T E K S T İ L
E L
K İ T A B I
2.2.2.4. Tekstüre İplikler Lif çekimi sonrası, düzgün yüzeyli, sert ve kaygan bir vaziyette bulunan filamentlerin değişikliğe uğratılarak hacimli ve elastik hale getirilmesine tekstüre işlemi denir. Tekstüre işlemi ile ipliğin hacim, uzama ve elastikiyet özellikleri arttığından ipliğin tutumu iyileşmektedir. Ayrıca, hacimlilik sayesinde ipliğin hidroskopik ve ısı alma yetenekleri de artmaktadır.
2.2.2.4.1. Tekstüre İşlem Metotları Büküm metodu ile kıvrım verme. Sıkıştırma kutusu ile kıvrım verme. Dişli mekanizması ile kıvrım verme. Örme-Sökme ile kıvrım verme. Bıçakla kıvrım verme. Hava jeti ile kıvrım verme.
2.2.2.5. Puntalı (Boğumlu) İplikler Düz polyester ipliklerde veya continued tekstüre ipliklerde iplik maliyetini düşüren bir işlemdir. Bu işlemle, büküm ve haşıl işlemleri elimine edilir. Bükümsüz continued düz ipliklerde flamentlerin birbirinden daima ayrılma eğilimleri vardır. Bu şekilde işletmelerde kullanılmaları güçtür. Bu güçlüğü ortadan kaldırmak için ipliğe büküm verilir. Bükümün verilmemesi durumunda, iplik belli aralıklarla puntalama işlemine tabi tutulur. (100-130 boğum /mt) Punta işlemi nedeniyle iplik boğumlar halindedir. Boğumlar sebebiyle lifler birbirini tutacağından, işletmede çalışma kolaylığı sağlar. Puntalı iplikler genelde çözgü ipliklerinde kullanılır. Bundaki amaç, haşıl işlemini ortadan kaldırmaktadır. Maliyeti düşüren bir faktör olması nedeniyle kullanımı yaygınlaşmaktadır. İplikteki boğumlar sayesinde bu tür iplikten yapılan kumaşlarda iplik kayması da az olmaktadır. Burada dikkat edilecek en önemli husus, punta izlerinin kumaş üzerindeki rahatsız edici etkilerinin takibidir. Üretimin ilk safhasında bunu tespit etmek mümkündür. İplik siparişlerinde, iplik numarası dışında aşağıdaki hususları da belirtmek gerekir. Kesitteki elyaf sayısı veya lif inceliği, lif kesitinin şekli (yuvarlak trilobe vs.) ,büküm durumu (bükümsüz, bükümlü, puntalı), rengi (ham veya renkli), parlaklığı (mat, yarı mat veya parlak),hacimliliği (düz, tekstüreli veya yüksek hacimli) , büküm yönü (S veya Z) İki veya daha çok sayıda ipliğin bir arada bükülerek sarılması işlemine büküm denir. Bu işlemin amaçlarını birkaç noktada toplayabiliriz. İpliğin düzgünlüğünü ve parlaklığını arttırmak, ipliğe mukavemet kazandırmak, iyi bir tutum vermek, ipliğin içindeki gerilmeleri dengelemek ve titreşime dayanabilecek bir duruma getirmek. Burada amaç, sadece tek bir iplik kullanarak elde edilmeyen görünüm ve özellikleri, iki veya daha çok sayıda iplik kullanarak elde etmeye çalışmaktır. İki ipliğin bir araya bükülmesinde de etki aynıdır. Çift kat iplik kendini oluşturan tek kat iplikten daha düzgün olur. Tek kat iplik mukavemeti, o ipliğin en zayıf noktası demektir. Diğer bir deyişle, gerilim altındaki iplik en zayıf noktasından kopar. Fakat beraber bükülmüş iki ipliğin en zayıf noktalarının bir araya gelme ihtimallerinin çok az olmasından ve iki ipliğin beraber bükülmesinden dolayı mukavemet artacaktır. Tek kat ipliklerde ne kadar büküm verilirse verilsin, dokumada çözgü olarak kullanılmazlar. Çünkü, dokuma tezgâhlarının titreşimine dayanamayıp gevşerler. Lifler, birbiri arasından kayarak ipliğin kopmasına neden olur. 19