WHAT!
3,95€
Galileo Galilei
Leonardo da
vinci
Fray Luis
Beatriz Galinda
Miguel Angel
AURKIBIDEA
TUTORETZA DENBORA PASAK
Laberintoa
Amaierako puntua
Hasierako puntua
Hizki-sopa
5 desberdintasunak aurkitu
Sudoku
POR ANA CENTENO
MATEMATIKA OILAR BORROKA
POR ANA CENTENO
ANTONIO MARIA FIORE:
Boloniako eskolako matematikari italiarra izan zen, hirugarren graduko ekuazioaren ebazpenaren egiletzarekin lotutako gatazketan parte hartu zuena. Dal Fiore-k "erronka publiko matematiko bati" erronka bota zion Tartagliari. Tartagliak Dal Fiore irabazi zion.
NICCOLO FONTANA TARTAGLIA
Matematikaria (1499 Brescia, Veneziako errepublika, 1557 Venezia, gaur egun Italia) Niccolo Fontana, Tartaglia izenez ezaguna, Brescia Veneziako Errepublikan jaio zen 1499an eta 1557ko abenduaren 13an hil zen Veneziako hirian, gaur egun Italiakoa dena.
LUDOVICO FERRARI:
Ludovico Ferrari (1522-1565) matematikari italiarra izan zen, laugarren mailako ekuazioen ebazpena aurkitzeagatik ospetsua. Girolamo Cardanoren ikaslea izan zen eta aljebran ekarpen handiak egin zituen.
MATEMATIKA OILAR BORROKA
POR ANA CENTENO
SCIPIONE DEL FERRO:
Scipione del Ferro italiar matematikari bat izan zen, 1515 inguruan hirugarren graduko ekuazioa ebazteko metodo bat aurkitu zuen lehen aldiz.
GIROLAMO CARDANO:
Errenazimentuko mediku, biologo, fisikari, kimikari, astrologo, astronomo, filosofo, idazle, jokalari eta matematikari italiar bat izan zen. Cardanok lehen autobiografia modernoetako bat idatzi zuen, eta probabilitatearen sorrerako pertsonaia nagusietako bat izan zen.
GIZARTE VENUSEN JAIOTZA BOTTICELLI
SARRERA
Sandro Botticelli margolari errenazentista egindako margolana da Venusen jaiotza. Tenpluan egina dago mihise gainean, eta 278,5 cm zabal eta 172,5 cm garai da. Botticellik 1486an sortu zuen Venusen jaiotzaren kuadroa,.
Koadro hau bere garaian obra iraultzailea izan zen, inolako erlijio osagaiek justifikatzen ez zuen biluzi bat aurkezten zuelako argi eta garbi, baita kristautasunaren aurreko mitologia greko-erromatar klasikoko gaia ere.
AMAIERA
Venusen gainetik erortzen diren arrosek maitasunari egiten diote erreferentzia.
Koadro honen modeloa Simonetta Cattaneo Vespucci.
Venusen jaiotzaren mezuak arima adierazten du eremu espiritualetan gorpuzteko bidean.
GIZARTE KAPERA SISTINO MIGUEL ANGEL
SARRERA
Kapera Sistinoari izena Sixto IV.a Aita Santuagatik jarri zioten, hark berritu zuelako. Kaperak 40,9 metroko luzera, 14 metroko zabalera eta 20,7 metroko altuera ditu, Bibliako Salomonen tenpluaren neurriak imitatuz. Michelangelok margotu zuen, baina Botticelli, Ghirlandaio eta Perugino ere bertan aritu ziren.
Julius II a Aita Santuak Michelangelori sabai osoa margotzeko eskatu zion. Hasieran ez zuen nahi, baina azkenean munduko margolan ospetsuenetako bat sortu zuen. Bertan biluztasun asko dago, eta hori ez zitzaien gustatu Elizako agintariei Horregatik, urte batzuk geroago, margolan batzuk estali egin zituzten.
INFORMAZIO GEHIGARRIA
Kapera Sistinoa oso garrantzitsua da, bertan Aita Santu berria aukeratzen baitute. Sabaiaren goialdean Jainkoa agertzen da, garrantzitsuena dela adierazteko Bere ezkerreko besoaren mugimenduarekin bizitza ematen ari dela erakusten du. Hasieran, Elizako kardinal batzuk kexatu ziren irudi batzuengatik, baina denborarekin artelan paregabea dela onartu zuten
BITXIKERIAK
Michelangelok debekatutako zuhaitza margotu zuenean, intxaurrondoa aukeratu zuen, sagarrondoa beharrean. Gainera, San Bartolomeren azalean bere aurpegia margotu zuen, agian bere lanarekiko neke edo haserrea adierazteko. Azkenean, Kapera Sistinoa artearen eta historiaren altxor handienetako bat bihurtu da
ENGLISH LEONARDO DA VINCI HELICOPTER
WHAT IS IT? THE NAME AND THE FIELD IT BELONGS TO.
Leonardo da Vinci’s helicopter is called the "Aerial Screw " It is an idea for a flying machine from the Renaissance period It belongs to engineering and aeronautics because it was one of the first designs for something like a helicopter. The idea was that it would spin like a screw and lift off the ground by pushing air down, kind of like how helicopters do today. Although it was never built, it shows how creative Leonardo was
DO WE USE IT NOWADAYS?
We don’t use Leonardo da Vinci’s Aerial Screw today because it was never actually built The technology back then wasn’t good enough to make it work But his idea was pretty cool and helped inspire the creation of modern helicopters, which work in a similar way by using spinning blades to lift off the ground So, even though we don’t use his design, it was an important idea for helicopters today
DOES IT EXIST YET?
No, the Aerial Screw doesn’t exist today like Leonardo da Vinci designed it It was never built or tested back then because the technology wasn’t good enough. But you can see his drawings and models of it in museums, and it’s still an important idea in the history of flying machines
WHERE CAN WE FIND IT?
You can find Leonardo da Vinci’s Aerial Screw drawings and models in famous museums like the Louvre in Paris and the Leonardo da Vinci Museum in Milan. Some other museums around the world also have copies of his designs. His inventions are still super interesting, so many places show them to help people see how smart Leonardo was and how he thought about flying way before it was possible.
ENGLISH LEONARDO DA VINCI
MECHANICALLY DRIVEN
VEHICLE
Da Vinci developed autonomous robots for customers with money. Such a machine could be classified as the first mechanically driven vehicle in history, as well as the first programmable machine it could be programmed to go a specified distance, stop, turn left and travel a specified distance. Da Vinci created it in the year 1478.
WHERE CAN WE FIND IT?
The Leonardo da Vinci National Museum of Science and Technology is located within the facilities of a 16th century Olivetan monastery, near the church of San Vittore in Milan.
POR ANA CENTENO
LEONARDO’S PROJECT
LENGUA CASTELLANA SANTA TERESA DE JESÚS
POR ANA CENTENO
BIOGRAFÍA
Santa Teresa de Jesús nació un miércoles 28 de marzo de 1515. No se sabe dónde nació exactamente, pero hay personas que dicen que nació en la ciudad de Ávila, pero hay otras que dicen que podría haber nacido en la casa de campo del municipio de Gotarrendura, en la provincia de Ávila, y murió un 4 de octubre de 1582, en Alba de Tormes
No tenía estudios reconocidos, porque en aquel entonces las mujeres no podían estudiar. De hecho, saber leer y escribir la convertía en mujer privilegiada y, a la vez, en una mujer sospechosa.
¿POR QUÉ ES CONOCIDA?
Además de llevar a cabo una ingente labor como reformadora de la orden carmelita, produjo algunos de los textos más importantes del movimiento místico español del siglo XVI. Como por ejemplo: “El camino de perfección y el castillo interior” y “Las moradas”. Junto al “Libro de la vida”, autobiografía escrita bajo la dirección de su confesor, estos textos constituyen una parte fundamental de su legado. Cuando Teresa se encontró con varias monjas, decidieron formar diferentes grupos para inculcar una serie de valores.
DATOS
CURIOSOS
Se llamaba Teresa Sánchez de Cepeda Dávila, aunque generalmente usó el nombre de Teresa de Ahumada hasta que comenzó la reforma, cambiando entonces su nombre por Teresa de Jesús Fue llamada así por su abuela, Teresa de las Cuevas, aunque en aquel entonces no había ninguna santa con ese nombre.
LENGUA CASTELLANA
BEATRIZ GALINDO
BIOGRAFÍA
Beatriz Galindo nació en 1465 en Salamanca y murió el 23 de noviembre de 1534 en Madrid. Beatriz, más conocida como La Latina, fue una escritora española que escribía en latín, normalmente en poesía. Beatriz se casó con Francisco Ramírez de Madrid y tuvieron dos hijos, llamados Ferrán Ramírez Galindo y Nuflo Ramírez Galindo.
¿POR QUÉ ES CONOCIDA?
Beatriz Galindo fue una poeta que escribía en latín, muy conocida en España por sus obras de arte. Fue una humanista española, maestra de la reina Isabel la Católica. A la muerte de su esposo, se retiró de la corte y ejerció mecenazgo caritativo-religioso, fundando un hospital y dos conventos.
DATOS CURIOSOS
PORQUE LE LLAMABAN LA LATINA?
Recibió su apodo por su dominio del latín, gracias a la esmerada educación que recibió desde temprana edad.
Beatriz, por sus grandes obras, ha sido homenajeada con una estación de metro en Madrid que lleva su nombre.
ERLIJIOA LOIOLAKO INAZIO DEUNA
BIOGRAFIA
Inazio Loiolakoa hamahiru anai-arrebako familia bateko gazteena zen. Azpeitiko (Gipuzkoa) Loiolako gazteluan jaio zen. Kolonek Amerika aurkitu zuen eta Borgia Aita Santuak Pedroren egoitzan ezarri zuen garai berean etorri zen mundura. Martin Lutero urte batzuk lehenago jaio zen (1483). Inazio garaikidea izango zen Calvino, Rabelais, Erasmo, Makiavelo, Cervantes eta Tomas Moreren. Gaztea zen oraindik Arévalora Juan Velázquez de Cuéllar Gaztelako diruzain nagusia zerbitzatzera joan zenean. Gero, Nafarroako erregeordea zen Nájerako dukea zerbitzatuko zuen.
ELKARREKIN PARISEN
Frantziskok eliz-ibilbide bat hartu zuen eta 1528an
Parisera joan zen Sorbonako Unibertsitatera, non Loiolako Ignazio ezagutu zuen, eta harekin batera Jesusen Lagundia sortuko zuen gero. 1539an Aita Santuari aurkeztu zion Jesusen Lagundia berriaren plana moldatzen lagundu zioten unibertsitate ikasketak hasi erdi adinean.
ERLIJIO XABIER FRANTZISKO
BIOGRAFIA
Xabier Frantzisko jaio zen 1506ko apiliraren 7an eta 1552 abenduaren 3an hil zen. Aita, Juan de Jaso, Nafarroako Errege Kontseiluko burua zen garai hartan, eta ama, Maria de Azpilicueta, familia noblekoa. Frantzisko Nafarroaren haurtzaroan gerra eta indarkeria handiak jasan zituen. Bere anaia nagusiak, Miguel eta Juan, Don Federico de Toledoren armadarekin borrokatu ziren, eta bere aitak Juan de Albret erregeari lagundu zion Irunberriko gaztelura ihes egiten.
GAUR EGUN
Jesusen Lagundia aurkitu zuen, mundu osoko ordena katoliko bihurtu zen erlijio-hezkuntza eta debozioa bultzatuz.
FISIKA-KIMIKA
URMAELA
OINARRIZKO INFORMAZIOA
Urmaela ura biltzeko eraikitako lurrez inguratutako ur putzua da, helburu utilitarioekin, hala nola ureztatzeko, arrainak hazteko, etab , edo apaingarri hutsarekin
Ur-zuloa oso handia edo oso sakona ez den ur-espazio bat da, hiru edo lau metrotik gorakoa
ESKOLETAKO URMAELEN SAREA
1. Eskoletako Urmaelen Sarea (EUS) eskola inguruan urmaela edo putzua duten eta eremu hori erabilera didaktikorako erabiltzen duten Euskal Herriko ikastetxeen sarea da Bere helburu nagusia eskola horien arteko lotura sustatzea eta esperientziak partekatzeko aukera ematea da.
2. Urmael bat eukitzeko bi balditza daude bat da 1800 euro eukitzea eta bestea eskola batean lekua eta terreno bat eukitzea.
3. Eskoletako Urmaelen Sarea 45 eskola hartzen dute parte sare honetan.
4 Funtzio askoren artean, urmael batek ureztatzeko ura ematen digu, giro-tenperatura erregulatzen du mikroklimak sortuz, muga-eremuak sortzen ditu eta lorategi bateko fauna osagarri espezie ezberdinentzako habitata sortzen du.
URMAELEN GARRANTZIAK
Korridore ekologiko gisa jarduten dute, herrien arteko konektibitatea bultzatuz, biodibertsitate-gordailu gisa jarduten dute, eta onura ugari ekartzen dizkiote gizarteari
ANIMALIAK URMAELETAN
Urmael batean animalia hauek aurkitu ditzakegu: igelak, apoak, libelulak, dortokak, ur-sugeak, zizareak, barraskiloak, bareak eta arrain mota desberdin. adibidez karpak, tenka eta ibaiei lotutakoak (pika eta angula).
TEKNOLOGIA ARGAZKIA LEONARKO
DA VINCI
ZER EGIN DUGU?
Argazki honetan Cavarekin egin dugu
Leonardo Da vinci Eibarko kale batean.
Argazki hauek AA (adimen artifizialarekin) egindak daude eta
bestean bezala Leonardo Da Vinci Eibarko kale batean dago.
EUSKERA INESA GAXEN
SARRERA:
Inesa Gaxen 1566an jaio zen Nafarroan eta XVII mendean hil zen baina ez dakigu ziur non hil zen baina esaten dute kartzela
NOR ZEN INESA GAXEN?
Inesa Gaxen bere hizkuntza eta ohiturak tinko defendatu zituen emakume ausarta bat izan zen.
EUSKERA INESA GAXEN
BIZITZA
Hogei urtez irunen bizi izan zen, eta beste zazpi urtez Hondarribian, 1611an bi haur Isabel Garcia eta Isabel Aranok sorgin keriazko praktika egin zituela eta leporatu zioten
EMAKUME AINTZIDARIA
Inesa Gaxen historiara pasa zen bere aurka jarritako sorginkeria salaketa bakoitzaren aurka defendatzeagatik.
ZERGATIK IZAN BEHARKO GENUJE GOGOAN? Histroian maiz gertatu izan zen bezala, emakumea bihurtu zen bere aztarra.
EUSKERA
MARIA ZUGARRAMUNDIKOA
SARRERA:
Zugarramurdiakoa XVII. mendeko emakumea izan zen, sorgintzat hartua. 1610ean, Logroñoko epaiketan hainbat emakume bezala, sorginkeria salaketak jasan zituen.
NOR ZEN INESA GAXEN?
Zugarramurdiko sorgin auzian nabarmendu zen. Bere aitormenek beste hainbat emakume auziperatu zituzten, eta epaiketa handien abiapuntua izan ziren.
BIZITZA
Maria baserri giroko emakumea zen, sendabelarren jakintza zuena. Inkisizioak sorginkeria leporatu zion, eta Logroñoko sorgin epaiketan auzipetu zuten Torturapean erritu magikoak aitortu zituen, nahiz eta horiek gezurrezkoak izan.
EMAKUME AINTZIDARIA
Sendabelarren jakintza eta naturarekin zuen harremana oso garrantzitsua zen. Emakume aintzindaria izan zen, nahiz eta garai hartan ez ulertu haren ekarpena.
ZERGATIK
Gogoan izan beharko genuke historia horretatik ikasteko eta emakumeen aurkako injustizia gehiago ez errepikatzeko. Gainera, natura eta sendabelarren jakintza ondare garrantzitsua dira.
HURRENGO EDIZIOAK
martxoaren 30etik aurrera
Egilea: Aitor Colmenero
Egilea: Endika Garcia
Egilea: Ane Gallastegui
Telma Ferreiro, Ane Gallastegui, Aitor Colmenero eta Endika Garcia