(ราง) การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประจําป 2555 เรื่อง การปฏิรปู ระบบรัฐสภา: มุมมองเชิงเปรียบเทียบ (Parliamentary System Reform: Comparative Perspectives) วันที่ 8 – 10 พฤศจิกายน 2555 ณ ศูนยประชุมสหประชาชาติ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1. หลักการและเหตุผล รั ฐ สภาถื อ ได ว า เป น สถาบั น การเมื อ งที่ มี ค วามสํ า คั ญ อย า งยิ่ ง ในระบอบการปกครองแบบ ประชาธิปไตยเพราะเปนที่มาของอํานาจนิติบัญญัติ และยังเปนกลไกสําคัญในการออกกฎหมาย แตงตั้งและ ควบคุมการทํางานของฝายบริหาร โดยเฉพาะอยางยิ่งสําหรับประเทศไทย ซึ่งมีรูปแบบการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยในระบบรัฐสภานั้น อาจกลาวไดวา ตนกําเนิดของอํานาจอธิปไตยอยูที่รัฐสภา เพราะประชาชน เปนผูเลือกผูแทนของตนเพื่อทําหนาที่ในรัฐสภาโดยตรง และพรรคที่มีเสียงขางมากในสภา จะทําหนาที่ บริหารประเทศในฐานะรัฐบาล ดวยเหตุนี้ สมาชิกสภาผูแทนราษฎรจึงมีความสําคัญยิ่งในฐานะ “ผูแทน” ของ ประชาชนในระบบรัฐสภา รัฐบาลซึ่งมีที่มาจากรัฐสภานั้นจะสามารถบริหารประเทศอยูในตําแหนงไดตราบ เทาที่รัฐสภาไววางใจใหอยูในตําแหนงได ประเทศไทยไดมีการนําระบบรัฐสภามาใชในการปกครองของไทยตั้งแตภายหลังการเปลี่ยนแปลง การปกครอง พ.ศ. 2475 โดยแรกเริ่มอยูในรูปแบบของสภาเดี่ยวและในป พ.ศ. 2489 ไดมีการนําระบบสภาคูมา ใชในประเทศไทย แตจากภาพประวัติศาสตรการเมืองของประเทศไทยที่ผานมาไดพบขอจํากัดประการหนึ่งที่ ยืนยันไดประการหนึ่งวา การทํางานของรัฐสภาทั้งในแงของการตรากฎหมาย ตลอดจนการควบคุมตรวจสอบ รัฐบาลนั้นยังมีความบกพรองในบางสวน ทําใหไมสามารถแสดงศักยภาพและประสิทธิภาพสมดังฐานะของ การเปนตัวแทนของประชาชนอยางไดอยางเต็มที่ ผลก็คือ กฎหมายที่ไดรับการบัญญัติออกมาบางฉบับยังมี ความลาชาและบทบาทของสมาชิกรัฐสภาบางสวนยังไมเขมแข็ง ไมอาจควบคุมฝายบริหารไดอยางเต็มที่ นอกจากนี้ยังพบปญหาที่สมาชิกรัฐสภาขาดวินัยในการประชุม ซึ่งสะทอนใหเห็นถึงคุณภาพของรัฐสภาไทย อีกดวย ดังนั้น เพื่อที่จะใหรัฐสภาเปนองคกรที่สามารถปฏิบัติภารกิจไดอยางเต็มประสิทธิภาพ และเปนที่ ภาคภูมิใจของประชาชนชาวไทย จึงนาจะมีการวิเคราะหและทบทวนบทบาทการปฏิบัติหนาที่ซึ่งสะทอนให เห็นถึงประสิทธิภาพของรัฐสภา ระบบการตรวจสอบและถวงดุลของรัฐสภา ความสัมพันธและความเชื่อมโยง ระหวางรัฐสภากับประชาชน ตลอดจนคุณธรรมจริยธรรมของสมาชิกรัฐสภา ทั้งมุมมองจากในประเทศ และ การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประจําป 2555
1
มุมมองของตางประเทศ ซึ่งไมไดเนนแตเพียงในสวนของสมาชิกสภาผูแทนราษฎรเทานั้น แตยังตองเปนการ มองถึงระบบกลไก หรือโครงสรางที่สนับสนุนการปฏิบัติหนาที่ของสมาชิกสภาผูแทนราษฎร รวมไปถึง โครงสรางของคณะกรรมาธิการ ซึ่งเปนกลไกที่มีบทบาทหลักในการทํางานในรายละเอียดในการตรากฎหมาย อีกดวย ดว ยเหตุ นี้ จึ ง มี ค วามจํ า เป น ที่ จ ะมี ก ารระดมความคิ ด จากมุ ม มองของทุ ก ภาคส ว นในสั ง คม เพื่ อ ทําการศึกษาเปรียบเทียบ ตลอดจนทบทวนการเรียนรูจากนานาประเทศถึงรูปแบบการทํางานที่มีประสิทธิภาพ ของรัฐสภา เพื่อวิเคราะห พัฒนาและคนหาแนวทางปฏิรูประบบรัฐสภาใหมีประสิทธิภาพสมกับการเปน ตัวแทนของประชาชน โดยทําการศึ กษาขององคประกอบที่สําคัญตางๆ เพื่อที่จะเปนกรอบที่สําคั ญที่จ ะ นําไปสูขอเสนอเพื่อการปฏิรูประบบรัฐสภาใหเปนสถาบันทางการเมืองหลักที่ปฏิบัติหนาที่ไดอยางสมบูรณ สมกับการเปนตัวแทนของประชาชนชาวไทย สถาบันพระปกเกลา ซึ่งมีพันธกิจสําคัญในการพัฒนาประชาธิปไตย จึงจัดใหมีการประชุมวิชาการ สถาบันพระปกเกลาครั้งที่ 14 ประจําป 2555 (KPI Congress 14) ในหัวขอ “การปฏิรูประบบรัฐสภา: มุมมอง เชิงเปรียบเทียบ” (Parliamentary System Reform: Comparative Perspectives) ขึ้น เพื่อเปนเวทีสาธารณะใน การแลกเปลี่ยนเรียนรูและทบทวนหาคําตอบถึงแนวทางการปฏิรูประบบรัฐสภา เพื่อสรางสังคมที่ยุติธรรม สมานฉันท และมีธรรมภิบาล ใหกับทุกภาคสวนของสังคมดวยโครงสรางของรัฐสภาที่เหมาะสม และมี ประสิทธิภาพตอบริบทของสังคมประชาธิปไตยไทย 2. วัตถุประสงค 1. เพื่อเปนเวทีสาธารณะในการนําเสนอผลงานวิชาการในประเด็นเกี่ยวกับการพัฒนาการทํางานของ รัฐสภา ตลอดจนแนวทางการปฏิรูประบบรัฐสภา ใหมีประสิทธิภาพและเกิดประโยชนสูงสุด อันจะ นําไปสูการพัฒนาประชาธิปไตยที่เขมแข็งและยั่งยืน 2. เพื่อการแลกเปลี่ยนเรียนรูประสบการณดานการทํางานของระบบรัฐสภาและแนวทางการปฏิรูป ระบบรัฐสภา จากผูทรงคุณวุฒิทั้งในและตางประเทศ รวมไปถึงภาคสวนตางๆ ที่เกี่ยวของ 3. กลุมเปาหมาย จํานวน 500 คน ประกอบดวย 1. สมาชิกสภาผูแทนราษฎร และสมาชิกวุฒิสภา 2. ผูบริหาร และสมาชิกพรรคการเมือง 3. นักการเมืองระดับชาติ และระดับทองถิ่น 4. ขาราชการ เจาหนาที่ หรือบุคลากรในหนวยงานของรัฐ องคกรอิสระ หนวยงานรัฐวิสาหกิจ และ องคกรปกครองสวนทองถิ่น 5. เจาหนาที่ หรือบุคลากรในองคกรระหวางประเทศที่เกี่ยวของกับการทํางานของรัฐสภา และสงเสริม การปฏิรูประบบรัฐสภา การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประจําป 2555
2
6. นักวิชาการที่เกี่ยวของกับการพัฒนาองคความรูดานระบบรัฐสภา และการปฏิรูประบบรัฐสภา 7. องคกรพัฒนาชุมชน ผูนําชุมชน ผูนําทองถิ่น กลุมหรือเครือขายภาคประชาชนและภาคประชาสังคม 8. ตัวแทนจากองคกรภาคเอกชน 9. สื่อมวลชนแขนงตางๆ 10. นักเรียน นิสิต นักศึกษา 11. ประชาชนผูสนใจทั่วไป 4. รูปแบบการดําเนินงาน กิจกรรมหลักของการประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประกอบดวย 3 กิจกรรมหลัก ไดแก 4.1 การแสดงปาฐกถา การแสดงปาฐกถา มีวัตถุประสงคเพื่อใหผูทรงคุณวุฒิ ที่มีความรูความเชี่ยวชาญและมีประสบการณ ดานระบบรัฐสภาและการปฏิรูประบบรัฐสภา ปาฐกถาในหัวขอที่เกี่ยวของกับการจัดงาน ทั้งนี้ในการสัมมนา ทางวิชาการครั้งนี้ จัดใหมีการแสดงปาฐกถาพิเศษใน 2 ลักษณะ ไดแก 1) การแสดงปาฐกถานํา โดยผูทรงคุณวุฒิ นักวิชาการ และผูมีประสบการณจากตางประเทศ ใน หัวขอ การปฏิรูปรัฐสภา หรือ “Parliamentary Reform” โดยจะมีประเด็นดานการพัฒนาและการปฏิรูปรัฐสภา ตลอดจนการทํางานของรัฐสภา 2) การแสดงปาฐกถาปด โดยผูทรงคุณวุฒิของประเทศไทยในหัวขอ “การปฏิรูประบบรัฐสภา” 4.2 การสัมมนาทางวิชาการ การสัมมนาทางวิชาการมีวัตถุประสงคที่จะใหเปนเวทีสําหรับการแลกเปลี่ยนและระดมความคิดเห็น ในประเด็ น การทํ า งานของระบบรั ฐ สภา และป ญ หา ตลอดจนแนวทางการปฏิ รู ป ระบบรั ฐ สภาให มี ประสิ ท ธิ ภ าพและเกิ ด ประโยชน ต อ การพั ฒ นาประชาธิ ป ไตย ระหว า งผู บ ริ ห ารภาครั ฐ และภาคเอกชน นั ก วิ ช าการ ผู ท รงคุ ณ วุ ฒิ ผู แ ทนของรั ฐ บาล องค ก รอิ ส ระ ส ว นราชการองค ก รปกครองส ว นท อ งถิ่ น สถาบันการศึกษา องคกรภาคเอกชน สื่อมวลชน องคกรภาคประชาชน และประชาชนทั่วไป การสัมมนาทางวิชาการจะประกอบดวย การอภิปรายรวม และการสัมมนากลุมยอย มีรายละเอียดดังนี้ 1) การอภิปรายรวม (panel discussion) เปนการเสนอมุมมอง และแลกเปลี่ยนประสบการณในประเด็น ของการทํางานของระบบรัฐสภา และการปฏิรูประบบรัฐสภา ความสําคัญของระบบรัฐสภาที่มีประสิทธิภาพตอ การพัฒนาประชาธิปไตยระหวางผูทรงคุณวุฒิ นักวิชาการ ทั้งในประเทศไทยและตางประเทศ ตลอดจนผูสนใจ ทั่วไป - การอภิ ป รายร ว มระหว า งผู แ ทนจากต า งประเทศ เป น การแลกเปลี่ ย นความคิ ด และ ประสบการณ เรื่องการปฏิรูประบบรัฐสภา ในมุมมองเชิงเปรียบเทียบ และประสบการณจากตางประเทศ การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประจําป 2555
3
- การอภิปรายรวมระหวางนักวิชาการ และผูทรงคุณวุฒิในประเทศไทย เปนการแลกเปลี่ยน มุมมองและประสบการณในประเด็นปญหาและการพัฒนาการทํางานของรัฐสภา ตลอดจนการปฏิรูประบบ รัฐสภา 2) การประชุมกลุมยอย (group discussion) เปนการเสนอบทความ เอกสารทางวิชาการหรือ ผลการวิจัยทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติที่เกี่ยวของกับการพัฒนาการทํางานของรัฐสภา และปฏิรูประบบรัฐสภา ตลอดจนประกอบดวยหัวขอยอยจํานวน 5 กลุม คือ - กลุมที่ 1 การปฏิรูปบทบาทในเชิงนิติบัญญัติของรัฐสภา - กลุมที่ 2 การปฏิรูปบทบาทในการตรวจสอบ และถวงดุลการทํางานของรัฐบาล และบทบาท ดานงบประมาณของรัฐสภา - กลุมที่ 3 การปฏิรูปบทบาทดานการเปนตัวแทนของประชาชน - กลุมที่ 4 เวทีการประชุมของรัฐสภา กับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองที่เหมาะสมกับระบอบ ประชาธิปไตย - กลุมที่ 5 ประสบการณดานการพัฒนารัฐสภานานาประเทศ 4.3 การจัดนิทรรศการ การจัดนิทรรศการมีวัตถุประสงคที่จะเผยแพรขอมูล ความรูตางๆ อันเกี่ยวของกับรัฐสภา ในดานการ ทํางานของรัฐสภา ระบบรัฐสภา ตลอดจนความสําคัญของรัฐสภาตอการพัฒนาประชาธิปไตยที่มีคุณภาพ โดย นําขอมูลมาจากงานวิจัยที่สถาบันพระปกเกลาไดทําการวิจัยขึ้นรวมกับองคกรภาคีเครือขาย นักศึกษาสถาบัน พระปกเกลา และจากภาคสวนตางๆทั้งในและตางประเทศ 6. วัน เวลา สถานที่จัดงาน วันที่ 8 พฤศจิกายน 2555 เวลา 12.00 - 18.00 นาฬิกา วันที่ 9 พฤศจิกายน 2555 เวลา 08.00 - 17.00 นาฬิกา วันที่ 10 พฤศจิกายน 2555 เวลา 08.00 - 12.00 นาฬิกา ณ ศูนยประชุมสหประชาชาติ ถนนราชดําเนินนอก กรุงเทพมหานคร 7. ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 1. เปดโอกาสใหผูบริหาร นักวิชาการ ขาราชการ องคกรพัฒนาเอกชน และประชาชนที่สนใจได แลกเปลี่ยน ทบทวน แสดงความคิดเห็น รวมไปถึงรวมกันวางยุทธศาสตรในการพัฒนาการทํางาน ของรั ฐสภา และการปฏิ รู ประบบรั ฐสภาให มี ประสิ ทธิ ภาพ และเกิ ดประโยชน ต อการพั ฒนา ประชาธิปไตย 2. ไดขอเสนอแนะและแนวทางในการพัฒนาและแกปญหาในการทํางานของรัฐสภา และการปฏิรูป ระบบรัฐสภาใหมีประสิทธิภาพ ********************************** การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประจําป 2555
4
(ราง)กําหนดการประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประจําป 2555 เรื่อง “การปฏิรูประบบรัฐสภา: มุมมองเชิงเปรียบเทียบ” (Parliamentary System Reform: Comparative Perspectives) ระหวางวันที่ 8 - 10 พฤศจิกายน 2555 ณ ศูนยประชุมสหประชาชาติ ถนนราชดําเนินนอก กรุงเทพมหานคร HHHHHIIIII
วันพฤหัสบดีที่ 8 พฤศจิกายน2555 11.00-13.00 น. 13.30-14.30 น.
ลงทะเบียน สมเด็ จ พระบรมโอรสาธิ ร าชฯ สยามมกุ ฎ ราชกุ ม าร ทรงพระกรุ ณ าโปรดเกล า ฯ เสด็จฯแทนพระองค มาทรงเปนองคประธานในพิธีเปดการประชุมวิชาการสถาบัน พระปกเกลา ครั้งที่ 14 ประจําป 2554
14.30-14.40 น.
ชมวีดีทัศนเรื่อง “การปฏิรูประบบรัฐสภา”
14.40-15.30 น.
การแสดงปาฐกถานํา เรื่อง “Parliamentary Reform” โดย ……..
15.30-17.30 น.
การอภิปรายรวมระหวางผูแทนจากตางประเทศ เรื่อง “การปฏิรูประบบรัฐสภาประสบการณจากตางประเทศ (Parliamentary System Reform : International Perspectives) โดย 1. ……. 2. ……. 3……... 4……… ดําเนินรายการโดย ดร.ชิงชัย หาญเจนลักษณ ประธานกรรมการจัดงานประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 14
การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 13 ประจําป 2554
2
วันศุกรที่ 9 พฤศจิกายน 2555 08.00-09.00 น. 09.00-10.00 น.
ลงทะเบียน การแสดงปาฐกถา เรื่อง “การปฏิรูประบบรัฐสภาไทย” โดย........
10.00-10.30 น. 10.30-12.00 น.
พักรับประทานอาหารวาง อภิปราย เรื่อง “........” โดย 1. 2. 3. 4. ดําเนินรายการ : ..........
12.00-13.00 น. 13.00-17.00 น.
รับประทานอาหารกลางวัน ลงทะเบียน (แยกลงทะเบียนในแตละกลุม)
การประชุมกลุมยอย กลุมยอยที่ 1
การปฏิรูปบทบาทในเชิงนิติบัญญัติของรัฐสภา วิทยากร: ผูดําเนินรายการ : ผูสรุป:
กลุมยอยที่ 2
การปฏิรูปบทบาทในการตรวจสอบ และถวงดุลการทํางานของรัฐบาล และ บทบาทดานงบประมาณของรัฐสภา วิทยากร:
ผูดําเนินรายการ : ผูสรุป: กลุมยอยที่ 3
การปฏิรูปบทบาทดานการเปนตัวแทนของประชาชน วิทยากร: ผูดําเนินรายการ: ผูสรุป:
การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 13 ประจําป 2554
กลุมยอยที่ 4
3
เวทีการประชุมของรัฐสภา กับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองที่เหมาะสมกับ ระบอบประชาธิปไตย วิทยากร: ผูดําเนินรายการ : ผูสรุป:
กลุมยอยที่ 5
ประสบการณดานการพัฒนารัฐสภานานาประเทศ วิทยากร: ผูดําเนินรายการ : ผูสรุป:
วันเสารที่ 10 พฤศจิกายน 2555 08.00-08.30 น. 08.30-10.30 น.
ลงทะเบียน นําเสนอผลการประชุมกลุมยอย 5 กลุม กลุมยอยที่ 1 การปฏิรูปบทบาทในเชิงนิติบัญญัติของรัฐสภา โดย ...... กลุ ม ย อ ยที่ 2 การปฏิ รู ป บทบาทในการตรวจสอบ และถ วงดุ ล การทํา งานของ
รัฐบาล และบทบาทดานงบประมาณของรัฐสภา โดย ...... กลุมยอยที่ 3 การปฏิรูปบทบาทดานการเปนตัวแทนของประชาชน โดย ....... กลุมยอยที่ 4 เวทีการประชุมของรัฐสภา กับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองที่
เหมาะสมกับระบอบประชาธิปไตย โดย ....... กลุมยอยที่ 5 ประสบการณดานการพัฒนารัฐสภานานาประเทศ โดย ....... ผูดําเนินรายการ: รองศาสตราจารยวุฒิสาร ตันไชย รองเลขาธิการ สถาบันพระปกเกลา
การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 13 ประจําป 2554
10.30-10.45 น. 10.45-11.45 น. 11.45-12.00 น.
4
ชมวีดิทัศนรางวัลพระปกเกลาและพิธีมอบรางวัลพระปกเกลาสําหรับองคกรปกครอง สวนทองถิ่น ประจําป 2555 แสดงปาฐกถาปดและกลาวปดการประชุม โดย ศาสตราจารย ดร.บวรศักดิ์ อุวรรณโณ เลขาธิการสถาบันพระปกเกลา ชมวีดิทัศนการประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกลา ครั้งที่ 15 #####
(ราง) สาระสําคัญและประเด็นหลักในการประชุมกลุมยอย KPI Congress 14 การปฏิรูประบบรัฐสภาไทย: มุมมองเชิงเปรียบเทียบ (Thai Parliamentary System Reform: Comparative Perspective) กลุมยอยที่ 1 การปฏิรูปบทบาทในเชิงนิติบัญญัติของรัฐสภา - การปฏิรูประบบสนับสนุนเพื่อสงเสริมการทํางานดานนิติบัญญัติของรัฐสภา
การวิเคราะหรูปแบบและกลไกในการสงเสริมการทํางานของระบบสนับสนุนการ ทํางานดานนิติบัญญัติของรัฐสภา ทั้งในเรื่องระเบียบวิธีปฏิบัติ ขอบังคับ และขอกฎหมายที่ สงเสริมและสนับสนุนการปฏิบัติงานของทั้งสมาชิกรัฐสภา และระบบงานบริหารตางๆ ซึ่ง รวมถึงแนวทางในการเสริมสรางวัฒนธรรมองคกรการใชเทคโนโลยีที่เปนประโยชน การปรับ ระบบการบริ ห ารจั ด การ และการบริ ห ารทรั พ ยากรบุ ค คล เพื่ อ เตรี ย มพร อ มรั บ มื อ กั บ การ เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นทั้งในทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมวัฒนธรรม ตลอดจนวิกฤติปญหา เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม นอกจากนี้ยังเปนการรับมือใหเขากับความสัมพันธ รัฐสภาในระดับนานาชาติ เชน องคกรรัฐสภาโลก หรือ สมัชชารัฐสภาอาเซียน ดวย - การปฏิรูปบทบาท อํานาจ หนาที่ และประสิทธิภาพของคณะกรรมาธิการ
การคนหาแนวทางในการแกไขปรับปรุง ปฏิรูปบทบาท และการปฏิบัติงานของ คณะกรรมาธิการในรัฐสภา เพื่อใหเปนกลไกที่สามารถปฏิบัติงานดานนิติบัญญัติไดอยางมี ประสิทธิภาพ เพิ่มความเชี่ยวชาญเฉพาะทางของสมาชิกคณะกรรมาธิการ ใหสามารถเปนกลไก และตั ว เชื่ อ มต อ ที่ สํ า คั ญ ระหว า งภาคส ว นต า งๆ ของสั ง คมในกระบวนการนิ ติ บั ญ ญั ติ และ สามารถเปนกลไกที่เขมแข็งในการถวงดุลการทํางานของรัฐบาล
1
กลุมยอยที่ 2 การปฏิรูปบทบาทในการตรวจสอบ และถวงดุลการทํางานของรัฐบาล และบทบาท ดานงบประมาณของรัฐสภา - การปฏิรูปกลไกเพื่อการตรวจสอบการทํางานของรัฐบาล
การนํ า เสนอแนวทางในการสร างกลไกที่ จะทํ าให ส ถาบัน รั ฐสภาเป น สถาบั น ที่ สามารถปฏิบัติหนาที่เพื่อตรวจสอบการทํางานของฝายบริหารไดอยางมีประสิทธิภาพรวมถึง การกําหนดรูปแบบและความสัมพันธของสถาบันนิติบัญญัติ บริหารและตุลาการบทบาทของ รัฐบาลและผูนําฝายคาน เพื่อเปนตัวแบบความสัมพันธเชิงโครงสรางและการตรวจสอบการใช อํานาจระหวางฝายนิติบัญญัติ บริหารและตุลาการ โดยศึกษารูปแบบของประเทศตางๆ ที่ได ปฏิรูปสถาบันรัฐสภาเพื่อการตรวจสอบถวงดุลการทํางานของรัฐบาล หรือการนําแนวทางของ ประเทศที่ใชระบบถวงดุลอํานาจมาประยุกตใชในบริบทสภาพแวดลอมของประเทศไทย - องคกรเพื่อตรวจสอบการใชอํานาจรัฐ
เพื่อศึกษาหาแนวทางในการสงเสริมบทบาท อํานาจ หนาที่ การสรางความเปนกลาง ความเชื่อมั่น และความโปรงใส ขององคกรที่ตรวจสอบการใชอํานาจรัฐ เชน ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลยุติธรรม ศาลปกครอง คณะกรรมการปราบปรามทุจริตและประพฤติมิชอบ ผูตรวจการ แผนดิน คณะกรรมการตรวจเงินแผนดิน คณะกรรมการสิทธิมนุษยชน ตลอดจนศาลฎีกาของผู ดํารงตําแหนงทางการเมือง และหาแนวทางในการสรางระบบที่สามารถเชื่อมโยงองคประกอบ และการปฏิบัติหนาที่ขององคกรเหลานี้ใหสัมพันธกับภาคประชาชน เพื่อใหเปนกลไกสําคัญใน การทํางานเคียงคูกับรัฐสภาในการตรวจสอบถวงดุลการใชอํานาจรัฐบาล - เพื่อเสริมสรางศักยภาพในการวิเคราะหงบประมาณใหมีประสิทธิภาพ
บทบาทของฝ ายนิ ติ บั ญ ญัติ ใ นการควบคุม โดยเฉพาะการควบคุ ม การใช จ ายเงิ น งบประมาณแผนดิน เปนบทบาทสําคัญที่รัฐธรรมนูญไดกําหนดไวเปนการเฉพาะในหมวด 8 วา 2
ดวย การเงิน การคลัง และงบประมาณ ความเขมแข็งของฝายนิติบัญญัติในเรืองดังกลาว เปนปจจัย เชิงสถาบันที่สามารถชวยสนับสนุนการบริหารจัดการที่ดี ในการบริหารราชการแผนดิน ควบคูกับ สนั บ สนุ น ให เกิ ด ความรั บ ผิ ด รั บ ชอบ ในระบบภาครั ฐ ช ว ยชี้ แ นะและกํ ากั บ ให ก ารใช จ า ย งบประมาณแผนดินเกิดความประหยัด คุมคา ลดความรั่วไหลของรายจายภาครัฐอยางไรก็ตาม ฝาย นิติบัญญัติเองมีขอจํากัดในเรื่องของการเขาถึงขอมูลการใชจายงบประมาณจากหนวยงานภาครัฐ และขาดเครื่องมือหรือกลไกในการวิเคราะห ตรวจสอบงบประมาณรายจายประจําปของรัฐบาล ใหมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลภายในระยะเวลาอันจํากัด การปรับปรุงขีดสมรรถนะการ ทํางานของรัฐสภาไทย โดยเฉพาะอยางยิ่งสวนที่เกี่ยวกับกระบวนการงบประมาณแผนดิน ทั้งในขั้น กอนการใชงบประมาณ( Ex Ante) และหลังการใชงบประมาณ(Ex Post) จึงจําเปนตองเพิ่มความรู และสนับสนุนใหสมาชิกสภานิติบัญญัติมีขาวสารขอมูลดานงบประมาณ ดานการใชจายของภาครัฐ - เพื่อเปนแนวทางทางการจัดองคกรเพื่อสนับสนุนการทํางานดานงบประมาณของ
สมาชิกรัฐสภา การดําเนินการดังกลาว เปนไปไดทั้งการเสริมสรางศักยภาพของสมาชิกรัฐสภาเองที่ ต องมี ความสามารถในการวิ เคราะห งบประมาณ และในรู ปแบบของหน วยงานวิ ชาการด าน งบประมาณของรัฐสภา เพื่อเปนหนวยงานที่ชวยการวิเคราะหความเหมาะสมของงบประมาณและ ประเมินความคุมคาของรายจายรัฐ ใหสมาชิกรัฐสภาอยางเปนระบบ ทั้งนี้ มีหลักฐานเชิงประจักษ ในหลายประเทศที่ไดผานประสบการณการพัฒนารัฐสภามายาวนานกวาของประเทศไทย การ แลกเปลี่ยนเรียนรูถึงบทบาทการทํางานของหนวยงานดังกลาวในตางประเทศ รวมถึงปรัชญา เบื้องหลังที่สําคัญที่จะเปนแกนในการสรางหนวยงานที่ทําหนาที่ใหขอมูล ความเห็น และบท วิเคราะหที่เหมาะสมแกสมาชิกรัฐสภา กลุมยอยที่ 3 การปฏิรูปบทบาทดานการเปนตัวแทนของประชาชน - เพิ่มประสิทธิภาพและบทบาทในการเปนตัวแทนของประชาชน
3
เพื่ อ ศึ ก ษาหาแนวทางที่ ทํ า ให รั ฐ สภาสามารถตอบสนองความต อ งการของ ประชาชนสวนรวมใหไดมากที่สุด โดยอางอิงอยูกับผลประโยชนโดยรวมของประเทศชาติไมยึด ติดกับผลประโยชนสวนตนสวนบุคคลหรือกลุมใดกลุมหนึ่ง และวิเคราะหแนวทางการสงเสริม ที่ใหรัฐสภาสามารถเปนภาพสะทอนของความหลากหลายของสังคมใหมากที่สุด และสามารถ ตอบสนองตอความตองการและการเรียกรองของประชาชนทุกภาคสวนไดอยางฉับไว ถูกตอง และเปนธรรมมีการทํางานเชิงรุกเพื่อศึกษาและทบทวนปญหาจากทุกภาคสวนของสังคมและมี สวนสําคัญในการผลักดันนําเสนอและตรวจสอบนโยบายตอรัฐบาล - เพิ่มประสิทธิภาพของการเปนชองทางในการสื่อสารระหวางประชาชนกับรัฐบาล
ศึก ษาหาแนวทางในการที่ ใ ห รั ฐ สภาสามารถเป น สถาบัน ที่ ทํ า หน าที่ ใ กล ชิ ด กั บ ประชาชนยิ่งขึ้น โดยสงเสริมแนวทางการสรางชองทางการเขาถึงอํานาจรัฐใหประชาชนและ องคกรภาคประชาสังคมสามารถเขาถึงและตรวจสอบการทํางานของรัฐบาลไดมากขึ้นเพื่อให รัฐสภาเปนเวทีสื่อกลางระหวางประชาชนและรัฐบาล เพื่อประชาชนไดแสดงความเห็นและ เรียกรองความตองการสูฝายบริหารไดอยางมีประสิทธิภาพ กลุมยอยที่ 4 เวทีการประชุมของรัฐสภา กับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองที่เหมาะสมกับ ระบอบประชาธิปไตย - การเพิ่มประสิทธิภาพในการใหคําปรึกษา
เพื่อใหรัฐสภาเปนองคกรที่มีประสิทธิภาพในการใหคําปรึกษาตอรัฐบาลและองคกร ตางๆ ของรัฐ ในประเด็นที่เกี่ยวกับเรื่องที่สําคัญตอชาติและประเด็นสาธารณะโดยสงเสริมให สมาชิกรัฐสภามีโอกาสในการนําความรูความสามารถความเชี่ยวชาญ ความใกลชิดและการรับรู ปญหาจากภาคประชาชนมาอภิปรายถกเถียงในรัฐสภาไดอยางแมนยําและตรงประเด็น ซึ่งจะทํา 4
ใหการกําหนดนโยบายของภาครัฐมีขอมูลที่ครบถวนรอบดานโปรงใส และเพิ่มบทบาทของ รัฐสภาในการเปนการสื่อสารระหวางรัฐบาลกับประชาชนไดโดยตรง - เพื่อเปนเวทีแหงความปรองดองและสมานฉันทในการประชุมและอภิปราย
ศึกษาหากลไกและวิธีการในการเจรจาตอรองภายในสมาชิกรัฐสภาทังจากพรรค การเมืองเดียวกันและจากพรรครัฐบาลและพรรคฝายคาน เพื่อใหการประชุมและอภิปรายมี สาระประโยชนในประเด็นที่กําลังถกเถียง และสามารถทําใหนโยบายของชาติสามารถสะทอน ถึงผลประโยชนของทุกภาคสวนไดอยางเทาเทียมกัน สรางสรรคเวทีในรัฐสภาใหเปนภาพ จําลองของสังคมที่สมานฉันทเพื่อใหประชาชนไดมีความคาดหวังตอตัวแทนไดอยางแทจริง กลุมยอยที่ 5 ประสบการณดานการพัฒนารัฐสภานานาประเทศ นอกเหนือจากการที่จะวิเคราะหถึงการทํางานของรัฐสภาของไทยแลวนั้น โดยการรับรู และแลกเปลี่ยนประสบการณของการทํางานและระบบรัฐสภาของตางประเทศ ทั้งในดานของ สภาพปญหา และแนวทางการเสริมสรางประสิทธิภาพการทํางานของรัฐสภานั้นจะสงผลใหเกิด แนวทางการพั ฒนาประสิ ทธิภาพของรัฐสภาอันจะกอใหเกิ ดประโยชนสูงสุดตอประชาชน เจาของอํานาจอธิปไตยและประเทศชาติ นอกจากนี้แลวการสรางความรวมมือ หรือการสราง เครือขายระหวางรัฐสภาของแตละประเทศ ก็เปนอีกแนวทางหนึ่งที่จะทําใหรัฐสภานั้นทํางานได อยางมีประสิทธิภาพ ทั้งในลักษณะของการแลกเปลี่ยนขอมูลขาวสาร และการใหความชวยเหลือ รวมมือ ในดานตางๆอีกดวย โดยมีประเด็นสําคัญในการอภิปรายคือ - ประสบการณทํางานของรัฐสภาในตางประเทศ - แนวทางการสรางความรวมมือกับรัฐสภาของตางประเทศ
5