil gebracht.

Het betreft hier een folievijver

vissen, die niet in de bodem

5

van rubberfolie, waarbij op de

woelen: goudwindes, zilver-

op de tekening (zie pagina xx)

windes, shubukin en niet

Er zijn vele mogelijkheden om de rand van de vijver af te werken.

aangegeven plekken een ondiepe

voor goudvissen of andere

Enkele voorbeelden hiervan zijn graszoden, turven, stenen of

moeraszone is gecreërd van ca.

karperachtigen.

houten beschoeiingen. Het is belangrijk dat de folie goed

20 cm onder het maaiveld.

bevestigd wordt. Als de rand met planten wordt afgewerkt, dan

In de moeraszone wordt een laag

POLYESTER VIJVER

kan de folie worden ingegraven. Er zijn speciale kokosmatten

vijveraarde aangebracht van ca.

Hetzelfde als de folievijver, alleen

verkrijgbaar, die van zakken voorzien zijn. Hierin kunnen

20 cm dik.

iets spiegelbeeldig. Beplant niet al

Vijver afwerken

planten gepoot worden. Deze matten zijn dus zeer geschikt om

te streng in spiegelbeeld, anders

steile oevers mee af te werken. Als u steile oevers toch begaanbaar

Beplanting:

wordt het wat saai. Een beetje

wilt maken, dan moet u de oever ondersteunen. Dit kan heel

waterdrieblad

asymmetrie is hier wenselijk.

eenvoudig door een fundering van enkele stenen te maken.

siberische lis

In plaats van cementspecie moet u dan hierbij aarde gebruiken.

dwergholpijp

GEMETSELDE VIJVER

Bovenop deze fundering kunt u stoep- of terrastegels plaatsen.

kattenstaart

Deze vierkante vijver wordt tot

De folie kan dan tussen de fundering en de tegels bevestigd

kalmoes

ca. 50 cm boven het maaiveld

worden. Tegels mogen nooit direct op de folie liggen, omdat de

watermunt

opgemetseld (tweesteens) en aan

folie dan beschadigd kan worden. Het is beter om tussen de folie

hangende zegge

de binnenkant bekleed met

en de tegels een laagje zand aan te brengen.

koekoeksbloem

rubberfolie of afgesmeerd met

wolgras

waterdicht cement. Rubberfolie

Betonnen vijver

heeft de voorkeur, omdat deze

Het is in sommige gevallen mogelijk om een vijver van beton te

in hoeveelheden van enkele

vorstbestendig is en behoorlijke

bouwen. Dit is niet mogelijk in zachte grond, zoals veen.

planten, omdat ze flink uitdijen.

rek heeft. De bovenkant van de

Betonnen vijvers hebben een zeer lange levensduur, mits de vloer

folie kan onder de bovenste laag

en de opgaande wanden dik genoeg zijn om vriesschade te

● In het diepe gedeelte (ca. 1

stenen worden weggewerkt

voorkomen. Om de vijver waterdicht te maken, wordt doorgaans

meter diep) worden drie of vier

(ingemetseld).

een laag bitumen gebruikt. De aanleg van een betonnen vijver is

waterlelie’s geplant, bv

vakwerk dat beter aan een specialist kan worden overlaten. Met

Nymphea ‘Attraction’ of een

● In deze vijver uitsluitend

beton kunnen zeer diepe vijvers met steile wanden gemaakt

soort dat men mooi vindt. Liefst

drijfplanten en onderwater-

worden, waardoor betonnen vijvers bij uitstek geschikt zijn voor

niet verschillende kleuren.

(zuurstof-)planten.

het houden van karpers. Een groot nadeel van betonnen vijvers is

● Verder zou gele lis, krabbe-

● Op de bodem, met een laag

scheer en kalmoes in het ondie-

van 5 cm vijversubstraat of

pe gedeelte langs de randen

vijveraarde een paar bossen

geplant kunnen worden.

glanzend fonteinkruid, water-

● Van groot belang is ook de

pest en gedoornd hoornblad.

onderwater-beplanting met

● Als drijfplanten kan er

planten, die zuurstof afgeven

gekozen worden uit kroost-

aan het water. Met name water-

varen, waterkastanje, mossel-

pest, gedoornd hoornblad en

plantje en waterhyacint.

glanzend fonteinkruid. Hierop

Een combinatie van deze geeft

niet bezuinigen. Liefst meerdere

het mooiste resultaat.

pollen van elk soort op de

Vijvers met een betonnen of stenen rand zijn bijna onverwoestbaar.

bodem van vijversubstraat of

Neem in de randbeplanting ook

vijveraarde laten zakken,

planten op die bij een nat milieu

verzwaard met een steen.

passen, zoals dotterbloemen,

● Om het water zonder filter-

koekoeksbloemen, kieviets-

installatie helder te houden, zijn

bloemen, longkruid, havikskruid,

vissen ongewenst of anders

zenegroen, lenteklokje, enz.

M E I / J U N I 2008 N o o rd e rland

71

Waterla nd dat de aanleg ervan zeer kostbaar is. Bovendien kan een betonnen vijver niet gemakkelijk verwijderd worden.

Polyester vijver Een gemakkelijke manier om een vijver aan te leggen, is het gebruik van voorgevormde vijvers van vezelversterkt polyester.

Vooral voor de aanleg van kleinere vijvers is dit alternatief geschikt. Door het combineren van verschillende vijverelementen kunt u de vijver in allerlei vormen maken. Voorgevormde vijvers hebben een zeer lange levensduur. Ze kunnen bij een verhuizing probleemloos meegenomen worden en in de nieuwe tuin

Heerlijk helder water

geplaatst worden. Een voorgevormde vijver is in het algemeen duurder dan een folievijver. Bovendien worden de mogelijke vormen van de vijver beperkt door de verkrijgbare vormen.

Polyester vijver plaatsen Na het uitgraven van de vijver kan de vijver geplaatst worden.

Breng eerst voor de stabiliteit van de vijver op de bodem een laag zand van tien centimeter aan. Met een waterpas op een lange lat kan eenvoudig bepaald worden of de vijver waterpas ligt. Als dit niet het geval is, moet er zand worden toegevoegd of verwijderd.

Vervolgens de ruimtes aan de zijkanten gelijkmatig vullen met zand en tegelijkertijd de vijver vullen met water. Als het zandpeil en het waterpeil zoveel mogelijk gelijk blijft, dan wordt voorkomen dat de vijver vervormd wordt. Vervormingen zijn niet alleen lelijk, maar kunnen ook schade aan de vijver toebrengen.

Om ervoor te zorgen dat het zand een compacte laag vormt, kan het zand met water doorgespoeld worden. Maar let op met aanstampen van het zand, de vijver kan dan alsnog vervormen! â—?

De helderheid van het water in de eigen vijver, teil, tobbe, poel of sloot is van wezenlijk belang.

Niet alleen voor het gedijen van al het waterleven, maar ook en vooral voor het plezier dat wij er aan willen beleven.

NUTTIGE ACCESSOIRES

Snel en blijvend helder water is in eerste instantie een kwestie

De vijver krijgt extra cachet met bijvoorbeeld een waterval of een

van het nauwkeurig opvolgen van de in veel boeken al uitvoerig

waterspuwer. Dit is niet alleen een mooi gezicht, het is bovendien

en goed beschreven stappenplannen. Verder is een portie geduld

goed voor het water. Door de constante waterbeweging neemt

ook wel een vereiste. Met name geduld bij het uitzetten van vissen.

het water meer zuurstof op, en dat is gunstig voor waterplanten

Vaak wordt dit veel te snel na de aanleg van de waterpartij gedaan,

en vissen. Vissen kunnen echter slecht tegen luid watergekletter.

waardoor een beginnend evenwicht al in de kiem wordt

Bovendien mag er geen water op de bladeren van de waterlelies

gesmoord. Het is veel verstandiger om na het aanleggen en

spetteren. De bladeren worden hierdoor weliswaar niet bescha-

beplanten van de vijver minimaal enkele maanden, beter nog een

digd, maar omdat ze dan constant nat zijn, kunnen ze geen kool-

heel jaar, te wachten met de vissen. Zodoende krijgen de zuurstof-

dioxide meer uit de lucht opnemen. Bij het ontwerp van een vijver

planten de kans om uit te dijen, het water te zuiveren en te

kan al met een fontein of een waterval rekening worden gehou-

verrijken met de broodnodige zuurstof. Aanvullend kan in het

den, maar het is ook mogelijk deze later aan te leggen.

begin een filtersysteem, al dan niet in combinatie met een

De aanwezigheid van een fontein in een vijver heeft eigenlijk

UV-lamp (die eventuele zweefalgen doet afsterven) dienst doen

alleen maar voordelen. De fontein brengt het water in de vijver in

als waterzuiveraar. Maar bij de juiste opzet, aanleg en beplanting

beweging. Velen zijn van mening dat een fontein meer sfeer in de

is dit niet echt noodzakelijk.

tuin geeft: een fontein is rustgevend en het kan, in combinatie met een goede verlichting, in de avonduren voor kleurrijke tafere-

Twee emmertjes water halen

len zorgen. Daarnaast zorgt een fontein voor een goede beluch-

Van het allergrootste belang voor een snel evenwicht, en daardoor

ting van het water: door een gelijkmatige toevoer van zuurstof

helder water, is de hoeveelheid onderwater- of zuurstofplanten.

aan het water, zorgt de fontein voor de instandhouding van het

Drie of vier bosjes uit het tuincentrum zijn bij lange na niet

biologisch evenwicht in de vijver.

genoeg, zelfs niet bij een vijvertje van 1 bij 1 meter. Bij een grotere vijver van bijvoorbeeld 3 bij 2 meter dienen er eigenlijk emmers vol zuurstofplantjes aanwezig te zijn, liefst direct vanaf het begin.

72

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

Een gezonde vijver kenmerkt zich door helder water waar vissen en planten uitstekend gedijen.

Omdat dit bepaald niet goedkoop is, kan men misschien beter

ZWEMMEN IN DE TUIN

twee emmers vol uit een schone sloot of plas scheppen in de

De zwemvijver is de laatste jaren in Nederland steeds populairder

omgeving. Dan is het vijverwater ook meteen geïnjecteerd met

geworden. Een zwemvijver in de tuin biedt veel natuurlijk

nuttige bacteriën, watervlooien e.d. Deze zijn onder de noemer

zwemplezier, ook kan er naar hartelust onderwater getuinierd

‘micro-organismen’ ook wel te koop.

worden. Een zwemvijver bestaat altijd uit twee delen: een zwemgedeelte en een plantgedeelte.

Een algemeen recept voor helder water is er helaas niet. Er zijn

Het zwemgedeelte is meestal 1.60 meter diep. Het water wordt

te veel verschillende factoren die van invloed kunnen zijn. De

dan sneller door de zon wordt opgewarmd, en een grotere diepte

ligging (zon/schaduw), de waterdiepte, wel of geen aarde of

meestal niet nodig is om te kunnen zwemmen. Op de bodem

substraat op de bodem, de kwaliteit van het gebruikte water, de

kunnen gaten aangebracht worden, die vervolgens weer op

zuurgraad, wel of geen vissen, enzovoort.

de filterinstallatie aangesloten dienen te worden. Het vuil zal hierdoor direct worden afgevoerd. Om de oppervlakte van het

Karper-achtigen bijvoorbeeld (waartoe trouwens ook de goud-

water schoon te houden, is een drijvende filter (skimmer) van

vissen behoren), eten van de onderwaterplanten en woelen op de

belang. Er zijn skimmers die ook rechtstreeks aangesloten kunnen

vijverbodem, waardoor het water al gauw troebel zal zijn.

worden op het filter. De bladeren zullen dan direct worden

Bovendien verrijken vissen met hun uitwerpselen het water met

afgevoerd naar uw filterinstallatie.

meststoffen, wat de algengroei sterk bevordert. Dus als er al vissen moeten komen, dan liefst zo weinig mogelijk.

De bekoring van een waterpartij in de eigen tuin valt of staat met de helderheid van het water. Gelukkig is dit niet al te moeilijk te verwezenlijken. Een aantal basisregels in acht nemen en luisteren naar mensen die het hele traject al met succes hebben doorlopen.

Er zijn veel en vaak ook goede en ‘helder’ geschreven vijverboeken in omloop, soms rijk geïllustreerd met foto’s. ●

ZUIPSCHUIT Zoetwatermossels fungeren als natuurlijk filter in de vijver.

Eén mossel kan per dag ongeveer honderd liter water filteren.

De zoetwatermossel vestigt zich graag in het zand van de bodem van de vijver.

M E I / J U N I 2008 N o o rd e rland

73

Het leuke van een vijver is dat je er nog een paar huis- of beter gezegd: tuindieren op na kunt houden. Van het kijken naar vissen gaat een bijna hypnotiserende werking uit. Ook zeer geschikt als anti-stress middel. Vissen zijn bovendien gemakkelijke tuindieren. Ze hoeven niet uitgelaten te worden, op aandacht zitten ze niet te wachten en ze verharen ook niet!

Vis moet zwemmen 1‘Vliegende’ vissen Goudwinde

buik heeft. Door zijn donkere kleur valt de zilverwinde veel minder op in het water dan de goudwinde.

plantengroei. Het is een scholenvis die met minimaal vijf exemplaren

2 Bling bling in de vijver

wordt gehouden. De goudwinde is een oppervlaktevis en daarom

Goudelrits

goed zichtbaar in het water. Het is een leuk gezicht om 's zomers de

De goudelrits, ook wel goudminnow genoemd, is een schattig visje

goudwindes op vliegen en muggen te zien jagen.

dat niet groter wordt dan acht centimeter. Uiterlijk lijkt de goud-

De goudwinde (leuciscus idus) is ideaal voor een siervijver met

minnow op kleine goudwindes, met dit kenmerkende verschil dat Blauwe winde

de buik crèmekleurig is, terwijl die bij de goudwinde bijna wit is.

De blauwe winde is verwant aan de goudwinde. De vis heeft dezelfde

De goudelrits baart levende jongen in grote aantallen. De meeste van

eigenschappen als zijn goudkleurige soortgenoot, en de twee zijn dan

de jongen haalt het eerste levensjaar echter niet.

ook goed met elkaar te combineren. Ook deze soort staat bekend om zijn enorme springvermogen, wat een bijzonder schouwspel oplevert

Goudvis

in de zomermaanden als de blauwe winde jaagt op de insecten-

De goudvis is een schuwe en sterke vis, die zich snel vermeerdert.

zwermen die boven het wateroppervlak krioelen.

Hoewel het leven van de goudvis zich voornamelijk op de bodem afspeelt, is deze vis opvallend aanwezig in de vijver. Goudvissen

Driekleurwinde

zijn zeer geschikt voor biologische siervijvers. Ze behoren tot de

De driekleurwinde is weer een variant op de goudwinde. Hij komt

karperachtigen. Ondanks dat ze in de grond woelen, valt hun

voor in een groot aantal kleurvariëteiten met een opvallende

vernielzucht best mee. In tegenstelling tot de goudwinde is de

kleurschakering in roze, bruin en blauw.

goudvis geen scholenvis.

Zilverwinde

Goudzeelt

De zilverwinde (leuciscus leuciscus) is de wilde-kleurvorm van de

De goudzeelt (tinca tinca auratus) wordt wel de medicijnvis of de

goudwinde, dat wil zeggen dat de vis een donkere rug en een lichte

dokter van de vijver genoemd. Hij heeft deze bijnaam te danken aan

Vissen voor beginners 74

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

de dikke en geneeskrachtige werking die uitgaat van zijn slijmhuid.

Dat de huid van de goudzeelt een perfecte vervanger is voor desinfec-

Waterla nd terende middelen, is al van oudsher bekend. In oude literatuur wordt over de zeelt geschreven dat het een 'zeer edele vischsoort' is.

De goudzeelt is vaak te vinden op de bodem van de vijver.

3 Onderwaterbeauty’s K o m e e t s t a a rt Ook de komeetstaart behoort tot de familie van de goudvis. Het is een vis die de naam heeft minder in de bodem te woelen dan de gewone goudvis.

Shubunkin rhodolatinus De shubunkin rhodolatinus is een rustige vis. Hij kan vrij tam worden en zelfs voedsel uit uw hand eten. Het is een mooie ranke vis, met ongelijke schubben op de huid die glinsteren in de zon. Met zijn prachtige kleuren is deze vis eigenlijk een variatie op de komeetstaart.

Sluierstaart oranda De sluierstaart oranda (carassius auratus) is van oorsprong afkomstig van de giebel, een karperachtige die uiterlijk veel overeenkomsten heeft met de Nederlandse goudvis. Niet toevallig dus dat 'oranda' Japans is voor Nederland. De vis heeft een meerdelige staartvin die soms langer is dan het eigenlijke vissenlichaam.

Koikarpers zijn ware beauty’s die dat ook graag laten zien.

Het houden van koi’s is echter veeleisend en daarom iets voor echte liefhebbers die in deze bijzondere vissen

Rozette

(en hun onderkomen) willen investeren.

De rozette (leuciscus auratus), ook wel goudvoorn genoemd, heeft rode vinnen en een donkerrode rug. De zilverglanzende onder- en

Zonnebaars

zijkanten schitteren in de zon. Een oppervlaktezwemmer die in

De zonnebaars (lepomis gibbosus) is een zwarte vis met kleine stekeltjes

scholen zwemt.

aan de zijkant van de buik. De zonnebaars is een roofvis. Wel nuttig

4 Stekelige typjes

voor uw vijver. De vis leeft van insecten en bewijst uw vijver goede

D r i e d o o rnig stekelbaarsje ongeveer 6 centimeter lang en is een zeer interessant visje om in een

5 Vis voor gevorderden

vijver te houden. Het water moet wel helder zijn en de vijver moet

Steur

een aantal ondiepe gedeelten hebben. Driedoornige stekelbaarsjes

De steur (polyodontidae en acipenseridae) ziet er prehistorisch en

leven hoofdzakelijk van waterinsecten. Ze eten geen droogvoer.

haaiachtig uit. Het is een imposant dier, representant van een oeroude

De naam 'drie doornig' slaat op de drie stekels van de voorste rugvin.

familie, die qua gedrag aan de koikarper doet denken. De steur is niet

Het driedoornige stekelbaarsje (gasterosteus aculeatus) wordt

diensten door de roofzuchtige larven van de geelgerande watertor en de libel op te eten.

bang, wordt gauw tam en laat zich zelfs uit de hand voeren. Het is een Regenboogforel

typische bodemvis. Het houden ervan is iets voor de serieuze vijveraar

Regenboogforellen zijn zeer sociale vissen die het beste in scholen van

met een grote vijver. Deze hobby vraagt veel tijd en aandacht.

tien stuks kunnen worden gehouden. Net als een koikarper kan een

De prijs van een steur varieert van 11 tot 11.000 euro.

forel ook handtam worden gemaakt. Vooral qua gedrag valt de forel op. Het is een prikkelbaar type en heeft een beetje last van territorium-

Koi-karper

drift. Andere vissoorten zijn niet welkom in de wereld van dit roofdier.

De kleurkarper (cyprinus carpio), die beter bekend staat onder de naam Japanse koikarper (vaak afgekort tot koi), is een schitterend gekleurde vis, die onder gunstige omstandigheden 70-80 cm lang en 40 jaar

WINTERSLAAP

oud kan worden. De koikarper wordt snel handtam en eet zelfs uit de

Vissen in de vijver houden een winterslaap. Ze liggen dan op de

hand. Koi’s hebben talrijke namen en aanduidingen die gebaseerd

bodem, het liefst onder een deken van waterplanten, als sardien-

zijn op kleur en patronen. De kleurrijke vissen zwemmen vaak in kale

tjes naast elkaar. Als het water afkoelt, duiken ze onder, om zich

vijvers, aangezien ze alles opeten. Het houden van koi’s is een fikse

pas in april weer te vertonen.

investering. ●

M E I / J U N I 2008 N o o rd e rland

75

Waterla nd In en bij vijvers groeien andere planten dan elders in de tuin. Soms vreemde planten, die uit de oertijd van de aarde lijken te komen. Neem holpijp en heermoes: die weten zich al miljoenen jaren staande te houden. Ook in de vijvers van nu.

De flora van de vijver Allerlei rietsoorten, zwanebloem, irissen, kalmoes staan graag met de wortels in het water. In het water of vlak langs de oever voelen ook heel veel bijzondere planten zich thuis. Waterlelies, gele plomp, grote egelkop, wolgras, gele lis en andere irissen, die graag diep in het water staan, waterdrieblad met z’n geweldig mooie orchidee-achtige bloemen. Sommige gedragen zich netjes en blijven op hun toebedachte plek, anderen woekeren erop los en dan is het een hele toer om ze in toom te houden. Met name de grote egelkop is bij gunstige condities een woekeraar, die binnen een seizoen meerdere vierkante meters kan veroveren. Dan is er natuurlijk nog de rietsigaar. Prachtig om te zien, maar uitsluitend toe te passen in grote natuurlijke vijvers, omdat hij enorm gaat woekeren en vijverfolie met gemak doorboort.

Ook onder water is vijverflora te vinden. Zuurstofplanten als waterpest, gedoornd hoornblad, glanzend fonteinkruid zorgen voor de onmisbare zuurstofvoorziening en een gunstig leefklimaat. Zodat ook de fauna goed kan gedijen: vissen, insecten, kikkers, padden, salamanders en de watervogels. â—?

ZONWERING Een vijver die vol in de zon ligt, heeft door de opwarming van het water meer last van algvorming. Het wateroppervlak moet voor ongeveer de helft tegen de zon beschermd worden. De bladeren van onder meer waterlelie vormen een natuurlijke zonwering.

76

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

VIER JAARGETIJDEN Voorjaar ● Onderhoud van planten ● Rottende worteldelen van waterlelies wegsnijden ● Plantkorven aanvullen met vijveraarde ● Planten aan de rand of in moeras gedeelte van de vijver poten ● Losgevroren tegels of stenen aan de vijverrand vastzetten

Zomer ● Waterwaarden regelmatig controleren ● Pompen en andere apparatuur controleren ● Filters af en toe reinigen ● Sterk ontwikkelende zuurstofplanten enigszins snoeien ● Algengroei verwijderen

Najaar

● Te groot geworden waterlelies delen en herpoten

Schoonmakers

● Te dicht begroeide moerasdelen uitdunnen

Pompen en filters houden het vijverwater schoon en zuurstofrijk. Er is

● Vijverwater verversen

veel keuze in deze randapparatuur. De schoonmakers van de vijver zijn

● Afgestorven plantendelen en bladeren verwijderen ● Net spannen om herfstbladeren tegen te houden ● Algen van zuurstofplanten verwijderen

onmisbaar voor een gezonde leefomgeving voor vissen en waterplanten.

Wi n t e r

De pomp en filter worden los van elkaar verkocht. Van belang is om goed

● Pompen en slangen verwijderen, anders vriezen ze kapot

de vijverinhoud te berekenen en de daarbij passende materiaal te kopen.

● Fonteinen afsluiten. ● Tropische en jonge, pasgeboren vissen uit water halen en in

Pompen

aquarium laten overwinteren.

Er zijn diverse soorten vijverpompen op de markt.

● Check waterhardheid (GH): in de winter moet de GH

waterhardheid tussen 10 en 12 GH liggen.

● Fonteinpomp bevat hulpstukken om direct een eigen

● IJs en sneeuw op ijs (deels) verwijderen om zuurstofgebrek te

fontein aan te leggen. Naast veel rustgevend geklater, zorgt dit

voorkomen.

ook voor veel beweging en dus zuurstof in de vijver.

● IJs niet hakken, maar voorzichtig verwijderen. Hakken

● Filterpomp is bedoeld om vijverwater naar de filter te

veroorzaakt stress bij de vissen, wat kan leiden tot de dood.

transporteren.

● Niet over ijs lopen of schaatsen, stoort de vissen in winterslaap

● Zuurstofpomp bevat veelal een of meerdere bruisstenen.

en kan vijver beschadigen.

In de warmere maanden dient deze pomp als extra zuurstoftoediening en in de winter als ijsvrijhouder.

Filters De vijvereigenaar kan kiezen uit verschillende filters om het water schoon te houden. ● In Nederland is de UV-filter tegenwoordig erg populair. Een UV-

filter breekt zweefalg af en zorgt uiteindelijk voor gegarandeerd helder water, mits de filter op de vijverinhoud wordt aangepast.

Anders is het dweilen met de kraan open. Zweefalgen vermenigvuldigen zich namelijk razendsnel. ● Een mechanische filter haalt het groffe vuil weg uit de vijver,

zoals bladafval en takjes. Tevens zorgt een mechanisch filter voor aanhechtingspunten voor bacteriën die op hun beurt weer het biologisch evenwicht in de vijver stimuleren. ●

M E I / J U N I 2008 N o o rd e rland

77

Waterla nd Steeds vaker kampt de vijverbezitter met ongewenste bezoekers.

Een van de bekendste is de blauwe reiger. Een andere bezoeker die graag vis op zijn menu ziet, is de kat.

Het houden van een vijver lijkt een onschuldige bezigheid, maar toch ligt het gevaar op de loer.

Natuurlijke

vijanden

Nog niet lang geleden was de reiger enkel tijdens de winterperi-

indringers tegen te gaan is het plaatsen van een vijvernet. Het net

ode bij een vijver te vinden. Toch bezoekt de reiger een vijver nu

spant u eenvoudig over uw vijver heen. De netten zijn in diverse

frequenter in de warmere maanden. Op zich niet gek. Waar vis is

kleuren en maten verkrijgbaar. Het is echter niet de meest fraaie

te vinden, daar staat een reiger. Een blauwe reiger is voor een vis

oplossing. Een meer rigoureuze aanpak is het aanleggen van een

nauwelijks te constateren. De reiger kan urenlang stilstaan bij de

schrikdraadinstallatie.

waterkant, zonder opgemerkt te worden. Doordat de vissen vaak niet diep genoeg weg kunnen duiken en een vis vrij nieuwsgierig is

Het kleine gevaar

aangelegd, voorziet de vijver de reiger ongewenst van voedsel.

Vissen kunnen allerlei ziekte krijgen. Dat duidt vaak op bacteriële

Makkelijker kan het niet voor een reiger.

infecties. Er zijn zalfjes in de handel waarmee de ontstekingen kunnen worden behandeld. Naast schimmel-, virus- en bacterie-

Het sluipende gevaar

aandoeningen, kunnen vissen ook geplaagd worden door

Een tweede indringer is de kat. Een kat wil regelmatig wel eens een

parasieten. De parasietsoorten zijn talrijk en kunnen zowel

visje meepikken. Door zijn pootje in het water te laten zakken,

in- als uitwendig voorkomen. Parasieten ontstaan als er in het

kan hij eenvoudig een vis uit het water tillen. Vaak is dit slechts

wild gevangen vissen in uitgezet worden, door waterplanten

speels gedrag en zal de kat niet eens tot het consumeren van uw vis

uit openbare wateren in de vijver of door natuurlijke voedsel-

overgaan. Een simpele en goedkope remedie om deze ongewenste

diertjes. ●

ADEMHALING Een vijver moet kunnen ademhalen. Zuurstofplanten zijn daarom onmisbaar voor planten en vissen. Overdag zetten de zuurstofplanten CO2 om in zuurstof. ’s Nachts gebeurt het omgekeerde.

Dan wordt zuurstof omgezet in CO2. Bij extreme hitte kan dit zuurstoftekort veroorzaken met alle gevolgen van dien.

Een paar zuurstofbolletjes standaard in de vijver kunnen rampen voorkomen.

78

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

VIJVERSLATIJN In het vijverwater zitten allerlei onzichtbare stoffen en chemische verbindingen. Een lesje vijverslatijn.

De kwaliteit van het water wordt bepaald door de stoffen die erin opgelost zijn. De concentraties van een groot aantal van de in het water opgeloste stoffen zijn met een aantal tests eenvoudig zelf vast te stellen. Deze tests zijn kant en klaar bij onder meer tuincentra te koop.

CO2 en O2 Koolstofdioxide (CO2) en zuurstof (O2) behoren naast de voedingsstoffen tot de belangrijkste stoffen die zich in het vijverwater bevinden. Beide stoffen zijn onmisbaar voor de groei van planten en het leven van vissen. Koolstofdioxide wordt voornamelijk geproduceerd door micro-organismen (bijvoorbeeld bacteriën) in de vijver. Dit doen zij zowel overdag als 's nachts. Daarnaast zetten waterplanten zuurstof in koolstofdioxide om, zij het in beperkte mate. Dit gebeurt vooral 's nachts.

Planten, en dus ook waterplanten, nemen overdag met behulp van zonlicht koolstofdioxide op en zetten het kooldioxide in zuurstof (O2) om. Dit proces wordt fotosynthese genoemd.

KH Als er te veel koolstofdioxide in het water zit, dan wordt dit via een chemisch proces aan het in water aanwezige calcium en magnesium gebonden. Het resultaat van dit proces is carbonaat.

Water wereld

De hoeveelheid carbonaat in het water wordt de carbonaat-

Een waterval wordt gekenmerkt door een min of meer

hardheid (KH) genoemd. Een goede carbonaathardheid ligt

natuurlijk verloop van de waterstroom langs meerdere niveaus.

tussen de 6 en 10 DH (Duitse Hardheidsgraden)

De beste manier om dat verloop zo natuurgetrouw mogelijk in de vijver aan te brengen, is uiteraard wanneer de tuin van nature een

PH De zuurgraad (PH) van het water is op de plantengroei en

heuvelachtige glooiing heeft. Dit is echter niet altijd het geval.

op de ontwikkeling van het vissenbestand van invloed. De

Als de tuin groot genoeg is, kan de glooiing worden gecreëerd

zuurgraad wordt aangegeven met behulp van de pH-waarde.

door extra grond aan te brengen. Indien de aanleg van de waterval

Voor tuinvijvers mag de zuurgraad tussen pH=7 en pH=8

tegelijkertijd met de aanleg van de vijver plaatsvindt, kan de

schommelen. Bij een zuurgraad beneden 6,5 kunnen water-

afgegraven grond uit de vijverkuil gebruikt worden. Als de

planten bijna niet meer groeien, en gaan vissen zelfs dood. Een

ruimte in de tuin beperkt is, kan gekozen worden voor een

te hoge zuurgraad heeft weliswaar geen nadelige gevolgen voor

muurtje waarlangs het water de vijver in kan stromen. Een

de vissen, maar is funest voor de groei van waterplanten.

kostenbesparend en minder arbeidsintensief alternatief vormen de kunststof watervalvormen. . De watervalvormen zijn leverbaar

NO3 en PO4 Nitraten en fosfaten zijn de belangrijkste

met een aangebrachte (rots)bodemstructuur, maar zijn ook 'kaal'

voedingsstoffen voor plantaardige organismen, dus voor alle

te koop en daarna zelf op te sieren met stenen. Sommige

waterplanten in de vijver, maar ook voor de algen. Nitraten en

watervalvormen hebben een reservoir waardoor - ook als de pomp

fosfaten komen op diverse manieren in de vijver terecht. De

voor de waterval is uitgeschakeld - een laagje water in de bovenste

grootste hoeveelheden komen bij de afbraak van plantenresten,

niveaus blijft staan. Dit zorgt ervoor dat de waterval er natuurlijker

bladeren en ander organisch afval door micro-organismen vrij.

uitziet.

In een goed functionerende vijver met voldoende plantengroei, vormen deze vrijkomende voedingsstoffen geen probleem. De

Fontein

waterplanten nemen de voeding op en zetten die in bladgroen

Er zijn kant-en-klare fonteinen met diverse sproeikoppen te koop,

om. Wanneer de hoeveelheid voedingsstoffen zodanig

die zo in de vijver gezet kunnen worden. Voor de installatie van

toeneemt dat de aanwezige waterplanten niet meer alles kunnen

de fontein is het belangrijk aandacht te besteden aan aspecten als

opnemen, ontstaat er een probleem. Een voedingsoverschot

de richting van de fonteinstraal en de hoogte van de fontein boven

betekent namelijk automatisch algengroei.

de waterspiegel. ●

M E I / J U N I 2008 N o o rd e rland

79

Waterla nd

Open tuinen Het is weer open-tuinen-tijd. Onderstaande

zonsopgang tot zonsonder-

Kolham

gang. VVV-steunpunt,

De Tuinerie

Hoofdstraat 96, Beetsterzwaag,

Vrouwenlaan Voor 12,

tel. 0512-381166.

9615 TB Kolham.

Entree: vrijwillige bijdrage.

Tel: 0598-397009/ 06- 20190367.

adressen hebben ook een vijver in de tuin.

Sint Annaparochie

Internet: www.de-tuinerie.nl.

Handig om inspiratie op te doen! Kijk voor

Dirk en Wilma Dankert

Romantisch Engelse tuin van

Langhuisterweg 32,

1200 m2 rondom een wit huis

9076 PK Sint Annaparochie.

met tuinkamers op kleur, hagen,

Tel: 0518-401555.

vijver, tuinhuisje met veranda,

Open: van mei tot half juli op

moestuin, wilde bloemenweide

het volledige overzicht op www.opentuinennet.nl

Friesland

afspraak, open tuinen weekend

met fruitbomen. Open: 25 mei,

Tel: 0512-352314.

het tweede hele weekend van

22 juni, 27 juli, 31 augustus van

Internet: www.vijvertuin

juli.

13.00 - 17.00 uur; 28 en 29 juni,

dewaterjuffer.nl.

Open: 30 april tot en met 30

Selatuinen

september op maandag,

De Bult 3, 8426 SK Appelscha

woensdag, vrijdag, zaterdag en

Tel: 0516-514992.

op feestdagen van 13.00 - 18.00

Harkstede

Fluitekruid 5, 9363 LD Marum.

Internet: www.selatuinen.nl.

uur..

De Drie Wilgen

Tel: 0594-642524 (na 17.00

Kooilaan 4, 9716 TC Harkstede.

uur). Formele tuin van 900 m2

Open: 15 mei tot 15 september

80

5 en 6 juli van 10.00 - 17.00 uur.

Appelscha

Groningen

Marum Familie J.B. Baljeu

op dinsdag van 9.00 - 17.00 uur

Beetsterzwaag

Tel: 050-4041708.

verdeeld in tuinkamers, borders

en op afspraak

Lycklemah没s

Internet: www.dedriewilgen.nl.

met vaste planten, eenjarigen

Hoofdstraat, Beetsterzwaag.

Kijktuin van 3 ha met rotstuintje,

en siergrassen, diverse hagen,

Augustinusga

Tel: 0512-381955.

vijver, bloemenweide, veentuin,

een vijver, buxustuin en veel

De Waterjuffer

Internet: www.tropischekas.nl.

waterval, landschapstuin.

vormsnoei.

Uterwei 1,

Tuin van 2,5 ha met vijverpartijen

Open: van mei tot en met

Open: mei tot en met september

9284 XL Augustinusga.

en een cultuurhistorisch kassen-

september van donderdag tot

van dinsdag tot en met donder-

complex

en met zondag van 13.00 -

dag van 10.00 - 17.00 uur, na tel.

Open: dagelijks geopend van

17.30 uur.

afspraak (bellen na 17.00 uur).

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

Midwolda

Open: van mei tot en met

en een weelderige plantengroei

augustus; van mei tot en met

Tuin familie Brul

september op donderdag,

en bestaat uit verschillende

oktober op afspraak.

Hoetslaan 12, 9681 CM

vrijdag en zaterdag op afspraak

afdelingen, zoals een siertuin

Midwolda.

en op de open tuinen dagen

met borders, kruidentuin met

Hijken

Tel: 0597-552806.

Groei en Bloei op 21 en 22 juni.

fruitbomen, moestuin, vijvertuin

Roos Keramiek

met twee grote vijvers, een grote

Meerweg 9, 9415 TC Hijken.

Internet: www.arjaredi.nl.

Tuin van ongeveer 20 are met

Eerste Exloërmond

bostuin en kweektuin.

Tel: 0593-524150.

3 vijvers (een natuurlijke, een

De Hondsrugtuin

Open: van mei tot en met

Internet: www.roos-keramiek.nl.

met folie en een strakke), een

1e Exloërmond 12,

september op afspraak.

Tuin van 7500 m2 waarvan de

waterval met beekje door de

9573 PA Eerste Exloërmond.

tuin, een grote volière en uitzicht

Tel: 0599-671553.

Hoogersmilde

elkaar verbonden zijn. Met

op het Midwolderbos.

Internet: www.hondsrugtuin.nl.

De Koningstuin

rozen, vasteplanten, heesters,

Open: van 13 mei tot en met

Een tuin van ongeveer 3000 m

Schultestraat 16, 9423 PL

grassen, vruchtbomen,

september elke zondag vanaf

omgeven door een windsingel,

Hoogersmilde.

fonteinen, water en keramiek.

12.00 uur.

met borders op kleur, hosta's,

Tel: 0592-459648.

Open: op afspraak.

Japanse tuin, grassen, meerdere

Engelse landschapstuin van

Entree: ? 3,50 p.p. incl. koffie of

vijverpartijen.

5500 m2 met grote vijver,

thee. Open dagen: tweede

Open: 11 en 12 mei, 14 en 15

een beek, tuinhuis, heidetuin en

weekend in juni tijdens de Kunst

juni, 12 en 13 juli, 9 en 10

bijzondere vaste planten.

en Cultuur Vierdaagse van

Assen

augustus van 11.00 - 17.00 uur

Open: alle weekenden in mei

Midden Drenthe en het Groei en

Marja's Cottagegarden

en van april tot en met oktober

(Rododendrondagen), 21 en 22

Bloei Weekend.

Cypreslaan 16, 9401 RE Assen.

op afspraak.

juni, 19 en 20 juli, 23 en 24

Drenthe

delen op natuurlijke wijze met

2

Tel: 0592-311230.

Internet: home.wanadoo.nl/

Holsloot

marja-cottagegarden.

Loes Barendregt en

In een rustige parkwijk in Assen is

Piet Faber

een romantische, natuurlijke

Vleddersweg 3,

LET OP

tuin gecreëerd op ruim 1400 m2

7845 TK Holsloot.

Dit overzicht is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld. Er kunnen

met vaste plantenborders,

Tel: 0591-630245.

echter altijd wijzigingen optreden in de data en openingstijden.

grassenhoek, buxusvakken,

Tuin van 6500 m2 die zich

Voorkom teleurstellingen, informeer daarom vooraf altijd nog

kruidentuin, vijver en kleinfruit.

kenmerkt door strakke vormen

even bij de desbetreffende open tuin.

M E I / J U N I 2008 N o o rd e rland

81

Waterla nd Haveman kwekerijen &

Voor aanleg

hoveniersbedrijf

en onderhoud van vijvers, vijver-

Ter Aardseweg 3 9406 XN Assen

folie, voorgevormde bakken,

Voor advies over vijver, aanleg en

pompen en de daarbij behoorde

vijverartikelen.

accessoires.

DRENTHE

www.haveman-hoveniers.nl

www.tuincentrum-dekoning.nl

Tuincentrum Corporaal

Gro e n c e n t rum Hoogeveen

Bos Heerenveen B.V.

Noordzijde 147, 9515 PD

Nijstad 11, 7909 HS Hoogeveen

Domela Nieuwenhuisweg 1,

Gasselternijveenschemond

Tel. (0528) 251380.

8448 GK Heerenveen

Verkoopt vijver benodigheden,

Voor vijverartikelen zoals folie, fil-

Alles voor tuin, dier en vijver.

zoals fonteinpompen en filters.

ters e.d. en een goed advies.

www.bostuinendier.nl

Tuinscala Hoogeveen

G a a rdenier Tuincentrum

Gruppen Vi j v e rtechniek bv

Europaweg 8, 7903 TM

Walperterwei 47b, 8731 CD

De Weidenweg 8, 7961 LP

Hoogeveen

Wommels

Ruinerwold

Aanleg en onderhoud, ornamen-

Ruim assortiment bloemen, plan-

Verzorging van vijvers, ook

ten en verlichting, pompen en fil-

ten, tuinbenodigdheden, vijver-

zwemvijvers.

ters, vissen, waterplanten.

materialen en sfeerartikelen.

www.tgruppen.nl

www.tuinscala.nl

www.tuincentrumgaardenier.nl

Handige adressen Op zoek naar informatie over vijvers? Een rondgang over internet kan al heel verhelderend werken.

Ook een bezoek aan een tuincentrum of een vijver-speciaalzaak in de regio is zeer aan te raden.

www.tuincentrumcorporaal.nl

WEBSITES

Aqua Design

De Boer Tuinaanleg en

J o u re Tuincentrum

www.vijvervoorbeeld.nl

Romestraat 17-19 9403 DT

O n d e rh o u d

Vegelinsweg 11, 8501 BA Joure

www.tuinfo.nl

Assen. Vijver- en aquariumadvies-

Hoofdvaartsweg 104, 9406 XD

Tel. (0513) 416750.

www.bijbart.com

centrum voor particulier en bedrijf.

Assen. Alles voor in en om de vijver.

www.aqua-design.nl

www.groenrijk.nl

GRONINGEN

Vossebeld Vijvers

Wolverlei Tuincentrum

Nuver Hoveniers/

Brasem 57, 7908 WC

Wolvenweg 2, 7963 BG Ruinen

Groenvoorzieningsbedrijf

Tuindorado: vestigingen in

Hoogeveen

Tel. (0522) 471267

Waterhuizerweg 23, 9753 HP

Drachten en Gorredijk.

Gespecialiseerd in aanleg en ont-

www.tuindorado.nl

werp van diverse soorten vijvers

TUINCENTRA MET VIJVERAFDELING

Haren. Alles voor vijvers, zwem-

FRIESLAND

vijvers en waterpartijen.

zoals traditionele vijvers, koivijvers

www.hovenier-nuver.nl

Intratuin: vestigingen in

of zwemvijvers.

Groenrijk Hans Menken

Drachten, Leeuwarden,

www.vossebeldvijvers.nl

Kruisweg 36 8432 PS Haule

Koi- en Vijvercentrum

Binnen de vijverafdeling ook

Noord-Nederland

Gro e n c e n t rum

Japanse koi's. Ook voor folie,

Ulgersmaweg 1, 9731 BJ

H a rrie Boerh o f

filters, pompen, voer etc.

Groningen. Vijverwinkel met 13

Tuinland: vestigingen in Assen

Honingvlaken 10, Dwingeloo

www.hansmenken.nl

binnenbassins met o.a. Japanse

en Groningen. www.tuinland.nl

Dit Groencentrum omvat onder

Winschoten, Emmen en Meppel. www.intratuin.nl

Koi en alle producten om de vijver

meer 42 modeltuinen, waarvan

DoKoi

optimaal te laten functioneren.

Praxis Megastore &

vele met vijvers.

Gouden Boers 4, 8607 KE Sneek

www.koicentrumnoord.nl

Tuincentrum: vestigingen in

www.harrieboerhof.nl

DoKoi Japanse Koi Karpers is

Assen, Leeuwarden (Hemrik),

gespecialiseerd in alles wat met

B o e rma Sierviskwekerij

Groningen (Damsterdiep).

Tuincentrum Bodenstaff

vijvers en het houden van vissen en

Boslaan1, 9915 TH ’t Zandt

www.praxis.nl

Kanaalweg 26, 9422 BB Smilde

koikarpers te maken heeft.

Gespecialiseerd in het kweken van

Breed assortiment met een grote

www.dokoi.nl

koi en voor vijverproducten zoals

Welkoop: Met tientallen

variatie van tuinartikelen en

folie, lampen, filters, pompen e.d.

vestigingen in Noorderland.

vijverartikelen.

De Koning Tuincentra

www.welkoop.nl

www.tuincentrumbodenstaff.nl

Meerweg 3, 8507 CA Rohel

Een overzicht van handige adressen 82

N o o rd e rland MEI/JUNI

2008

www.sierviskwekerijboerma.nl

in Noorderland