Numm
er 0
Welkom op Pretpark Poëzie, een pretpark in aanbouw. Het begin is er! Wil je meewerken aan de verdere totstandkoming van Pretpark Poëzie? Graag! Op de laatste pagina’s lees je hoe dat kan. Het idee achter Pretpark Poëzie is dat er voortdurend gedichten toegevoegd worden. Gedichten kunnen ook weer afvallen. Gedichten zullen wel móéten afvallen, want er werd veel meer werk ingestuurd en geselecteerd dan werd verwacht. In december 2015 kwam het nulnummer van Pretpark Poëzie met de oproep om gedichten in te sturen. Daaraan is flink gehoor gegeven. Er kwamen meer dan vijftig gedichten binnen en nadat de selectie voor dit eerste nummer was afgerond nóg eens vijftig. Die worden in de komende periode door de redactie bekeken.
2
Uiteraard kan iemand niet in zijn eentje bepalen welke gedichten geschikt zijn voor opname in Pretpark PoĂŤzie, en daarom is een redactie gevormd: Jos van Hest (lees zijn gedicht op bladzijde 22), Kate Schlingemann (lees haar gedicht op bladzijde 7) en Ted van Lieshout. Er zijn wat beginnersproblemen: als het goed is werken alle links, maar sommige zijn beter herkenbaar als link dan andere. In een later stadium hopen we daarin meer uniformiteit aan te kunnen brengen.
Onzichtbaar Ik ren door een veld vol rucola. Niemand weet dat ik besta. Ik ben dat beestje in de sla.
Jeanet Kingma
4
Golf Een grote golf verrast De viskraam op de markt. De visboer watertrappelt met zijn handen in de zij. Zijn geslachte vissen worden levend en zwemmen om hem heen. Haringen glinsteren van zilver en palingen van goud. De lekkerbekjes trekken hun krokante jasjes uit. Dan lokken ze hem mee. De visboer roept zijn vrouw. Zij haalt gauw de kinderen. Zo vertrekken ze naar het zuiden en als de zeekraal in het warme water roert, kriebelt het onder hun armen. Kieuwen.
Jeanet Kingma
Kermis
Attractie
Ligt vroeg in bed. Heeft genoeg gedronken. Hoort het lawaai van het kermisterrein. De mensen hebben er pret. Ze schieten op elkaar. Ze zijn, ze waren en ze stonken.
Wij waren al naar het Dolfinarium geweest en de Drunense Duinen en toen moesten we van mama ook nog naar de nieuwe vriendin van papa, die we van onszelf eigenlijk nergens
Ze noemen dat genieten. Luid versterkt kondigt zich het einde aan en het begin van iedere nieuwe ronde. Je hebt er tenslotte voor betaald.
voor nodig hebben, en ze is ook helemaal geen attractie, maar gewoon iemand op wie papa verliefd is geworden toen het eindelijk mocht. Mama heeft gezegd dat papa heeft gezegd dat
Je maag draait zich nog eens om een suikerspin, je sliert en slingert schreeuwt het uit. Braadworst. Je wordt er als vanzelf verdrietig van.
tante, zoals we haar moeten noemen, hem in luttele dagen het geluk bracht dat mama in nog geen jaren voor elkaar kreeg. Wij weten niet wat luttel is, maar het zal wel iets te maken
Ik, die zich onbeweeglijk houdt, een vorst, die veinst nog wat te denken. Denkt stop. Denkt dorst. Een kamer verderop zijn lief: Victoria!
hebben met lul, want dat is papa volgens mam, en wij vinden dat ook, want wij hóéven geen attractie. Wij willen meer zakgeld, maar dat kan niet omdat papa onze centen uitgeeft aan háár.
Haar bed. Oordoppen in, slaapmasker op. Zij hebben nooit pret. Wij niet. Prijs God.
F. Starik uit: STAAT (Amsterdam, Nieuw Amsterdam 2015)
Dit gedicht is van Ted van Lieshout. Zijn nieuwste bundel is medio december verschenen bij uitgeverij Leopold en heet: Rond vierkant vierkant rond. Dit gedicht staat daar niet in. 6
Kloof We gingen met z’n allen. Mama had geen zin. Natuurlijk was dit typisch weer zo’n jullie-vaderding: niks zeggen over hoe en wat en waar precies Papa zei: dat is juist het leuke, niet alles al te weten. Eenmaal daar begon de klim naar boven. Mama protesteerde: alweer had papa het verkeerde jaargetij gekozen: zómer tussen hete rotsen en het waaide op die hoogte echt verschrikkelijk gemeen dat hij nooit normaal eens liggen wou op zo’n palmenstrand beneden. Jij, zei papa had water moeten kopen, touw, een klep tegen de zon, anti-transpiratieschoenen om kilometers droog te lopen Hij trok zijn veters zo strak aan dat er geen speld meer tussen kon. Wij probeerden ongemerkt steeds verder achterop te komen. Maar ik, maar jij ging mama door...papa schreeuwde: Terug! Een kloof! Samen balanceerden zij en wij op afstand dachten allebei zullen wij een zetje geven, lekker spugen in dat gat, roepen: Hé is het leuk daar in de schaduw? Wij zijn jullie stomme ruzies namelijk helemaal zat!
Kate Schlingemann Kate Schlingemann is dichter en kinderboekenmaker. Werk is opgenomen in verschillende literaire tijdschriften en bloemlezingen, o.a. De Gids en Querido’s Poeziespektakel. In 2015 verscheen haar eerste bundel Wondermiddel. Ze ontwikkelt schrijfworkshops en geeft poëzieles, en is sinds 2016 als Schoolschrijver en -dichter verbonden aan verschillende basisscholen in Friesland. Klik hier voor een filmpje over Kate
8
Strand Een roodaangelopen meneer en een witgebleven mevrouw zitten op het strand in de zon en hij kijkt naar haar alsof zij de mooiste vrouw op aarde is. Iedereen ziet dat het niet waar is, maar niemand zegt er wat van. Ik zou het dolgraag gaan vertellen en ik zou het ook durven. Maar als er later iemand komt die míj het mooist vindt, wil ik óók niet dat er een kind aangehuppeld komt dat recht in zijn gezicht de waarheid zegt.
Dit gedicht van Ted van Lieshout is gebruikt voor het project Raadgedicht, waarbij één woord wordt weggelaten. De bedoeling is dat je dat woord raadt. Kom meer te weten over Raadgedicht door te klikken. 10
Speaker
Uitvogelen
Boven in de boom hangt een kast met een ronde opening. Hij zendt tonen uit in hoge frequenties. Twee pimpelmezen ontvangen korte golf.
Leg alle brokstukken ontkreukeld voor je neer. Verschuif iets hier en daar en voor je ligt een vogel.
Stroomstootjes leggen honderden rupsen om. Ze verdwijnen in het gat als batterijen. Het geluid zwelt aan. Straks groeit er vlees op vogelbotten en verlaat de laatste mees het nest. Moet je kijken wat een vlinders dat kost. De kast wordt er stil van.
Je keert hem om en om tot hij kan staan, verschikt wat aan zijn staart en op een dag groeien er veertjes. Je gaat op zoek naar goede zaden. Aarzelend eet hij uit je hand. Je praat, eerst woordjes, daarna hele zinnen. Als het donker wordt begint het zingen. Je zwaait met je armen, en roept: ‘Vlieg dan.’ Dan wordt het ongelofelijke mogelijk: ineens klapwiekt hij zich los. Maar ook wat je niet vermoedt gebeurt: hij slingert je op zijn rug en brengt je naar gebieden die je nooit eerder zag.
Jeanet Kingma
Jeanet Kingma
12
Luistervaardigheid Een merelechtpaar had in Winterswijk begin april hun eerste nest gebouwd, op goede stand, een fiere wodanseik met mooie volle kruin en eeuwenoud. De meimaand bleef daar uitermate koud, toen juni aanbrak, lag er nog geen ei. Manlief werd woest: “Voor nop al dat gevrij! Ik stond de hele tijd in vuur en vlam!” ‘Ik zei het toch, je luistert nooit,’ zei zij, ‘ik wou naar Zomerdijk of Warmerdam!’
Inge Boulonois uit: Lichte en Bonte Gedichten (Dordrecht, Liverse 2015)
gisteren was zo’n dag dat ik alles donker dacht dus vannacht dacht ik vlug zeven lieve liedjes droomde me een flierefluit blies me zacht het donker uit nu heb ik al mijn kleuren terug
Berdie Bartels
14
16
Hier stop ik even
Een lichtblauw kleurpotlood De zon is door de stad gezakt, de daken gloeien na. Er brandt iets aan de horizon, zie ik van waar ik sta. Ik kijk nog even door het raam en zie het avondrood. Dan ga ik slapen en ik droom een lichtblauw kleurpotlood. En in de morgen is het donker stilletjes weggegaan. De lucht is licht en heel misschien heb Ăk dat wel gedaan.
Dit gedicht van Ted van Lieshout is op muziek gezet, geanimeerd en gezongen door hemzelf. Je kunt het filmpje hier bekijken.
Hier stop ik even, want nu moet ik eten en de hond uitlaten en natuurlijk naar de wc en daarna weer mijn handen wassen en mijn moeder zal wel weer roepen voor de afwas en morgen heb ik ook nog een proefwerk en Goede Tijden Slechte Tijden begint...zo meteen. Maar ik ga echt verder hoor, vanavond in bed, als m’n zaklantaarn het nog doet. ik moet dus nu wel stoppen, als ik snel ben kan ik nog net nieuwe batterijen kopen.
Martin Bergsma
Was
Ik kijk naar boven er hangt een lijn, ik kan er niet bij, ik ben te klein. Ik kijk naar boven van de was druipt water, ik kan niet bij de lijn misschien wel later.
Cato Weijermans (9 jaar)
18
B matched je out-of-the-box-denken heeft je wereld vol vuur in vlam gezet en je bijna volledig opgebrand na de verhitting spiegelt zich wat overblijft uitgedoofde passie
Beeld: Gabriëlle Westra
griet westra – sms poetry – 160 Een 160 is een sms-gedicht van precies 160 tekens, inclusief wit. Het genre is bedacht door Sofie Cerutti. www.precies160.nl. 20
Bubbalicious als ik smakeloos en niet meer te pruimen ben plak me dan maar op je muur voor altijd gekleefd tussen bontgekleurde bubbelballen ook uitgekauwd stimuleer ik jou
griet westra – sms poetry – 160 Beeld: griet westra
22
De wereldbollen willen naar buiten een jaar lang draaien om de zon en dan weer en weer
dag en nacht dansen om hun eigen as en steeds en steeds met al hun blauwe zeeën, zwarte steden, bruine bergen, groene wouden, met al hun vloeibaar donker vuur van binnen planeten en kometen willen ze zien de Grote Beer, de Kleine Leeuw, het Zuiderkruis, de Slangendrager en het Zwaard van Orion hup het heelal in!
Jos van Hest Beeld: Jan ter Heide Jos van Hest studeerde Nederlands en theaterwetenschappen. Hij is dichter, poëziedocent en publicist. Geeft workshops aan de School der Poëzie, leidt poëziedocenten op en presenteert het Open Podium aan de Openbare Bibliotheek Amsterdam. Is daarnaast ook veilingmeester en gids op een literaire rondvaartboot.
alle dagen dromen
school
meester zegt me stil te zijn. nu wacht ik op mijn beurt. mijn stoel staat scheef. hard hoor ik hoe Harold hoest. ook zie ik Zoë’s zuchten zweven. ik ben al heel lang stil gebleven. iedereen pakt het etui. dus doe ik ook dat ik het zie. kil klikt het knopje van mijn pen. meester ziet hoe vlot ik ben. al heeft de groep iets opgeschreven. ik ben al heel lang stil gebleven. meester loopt langs iedereen. hij heeft een rechte route. ik wiebel want ik wandel niet. daar heeft hij Harold’s neusdoek beet. Zoë zit even opgekruld. ik schrijf een brokje ongeduld. iedereen is aan ’t doen. ziet niet dat ik dit steentje kies. plots plaatst het puntje van mijn stift. meester noemt dat goed op drift. heb ik de tijd juist ingevuld? ik schrijf een brokje ongeduld die kiezel wachtte op haar beurt. toen kwam er ook een gaatje. daar keurig op de plaats geklemd voel ik hoe kei zich vaster voegt. dat rots zich vlijt aan maatje. zo komt er dus een paadje een hele weg is bijna klaar. erin mijn klinker zonder haast. pak ik de dop van mijn stylo. meester gaf een straat cadeau. etui weer in het laatje. zo komt er dus een paadje
er komt een lijstje met de post waarop wat ze nog niet goed kan en wat er dus nog anders is aan haar. raar. gemiddeld is het zeker waar als juf hoort hoe ze liedjes denkt zelfs zien zal dat ze op één been achter op de drager van mijn fiets staat daar mijn schouders vat en neuriet in mijn oor. hoor. gelukkig gaat zij daarmee door. wat afwijkt van hoe het gewoon is: iedereen doet net alsof zij zeker weten zijn zij geen van al vergeten hoe dat voelt. bij zonder. zij is ook een wereld wonder.
Beatrijs Verkiel-Vaessens
Beatrijs Verkiel-Vaessens
24
Inbreker De inbreker kwam vragen hoe ik mij voelde. Hij hoorde mij huilen onder de trap. Mijn vader zat in ‘het zonneke’. Mijn moeder was met haar vriendin van de tennis, maar eigenlijk haar vriend. De inbreker zette de stereo weg, legde de autosleutels terug. Pakte eieren. Bakte pannenkoeken. Stal mij.
Bovenburen De jongen boven het hoofd, hoor je zijn stem en zijn stemmingen? Het vegend slepen met de dingen, een lichaam en een bed. De vriendin wordt nu uit huis gezet.
Hij zei, ik steel alleen de dingen die niemand zal missen.
Daaronder jij, in huis gehaald, uitgekleed, in bed gelegd, het licht gaat uit, je lome huid, blijft, want we beginnen net.
Rik Bakx
Rik Bakx
26
28
Troost
En ik snapte voor het eerst waarom we het verzonnen hadden met zijn allen de kaarsjes, de spelletjes en de glijbanen.
Ik ging naar het binnenbad van de glijbaan met drie bochten en speelde computerspelletjes met Lars en ik las een boek met gekke grapjes en ’s avonds at ik friet.
Ik kwam thuis en keek stil voor me uit mama woelde door mijn haar en vroeg ik mee ging naar de stad iets met kaarsjes die avond wat ik normaal stom vind ik fietste mee, door de miezer we keken hoe ze de lichten uitdeden en de kaarsen aan en hoe alles eruit zag als in 1820 (maar dan zonder de weesjes en de beenloze bedelaars die gevochten hadden in een oorlog tegen Napoleon).
Ik dacht niet: zo eindig ik ook ik dacht ook niet aan papa later of aan opa misschien had ik gewoon medelijden met iedereen. Heel erg.
Ik stapte uit de trein de schemering in mama liep twee passen voor me uit de wind blies de plassen over de hele stoep voor de tv in het huisje waar ik naar binnen keek zat een man zijn kale hoofd schuin op zijn borst mam, riep ik fluisterend is ‘ie dood? de vitrage was een beetje vies de foto van de hond vergeeld mama pakte mijn hand hij slaapt, zei ze.
Ontroerd is me
Sanne Rooseboom
30
et een lepeltje Roer en Deel
Roer en Deel Ik en jij Wanneer jij deelt Roer je mij
Ontroerd is met een lepeltje: Ted van Lieshout (uit: Een lichtblauw kleurpotlood, Leopold 1997)
Atelier van de Dingen Beeld: Atelier van de Dingen
Boomkwatrijn
Inge Boulonois uit: Lichte en Bonte Gedichten (Dordrecht, Liverse 2015)
32
Autoweg
Inge Boulonois Klik op de titel om het filmpje te zien.
34
Blokgedicht gemaakt door de kinderen van groep 7b van Christelijke Basisschool De Bron in Bolsward
36
38
40
42
Spelregels: - stuur je gedicht of ander werk naar: pp@tedvanlieshout.info - zorg dat deze informatie erbij staat: je naam, je woonplaats, je leeftijd, en als je dat wilt, een wetenswaardigheidje over jezelf of je werk, of iets dat je na aan het hart ligt - de redactie besluit of je werk geplaatst wordt en daar is geen correspondentie over mogelijk 44
- inzendingen van kinderen worden op een andere manier beoordeeld dan inzendingen van volwassenen, maar voor beiden geldt: ze moeten goed zijn! - je mag ook met de hele klas insturen - als je meewerkt aan PP doe je dat als sponsor; er is geen financiĂŤle vergoeding mogelijk voor het plaatsen van je werk, omdat Pretpark PoĂŤzie gratis toegankelijk is.
Redactie: Jos van Hest, Ted van Lieshout, Kate Schlingemann Tekeningen: Ludwig Volbeda Opmaak en vormgeving: Ted van Lieshout Digitale adviezen: Gijs van der Hammen 46
Werk instu ren? Contact?
pp@tedvan
lieshout.inf o
Het meest recente nummer van Pretpark PoĂŤzie is altijd te vinden op pretparkpoezie.nl. Wil je eerdere nummers bekijken, ga dan naar tedvanlieshout.nu en klik in de zijkolom op Pretpark PoĂŤzie of ga er rechtstreeks naartoe.