Taλκ 83

13.11.2019

Αφιέρωμα στην Υγεία

83

Τ ο νέο βιβ λίο τ η ς

ΜΌΛΙΣ ΚΥΚΛΌΦΌΡΗΣΕ

H Άλκ η Ζέη γρά φει με τη φω νή ενό ς παι διο ύ και αφη γεί ται την περ ιπέ τει α του να μεγ αλώ νει ς σήμ ερα Τα βιβλία της ζωής μας

NEO

NEA

03

13.11.2019

Πού σταματάει η αγάπη; ΤΗΣ ΜΑΡΚΕΛΛΑΣ ΔΗΜΟΥ

K Το κείμενο είναι εμπνευσμένο από άρθρο της Holly Bourne στη Guardian. Η Holly Bourne είναι συγγραφέας και πρέσβειρα της οργάνωσης Love Respect (https://loverespect.co.uk/)

ουβέντα για τον −μεγάλο− βαθμό στον οποίο οι έφηβοι είναι σήμερα συναισθηματικά ευάλωτοι και φλερτάρουν έντονα με ψυχικές διαταραχές φέρει ως βασικό κατηγορούμενο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδικά το Instagram. Και ίσως όχι άδικα· καθώς στον αστερισμό του Instagram, αγόρια και κορίτσια μοιάζουν με πολιτικούς που διανύουν μια αέναη προεκλογική περίοδο με τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων να δημοσιεύονται −υπό μορφή like− διαρκώς. Παρόλα αυτά το Instagram δεν είναι η μοναδική αιτία της ψυχοπαθολογίας των εφήβων. Γι’ αυτήν ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό οι καταπιεστικές και βίαιες συμπεριφορές μέσα στις σχέσεις και το τραύμα που δημιουργούν. Πρόσφατη έρευνα κατέδειξε πως το ένα τρίτο των έφηβων κοριτσιών παραδέχονται πως έχουν βιώσει μια τουλάχιστον σχέση βίας και καταπίεσης, ενώ από τα υπόλοιπα δύο τρίτα των ερωτηθεισών, το 64% τελικά είχε παρόμοια εμπειρία χωρίς να το έχει καταλάβει. Είναι, λοιπόν, καιρός να συνειδητοποιήσουμε, ειδικά εμείς οι γονείς, ότι η βία στις σχέσεις των δυο φύλων δεν καθρεφτίζεται μόνο σε

μαυρισμένα μάτια συζύγων αλλά και σε σκοτεινιασμένες ψυχές εφήβων που ζουν τον πρώτο τους έρωτα. Τα πιο κοινά χαρακτηριστικά αυτών των σχέσεων είναι η υπερβολική ζήλια, η υπερβολικά επικριτική στάση και η πίεση για συναίνεση. Αυτά μαζί συνθέτουν ένα πλέγμα απόλυτου ελέγχου. Παραδείγματα; Έλεγχος του κινητού από το ένα μέλος του έφηβου ζευγαριού, «ανάκριση», ξαφνικές έφοδοι ελέγχου όταν ο ένας από τους δυο επιλέγει να βρεθεί με άλλη παρέα, έστω φιλική. Επίσης, ενδυματολογικές υποδείξεις (αυτή η φούστα είναι πολύ κοντή) και διαρκείς προσβολές ειδικά μπροστά σε κόσμο. Ακόμη χειρότερα, μια καλλιέργεια μιας μονίμως οριακής και επισφαλούς περιρρέουσας ατμόσφαιρας στο πλαίσιο της οποίας ο ένας εκδηλώνει αυτο-καταστροφικές τάσεις σε περίπτωση που ο άλλος επιλέγει να διακόψει τη σχέση. Όσον αφορά τη σεξουαλική βία, οι έφηβοι συχνά τη βιώνουν σε διάφορες μορφές. Το να προβαίνουν σε σεξουαλικές δραστηριότητες παρά το γεγονός ότι δεν αισθάνονται άνετα, το να πιέζονται να στείλουν γυμνές φωτογραφίες, το να κάνουν σεξ ακόμα και αν δεν νιώθουν έτοιμοι ή έτοιμες, το να αναπαράγουν σκηνές πορνό, όλα αυτά είναι μια μορφή (εκ)βιασμού. Και μάλιστα από κάποιον ή κάποια που ισχυρίζεται ότι τους

αγαπά. Τα social media είναι φυσικά ένα πεδίο ύφανσης τέτοιων σχέσεων. Chat groups λειτουργούν ως άλλα δικαστήρια, ημίγυμνες φωτογραφίες κοριτσιών καθρεφτίζουν την αγωνία τους να αρέσουν και γυμνές φωτογραφίες στέλνονται ως λύτρα αγάπης. Και εμείς οι γονείς κοιτάμε από την κλειδαρότρυπα και διατηρούμε μια ανεξήγητη ψυχραιμία γιατί οι αναπαραστάσεις μας σχετικά με το τι πρέπει να είναι αποδεκτό και τι όχι είναι πολύ συγκεκριμένες: Βιασμοί αποδίδονται σε προκλητικό ντύσιμο, σκηνές βίας και ζηλοτυπίας στην αγάπη, σεξιστικές συμπεριφορές δικαιολογούνται ως ανδρικές ορμές και αποδομούνται δημοσίως (βλ. Λιάγκα-Γκαγκάκη και λοιπούς πανελίστες) και όλα τοποθετούνται σε μια σφαίρα αποκρυσταλλωμένου... συντακτικού των σχέσεων: Ο άνδρας είναι το Υποκείμενο και η γυναίκα το Αντικείμενο. Η αγάπη και ο έρωτας μας κάνουν ευάλωτους, ειδικά όταν μας συμβαίνουν για πρώτη φορά. Αυτό πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας όταν ξεκαθαρίζουμε στα παιδιά μας πως σε μια σχέση πρέπει να δίνουν μόνο αυτό που εκείνα θέλουν και μάλιστα όποτε το θέλουν. Ότι πρέπει να μας αγαπούν για αυτό που είμαστε πραγματικά. Ότι η βία φοράει μάσκες, μεταμορφώνεται και κρύβεται καλά ακόμη και σε αυτό που λέμε αγάπη.

04

13.11.2019

14

ΠΕΡΙ ΕΧΟΜΕΝΑ

03 | Σποτ 06 | Ρίζες και φτερά 08 | 24 ώρες μαμά 10 | Ένα ταξίδι στα καλύτερα εκπαι δευτικά συστήματα του κόσμου: Σιγκαπούρη 12 | Φθινόπωρο, χειμώνας, ιώσεις και κρυολογήματα: Οδηγίες προς ναυτιλλομένους 14 | Τα καλύτερα χταποδάκια του κόσμου 16 | Αντιγριπικοί διάλογοι 18 | Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση 20 | Υγεία-Ασθένεια: Μια φιλοσοφική προσέγγιση 22 | Δυσκολίες στην ανάπτυξη της προ σωπικότητας στην παιδική ηλικία 26 | Τι έχει αυτό το παιδί; 28 | Ταξιδεύοντας 30 | Παιδιά, σκυλιά, μια αγκαλιά 32 | Ασφάλεια και υγεία των παιδιών στα ταξίδια στο εξωτερικό 34 | Μεγαλώνοντας παιδιά βήμα βήμα 36 | Hypnobirthing: Μια συνειδητοποιη μένη εμπειρία γέννας 38 | Like 40 | Φτού και βγαίνω 46 | Θέατρα 48 | Γιάμι 50 | Διαβάζοντας 60 | Α-Τaλκ-ξίες γονέων 61 | Δελτία τύπου 62 | Βρές το

No 83 13.11.2019

www.facebook.com/talcmag @talcmag /talcmag

ΤΑΛΚ ΕΚΔΟΤΙΚΗ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε NΙΚ.ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 1-3, 154 51, Ν. ΨΥΧΙΚΟ ΤΗΛ.: 210 6753180, ΦΑΞ: 210 6753189 Ε-ΜAIL: info@talcmag.gr

ΥΠΟΔΟΧΗ ΥΛΗΣ & ΔIAΦΗΜΙΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

ΦΩΤΟ ΘΕΜΑΤΩΝ: Shutterstock

TΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Γιώτη (ggioti@talcmag.gr) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Πελιώ Παπαδιά (ppapadia@talcmag.gr

DESIGN: Nικόλας Κουκουράκης

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Μαρία Αυγέρη, Ανθή Δοξιάδη, Μαριάννα Κουμαριανού, Θαλής Μαντζουράνης, Πελιώ Παπαδιά, Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Σουζάνα Παπαφάγου, ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΔΙΑΝΟΜΗ: FREE SUNDAY Η διεύθυνση του περιοδικού Τaλκ δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν υιοθετεί απαραίτητα τις απόψεις των επιστημόνων και άλλων ειδικών συνεργατών που ενυπόγραφα αρθρογραφούν στην έκδοση. Προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε προϊόν διαφημίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στην εφημερίδα, ή ακολουθήσετε τις συμβουλές των ειδικών, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, χωρίς την προηγούμενη άδεια του εκδότη.

NΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Καλλές

06

ΡΊΖΕΣ ΚΑΙ ΦΤΕΡΆ

13.11.2019

Άλλου τύπου δώρα ΤΗΣ ΑΝΘΗΣ ΔΟΞΙΑΔΗ

K

αθώς πλησιάζουν μέρες γιορτινές, κοιτάω τα μικρά παιδιά γύρω μου που περιμένουν δώρα. Κι έχουμε δυο ειδών παιδιά γύρω μας, τα δικά μας και τα ξένα που είναι εδώ, συχνά μάλιστα μόνα τους, χωρίς γονείς. Έχω δύο σκέψεις, πιστεύω πολύτιμες, και για τις δύο αυτές τόσο διαφορετικές ομάδες παιδιών. Και οι δυο έχουν να κάνουν με την πρόταση του Αριστοτέλη ότι αρετή είναι οι συνεχείς καλές συνήθειες... Αυτή την εποχή, που έρχεται ο χειμώνας με πολλές ιώσεις, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά να συνηθίσουν να πλένουν τα χέρια τους, σίγουρα τουλάχιστον πριν από το φαγητό. Και να τα πλένουν καλά, σίγουρα με σαπούνι, όχι συμβολικά να τα ξεβγάζουν με λίγο νερό για να ξεφορτωθούν τη μαμά. Έτσι γίνεται συνήθως με κάτι που τα υποχρεώνουμε να κάνουν και δεν τους έχουμε εξηγήσει γιατί. Τους μιλάτε, λοιπόν, για τα μικρόβια και εξηγείτε ότι οι γιατροί μάς λένε πως το να πλένεις τα χέρια σου

καλά είναι η καλύτερη πρόληψη εναντίον της γρίπης και των κρυολογημάτων. Δώρο μεγάλο αν καταφέρουν να το μάθουν και να τους γίνει συνήθεια ζωής... Σκεφτείτε από τι θα γλυτώσουν. Το άλλο δώρο που προτείνω να τους κάνουμε είναι να τους μάθουμε να βοηθούν τον διπλανό τους που έχει μεγάλη ανάγκη. Και τούτες τις μέρες έχουν τόσα κυριολεκτικά διπλανά τους παιδιά που τους λείπουν τα πάντα: πατρίδα, γονείς σπίτι, ελπίδα, όλα… Ανάλογα με την ηλικία τους, πρέπει κάτι να τους πούμε για όλα αυτά τα παιδιά στα οποία βρισκόμαστε κυριολεκτικά δίπλα. Ζούμε σε μια χώρα που σε λίγο καιρό θα γιορτάσει τον Άγιο Βασίλη και θα πλημμυρίσει στα δώρα. Δώρα για όλους εκτός από αυτά τα παιδιά… Μπορούμε, λοιπόν, να μάθουμε στα δικά μας να βοηθάνε και να μοιράζονται από τα δικά τους τα καλά. Όλοι ζούμε κοντά σε κάποιον ξενώνα για ασυνόδευτα παιδιά ή μπορούμε να ψάξουμε και να βρούμε. Μπορούμε να έρθουμε σε επαφή, να ζητήσουμε ονόματα και ηλικίες παιδιών και να ρωτήσουμε τι δώρο θα ήθελαν. Με αυτή την λίστα τα παιδιά μας, οι φίλοι τους, οι γείτονες και

οι συμμαθητές τους θα μπορούσαν να μαζέψουν όλα αυτά τα συγκεκριμένα δώρα για τα συγκεκριμένα παιδιά. Και το μεν ξένο παιδάκι θα χαρεί διπλά, όχι μόνο για το αντικείμενο, αλλά και γιατί κάποιος το υπολογίζει και εκπληρώνει τις επιθυμίες του. Πράγμα που δίνει κουράγιο. Το δε δικό μας παιδάκι θα μάθει να προσφέρει ένα άρτιο, καθαρό, δικό του παιχνίδι σε έναν συνομήλικό του που δεν έχει τίποτα. Έτσι θα πάρει μια ιδιαίτερη χαρά που δεν θα μπορεί να του τη δώσει τίποτα κρυμμένο σε κανένα κουτί. Αυτό είναι σίγουρο από προσωπική εμπειρία και ίσως θα μπορούσε και να το μαντέψει κανείς. Όταν κάνεις κάτι που βοηθάει άλλους, αυτό κάνει κι εσένα πιο ευτυχισμένο από οτιδήποτε άλλο. Άρα, δώρο μεγάλο δεν είναι κι αυτό; Να μάθουμε στα παιδιά μας να νοιάζονται για τον διπλανό τους; Κι αυτό ξεκινάει από τότε που είναι μικρά. Άλλου τύπου δώρα και αυτά, φθηνά και πολύτιμα! Ελπίζω να συμφωνείτε! Μου γράφετε τους προβληματισμούς σας στο anthycam@gmail.com.

07

13.11.2019

Μπαμπά, α λ ή θ ει α ν ό μ ι ζ ε ς . . . ... ότι δεν έχεις ανάγκη από περισσότερες βιταμίνες και μέταλλα; Και όμως, έχουμε και οι δύο ανάγκη, και ας μην το ξέρουμε. Γιατί όπως έδειξε η Πανελλαδική Μελέτη Διατροφής & Υγείας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν προσλαμβάνει τις συνιστώμενες ημερήσιες ποσότητες σε ασβέστιο, σίδηρο, φολικό οξύ & βιταμίνη D. H εταιρεία Παπαδοπούλου αξιοποίησε τα αποτελέσματα της μελέτης και ενίσχυσε διατροφικά ένα καθημερινό, αγαπημένο προϊόν. Έτσι δημιούργησε το , ένα σταρένιο ψωμί για τοστ με ασβέστιο, σίδηρο, φολικό οξύ & βιταμίνη D, κάνοντας την καθημερινή συνήθεια του τοστ πιο ωφέλιμη, καθώς συμβάλει στην πρόσληψη των απαραίτητων στοιχείων για τον οργανισμό, στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.

/Ψωμί Παπαδοπούλου

/cdn.brandstudio.gr/papadopoulou

08

24 ΏΡΕΣ ΜΑΜΑ

Η

σχεδιάστρια και συγγραφέας Ευτυχία Ηλιάδου –καμιά φορά την αποκαλούν και Suricata- ζει στη Σύρο με τον Πάνο, τον μικρό Βίκτωρα και τον σκύλο τους, τον Κόπολας. Μας περιγράφει, λοιπόν, το εικοσιτετράωρό της ως κατ’ οίκον εργαζόμενης μαμάς.

O Βίκτωρας είναι 13 μηνών. Έχει έναν μήνα που γύρισε ο μπαμπάς του στη δουλειά και περνάμε πολλές ώρες μόνοι μας. Ξυπνάει στην κούνια του, έρχεται στο κρεβάτι και κάτι μου δείχνει. Μισοκοιμισμένη του δίνω παραμύθια και κουκλάκια. «Βαβ βαβ!», φωνάζει και γελάει. Ανοίγω τα μάτια μου και τον βλέπω στην άκρη του κρεβατιού να πετάει τα κουκλάκια του στον Κόπολας. «Εντάξει, σηκωνόμαστε! Πάμε για πρωινό;», τον ρωτάω, σηκώνει τα χεράκια του και τον παίρνω αγκαλιά. Πρωινό… το αγαπημένο γεύμα της μαμάς, κάποτε. Τώρα πια έχει μετατραπεί κυρίως σε μια αναζήτηση του τι θα φάει ο Βίκτωρας. Αυτό που σίγουρα θέλει να τρώει κάθε μέρα είναι το φαγόπυρο. Μα πραγματικά πώς γίνεται να του αρέσει τόσο το φαγόπυρο; Μετά είναι ώρα για παιχνίδι. «Πάμε να φτιάξουμε το τρενάκι;» Έρχεται ο Κόπολας και κάθεται στη μέση. Τέλεια ο ένας πετάει τις ράγες και ο άλλος τις δαγκώνει. Μμμ… Το διασκεδάζουν τουλάχιστον. Ο Βίκτωρας κάνει μια μεγάλη αγκαλιά στον Κόπολας και μετά τον κοπανάει λίγο στο κεφάλι. Είναι πολύ χαρούμενοι και οι δυο τους και… απασχολημένοι. Ωραία! Ευκαιρία να μαγειρέψω και να τους παρακολουθώ από την κουζίνα. Για να τσεκάρω λίγο τα email μου. Οχ! Πρέπει να στείλω άμεσα τη μακέτα από το εξώφυλλο που σχεδίασα. Καθομαι στον υπολογιστή και ο μικρός έρχεται στα πόδια μου. «Μαμά!» Ιδρώνω από την πίεση. Του δίνω ένα στιλό και παραμένει λίγο απασχολημένος βάζοντας και βγάζοντας το καπάκι... και... τα κατάφερα! Τον παίρνω αγκαλιά, τον πετάω λίγο στον αέρα και ξεκαρδίζεται στα γέλια. Φύγαμε για τη βόλτα μας! Σήμερα ας πάμε στην Ερμούπολη! Αποχαιρετάμε τον Κόπολας και πάμε στο αυτοκίνητο. Στη διαδρομή -τι καλά!τον παίρνει ο ύπνος. Έτσι κερδίζω λίγο χρόνο για μένα και τις σκέψεις μου, όταν περπατάω με το καρότσι στην πόλη. Αλλά ο ύπνος του δεν κρατάει πολύ, ξυπνάει πάνω στην ώρα για την επίσκεψή μας στο αγαπημένο μας βιβλιοπωλείο -ίσως βέβαια να τον τράνταξα αρκετά στο προηγούμενο σκαλοπάτι.

24 ώρες μαμά: Το εικοσιτετράωρο της Ευτυχίας Ηλιάδου Του δίνω κάτι να τσιμπήσει και έπειτα κάνω καμιά εξωτερική δουλειά. Πέρασε η ώρα και πρέπει να γυρίσουμε πίσω. Στο σπίτι ο Κόπολας μας υποδέχεται με χοροπηδητά. «Γρήγορα για φαγητό! Μμμμ, τι νόστιμα φασόλια θα φάμε». Καλό σημάδι που θέλησε να κάτσει στο καρεκλάκι. «Σ’ ευχαριστώ που με ταΐζεις. Δε θέλεις να σε ταΐσω και εγώ; Θέλεις μόνος σου; Εντάξει...» Καλά τα πάει, τρώει. Ξαφνικά, κουδούνι, γαβγίσματα, χαμός- Ήρθε ο courier! Γυρίζω μισό λεπτό την πλάτη μου να παραλάβω το δέμα, ξεκαρδίζεται στα γέλια ο Βίκτωρας… Ακούω θόρυβο από πλαστικό που χτυπάει στο πλακάκι. Ααααα! Το πιάτο με όλο το φαγητό κάτω στο πάτωμα! Πάλι! Αλλά το πιο αστείο κομμάτι είναι που η μαμά τα μαζεύει από το πάτωμα. Γελάει τόσο πολύ ο Βίκτωρας. Εγώ πάλι εύχομαι όλο αυτό να του κάνει καλό,

γιατί σίγουρα δεν κάνει καλό στα νεύρα μου και στη μέση μου. «Πάμε βόλτα;» Απαντάει καταφατικά, τον βάζω στον μάρσιπο και φεύγουμε για περπάτημα στη γειτονιά μας. Περπατάω για αρκετή ώρα και στο τέλος αποκοιμιέται. Γυρίζω σπίτι, τον αφήνω στο κρεβάτι και παρακαλάω να κοιμηθεί αρκετά. Καταφτάνει και ο μπαμπάς, ιδρωμένος, με το ποδήλατο στα χέρια. Ο Κόπολας τρελαίνεται από τη χαρά του, αλλά τους κάνω νόημα να κάνουν ησυχία. Μιλάμε λιγάκι και θαυμάζουμε τα μικρά επιτεύγματα του Βίκτωρα. «Σήμερα ενώ έπαιζε βρήκε στην τσάντα θαλάσσης τα μαγιό μου και τα φόρεσε περνώντας τα από κεφάλι του!» Τελείως χαζογονείς... Γεμίζουμε χαρά και οι δυο. Τη γλιτώσαμε, σήμερα δεν τσακωθήκαμε για τις δουλειές του σπιτιού... Επιτέλους κάθομαι να δουλέψω! «Μπαμπά!» ξύπνησε ο Βίκτωρας και

13.11.2019

τώρα θα παίξει με τον μπαμπά του. Περίπου... Γιατί όλο έρχεται σε εμένα πάλι. Προσπαθώ να συγκεντρωθώ και να σχεδιάσω. Αλλά ακούω τη φωνή του Πάνου. «Μάλλον πεινάει, τι να του δώσω;», «Κριτσίνι», απαντάω. Η ίδια φωνή: «Δες πώς χορεύει ο Βίκτωρας!» Τα παρατάω όλα και πάω με τη φωτογραφική να απαθανατίσω τις χορευτικές τους κινήσεις. Πάνω στο κέφι πετάει το κριτσίνι στο πάτωμα και πάει ο Κόπολας το μυρίζει και το μασουλάει λίγο, αλλά το παρατάει. Θαυμάζω τις φωτογραφίες και ακούω πάλι τη φωνή του Πάνου: «Τι τρώει ο Βίκτωρας;», «Κριτσίνι», απαντάω αδιάφορα. Το ξανασκέφτομαι... «Κριτσίνι!!! Α! Όχι, ήταν αυτό από το πάτωμα που έφαγε και ο Κόπολας! Φτύσ’ το Βίκτωρα!» Κουνάει το κεφάλι του αριστερά δεξιά και αρνείται στην αρχή, αλλά στο τέλος πέφτει το λιωμενο κριτσίνι στο χέρι μου. Μάλιστα, σίγουρα δε θα πάρω το βραβείο της καλύτερης μαμάς... Πότε πήγε 8; Γρήγορα φαγητό μπάνιο και ύπνο! Όχι τόσο απλά όσο ακούγονται. Ακούω γέλια και τον μπαμπά να περιγράφει τις βουτιές που κάνει ο Μάιμος από το σαμπουάν-βατήρα. Χαμογελάω και εγώ. Έχω ξεχάσει τι σχεδιάζω. Ο Πάνος ρωτάει τώρα: «Τι να φορέσει ο Βίκτωρας;» Σηκώνομαι και πάω να βοηθήσω. Πάμε με τον Βίκτωρα στο δωμάτιο για να διαβάσουμε παραμυθάκια. Έπειτα θηλάζει και κοιμάται. Ο Κόπολας έχει ξαπλώσει μπροστά από την κούνια του. Επιτέλους ησυχία και ώρα να δουλέψω... Τι σχέδιο να κάνω για το εξώφυλλο του βιβλίου o Μύθος της χημικής ίασης; Δεν έκανα τις τελικές διορθώσεις στον οδηγό που έστησα. Δεν απάντησα και στο email που μου έστειλε ο Μάρτης για την παρουσίαση του Ακροβάτη. Πόσο πίσω έχουν μείνει όλα... Αλλά ο Βίκτωρας δεν με αφήνει ούτε το βράδυ να δουλέψω. Γιατί δεν κοιμάται παραπάνω από 3 ώρες συνεχόμενα. Περνάει η ώρα χωρίς να το καταλάβω και ξαφνικά ακούω κλάματα. Σηκώνομαι και τον παίρνω αγκαλιά. Δεν τον χορταίνω κι ας έχω πρόβλημα πλέον και στα δυο μου χέρια. Ξαπλώνω μαζί του και παίρνω να διαβάσω το βιβλίο μου. Τα μάτια μου κλείνουν, νυστάζω. Πρέπει να ξανασηκωθώ για να σχεδιάσω... Αλλά είναι τόσο ωραία εδώ που είμαστε όλοι μαζί. Έλα μωρέ, δεν πειράζει... Θα δουλέψω περισσότερο το Σαββατοκύριακο...

Το τελευταίο βιβλίο της Ευτυχίας Ηλιάδου Ο Ακροβάτης και οι άλλοι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μάρτης. Μπορείτε να δείτε τη δουλειά της στο www.suricata.gr

10

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ

13.11.2019

Ένα ταξίδι στα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου: Σιγκαπούρη ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Σ

ε προηγούμενα άρθρα μας, χάρη στο βιβλίο της Lucy Crehan Φυτώρια ευφυΐας. Ένα ταξίδι στα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου, φτάσαμε μέχρι την Ιαπωνία και τη Φινλανδία, δυο χώρες με εντελώς διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα, των οποίων, όμως, οι μαθητές ξεχωρίζουν σε απόδοση, όπως αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα του διεθνούς προγράμματος PISA. Συνεχίζουμε, λοιπόν, το εκπαιδευτικό μας ταξίδι στα σχολεία του κόσμου και αυτόν το μήνα κάνουμε μια στάση στη Σιγκαπούρη. Ευγονική Η Σιγκαπούρη είναι ουσιαστικά μια πόλη-κράτος, ένα νησί με λίγο περισσότερους από πέντε εκατομμύρια κατοίκους και έλλειψη φυσικών πόρων. Όταν αποχώρησε στα μέσα της δεκαετίας του ’60 από την Ομοσπονδία της Μαλαισίας, βασιζόταν μόνο στις εισαγωγές, μην έχοντας καν πόσιμο νερό. Η μοναδική της ελπίδα να πετύχει οικονομικά ήταν να αναπτύξει τους ανθρώπινους πόρους της μέσω της εκπαίδευσης και να δημιουργήσει καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, που θα τη βοηθούσε να γίνει βιομηχανικό και έπειτα επιχειρηματικό κέντρο (το οποίο και εν τέλει πέτυχε). Όμως, η κυβέρνηση, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, θεώρησε πως έκαναν παιδιά οι λάθος άνθρωποι. Ο Λι Κουάν Γιου, ιδρυτής της σύγχρονης Σιγκαπούρης και πρωθυπουργός τότε, είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του

και τον φόβο του για τη δημιουργία μιας πιο χαζής κοινωνίας, επειδή υπήρχαν ανύπαντρες γυναίκες πτυχιούχοι, μια και οι άντρες πτυχιούχοι προτιμούσαν γυναίκες με χαμηλότερη μόρφωση. Ο Γιου πίστευε πως η νοημοσύνη είναι έμφυτη και κληρονομική (γεγονός που προφανώς δεν ισχύει απόλυτα, όπως αποδείχτηκε μέσα από έρευνες χρόνων) και έδινε κίνητρα για στείρωση σε γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και φοροαπαλλαγές σε πτυχιούχες που γίνονταν μητέρες. Οργάνωνε μάλιστα και δωρεάν κρουαζιέρες αναψυχής για single πτυχιούχους, προκειμένου να γνωρίσουν εκεί έναν/μια σύντροφο ίδιου πνευματικού επιπέδου και να γεννήσουν πανέξυπνα παιδιά. Αυτή η νοοτροπία της ευγονικής επεκτάθηκε με κάποιον τρόπο και στην εκπαίδευση. Τα «καλά» σχολεία Στη Σιγκαπούρη, η προσχολική εκπαίδευση δεν είναι υποχρεωτική, οπότε σε ιδιωτικά προνηπιαγωγεία και νηπιαγωγεία φοιτούν μόνο τα παιδιά εύπορων οικογενειών. Οι μαθητές πηγαίνουν στην Α’ δημοτικού τη χρονιά που γίνονται επτά ετών. Μέσα σε κάθε σχολείο, οι τάξεις είναι –τα τέσσερα πρώτα χρόνια– μεικτών ικανοτήτων, αλλά κάθε δημοτικό έχει διαφορετικό κύρος και το να καταφέρουν να γίνουν τα παιδιά τους δεκτά στα κορυφαία σχολεία είναι το βασικό ζήτημα για τις νέες μητέρες και το κύριο θέμα συζήτησης στα νηπιαγωγεία. Τα παιδιά που έχουν μεγαλύτερο αδέλφι που φοιτά σε «καλό σχολείο» έχουν προτεραιότητα στο να γίνουν δεκτά, ενώ ακολουθούν εκείνα των οποίων είτε κάποιο αδέλφι είτε κάποιος

γονιός έχει αποφοιτήσει από το σχολείο αυτό. Αυτό θεωρείται ότι βοηθάει στη συνοχή της σχολικής κοινότητας και ότι διασφαλίζει σε όσους έχουν λάβει εκπαίδευση υψηλού κύρους ότι το προνόμιό τους αυτό θα κληροδοτηθεί και στο παιδί τους. Τις υπόλοιπες θέσεις καταλαμβάνουν παιδιά που οι γονείς τους έχουν βοηθήσει εθελοντικά το σχολείο τουλάχιστον έναν χρόνο πριν και έχουν αφιερώσει τουλάχιστον 40 ώρες ως σχολικοί τροχονόμοι, βοηθοί στο κυλικείο, στη βιβλιοθήκη κ.λ.π. Στα πιο επιθυμητά σχολεία, μάλιστα, οι γονείς για να γίνουν εθελοντές περνούν από συνέντευξη. Τα προνομιούχα παιδιά που θα αποφοιτήσουν από τα κορυφαία δημοτικά σε ηλικία δώδεκα ετών έχουν περισσότερες πιθανότητες να αριστεύσουν στις απολυτήριες εξετάσεις (Primary School Leaving Examination, PSLE), ο βαθμός των οποίων έχει τεράστια επίπτωση στην πορεία της ζωής τους, καθορίζοντας το Γυμνάσιο στο οποίο θα συνεχίσουν τη φοίτησή τους και κατ’ επέκταση τις εξετάσεις που θα μπορούν να δώσουν μελλοντικά και το επάγγελμα που θα μπορούν να ασκήσουν. Όπως καταλάβατε ήδη, οι γονείς θεωρούν καθήκον τους να παλέψουν με κάθε τρόπο να στείλουν τα παιδιά τους στα καλύτερα σχολεία, με αποτέλεσμα να μην τα αφήνουν στιγμή να χαλαρώσουν κατά τη διάρκεια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επιπεδοποίηση Στην αρχή της «ζωής» του νεοσύστατου κράτους, δεν γινόταν διαχωρισμός των τάξεων ανάλογα με το επίπεδο των παιδιών, όμως υπήρχαν προαγωγικές εξετάσεις κάθε χρό-

13.11.2019

νο, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά που κόβονταν να σταματούν το σχολείο ακόμα και στα επτά ή στα οκτώ τους χρόνια. Το 1979, ξεκίνησε η επιπεδοποίηση των μαθητών στο τέλος της Γ’ Δημοτικού, η οποία, όμως, μέχρι το 2008 ήταν προβληματική, καθώς αρκετά παιδιά, αυτά που βρίσκονταν στο τρίτο και χαμηλότερο επίπεδο, δεν κατόρθωναν ποτέ να φτάσουν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ύστερα από διαμάχες που πυροδοτήθηκαν από μια κινηματογραφική ταινία που καταδίκαζε το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας, τα παιδιά περνούν πλέον στο τέλος της Δ’ δημοτικού από τεστ μέσα από τα οποία καθορίζεται ποια μαθήματα θα παρακολουθήσουν τα δυο τελευταία χρόνια σε υψηλό, ποια σε κανονικό και ποια σε βασικό επίπεδο, με το σύστημα να αναγνωρίζει ότι κάθε μαθητής μπορεί να είναι καλός ή κακός σε κάποια μόνο και όχι σε όλα τα αντικείμενα. Με άλλα λόγια, πια ο στόχος της εκπαίδευσης είναι να εντοπίζονται έγκαιρα τα ταλέντα και οι κλίσεις του κάθε δεκάχρονου παιδιού και να του προσφέρονται οι ανάλογες ευκαιρίες. Το ερώτημα, όμως, που τίθεται είναι αν όλα τα παιδιά στα δέκα τους χρόνια έχουν τους ίδιους ρυθμούς ανάπτυξης, αν όλα βρίσκονται, ας πούμε, στο ίδιο σημείο της καμπύλης. Και η απάντηση είναι προφανώς αρνητική. Ιδιωτικά μαθήματα, δημόσια πίεση Το σχολείο της Σιγκαπούρης, λοιπόν, είναι βασισμένο στην (παρωχημένη πλέον) ιδέα της στατικής νοημοσύνης. Και φυσικά, όπως όλα τα ασιατικά εκπαιδευτικά συστήματα, είναι και ανταγωνιστικό. Οι δάσκαλοί του είναι ιδιαίτερα καταρτισμένοι, με αξιοπρεπείς μισθούς και επιδοτούμενη επιμόρφωση καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους, ενώ τους δίνονται διαρκώς κίνητρα για να βελτιώνονται και να εξελίσσονται. Παρά το γεγονός αυτό, η πλειονότητα των γονέων των μαθητών του δημοτικού, κατά βάση κινεζικής καταγωγής, απαιτούν από τα παιδιά τους προσπάθεια και σκληρή δουλειά και στο σπίτι, ενώ ταυτόχρονα έχουν μεγάλες προσδοκίες και ανάλογη συμμετοχή στη μελέτη τους. Αγοράζουν συχνότατα σχολικά βοηθήματα με επιπλέον ασκήσεις και επιδιώκουν, ακόμα κι αν πιεστούν πολύ οικονομικά, να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό φροντιστήριο, ακόμα και μέχρι πολύ αργά το βράδυ, ώστε να γίνουν «οι πρώτοι των πρώτων». Οι γονείς που δεν εγκρίνουν το συγκεκριμένο μοντέλο και είναι περήφανοι για το κιάσου τους (τον φόβο τού να χάσουν) συχνά έρχονται σε δύσκολη θέση και αναγκάζονται να προσφύγουν κι αυτοί στη συμπληρωματική ιδιωτική διδασκαλία, που είναι μάλιστα ανώτερου επιπέδου από την σχολική, φοβούμενοι ότι τελικά θα στερήσουν λόγω ιδεολογίας από τα παιδιά τους την ευκαιρία για μια καλή, δηλαδή οικονομικά ασφαλή ζωή. Έτσι, η ανισότητα και ο ελιτισμός ανάμεσα σε έχοντες και μη γίνονται ακόμα πιο έντονα σε μια κοινωνία που a priori διαχωρίζει στο σχολικό πλαίσιο –και μάλιστα από πολύ νωρίς– τα παιδιά διαφορετικών ικανοτήτων και διαφορετικού οικογενειακού και οικονομικού υπόβαθρου, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό μια τυραννία των ικανών και των έξυπνων και ένα εκπαιδευτικό σύστημα εντελώς αναξιοκρατικό.

PLSE και η συνέχεια αυτού Επανερχόμαστε στις… πανσιγκαπούριες απολυτήριες εξετάσεις του δημοτικού, για τις οποίες οι γονείς δικαιούνται άδεια από τη δουλειά τους για να βοηθήσουν το παιδί τους στη μελέτη. Το κράτος θεωρεί τη βαθμολογία σε αυτές βασικό κριτήριο ακόμα και για την τοποθέτηση ενηλίκων σε καίριες κρατικές θέσεις, ενώ –προφανώς– ανοίγουν (ή κλείνουν) τον δρόμο για τη συνέχιση της φοίτησης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ Κάθε μαθητής μπορεί να κάνει αίτηση σε έξι γυμνάσια της επιλογής του και το αν θα γίνει αποδεκτός ή όχι εξαρτάται όχι μόνο από τον βαθμό του, αλλά και από την απόφαση του κάθε σχολείου. Οι βαθμοί καθορίζουν επίσης το επίπεδο που θα τοποθετηθεί το κάθε παιδί στο δευτεροβάθμιο σχολείο: Το 8% γίνεται δεκτό στο Υψηλού Κύρους Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα, το 60% στην Ταχεία Κατεύθυνση, το 20% στην Κανονική Ακαδημαϊκή Κατεύθυνση, ενώ το 10% στην Κανονική Τεχνική Εκπαίδευση. Τέλος, ένα μικρό ποσοστό των παιδιών δεν τα καταφέρνει στις εξετάσεις (που βέβαια είναι ανάλογες με την επιπεδοποίηση – δεν δίνουν όλοι τα ίδια μαθήματα, ούτε την ίδια ύλη) είτε επαναλαμβάνει την τελευταία τάξη του δημοτικού με δικαίωμα να ξαναδώσει είτε πηγαίνει απευθείας σε τεχνική σχολή. Όπως προαναφέρθηκε, η κατεύθυνση που θα ακολουθήσει το παιδί μετά το PLSE, αν και είναι μόνο δώδεκα ετών, επηρεάζει όλη τη μετέπειτα ζωή του: τους φίλους, τις σπουδές, τις εργασιακές προοπτικές, ακόμα και το ποιον/α θα παντρευτεί. Και η «πίτα» δεν μπορεί να μοιραστεί σε όλους. Το να καταφέρει κάποιος να αλλάξει επίπεδο και άρα προοπτικές ζωής μέσα στα γυμνασιακά χρόνια ναι μεν είναι πιθανό, αλλά είναι τόσο σπάνιο, ώστε τα παιδιά που το καταφέρνουν να γίνονται θέμα στις ειδήσεις. Ψυχολογία Όπως είναι αναμενόμενο, η ψυχολογία των μικρών μαθητών, που δεν έχουν μπει καλά καλά στην εφηβεία, επηρεάζεται αρνητικά στο πλαίσιο του συστήματος αυτού. Το άγχος είναι πανταχού παρόν και πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από την οικογενειακή πίεση. Τα παιδιά δεν θέλουν να πηγαίνουν στο σχολείο, ενώ πρόσφατες έρευνες διαπίστωσαν ότι το 1/3 των μαθητών φοβούνται περισσότερο τις εξετάσεις παρά τον θάνατο των γονέων τους, ενώ και πάλι το 1/3 θεωρεί ορισμένες φορές πως η ζωή δεν αξίζει… Τα τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση της Σιγκαπούρης έχει αντιληφθεί το κοινωνικό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί και μάλιστα έχει κάνει ορισμένες ομιλίες προς τους μαθητές με θέμα την ψυχική υγεία· όμως είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τροποποιήσει το εκπαιδευτικό της σύστημα. Η ανταγωνιστική νοοτροπία είναι πλέον παγιωμένη ανάμεσα στους γονείς, παρά το γεγονός ότι βλάπτει τα παιδιά τους, και στη χώρα έχει διαπλαστεί μια γενιά πολιτών που θεωρούν πως αν δεν φροντίσουν οι ίδιοι τους εαυτούς τους και τα παιδιά τους κανείς άλλος δεν θα το κάνει. Σημειωτέον: Οι γονείς μπορούν να κάνουν μήνυση στα (ενήλικα πλέον) παιδιά τους αν αυτά δεν τους στηρίξουν οικονομικά στα γηρατειά τους, αλλά αυτό θα είναι ανώφελο αν αυτά δεν έχουν αρκετά χρήματα να συντηρήσουν –εκτός από την οικογένειά τους– και τους ηλικιωμένους γονείς τους, διότι δεν τα πήγαν καλά στις εξετάσεις που έδωσαν κάποτε, όταν ήταν μόλις δώδεκα ετών. Αποτελέσματα Παρότι το εκπαιδευτικό σύστημα της Σιγκαπούρης δεν οδηγεί σε δίκαια αποτελέσματα, έχει εντούτοις επιδείξει υψηλή αναλογία μαθητών που βρίσκονται πάνω από τα επίπεδα αναφοράς ως προς την κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Είναι, δηλαδή, λιγότεροι οι μαθητές που παίρνουν χαμηλή βαθμολογία στις δοκιμασίες PISA απ’ ό,τι στις περισσότερες άλλες χώρες. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως οι μαθητές αυτοί έχουν καλύτερες ακαδημαϊκές ευκαιρίες, αφού οι προνομιούχοι συμμαθητές τους στη χώρα τους βρίσκονται πάντα πιο μπροστά, καταλαμβά-

11 νοντας τις καλές θέσεις στα γυμνάσια και εξωθώντας τους προς λιγότερο ακαδημαϊκές κατευθύνσεις. Είναι τούτο απαραίτητα κακό; Ίσως και όχι. Ναι μεν οι μισθοί των τεχνικών επαγγελμάτων δεν είναι ιδιαίτερα υψηλοί, όμως η αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης έχει δημιουργήσει καταρτισμένους τεχνίτες και αξιοζήλευτα χαμηλούς δείκτες ανεργίας. Συμπερασματικά, ο διαχωρισμός στην ηλικία των δώδεκα ετών σε σχολεία ακαδημαϊκής και επαγγελματικής κατεύθυνσης έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Συνδυαστικά με την ανταγωνιστική νοοτροπία των γονέων, στη Σιγκαπούρη τα πολύ μικρά παιδιά έχουν πολύ μεγάλο άγχος. Πάντως, όταν οι εξετάσεις προς το γυμνάσιο ολοκληρωθούν και το κάθε παιδί πάρει τον δρόμο του, θα διδαχτεί διαφορετικά πράγματα, ανάλογα με τις δυνατότητές του, και είναι βέβαιο ότι θα βρει τη θέση του στην αγορά εργασίας, με άλλα λόγια θα αποκατασταθεί επαγγελματικά. Με άλλα λόγια, στη Σιγκαπούρη δεν θα βρείτε άνεργους πτυχιούχους… Στο επόμενο τεύχος θα εξετάσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα της Σαγκάης.

Διαβάστε: Lucy Crehan, Φυτώρια ευφυΐας. Ένα ταξίδι στα καλύτερα εκπαιδευτικά συτήματα του κόσμου, μετάφραση: Μαρία Παπαηλιάδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2019

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, κυκλοφόρησε και αναπαράχθηκε στα ελληνικά social media ένα clickbait μεταφρασμένο (χωρίς πηγή) άρθρο με τίτλο «Η Σιγκαπούρη καταργεί τις εξετάσεις στα σχολεία γιατί "η μάθηση δεν είναι ανταγωνισμός"», που λίγο πολύ υποστηρίζει ότι οι μαθητές από του χρόνου δεν θα δίνουν εξετάσεις, ώστε να αντιμετωπιστεί ο ανταγωνισμός και το άγχος που αυτός προκαλεί. Η αλήθεια είναι πως πρόκειται για μια πρόταση του νυν Υπουργού Παιδείας που ακόμα συζητείται, αλλά και που ακόμα κι αν εφαρμοστεί, όχι μόνο δεν θα καταργήσει εντελώς τις εξετάσεις, αλλά θα προσθέσει και ποιοτικά κριτήρια στην αξιολόγηση των μαθητών. Οι δε ποιοτικοί δείκτες θα είναι εξίσου ανταγωνιστικοί με τους βαθμούς και ίσως και χειρότεροι, διότι είναι πιο δύσκολα μετρήσιμοι. Ο χώρος για καλά Γυμνάσια, δευτεροβάθμια μη τεχνική εκπαίδευση και ανώτερες σπουδές θα συνεχίσει ούτως ή άλλως να είναι περιορισμένος, και το σύστημα θα συνεχίσει να ευνοεί τους προνομιούχους...

12

ΣTON ΓΙΑΤΡΟ

13.11.2019

Φθινόπωρο, χειμώνας, ιώσεις και κρυολογήματα: Οδηγίες προς ναυτιλλομένους Tα σχολεία ξεκίνησαν για τα καλά και μαζί τους ξεκίνησαν για τα καλά και τα κρυολογήματα και οι ιώσεις που ταλαιπωρούν παιδιά και γονείς. Αν και είναι αδύνατον να μην αρρωστήσει καθόλου το παιδί μας, υπάρχουν τρόποι να το προφυλάξουμε ώστε είτε να αρρωσταίνει λιγότερο συχνά, είτε να περνάει τις ασθένειες ηπιότερα. Επίσης, υπάρχουν τρόποι φροντίδας του όταν είναι αδιάθετο, που θα του (μας) διευκολύνουν την καθημερινότητα. Σας δίνουμε, λοιπόν, οδηγίες, σύμφωνα με τις συμβουλές της παιδιάτρου μας, κ. Μαρίας Θ. Αυγέρη.

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Σε ποιες περιπτώσεις επιβάλλεται το παιδί να πάρει αντιβίωση;

Σε ποιες περιπτώσεις επικοινωνώ με τον παιδίατρο;

Όταν έχει μικροβιακή λοίμωξη και όχι μια απλή ίωση και αυτό θα πρέπει να το κρίνει ο παιδίατρός του. Το ίδιο ισχύει και για τα αντι-ικά φάρμακα για τη γρίπη, που δίνονται με πολύ συγκεκριμένες ενδείξεις.

Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο, αν ένα παιδί έχει κλείσει τρία εικοσιτετράωρα με πυρετό, αν δυσπνοεί, αν πονάει η κοιλιά του, αν κάνει εμετούς και διάρροιες και γενικότερα αν το βλέπουμε πολύ καταβεβλημένο.

Πότε δίνω αντιπυρετικά; Ανά πόση ώρα; Πότε πρέπει να με ανησυχήσει ο πυρετός; Αντιπυρετικά δίνουμε σε θερμοκρασία σώματος μεγαλύτερη ή ίση των 38 βαθμών Κελσίου. Χρησιμοποιούμε σιρόπι παρακεταμόλης και σιρόπι ιβουπροφαίνης εναλλάξ κάθε 3 με 4 ώρες. Ο πυρετός μάς ανησυχεί αν είναι πολύ υψηλός (39°-40°), αν δεν υποχωρεί με τα αντιπυρετικά, αν συνοδεύεται από έντονη καταβολή του παιδιού, κεφαλαλγία, εμετό και εξανθήματα.

Έχω παιδί που πηγαίνει σχολείο και μωρό στο σπίτι. Πώς προστατεύω το μωρό από τις ιώσεις που θα φέρνει το μεγάλο παιδί στο σπίτι; Καταρχάς, τηρώντας τους βασικούς κανόνες υγιεινής, δηλαδή συχνό πλύσιμο των χεριών, καλό αερισμό του σπιτιού, απαγόρευση καπνίσματος στο σπίτι και στο αυτοκίνητο. Εάν το μεγαλύτερο παιδί μας αρρωστήσει, φροντίζουμε να μην έρθει σε επαφή με το μωρό. Επιπλέον, είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός όλων των μελών της οικογένειας για γρίπη και κοκκύτη (ανοσία αγέλης).

Από ποιες ιώσεις κινδυνεύουν περισσότερο βρέφη και νήπια το φθινόπωρο και τον χειμώνα; Πιο επικίνδυνοι για βρέφη και νήπια είναι ο ιός της γρίπης και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV). Και οι δύο μεταδίδονται εύκολα μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων και του σάλιου. Η γρίπη εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό, μυαλγίες, καταρροή, πονόλαιμο, πονοκέφαλο, εμετούς και διάρροιες. Οι επιπλοκές της, ειδικά στα παιδιά κάτω των 5 ετών, περιλαμβάνουν ωτίτιδα, πνευμονία και μυοσίτιδα. Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός είναι το συχνότερο αίτιο βρογχιολίτιδας και εκδηλώνεται με έντονη καταρροή, βήχα και δύσπνοια. Τα βρέφη κάτω των 6 μηνών μπορεί να παρουσιάζουν ανησυχία και άρνηση λήψης τροφής, ενώ είναι πιθανότερο να χρειαστούν νοσηλεία.

Τι πρέπει να τρώει ένα παιδί όταν είναι άρρωστο; Τι κάνουμε αν δεν θέλει να φάει τίποτα; Πρέπει να τρώει ελαφρά και να παίρνει πολλά υγρά, για παράδειγμα σούπες, βραστό κρέας, πουρέ, λαχανικά, γάλα, χαμομήλι με μέλι. Αν δε θέλει να φάει δεν το πιέζουμε, εστιάζουμε όμως στη επαρκή πρόσληψη υγρών.

Το παιδί μου αρνείται να πάρει σιρόπι και την πλειονότητα των φορών κάνει εμετό όταν του το χορηγώ με τη σύριγγα. Τι μπορώ να κάνω; Όταν είναι κρυωμένο, πότε κρατάμε το παιδί μας στο σπίτι και πότε το ξαναστέλνουμε στο σχολείο; Το κρατάμε στο σπίτι αν είναι καταβεβλημένο και ιδίως αν έχει πυρετό. Το ξαναστέλνουμε στο σχολείο όταν έχει κλείσει 24 ώρες απυρεξίας.

Μία λύση είναι να το ανακατέψουμε με κάτι εύγευστο και σε μικρή ποσότητα, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι θα λάβει την κατάλληλη δόση. Σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε υπόθετο, που όμως για παιδιά υπάρχει μόνο σε αντιπυρετικό.

Υπάρχουν ουσιαστικοί τρόποι προστασίας από τις ιώσεις; Ναι, μπορούμε να βασιστούμε στο τρίπτυχο «πλύσιμο χεριών-αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους-εμβόλια».

13.11.2019

Ποια είναι η ιδανική θερμοκρασία και υγρασία σε ένα δωμάτιο τον χειμώνα; Η ιδανική θερμοκρασία είναι μεταξύ 20° και 22° και η ιδανική υγρασία είναι μεταξύ 30% και 50%.

Αν το παιδί μου είναι κρυωμένο, δεν μπορεί να εμβολιαστεί; Μπορεί, αρκεί να είναι σε καλή γενική κατάσταση και να μην έχει υψηλό πυρετό. Σε κάθε περίπτωση, ο παιδίατρος εξετάζει το παιδί πριν από τον εμβολιασμό.

Όταν το παιδί έχει πυρετό, πώς το ντύνουμε και πώς το σκεπάζουμε; Όπως το ντύνουμε και το σκεπάζουμε ανάλογα με την κάθε εποχή και φροντίζοντας να νιώθει άνετα.

Όταν το παιδί είναι άρρωστο, κάνει κανονικά μπάνιο ή περιμένουμε να υποχωρήσουν τα συμπτώματα; Κάνει κανονικά μπάνιο. Μάλιστα, το χλιαρό, ολόσωμο μπάνιο βοηθά στην υποχώρηση του πυρετού.

Έχω παραλείψει κάποιες δόσεις εμβολίων. Τι κάνω; Το συζητάμε με τον παιδίατρο, ώστε να μας πει τι χρονοδιάγραμμα εμβολιασμού να ακολουθήσουμε από εδώ και πέρα. Σημειώνεται ότι δε χάνονται οι δόσεις των εμβολίων, που έχουν ήδη γίνει.

Όταν κάνει κρύο, να αποφεύγουμε να βγαίνουμε έξω με τα παιδιά μας; Βγαίνουμε κανονικά έξω, ντύνοντάς τα κατάλληλα, χωρίς υπερβολές.

Υπάρχουν τροφές που θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών μας; Το ανοσοποιητικό τους σύστημα θωρακίζεται τρώγοντας από όλες τις ομάδες τροφών στις κατάλληλες ποσότητες.

Πώς αντιμετωπίζουμε το σχεδόν μόνιμο μπούκωμα των νηπίων το φθινόπωρο και τον χειμώνα; Με άπειρες ρινοπλύσεις!

Ευχαριστούμε την παιδίατρο Μαρία Θ. Αυγέρη. Μπορείτε να τη βρείτε στο maria.aygeri@gmail.com και στο 694579225.

14

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

13.11.2019

Τα καλύτερα χταποδάκια του κόσμου ΤHΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Π

ριν από επτά χρόνια περίπου, ένας Δανός μπαμπάς του οποίου η σύντροφος είχε γεννήσει πρόωρα ζήτησε να τοποθετηθεί στη θερμοκοιτίδα όπου νοσηλευόταν το κοριτσάκι τους ένα μικρό χταποδάκι που είχε πλέξει ο ίδιος με βελονάκι. Ο μπαμπάς εκείνος αγαπούσε πολύ τα χταπόδια και θεωρούσε πως με τον τρόπο αυτό το μωρό του θα είχε παρέα, κάτι φτιαγμένο από τους γονείς του, για τις ώρες που δεν ήταν

κοντά του μέσα στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ). Οι γιατροί δέχτηκαν. Και τότε έγινε ένα μικρό θαύμα: Το μωρό παρουσίασε ραγδαία βελτίωση, ενώ έμοιαζε ανακουφισμένο και πολύ πιο ήρεμο. Μέχρι τότε τραβούσε τα καλώδια της θερμοκοιτίδας, θέλοντας κάτι να πιάσει. Όμως, τα στριφογυριστά πλοκάμια του χταποδιού τού τράβηξαν περισσότερο την προσοχή και έτσι εγκατέλειψε τα σωληνάκια και άρχισε να κρατάει τα οχτώ πόδια, όπως ακριβώς κάνουν τα έμβρυα με τον ομφάλιο λώρο και θα έπρεπε να κάνει και το ίδιο αν δεν είχε βιαστεί να γεννηθεί. Τότε οι γιατροί παρακάλεσαν τους γονείς

να πλέξουν ακόμα μερικά χταποδάκια, για τα υπόλοιπα μωρά που νοσηλεύονταν στη ΜΕΝΝ, είτε λόγω προωρότητας είτε λόγω άλλων προβλημάτων υγείας. Πολύ σύντομα, αφού παρατηρήθηκε η ευεργετική δράση που είχαν τα κουκλάκια αυτά στα προωράκια και στα υπόλοιπα άρρωστα μωράκια, δυο εθελόντριες, η Jeanette Bøgelund Bentzen και η Mia Clement, ξεκίνησαν να πλέκουν με βελονάκι χταποδάκια για τις ΜΕΝΝ τριών νοσοκομείων της χώρας και σχεδόν αμέσως «γεννήθηκε» η οργάνωση «Τα χταποδάκια της Δανίας», στο πλαίσιο της οποίας όλο και περισσότεροι εθελοντές πλέκτες και

13.11.2019

Παραπάνω από 23.000 χταποδάκια έχουν δωριστεί σε νοσοκομεία της Δανίας και πάνω από 1.000 σε νοσοκομεία της Ελλάδας.

πλέκτριες άρχισαν να δημιουργούν πανέμορφα κουκλάκια, τηρώντας φυσικά τους απαραίτητους κανόνες ασφαλείας, για να βοηθήσουν τα νοσηλευόμενα μωρά, σε Δανία και Γροιλανδία. Σιγά σιγά, τα πλεκτά χταποδάκια άρχισαν να… απλώνουν τα πλοκάμια τους και σε άλλες χώρες, όπως στη Σουηδία, στην Ολλανδία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Αυστραλία, στην Αργεντινή, στον Καναδά… Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες βρίσκεται από το 2016 και η Ελλάδα. Η ομάδα του site για την προωρότητα 31ebdomades ανακάλυψε τη δράση και επικοινώνησε με ομάδες πλεκτικής, οι οποίες δημιούργησαν αφιλοκερδώς θεραπευτικά κουκλάκια και, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προωρότητας στις 17 Νοεμβρίου, τα δώρισε σε ορισμένες ΜΕΝΝ της χώρας ως συμβολικό δώρο, θέλοντας να υπογραμμίσει πως τα πρόωρα μωρά και οι γονείς τους δεν πρέπει να είναι μόνα και μόνοι στο δύσκολο ταξίδι της προωρότητας. Πρόσφατα, με μεγάλη χαρά υποδεχτήκαμε στην Ελλάδα και ένα βιβλίο για τα ξεχωριστά αυτά χταποδάκια. Πρόκειται για Τα χταποδάκια της Δανίας, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Αν κι εσείς θέλετε να βοηθήσετε εθελοντικά ένα μικρό μωρό, στις σελίδες του θα βρείτε χαριτωμένα σχέδια για βελονάκι και πλέξιμο καθώς και ιδέες για να διακοσμήσετε τα έργα σας και να τους δώσετε ιδιαίτερη προσωπικότητα. Ακόμα, θα βρείτε έναν πλήρη οδηγό πλεξίματος για αρχάριους για να ξεκινήσετε εύκολα! Τα χταποδάκια είναι απίθανα, χαριτωμένα, χρωματιστά παιχνίδια με τα πλοκάμια τους σχεδιασμένα έτσι ώστε να θυμίζουν στα βρέφη τον ομφάλιο λώρο. Όπως έχει πλέον αποδειχτεί, μετά από χρόνια παρατήρησης, όταν τοποθετούνται δίπλα τους, γαληνεύουν, ανακουφίζουν και ηρεμούν τα πρόωρα νεογέννητα, που έχουν άγχος μια και το αυτόνομο νευρικό τους σύστημα δεν έχει ωριμάσει ακόμα. Η παραμονή του νεογέννητου στη μονάδα διαρκεί συχνά πολύ καιρό, ενώ έχει και σκαμπανεβάσματα και δυσάρεστα ερεθίσματα. Αυτά τα παιχνιδιάρικα κουκλάκια έχουν τη δύναμη να απαλύνουν τη δύσκολη ζωή του στη θερμοκοιτίδα, όπου ζει χωρίς το άγγιγμα των

γονιών του, και να εμψυχώσουν την οικογένειά του αυτή την περίοδο που έχει τόσο μεγάλη ανάγκη για βοήθεια. Την ελληνική ομάδα που υλοποιεί την ιδέα, σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές ασφαλείας, μπορείτε να τη βρείτε στο Facebook ως Octopus for a Preemie, Greece, Μικρό Χταπόδι by 31ebdomades, που είναι πλέον πιστοποιημένο μέλος της διεθνούς δράσης Octopus for a Preemie. Τη συγκροτούν ανεξάρτητοι πλέκτες και πλέκτριες, μέλη πλεκτικών ομάδων, αλλά και γονείς πρόωρων που θέλουν να συμβάλουν με όποιον τρόπο μπορούν στη διάδοση αυτής της δράσης. Τα χταποδάκια της ελληνικής ομάδας προσφέρονται προς το παρόν σε ΜΕΝΝ ορισμένων νοσοκομείων (Παίδων, Αγλαΐα Κυριακού και Αγία Σοφία, Αττικόν, Έλενα Βενιζέλου, Ιασώ Θεσσαλίας, Πανεπιστημιακό Λάρισας, Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης) και ευελπιστούμε πως σύντομα θα προστεθούν κι άλλα, δημόσια και ιδιωτικά. Αν θέλετε κι εσείς να πλέξετε για την ελληνική ομάδα, πάρτε ιδέες από το βιβλίο, ζητήστε να γίνετε μέλος της στο Facebook ή στείλτε email στο xtapodakia@patakis.gr C

M

Y

CM

MY

Σημείωση: Τα χταποδάκια είναι κατάλληλα και για μεγαλύτερα μωρά βοηθώντας τα να μάθουν να πιάνουν. Φυσικά, και τα παιδάκια προσχολικής ηλικίας μπορούν να παίξουν ευχάριστα με αυτά. Επομένως, μπορείτε να φτιάξετε χταποδάκια όχι μόνο για τα προωράκια, αλλά και για το δικό σας παιδί. Όμως, οι οδηγίες που θα βρείτε στο βιβλίο είναι μόνο για προσωπική χρήση. Με άλλα λόγια δεν επιτρέπεται η πώληση των οδηγιών πλέξης και φυσικά ούτε η πώληση των παιχνιδιών.

CY

CMY

K

Διαβάστε: Τα χταποδάκια της Δανίας. Πλεκτά μαλακά παιχνίδια για μικρούτσικα μωρά, εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Μαρίζα Ντεκάστρο.

16

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

Αντιγριπικοί διάλογοι ΤOY IΟΡΔΑΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Φ

έτος το δικό μου εποχικό κείμενο για την εποχική γρίπη θα βασιστεί σε έναν διάλογο μεταξύ εμού και μιας μητέρας δυο παιδιών... Για κάποιο λόγο τα κείμενα με οδηγίες δε φαίνεται να πείθουν και γι’ αυτόν το λόγο φέτος προτίμησα να θέσω όλους μας (εμένα και εσάς) ενώπιον του καθρέφτη. Μητέρα: Έχω έναν γιο 6 ετών ο οποίος δεν έχει κάνει ποτέ του εμβόλιο έναντι της γρίπης. Θεωρείτε ότι πρέπει να κάνει; Εγώ: Έχει το παιδί σας κάποιο χρόνιο νόσημα, όπως άσθμα, καρδιοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη; Λαμβάνει αγωγή σε μόνιμη βάση για κάποιο πρόβλημα υγείας; Μ: Όχι, όχι! Έχει γενικά μια πολύ καλή ανάπτυξη, χωρίς προβλήματα υγείας έως τώρα. Ε: Μήπως έχει δυσανάλογα αρκετό βάρος για το ύψος του; Το ρωτώ γιατί η παχυσαρκία είναι μια από τις ενδείξεις του αντιγριπικού εμβολιασμού. Μ: Ορίστε… Δείτε τις τελευταίες μετρήσεις προ μηνός. Ε: Μάλιστα, μια χαρά. Άρα, από όσα μου είπατε έως τώρα, θα έλεγα ότι δε χρειάζεται να εμβολιαστεί... Μήπως, όμως, στο σπίτι υπάρχει κάποιος παππούς ή γιαγιά; Ή κάποιο μικρότερο αδελφάκι-μωρό; Μ: Ναι, έχω ένα μικρότερο κοριτσάκι 4 μηνών. Κάποιες φορές με βοηθά τα πρωινά και η μητέρα μου η οποία είναι 62 ετών, αλλά είναι πολύ καλά στην υγεία της. Ε: Τότε νομίζω πως αυτό αποτελεί από μόνο του έναν πολύ καλό λόγο να εμβολιαστείτε όλοι οι ενήλικες στο σπίτι και βέβαια και ο εξάχρονος γιος σας! Οι ενδείξεις του εμβολιασμού το υπαγορεύουν ξεκάθαρα. Οφείλουν να εμβολιάζονται όσοι διαμένουν μαζί με άτομα υψηλού κινδύνου, όπως άτομα πάνω από 60 ετών και κάτω των 6 μηνών. Δηλαδή εσείς, ο σύζυγος και ο μεγάλος αδελφός για να προ-

στατέψετε το μικρό σας παιδί και η γιαγιά για να προστατέψει πρώτα εκείνη, έχοντας ηλικία πάνω από 60 ετών και βεβαία για να προστατέψει και το μωρό. Μ: Και με τις παρενέργειες τι γίνεται; Έχω ακούσει από συναδέλφους μου στη δουλειά πως έκαναν το εμβόλιο και μετά για μέρες είχαν τρομερή αδυναμία. Άλλοι μου είπαν ότι από τότε που το έκαναν περάσαν όλες τις ιώσεις του χειμώνα. Σαν να έγιναν πιο ευάλωτοι. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιοι φίλοι που το κάνουν κάθε χρόνο, γιατί, όπως λένε, με αυτόν τον τρόπο δεν αρρωσταίνουν ποτέ το χειμώνα! Έχω γενικά μπερδευτεί λίγο με όλα αυτά που ακούω! Ε: Λοιπόν ας ξεκαθαρίσουμε το τοπίο. Το αντιγριπικό εμβόλιο προστατεύει μόνο από τη γρίπη, δηλαδή από ό,τι μπορεί να προκαλέσει ο ιός της γρίπης και μόνο! Και όχι οποιοσδήποτε άλλος ιός. Δηλαδή δεν σε θωρακίζει από τις λοιπές ιώσεις του χειμώνα! Δεν είναι πολυ-εμβόλιο, δεν είναι πολυεργαλείο και δεν είναι πολυβιταμίνη! Αυτό το τονίζω για να μην έχουμε ευσεβείς πόθους ότι κάνοντας το εν λόγω εμβόλιο θα βγάλουμε τον χειμώνα ατσαλάκωτοι. Προφανώς οι συνάδελφοι σας έτυχε να κολλήσουν όλες τις χειμερινές ιώσεις, εκτός από τη γρίπη πιθανώς. Το εμβόλιο όμως, ακόμη και έτσι, προστατεύοντας δηλαδή μόνο από τη γρίπη, έχει αξία, γιατί η γρίπη είναι από τις ιώσεις με την πιο θορυβώδη συμπτωματολογία (ψηλός επίμονος πυρετός, με έντονα σωματικά άλγη και αδυναμία) και τις περισσότερο συχνές επιπλοκές. Για να το πω και με άλλα λόγια: Στην ιστορία έχει μείνει γνωστή η θανατηφόρος επιδημία της ισπανικής γρίπης, ενώ ποτέ δεν κάναμε λόγο για επιδημία από ρινοϊό ή αδενοϊό. Κάτι λέει αυτό, νομίζω. Τώρα σχετικά με τις παρενέργειες και με το αν το ανοσοποιητικό τους έγινε πιο αδύναμο, έχω να πω ότι οι μόνες παρενέργειες είναι τοπικά ευαισθησία και ήπια ερυθρότητα-οίδημα στο σημείο της ένεσης, καθώς και πυρετός ή αίσθημα κακουχίας και πονοκέφαλος για μια δυο μέρες. Με απλά λόγια, οι παρενέργειες είναι αστείες μπροστά

13.11.2019

στο όφελος από τον εμβολιασμό. Μ: Και όταν λέτε για επιπλοκές από τη γρίπη; Τι εννοείτε; Ε: Καλή ερώτηση. Η γρίπη έχει συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα νόσησης και από άλλες λοιμώξεις, βακτηριακές. Σαν να μας κάνει ευάλωτους δηλαδή ο ιός της γρίπης στη δράση μικροβίων όπως ο πνευμονιόκοκκος και ο σταφυλόκοκκος. Γι' αυτό και στις επιπλοκές της είναι η ωτίτιδα, αλλά και η πνευμονία και η μικροβιαιμία! Και αυτά όλα είναι πιο εύκολο να συμβούν σε άτομα πιο ευάλωτα, όπως αυτά με χρόνια νοσήματα, τα πολύ μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι, άνω των 60 ετών. Μ: Ναι, αλλά κάθε χρόνο ακούγεται ότι το εμβόλιο «είχε πάλι χαμηλή αποτελεσματικότητα» και άρα... ενώ εμβολιάζεσαι τελικά δεν έχεις την προσδοκώμενη κάλυψη... Σωστό δεν είναι αυτό που ξέρω; Ε: Είναι η μισή αλήθεια. Όντως το εμβόλιο σπάνια τα καταφέρνει σε ποσοστό πάνω του 70%. Σίγουρα ένα 30% των εμβολιασθέντων θα εμφανίσουν συμπτώματα γρίπης. Όμως η υπόλοιπη μισή αλήθεια είναι ότι όλοι τους θα την περάσουν πιο ήπια σε σχέση με τους μη εμβολιασθέντες και βέβαια το πιο σημαντικό είναι ότι δεν θα εμφανίσουν τις σοβαρές επιπλοκές που προανέφερα. Δηλαδή όντως το εμβόλιο δε σε προστατεύει 100% από την νόσηση, αλλά σε θωρακίζει από τις σοβαρές επιπλοκές της, το οποίο είναι και το ζητούμενο. Τελικά, αυτό που θα είχε νόημα από αυτή μας τη συζήτηση θα ήταν να συγκρατήσετε ότι το εμβόλιο από την μια δεν έχει σοβαρές παρενέργειες για να το φοβάστε και από την άλλη προστατεύει από μια άσχημη έκβαση της ίωσης. Συνεπώς ναι, οφείλουμε να προστατεύσουμε τους ευαίσθητους οργανισμούς. Δεν λέω όλους! Αλλά τους ευαίσθητους οπωσδήποτε! Μην ξεγελιέστε από το ήπιο κλίμα του φθινοπώρου και τη χαμηλή νοσηρότητα της εποχής. Όταν τον Γενάρη θα έχουμε επιδημία, θα τρέχουν όλοι να εμβολιαστούν, όπως έγινε και πέρυσι. Εσείς τότε θα νιώθετε ασφάλεια που φροντίσατε από τώρα. Και κάτι επιπλέον... Ακόμη και αν δεν είχατε απόλυτη ένδειξη για εμβολιασμό στο οικογενειακό σας περιβάλλον, δε θα σας απέτρεπα από το να εμβολιαστείτε όσοι από εσάς θέλετε. Τα εμβόλια είναι πρόληψη και αυτή δεν μπορεί κανείς να μας τη στερήσει. Για όλους όσοι δεν συμμετείχατε στον διάλογο ώστε να θέσετε τα δικά σας ερωτήματα και θέλετε να διαβάσετε περισσότερα για τη γρίπη και λεπτομέρειες για τις ακριβείς ενδείξεις του εμβολιασμού, μπορείτε να ανατρέξετε στη σελίδα του υπουργείου: www.moh.gov.gr/articles/health/ dieythynsh-dhmosias-ygieinhs/metadotikakai-mh-metadotika-noshmata/6474odhgies-gia-thn-epoxikh-griph-2019-2020ndash-antigripikos-emboliasmos

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου, iordanispapado@hotmail.com, Facebook: μικρο σονοκομειο

18

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

13.11.2019

Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: Απαραίτητη στο σχολείο από πολύ νωρίς

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Η

Μαργαρίτα Γερούκη έχει περάσει σχεδόν όλη της τη ζωή στα θρανία· και μπρος και πίσω από αυτά. Επαγγελματικά, ξεκίνησε ως εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας το 1993, με τελευταία ιδιότητα αυτή της Σχολικής Συμβούλου Πρωτοβάθμιας από το 2012 έως το 2018. Νωρίς στην καριέρα της κατάλαβε ότι τα θέματα της σεξουαλικής αγωγής και υγείας χρειάζεται να καλυφθούν στο σχολείο. Έτσι, το 1999 έφυγε για τη Φινλανδία, μια χώρα που συζητά τη σεξουαλική αγωγή από τη δεκαετία του ‘70. Εκεί, παράλληλα με τη δουλειά της στα τμήματα μητρικής γλώσσας, ολοκλήρωσε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγωγή Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Jyväskylä και στη συνέχεια διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. Η σεξουαλική αγωγή ήταν το κεντρικό θέμα της ερευνητικής και παιδαγωγικής της ενασχόλησης. Έπειτα από 12 χρόνια στη Φινλανδία, το 2011 η κ. Γερούκη επέστεψε στην Ελλάδα, στο Ρέθυμνο, και ολοκλήρωσε ένα δεύτερο μεταπτυχιακό στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, με θέμα τα φαινόμενα ρατσισμού, περιθωριοποίησης και εκφοβισμού στο σχολείο ατόμων που ανήκουν στις σεξουαλικές μειονότητες. Καρπός της δουλειάς της είναι ένα πρόγραμμα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης για πολύ μικρά παιδιά, με τίτλο «Παίζω με τον Φρίξο», που μάλιστα απέσπασε το Βραβείο Αριστείας και Καινοτομίας στη Σεξουαλική Αγωγή 2019 από

τον Παγκόσμιο Οργανισμό για τη Σεξουαλική Υγεία. Τη συναντήσαμε, λοιπόν, και είχαμε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση. Πώς εμπνευστήκατε το «Παίζω με τον Φρίξο» και πώς το υλοποιήσατε; Το Ρέθυμνο πριν από χρόνια συγκλονίστηκε από μία σοβαρή υπόθεση παιδεραστίας, που μας ανάγκασε όλους να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Οι επιστημονικές μου γνώσεις στο χώρο της σεξουαλικής αγωγής, σε συνδυασμό με την εργασιακή μου εμπειρία στα σχολεία, με βοηθούσαν να προβάλλω συστηματικά και τεκμηριωμένα την ανάγκη της Σεξουαλικής Αγωγής για όλα τα παιδιά. Με πρωτοβουλία του Δημάρχου Ρεθύμνου κ. Μαρινάκη και του Αντιδημάρχου σε θέματα Παιδείας κ. Γεωργαλή, το 2014 συστάθηκε η ομάδα του «Φρίξου». Τέσσερις εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας, η Δέσποινα Μαυράκη, η Έλενα Βιταλάκη, η Αθηνά Τριαματάκη κι εγώ, δουλέψαμε εθελοντικά και κάθε μία από εμάς έφερε στην ομάδα γνώσεις για τη σεξουαλική αγωγή, την αναπτυξιακή ψυχολογία, το θέατρο και τις τέχνες. Ο «Φρίξος» ουσιαστικά είναι μια ομαδική δουλειά που υποστηρίχθηκε από μια ολόκληρη πόλη τόσο σε επίπεδο αυτοδιοίκησης όσο και σε επίπεδο δομών εκπαίδευσης, μέσω του Γραφείου Πρωτοβάθμιας Ρεθύμνου και των Συλλόγων Εκπαιδευτικών. Για μια ολόκληρη χρονιά είκοσι εκπαιδευτικοί εφάρμοζαν πιλοτικά το πρόγραμμα στις τάξεις τους, συμμετείχαν στις μηνιαίες συναντήσεις και βοηθούσαν με την ανατροφοδότησή τους. Το ίδιο συνέβαινε και με τους γονείς των παιδιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, οι οποίοι παρακολουθούσαν τις ενημερωτικές συναντή-

σεις και συζητούσαν μαζί μας, ενώ στο τέλος συμμετείχαν και σε έρευνα και αξιολόγηση του προγράμματος, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάσαμε φέτος στο 24ο Συνέδριο του Παγκόσμιου Οργανισμού για τη Σεξουαλική Υγεία, όπου βραβεύτηκε το πρόγραμμά μας. Ποιος είναι ο Φρίξος και τι ακριβώς λέει στα παιδιά; Ο Φρίξος είναι ένα σκαντζοχοιράκι που γνωρίζεται με τα παιδιά με αφορμή κάποια βιβλία με παιχνίδια που ανακάλυψε. Έρχεται στις τάξεις στέλνοντας γράμματα και μοιράζεται με τα παιδιά τις χαρές, τις λύπες ή τις αγωνίες του. Κάθε γράμμα του Φρίξου γίνεται η αφορμή να παίξουν τα παιδιά διάφορα παιχνίδια μέσα από τα οποία παίρνουν βασικές γνώσεις και εξασκούν σημαντικές δεξιότητες ζωής. Για παράδειγμα, όταν ο Φρίξος μιλάει για τα αγκάθια του, τα παιδιά μαθαίνουν για το σώμα τους, τα γεννητικά τους όργανα, τους τρόπους προστασίας και υγιεινής. Όταν ο Φρίξος ανακοινώνει ότι θα αποκτήσει αδελφάκι, τα παιδιά μαθαίνουν πώς ερχόμαστε στον κόσμο. Όταν ο Φρίξος αποκαλύπτει ένα δικό του μυστικό, τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν καλά και κακά μυστικά. Πώς μπορεί να έρθει σε κάποιο σχολείο; Υπάρχει και σε βιβλίο; Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα εφαρμόζεται από τους εκπαιδευτικούς στην τάξη, αλλά κάθε φορά οι γονείς λαμβάνουν ένα ενημερωτικό σημείωμα για το περιεχόμενο της κάθε ενότητας. Είναι σημαντικό να «δουλεύονται» αυτά τα θέματα στη σχολική τάξη, που είναι μια μικρή κοινωνία. Στο σπίτι μας, έχουμε

13.11.2019

ΤΑ ΚΡΟΎΣΜΑΤΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΉΣ ΚΑΚΟΠΟΊΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΕΙΟΝΌΤΗΤΆ ΤΟΥΣ, ΕΜΠΛΈΚΟΥΝ ΆΤΟΜΑ ΑΠΌ ΤΟ ΆΜΕΣΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΌ Ή ΦΙΛΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΎ το παιδί ή τα παιδιά μας, στο σχολείο έχουμε όλα τα παιδιά. Το υλικό τυπώθηκε πριν από λίγους μήνες, με έξοδα της Αντιπεριφέρειας Ρεθύμνου, και μοιράστηκε στα σχολεία του νομού. Ελπίζουμε, όμως, σύντομα να εκδοθεί και φτάσει και στα βιβλιοπωλεία, ώστε να μπορούν εύκολα να το χρησιμοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί από κάθε μεριά της Ελλάδας. Μπορεί ένας γονιός να το χρησιμοποιήσει στο σπίτι και όχι μέσα σε σχολικό πλαίσιο; Είχαμε πολλές συζητήσεις με γονείς. Ξέρουμε ότι οι γονείς θέλουν (οι περισσότεροι) και πρέπει (όλοι) να συζητούν τα θέματα σεξουαλικής αγωγής και υγείας με τα παιδιά τους. Έτσι η ομάδα μας, προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτή την ανάγκη, ετοιμάζει ένα τετράδιο δραστηριοτήτων, το ονομάζουμε Παιχνίδια στο Χαρτί, με στόχο τα παιδιά στο σπίτι και επικουρικά στο σχολείο, να συζητούν τα ίδια θέματα. Φανταστείτε ένα παιδί που μαθαίνει, μέσα από το πρόγραμμα στην τάξη, τη διαφορά ανάμεσα στον «δημόσιο» και τον «ιδιωτικό» χώρο και που στο σπίτι έχει αφορμή μια ιστορία ή ένα παιχνίδι για να παρουσιάσει και εξηγήσει αυτά που έμαθε και στους γονείς του. Τι καλύτερη γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στην οικογένεια και το σχολείο! Γιατί είναι απαραίτητο να έχει ένα παιδί από νωρίς ενημέρωση για τη σεξουαλικότητά του και τη σεξουαλικότητα εν γένει; Η σεξουαλικότητα είναι στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης από τότε που γεννιόμαστε. Όσοι μεγαλώνουμε παιδιά, είτε στα σπίτια μας είτε στις τάξεις μας, γνωρίζουμε ότι από πολύ μικρά εκφράζουν σχετικές απορίες. Η επαφή με τα γεννητικά όργανα για κάθε παιδί συμβαίνει πολύ νωρίς, όταν −μωρό ακόμα− αγγίζει το σώμα του και προσπαθεί να το αναγνωρίσει. Θα ρωτούσε κανείς «πότε θα πρέπει να μιλήσω στο παιδί μου για τα δάκτυλά του ή τη μύτη του;» Γιατί ρωτάμε «πότε θα πρέπει να του μιλήσω για το πέος ή το αιδοίο του;» Όταν αναγνωρίζουμε τα γεννητικά όργανα ως σημαντικά και ευαίσθητα ιδιωτικά μέρη του ανθρωπίνου σώματος, δίνουμε στα παιδιά το μήνυμα ότι όλα τα μέρη στο σώμα μας έχουν αξία και σημασία και πρέπει να γίνονται σεβαστά. Γιατί χρειάζεται η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση να αποκτήσει θεσμικό χαρακτήρα; Η ενημέρωση για τη σεξουαλικότητα θα πρέπει οπωσδήποτε να ενταχθεί στο εκπαιδευτικό σύστημα, για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον διότι τα ερευνητικά στοιχεία που αφορούν την Ελλάδα δείχνουν ότι πολλοί γονείς δε συζητούν αυτά τα θέματα, με αποτέλεσμα τα παιδιά μας, που −να θυμίσω σε όλους− δεν μεγαλώνουν σε γυάλα αλλά σε μια κοινωνία, να λαμβάνουν πληροφόρηση από έναν σωρό αναξιόπιστες πηγές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία τους. Δεύτερον, διότι όσον αφορά τα κρούσματα σεξουαλικής κακοποίησης, που δεν είναι και λίγα στη χώρα μας, αυτά στην πλειονότητά τους εμπλέκουν άτομα από το άμεσο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον του

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ παιδιού. Αν τα παιδιά δεν ενημερωθούν από το σχολείο για το ποιος και κάτω από ποιες συνθήκες μπορεί να αγγίζει το σώμα τους, αν δεν γνωρίζουν ότι συγκεκριμένες σωματικές επαφές μεταξύ ενηλίκων και ανηλίκων δεν επιτρέπονται, αλλά αντίθετα τιμωρούνται αυστηρά, είναι ευκολότερο να γίνουν θύματα. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά 5-8 ετών. Έχω συναντήσει γονείς που θεωρούν τα παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας πολύ μικρά για να ενημερωθούν για τη σεξουαλικότητα. Τι θα τους απαντούσατε; Πολλοί θεωρούν ότι η αναφορά στη σεξουαλικότητα, στις ανθρώπινες σχέσεις και στη σεξουαλική υγεία θα ενεργοποιήσει τα παιδιά να πειραματιστούν. Αυτό δεν προκύπτει από καμία έρευνα. Αντίθετα τα παιδιά που είναι ενημερωμένα, όταν θα έρθει η ώρα, θα πάρουν τις σωστές αποφάσεις. Η σεξουαλική κακοποίηση δυστυχώς μπορεί να ξεκινήσει πολύ νωρίς στη ζωή ενός παιδιού και να συνεχιστεί για χρόνια. Άρα η πρόληψη είναι σημαντική. Όταν κάναμε πάντως τη σχετική ερώτηση στους γονείς του Ρεθύμνου κατά την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος, πήραμε μόνο 3 στις 126 απαντήσεις που έδειχναν ανάλογο δισταγμό. Γιατί μιλάμε στα παιδιά μας για τους κανόνες ώστε να διασχίζουν το δρόμο με ασφάλεια, αρκετά χρόνια πριν τους επιτρέψουμε να το κάνουν μόνα τους; Ακριβώς επειδή τα παιδιά χρειάζονται χρόνο και επανάληψη για να κατανοήσουν κάποια πράγματα που είναι σημαντικά για την υγεία και ασφάλειά τους. Κάποιοι εκπαιδευτικοί στα Χανιά δικάστηκαν γιατί είπαν τα… πράγματα με το όνομά τους. Γιατί οι γονείς φοβούνται να ονοματίσουν τα γεννητικά όργανα και χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως πουλάκι, πιπί, λουλουδάκι, μπαλάκια και άλλα ευφάνταστα και μη; Αυτές είναι αναστολές που οι γονείς θα πρέπει να παλέψουμε και να ξεπεράσουμε. Έχουν να κάνουν με τον τρόπο που μεγαλώσαμε. Όμως μεγαλώσαμε· και ως ενήλικες που μας ενδιαφέρει η υγεία των παιδιών μας μπορούμε να πάρουμε αποφάσεις. Μπορούμε να διαβάσουμε βιβλία, να συμβουλευτούμε ειδικούς. Έχουμε πολλά μέσα στη διάθεσή μας. Ευτυχώς ζούμε σε μια ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία. Είναι λυπηρό όταν ρωτώ παιδιά της έκτης δημοτικού γιατί καλύπτουμε τα γεννητικά μας όργανα με ρούχα και εσώρουχα να μου απαντούν «γιατί ντρεπόμαστε»! Αλίμονο αν μεγαλώνουμε τα παιδιά μας να ντρέπονται για αυτό το θαύμα που ονομάζεται ανθρώπινο σώμα. Όταν δεν χρησιμοποιούμε τους επιστημονικούς όρους για τα γεννητικά όργανα είναι σαν να δίνουμε το μήνυμα ότι αυτά είναι λιγότερο σημαντικά ή δεν έχουν καμία σημασία. Κάνουμε έτσι τη δουλειά όσων θέλουν να εκμεταλλευτούν τα παιδιά μας πολύ ευκολότερη! Οι γονείς-κατήγοροι είναι συνήθως αυτοί που έχουν οι ίδιοι μεγαλώσει μέσα σε συντηρητικά περιβάλλοντα και έχουν καταπιεσμένη σεξουαλικότητα; Πολλές επιστημονικές έρευνες συνηγορούν σε αυτή την υπόθεση, δυστυχώς. Βλέπετε διαφορές στη νοοτροπία των μεγάλων πόλεων με αυτή των επαρχιακών πόλεων; Οι περισσότεροι μιλούν για κλειστές επαρχιακές κοινωνίες και πιο ανοιχτά, ως προς τις αντιλήψεις, μεγάλα αστικά κέντρα. Αυτό πολλές φορές τεκμηριώνεται από μαρτυρίες ανθρώπων που εντάσσονται σε κάποια σεξουαλική μειονότητα. Η αλήθεια είναι ότι σε

19 ΠΟΛΛΟΊ ΓΟΝΕΊΣ ΔΕ ΣΥΖΗΤΟΎΝ ΘΈΜΑΤΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΉΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΏΣΗΣ, ΜΕ ΑΠΟΤΈΛΕΣΜΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΜΑΣ ΝΑ ΛΑΜΒΆΝΟΥΝ ΠΛΗΡΟΦΌΡΗΣΗ ΑΠΌ ΈΝΑΝ ΣΩΡΌ ΑΝΑΞΙΌΠΙΣΤΕΣ ΠΗΓΈΣ, ΜΕ Ό,ΤΙ ΑΥΤΌ ΣΥΝΕΠΆΓΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΊΑ ΤΟΥΣ

ένα μικρότερο κοινωνικό χώρο η διαφορετικότητα είναι πιο εμφανής. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τον κάθε άνθρωπο με αγάπη και σεβασμό. Όμως ταυτόχρονα με το φυσικό μας περιβάλλον, ζούμε στον μεγάλο διαδικτυακό χώρο και αυτό θα πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη και να προετοιμάζουμε και τα παιδιά μας κατάλληλα. Η πορνογραφία, για παράδειγμα, είναι εύκολα προσβάσιμη είτε ζεις στην πρωτεύουσα, είτε σε ένα ακριτικό νησί. Βλέπετε διαφορές στο πώς ανατρέφονται σεξουαλικά αγόρια και κορίτσια; Οι έρευνες δείχνουν ότι πολλοί γονείς έχουμε διαφορετικές προσδοκίες, ενώ στο σπίτι μιλάμε με διαφορετικό τρόπο για τα ίδια θέματα στα αγόρια απ’ ό,τι στα κορίτσια. Άλλος ένας λόγος για την ενίσχυση των προγραμμάτων σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, λοιπόν. Ποιο είναι το μέλλον του Φρίξου; Είναι έτοιμη η ελληνική κοινωνία και το Υπουργείο να τον… εντάξουν υποχρεωτικά στη σχολική ύλη; Ελπίζουμε ο Φρίξος, και μετά την παγκόσμια αναγνώρισή του, να εκδοθεί και βρει τη θέση του στις βιβλιοθήκες των εκπαιδευτικών. Μπορεί να τους δώσει την αφορμή να βοηθήσουν ουσιαστικά τα παιδιά και τις οικογένειές τους. Ελπίζουμε, επίσης, να συμβάλει ώστε να γίνει επιτέλους πραγματικότητα αυτό που είπε το 1964 ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ως Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας, ότι δηλαδή, η σεξουαλική αγωγή είναι πολύ σημαντική και θα πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά σύντομα… Κλείνοντας, ποια συμβουλή θα δίνατε στους νέους γονείς αναφορικά με την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους; Τρία πράγματα θα πρέπει να έχουν κατά νου οι γονείς. Πρώτον, δεν θα πρέπει να αφήνουμε αναπάντητες τις ερωτήσεις των παιδιών. Ακόμη και αν μας εκπλήσσουν, ακόμη και αν μας τρομάζουν, θα πρέπει να βρούμε τρόπο να τις απαντήσουμε. Αν δεν το κάνουμε εμείς, σίγουρα θα το κάνουν κάποιοι άλλοι… Δεύτερον, πρέπει να είμαστε αυθεντικοί και να απαντάμε στις ερωτήσεις με ειλικρίνεια. Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά μας δε θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους σε εμάς. Τρίτον, οι απαντήσεις μας πρέπει να μπαίνουν στο προσωπικό, οικογενειακό πλαίσιο κανόνων και αξιών και όχι σε ένα αφηρημένο γενικό κανόνα που ισχύει για όλους. Προετοιμάζουμε έτσι τα παιδιά να ζήσουν σε μια ανομοιογενή κοινωνία, όπως άλλωστε είναι η κοινωνία μας, και ταυτόχρονα δίνουμε μήνυμα σεβασμού των διαφορετικών απόψεων. Να θυμόμαστε ότι τα παιδιά μας θα πρέπει μεγαλώνοντας να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις για ό,τι αφορά το σώμα τους και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Ο ρόλος μας ως γονέων είναι να τα βοηθήσουμε ώστε οι αποφάσεις που θα πάρουν να τα κάνουν υγιή και ευτυχισμένα.

20

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Υγεία-Ασθένεια: Μια φιλοσοφική προσέγγιση ΤHΣ MAΡΙΑΝΝΑΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΥ

Ο

ταν ακούμε τη λέξη «υγεία» αυτό που συνήθως έρχεται στο μυαλό μας είναι οι περιπτώσεις όπου πρέπει να αντιμετωπίσουμε μια ασθένεια (όχι κατ’ ανάγκη δύσκολη ή σοβαρή· ακόμα και μια εποχική ίωση ή μια γρίπη ή μια γαστρεντερίτιδα ή έναν πονόλαιμο). Στο παρόν κείμενο, εξετάζω την υγεία μέσα από το δίπολο υγεία–ασθένεια, σαν τις δύο όψεις ενός νομίσματος. Αυτό που δυστυχώς συνηθίζει η πλειονότητα των ανθρώπων είναι να αρχίζει να λαμβάνει υπόψη της την υγεία (σωματική, ψυχική, πνευματική), όταν αυτή χάνεται. Να ψάχνουμε, δηλαδή, πώς να την επαναφέρουμε, όταν αυτή έχει ήδη πληγεί. Το δίπολο αυτό, υγεία–ασθένεια, με οδηγεί συνειρμικά στην κινεζική φιλοσοφία και πιο συγκεκριμένα στο Yin και στο Yang, στον έναν κύκλο που μέσα του υπάρχει η αντίθεση του άσπρου και του μαύρου, και σε όσα αυτός συμβολίζει. Αναζητώντας τον τελευταίο καιρό τα κομμάτια που συνθέτουν τις ανατολι-

κές θρησκείες και φιλοσοφίες, έφτασα και στη φιλοσοφία Chi, αυτή δηλαδή που μιλάει για το Yin–Yang. Δεν θα μπω σε ανάλυση. Όμως κρατάω κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ως προς τη στάση ζωής που υπάρχει μέσα στο σχήμα αυτό: οι Κινέζοι πιστεύουν ότι η υγεία χάνεται όταν χαθεί κάτι από την ισορροπία που υπάρχει. Όταν, δηλαδή, υπάρξει μια υπερβολή ή μια έλλειψη σε αυτά που χρειάζεται το σώμα αλλά και το πνεύμα και η ψυχή. Έρχομαι να συμφωνήσω με αυτά. Ο άνθρωπος είναι πράγματι μια ολότητα. Δεν είναι μόνο ύλη, μόνο σώμα. Είναι και κάτι άλλο. Αυτό το άλλο θεωρείται άυλο και λέγεται ψυχή ή πνεύμα. Γιατρός δεν είμαι για να γνωρίζω και να μπορώ να απαντήσω επιστημονικά σε αυτά! Όμως, ως απλός άνθρωπος μπορώ να επιβεβαιώσω ότι η υγεία υπάρχει όσο όλα αυτά λειτουργούν σωστά. Όσο δίνουμε –προσφέρουμε–τρέφουμε επαρκώς. Η έλλειψη φροντίδας (ακόμα κι αν η έλλειψη αυτή είναι μια «απλή» έλλειψη ύπνου) αμέσως φέρνει ως αποτέλεσμα μια δυσλειτουργία σωματική (π.χ. έναν πονοκέφαλο) ή/και πνευματική (π.χ. νεύρα ή έλλειψη υπομονής).

13.11.2019

Συνεχίζω με άλλο ένα σημείο της φιλοσοφίας των Κινέζων: Οι Κινέζοι γιατροί αμείβονται όσο οι άνθρωποι έχουν υγεία. Όταν κάποιος ασθενεί τότε παύουν να παίρνουν χρήματα. Όταν το διάβασα αυτό, ένιωσα να δέχομαι μια γερή σφαλιάρα! Αναρωτήθηκα τι κάνω εγώ για τη δική μου (αλλά και για της οικογένειάς μου) την υγεία! Ναι, γιατρός δεν είμαι, όμως ως ενήλικας έχω τις στοιχειώδεις γνώσεις που χρειάζονται ώστε να ξέρω τι ωφελεί και τι επιβαρύνει την υγεία μου. Προσφέρω τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μου; Κοιμάμαι επαρκώς; Φροντίζω για την ψυχική και πνευματική μου υγεία; Ή, με άλλα λόγια, τι κάνω ώστε να προλάβω το να αρρωστήσω; Τι κάνω ώστε να είμαι ένας άνθρωπος (εγώ και η οικογένειά μου) που λάμπει; Φεύγω από τη φιλοσοφία, κρατώντας αυτά τα δύο σημεία ως μια στάση ζωής, πλέον, και ως την ευθύνη που έχω απέναντι στον εαυτό μου και σε αυτούς που φροντίζω. Η ζωή είναι όμορφη, αλλά και σκληρή ταυτόχρονα. Όσο αυτονόητη είναι η υγεία, άλλο τόσο μακριά είμαστε από τη συνειδητοποίηση της αξίας της. Μια συνειδητοποίηση που έρχεται όταν η υγεία χάνεται… Η ομορφιά της ζωής χρειάζεται και αποζητά απολαύσεις! Η ομορφιά της ζωής και η υγεία συχνά φέρνουν μια έπαρση παντοδυναμίας. Θα έλεγα ότι, ναι, πιστεύω σε μια –ας το πούμε– παντοδυναμία του ανθρώπου που, όμως, μπορεί ανά πάσα στιγμή να χαθεί και να γκρεμιστεί, αν δεν φερθούμε με σεβασμό. Αυτή την παντοδυναμία του ανθρώπου θα την έβλεπα σαν ένα περπάτημα πάνω σε ένα σκοινί. Όση ικανότητα κι αν έχουμε να περπατάμε επάνω του, αν για μια στιγμή δεν προσέξουμε, η ικανότητα αυτή χάνεται και οι συνέπειες, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ολέθριες. Και στο σημείο αυτό ερχόμαστε στην ελληνική φιλοσοφία, στα λόγια του Αριστοτέλη περί μεσότητας. Η μεσότητα είναι όταν αυτό που γίνεται ή επιλέγω να κάνω δεν βρίσκεται στα άκρα. Όπου τα άκρα είναι η υπερβολή ή η έλλειψη. Για τον Αριστοτέλη η μεσότητα είναι αρετή. Θα μπορούσα να πω ότι το θέμα της υγείας περιέχει μια ευχή που συχνά δίνω σε ανθρώπους που είναι καταπονημένοι (ψυχολογικά ή/και σωματικά). Τους λέω να προσέχουν τον εαυτό τους ως το πολυτιμότερο «πράγμα» που έχουν. Όλοι δίνουμε ή θέλουμε να δίνουμε σε όσους αγαπάμε άνευ όρων! Πριν από αυτό, όμως, αναγκαία προϋπόθεση είναι η φροντίδα της δικής μας υγείας. Γιατί, αν αυτή χαθεί, τότε τίποτα από αυτά που δίνουμε δεν θα μπορεί να είναι εφικτό και πραγματοποιήσιμο. Και η προσφορά σε άλλους είναι αυτό που μας πολλαπλασιάζει και μας γεμίζει, όταν πίσω της υπάρχει η φροντίδα και ο σεβασμός στον εαυτό μας – στην υγεία και στην ισορροπία του. Η Μαριάννα Κουμαριανού είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Θα τη βρείτε στο mkoumarianos@gmail.com

22

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

13.11.2019

Δυσκολίες στην ανάπτυξη της προσωπικότητας στην παιδική ηλικία Αρκετά παιδιά παρουσιάζουν από μικρά παρορμητικές συμπεριφορές και συχνά μόλις ξεκινήσουν το σχολείο διαγιγνώσκονται με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής /Υπερκινητικότητα. Μήπως, όμως, σε κάποιες περιπτώσεις, το πρόβλημα δεν είναι αμιγώς μαθησιακό, αλλά κρύβει κάτι πιο βαθύ, που θα έρθει στην επιφάνεια μελλοντικά;

ΤΗΣ ΣΟΥΖΑΝΝΑΣ ΠΑΠΑΦΑΓΟΥ

T

α χέρια της έσφιγγαν το μαξιλάρι του καναπέ και προσπαθούσε να μην ξεσπάσει σε κλάματα. Ο σύζυγός της καθόταν στην πολυθρόνα και κοιτούσε το ξύλινο σπιτάκι που βρισκόταν πάνω στο τραπέζι της θεραπευτικής παιδικής γωνιάς. «Αν η κόρη μας έρθει να σας βρει θα σας το σπάσει», είπε με σιγουριά. Η μικρή Κ. σε ηλικία μόλις 10 ετών είχε τη δύναμη να σπείρει τον φόβο και τον τρόμο όχι μόνο σε μια ολόκληρη οικογένεια αλλά και στον περίγυρό της. Το ζευγάρι έφτασε σε μένα ύστερα από επανειλημμένες παρατηρήσεις και επισημάνσεις τόσο των παιδαγωγών στο νηπιαγωγείο όσο και των δασκάλων στο δημοτικό. Ήταν δύσκολο για τους γονείς να το αποδεχτούν, όπως είναι για όλους τους γονείς δύσκολο να αποδεχτούμε πως το παιδί μας παρουσιάζει κάτι, ιδίως αν υπάρχει υποψία ψυχολογικού προβλήματος. Κι αυτό διότι είναι δύσκολο να αντιμετωπίσουμε πρώτα από όλα εμείς οι ίδιοι τα δικά μας ψυχικά εμπόδια και εσωτερικά φαντάσματα. Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

Η ιστορία της Κ. Οι γονείς της Κ. επισκέφτηκαν αναπτυξιολόγο, έπειτα από συμβουλή του παιδιάτρου, λόγω έντονων ξεσπασμάτων οργής και

θυμού της μικρής σε ηλικία 2 ετών. «Τίποτα το ανησυχητικό, είναι της ηλικίας», τους καθησύχασε. Ο πατέρας έλειπε πολλές ώρες και η μητέρα –δίχως κάποια βοήθεια από το οικογενειακό περιβάλλον– δεν άντεχε τα ξεσπάσματα και, παρόλο που γνώριζε πως έπρεπε να κρατηθούν κάποια όρια, αδυνατούσε να είναι συνεπής, της πρόσφερε όσα ζητούσε και συχνά την άφηνε στο πάρκο και ξάπλωνε στον καναπέ, αισθανόμενη αδυναμία και έντονο κενό. Ο σύζυγος επέστρεφε από την εργασία του στις 21:00 και έπαιζε με τη μικρή ως τις 23:30. Παράλληλα την κυνηγούσαν (σαν παιχνίδι) να φάει το βραδινό της. Όταν ξεκίνησε το προνήπιο, τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ. Το κοριτσάκι δυσκολεύτηκε να αποχωριστεί τη μητέρα της και στο σχολείο είχε έντονα ξεσπάσματα θυμού και αδυναμία συγκέντρωσης στις δραστηριότητες. Οι δυσκολίες συνεχίστηκαν. Τα επεισόδια θυμού είχαν σε μεγάλο βαθμό μετατραπεί σε επιθετικότητα απέναντι στους γονείς και σε όλους τους γύρω της. Στο νηπιαγωγείο έκοψε τα μαλλιά μιας συμμαθήτριάς της, γιατί ήθελε το λαστιχάκι που φορούσε· πήρε κρυφά το ψαλίδι και της είπε πως έχει να της δείξει κάτι στην τουαλέτα… Στην πρώτη δημοτικού αδυνατούσε να καθίσει να διαβάσει, περνούσαν ατελείωτες ώρες με τους γονείς της προκειμένου να μάθει ένα γράμμα. Εντωμεταξύ, δεν είχε κανένα ορατό αναπτυξιακό θέμα, μάλιστα είχε πάλι

υποβληθεί σε έλεγχο και είχε ικανοποιητικό δείκτη νοημοσύνης. Στο τέλος της πρώτης δημοτικού είπε στη δασκάλα που είχαν προσλάβει για να την διαβάζει (μετά από ατέλειωτες βασανιστικές ώρες) πως ο πατέρας της της φώναζε και εκείνη κλεινόταν στην ντουλάπα (κάτι που ο πατέρας αρνήθηκε). Στο τέλος της δευτέρας δημοτικού ούρλιαξε σε ένα κοριτσάκι πως το μισεί που έχει γονείς, ενώ εκείνη είναι υιοθετημένη (κάτι που φυσικά δεν ίσχυε). Στην τρίτη δημοτικού είπε σε έναν συμμαθητή της πως κλείνει το στόμα της τα βράδια και θέλει να δει πώς είναι να πεθαίνεις, του είπε επίσης πως βαριέται πολύ ώρες ώρες και θέλει να αυτοκτονήσει από βαρεμάρα. Όλα αυτά τα χρόνια οι γονείς δυσκολεύονταν. Τα άσχημα περιστατικά, όμως, αν και έντονα, ήταν μεμονωμένα. Πέρα από μια σταθερή δυσκολία της Κ. να συναισθανθεί και να μπει στη θέση του άλλου (που δικαιολογούσαν μέσα τους ως κακομαθησιά), οι γονείς έβλεπαν ένα όμορφο κοριτσάκι, ένα μικρό παιδί που μάθαινε και που ήθελε να τα κάνει όλα μόνο του και ήταν πεισματάρικο, αλλά όπως έλεγε η μαμά «έχει τσαγανό, μου αρέσει, τη χαίρομαι που επιβάλλεται στα άλλα παιδιά, εγώ ήμουν χάπατο». Μέχρι την στιγμή που η μικρή, σε ηλικία 10 ετών, οργάνωσε μια ομάδα τριών αγοριών της έκτης, κάτι σαν συμμορία, και έγινε αναφορά από τον διευθυντή. Μεταξύ άλλων που

13.11.2019

έκανε η συμμορία, κρέμασαν τενεκεδάκια σε νεογέννητα γατάκια, στρίμωξαν ένα αγόρι στις τουαλέτες και έβγαλαν το εσώρουχό του ώστε η αρχηγός τους να δει το πέος του, και έκλεψαν τα γυαλιά μιας δασκάλας. Η Κ. έδινε 10 ευρώ την εβδομάδα στον καθένα, χρήματα που έκλεβε από μια τσάντα με χρήματα που είχαν για ώρα ανάγκης στο σπίτι… Παιδιά σαν την Κ. Η ιστορία της Κ. είναι μια από τις πολλές. Καθημερινά βλέπουμε, όχι μόνο στα ψυχοθεραπευτικά γραφεία αλλά και γύρω μας, παιδιά που αδυνατούν να αντέξουν ματαιώσεις φυσιολογικές όπως ένα «όχι» σε μια απαίτηση τους, αδυνατούν να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων, αδυνατούν να γεμίσουν δημιουργικά τον χρόνο τους, αδυνατούν να προσαρμοστούν στις (όχι απαραίτητα δραματικές) αλλαγές και στις δυσκολίες που έρχονται. Τα παιδιά αυτά και η συμπεριφορά τους συνήθως απασχολούν τους γονείς με την έναρξη του σχολείου, μια και εκεί έρχονται αντιμέτωπα με τη μεγαλύτερη αλλαγή, το διάβασμα και την κατάκτηση της μάθησης. Τότε τα παιδιά θα πρέπει να έχουν καταφέρει να περάσουν σε μια ενεργητική θέση ώστε να κάνουν κτήμα τους τη γνώση. Τι γίνεται όμως αν ένα παιδί δεν έχει ωριμάσει; Τι συμβαίνει όταν δεν έχει δημιουργηθεί ένας επαρκής ψυχικός χώρος, ώστε να μπορούν να τοποθετηθούν μέσα του γνώσεις και πληροφορίες και να αναπτυχθεί εξελικτικά η προσωπικότητά του; Η συχνότερη διάγνωση είναι Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής –Υπερκινητικότητα, η γνωστή ΔΕΠ/Υ. Η αντίδραση των γονιών Συνήθως οι γονείς ανακουφίζονται όταν το ακούν αυτό, γιατί πιστεύουν πως φτιάχνεται με κάποια παρέμβαση λογο- ή εργο-θεραπευτή. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Η διαταραχή αυτή κρύβει αρκετά βαθιά αίτια από πίσω της, αίτια που αφορούν όλη την οικογενειακή δομή. Θα έλεγα, μάλιστα, πως τις περισσότερες φορές πρόκειται περισσότερο για σύμπτωμα παρά για διαταραχή καθεαυτή. Η διάγνωση αυτή, όμως, είναι όμως άμεσα συνδεδεμένη με τις σχολικές επιδόσεις, οπότε είναι ευκολότερο (και πάλι βέβαια δύσκολο) για τους γονείς να αντέξουν να ασχοληθούν με αυτήν την ταμπέλα. Όμως, οι γονείς συχνά δεν είναι διαθέσιμοι να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενός υπερκινητικού παιδιού (ανάγκη σημαίνει να μπουν και όρια), το οποίο, μέσω της υπερκινητικότητας, προσπαθεί να προκαλέσει την προσοχή τους. Έτσι, άλλοτε είναι υπερβολικά αυστηροί και ελεγκτικοί και άλλοτε ιδιαίτερα παθητικοί, ανίκανοι να θέσουν όρια στη συμπεριφορά του. Πώς εκφράζεται η ΔΕΠ/Υ Ψυχοδυναμικά, η υπερκινητικότητα εκφράζεται με ψυχική και κινητική διέγερση, διάσπαση προσοχής, λογόρροια, οικειότητα, ιδέες μεγαλείου, παντοδυναμία. Εντυπωσιάζει, επίσης, η αλλαγή στην έκφραση των συγκινήσεων, οι γρήγορες και ξαφνικές αλλαγές ψυχικής διάθεσης, με διαδοχή γέλιων, θυμών, οργής, η υπερβολή των συναισθηματικών απαντήσεων και η γρήγορη εξαφάνισή τους. Τα υπερκινητικά παιδιά δίνουν συχνά την εντύπωση μιας διάθεσης ψεύτικα καλής, επιφανειακής, ελάχιστα μεταδοτικής, χωρίς αίσθημα πληρότητας, ούτε πραγματικής χαράς. Η κινητική τους εκφόρτιση δείχνει την άδεια διέγερση, τον ψεύτικο θρίαμβο, την υπεραναπλήρωση. Η έναρξη της διαταραχής τοποθετείται στην ηλικία των 3-5 ετών. Η υπερβολική κινητικότητα είναι περισσότερο εμφανής σε δομημένες και οργανωμένες κατα-

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΞΕΚΙΝΆ ΤΗ ΖΩΉ ΤΟΥ ΌΝΤΑΣ ΝΆΡΚΙΣΣΟΣ. ΔΕΝ ΒΛΈΠΕΙ ΤΗΝ ΆΠΟΨΗ ΤΟΥ ΆΛΛΟΥ ΓΙΑΤΊ ΔΕΝ ΈΧΕΙ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΉ ΙΚΑΝΌΤΗΤΑ ΓΙΑ ΚΆΤΙ ΤΈΤΟΙΟ. ΣΙΓΆ ΣΙΓΆ ΌΜΩΣ ΣΧΕΔΌΝ ΌΛΟΙ ΟΙ ΆΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΟΎΝ ΜΈΣΩ ΤΗΣ ΩΡΊΜΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΊΑΣ. ΓΙΑ ΛΌΓΟΥΣ ΑΔΙΕΥΚΡΊΝΙΣΤΟΥΣ ΚΆΠΟΙΑ ΠΑΙΔΙΆ ΔΕΝ ΠΡΟΧΩΡΟΎΝ ΣΕ ΑΥΤΌ ΤΟ ΣΤΆΔΙΟ. στάσεις, που αποκτούν υψηλό βαθμό αυτοελέγχου. Το παιδί φαίνεται ιδιαίτερα δραστήριο, αλλά η ενεργητικότητά του είναι πολλές φορές άσκοπη. Μεταπηδά από τη μία δραστηριότητα στην άλλη, χωρίς ποτέ να τελειώνει κάτι που έχει αρχίσει. Δεν μπορεί να μείνει καθιστό περισσότερο από μερικά λεπτά, τρέχει, χοροπηδάει, είναι υπερβολικά ομιλητικό και θορυβώδες, κουνά ένα μέρος του στόματός του, στριφογυρίζει ακόμα και σε καταστάσεις υποθετικής ηρεμίας. Είναι ανυπόμονο, απαιτητικό και δεν αντέχει τις ματαιώσεις. Δυσκολεύεται να δεχτεί κανόνες και να σεβαστεί την επιβαλλόμενη πειθαρχία. Το βασικό κριτήριο είναι η υπερβολική δραστηριότητα σε σχέση με την αναμενόμενη για τις εκάστοτε συνθήκες και σε σύγκριση με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας και του ίδιου δείκτη νοημοσύνης. Το παιδί εκδηλώνει έντονη παρορμητικότητα, εμπλέκεται σε επικίνδυνες καταστάσεις και μερικές φορές δείχνει σαν ενεργεί χωρίς να σκέπτεται. Έχει μάλιστα βρεθεί αυξημένο ποσοστό ατυχημάτων και δηλητηριάσεων στα υπερκινητικά παιδιά, τα οποία απαιτούν ιδιαίτερα επίβλεψη. Από την άλλη, η ελλειμματική προσοχή καθιστά ανίκανα τα παιδιά αυτά, που έχουν άσχημη εικόνα για τον εαυτό τους και χαμηλή αυτοπεποίθηση, να συγκεντρωθούν και να εκτελέσουν καθήκοντα που απαιτούν προσήλωση προσοχής. Κατά συνέπεια παρουσιάζουν μαθησιακές διαταραχές, η συμπεριφορά τους τα κάνει ανεπιθύμητα στην τάξη και συχνά απομονώνονται. Παρουσιάζουν επίσης έλλειψη αναστολών στις κοινωνικές τους σχέσεις, και ιδιαίτερα σε αυτές με τους ενήλικες, που χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυπικότητας και συστολής. Μόνο ΔΕΠ/Υ; Ο γιατρός χρειάζεται να διερευνά και για άλλους τύπους διαταραχών όταν προσεγγίζει ένα παιδί που έχει Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής. Μιλώ κυρίως για εσωτερικευμένα προβλήματα, όπως άγχος και συναισθηματικές διαταραχές, που μπορεί να οδηγήσουν αργότερα σε σοβαρή διάγνωση Διαταραχής Προσωπικότητας. Αυτές συχνά διαφεύγουν από τους γονείς και τους δασκάλους, οι οποίοι μάλλον αντιλαμβάνονται καλύτερα τις συμπεριφορικές διαταραχές. Το παιδί, σύμφωνα με τον Piaget, ξεκινά τη ζωή του όντας νάρκισσος. Δε βλέπει την άποψη του άλλου γιατί δεν έχει τη γνωστική ικανότητα για κάτι τέτοιο. Σιγά σιγά όμως σχεδόν όλοι οι άνθρωποι αποκτούν την ικανότητα αυτή μέσω της ωρίμασης και της εμπειρίας. Για λόγους φαινομενικά αδιευκρίνιστους κάποια παιδιά δεν προχωρούν σε αυτό το στάδιο. Στα παιδιά αυτά, περίπου στην εφηβεία, ίσως γίνει η διάγνωση της Διαταραχής Προσωπικότητας, ανάμεσα σε άλλες. Σαν προεόρτιό της έχει εμφανιστεί, όπως είδαμε, η ΔΕΠ/Υ.

23 Οι κώδωνες κινδύνου: Στα μικρά παιδιά, πριν από την εφηβεία, δεν είναι δυνατό να διαγνωστεί Διαταραχή Προσωπικότητας, γιατί η προσωπικότητά τους βρίσκεται ακόμα σε μια διαρκή κίνηση. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε και να αναγνωρίζουμε κάποιες συμπεριφορές που μαρτυρούν κάποιες μελλοντικές δυσκολίες στη δομή της προσωπικότητας των μικρών μας. Τι θα πρέπει να μας ανησυχήσει: Συχνά ξεσπάσματα θυμού και κλάματος που δεν αιτιολογούνται από τις συνθήκες Δυσκολία κατανόησης της θέσης και του συναισθήματος του άλλου Διαδοχικές και συχνές αλλαγές συναισθημάτων Δυσκολία κοινωνικοποίησης Διαμόρφωση σχέσεων με βασικό συστατικό τον φόβο. Το παιδί είτε εκφοβίζει πως θα φύγει, είτε αισθάνεται πως αν δεν κάνει ό, τι του πουν θα χάσει το σημείο αναφοράς. Εξαρτητική συμπεριφορά και υπέρμετρη ανάγκη αναγνώρισης από τους άλλους Αγωνία, υπερδιέγερση και ανικανότητα να αντέξει τη ματαίωση, συναισθήματα συνοδευόμενα από έντονη αίσθηση κενού Αποφυγή καταστάσεων/συνθηκών που θα μπορούσαν να βιωθούν ως απογοητευτικές και δύσκολες Έντονη αντίδραση απέναντι σε συνθήκες τόσο ευχάριστες όσο και δυσάρεστες Αυτοτραυματική και επιθετική συμπεριφορά τόσο προς τον εαυτό όσο και προς τους άλλους. Επιλογή επικίνδυνων παιχνιδιών Ένα ακόμα σημαντικό χαρακτηριστικό που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε σχέση με μια πιθανή παθολογική ανάπτυξη της προσωπικότητας είναι η ανικανότητα του παιδιού να δεχτεί ότι τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία των ανθρώπων που το περιβάλλουν, αλλά και του ίδιου του εαυτού του, μπορούν να συνυπάρχουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποδίδει στους γύρω του, αλλά και στον εαυτό του, χαρακτηριστικά ή εντελώς κακού ή εντελώς καλού. Αυτή η διχοτόμηση καθορίζει το πέρασμα από την εξιδανίκευση στην πιο έντονη και ολοσχερή υποτίμηση, μια συνθήκη που γίνεται ακόμα πιο εμφανής σε εφήβους και ενήλικες με Διαταραχή Προσωπικότητας. Τι κάνουμε; Σε περίπτωση που υπάρχει ανησυχία από μικρή κιόλας ηλικία σε σχέση με τη συμπεριφορά του παιδιού μας και έχουν αποκλειστεί ιατρικά αίτια, είναι σημαντικό να απευθυνθούμε άμεσα σε ειδικό ψυχικής υγείας. Τα παιδιά που ξεκινούν ψυχοθεραπευτική διαδικασία και των οποίων οι γονείς συμμετέχουν σε αντίστοιχες θεραπευτικές διαδικασίες, έχουν καλή πρόγνωση και σε μεγάλο ποσοστό μπαίνουν αναίμακτα στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή. Βασική προϋπόθεση είναι να μπορούμε εμείς οι μεγάλοι να δούμε μέσα μας και να φροντίσουμε τα δικά μας αφρόντιστα κομμάτια. Προφανώς, ένα άρθρο δεν χωρά όλες τις πληροφορίες, τα συμπτώματα και τις διαγνώσεις σε σχέση με σοβαρές και καθοριστικές για την ανάπτυξη της προσωπικότητας διαταραχές. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε κάθε οικογένεια, ιστορία και συνθήκη. Όμως δημοσιεύεται για να ανοίξει έναν ακόμα χώρο προβληματισμού και αναζήτησης για το καλό των επόμενων ενεργών πολιτών της κοινωνίας. Ας είμαστε θαρραλέοι, λοιπόν, ώστε να έρθουμε αντιμέτωποι με τα εμπόδια που σταματούν την ανάπτυξη των παιδιών μας, που, αν όχι πάντα, τις πιο πολλές φορές είναι τα ίδια, ίσως με άλλη μορφή, με εκείνα που δυσκόλεψαν και εμάς παλαιότερα.

24

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

Ακτινογραφία θώρακα. Εκεί που η ακτινολογία συναντάει την πρόληψη στα νοσήματα θώρακα ΤΟΥ ΘΑΛΗ ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΗ

*

Felson's Principles of Chest Roentgenology σελ. 1 – 60 Brant and Helms' Fundamentals of Diagnostic Radiology Κεφ. 10 www.iaea.org

Ο Θαλής Μαντζουράνης είναι Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης στην κοσμοιατρική.

Λίγα Λόγια… Οι ακτίνες Χ είναι η παλαιότερη και πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μορφή ιατρικής απεικόνισης. Ο Wilhelm Conrad Röntgen, ένας Γερμανός μηχανικός και φυσικός, στις 8 Νοεμβρίου 1895, παρήγαγε για πρώτη φορά μια μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, αργότερα ευρέως γνωστή ως ακτινοβολία Χ (ή ακτίνες X ή Röntgen), που μπορούσε να διεισδύσει στο ανθρώπινο σώμα, να αλληλεπιδράσει με αυτό και να παραγάγει εικόνες του εσωτερικού του, πάνω σε ένα φιλμ. Οι εικόνες αυτές μπορούσαν να αποκαλύψουν παθήσεις και τραυματισμούς. Με αυτό το επίτευγμα κέρδισε το πρώτο βραβείο Νόμπελ Φυσικής, το 1901. Η ακτινογραφία θώρακος χρησιμοποιεί μια πολύ μικρή δόση αυτής της ακτινοβολίας για την παραγωγή εικόνων του εσωτερικού του θώρακα. Χρησιμοποιείται για την εξέταση των πνευμόνων, της καρδιάς και του θωρακικού τοιχώματος και μπορεί να βοηθήσει στην αξιολόγηση συμπτωμάτων όπως η δύσπνοια, ο επίμονος βήχας, ο πυρετός και ο θωρακικός πόνος. Μπορεί επίσης να αποτελέσει εργαλείο για τη διάγνωση και παρακολούθηση της θεραπείας σε ποικίλες πνευμονικές παθήσεις όπως στην πνευμονία, στο εμφύσημα, στις νεοπλασίες του πνεύμονα, στις συλλογές υγρών ή αέρα, σε καρδιολογικές παθήσεις ακόμα και για τον έλεγχο της ορθής τοποθέτησης ιατρικών συσκευών, μεταξύ άλλων. Τεχνική Μια ακτινογραφία θώρακα δεν απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία και είναι μια ανώδυνη

διαδικασία. Θα σας ζητηθεί να αφαιρέσετε κοσμήματα, αφαιρούμενες οδοντιατρικές συσκευές, γυαλιά και οποιαδήποτε μεταλλικά αντικείμενα ή μερικά από τα ρούχα που φοράτε και ενδέχεται να επηρεάσουν τις εικόνες ακτίνων Χ. Τυπικά, λαμβάνονται δύο όψεις του θώρακα, η μια από το πίσω μέρος (en face) και η δεύτερη από τα πλάγια (profile). Οι ασθενείς που δεν μπορούν να σταθούν, μπορούν να τοποθετηθούν ξαπλωμένοι σε ένα τραπέζι. Ο τεχνολόγος θα βοηθήσει, σε κάθε περίπτωση, στην εξεύρεση της πιο άνετης θέσης που θα εξασφαλίσει ωστόσο και τη διαγνωστική ποιότητα της εικόνας. Όταν ολοκληρωθεί η εξέταση, ενδέχεται να σας ζητηθεί να περιμένετε έως ότου ο ακτινολόγος διαπιστώσει ότι έχουν ληφθεί όλες οι απαραίτητες εικόνες. Ολόκληρη η εξέταση, από την τοποθέτηση έως την απόκτηση ή και επαλήθευση των εικόνων, ολοκληρώνεται συνήθως εντός 15 λεπτών. Μπορούν να απαιτηθούν επιπλέον προβολές (Decubitus−λορδωτική−εκπνευστική−λοξή) ή επαναληπτικές εξετάσεις εντός ωρών, ημερών ή μηνών για να αξιολογηθούν τυχόν αλλαγές στο εξεταζόμενο πεδίο. Οι περισσότερες ακτινογραφίες είναι πλέον ψηφιακά αρχεία που αποθηκεύονται ηλεκτρονικά. Αυτές οι αποθηκευμένες εικόνες είναι εύκολα προσβάσιμες για τη διάγνωση και τη διαχείριση της νόσου. Κίνδυνοι Δεν παραμένει ακτινοβολία στο σώμα του ασθενούς μετά την ακτινολογική εξέταση. Οι γυναίκες θα πρέπει να ενημερώνουν πά-

13.11.2019

ντα τον γιατρό τους και τον τεχνολόγο εάν υπάρχει πιθανότητα να κυοφορούν. Πολλές απεικονιστικές εξετάσεις δεν εκτελούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, έτσι ώστε να μην εκτίθεται το έμβρυο στην ακτινοβολία. Εάν μια ακτινογραφία είναι απολύτως απαραίτητη, θα ληφθούν όλες οι προφυλάξεις για την ελαχιστοποίηση της έκθεσης ακτινοβολίας στη γυναίκα και το έμβρυο. Υπάρχει πάντα μια θεωρητική πιθανότητα ανάπτυξης νεοπλασιών από την υπερβολική έκθεση στην ακτινοβολία. Ωστόσο, το όφελος από μια σωστή διάγνωση υπερβαίνει κατά πολύ τον κίνδυνο. Ιδιαίτερη προσοχή λαμβάνεται κατά τη διάρκεια των εξετάσεων με ακτίνες Χ για τη χρήση της χαμηλότερης δυνατής δόσης ακτινοβολίας. Τα σύγχρονα ακτινολογικά μηχανήματα διαθέτουν ελεγχόμενες δέσμες ακτινών Χ και μεθόδους μείωσης της δόσης που εξασφαλίζουν ότι τα τμήματα του σώματος ενός ασθενούς που δεν απεικονίζονται λαμβάνουν ελάχιστη έκθεση στην ακτινοβολία. Περιορισμοί Επειδή ορισμένες παθήσεις του θώρακα δεν μπορούν να ανιχνευθούν σε μια απλή ακτινογραφία, μια αρνητική εξέταση δεν μπορεί να αποκλείσει απαραίτητα όλα τα νοσήματα. Για παράδειγμα, μικρού μεγέθους νεοπλασίες ή παθήσεις των μεγάλων αγγείων δεν μπορούν να εκτιμηθούν με ασφάλεια σε μια απλή ακτινογραφία. Μπορεί λοιπόν να απαιτηθούν περαιτέρω εξετάσεις (όπως για παράδειγμα με CT) για τη διευκρίνιση των αποτελεσμάτων μιας ακτινογραφίας θώρακα ή για την ανεύρεση ανωμαλιών που δεν είναι ορατές αλλιώς. Συμπέρασμα Η ακτινογραφία θώρακα είναι μια χρήσιμη, εύκολα διαθέσιμη και φθηνή εξέταση που αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις την πρώτη εξέταση που θα κάνει κάποιος σε επίπεδο πρόληψης. Σε κάθε περίπτωση μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση και παρακολούθηση συχνών ασθενειών του θώρακα και το κέρδος από μία έγκαιρη διάγνωση ενός νοσήματος υπερβαίνει κατά πολύ τους κινδύνους της έκθεσης σε ακτινοβολία που, ούτως ή άλλως χάρη στα σύγχρονα μηχανήματα που έχουμε στη διάθεση μας, ελαχιστοποιείται.

Πατησίων 237, Πλ. Κολιάτσου, Αθήνα Τηλ.: 210 864 0918, 210 864 0988 fax: 210 866 5155 Αμφιαράου 165, Σεπόλια Τηλ.: 210 515 7982, 211 106 2300 fax: 211 106 2301

25

13.11.2019

*

Χρησιμοποιώντας τον κωδικό talk11, μπορείτε να έχετε έκπτωση 10% στην παιδική σειρά, στα συνεργαζόμενα καταστήματα, μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου. Εξαιρούνται οι προσφορές και οι ημέρες εκπτώσεων.

Το μαγικό χαλί που δεν λεκιάζει!

Θ

έλετε να κάνετε ένα εντυπωσιακό δώρο στο παιδί σας, που θα συνδυάζει το τερπνόν μετά του ωφελίμου; Τότε πάρτε του ένα… μαγικό χαλί της παιδικής σειράς της Colore Colori κι αφήστε το να ζήσει το δικό του παραμύθι περπατώντας, παίζοντας και ξαπλώνοντας επάνω του! Τα φιλικά προς το περιβάλλον παιδικά χαλιά της Colore Colori είναι πιστοποιημένα για μη αλλεργιογόνες επιβλαβείς χρωστικές ουσίες, γεγονός που τα καθιστά τα πιο ασφαλή για την υγεία των μικρών μας θησαυρών! Είναι τα μοναδικά χαλιά που όχι μόνο στολίζουν πανέμορφα το παιδικό δωμάτιο, αλλά ταυτόχρονα προσφέρουν στους λιλιπούτειους κατόχους τους φυσική προστασία από αλλεργιογόνα βακτήρια, μύκητες και ακάρεα.

Κάθε παιδικό χαλί Colore Colori είναι απίστευτα ανθεκτικό ακόμα και στην πιο έντονη χρήση, δηλαδή αυτή ενός παιδιού, του δικού σας, που παίζει και χτίζει επάνω του τους φανταστικούς του κόσμους. Όσο για το μέγεθός του; Αυτό κι αν δεν χρειάζεται να σας ανησυχεί! Κάθε χαλί κόβεται στα μέτρα σας και προσαρμόζεται άριστα στον χώρο για τον οποίο προορίζεται. Και φυσικά τα παιδικά χαλιά Colore Colori είναι ιδανικά για τους μικρούς και μεγάλους λάτρεις των κατοικίδιων, που κάθε λίγο και λιγάκι τινάζουν και βάζουν σκούπα για να μαζέψουν τις κολλημένες τρίχες, γιατί είναι pet friendly! Αγαπούν τα ζωάκια σας (και εσάς που καθαρίζετε), καθώς είναι αντιστατικά και δεν μαγνητίζουν τις τρίχες, τα χνούδια και τη σκόνη.

ελεύθερα, να ζωγραφίζει με κάθε είδους χρώματα, ακόμη και να τρώει καθισμένο ή ξαπλωμένο επάνω του, χωρίς να φοβάται ότι θα το λερώσει και θα… το κυνηγάτε! Όλα αυτά με δυο χρόνια γραπτή εγγύηση! Το σκέφτεστε ακόμα; Colore Colori: Για να ξέρετε πού πατάτε· εσείς και τα παιδιά σας (και τα σκυλιά σας και τα γατιά σας)!

/www.colorecolori.gr /colorecolori_ecorugs

Κρατήσαμε για το τέλος το πιο σημαντικό! Κάθε παιδικό χαλί Colore Colori είναι αλέκιαστο, επιτρέποντας στο παιδί σας να παίζει

/colorecoloriecorugs

26

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

13.11.2019

Τι έχει αυτό το παιδί;

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ Τα παιδιά με αναπηρία και με ειδικές ανάγκες δεν είναι ούτε ασθενείς ούτε άτομα με ειδικές… ικανότητες. Είναι μωρά, νήπια, παιδιά, νέοι, με δικαιώματα στο παιχνίδι, στη φιλία, στην εκπαίδευση, στη ζωή. Πώς εξηγούμε, όμως, τι συμβαίνει με τα παιδιά αυτά στα παιδιά μας, ώστε να μην αντιμετωπίζουν τα ανάπηρα παιδιά από μια σκοτεινή σκοπιά;

Π

ιθανόν θα έχετε βρεθεί σε αυτή τη θέση. Συναντάτε για πρώτη φορά, είτε τυχαία στον δρόμο είτε διότι έρχεται στο περιβάλλον σας, ένα παιδί με ειδικές ανάγκες ή αλλιώς ένα παιδί με αναπηρία. Και το δικό σας παιδί, ίσως κοιτώντας το, ίσως ακόμα και δείχνοντάς το, αναρωτιέται, ίσως σιγανά, ίσως δυνατά, τι έχει αυτό το παιδί. Η ερώτηση πιθανόν θα σας κάνει να αισθανθείτε άσχημα, ιδιαίτερα αν ο γονιός του παιδιού με

αναπηρία ή/και το ίδιο το παιδί με αναπηρία το αντιληφθούν. Κατά πάσα πιθανότητα, η απορία του παιδιού σας σας φαίνεται αδιάκριτη, όμως δεν θα έπρεπε… Τα παιδιά είναι αυθόρμητα και έτσι μιλούν. Όταν δεν κατανοούν κάτι, διότι είναι διαφορετικό από αυτά, απλά ρωτούν να μάθουν. Τη δε απορία τους αυτή μπορεί να ακολουθήσουν και άλλες, όπως «γιατί δεν καταλαβαίνω αυτό το παιδί όταν μιλάει;», «αν είναι άρρωστο, γιατί δεν παίρνει ένα φάρμακο να γίνει καλά;», «γιατί είναι σε καροτσάκι αφού δεν είναι μωρό;», «πότε θα περπατήσει;». Πραγματικά, οι ερωτήσεις αυτές είναι δύσκολες. Προσωπικά, τις πρώτες φορές που τα παιδιά μου έθεσαν παρόμοιες απορίες δεν ήξερα πώς να απαντήσω «σωστά», ούτε και πού να απευθυνθώ για να μάθω πώς να απαντήσω. Αν, όμως, δεν ξέρουμε τι και πώς να απαντήσουμε, το πιθανότερο είναι ότι ένα παιδί με αναπηρία θα παραξενέψει περισσότερο το παιδί μας, που ή θα το φοβηθεί ή θα το κοροϊδέψει ή -ακόμα χειρότερα- θα του επιτεθεί και δεν θα το πλησιάσει εύκολα, ούτε θα το εντάξει στον κύκλο του. Κι έτσι, το έψαξα. Στο σημείο αυτό, οφείλω να αναφέρω το εξής. Μεγάλωσα απέναντι από το ΕΛΕΠΑΠ, οπότε από παιδί έβλεπα καθημερινά δεκάδες παιδιά

με διάφορες αναπηρίες να περνούν μπροστά από το σπίτι μου. Ποτέ δεν τα κοιτούσα κατάματα. Στο δημοτικό στο οποίο φοίτησα συστεγαζόταν ειδικό σχολείο σε μια εποχή που το να μιλήσει κανείς ανοιχτά και ακομπλεξάριστα για τα παιδιά με αναπηρία ήταν ταμπού. Και αν μιλούσε, αυτό ήταν με τρόπο που σήμερα φαντάζει το λιγότερο ανάρμοστος. Καθ’ όλη τη διάρκεια του δημοτικού προαυλιζόμασταν με παιδιά με ειδικές ανάγκες και πραγματικά δεν θέλετε να ξέρετε πώς τα αποκαλούσαν δάσκαλοι, γονείς και κατ’ επέκταση και εμείς. Δεν θέλετε να ξέρετε πως υπήρχε δασκάλα -ο Θεός να τη συγχωρέσει- που μας απειλούσε ότι θα φέρει τα παιδιά αυτά να μας τρομάξουν αν δεν καθόμαστε καλά στην τάξη… Αυτή η φάση, η στρεβλωμένη σχολική συνύπαρξη παιδιών με αναπηρία και υγιών παιδιών σε ένα εντελώς λάθος πλαίσιο, καθώς μεγάλωνα και συνειδητοποιούσα τη σκληρότητα της, άφησε ένα αγκάθι μέσα μου. Η ελληνική κοινωνία σταδιακά άλλαξε, η συμπερίληψη μπήκε στο λεξιλόγιό μας, η συμπεριφορά μας προσαρμόστηκε και η ανοχή μας αυξήθηκε, αλλά νομίζω πως η γενιά μου, εμείς που ήμαστε παιδιά στα έιτις και έφηβοι στα

13.11.2019

νάιντις, κουβαλάει ακόμα μια εντελώς λανθασμένη διαπαιδαγώγηση σε σχέση με τα παιδιά με αναπηρία και εν γένει τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Κι όσο κι αν η πολιτική ορθότητα μάς ανάγκασε να συμμορφωθούμε με τους κοινωνικούς κανόνες αποδοχής τους, δεν παύουμε είμαστε φορείς του βλέμματος που κάποτε, όχι πολύ παλιά, τα στιγμάτιζε και των πράξεων που τα περιθωριοποιούσε… Φτάνουμε, λοιπόν, στο σήμερα. Οι κοινωνίες έχουν αλλάξει. Μη φανταστείτε πάντως ότι έχουν αλλάξει πολύ. Ίσως απλά οι περισσότεροι άνθρωποι να έχουν μάθει να κουκουλώνουν τον φόβο τους απέναντι στο διαφορετικό, γιατί αλλιώς θα βρεθούν κατηγορούμενοι. Το επόμενο βήμα είναι αυτό της γενικής αποδοχής του, της βαθιάς κατανόησης ότι η ποικιλομορφία μόνο θετικά έχει να μας προσφέρει. Συνεχίζω να ζω απέναντι από το ΕΛΕΠΑΠ και δυο ειδικά σχολεία είναι πλέον μεσοτοιχία με αυτό στο οποίο φοίτησα κάποτε εγώ και σήμερα φοιτούν τα παιδιά μου. Καθημερινά, δεκάδες παιδιά με διάφορες αναπηρίες συνεχίζουν περνούν μπροστά από το σπίτι μου. Τώρα πια τα κοιτώ στα μάτια κι αυτά και τους γονείς τους και τους χαμογελώ. Στο μεταξύ, υπάρχουν πλέον και στο άμεσο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον μας παιδιά (και ενήλικες) με αναπηρία. Αυτό που κάνω, λοιπόν, είναι να διδάσκω καθημερινά στον γιο μου και στην κόρη μου, από τη στιγμή που άρχισαν να καταλαβαίνουν, τις αξίες της διαφορετικότητας, της ανεκτικότητας, του σεβασμού του Άλλου, ελπίζοντας σε μια μελλοντική πραγματικότητα στην οποία δεν θα χρειάζεται ένα άρθρο σαν κι αυτό. Διαβάστε, λοιπόν, πώς μίλησα εγώ στα παιδιά μου για την αναπηρία με όσο το δυνατόν πιο απλά λόγια. Είμαστε όλοι ίδιοι; Σαφώς και όχι. Και ο σεβασμός προς τον άλλον ξεκινά από την αποδοχή της διαφορετικότητάς του, όποια κι αν είναι αυτή. Όλοι οι άνθρωποι έχουν διαφορές μεταξύ τους, απλώς σε κάποιους είναι πιο έντονες απ’ ό,τι σε άλλους. Φυσικά, υπάρχουν και διαφορές, σωματικές, πολιτιστικές, κοινωνικές, που δεν διακρίνονται εύκολα και που μπορεί να τις καταλάβουμε στην πορεία. Όμως δεν υπάρχει μία κανονικότητα. Το «κανονικό» είναι να είμαστε όλοι διαφορετικοί. Ναι, αλλά γιατί υπάρχουν παιδιά με αναπηρία; Το σώμα μας είναι ένα πολύπλοκο παζλ, όπου κάθε κομμάτι ξέρει τη θέση του και τι πρέπει να κάνει από την πρώτη στιγμή. Είναι όμως φορές που δε συμβαίνουν έτσι τα πράγματα και τα κομμάτια δεν ταιριάζουν μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα είναι μια έλλειψη που γεννά μια αναπηρία. Δε γνωρίζουμε πάντα την ακριβή αιτία, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ξέρουμε πότε μπορεί να συμβεί. Υπάρχουν αναπηρίες που δημιουργούνται πριν από τη γέννα. Αιτίες τους μπορεί να είναι γενετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες. Κάποιες από τις πιο συνηθισμένες αναπηρίες είναι οι συγγενείς καρδιοπάθειες, η δισχιδής ράχη, η υδροκεφαλία ή γενετικές ανωμαλίες, όπως το σύνδρομο Down ή το σύνδρομο Angelman. Έπειτα, υπάρχουν αναπηρίες που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της γέννας ή έπειτα από αυτή. Μπορεί να οφείλονται σε ανοξία, σε εγκεφαλική βλάβη ή σε τραυματισμούς. Αν, πάντως, θα έπρεπε να ορίσουμε κάπως την αναπηρία, θα μπορούσαμε με απλά λόγια να πούμε ότι πρόκειται για τη δυσκολία ενός ατόμου να κάνει κάτι συγκεκριμένο, π.χ. να μιλήσει, να περπατήσει, να φάει, να δει, να κατανοήσει, να ακούσει… Για να είμαστε ειλικρινείς, όλοι έχουμε δυσκολίες και, κατά καιρούς, μπορούμε να θεωρήσουμε τον εαυτό μας

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ άτομο με ειδικές ανάγκες. Π.χ. ένα σπασμένο πόδι είναι μια προσωρινή αναπηρία. Φυσικά, υπάρχουν διάφορα στάδια αναπηρίας, από απλές μέχρι ιδιαίτερα σοβαρές. Αυτό που πρέπει, όμως, να καταλάβουμε, μικροί και μεγάλοι, είναι ότι καταρχάς η αναπηρία δεν χαρακτηρίζει το άτομο στο σύνολό του και ότι, κατά δεύτερον, τα παιδιά με αναπηρία έχουν τα ίδια δικαιώματα με κάθε άλλο παιδί: να είναι ευτυχισμένα, να τους συμπεριφέρονται με σεβασμό, να αγαπιούνται και να αγαπούν, να μορφώνονται, να παίζουν κ.ο.κ. Σωματική, πνευματική ή αισθητηριακή αναπηρία; Η σωματική αναπηρία επηρεάζει κάποιο σημείο του σώματός μας, συνήθως τα χέρια ή τα πόδια. Όμως, στην εποχή μας τόσο οι κατασκευαστικές εφαρμογές όσο και η φυσιοθεραπεία, και βέβαια η ιατρική, βοηθούν πολύ τα παιδιά να έχουν μια όσο το δυνατόν ευκολότερη ζωή. Η πνευματική αναπηρία, από την άλλη, περιορίζει την πνευματική λειτουργία των παιδιών και πιθανόν δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους ή να επικοινωνήσουν καλά με το περιβάλλον τους. Εξαιτίας των περιορισμών αυτών, μαθαίνουν πιο αργά και γενικά χρειάζονται πολύ χρόνο για να κάνουν κάτι. Τέλος, μια αισθητηριακή αναπηρία επηρεάζει τις αισθήσεις μας, τα παράθυρα δηλαδή που μας δίνουν πληροφορίες για τον έξω κόσμο. Κάποια παιδιά δεν ακούν, ενώ κάποια άλλα δεν βλέπουν, καλά ή και καθόλου. Αυτό που πρέπει, όμως, να γνωρίζουμε είναι ότι καμιά αναπηρία δεν είναι νόσος και φυσικά ότι καμιά αναπηρία δεν μεταδίδεται. Υπάρχουν παιδιά που χρειάζονται υποστήριξη μόνο κατά διαστήματα, υπάρχουν παιδιά που χρειάζονται περιορισμένη ή εκτεταμένη υποστήριξη, υπάρχουν και παιδιά που χρειάζονται μόνιμη υποστήριξη. Γι’ αυτό και θα συναντήσουμε παιδιά με αναπηρία που φοιτούν σε κανονικά σχολεία, μόνα τους ή με συνοδούς, αλλά και παιδιά με αναπηρία που φοιτούν σε ειδικά σχολεία. Άλλες ανεπάρκειες Πέραν των προαναφερθεισών αναπηριών, υπάρχει και μια σειρά από διαταραχές που σχετίζονται με τη συμπεριφορά, αλλά και διαταραχές που ονομάζονται οργανικές και δεν προκαλούν αναγκαστικά αναπηρία, αλλά δημιουργούν εμπόδια σε ορισμένα παιδιά. Ο αυτισμός, για παράδειγμα, είναι μια διαταραχή της ανάπτυξης που εμποδίζει τη σωστή κατανόηση του εξωτερικού κόσμου και την έκφραση των αισθημάτων. Ένα αυτιστικό παιδί δυσκολεύεται να έχει κοινωνικές σχέσεις, μπορεί να μην επικοινωνεί ή να μη μιλάει καθόλου, ενώ οι δραστηριότητές του είναι επαναλαμβανόμενες και τα ενδιαφέροντά του περιορισμένα. Επίσης, δεν του αρέσουν οι εκπλήξεις και ακολουθεί μια ρουτίνα, είναι ευαίσθητο στο θόρυβο και δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του. Οι βαθμοί του αυτισμού είναι πολλοί γι’ αυτό και μιλάμε για φάσμα. Ακόμα υπάρχουν παιδιά με διαταραχές προσοχής, δηλαδή παιδιά που από μικρά είναι ανήσυχα, έχουν έλλειψη προσοχής, είναι υπερκινητικά και παρορμητικά, ενώ δυσκολεύονται τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι να τηρήσουν ακόμα και απλούς κανόνες και να καθίσουν για αρκετή ώρα. Τέλος, υπάρχουν παιδιά με οργανικές ανεπάρκειες, όπως η επιληψία ή ο διαβήτης, τα οποία πρέπει να παίρνουν καθημερινά φαρμακευτική αγωγή. Συμπερασματικά, για εμάς τους γονείς. Τα παιδιά με αναπηρία διεκδικούν ίσες ευκαιρίες με τα παιδιά χωρίς αναπηρία και όχι φιλανθρωπία ή οίκτο. Η εκπαίδευση και η ανατροφή των παιδιών χωρίς αναπηρία μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην στήριξη των νομοθετικών μέτρων και στην αύξηση της κατανόησης των

27 ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΜΕ ΕΙΔΙΚΈΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΈΣ ΤΟΥΣ ΣΗΚΏΝΟΝΤΑΙ ΚΆΘΕ ΠΡΩΊ, ΓΕΛΆΝΕ, ΠΑΊΖΟΥΝ, ΓΙΟΡΤΆΖΟΥΝ ΤΑ ΓΕΝΈΘΛΙΆ ΤΟΥΣ, ΘΥΜΏΝΟΥΝ Ή ΣΤΕΝΟΧΩΡΙΟΎΝΤΑΙ, ΌΠΩΣ ΌΛΟΣ Ο ΚΌΣΜΟΣ. ΜΠΟΡΕΊΣ ΝΑ ΖΕΙΣ ΜΕ ΚΆΠΟΙΑ ΑΝΑΠΗΡΊΑ ΚΑΙ ΝΑ ΕΊΣΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΈΝΟΣ ΑΝ ΈΧΕΙΣ ΓΎΡΩ ΣΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ ΠΟΥ ΣΕ ΑΓΑΠΆΝΕ ΚΑΙ ΣΕ ΣΈΒΟΝΤΑΙ ΈΤΣΙ ΌΠΩΣ ΕΊΣΑΙ. αναγκών και των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία αλλά κυρίως μπορεί και πρέπει να παίξει κυρίαρχο ρόλο στην καταπολέμηση της προκατάληψης και του στιγματισμού που, δυστυχώς, ακόμη υπάρχει. Διαβάστε: Τι έχει αυτό το παιδί; Ένας οδηγός για να γνωρίσουμε τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, Εκδόσεις GEMA. Ένας οδηγός που επιτρέπει σε γονείς και δασκάλους να απαντήσουν στις απορίες των παιδιών για το τι είναι αναπηρία, από πού προέρχεται, σε τι οφείλεται, εάν γιατρεύεται, τι πρέπει να κάνουν. Η συγγραφέας του Αngels Ponce Ribas εργάζεται ως οικογενειακή θεραπεύτρια, και η δουλειά της στην Καταλανική Ομοσπονδία Ανάπηρων Παιδιών της έχει δώσει την ευκαιρία να βρεθεί κοντά σε πολλές οικογένειες ανθρώπων με πνευματική αναπηρία, από τους οποίους συνεχίζει να μαθαίνει κάθε μέρα. Ο εικονογράφος Miguel Gallardo ζει στη Βαρκελώνη κι έχει μια κόρη, τη Μαρία, η οποία έχει αυτισμό. Η συμμετοχή του σ’ ένα πρόγραμμα βοήθειας για γονείς με παιδιά με αναπηρία υπό τη θεραπευτική διεύθυνση της Αngels Ponce ήταν μια εμπειρία που τον οδήγησε να αναλάβει με μεγάλη χαρά την εικονογράφηση αυτού του βιβλίου. Το βιβλίο είναι ιδανικό ανάγνωσμα και για παιδιά. Δηλαδή, απευθύνεται καταρχάς σε αυτά. Σημειώνεται ότι οι άνθρωποι των εκδόσεων GEMA προσφέρουν μέρος των εσόδων από τις πωλήσεις στο «Μαζί για το Παιδί».

28

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ

Ταξιδεύουμε στο Βελιγράδι με παιδιά ΤHΣ ZΩΗΣ ΜΠΑΒΑΒΕΑ

Β

ελιγράδι. Άλλη μια εύκολη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα για ταξίδι με παιδιά. Ναι, ευρωπαϊκή είναι ουσιαστικά κι ας της λείπουν τα τυπικά προσόντα. Διότι όποια πόλη είναι τόσο καθαρή, έχει τόσο άνετη διάβαση πεζών με ή χωρίς καρότσια, έχει πράσινο σε κεντρικά και προσβάσιμα σημεία κι ένα σχετικά σύγχρονο και συνεπή στόλο συγκοινωνιών, για εμένα τουλάχιστον, κατατάσσεται στις ευρωπαϊκές πόλεις. Έτσι και το Βελιγράδι το ταλαίπωρο, για να μην ξεχνάμε την ιστορία του, έχει κάνει άλματα και συνεχίζει σταθερά να αναπτύσσεται. Πολλά μαγαζιά, μεγάλη ανοικοδόμηση, μεγάλη αναβίωση στο ιστορικό του κέντρο. Και όλα αυτά σε πολύ χαμηλές (για τα ελληνικά δεδομένα) τιμές. Εμείς το ζήσαμε σε φουλ κομπλέ οικογένεια (ναι, είναι γεγονός, ήρθε και ο μπαμπάς τους μαζί), κάναμε πολλές, πολλές βόλτες (όταν δεν έβρεχε), φάγαμε πολλά bureks (πίτες αλά σέρβικα), πήγαμε σε μουσεία και γενικά περάσαμε αβίαστα όμορφα. Αυτό με τη βροχή πάντως… Στο τέλος νομίζαμε ότι ζούσαμε σε ανέκδοτο, γιατί με το που παίρναμε την απόφαση να βγούμε εκτός σπιτιού, ερχόταν και η βροχή παρέα στη βόλτα (ακάλεστη ντε). Μουσεία και πάρκα Τα μουσεία όπου πήγαμε και περάσαμε όμορφα ήταν το Μουσείο της Γιουγκοσλαβίας, το οποίο, εκτός από ιστορικό, έχει ενδιαφέρον και λόγω τοποθεσίας, αφού είναι λίγο πιο έξω από την πόλη. Αν πάλι τα παιδιά σας έχουν ταλέντο και κλίση προς τα πειράματα, το μουσείο/σπίτι του Νίκολα Τέσλα είναι ό,τι πρέπει. Αλλά να είστε εκεί νωρίτερα από όταν θέλετε να μπείτε, γιατί είναι μικρό μέρος και η ουρά απ’ έξω μεγάλη (εμ! έχει πέραση ο Νικό-

13.11.2019

ο καλύτερος γιατρός). Με λίγη ρέγουλα όμως η χρήση της ελληνικής, διότι εκτός του ότι πολλοί έχουν σχέση με την Ελλάδα (ή με Έλληνα ή Ελληνίδα) είναι μπόλικοι και οι Έλληνες που μένουν εκεί (εκτός από τους τουρίστες). Τα ποτάμια του, ο Σάββα και ο Δούναβης, κάνουν το Βελιγράδι να μοιάζει σαν οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα (εκτός Αθήνας), παραδουνάβια, μάλιστα, χτίζεται ένα νέο πολυτελές κομμάτι πόλης, που σε λίγα χρόνια θα φιλοξενεί το upper class της πόλης. Για διαμονή δεν θα μπορούσα παρά να προτείνω Airbnb, αφού εμείς σε καράκεντρο και σε μεγάλο σπίτι, πληρώσαμε 300€ για μια εβδομάδα. Συστήνω περιοχές γύρω από το κέντρο (π.χ.

Skadarlijska) και κοντά στο πάρκο το τεράστιο (Kalemgdan). Βόλτες παντού, αλλά για να έχετε την εσάνς του ποταμιού και του όμορφου παλμού της πόλης πηγαίνετε Sava Mala, ενώ για πιο μποέμ εικόνες επίσης ενδείκνυται η περιοχή της Skadarlijska. Ενδιαφέρον έχει και το Νέο Βελιγράδι, όπου συναντά κανείς κάτι από το κομμουνιστικό που δεν έχει η παλιά πόλη μέσα, με κτίρια κάπως σουρεάλ, βίντατζ και τεράστια ταυτόχρονα.

λας). Για τα παιδιά, επίσης, υπάρχει αυτό το υπερπάρκο, το Καλεμέγκνταν (Kalemegdan), όπου βρίσκεις κυριολεκτικά τα πάντα, από παιδική χαρά έως ζωολογικό κήπο και λούνα παρκ από τη δεκαετία του ’80. Και κάθε μέρα να πηγαίναμε στο πάρκο αυτό, πάλι κάτι θα βρισκόταν να κάνουμε. Σημείωση: τα ζώα στον ζωολογικό του κήπο ήταν από τα πιο ζωηρά που έχω συναντήσει, εντυπωσιακοί τόσο οι ελέφαντες όσο και οι φώκιες. Το λούνα παρκ πάλι κι ορισμένοι που δούλευαν σε αυτό, άνετα χτυπούσαν ρολάκια σε σειρά μυστηρίουθρίλερ, ήταν λίγο περίεργο (γι’ αυτό και δεν ξαναπήγαμε). Φαγητό Το φαΐ, μμμμμ, το φαΐ, βαρύ μεν, αλλά φθηνό και ποιοτικό. Κι αν βρείτε εστιατόριο σέρβικο (κι όχι ιμιτασιόν ιταλικό) που δεν σερβίρει κρέας, πείτε μου κι εμένα για να ξαναπάω.

Kafana είναι η ταβέρνα τους, οπότε και προτείνεται να πάτε αν θέλετε να φάτε σέρβικα οριτζινάλε. Γενικώς οι τιμές για να φας και να πιείς (καφέδες, γιατί ποτά δεν ξέρω τι να σας πω, κλαψ) είναι σούπερ. Τιπ: αν πάτε, να επισκεφτείτε το Ferdinand Knedle που φτιάχνει τύπου dumplings γλυκά, πολύ πρωτότυπα κι εύγεστα συνάμα. Η πόλη, οι κάτοικοι, οι βόλτες Είναι μεγαλόπρεπο το Βελιγράδι, πολλά από τα κτίρια τα παλιά υπάρχουν ακόμα, κι αν δεν ήξερε κανείς την ιστορία της πόλης, δεν θα το πίστευε ότι πριν από είκοσι χρόνια είχε βομβαρδιστεί και ότι οι κάτοικοί της έχουν βιώσει πρόσφατα πόλεμο. Οι κάτοικοι με εμάς ήταν πάρα πολύ φιλικοί και φαίνεται ότι προσπαθούν σιγά σιγά να συνηθίσουν ή να προσαρμοστούν στον τουρισμό. Όταν είχα επισκεφτεί το Βελιγράδι για πρώτη φορά πριν από δεκαπέντε χρόνια, τους έλεγες ότι είσαι από την Ελλάδα και μόνο που δεν κλαίγανε από τη χαρά τους. Τώρα πια είναι πιο ψύχραιμοι (ο χρόνος είναι

Στα don’ts: • Μη φάτε στο καφέ δίπλα από το Μουσείο της Γιουγκοσλαβίας, έχει κάτι το νεορομαντικό εντός του, αλλά το φαΐ είναι μέτριο κι ακριβό.

• Επίσης, υπάρχει ένα καφέ σούπερ ουάου με παιδότοπο και ξενοδοχείο αν ενδιαφέρεστε (www.mamashelter.com/en/belgrade -με πιάνουν τα φεμινιστικά μου με τέτοια ονόματα), στο πιο μεγάλο mall του κέντρου, επίσης πανακρίβου. Aλλά αν σας αρέσουν αυτού του τύπου, γιατί όχι; • Και τελευταίο και βασικό ντουνότ: Μην πάρετε ένα καροτσάκι ενώ έχετε δυο παιδιά. Ή θα πάρετε δυο καροτσάκια ή κανένα, γιατί με μόνο ένα, η 6,5χρονη, παθαίνει ξαφνική κουραστίτιδα-αρθρίτιδα, κάνει 2 μέτρα και δεν μπορεί να περπατήσει με τί-πο-τα (νοοοοοτ). Γενικά, το Βελιγράδι είναι μια πόλη με μεγάλο ενδιαφέρον, που αξίζει να επισκεφτείτε. Προτείνω μάλιστα να το κάνετε άμεσα γιατί σε 5-10 χρόνια μπορεί πια να έχει τιμές λοιπής Ευρώπης. Το αγαπώ το Βελιγραδάκι και την επόμενη φορά θα πάω και σε καμία εξοχή του για να έχω να σας λέω.

29

13.11.2019

Wonderland: Νόστιμες επιλογές στο φαγητό που εγκρίνουν και οι γονείς!

O

ι σύγχρονοι γονείς προσέχουν ιδιαίτερα τη διατροφή του παιδιού τους και φροντίζουν να την εμπλουτίζουν καθημερινά με φρούτα και λαχανικά. Ένας ακόμη σημαντικός για εκείνους παράγοντας είναι οι πρώτες ύλες και η σπιτική παρασκευή των γευμάτων. Μάλιστα πολλοί γονείς μαγειρεύουν μαζί με τα παιδιά προκειμένου να τα «μυήσουν» από νωρίς στην ισορροπημένη διατροφή και στον υγιεινό τρόπο ζωής. Η ομάδα της Wonderland, που σημειώνουμε πως δημιουργήθηκε από γονείς, μαγειρεύει για τα παιδιά μας όπως μαγειρεύει και για τα δικά της. Τι σημαίνει αυτό; Ποιοτικές πρώτες ύλες, σπιτική παρασκευή και πλούσιες επιλογές!

όμως, αν σας δινόταν η ευκαιρία της ίδιας οικογενειακής απόλαυσης, αλλά στην πιο υγιεινή εκδοχή; Και για να το πούμε σωστά, στην πιο «σπιτική» εκδοχή. Στον κατάλογο του μενού της Wonderland υπάρχει μία πραγματικά πλούσια ποικιλία υγιεινών και νόστιμων επιλογών. Εδώ θα βρεις πίτσα, bao buns, κρέπες και burgers ΑΛΛΑ παρασκευασμένα από προσεκτικά επιλεγμένες πρώτες ύλες και με σπιτικό τρόπο. Το εστιατόριο της Wonderland έχει μία πολύ συγκεκριμένη λογική, που βασίζεται στο ότι πρώτα από όλα μαγειρεύουμε για τα παιδιά! Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση του μενού διαλέγονται από τον έμπειρο σεφ του εστιατορίου, ο οποίος φροντίζει να είναι πραγματικά διαλεχτά. Το μαγικό φίλτρο της Wonderland, που μαγεύει μικρούς και μεγάλους, περιέχει καταρχάς ποιότητα και χειροποίητο τρόπο παρασκευής.

Τα Σαββατοκύριακα θέλουν τη λιχουδιά τους Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά –τα περισσότερα τουλάχιστον– λατρεύουν να παίζουν ατελείωτες ώρες και στα διαλείμματα να απολαμβάνουν τις αγαπημένες τους λιχουδιές. Άλλωστε τα Σαββατοκύριακα έχουν συνδυαστεί με τις διατροφικές ατασθαλίες της οικογένειας. Τι θα λέγατε,

Το αγαπημένο φαγητό της οικογένειας Ο στόχος είναι να επαναφέρουμε το οικογενειακό τραπέζι στα Σαββατοκύριακά μας. Με αυτή τη λογική, λοιπόν, ο σεφ του εστιατορίου της Wonderland φέρνει νέες ενδιαφέρουσες γεύσεις που θα προσελκύσουν ακόμη και τους πιο απαιτητικούς ενήλικες, ακόμη και τα παιδιά που δεν αγαπούν το φαγητό.

Όσο για τα πιάτα που διαλέξαμε; Πίτσα Wonderland με φρέσκια τομάτα, μοτσαρέλα, σαλάμι τρούφας, πεκορίνο, μανιτάρια, flakes μαύρης τρούφας και μαϊντανό Πίτσα Con Pollo με φρέσκια τομάτα, μοτσαρέλα, φιλετάκια κοτόπουλο, τομάτα καρέ, τριμμένη φέτα και θυμάρι Burger Wonderland με μαύρο ψωμί brioche, μοσχαρίσιο burger, τυρί cheddar, καραμελωμένο μπέικον, αβοκάντο, τηγανητό αβγό και μαγιονέζα Burger Double Classic, διπλό μοσχαρίσιο burger, διπλό cheddar, πίκλα, κρεμμύδι, ντομάτα, iceberg, cocktail μαγιονέζα Hot Dog με λουκάνικο από φιλέτο γαλοπούλας, φρέσκιες πατάτες και μαγιονέζα

www.wonderland-peiraias.gr Tηλέφωνο Κρατήσεων: 2104101800 Ακτή Δηλαβέρη 5, Μικρολίμανο, Πειραιάς

30

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

13.11.2019

Παιδιά, σκυλιά, μια αγκαλιά

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

A

ν και γενικά στη ζωή μου ζούσα με γάτες, γιατί έτσι τα ’φερε η μοίρα, λατρεύω εξίσου τα σκυλιά και θυμάμαι με πολλή αγάπη τις πασχαλινές και καλοκαιρινές περιόδους που με τον σύντροφό μου φιλοξενούσαμε στο –χωρίς παιδιά ακόμα– σπίτι μας τον σκύλο του, τον Κάρολο, που είχε παραμείνει στο πατρικό του, και γιατί η συνύπαρξή του με τις γάτες ήταν

κομματάκι δύσκολη και γιατί δεν μπορούσε να μένει πολύ ώρα μόνος του κι εμείς τότε, πολύ νέοι, πολύ εργαζόμενοι και εντελώς άτεκνοι, λείπαμε μέρα νύχτα. Την τελευταία φορά που είχαμε τον Κάρολο στο σπίτι ήμουν έγκυος, χωρίς να το ξέρω. Το επόμενο Πάσχα και το επόμενο καλοκαίρι το βρέφος δεν μας επέτρεπε να τον φιλοξενήσουμε… Άλλωστε είχε πια κι αυτός γεράσει πολύ και ήθελε ιδιαίτερη φροντίδα, που δεν ήταν εύκολο να του παράσχουμε. Ο Δημήτρης τον θυμάται γεράκο στο σπίτι του παππού. Η Ελεάννα δεν τον πρόλαβε. Τα παιδιά, λοιπόν, μεγάλωσαν παρέα

με γάτες, και στο σπίτι και στο εξοχικό. Εδώ και χρόνια ζητούν και έναν σκύλο. Ίσως σε λίγο καιρό τούς εκπληρώσουμε την επιθυμία τους. Προς το παρόν, όμως, μιλήσαμε με την εκπαιδεύτρια Εριέττα Καραμπέτσου για το πώς μπορούν να συμβιώσουν αρμονικά μέσα στην οικογένεια παιδιά και σκυλιά. Έχουμε σκύλο και περιμένουμε μωρό. Θα ζηλέψει; Σύμφωνα με την κ. Καραμπέτσου, το να θεωρήσουμε πως ο σκύλος μας «ζηλεύει» είναι καθαρά ανθρωπομορφισμός, μια και προσδίδου-

13.11.2019

με μια ανθρώπινη συμπεριφορά σε ένα ζώο. Η συμπεριφορά ενός σκύλου ίσως μας θυμίζει την ανθρώπινη ζήλια και πράγματι πολλοί θεωρούν πως ο σκύλος τους «ζηλεύει». Όμως, η αλήθεια είναι πως ο σκύλος δεν ζηλεύει με τον τρόπο που ζηλεύει ο άνθρωπος, αλλά επί μονίμου βάσεως προσπαθεί να διαφυλάξει ό,τι είναι σημαντικό για εκείνον. Όπως καταλαβαίνουμε, ένα από τα σημαντικότερα αγαθά για το ζώο είναι η προσοχή και η σημασία του κηδεμόνα του. Οπότε αυτό που εμείς βλέπουμε και μεταφράζουμε ως ζήλια δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προσπάθεια του σκύλου να διατηρήσει αυτό το τόσο σημαντικό προνόμιο, την προσοχή μας. Εκπαιδεύονται οι σκύλοι για τον ερχομό ενός μωρού; Με τον ερχομό ενός μωρού, η καθημερινότητα και οι ισορροπίες σε μια οικογένεια αλλάζουν, και μάλιστα πολύ. Στην περίπτωση που περιμένουμε μωρό στην οικογένειά μας, η κ. Καραμπέτσου κρίνει την προετοιμασία του σκύλου απολύτως απαραίτητη. Ο σκύλος, εξηγεί, θα πρέπει να προετοιμαστεί καταλλήλως ώστε να είναι σε θέση να δεχτεί το νέο μέλος χωρίς να νιώσει ούτε στο ελάχιστο πίεση, άγχος, στρες ή οποιοδήποτε άλλο αρνητικό συναίσθημα. Όπως μας λέει χαρακτηριστικά «στην εν λόγω προετοιμασία, συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε μία κούκλα (ομοίωμα) ώστε να εξοικειώσουμε τον σκύλο με τις κινήσεις και τη συμπεριφορά των ανθρώπων όταν θα έρθει το μωρό στο σπίτι, με τους νέους ήχους και τη νέα καθημερινότητα στο σύνολό της. Σαφέστατα και η κούκλα δεν μπορεί να είναι το ίδιο με το μωρό», εξηγεί η εκπαιδεύτρια, «αλλά αποτελεί μία καλή προετοιμασία, κατά τη διάρκεια της οποίας ο σκύλος εξοικειώνεται με το βρεφικό δωμάτιο, με τις κινήσεις ταΐσματος, θηλασμού, αλλαγής πάνας, με το κλάμα μέσα στη νύχτα και γενικότερα με την νέα πραγματικότητα που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει στο σπίτι». Πώς θα γίνει η πρώτη συνάντηση; H κ. Καραμπέτσου τονίζει ότι ο σκύλος πρέπει να προετοιμαστεί ξεχωριστά για την πρώτη συνάντηση με το βρέφος και να εκπαιδευτεί ώστε να μην αντιδράσει με τρόπο μη επιθυμητό, για παράδειγμα πηδώντας μέσα στο καλάθι όπου θα είναι το μωρό, αλλά απλά να το μυρίσει στην περιοχή των ποδιών. Επίσης πρέπει να έχει αντιληφθεί πλήρως τι σημαίνει «κάνε πίσω» όταν και εφόσον χρειαστεί. Όπως μας εξηγεί, αν το σκυλί έχει κακή συμπεριφορά όταν έρθει το μωρό στο σπίτι, τότε οι επιλογές των νέων γονιών είναι ελάχιστες. Αν, όμως, έχουν προετοιμαστεί και εκπαιδεύσει σωστά το ζώο, θα είναι πολύ εύκολο όταν του ζητήσουν π.χ. να απομακρυνθεί από το μωρό να το κάνει, χωρίς να νιώσει πίεση ή άγχος. Και μας δίνει ένα παράδειγμα προς αποφυγή: «Αν ο σκύλος μου πάει με ένταση και ανέβει στο μωρό και εγώ μην ξέροντας πώς να τον απομακρύνω, τον πιάσω από το περιλαίμιο και τον τραβήξω, τότε θα έχω "καταφέρει" να συνδέσει το αρνητικό ερέθισμα που θα δεχθεί με το ίδιο το μωρό!» Όλα τα σκυλιά θα αντιδράσουν αρνητικά; Αδιαμφισβήτητα, υπάρχουν σκύλοι οι οποίοι χωρίς καμία ιδιαίτερη προετοιμασία θα δεχθούν και θα συνυπάρξουν με το μωρό της οικογένειας χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα, λέει η Εριέττα Καραμπέτσου. Αλλά η πρόληψη είναι πάντοτε προτιμότερη από την θεραπεία. Οπότε μας συμβουλεύει να επιλέξουμε την προετοιμασία του σκύλου και ημών των γονέων και όχι την αντιμετώπιση του οποιουδήποτε ζητήματος αφού αυτό προκύψει.

31

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ Συνοψίζοντας, τα πεδία που κινούμαστε στην προετοιμασία του σκύλου μας για το νέο μέλος είναι σε γενικές γραμμές τα εξής : Προετοιμασία του σπιτιού Εξοικείωση του σκύλου με το νέο περιβάλλον Εξοικείωση του σκύλου με τους νέους ήχους, τις νέες μυρωδιές, τα νέα ωράρια Εξοικείωση του σκύλου στις καθημερι νές κινήσεις "Πρόβα" για τον ερχομό του μωρού

Έχουμε παιδάκι και μας ζητάει σκυλάκι. Τι πρέπει να έχουμε υπόψη μας; Καταρχάς θα πρέπει η οικογένεια να αποφασίσει συνειδητά και ύστερα από ώριμη σκέψη και ενημέρωση για το αν είναι σε θέση να συμβιώσει και να αναθρέψει έναν σκύλο, εξηγεί η κ. Καραμπέτσου, τονίζοντας ότι ο σκύλος δεν είναι ένα ακόμα παιχνίδι, αλλά ένα έμβιο ον με ανάγκες πολύ διαφορετικές από τις ανθρώπινες, οι οποίες θα πρέπει να καλύπτονται καθημερινώς και αδιαλείπτως για την ευζωία του. Έτσι, η συμβολή και η βοήθεια ενός επαγγελματία κρίνεται αναγκαία. Ένας επαγγελματίας εκπαιδευτής σκύλων μπορεί να καθοδηγήσει την οικογένεια να επιλέξει τον κατάλληλο σκύλο λαμβάνοντας υπόψη τόσο την ιδιοσυγκρασία, τις ανάγκες και τη συμπεριφορά του ζώου, όσο και την καθημερινότητα της οικογένειας. Υπάρχουν σκυλιά πιο «κατάλληλα» για παιδιά; «”Κατάλληλοι” και “ακατάλληλοι” σκύλοι δεν υπάρχουν. Το σημαντικό είναι να γίνει ένα σωστό "πάντρεμα" κηδεμόνων και σκύλου», εξηγεί η εκπαιδεύτρια και συνεχίζει: «Πολλές είναι οι οικογένειες που με καλούν και ζητούν την λεγόμενη οικογενειακή εκπαίδευση (Family Training). Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης αυτής, γονείς και παιδιά ενημερώνονται για τη γλώσσα σώματος του σκύλου τους και τις καθημερινές του ανάγκες. Επίσης κάνουμε πολλές ασκήσεις ώστε τα παιδιά να μάθουν πώς επιτρέπεται να παίζουν με τον σκύλο τους και πώς να τον φροντίζουν. Ακόμα, ενημερώνονται σχετικά με την αποφυγή δαγκώματος και έπειτα προχωράμε στη βασική εκπαίδευση σκύλου και κηδεμόνων. Μέσω των ασκήσεων, καταφέρνουμε να βοηθάμε παιδιά και σκύλο να αναπτύξουν μία σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης». Παιδί και σκυλί συνυπάρχουν. Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να προσέξουμε; Κατά τη συμβίωση παιδιού με σκύλο, η ενεργή επίβλεψη είναι απαραίτητη, τονίζει η εκπαιδεύτρια. «Με την ίδια λογική που δεν θα αφήναμε μόνα τους σε ένα δωμάτιο δύο μικρά παιδιά, δεν αφήνουμε ποτέ ένα παιδί με έναν σκύλο χωρίς επιτήρηση. Προσωπικά κατά την προετοιμασία σκύλων για τον ερχομό ενός μωρού, χρησιμοποιώ πάντα baby gate στο δωμάτιο του μωρού για λόγους ασφαλείας. Με αυτό τον τρόπο, οι γονείς μπορούν να κινούνται στο σπίτι ενώ το μωρό για παράδειγμα κοιμάται, χωρίς να ανησυχούν. Οι σκύλοι, εντωμεταξύ, εκπαιδεύονται κατάλληλα, ώστε όταν τους ζητηθεί να μείνουν έξω από το baby gate να μην νιώθουν άβολα ή παραγκωνισμένοι». Επομένως, η εκπαίδευση του ίδιου του σκύλου, η ενημέρωση και η εκπαίδευση των κηδεμόνων και των παιδιών στην κατάλληλη ηλικία κρίνονται απαραίτητες προϋποθέσεις για μια ασφαλή και αρμονική συμβίωση.

Ποιος ευθύνεται για τα περιστατικά τραυματισμού ή και θανάτου μωρών και παιδιών από σκυλιά; Ο κάθε σκύλος είναι διαφορετικός, όπως και ο κάθε κηδεμόνας. Συνεπώς η εκάστοτε συμβίωση είναι μοναδική, εξηγεί η Εριέττα Καραμπέτσου. «Για να έχουμε άποψη για το τι έφταιξε για το οποιοδήποτε συμβάν», τονίζει, «θα πρέπει να έχουμε πλήρη εικόνα του περιβάλλοντος, της εκπαίδευσης που έχει δεχθεί ένας σκύλος, της συμπεριφοράς των κηδεμόνων του σκύλου προς αυτόν, κ.ο.κ.». Και συμπληρώνει κάτι πολύ σημαντικό: Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούμε τη λέξη «αφεντικά» για τους κατόχους των σκυλιών. Ο άνθρωπος που αγαπάει και σέβεται τον σκύλο του δεν έχει τον ρόλο αφεντικού, αλλά αυτόν του κηδεμόνα. Το παιδί μου «τρέχει» να χαϊδέψει όποιο σκυλί δει στον δρόμο. Είναι ασφαλές; Η εκπαίδευση των παιδιών στη συμπεριφορά και στην προσέγγιση τους προς έναν σκύλο είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο, σύμφωνα με την κ. Καραμπέτσου. Συναντώντας έναν άγνωστο σκύλο, ένα παιδί θα πρέπει σαφέστατα να ρωτήσει τον κηδεμόνα του σκύλου αν μπορεί να πλησιάσει και ενδεχομένως να τον χαϊδέψει, αλλά θα πρέπει ήδη να έχει ενημερωθεί για το τι κάνει ένας σκύλος όταν δεν επιθυμεί να έρθει σε επαφή μαζί μας, για λόγους ασφαλείας. «Οι σκύλοι μάς μιλάνε. Αλλά όχι με τον τρόπο που μιλάμε εμείς οι άνθρωποι μεταξύ μας. Μας δείχνουν μέσω της συμπεριφοράς και των κινήσεων τους αν πραγματικά θέλουν να αλληλεπιδράσουν μαζί μας. Οπότε η εκπαίδευση ενός παιδιού και η ενημέρωσή του σχετικά με την γλώσσα σώματος του σύγχρονου σκύλου είναι πραγματικά πολύ χρήσιμη. Συνήθως συστήνουμε στα παιδιά να μην πλησιάζουν ούτε να αγγίζουν έναν άγνωστο σε αυτά σκύλο, με την ίδια λογική που δεν θα άγγιζαν έναν άγνωστο άνθρωπο ξαφνικά», τονίζει η εκπαιδεύτρια.

Τα οφέλη στην ψυχική και σωματική υγεία ενός παιδιού από τη συνύπαρξη με έναν σκύλο Τα παιδιά που ζουν με σκύλο Έχουν καλύτερη υγεία Είναι πιο συνεργάσιμα Έχουν περισσότερη φυσική δραστηριότητα Είναι πιο χαρούμενα Έχουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς Αντιμετωπίζουν λιγότερες μαθησιακές δυσκολίες Έχουν αυξημένη αυτοπεποίθηση Είναι πιο «συμπονετικά» Εμφανίζουν αυξημένο αίσθημα ευθύνης

Ευχαριστούμε την κ. Εριέττα Καραμπέτσου, VSA Certified Dog Trainer, MISAP, επαγγελματία εκπαιδεύτρια σκύλων, σύμβουλο ψυχολογίας, συμπεριφοράς και ευζωίας του σύγχρονου κατοικίδιου σκύλου, Dogbite Safety Educator, Doggone Safe, συγγραφέα του βιβλίου «Η Τέχνη του να επικοινωνώ με τον σκύλο μου» - Εκδόσεις Φυλάτος 2017

32

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ

13.11.2019

Ασφάλεια και υγεία των παιδιών στα ταξίδια στο εξωτερικό ΤΟΥ KΩΣΤΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Σ

το τελευταίο μεγάλο οδικό μας ταξίδι από την Κρήτη ως την Ισλανδία ήρθε μια μέρα που ο μικρός μας Έκτορας δεν ήταν καλά. Βρισκόμασταν στη Δανία, είχε πυρετό και ενόχληση στο αυτί. Λογικό ως γονείς να ανησυχήσουμε, όχι όμως να πανικοβληθούμε. Θα μπορούσε να συμβεί κι εδώ στην Ελλάδα, άλλωστε. Ρωτήσαμε τους οικοδεσπότες μας, ψάξαμε online, πήγαμε στο εφημερεύον νοσοκομείο. Είχαμε βέβαια τη βιασύνη να προλάβουμε το πλοίο για την Ισλανδία, αλλά στα ταξίδια υπάρχουν και απρόοπτα, τι να κάνουμε. Τελικά, έπειτα από μια μικρή διαδικασία το θέμα λύθηκε. Δεν απαιτήθηκε κάποια αγωγή, ήδη την επόμενη μέρα ήταν καλά

ο μικρούλης μας. Το καλύτερο λοιπόν που μπορεί να κάνει ο κάθε γονέας, όταν πρόκειται να ταξιδέψει στο εξωτερικό με παιδιά, είναι η σωστή προετοιμασία. Εδώ θα σας πούμε τι κάνουμε εμείς για να εξασφαλίσουμε, όσο είναι αυτό δυνατό, την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων στα ταξίδια μας. Ασφάλεια και υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Όταν πρόκειται για ταξίδι στην Ε.Ε., κι επιπλέον στην Ισλανδία, στο Λιχτενστάιν, στη Νορβηγία και στην Ελβετία, θεωρούμε απαραίτητη την έκδοση της Ευρωπαϊκής Κάρτας Ασφάλισης Ασθένειας (ΕΚΑΑ). Ισχύει για όλους τους ασφαλισμένους, όχι μόνο για τα παιδιά, φυσικά. Εκδίδεται δωρεάν από τον εκάστοτε ασφαλιστικό φορέα, και στην ουσία μάς προσφέρει πρόσβαση σε ιατρικά αναγκαία,

κρατική περίθαλψη κατά την προσωρινή διαμονή σας σε μία από τις προαναφερθείσες χώρες. Αυτή χρησιμοποιήσαμε εμείς, λοιπόν, στη Δανία, όπως και στην Ισλανδία, με πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Δεν παραλείπουμε να ανανεώνουμε την ΕΚΑΑ όποτε χρειάζεται, για να μη βρεθούμε προ δυσάρεστων καταστάσεων. Σημειώστε όμως ότι η συγκεκριμένη κάρτα καλύπτει την ιατρική περίθαλψη, όχι τυχόν έξοδα για χαμένες πτήσεις κ.τ.λ. Γι' αυτά υπάρχει η ταξιδιωτική ασφάλιση. Ταξιδιωτική ασφάλιση Για όλες τις υπόλοιπες χώρες, αλλά και για την Ε.Ε. φυσικά, μπορεί ο καθένας μας να ασφαλιστεί, και το συνιστούμε. Για αρκετούς προορισμούς, μάλιστα, είναι υποχρεωτικό, για την έκδοση βίζας. Στο Μπαλί, για παράδειγμα, όπου ταξιδέψαμε

Βρπαιδβόρεπυιομγιέανο

13.11.2019

πρόσφατα, δεν θεωρείται απαραίτητη. Εμείς, όμως, προτιμήσαμε να πληρώσουμε ένα μικρό ποσό και να έχουμε ασφάλιση και για τους τρεις μας. Οι εταιρείες που εκδίδουν ταξιδιωτική ασφάλιση είναι αρκετές, και οι τιμές ποικίλουν, ανάλογα με τον προορισμό και τις καλύψεις που επιθυμεί ο καθένας. Αν ταξιδεύετε πολύ συχνά, μπορείτε να έχετε ετήσια ασφάλιση για οπουδήποτε πηγαίνετε. Ένας λόγος παραπάνω, εφόσον έχετε τα μικρά σας αστεράκια μαζί! Εμβόλια Μεγάλο θέμα, έτσι; Όμως, θεωρώντας ότι δεν ανήκετε στην κατηγορία αυτών που τα θεωρούν περιττά κι επικίνδυνα, οι ενέργειες είναι απλές. Προγραμματίζετε με την/ τον παιδίατρό σας τον εμβολιασμό ανάλογα με το ταξίδι, κι αν πρόκειται για προορισμό που χρειάζεστε επιπλέον εμβόλιο, το φροντίζετε νωρίτερα. Γενικά μιλώντας, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας αν θέλετε να ταξιδέψετε με ένα βρέφος, πριν συμπληρώσει τα δύο ή τρία του χρόνια και όλο τον αριθμό εμβολίων μέχρι τότε. Ειδικά για τους ευρωπαϊκούς προορισμούς, υπάρχουν παντού παιδάκια που κάνουν τα εμβόλιά τους όπως κι εδώ, άρα δεν είναι κάτι ιδιαίτερο να βρίσκεσαι στην Αθήνα αντί στη Μαδρίτη με το μωρό σου. Σαν γονείς τι προσέχουμε Όμως, όλες οι ασφάλειες, οι κάρτες και ο προγραμματισμός δεν έχουν σημασία, αν εμείς δεν προετοιμάζουμε επίσης τους εαυτούς μας και τα παιδιά μας. Γι' αυτό πάντα στην ετοιμασία ενός ταξιδιού βάζουμε στη βαλίτσα είδη πρώτης ανάγκης για το μωρό μας, τις σταγόνες του, τις κρέμες και τους ρινικούς αποφρακτήρες, ειδικά για χειμωνιάτικα ταξίδια. Πιθανόν να μην τα χρειαστούμε, αλλά πάντα καλό είναι να υπάρχουν. Το πιο σημαντικό, όμως, κατά τη γνώμη μας, είναι η καθημερινότητα του παιδιού μας εκεί που ζούμε. Παρατηρούμε ότι υπάρχει υπερπροστασία των Ελλήνων γονιών, σε σχέση με τις περισσότερες από τις χώρες που έχουμε επισκεφτεί. Κι αυτό δεν είναι πάντα καλό. Αν το μωρό μας συνηθίσει τα πολύ ζεστά ρούχα ενώ έχει ήλιο, το σκέπασμα στο καρότσι χωρίς να υπάρχει λόγος και το υπερβολικό ντύσιμο ακόμη και στον ύπνο, οι άμυνές του δεν χτίζονται. Το αντίθετο, είναι πολύ πιο ευάλωτο σε οτιδήποτε συμβεί, κι αυτό το ακολουθεί τα επόμενα χρόνια, σαν φαύλος κύκλος.

π Παρατηρούσαμε γονείς στην Ισλανδία να αφήνουν τα παιδάκια να τρέχουν έξω με κοντομάνικα, ενώ η θερμοκρασία άγγιζε το μηδέν, να τρώνε παγωτό, να παίζουν με κρύα νερά, ή να κινούνται στο σπίτι χωρίς να είναι ντυμένα με πολλά ρούχα. Και δεν έχει πάντα να κάνει μόνο με το κλίμα της χώρας, δεν θεωρούμε φυσιολογικό για το παιδί μας να ντύνεται με μπουφάν και σκούφο, ενώ εμείς φοράμε καλοκαιρινά ακόμη. Με αυτή τη φιλοσοφία μεγαλώνουμε και τον Έκτορα, και η αλήθεια είναι ότι συχνά βλέπουμε παράξενα βλέμματα. Όμως, μπορούμε να πούμε πως μέχρι στιγμής δεν το μετανιώσαμε. Πολλές φορές ο μικρούλης μας αποδεικνύεται πιο δυνατός και ανθεκτικός από εμάς. Ασφάλεια και υγεία, μικρές συμβουλές Μη φοβηθείτε να ταξιδέψετε με τα παιδιά σας, είναι υπέροχη εμπειρία. Να τι μπορείτε να κάνετε, για να νιώσετε πιο ήσυχοι: Ταξιδιωτική ασφάλιση και ΕΚΑΑ. Είδη πρώτης ανάγκης και τυχόν φάρμακα αν το μικρούλι σας είναι επιρρεπές σε κάτι συγκεκριμένο. Σημειώστε διευθύνσεις νοσοκομείων και γιατρών της χώρας που επισκέπτεστε. Σημειώστε τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης, για να μην τα ψάχνετε με άγχος. Προετοιμαστείτε με σωστό εμβολιασμό, αν απαιτείται, σε συνεννόηση με το γιατρό σας πάντα. Αν δεν είστε σίγουροι για το νερό, χρησιμοποιείτε εμφιαλωμένο, ακόμα και για το πλύσιμο δοντιών αν πρόκειται για μωρά. Και φυσικά, να θυμάστε ότι όλα τα παιδιά αρρωσταίνουν και είναι απόλυτα φυσιολογικό. Ένα θέμα υγείας μπορεί να εμφανιστεί οποτεδήποτε, δεν είναι λόγος αυτός για να μην ταξιδεύετε με τα παιδιά σας. Καλά ταξίδια, όμορφες αναμνήσεις!

Ο Κώστας Παπανικολάου είναι travel blogger. Θα τον βρείτε στο aktravelife.com, στο blog που διατηρεί μαζί με τη σύντροφό του Αλιόνα Τσε. Συνοδοιπόρος τους στα ταξίδια, ήδη από τον πρώτο μήνα της γέννησής του, είναι και ο μικρός τους εξερευνητής, ο Έκτορας.

όε κ ι δ αι

ουρτ ιού

Γιατί η Βιοαγρός σας προσφέρει πάντα το καλύτερο!ν

και η ποιότητα τω Η υπέροχη γεύση ών επιδορπίων γιαβιολογικών παιδικ ουν αναδείξει στην ουρτιού Teddi, τα έχ ογής των γονιών ιλ πρώτη θέση της επ ιεινή βιολογική υγ α μι υν που θέλο ιδιά τους. διατροφή για τα πα

Κάθε κουταλιά κρύβει μέσα της τη γεύση της φύσης.

Κι επειδή το πρώτο γιαούρτι δεν ξεχνιέται ποτέ, αξίζει να είναι το καλύτερο!

χωρίς χρωστικές • χωρίς συντηρητικά χωρίς τεχνητά αρώματα • πλούσια πηγή ασβεστίου τιού με Το Επιδόρπιο Γιαουρ ακρίθηκε, Φράουλα Teddi δι προιόντων μεταξύ δεκάδων με Bronze υγιεινής διατροφής, α Healthy Medal στην κατηγορί Children Dairy Products for ds 2020. των Healthy Diet Awar μπορεί Μία μερίδα γιαουρτιού της % 15 το να καλύψει στιο. βέ ασ σε Α* ΠΠ ιας ημερήσ *ΠΠΑ: ποσότητα ιχνοστοιχείων που πρέπει να προσλαμβάνονται καθημερινά για σωστή διατροφή.

34

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

13.11.2019

Μεγαλώνοντας παιδιά βήμα βήμα ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

H

Νορβηγίδα Hedvig Montgomery είναι ψυχολόγος με ειδίκευση και πολύχρονη εμπειρία στην οικογενειακή συμβουλευτική, τη θεραπεία ζεύγους και την ψυχολογική υποστήριξη παιδιών και εφήβων. Η σειρά βιβλίων της «Μεγαλώνοντας παιδιά βήμα βήμα» γνωρίζει μεγάλη επιτυχία διεθνώς και έχει μεταφραστεί σε 23 γλώσσες, μεταξύ των οποίων και στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Χριστίνα Ρασιδάκη, που έχει και την επιμέλεια της σειράς. Προς το παρόν, έχουν κυκλοφορήσει τα δύο από τα πέντε βιβλία της, Η μαγεία να είσαι γονιός, μια γενική εισαγωγή στον κόσμο της γονεϊκότητας και Η εποχή των θαυμάτων, που αφορά την ανατροφή παιδιών από 0-2 ετών. Μέσα στο 2020 θα κυκλοφορήσουν και τα τρία επόμενα βιβλία της, χωρισμένα σε ηλικιακές κατηγορίες.

Διάβασα τους δυο πρώτους τόμους αυτής της εγκυκλοπαίδειας της παιδικής ηλικίας μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο και εντυπωσιάστηκα από το χωρίς στεγανά στιλ γραφής της Montgomery. Αν και έχουν περάσει από τα χέρια μου δεκάδες βιβλία parenting, τόσα ώστε να νομίζω ότι κανένα πλέον δεν μπορεί να με εντυπωσιάσει, η δουλειά αυτή με εξέπληξε ευχάριστα. Γι’ αυτό και ήρθα σε επαφή με τη συγγραφέα, με την οποία είχα μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση. Σας μεταφέρω, λοιπόν, όσα μου είπε. Γιατί οι καλοί γονείς δε γεννιούνται, όµως οι περισσότεροι µπορούν να γίνουν καλοί και, σίγουρα, όλοι µπορούν να γίνουν καλύτεροι. Καλησπέρα, Hedvig. Μπορείς, καταρχάς, να συστηθείς στο κοινό της Ελλάδας; Η δουλειά μου ως κλινικής ψυχολόγου με ειδίκευση στην οικογενειακή θεραπεία εδώ και πάνω από μια εικοσαετία μού έχει διδάξει πολλά για τους αγώνες που δίνουν καθημερινά οι άνθρωποι· αγώνες που συχνά εκκινούν από το μεγάλωμά τους, από την παιδική τους ηλικία. Οι καινούργιες γνώσεις που μας παρέχει η νευροεπιστήμη καταδεικνύουν τη μεγάλη σημασία την ανάπτυξης του εγκεφάλου κατά την παιδική ηλικία και τους τρόπους που μπορούν να εξασφαλίσουν στους γονείς ότι τα παιδιά τους θα αναπτύξουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Έτσι, η συγγραφή της σειράς Μεγαλώνοντας παιδιά βήμα βήμα ήταν ο τρόπος μου να επικοινωνήσω τις γνώσεις μου στους γονείς, ώστε να τους βοηθήσω να μεταμορφωθούν σε καλύτερες

εκδοχές του εαυτού τους. Άλλωστε και εγώ είμαι μητέρα τριών αγοριών, από 10 έως 26 ετών, και γνωρίζω καλά τις καθημερινές δυσκολίες της γονεϊκότητας. Θα μας πεις λίγα λόγια για τα βιβλία σου; Το πρώτο, Η μαγεία να είσαι γονιός, περικλείει όσα πραγματικά χρειάζεται να ξέρει κανείς για να μεγαλώσει και να διδάξει τα παιδιά του, όποια κι αν είναι η ηλικία τους. Το καθένα από τα επόμενα τέσσερα βιβλία εμβαθύνει σε ηλικιακές κατηγορίες: 0-2, αυτά τα πραγματικά θαυμαστά χρόνια, έπειτα 2-6, τα χρόνια που το παιδί χρησιμοποιεί τη φαντασία του για να να γνωρίσει τον κόσμο. Οι ηλικίες 6-13 ετών είναι −με τη σειρά τους− ιδιαίτερες μια και τότε το παιδί αναπτύσσει τη γνωστική διαδικασία, χτίζει δεσμούς με φίλους και δασκάλους, ανακαλύπτει ενδιαφέροντα και χόμπι. Αυτή την περίοδο, δουλεύω το τελευταίο βιβλίο της σειράς, για ηλικίες 13-20 ετών, όταν οι έφηβοι πλέον βρίσκουν την πραγματική τους ταυτότητα και ο γονιός καλείται να είναι παρών, αλλά ταυτόχρονα να τους αφήσει να ανοίξουν τα φτερά τους. Δεν είναι καθόλου εύκολο να βρεθεί η ισορροπία αυτή… Σήμερα, εκδίδεται τεράστιος αριθμός βιβλίων γονεϊκότητας. Τι σε έκανε να αποφασίσεις να γράψεις κι εσύ μια τέτοια σειρά; Για ποιους λόγους πιστεύεις ότι τα βιβλία σου έγιναν παγκόσμια επιτυχία; Το σκέφτηκα πολύ πριν αρχίσω να γράφω. Υπάρχουν πράγματι άπειρα βιβλία, άπειρες συμβουλές, άπειροι ειδικοί. Αυτό που προσπάθησα εγώ ήταν να βρω μια γλώσσα που να ενθαρρύνει άντρες και γυναίκες να ανακαλύψουν έναν δικό τους τρόπο ανατροφής και να αισθανθούν έτσι πιο ασφαλείς σαν γονείς. Νομίζω ότι τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα βιβλία καταστρέφουν την αυτοπεποίθηση των γονέων, γεγονός που τελικά τους οδηγεί να γίνουν χειρότεροι, αντί να βελτιωθούν διαβάζοντάς τα. Όμως, το να είσαι γονιός έχει πλάκα! Και φυσικά η όλη διαδικασία σε κάνει σοφότερο, αν στην πορεία σκέφτεσαι ορθολογικά, αν γνωρίζεις τι περίπου να περιμένεις και κυρίως πότε να το περιμένεις και αν (συνήθως) αποφεύγεις τις δυο μεγάλες σκοπέλους: να τιμωρείς το παιδί σου και να το διώχνεις μακριά σου. Προσωπικά,

13.11.2019

ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΜΕΓΑΛΏΣΟΥΜΕ ΠΑΙΔΙΆ ΜΕ ΑΥΤΟΠΕΠΟΊΘΗΣΗ, ΑΝΕΞΆΡΤΗΤΑ, ΧΑΡΟΎΜΕΝΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΆ, ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΟΥΜΕ ΈΝΑΝ ΙΣΧΥΡΌ ΔΕΣΜΌ ΜΑΖΊ ΤΟΥΣ επιδιώκω να δώσω εναλλακτικές στην τιμωρία και στην κριτική, γιατί μόνο έτσι έρχεται η… μαγεία να είσαι γονιός! Ποια είναι τα πιο συχνά προβλήματα, οι πιο δύσκολες καταστάσεις που απασχολούν τους γονείς σήμερα; Ποιες είναι οι διαφορές σε σχέση με είκοσι χρόνια πριν, όταν ξεκίνησες να δουλεύεις; Κάθε γενιά κάνει τα λάθη της. Νομίζω ότι οι σημερινοί γονείς είναι βελτιωμένοι ως προς την κατανόηση που δείχνουν προς τα παιδιά τους και ως προς το γεγονός ότι συζητούν με τα παιδιά τους. Οι δύσκολες καταστάσεις πηγάζουν –κατά τη γνώμη μου− από τις υψηλές προσδοκίες ημών των γονέων, που θέλουμε τα παιδιά μας να μάθουν πάρα πολλά πράγματα σε πάρα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Και βέβαια, χωρίς αμφιβολία, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα κινητά, τα τάμπλετ και τα social media είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος γονιός. Τι είναι για σένα «οικογένεια»; Οι οικογένειες «κυκλοφορούν» σε όλα τα σχήματα και σε όλα τα μεγέθη και νομίζω πως είχα το προνόμιο να συναντήσω σχεδόν κάθε τύπο της! Καμιά φορά η οικογένεια είναι το σχήμα μαμάμπαμπάς-παιδί. Άλλες φορές είναι ένας πιο σύνθετος σχηματισμός, που έχει διαμορφωθεί έπειτα από διαζύγιο με την προσθήκη νέων συντρόφων των γονέων. Επίσης, υπάρχουν οικογένειες με δυο μαμάδες, με δυο μπαμπάδες, με παππούδες-κηδεμόνες των παιδιών και φυσικά οικογένειες μονογονεϊκές. Ακόμα, υπάρχουν ανάδοχες οικογένειες, ζευγάρια που κάνουν προγραμματισμένα παιδιά ή άλλα τα οποία τα επισκέπτεται ο πελαργός… απρόσκλητος. Είτε, όμως, η οικογένειά μας έχει δύο μέλη είτε δεκαοκτώ, αυτό που έχει σημασία είναι πως όλοι μαζί βρισκόμαστε πάνω στο ίδιο καράβι, πρέπει να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον και να βοηθάμε ο ένας τον άλλον και να είμαστε εκεί, παρόντες ο ένας για τον άλλον. Είμαι απολύτως σίγουρη πως ελάχιστη σημασία έχει το πώς μοιάζει η οικογένειά μας. Το σημαντικό είναι πόσο ικανός είναι ο καθένας μας να τη χτίσει και να φροντίζει διαρκώς το μικρό ή το λίγο μεγαλύτερο… κοπάδι του! Υπάρχει «τέλειος γονιός»; Κι αν όχι, που υποθέτω πως όχι, τι γονείς πρέπει να στοχεύουμε να γίνουμε; Προφανώς δεν υπάρχει τέλειος γονιός και ούτε υπάρχει τέλεια παιδική ηλικία. Όλοι έχουμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που φέρνει η ζωή. Προκειμένου, όμως, να μεγαλώσουμε παιδιά με αυτοπεποίθηση, ανεξάρτητα, χαρούμενα και κοινωνικά λειτουργικά, πρέπει καταρχάς να δημιουργήσουμε έναν ισχυρό δεσμό μαζί τους. Πρέπει να φτιάξουμε ένα συλλογικό «εμείς». Για τον

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ λόγο αυτό, όλα τα βιβλία μου αναλύουν διεξοδικά το πώς θα χτίσουμε βήμα βήμα μια καλή σχέση γονιού-παιδιού. Ποια είναι η πιο σημαντική «δουλειά» των γονιών κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας; Το να είμαστε εκεί, μαζί με το παιδί μας, παρόντες. Το να δείξουμε στο παιδί ότι κάποιος του κρατά το χέρι, ότι δεν είναι μόνο του, ότι είναι ασφαλές μαζί μας. Έτσι, θα του είναι ευκολότερο να αναπτυχθεί, να μάθει, να κάνει φίλους, να παίξει, να μεγαλώσει. Επιμένω, λοιπόν, ότι ο ισχυρός δεσμός μεταξύ γονέα και παιδιού είναι το πρώτο βήμα. Και έπειτα από αυτό, ο κάθε γονέας είναι καλύτερα εξοπλισμένος, ώστε να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της καθημερινότητας, βασιζόμενος στην οικογενειακή αυτή σχέση που έχει χτιστεί. Υπάρχουν περίοδοι στη ζωή μας που (νιώθουμε ότι) όλα πάνε στραβά. Τότε τι κάνουμε; Καταρχάς, ηρεμούμε. Πρέπει να συνδεθούμε με τα έντονα συναισθήματά μας, να καταλάβουμε ακριβώς τι αισθανόμαστε και γιατί και να βρούμε έναν τρόπο να βγούμε σταδιακά έξω από αυτό. Βέβαια, το να μάθει κανείς να ελέγχει τα συναισθήματά του, το να είναι ικανός να ηρεμήσει όταν είναι πολύ αναστατωμένος, είναι κάτι που απαιτεί… καμιά εικοσαριά χρόνια δουλειάς, και μάλιστα υπό καλές συνθήκες. Απαιτεί, δηλαδή, μια ολόκληρη παιδική ηλικία. Οπότε, υπενθυμίζω, ηρεμούμε αντί να πυροδοτούμε εντάσεις. Και δεν αγχωνόμαστε. Έχουμε καιρό μπροστά μας… Η ανατροφή των παιδιών είναι μια μακροχρόνια διαδικασία και δεν κρίνεται από μια κακή περίοδο.

35 άλλο τρόπο. Η ευκολότερη διαδικασία για να μάθει το παιδί να σκέφτεται έτσι είναι μέσα από μια σχέση αγάπης, που του δίνει χώρο να σκέφτεται ισορροπημένα για όλα όσα συμβαίνουν γύρω του. Αυτό μας δίνει ελπίδα για το μέλλον. Τέλος, πώς μπορούμε να χτίσουμε με τα παιδιά μας έναν δεσμό τόσο ισχυρό που θα κρατήσει για μια ζωή; Ένας συναισθηματικός δεσμός αποτελείται από τρία μέρη: 1. Ισχυρή βάση, ώστε το παιδί να είναι βέβαιο πως θα βρει υποστήριξη και ανακούφιση σε περιόδους δυσκολίας.

2. Ομαδική νοοτροπία, ώστε το παιδί να αισθάνεται πάντοτε μέλος της ομάδας.

3. Συναισθηματική κατανόηση, ώστε το παιδί να γνωρίζει πως ο γονιός το κατανοεί και μπορεί να το βοηθήσει σε σχέση με όλα όσα αισθάνεται. Αυτά τα τρία μέρη μαζί διαμορφώνουν έναν ιδιαίτερα ισχυρό δεσμό και αν τα πετύχετε να ξέρετε ότι ο δεσμός αυτός θα κρατήσει για πάντα.

Ποια είναι η πιο συχνή συμβουλή που δίνετε στους γονείς; Δύσκολη ερώτηση. Νομίζω ότι, στο πλαίσιο της θεραπείας, προσπαθώ να τους βοηθήσω να κατανοήσουν καλύτερα το παιδί τους. Να δουν πού ακριβώς βρίσκεται αυτή τη στιγμή και να ανακαλύψουν τρόπους ώστε να το βοηθήσουν. Είτε μιλάμε για προβλήματα ύπνου, είτε για απλά προβλήματα στο σχολείο, είτε για προβλήματα με φίλους είτε για προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα παιδί με ειδικές ανάγκες, ο γονιός οφείλει να πλησιάσει και γνωρίσει το παιδί του, ώστε να ξέρει τι να περιμένει από αυτό. Προτείνετε στους γονείς επτά βήματα. Πείτε μας λίγα λόγια για τη θεωρία σας αυτή. Τα επτά βήματα καθοδηγούν έναν γονιό σε όλα όσα χρειάζεται να μάθει για να γίνει υπεύθυνος ενήλικας, έτοιμος να φροντίσει τις ανάγκες του παιδιού του. Δεν θα μιλήσω εδώ για όλα, αλλά για τα τρία πιο σημαντικά. Το βασικότερο είναι το πρώτο, το πώς θα χτίσει έναν ισχυρό δεσμό ανάμεσα σε εκείνον και στο παιδί. Έπειτα, είναι το πώς θα διαχειριστεί τις δύσκολες καταστάσεις, τις οποίες σίγουρα θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάει να φροντίζει τη δικιά του ενήλικη σχέση με τον/τη σύντροφό του, ώστε να υπάρχει αγάπη μέσα στην οικογένεια. Νομίζω ότι όλοι μας πρέπει να το δουλέψουμε λίγο αυτό. Υπάρχει κάποια συνταγή για να μεγαλώσουμε αισιόδοξα παιδιά; Η αισιοδοξία προϋποθέτει να κατανοεί κανείς ότι όλα θα πάνε καλά στο τέλος, με τον έναν ή με τον

Τα βιβλία της Hedvig Montgomery κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Χριστίνας Ρασιδάκη.

36

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

13.11.2019

Hypnobirthing: Μια συνειδητοποιημένη εμπειρία γέννας

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

H

Ευτυχία Τοπούζη είναι δημιουργός του HypnoBirthing Greece, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια «Hypnobirthing & Hypnofertility» από τον βρετανικό οργανισμό «KG Hypnobirthing» και τον αμερικανικό φορέα «The Leclaire Method®». Είναι επίσης εκπαιδεύτρια περιγεννητικής αγωγής Lamaze (LCCE) και βοηθός μητρότητας. Όμως, δεν θα ήταν τίποτα από τα παραπάνω, εάν -πρώτα και πάνω από όλα, όπως λέει- δεν ήταν η μαμά του Κωνσταντίνου, του Μιχάλη και της Αγάπης. Τα παιδιά της ήταν το έναυσμα για να αλλάξει επαγγελματική πορεία, αφήνοντας μια καριέρα δέκα ετών στον χώρο του marketing και της επικοινωνίας, και να αφοσιωθεί στην περιγεννητική φροντίδα των οικογενειών. Αλήθεια, τι σημαίνουν όλα αυτά; Συναντήσαμε την Ευτυχία και της ζητήσαμε να λύσει όλες τις απορίες μας, συστήνοντάς μας μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα προσέγγιση για τον τοκετό, που τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται και στην Ελλάδα.

«… απλά έκλεισα τα μάτια, συγκεντρώθηκα στην ανάσα μου και αφέθηκα. Κάποιες στιγμές άκουγα τις χαλαρώσεις. Κάποιες στιγμές κοιμόμουν ανάμεσα στα κύματα. Ήρεμα, απλά, εύκολα. Και όταν ήρθε η ώρα, το μωρό μου βγήκε από την φωλιά του και κούρνιασε στην αγκαλιά μου».

- Γωγώ Μάρκου, μαμά, πολιτικός μηχανικός

Τι είναι το hypnobirthing; Το hypnobirthing, λέει η κ. Τοπούζη, διδάσκεται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια από πιστοποιημένους εκπαιδευτές και υπνοθεραπευτές. Δεν αποτελεί θεραπευτική μέθοδο, ιατρική πράξη ή συμβουλή και σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά τον ρόλο των επαγγελματιών υγείας. Και, όπως μας εξηγεί στη συνέχεια, είναι μια προσέγγιση που αξιοποιεί τις φυσικές δυνατότητες του σώματος και του νου της μητέρας, με στόχο τη βέλτιστη εμπειρία τοκετού, όπου και όπως αυτός συμβαίνει: στο σπίτι ή στο μαιευτήριο, μέσα στο νερό, φυσιολογικά ή με καισαρική. Σύμφωνα με την εκπαιδεύτρια, στο HypnoBirthing Greece τα μαθήματα ενσωματώνουν δύο μέρη. Το πρώτο είναι η hypno προετοιμασία, όπου, με τη χρήση εργαλείων της υπνοθεραπείας (τεχνικές αναπνοής, καθοδηγούμενο οραματισμό, κατάλληλη γλώσσα κ.λπ.), η μητέρα μαθαίνει να χαλαρώνει, να απελευθερώνει ενδεχόμενες εντάσεις και φόβους γύρω από την εγκυμοσύνη και τον τοκετό και να υποδέχεται με χαρά και προσμονή το μωρό, αλλά και τη νέα φάση της ζωής της που ξεκινά. Το δεύτερο είναι η επιμόρφωση. Το κομμάτι που προσφέρει γνωριμία και εξοικείωση με τις λειτουργίες του γυναικείου σώματος και τη φυσιολογία του τοκετού, επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση και έγκυρη ενημέρωση σχετικά με το μαιευτικό σύστημα στην Ελλάδα, ώστε οι μέλλοντες γονείς να κάνουν συνειδητές επιλογές και να σχεδιάσουν τον τοκετό, όπως ταιριάζει στη δική τους οικογένεια.

Μιλάμε, λοιπόν, συνοψίζει η κ. Τοπούζη, για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα προγεννητικής προετοιμασίας που λειτουργεί σε νοητικό, συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο, κατάλληλο για μέλλοντες γονείς που επιθυμούν να βιώσουν το «εδώ και τώρα» του τοκετού τους με ηρεμία, σιγουριά και απόλυτο έλεγχο της ψυχοσωματικής τους κατάστασης. Ύπνωση Στην παρατήρησή μου ότι η ύπνωση είναι λίγο παρεξηγημένη στην Ελλάδα, η κ. Τοπούζη τονίζει πως είναι μια απόλυτα φυσιολογική κατάσταση συνειδητότητας, στην οποία μάλιστα βρισκόμαστε πολλές φορές καθημερινά. Μας ζητά, για παράδειγμα, να σκεφτούμε πώς αισθανόμαστε όταν μας απορροφά ένα καλό βιβλίο, ή όταν ονειροπολούμε· τότε, λέει, είμαστε σε κατάσταση ύπνωσης. Άρα, έχουμε τη φυσική ικανότητα να μπαίνουμε, να παραμένουμε και να βγαίνουμε απ’ αυτήν χωρίς καμία απώλεια αυτοελέγχου, όπως έχει καλλιεργηθεί από την στερεοτυπική, «θεατρική» της απεικόνιση. Έτσι, εξηγεί, συμβαίνει και στην προετοιμασία hypnobirthing: η ύπνωση, ή σωστότερα, η αυτο-ύπνωση είναι θεμελιώδης, ως διαδικασία που καθοδηγεί, αλλά και που διδάσκει η εκπαιδεύτρια, ώστε οι μέλλουσες μητέρες να είναι σε θέση να τη χρησιμοποιούν μόνες τους όποτε το χρειάζονται. «Η ύπνωση», αναφέρει η κ. Τοπούζη, «δίνει άμεση πρόσβαση στο υποσυνείδητο, στο κομμάτι του νου που καταγράφει τα πάντα, που είναι συνεχώς σε εγρήγορση και στο οποίο συντελούνται βαθιές και διαρκείας αλλαγές.

13.11.2019

Δρώντας εκεί, μέσω κατάλληλων παροτρύνσεων, μπορούμε να πετύχουμε εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά την αποβολή του φόβου και κάθε αρνητικού συνειρμού σχετικά με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, την ανακούφιση του πόνου, τη μείωση του στρες, και την αντικατάσταση των περιοριστικών πεποιθήσεων με μια νέα θετική οπτική. Και όλα αυτά, συνοδευόμενα από μια αίσθηση βαθιάς χαλάρωσης και ηρεμίας. Κατά την (αυτο-)ύπνωση, οι άνθρωποι έχουν πλήρη επίγνωση των παροτρύνσεων που τους δίνονται και μπορούν άνετα να τις αποδεχτούν ή να τις απορρίψουν. Συνεπώς έχουν πάντα τον απόλυτο έλεγχο των επιλογών τους».

«Το Hypnobirthing και η συνεργασία μας με την Ευτυχία, ήταν η καλύτερη απόφαση που πήρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μου» .-Άννα Κολτσιδοπούλου, μαμά, θεατροπαιδαγωγός, ψυχοθεραπεύτρια

Τα οφέλη του Hypnobirthing Αν αναρωτιέστε, τώρα, για τα οφέλη της μεθόδου, είναι πολλά. Όπως εξηγεί η Ευτυχία Τοπούζη: Aρχικά, βοηθά τη μητέρα να αποβάλει στρες και ανησυχίες. Ενισχύει τη σύνδεσή της με τον εαυτό της, την επαφή της με το σώμα της και την εμπιστοσύνη στην έμφυτη ικανότητά της να γεννά. Προάγει επίσης την ανάπτυξη του μωρού μέσα σε ένα γαλήνιο και όμορφο ενδομήτριο περιβάλλον. Κατά τις καθοδηγούμενες χαλαρώσεις, το μωρό έρχεται σε επαφή με τη μητέρα και χτίζει μαζί της έναν φυσικό, υγιή συναισθηματικό δεσμό. Ταυτόχρονα, η ωκυτοκίνη –η «ορμόνη της αγάπης»– και οι ενδορφίνες που εκλύονται από τη μητέρα στις συνεδρίες hypnobirthing, μεταφέρονται απευθείας στο μωρό, μέσω του πλακούντα, κάνοντάς το να νιώθει επιθυμητό, ασφαλές και ήρεμο. Στον τοκετό, το μωρό βιώνει λιγότερο στρες, και κινείται αρμονικά μέσα στο σώμα της μητέρας, που λειτουργεί φυσικά ώστε να του διευκολύνει την έξοδο. Τέλος, το hypnobirthing δίνει και στον πατέρα την κατάλληλη γνώση για να εμπιστευτεί τη φυσιολογική διαδικασία του τοκετού και να αναλάβει ενεργό ρόλο σε αυτήν με απόλυτη σιγουριά, στηρίζοντας αποτελεσματικά τη μητέρα την ώρα που γεννάει. Τον βοηθά ακόμα να ανακαλύψει και να ενεργοποιήσει το πατρικό του ένστικτο, να ενδυναμώσει τον δεσμό του με τη μητέρα και με το νέο μωρό, εισάγοντάς τον με τον καλύτερο τρόπο στη γονεϊκότητα.

«Ήταν από τις καλύτερες επιλογές μας, αν όχι η καλύτερη».

- Γιώργος Κοτρώνης, μπαμπάς, ιδ. υπάλληλος

Φόβος-Ένταση-Πόνος Η κ. Τοπούζη εύστοχα παρατηρεί ότι στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό, από πολύ μικρή ηλικία, οι περισσότερες γυναίκες «βομβαρδίζονται» με αρνητικά μηνύματα (από την κοινωνία, τον κινηματογράφο, τα ΜΜΕ, το οικογενειακό περιβάλλον), μέσω των οποίων «εκπαιδεύονται» να πιστεύουν ότι ο πόνος συνδέεται άρρηκτα με τον τοκετό και τη γέννα. Έτσι δεν είναι; Όλες δεν φοβόμασταν πριν γεννήσουμε τους πόνους πάνω απ’ όλα; Τα μηνύματα αυτά, εξηγεί η Ευτυχία Τοπούζη, αποθηκεύονται στο υποσυνείδητο και ενεργοποιούνται, συνήθως, κατά την τη

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ εγκυμοσύνη, εμποδίζοντας συχνά τις γυναίκες να δουν τον τοκετό ως τη φυσιολογική διαδικασία που είναι. Η ιδέα του πόνου τούς προκαλεί έναν πρωτοφανή φόβο ως προς την ίδια τη γέννα, αλλά και ως προς την ικανότητά τους να γεννήσουν το παιδί τους. Ο φόβος και η ένταση οδηγούν σε ένα τεταμένο σώμα που δεν μπορεί να εκτελέσει μια φυσιολογική του λειτουργία, με αποτέλεσμα να βιώνουν αυτό ακριβώς που φοβούνται: έναν επίπονο τοκετό, συνοδευόμενο συχνά με αναίτιες παρεμβάσεις. Εμφανίζουν, δηλαδή, συνεχίζει η εκπαιδεύτρια, το «Σύνδρομο Φόβου-Έντασης-Πόνου», όπως ορίστηκε το 1912, από τον γυναικολόγο Grantly Dick-Read. Το hypnobirthing, στον πυρήνα του, λειτουργεί για το σπάσιμο του φαύλου αυτού κύκλου. Στην ερώτησή μου αν η μητέρα που γεννά με ύπνωση πονάει λιγότερο, η κ. Τοπούζη απαντά: «Τονίζω κάθε φορά, σε μητέρες που ανησυχούν για τον πόνο, πως το hypnobirthing δεν μπορεί να εγγυηθεί έναν εντελώς ανώδυνο τοκετό, γιατί ο πόνος και η έντασή του είναι τελείως υποκειμενικά. Όμως, βοηθά τις γυναίκες να δουν τον τοκετό όπως είναι: ως μια φυσιολογική διαδικασία. Επίσης, με ειδικές τεχνικές που διδάσκονται, οι μέλλουσες μητέρες εκπαιδεύουν το σώμα τους να ανταποκρίνεται ήρεμα σε κάθε καινούργια, έντονη αίσθηση, επιτρέποντάς του να κάνει αυτό για το οποίο είναι σχεδιασμένο: να γεννήσει το παιδί τους. Αφιερώνοντας χρόνο στην πρακτική αυτή, η αποδοχή όλων των αισθήσεων –ήπιων ή έντονων– είναι δεδομένη. Μάλιστα, μητέρες που προετοιμάζονται με hypnobirthing, αναφέρονται στις αισθήσεις αυτές με τις λέξεις “πίεση” ή “ένταση”. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και στην περίπτωση του πόνου, που εκφράζεται και βιώνεται ως τέτοιος, είναι διαχειρίσιμος, καθώς οι μητέρες έχουν πια τη δύναμη να τον προσεγγίσουν με την έννοια του “φέρνω το παιδί μου στον κόσμο”, και όχι του “υποφέρω”».

«Μέσα σε 3 ώρες, πάντα με συνοδεία τους οραματισμούς και την απαλή φωνή της Ευτυχίας, μέσα από μια έντονη, ξεκάθαρη -σε απόλυτη σύνδεση με το μωρό μου- εμπειρία τοκετού, κράτησα τη κόρη μου, Ευτυχία, πανευτυχής στην αγκαλιά μου…»

-Θωμαή, μαμά του Ηλία και της Ευτυχίας

Μαιευτήριο- Επισκληρίδιος Η επόμενη ερώτησή μου είναι αν το hypnobirthing μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα μαιευτήρια και να βρει σύμφωνους όλους τους γιατρούς κι έπειτα αν μπορεί να συνδυαστεί με επισκληρίδιο ή απαιτείται εντελώς φυσικός τοκετός. Η Ευτυχία Τοπούζη ξεκαθαρίζει ότι η γέννα με hypnobirthing δεν επηρεάζει καθόλου τον τρόπο λειτουργίας του μαιευτηρίου ή τη δουλειά των επαγγελματιών υγείας, αλλά προσφέρει εργαλεία αποκλειστικά στους γονείς, ώστε να ανοίξουν ένα κανάλι αρμονικής και αποτελεσματικής επικοινωνίας με την κλινική και το προσωπικό που τους φροντίζει. «Στο νοσοκομειακό πλαίσιο, η χρήση του hypnobirthing είναι απαραίτητη, καθώς βοηθά τη μητέρα να αποβάλει το στρες που προκαλεί η παραμονή σε ένα ανοίκειο περιβάλλον, συνδεδεμένο μάλιστα με την ασθένεια. Έτσι, “ισορροπεί” το νευρικό της σύστημα, και οδηγεί το σώμα της να παράγει ωκυτοκίνη και ενδορφίνες (τις κυρίαρχες ορμόνες του τοκετού), ώστε να ακολουθήσει τη φυσιολογική διαδικασία της γέννας», συμπληρώνει. Ηypnobirthing και επισκληρίδιος δεν αλληλοαποκλείονται. Όμως, «χρησιμοποιώντας το hypnobirthing, η μητέρα έχει τη

37 δυνατότητα να διανύσει πολύ μεγαλύτερο μέρος της γέννας, πριν από τη λήψη φαρμακευτικής ανακούφισης. Επίσης, διατηρεί τον νου της ήρεμο και καθαρό και είναι σε απόλυτη επαφή με το σώμα της, ώστε να αποφασίσει αν πραγματικά την έχει ανάγκη ή όχι. Σε κάθε περίπτωση, οι τεχνικές hypnobirthing λειτουργούν πολύ καλά μόνες τους, αλλά και παράλληλα με όλες τις φαρμακευτικές μεθόδους ανακούφισης του πόνου», τονίζει η κ. Τοπούζη. Με άλλα λόγια, το hypnobirthing δεν «απαιτεί» κανέναν συγκεκριμένο τρόπο γέννας. Η προετοιμασία είναι κατάλληλα μελετημένη, ώστε να ανταποκρίνεται στη βέλτιστη εμπειρία τοκετού, όπου και όπως αυτός συμβαίνει, προσθέτει.

«Όταν ξεκίνησαν τα πρώτα έντονα κύματα της γέννας, άρχισα να κάνω τις χαλαρώσεις μου και να βυθίζομαι σε ένα δικό μου μέρος. Μπόρεσα να αφεθώ και να εμπιστευτώ τον εαυτό μου».

-Μυρτώ Σκοπελίτου, μαμά, γεωπόνος

Άρα μπορεί να εγγυηθεί και μια τέλεια γέννα, χωρίς παρεμβάσεις; αναρωτιέμαι. «Ο τοκετός είναι μια απρόβλεπτη διαδικασία και κάποιοι από τους παράγοντες που μπορεί να τον επηρεάσουν είναι εκτός του δικού μας ελέγχου», απαντά η Ευτυχία Τοπούζη. Και συνεχίζει εξηγώντας ότι το hypnobirthing εστιάζει σε αυτά που μια μητέρα μπορεί να ελέγξει (το σώμα, το νου και το συναίσθημά της) και τη βοηθά να κατανοήσει και να αντεπεξέλθει καλύτερα σε αυτά που δεν μπορεί. Προσφέρει, όπως μου λέει, επαφή με το σώμα που γεννά, αποτελεσματικές τεχνικές για τη διαχείριση κάθε αίσθησης, για την ομαλή προσαρμογή σε κάθε στάδιο του τοκετού, και τη σωστή αντιμετώπιση ενδεχομένων, όπως ένα ισχιακό μωρό ή μια μη προγραμματισμένη καισαρική, χωρίς άγχος και φόβο. «Δεν εγγυάται, όμως, μια “τέλεια”, φυσική γέννα, χωρίς πόνο, χωρίς ιατρική παρέμβαση, σε ονειρικές συνθήκες», διευκρινίζει η εκπαιδεύτρια για να συμπληρώσει, ωστόσο, πως «μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μια πιο ήρεμη, πιο εύκολη και πιο “συνειδητοποιημένη” εμπειρία γέννας που “καθρεφτίζει” τη φύση της, ανεξάρτητα με τον τόπο, τον χρόνο, τον τρόπο και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες συμβαίνει». Κλείνοντας τη συζήτησή μας −ελαφρώς έως πολύ πικραμένη που όταν γέννησα εγώ τα παιδιά μου δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα εκπαίδευσης− {προσωπικά, χρησιμοποιώ εδώ και 3 χρόνια την αυτό-υπνωση ως μέθοδο για να αποκοιμηθώ χωρίς στρες και βλέπω την αποτελεσματικότητά της} ρωτώ την Ευτυχία πόσο συχνά και με ποιο κίνητρο επιλέγουν οι μέλλουσες μητέρες το hypnobirthing. Η εμπειρία της, μέσα από το HypnoBirthing Greece, δείχνει πως όλο και περισσότερες γυναίκες επιλέγουν αυτή την προετοιμασία για τη γέννηση του παιδιού τους, έχοντας ως βασικό ζητούμενο την εξάλειψη του φόβου που τους έχει δημιουργηθεί γύρω από τον τοκετό. Επιθυμούν να βιώσουν την εγκυμοσύνη τους με την ίδια χαρά που ένιωσαν τη στιγμή που έμαθαν ότι θα γίνουν μητέρες και να ζήσουν τον τοκετό τους ως μια ενδυναμωτική, θετική εμπειρία τόσο για τις ίδιες όσο και για το παιδί που φέρνουν στον κόσμο. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Ευτυχία Τοπούζη στη facebook σελίδα HypnoBirthing Greece.

38

LIKE

13.11.2019

ΧΤΥΠΉΣΑΜΕ «ΤΟ ΚΟΥΔΟΎΝΙ ΤΟΥ ΤΡΌΜΟΥ» Ποτέ μην πιέσετε το κουδούνι του τρόμου! Αν το τολμήσετε, θα είναι πια πολύ αργά για σας! Εμείς παρακούσαμε την παραπάνω εντολή και κολλήσαμε τόσο που αναγκαζόμαστε να σας προτείνουμε αυτό το βιβλίο! Ο Νικολάκης Πιτσιρίμπος του Φιλήμονα και της Ιολάνθης, επιστρέφοντας από το σχολείο ένα καλοκαιριάτικο μεσημέρι, τολμά μια ανόητη απερισκεψία δίχως να φαντάζεται σε ποιες θανάσιμες πλεκτάνες θα τον παρασύρει: Χτυπά το κουδούνι ενός αρχοντικού σπιτιού! Όμως, στις απατηλές σκιές του σαλονιού του καραδοκεί ένα επικίνδυνο θηρίο! Δύο φαινομενικά καλοκάγαθες γηραιές κυρίες στήνουν μια σατανική παγίδα για να παρασύρουν το θύμα τους – και μαζί του κι εμάς, τους αναγνώστες – σ’ έναν εφιάλτη χωρίς τέλος! Στις σελίδες του νέου βιβλίου του απίθανου λεξιπλάστη και φαντασιοπαρμένου Ευγένιου Τριβιζά θα συναντήσετε ακόμα, μεταξύ άλλων: Μία ομάδα μυστικών αστυνομικών μεταμφιεσμένων σε ταυρομάχους Γιαπωνέζες γκέισες Έναν εκατομμυριούχο συλλέκτη σαρκοβόρων φυτών, παραδείσιων πτηνών και εξαφανισμένων ζώων Έναν κλόουν με πράσινα μαλλιά και έναν ζογκλέρ με φόρμα από δέρμα Έναν αδίστακτο θηριοδαμαστή που σκηνοθετεί τον θάνατό του στις φλόγες μιας ολέθριας πυρκαγιάς Δίκαια θα αναρωτηθείτε τι σχέση έχουν όλα αυτά με την τετραγωνική ρίζα του εννέα και τον ιδρυτή του Βασιλείου των Οστρογότθων μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας… Το μόνο που μπορούμε να σας αποκαλύψουμε είναι ότι ένα βαλσαμωμένο κολιμπρί, ένας φαρμακερός σκορπιός, ένα θερμοκήπιο με τροπική βλάστηση, μια ταραντούλα σε μια κασετίνα με σμαράγδια, ένα υπνωτικό σιρόπι για ρινόκερους, μια δαιμονική γυάλα, μια μυστηριώδης αποθήκη μπαχαρικών, ένα σπάνιο γραμματόσημο με τρεις ξιφίες, μια πάπια με πουά παπιγιόν, ένας φραπουτσίνος καλόγερος και ένα λεμούρ με χρυσά μάτια περιστρέφονται γύρω από ένα μοιραίο κουδούνι… Το Κουδούνι του Τρόμου! Για αναγνώστες κάθε ηλικίας, με μοναδική προϋπόθεση να έχουν ατσάλινα νεύρα.

pediobooks.gr

@ellinikagrammata2016

40

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

13.11.2019

«Μυθικός Καραγκιόζης» με τον Κωνσταντίνο Κουτσουμπλή στον Cartel Τεχνοχώρο

Ο Θέατρο Σκιών

Cartel Τεχνοχώρος: Αγ.Άννης & Μικέλη 4, Βοτανικός- Στάση μετρό Ελαιώνας, www.carteltexnoxoros.com

καραγκιοζοπαίχτης Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής, γεμάτος κέφι και έμπνευση, μεταφέρει την παράγκα του Καραγκιόζη στο απόλυτο σκηνικό. Ανάμεσα στις παράγκες, στο βιομηχανικό τοπίο και στους χωματόδρομους που θυμίζουν μιαν άλλη Αθήνα – μιαν άλλη εποχή – στον φιλόξενο CARTEL Τεχνοχώρο, παρουσιάζει τη φετινή σεζόν την ενότητα «Μυθικός Καραγκιόζης». Με μεγάλη σκηνή 5 μέτρων, με δερμάτινες και χάρτινες σκαλιστές φιγούρες, με περίτεχνα σκαλιστά και έγχρωμα σκηνικά, χρησιμοποιώντας ευρηματικά οπτικά και ακουστικά τεχνάσματα, αλλά και έχοντας ως βασικό συστατικό τον «Λόγο», ο Κωνσταντίνος «παντρεύει» τις σκιές με τη μυθοπλασία και παρουσιάζει 12 νέες «μυθικές» παραστάσεις, «ταξιδεύοντας» μικρούς και μεγάλους στην ελληνική μυθολογία, μέσα από τον εκπαι-

δευτικό, ψυχαγωγικό και σατιρικό τους χαρακτήρα. Ο Μυθικός Καραγκιόζης έρχεται… με γέλια πολλά, γέλια ζουμερά, γέλια… μυθικά! Τρέξατε μικροί και μεγάλοι! Στον CARTEL Τεχνοχώρο. O Καραγκιόζης γυρίζει στο σπίτι του, με παραστάσεις σπάνιες ή που ανεβαίνουν για πρώτη φορά στο θέατρο σκιών. Κάθε Κυριακή έως 22 Δεκεμβρίου στις 11:30 στη γειτονιά του Ελαιώνα.

E-mail: constantinos_kou@hotmail.com

Πρόγραμμα Παραστάσεων Νοέμβριος: Δήμητρα και Περσεφόνη – Οι 4 Εποχές Δεκέμβριος: Περσέας και Ανδρομέδα

Πίσω από τον μπερντέ: Ο Μιχάλης Καντήλωρος και οι δυο μαθητές, Λευτέρης Χρυσοβιτσάνος και Γιώργος Χουρδάκης (βοηθοί σκηνής)

Πληροφορίες-κρατήσεις: Τηλ: 693989 8258 (Cartel) & 693252 640 (από τις 15:00 έως τις 22:00 καθημερινά)

Καλλιτεχνική επιμέλεια: Χαράλαμπος Ρουμελιώτης

Κατασκευή φιγούρων & σκηνικών (με αλφαβητική σειρά): Τάσος ΚούζηςΚούζαρος, Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής, Δημήτρης Μπερέκος, Χαράλαμπος Ρουμελιώτης, Νικόλας Τζιβελέκης Πίσω από τη σκηνή σε όλους τους ρόλους (φωνές & μιμήσεις): Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής

Φωτογραφίες: Γιώργος Γερανιός

Συναρπαστικές Ιστορίες Όταν ήταν παιδιά ονειρεύτηκαν έναν καλύτερο κόσμο!

13.11.2019

Ξε τον πέρα σ ότα εαυτό αν ν το κ πίσ τευ ανείς υς ε δε ό κατ αφ τι θα ν έρο τα υν!

ησαν Αψήφ ης φύσης ςτ αίοι όμου ν ς πουδ η σ τ ν α ιν ! και έγ ρευνητές ε ξ ε

Έκθεση

2η έκθεση Hellas Playmobil Customizers

Η

ομάδα Hellas Playmobil Customizers απαρτίζεται από συλλέκτες του αγαπημένου μας παιχνιδιού μικρών και μεγάλων. Όλοι μαζί εκθέτουν ακόμα μια χρονιά στο κοινό τις συλλογές τους, τα διοράματα τους, όπως λέγονται, με πολλαπλή θεματολογία, ξετυλίγοντας ένα μαγικό κόσμο που στόχο έχει να «ταξιδέψει» τη φαντασία μικρών και μεγάλων. Η Αρχαία Αίγυπτος, ο Λοχαγός Μαρκ με τους θρυλικούς «Λύκους του Οντάριο», οι τρεις Σωματοφύλακες, Ο Οδυσσέας και οι σειρήνες, Μακεδόνες εναντίον Ρωμαίων, οι θεοί του Ολύμπου, η Άλωση της Πόλης, ο Μικρός Πρίγκιπας, η Μάχη στα Δερβενάκια, το Τείχος του Αδριανού και φυσικά μια ολόκληρη Playmobil πολιτεία σε κλασικούς, vintage ρυθμούς… Όλα ζωντανεύουν για να θυμίσουν στους μεγάλους πως κάποτε υπήρξαν παιδιά και για να ταξιδέψουν τα παιδιά στην ιστορία και στη φαντασία, μέσα από τη δημιουργικότητα που προσφέρει η χαρά του παιχνιδιού. Η έκθεση είναι ανεξάρτητη με την εταιρεία PLAYMOBIL, όλες οι συλλογές είναι ιδιωτικές και δεν θα υπάρχει κανένα κέρδος ή χρηματική συναλλαγή. Πρόκειται για μια προσπάθεια των συλλεκτών να δείξουν τη δουλειά χόμπι τους στις αγαπημένες φιγούρες μικρών και μεγάλων. Μπορείτε να δείτε τα διοράματα της ομάδας στο YouTube κανάλι τους «Hellas Playmobil Customizers».

ΣΤΗΝ ΊΔΊΑ ΣΕΊΡΑ

2η Έκθεση Hellas Playmobil Customizers Πότε: Παρασκευή 22 έως και Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019 από τις 9.00 έως τις 21.00 Πού: ΚΥΒΕ Περιστερίου (Εθνάρχου Μακαρίου 1 και Κηφισού). Η είσοδος είναι δωρεάν.

ΜΙΚΡΕΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΌΠΩΛΕΙΑ! www.dioptra.gr

Bρείτε μας!

42

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

13.11.2019

Σινεμά

14 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους από την Feelgood μεταγλωττισμένη και με υπότιτλους

«Το δέντρο που αγαπούσε» στην Αμαξοστοιχία-Θέατρο «Το τρένο στο Ρουφ»

Η

ταλαντούχα θεατρική ομάδα ΒίΔα σε συνεργασία με την Αμαξοστοιχία-Θέατρο «Το Τρένο στο Ρουφ» συνεχίζει για δεύτερη χρονιά το μουσικοθεατρικό ταξίδι «Το δέντρο που αγαπούσε» στο Θεατρικό Βαγόνι, για τους μικρούς θεατές και λάτρεις του μοναδικού Τρένου-Θεάτρου. Δύο κορίτσια γνωρίζονται σ’ ένα ταξίδι με το τρένο, γίνονται φίλες κι αρχίζουν να παίζουν. Μέσα από το παιχνίδι, με μπόλικο χιούμορ και πολλή φαντασία, μεταμορφώνονται στους ήρωες ενός παραμυθιού, σ’ ένα δέντρο κι ένα αγόρι. Και τότε ξεκινάει το πιο διασκεδαστικό ταξίδι! Τα δύο κορίτσια παίζοντας ανακαλύπτουν τα μονοπάτια της φιλίας, της αγάπης, της προσφοράς, της ενηλικίωσης και της γενναιοδωρίας της φύσης προς τον άνθρωπο. Σ’ αυτή τη διαδρομή όμως έρχονται αντιμέτωπες και με τη φθορά που φέρνει ο χρόνος, την απληστία του ανθρώπου απέναντι στη φύση, τη μοναξιά και τελικά με την ίδια την πραγματικότητα και όλες της τις διακλαδώσεις. Η αλήθεια μπλέκεται με το παραμύθι ενώ το τρένο συνεχίζει το συναρπαστικό ταξίδι του. Η ομάδα ΒίΔα, μέσα από το συγκινητικό κείμενό της και την πλούσια εμπειρία της στη διδασκαλία του θεάτρου σε παιδιά, αναδεικνύει την αξία της φιλίας και της συνύπαρξης τόσο ανάμεσα στους ανθρώπους όσο και ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο. Με τρυφερό βλέμμα ακουμπάει τα στοιχειώδη της ανθρώπινης ύπαρξης και προσπαθεί να δώσει μια απάντηση στο ερώτημα τι χρειαζόμαστε για να είμαστε ευτυχισμένοι. Η παράσταση συνδυάζει την πρωτότυπη και ζωντανή μουσική, με τον χορό, το τραγούδι και το animation, προσκαλώντας τους θεατές κάθε ηλικίας να βιώσουν τα συναισθήματα των ηρώων του παραμυθιού και να μοιραστούν το χάρισμα που έχουν εκείνοι που ξέρουν να προσφέρουν απλόχερα την αγάπη. Παίζουν: Βίκυ Καλπάκα, Δάφνη Καφετζή Πότε: Κάθε Κυριακή στις 11:30 Ηλεκτρονική προπώληση: www.viva.gr

«Χωρίς Οικογένεια» στους κινηματογράφους

Β Θέατρο

ΑΜΑΞΟΣΤΟΙΧΙΑ-ΘΕΑΤΡΟ «το Τρένο στο Ρουφ»: Σιδηροδρομικός & Προαστιακός Σταθμός Ρουφ, επί της Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως, 10’ με τα πόδια από το ΜΕΤΡΟ Κεραμεικός Τηλ. 210 5298922 / 6937 604988, καθημερινά (εκτός Δευτέρας) 10.00–14.00 & 18.00–22.00

ασισμένη στο ομώνυμο κλασικό αριστούργημα της γαλλικής λογοτεχνίας του Έκτορα Μαλό, που έχει μεγαλώσει γενιές παιδιών σε όλο τον κόσμο, η ταινία μεταφέρει για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη την ιστορία του μικρού Remi σε μια σύγχρονη, επική ταινία με μοντέρνο αέρα, υπέροχα σκηνικά, νοσταλγική ατμόσφαιρα και μια συγκινητική και πάνω απ’ όλα αισιόδοξη ιστορία ενηλικίωσης για μικρούς και μεγάλους. Το ορφανό αγόρι, μεγαλώνει με τη θετή του μητέρα, την ευγενική Mrs. Barberin, μέχρι που την αποχωρίζεται στα δέκα του χρόνια και βρίσκεται υπό την επιμέλεια του Vitalis, ενός μυστηριώδους περιπλανώμενου θιασάρχη. Κοντά του, ο Remi σκληραγωγείται στη δύσκολη ζωή του περιπλανώμενου θιάσου, όπου τραγουδάει για να κερδίσει το ψωμί του. Με παρέα τον πιστό του σκύλο Capi και τη μικρή μαϊμού JoliCoeur, ο Remi θα περιηγηθεί στη Γαλλία και μέσα από γνωριμίες, φιλίες, αλλά και μοναξιά, θα καταλήξει να μάθει το μυστικό της καταγωγής του.

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

13.11.2019

43

Φέτος, τις Κυριακές συμμετέχουμε, ανακαλύπτουμε, συνδεόμαστε!

Γ

ιατί και φέτος, το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ έχει ετοιμάσει για εμάς μια υπέροχη χρονιά γεμάτη ρομποτική, αρχιτεκτονική, συζητήσεις επικοινωνίας, Virtual Reality, 3D ζωγραφική, δράσεις μυστηρίου στο σκοτάδι και πολλά άλλα που υπόσχονται κάτι πραγματικά συναρπαστικό! Γιατί μας δίνει κάθε χρονιά χιλιάδες αφορμές να «συνδεθούμε» με τον κόσμο της επικοινωνίας, επιλέγοντας δράσεις που είναι πρωτότυπες, δημιουργικές, και διαδραστικές!

μηχανικοί, δίνουμε λύσεις σαν πραγματικοί επαγγελματίες και προγραμματίζουμε ένα πραγματικό ρομπότ που «υπακούει» στις εντολές μας, αρκεί να το πείσουμε!

Ας «συνδεθούμε» λοιπόν κι ας ξεκινήσει το ταξίδι της επικοινωνίας για τη χρονιά 2019-2020!

Ιανουάριος & Απρίλιος 12 & 26 Ιανουαρίου 2020 5 & 12 Απριλίου 2020 VR & 3D ζωγραφική Τον πρώτο μήνα του 2020, θα φορέσουμε μάσκες Virtual Reality και θα ανακαλύψουμε την εικονική πραγματικότητα, ενώ θα γίνουμε καλλιτέχνες, ζωγραφίζοντας σε 3D περιβάλλον και δημιουργώντας τα δικά μας ανατρεπτικά ψηφιακά αριστουργήματα!

Νοέμβριος & Μάρτιος 10 & 24 Νοεμβρίου 2019 8 & 29 Μαρτίου 2020 STEM & Εκπαιδευτική Ρομποτική Αυτόν τον μήνα, ταξιδεύουμε στον υπέροχο κόσμο της ρομποτικής, γινόμαστε

Δεκέμβριος 1 & 15 Δεκεμβρίου 2019 Museum in the Dark Έχετε επισκεφθεί ποτέ ένα μουσείο στο σκοτάδι; Θα το κάνουμε αυτόν το μήνα! Με τη βοήθεια φακών και νέων τεχνολογιών, θα «τρυπώσουμε» στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ, όπου μας περιμένουν πολλές εκπλήξεις! Από περιστέρια στην οροφή και ήχους παλιών τηλεφώνων μέχρι έναν ζογκλέρ που κάνει κόλπα στο σκοτάδι!

Φεβρουάριος 9 & 23 Φεβρουαρίου 2020 Αρχιτεκτονική στο Μουσείο Τι θα λέγατε… να ανακαινίζαμε το Μουσείο; Μαζί με συνοδούς και ειδικούς «μεταμορφωνόμαστε» σε αρχιτέκτονες, σχεδιάζουμε τη δική μας μακέτα και δημιουργούμε τους χώρους και την πρόσοψη ενός ιδανικού μουσείου! Μάιος 16,17,18 Μαΐου 2020 Η μεγάλη γιορτή των Μουσείων και των Τηλεπικοινωνιών Τον Μάιο, είμαστε όλοι προσκεκλημένοι σε μία γιορτή που τα έχει όλα, στη γιορτή των Μουσείων όλου του κόσμου και των τηλεπικοινωνιών! Περισσότερα σε λίγους μήνες που θα ανακοινωθεί και το κεντρικό θέμα από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM). Η συμμετοχή σε όλα τα προγράμματα είναι δωρεάν! Στο www.otegroupmuseum.gr θα δείτε αναλυτικά τις δράσεις και θα κάνετε κράτηση. Ακολουθήστε το Μουσείο και στο Instagram (@otegroupmuseum)

44

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

13.11.2019

Σινεμά

2ο Παιδικό και Εφηβικό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας Δημιουργική Απασχόληση

Πότε: Από Παρασκευή 22 έως Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2019 Ώρες: Παρασκευή 17.00 20.00, Σάββατο 12.00 - 13.00 Πού: INNOVATHENS powered

by Samsung - Αεριοφυλάκιο 2, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων

«Teddy’s night» στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου

Α

πό την Παρασκευή 22 έως το Σάββατο 23 Νοεμβρίου, έρχεται το «Teddy’s night», ένα αλλιώτικο βράδυ για μεγάλους και μικρούς, ένα συναρπαστικό sleepover για τους αγαπημένους χνουδωτούς μας φίλους! Τα λούτρινα ζωάκια μας, αρκουδάκια, χελωνάκια, ψάρια ή ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε, περνούν ένα βράδυ στο Μουσείο κι εμείς, την επόμενη μέρα, ανακαλύπτουμε πώς τα πέρασαν, αν έκαναν νέους φίλους, ποιο μηχάνημα τους άρεσε περισσότερο, αν ήταν ήσυχοι ή όχι! Το απόγευμα της Παρασκευής, φτάνουμε στο Μουσείο μαζί με το κουκλάκι μας και ξεκινάμε μια περιήγηση με φακούς στο παλιό εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας για να ανακαλύψουμε κάθε κρυφή γωνιά του, κάθε παράξενο μηχάνημα, κάθε σκοτεινή ιστορία που κρύβει. Μετά, αφήνουμε τη φαντασία μας ελεύθερη και φτιάχνουμε με τα χέρια μας το πιο όμορφο σπιτάκι και το πιο αναπαυτικό κρεβάτι για τη χνουδωτή μας παρέα, με χαρτόκουτα, κολάζ, χρώματα, χρυσόσκονη, υφάσματα κι ό,τι άλλο βάλει ο νους! Ε, και δεν θα κοιμηθούμε μαζί; Κι όμως, αυτό είναι το πιο σημαντικό: θα αποχαιρετήσουμε τον κολλητό μας φίλο για ένα βράδυ, αφού βέβαια τον φροντίσουμε καλά και τον βάλουμε για ύπνο. Μη νομίσετε, βέβαια, ότι δεν θα μάθετε τι έκανε κατά τη διάρκεια της νύχτας… Οι άνθρωποι του Μουσείου θα είναι εκεί, θα έχουν φροντίσει να αποτυπώσουν τα πάντα και την επόμενη μέρα το πρωί, θα μας εξιστορήσουν ό,τι συνέβη μαζί με αδιάσειστα στοιχεία! Θέλεις, λοιπόν, να χαρίσεις στον αγαπημένο σου χνουδωτό φίλο ή στη αγαπημένη σου κούκλα μία ξεχωριστή Teddy’s night; Έλα στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου και στην Τεχνόπολη, εκεί που όλα όσα μπορούμε να φανταστούμε μπορούν να συμβούν!

Τ

ο αγαπημένο φεστιβάλ επανέρχεται δυναμικά ακόμα πιο πλούσιο, πιο ενδιαφέρον και πιο διευρυμένο με μια διοργάνωσηγιορτή για όλα τα παιδιά και τις οικογένειές τους και με στόχο να προσφέρει διασκέδαση, δημιουργικότητα, επικοινωνία, συλλογικότητα και εκπαίδευση. Από τις 18 έως τις 24 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στον κινηματογράφο ΔΑΝΑΟ με εκπαιδευτικές προβολές και με ένα πρωτότυπο και απολαυστικό κινηματογραφικό πρόγραμμα για όλους. Με μεγάλο χορηγό την COSMOTE TV, το φεστιβάλ παρουσιάζει ένα «γεμάτο» κινηματογραφικό πρόγραμμα με ταινίες για όλες τις ηλικίες: επιλεγμένα κινούμενα σχέδια για παιδιά έως 3 ετών –η ιδανική πρώτη επαφή με τη μεγάλη οθόνη–, ταινίες μικρής διάρκειας χωρίς διαλόγους ή με ζωντανή μεταγλώττιση επί σκηνής για παιδιά έως 8 ετών, ταινίες με ελληνικούς υπότιτλους για παιδιά που αισθάνονται «μεγάλα», ένα ειδικά επιλεγμένο πρόγραμμα για εφήβους, εκπαιδευτικές δράσεις και εργαστήρια αλλά και δύο πρωτότυπες δράσεις: το Crybaby Matinée και το Baby & Me. Στο Crybaby Matinée, πάρτε τα μωρά σας αγκαλιά και ελάτε σινεμά να δείτε την ταινία «Ο Πύργος του Ντάουντον» (Downton Abbey) σε μια baby friendly προβολή! Στην αίθουσα επιτρέπονται τα καροτσάκια, τα καθισματάκια μωρών και οι μετακινήσεις. Ζήστε μια κινηματογραφική εμπειρία έξω από το σπίτι με ένα κοινό που θα δείξει κατανόηση και υποστήριξη. Το Baby & Me προσφέρει την πρώτη κινηματογραφική εμπειρία σε βρέφη, μωρά και παιδιά έως 3 ετών μέσα από προβολές ειδικά σχεδιασμένες για αυτές τις ηλικίες. Με φόντο ένα πρόγραμμα κινουμένων σχεδίων σύντομης διάρκειας, τα μωρά θα μπορούν να μπουσουλήσουν, να περπατήσουν ή να τρέξουν σε μια διαμορφωμένη αίθουσα με μαλακές επιφάνειες, φιλικό φωτισμό και χαμηλό ήχο. Παράλληλα, στο Φουαγιέ της Αίθουσας Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου περιμένει τα παιδιά ένα ειδικά διαμορφωμένο playroom όπου θα μπορούν να παίξουν με εφαρμογές εκπαιδευτικού χαρακτήρα σε tablets, με το WRO FOOTBALL του Stem Education και με τη διαδραστική εγκατάσταση «Building Hope» του διεθνούς φήμης εικαστικού Μαρκ Χατζηπατέρα, με μαξιλάρια με έντονα χρώματα και σε κλίμακα με τεχνικές προδιαγραφές. Τα παιδιά και οι γονείς τους καλούνται να παίξουν δημιουργικά συναρμολογώντας και συνθέτοντας μόνοι τους γέφυρες, κτήρια, πολιτείες.

*Για οικογένειες με παιδιά από 3 έως 6 ετών Συμμετοχή: 15 ευρώ/παιδί. Στην τιμή περιλαμβάνεται ελαφρύ σνακ για όλους και καφές για τους γονείς. Οι θέσεις είναι περιορισμένες. Απαραίτητη η τηλεφωνική κράτηση στο 213 0109325, Δευτέρα έως Παρασκευή, 11:00 – 17.00

Περισσότερες λεπτομέρειες και αναλυτικό πρόγραμμα στην ιστοσελίδα του 2ου Παιδικού και Εφηβικού Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας: https://athicff.com/programma Εισιτήρια: 210 7282333, www.megaron.gr, www.danaoscinema.gr και σε όλα τα καταστήματα PUBLIC

45

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

13.11.2019

«Μία Μικρή Ιστορία για Έναν Μεγάλο Ζωγράφο» στο Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή

Π

ώς ξετυλίγεται η ιστορία της ζωής ενός καλλιτέχνη όταν την αφηγούνται οι πίνακες που ο ίδιος ζωγράφισε; Χαρακτήρες, φιγούρες και έργα του εμβληματικού Πάμπλο Πικάσο ζωντανεύουν στη σκηνή του Αμφιθεάτρου του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή για να αποκαλύψουν την ιστορία του δημιουργού τους. Βασισμένη στη ζωή του διάσημου καλλιτέχνη, η παράσταση της ομάδας Seveneleven επιχειρεί να ενδυναμώσει τη σχέση των παιδιών από 5 ετών με τις εικαστικές τέχνες, ενθαρρύνοντας την αναζήτηση του δημιουργικού έργου του Πικάσο, αλλά και του καλλιτεχνικού κινήματος της μοντέρνας τέχνης, μέσα από τα έργα της συλλογής του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή Μία ξαφνική νεροποντή οδηγεί ένα μικρό κορίτσι σε ένα κλειστό καφέ του Παρισιού. Εκεί, δύο μυστήριες φιγούρες θα την οδηγήσουν σε ένα μαγικό ταξίδι από μία μικρή πλατεία της Μάλαγας έως τους μεγάλους δρόμους του Παρισιού. Ένα ταξίδι στη ζωή του Πάμπλο Πικάσο. Οι απορίες του μικρού κοριτσιού για τον μεγάλο Ισπανό ζωγράφο και τον κόσμο της τέχνης, θα αλλάξουν για πάντα τη ζωή του. Παίζουν: Τάσος Τζιβίσκος, Ουρανία Φουρλάνου, Θεόδωρος Χιντζίδης Παραγωγή: Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή

Θέατρο

Πού: Αμφιθέατρο, Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή, Ερατοσθένους 13, Παγκράτι Πότε: Κάθε Κυριακή στις 11.00 Περισσότερες πληροφορίες στο goulandris.gr Διάθεση εισιτηρίων ηλεκτρονικά στο viva.gr

Οι «Τέσσερις εποχές» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ Για τις ημερομηνίες και εισιτήρια, επισκεφτείτε το www.nationalopera.gr

Moυσική Παράσταση

Έ

να διαχρονικό αριστούργημα που υμνεί τις εναλλαγές της φύσης και την κυκλικότητα του χρόνου, οι «Τέσσερις εποχές» του Αντόνιο Βιβάλντι, έρχεται μέσα από μια πρωτότυπη παράσταση με «πράσινο» χαρακτήρα στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ένα από τα πιο δημοφιλή έργα της μπαρόκ μουσικής ζωντανεύει στη σκηνή με τρόπο μοναδικό σε μια παράσταση μουσικού θεάτρου η οποία θίγει σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με τη στάση μας απέναντι στο περιβάλλον και τους κινδύνους που διατρέχει. Θέματα όπως η μείωση της χρήσης πλαστικών, η σπατάλη τροφίμων και η κυκλική οικονομία παρουσιάζονται στα παιδιά με τρόπο παιγνιώδη και ψυχαγωγικό, αναπτύσσοντας παράλληλα την οικολογική τους συνείδηση, αλλά και την καλλιτεχνική τους παιδεία. Η ιδέα της ανακύκλωσης βρίσκεται στον πυρήνα της δραματουργίας της παράστασης, η οποία απευθύνεται σε παιδιά από 6 έως 96 ετών, ενώ είδη μιας χρήσης, από πλαστικές σακούλες και μπουκάλια μέχρι πλαστικά καλαμάκια και γάντια, μεταμορφώνονται σε εντυπωσιακά κοστούμια. Τη σκηνική δημιουργία της παράστασης έχει αναλάβει η ανατρεπτική θεατρική ομάδα Patari Project, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση της ταλαντούχας Σοφίας Πάσχου, μια ομάδα που τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιάσει μια σειρά παραστάσεων που έγιναν σημεία αναφοράς για το κοινό του θεάτρου για παιδιά και νέους. Το πρωτότυπο υλικό του Βιβάλντι αποτέλεσε για τον συνθέτη της παράστασης Νίκο Γαλενιανό, με σημαντική παρουσία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αντικείμενο επεξεργασίας, σε νέα ενορχήστρωση, η οποία θα συνυπάρξει με πρωτότυπες οργανικές και φωνητικές παρεμβάσεις. Στο έργο θα γνωρίσουμε τις τέσσερις εποχές: τον χειμώνα, την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Οι εποχές απολαμβάνουν τη ζωή που τους δόθηκε στο έπακρο, σε τέτοιο βαθμό που σταδιακά αδιαφορούν για οτιδήποτε άλλο υπάρχει γύρω τους. Ένα παιχνίδι ανταγωνισμού χτίζεται επί σκηνής. Ποιος θα αποδειχτεί καλύτερος και πιο ισχυρός απέναντι στον άλλον; Η μουσική συνεχίζει να παίζει, ο ρυθμός ποτέ δεν σταματά κι όμως κάτι αλλάζει, κάτι καταστρέφεται κάθε μέρα όλο και περισσότερο. Οι προειδοποιήσεις ξεκινούν, η μουσική προσπαθεί διαρκώς να τους συνεφέρει, όμως τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από τη νίκη. Τυφώνες, ατέλειωτες βροχές κι ύστερα ξηρασίες, μυρωδιές που εξαφανίζονται, πάγοι που γίνονται νερό, ζώα που χάνονται. Οι τέσσερις εποχές, έρμαια πια στο χάος που έχουν δημιουργήσει, προσπαθούν μαζί να επιβιώσουν… Τη δραματουργία υπογράφει ο Χουάν Αγιάλα, τα κοστούμια η Κλαιρ Μπρέισγουελ, το σκηνικό η Ευαγγελία Θεριανού, την κίνηση η Άννι Πούι Λινγκ Λοκ και τους φωτισμούς η Σοφία Αλεξιάδου. Τις Τέσσερις εποχές ερμηνεύουν οι: Αλέξης Βιδαλάκης, Γιάννης Γιαννούλης, Θεοδόσης Κώνστας, Κατερίνα Μαυρογεώργη, Στέφη Πουλοπούλου, Εριφύλη Στεφανίδου, Αποστόλης Ψυχράμης. Συμμετέχουν οι μουσικοί: Γιάννης Αγρανιώτης (βιολί), Αλέξης Καραϊσκάκης (τσέλο), Δημήτρης Τίγκας (κοντραμπάσο), Αλέξης Μαστιχιάδης (τσέμπαλο), Κωνσταντίνος Ζιγκερίδης (ακορντεόν)

46 Ο τσάρος με τη μακριά γενειάδα στο θέατρο Κιβωτός Η Κάρμεν Ρουγγέρη παρουσιάζει ένα παραμύθι, μέσα από το οποίο μας συστήνει τους Ρώσους συνθέτες Μποροντίν, Μουσόργκσκι, Τσαϊκόφσκι και Ρίμσκι-Κόρσακοφ. Μια παράσταση με τσάρους και τσαρίνες, βογιάρους και μπάμπουσκες, πρίγκιπες και πριγκίπισσες, μέδουσες και αστερίες, με παραμυθένια κοστούμια, ολόχρυσα και καταγάλανα σκηνικά, πλημμυρισμένη από μελωδίες, τραγούδια και χορούς της Ρωσίας.

Η Μωβ Ομπρέλα στο θέατροΆνεσις ΗΆλκη Ζέη γράφει την ιστορία μιας οικογένειας ένα καλοκαίρι λίγο πριν ξεσπάσει στην Ελλάδα ο πόλεμος του 1940, αλλά και τα γεγονότα που καθορίζουν την ιστορία, μέσα από τη ματιά των παιδιών, τη φαντασία και την πίστη τους ότι μπορούν να καταφέρουν αυτό που μοιάζει ακατόρθωτο. Να πετάξουν ψηλά με μια Μωβ Ομπρέλα, μακριά απ’ τον πόλεμο.

Ένα Αλλιώτικο Καλοκαίρι στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά Το έργο του Βρετανού συγγραφέα Μάικ Κένι, σε μετάφραση Κωστή Σκαλιώρα, σκηνοθεσία Μάρθας Κλουκίνα, και πρωταγωνιστές τους Αγγελική Φράγκου και Χάρη Τσιτσάκη, είναι ένα ποιητικό κείμενο, που πραγματεύεται το θέμα της απώλειας, τις αλλαγές στη ζωή και το πώς η συμφιλίωση με αυτές μας επαναπροσδιορίζει. Μετά την παράσταση ακολουθεί εικαστικό εργαστήριο ζωγραφικής.

Το δέντρο που αγαπούσε στο Τρένο στο Ρουφ Η θεατρική ομάδα ΒίΔα μάς καλεί σε ένα μουσικοθεατρικό ταξίδι στο Θεατρικό Βαγόνι. Η παράσταση συνδυάζει πρωτότυπη και ζωντανή μουσική, με χορό, τραγούδι και animation, προσκαλώντας τους θεατές να βιώσουν τα συναισθήματα των ηρώων του παραμυθιού και να μοιραστούν το χάρισμα που έχουν εκείνοι που ξέρουν να προσφέρουν απλόχερα την αγάπη.

Κούκου… μια βόλτα στο δάσος στις Μορφές Έκφρασης Μια βιωματική αφήγηση παραμυθιού για πολύ μικρά παιδιά, που συνδυάζει θέατρο με μουσική, φαντασία και περιπέτεια. Μια παράσταση που γεμίζει χαμόγελα τους μικρούς θεατές που συμμετέχουν ενεργά, ενώ ταυτόχρονα τους μυεί στις μελωδίες και στους ρυθμούς.

ΘΕΑΤΡΑ Ως την άκρη του κόσμου στο θέατρο Τζένη Καρέζη Δυο μικρά παιδιά, που η χώρα τους καταστράφηκε, ξεκινούν τη δική τους περιπέτεια για να βρουν το «σημείο Χ». Την ασφάλεια, το σπίτι. Στο δρόμο, θα συναντήσουν παράξενα πλάσματα, που θα προσπαθήσουν είτε να τους βοηθήσουν είτε να τους εμποδίσουν να πάνε παρακάτω. Η ομάδα C. for Circus ενώνει τις δυνάμεις της με τη συγγραφέα Μαρία Παπαγιάννη και τον συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο και δημιουργούν μια επίκαιρη «πειρατική» ιστορία-μάθημα ζωής για μικρούς και μεγάλους.

Ο Ραφτάκος των λέξεων στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος παρουσιάζει το παραμύθι του Αντώνη Παπαθεοδούλου με ζωντανή μουσική, κίνηση, διάδραση, παντομίμα, δημιουργώντας μια παράσταση ζεστή και πολύχρωμη σαν την κουβέρτα του Ραφτάκου που τύλιξε και ζέστανε όλους τους κατοίκους της πόλης του.

Ερωτόκριτος στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο Η σπουδαία ιστορία που μας χάρισε ο Βιντσέντζος Κορνάρος μάς ταξιδεύει στη λαϊκή μας παράδοση και στις εποχές των ιπποτών και των ηρώων, τότε που όλα ήταν μεγάλα, και οι αγάπες και τα μίση και οι πόλεμοι και οι γιορτές. Τι είναι όμως; Παραμύθι; Έργο θεατρικό; Ποίημα; Μυθιστόρημα; Τι σημασία έχει! Μια ιστορία είναι. Μια ιστορία σαν αυτές που λέγονταν παλιά…

Σβήσε το φως! στη Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο Το ανατρεπτικό έργο της ομάδας ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ είναι μια περιπέτεια με ατμόσφαιρα, χιούμορ και σασπένς, που μας καλεί να πλησιάσουμε με θάρρος -και να γνωρίσουμε- όλα όσα μας φοβίζουν, να απορρίψουμε τους φόβους που πηγάζουν από την άγνοια και τις προκαταλήψεις μας και να αποδεχθούμε κάποιους άλλους, χωρίς ενοχές. Και ίσως τότε, όταν σβήσει το φως, να μην είναι όλα τόσο τρομερά!

Ο Θησέας και ο Μινώταυρος στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης Η Κάρμεν Ρουγγέρη και η Χριστίνα Κουλουμπή σκηνοθετούν τον μύθο του Θησέα και του Μινώταυρου. Τα παιδιά παρακολουθούν την πορεία του δημοφιλή ήρωα της μυθολογίας μέσα από μια παράσταση προσεγμένη μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Κι όλα αυτά, με κρητική λύρα, μαντινάδες, χορό και παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης.

Ο μικρός πρίγκιπας στο θέατρο 104 «Η Ομάδα των Πέντε Εποχών» παρουσιάζει την ιστορία του Αντουάν Ντε Σαιντ-Εξυπερύ σε μία «παράσταση-παιχνίδι» για κάθε ηλικία. Οι θεατές με οδηγό τις πέντε αισθήσεις κατανοούν και ανακαλύπτουν ξανά το αγαπημένο παραμύθι, αλλά και αυτό το «κάτι» αληθινό, το κρυμμένο τους.

Πάει έρχεται στο Studio Μαυρομιχάλη Η ομάδα Artika παρουσιάζει θέατρο με χορό και ζωντανή μουσική για θεατές από 18 μηνών. Ένα ζευγάρι ζει μαζί στο ίδιο σπίτι και μοιράζεται στιγμές αγάπης, αγωνίας και ξεγνοιασιάς. Τι συμβαίνει όμως κάθε φορά που ο ένας από τους δύο φεύγει; Η παράσταση μιλά με απλό τρόπο για τη δυσκολία του αποχωρισμού, τον φόβο της μοναξιάς και τη δημιουργική πλευρά της ανεξαρτητοποίησης.

Θα Βγω απ’ το Αυγό στο θέατρο ΑΒΑΤΟΝ Χάρη στην παράσταση αυτή, η πρώτη θεατρική εμπειρία του μωρού σας 4 έως 18 μηνών θα είναι μοναδική. Οι άρτια εκπαιδευμένοι περφόρμερς δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον για τους λιλιπούτειους θεατές, επιστρατεύοντας οπτικά ερεθίσματα, σχήματα, ήχους, μουσική, χρώματα και κίνηση, ώστε να διασκεδάσουν τα μωρά και να ενεργοποιήσουν τις αισθήσεις τους.

Συρανό στο θέατρο Κάππα Ο Ηλίας Καρελλάς ζωντανεύει το αριστούργημα του Edmond Rostand στη βραβευμένη διασκευή του Jo Roets, σε απόδοση Χαράς Γιαννακοπούλου και χορογραφίες Αντιγόνης Γύρα. Ο Συρανό, ξιφομάχος και ποιητής, είναι ερωτευμένος με την Ρωξάνη. Όμως δεν τολμά να της το πει, γιατί τον εμποδίζει η μεγάλη του μύτη. Ο Κριστιάν είναι κι αυτός ερωτευμένος με τη Ρωξάνη, δεν ξέρει όμως πώς να εκφράσει τα συναισθήματά του. Ο Συρανό τον βοηθά να κερδίσει την αγάπη της με τα δικά του λόγια. Ποιος θα νικήσει; Η εξωτερική ομορφιά ή η ομορφιά της ψυχής; Τον ήρωα με την πιο διάσημη μύτη ερμηνεύει ο Λευτέρης Ελευθερίου, ενώ οι String Demons διασκευάζουν αριστουργήματα κλασικής -και όχι μόνο- μουσικής με ανατρεπτικό τρόπο!

13.11.2019

Βουτιά στη Βυθούπολη στο Θέατρο Παλλάς Η Ψαρόσουπα του Γιώργου Λεμπέση επιστρέφει με μια ολοκαίνουργια ιστορία που θα… ταρακουνήσει τα νερά, σε σκηνοθεσία Φωκά Ευαγγελινού και πρωτότυπη μουσική του συγγραφέα. Ο Μέμος Μπεγνής, η Μαριέλλα Σαββίδου, η Idra Kayne και ο Φώτης Σεργουλόπουλος είναι οι βασικοί οικοδεσπότες αυτής της υπερπαραγωγής μαζί με 15 ακόμα ηθοποιούς και χορευτές επί σκηνής.

Πες μου τ’ όνομά σου στο θέατρο RADAR Ο Φοίβος Δεληβοριάς, η Νεφέλη Φασούλη, ο πολυοργανίστας Γιώργος Κατσάνος, αλλά κυρίως τα τραγούδια τους τα παιδικά και οι παράξενες ιστορίες τους, ξεκινούν ένα ταξίδι γνωριμίας με τους φίλους τους, παρουσιάζοντας σε μια μουσική παράσταση το ομώνυμο βιβλίο– cd, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜικρήΆρκτος.

Ένας Ελέφαντας στο Δωμάτιο στη Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο Πού πηγαίνουν οι μνήμες όταν τις ξεχνάμε; Πώς τα βγάζει κανείς πέρα σ’ έναν κόσμο που επιμένει να ξεχνά; Με τι μοιάζουν τα γηρατειά; Τι το νοιάζουν ένα παιδί όλα αυτά! Ένα θέατρο δωματίου με σουρεαλιστικές αποχρώσεις και ζωντανή μουσική. Ένα τρυφερό έργο που με χιούμορ και ενσυναίσθηση προσεγγίζει το θέμα της απώλειας μνήμης και δείχνει πώς η δημιουργική σκέψη και το παιχνίδι μπορούν να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσά μας!

«Το μαγικό φίλτρο» στο θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα Οι δυνάμεις του κακού βρίσκονται ένα βήμα πριν από τον αφανισμό της ανθρωπότητας. Η παρασκευή ενός φίλτρου θα επιταχύνει την καταστροφή. Το περιβάλλον βαθιά πληγωμένο και το ανθρώπινο είδος κατεστραμμένο. Ελάχιστα πλάσματα, με αυτοθυσία και γενναιότητα, αντιστέκονται ακόμη. Σ’ αυτό τον ύστατο αγώνα θα χρειαστούν συμμαχίες και βοήθειες που θα ζητηθούν από τους θεατές. Το αριστούργημα του Μίχαελ Έντε μιλά για την κλιματική αλλαγή και επισημαίνει πως ήρθε η ώρα να δράσουμε για ένα καλύτερο αύριο!

Χίλιες και μια ιστορίες στο Μικρό Εθνικό Οι Χίλιες και μια νύχτες αποτελούν την έμπνευση για την παράσταση που ζωντανεύει σε διασκευή Μάικ Κένι και σκηνοθεσία Βάσιας Ατταριάν και Μυρτώς Μακρίδη. Δώδεκα αυλικοί και η τρελή μπάντα του σουλτάνου αφηγούνται τη μεγαλύτερη ιστορία του κόσμου. Μια μυθική Ανατολή ζωντανεύει επί σκηνής. Με ένα ψηφιδωτό από τα υλικά της κωμωδίας και των καρτούν, μουσική και πολύχρωμα σκηνικά και κοστούμια, γεννιέται ένα ξεχωριστό παραμύθι και πολλά, μικρότερα, που διδάσκουν σε όλους μας κάτι διαφορετικό.

Τα καινούργια ρούχα του Βασιλιά στο θέατρο Αλίκη Ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης «κλέβει την παράσταση» στο διαχρονικό και δημοφιλές παραμύθι τουΆντερσεν, που επέλεξε να παρουσιάσει ως πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης με μια ομάδα γνωστών και αγαπημένων συντελεστών (Αριέττα Μουτούση, Δανάη Μπάρκα, Τάσος Παλαντζίδης, Παρασκευάς Καρασούλος, Φοίβος Δεληβοριάς κ.ά), έχοντας στόχο να γεμίσει με γέλιο, μαγεία και ποίηση τις καρδιές μικρών και μεγάλων.

ΝτοΝτοΡεΜιΘούλης στο DanceVacuum Το χωριό της Μουσικής μάς υποδέχεται στη Μεγάλη Γιορτή του Πιάνου! Όμως κάποιος εξαφάνισε τα τρία κλειδιά και τα πεντάγραμμα δεν στέκονται στη σωστή σειρά! Η Μουσική κινδυνεύει να ξεχαστεί! Ο ΝτοΝτοΡεΜιΘούλης ξεκινάει ένα ταξίδι αναζήτησης στη θάλασσα και στα βάθη της γης! Μουσικά όργανα και αντικείμενα δημιουργούν ένα μοναδικό ηχητικό τοπίο. Δύο λυρικοί τραγουδιστές και τρεις ηθοποιοί συμπληρώνουν το ταξίδι με νότες, ήχους και ευφάνταστες εικόνες.

Χωρίς Οικογένεια στο Θέατρο Τέχνης της Φρυνίχου Πόσες μεταστροφές μπορεί να κάνει η τύχη στη ζωή ενός παιδιού; Ο Εκτόρ Μαλό μιλά την γλώσσα της παιδικής ηλικίας με μαεστρία που αγγίζει κατευθείαν την καρδιά. Το κλασικό του μυθιστόρημα παρουσιάζεται σε διασκευή τηςΆνδρης Θεοδότου, που φέρνει στην επιφάνεια τα διαχρονικά του μηνύματα. Ο Δημήτρης Δεγαΐτης υπογράφει τη σκηνοθεσία με φαντασία και νέες ιδέες, εισάγοντας δημιουργικά στην υπόθεση τη μοναδική τεχνική του αυτοσχεδιασμού από τον χαρισματικό θίασο του Θεάτρου Τέχνης.

ΘΕΑΤΡΑ

13.11.2019

Τικ Τακ Ντο στο θέατρο Δεκατέσσερα Ένα ανατρεπτικό παραμύθι που αντλεί στοιχεία από την παράδοση τεσσάρων διαφορετικών πολιτισμών και – με κύριο άξονα την κλασική μουσική- θίγει το ζήτημα του εκφοβισμού, της ελευθερίας της γνώμης, καθώς και τη σημασία της προσπάθειας για την επίτευξη των προσωπικών στόχων. Ταυτόχρονα, τα παιδιά γνωρίζουν τον Μπαχ, τον Μότσαρτ και τον Μπετόβεν, τους σπουδαιότερους συνθέτες όλων των εποχών!

Πιο Δυνατός κι από τον Σούπερμαν στο Σύγχρονο Θέατρο Το έργο του Roy Kift που βλέπει τον κόσμο μέσα από τα μάτια ενός παιδιού με αναπηρία παρουσιάζει η Συντεχνία του Γέλιου. Πρόκειται για μια τρυφερή κωμωδία, που έχει στο επίκεντρο τον μικρό ανάπηροΆρη και τις περιπέτειες του. Η παράσταση διαφωτίζει αβίαστα την καθημερινότητα και τα ζητήματα που προκύπτουν στη ζωή του νεαρού ήρωα, δημιουργώντας βαθιά τομή στις αντιλήψεις πάνω στο θέμα της αναπηρίας, προτείνοντάς τη ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και συμβάλλοντας στην αποδόμηση παγιωμένων συμπεριφορών, προκαταλήψεων και φόβων.

Η Χύτρα με το Χρυσάφι στις Μορφές Έκφρασης Ο Θωμάς Κινδύνης και η «Παραμυθένια Ορχήστρα» του μας καλούν σ’ένα μουσικοθεατρικό ταξίδι στην Ιρλανδία, όπου ένα ξωτικό, μια χύτρα γεμάτη χρυσάφι και ο νεαρός Νάιαλ Ο’Λίρι, που λαχταρούσε τα καλά των άλλων, θα μας χαρίσουν ένα υπέροχο μάθημα αυτογνωσίας που θα μας παροτρύνει να παλέψουμε για τα όνειρα τους, να πιστέψουμε στον εαυτό μας και να πάψουμε να λυπόμαστε για όσα δεν έχουμε.

Το δώρο της Παπλωματούς στο Νέο Θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου Ένα κορίτσι αφήνει τον τόπο του και έκπληκτο διαπιστώνει πως υπάρχουν άνθρωποι φτωχοί και δυστυχισμένοι. Γρήγορα καταλαβαίνει πως έχει κάτι να τους προσφέρει. Ένα εμπνευσμένο μιούζικαλ με μαγικά σκηνικά, υπέροχη μουσική και ονειρικές εικόνες γεμάτες χορό, χιούμορ και ευαισθησία, βασισμένο στο ομώνυμο παραμύθι των Μπραμπώ και Μάρκεν, υπό τις οδηγίες του Αλέξανδρου Κουζίτσκιν, σε διασκευή και σκηνοθεσία Μαριάννας Τόλη, στη μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένη η παράσταση.

47

Το φανταστικό χωριό στο Θέατρο 104 Ένα αλληγορικό παραμύθι του Σπύρου Γραμμένου, γεμάτο μουσική και τραγούδια, για ένα φανταστικό χωριό, που θα μπορούσε να είναι πρότυπο για μια ευτυχισμένη κοινωνία. Η ιστορία και οι ήρωες ζωντανεύουν μπροστά στους θεατές, συνομιλούν μαζί τους και όλοι γίνονται μέρος μιας μεγάλης γιορτής, όπου χωράνε όλοι και ζουν μονιασμένοι. Τι θα γίνει όμως όταν ο πόθος για εξουσία τούς χτυπήσει την πόρτα; Πώς θα αντιδράσουν οι ήρωες και τι συνέπειες θα έχει αυτό για όλο το χωριό;

Το «ΦτερωτόΆλογο» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών Ένας παράξενος Ινδός πουλάει στον βασιλιά ένα ιπτάμενο άλογο. Το βασιλόπουλο καβαλάει το άλογο που τον πηγαίνει όπου θέλει η τύχη και η μοίρα! Βράδυ, φτάνει σε ένα παλάτι, γνωρίζεται κρυφά με την πριγκίπισσα, και τότε αρχίζει η περιπέτειά τους. Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου σκηνοθετεί το κείμενο του Νίκου Καζαντζάκη, η Άνδρη Θεοδότου υπογράφει τη θεατρική προσαρμογή, και ο Νίκος Κυπουργός ντύνει την παράσταση με παραδοσιακές μελωδίες και ανατολίτικους ήχους. Τα παιδιά μπαίνουν σε ένα πολύχρωμο σαράι και συμμετέχουν στα όσα συμβαίνουν επί σκηνής, βοηθώντας στην εξέλιξη της ιστορίας.

Το Σκλαβί στο ΠΟΡΤΑ Δύο παιδιά γεννιούνται από τον ίδιο πατέρα, τον βασιλιά του κράτους. Ο ένας είναι νόμιμος διάδοχος, ο γιος της βασίλισσας, ο άλλος το παιδί μιας σκλάβας. Μεγαλώνουν μαζί αγαπημένα, αν και τα χωρίζει έντονη κοινωνική διαφορά. Κάποια στιγμή αγαπούν την ίδια γυναίκα και γίνονται αντίζηλοι, χωρίς, ωστόσο, ποτέ να συγκρουστούν. Η θρυλική παράσταση της Ξένιας Καλογεροπούλου επιστρέφει σε συν-σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου και Σοφίας Πάσχου κι ένα ανανεωμένο καστ εξαιρετικών νέων ηθοποιών.

Ο Ουρανένιος στο θέατρο ΖΙΝΑ Μια τρελή περιπέτεια του Γιώργου Λεμπέση, σε σκηνοθεσία της Βίκυς Κουμούτσου, με δύο πόλεις και έναν ουρανό. Με υπέροχες μουσικές από τον Γιάννη Ζουγανέλη. Μια παράσταση για την αλληλεγγύη και την αξία του ονείρου, για την αρμονική συνύπαρξη και την ανάγκη όλων μας για ένα κομμάτι ουρανό. Γιατί όλοι το αξίζουμε, και οι μικροί και οι μεγάλοι, και οι πιο σοβαροί και οι πιο αστείοι.

Οι περιπέτειες του Παβ στο θέατρο 104 Η διεθνής ομάδα Hippo παρουσιάζει μια μουσική κωμωδία του Φώτη Δούσου με θέμα την αυτογνωσία και ανατρεπτική πλοκή, καταιγιστική δράση, γρήγορους διαλόγους και πυκνότητα νοημάτων. Πρωταγωνιστής ένας φάλτσος τζίτζικας που θέλει να βελτιώσει τη φωνή του και μια ομάδα από τρομερά τυφλά μυρμήγκια. Ακολουθεί σύντομο θεατρικό εργαστήρι, βασισμένο σε τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος.

Το δικό μας παραμύθι: μια μουσικός, μια καρακάξα κι ένας κάστορας στο Θέατρο Ίσον Το ΘΕΑΜΑ (Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία) παρουσιάζει μια διαδραστική παράσταση με ζωντανή μουσική που αναδεικνύει τη μοναδικότητα, την επιμονή, την αυτοεκτίμηση και την εκπλήρωση των προσωπικών στόχων και ονείρων. Μια καρακάξα κι ένας κάστορας συναντούν στο δάσος μια μουσικό. Όλοι νιώθουν πως δεν είναι αποδεκτοί στον κόσμο των παραμυθιών. Αναζητούν, λοιπόν, να βρουν μια ιστορία που θα συμπεριλάβει και τους τρεις. Επί σκηνής δύο ηθοποιοί με κινητική αναπηρία και μία μουσικός χωρίς αναπηρία αποτελούν τη ζωντανή απόδειξη προς τη συναντίληψη, συνεκπαίδευση και συμπερίληψη.

Αβγώ! στη Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο Ένα μικρό ανθρωπάκι, σύμβολο της εμβρυακής ζωής, αναπτύσσεται και προετοιμάζεται για τον έξω κόσμο μέσα σε ένα αυγό. Η ιδέα της Στέλλας Σερέφογλου και του Αντώνη Παπαθεοδούλου αποκτά φωνή μέσα από τη μουσική των Κώστα Γάκη και Δημήτρη Αποστολακίδη και ζωντανεύει υπό τη σκηνοθετική ματιά της Σερέφογλου, η οποία υπογράφει και την καλλιτεχνική σύλληψη. Βρέφη και παιδιά από 10 μηνών έως 3 ετών βιώνουν μια πολυαισθητική εμπειρία, μέσα από ένα θέαμα όπου ο λόγος φαντάζει περιττός.

Κάτι σαν κήπος στο Studio Μαυρομιχάλη Η ομάδα Artika παρουσιάζει στους μικρούς θεατές από 12 μηνών θέατρο με χορό και ζωντανή μουσική. Η μέρα ξεκινάει μέσα σε ένα κήπο που δημιουργείται, γεννιέται και ζωντανεύει με τη δύναμη της φαντασίας. Η παράσταση «μιλά» σε όλες τις αισθήσεις και αντιπροσωπεύει τις φωτεινές στιγμές της ζωής, τις γεμάτες έμπνευση και διάθεση για παιχνίδι και ανακάλυψη.

Ο Λευτέρης, ένα περιστέρι δίχως ταίρι στο θέατρο ΑΒΑΤΟΝ Η Νάντια Δαλκυριάδου σκηνοθετεί μια τρυφερή παράσταση για την αλληλεγγύη και τη διαφορετικότητα, και μέσα από τον λόγο, τον χορό και τη μουσική καλεί τους μικρούς θεατές ν’ακολουθήσουν το ταξίδι ενός μικρού περιστεριού στην προσπάθειά του να βρει ταίρι και μαζί του να μάθουν τη δύναμη της αγάπης και της αλληλεγγύης, την αποδοχή και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα.

Οδύσσεια στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας Ο εμβληματικός μύθος ανεβαίνει σε σκηνοθεσία και χορογραφία της Σοφίας Σπυράτου και διασκευή κειμένου του Στρατή Πασχάλη, με έμμετρους και ελεύθερους στίχους, σε μια γλώσσα κατανοητή για τα παιδιά. Με επεισόδια γεμάτα χιούμορ, ανατροπές και ενδιαφέρον, με αξίες και ιδανικά, όπως η προσήλωση στον στόχο και η τόλμη για την πραγμάτωση κάθε καλού σχεδίου. Τον ρόλο του πολυμήχανου Οδυσσέα ενσαρκώνει ο Γιώργος Χριστοδούλου, ενώ αυτόν του Όμηρου ο Στέλιος Μάινας, που όχι μόνο αφηγείται αλλά και στήνει συχνά τη δράση.

Δυο Ξεροκέφαλες Κουτάλες στο Τρένο στο Ρουφ Ένας βασιλιάς καλεί δύο μάγειρες να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να ετοιμάσουν το ωραιότερο γεύμα για τον πρίγκιπα γιο του που σταμάτησε ξαφνικά να τρώει και να μιλάει. Η συνεργασία μεταξύ τους όμως μοιάζει αδύνατη. Η ομάδα ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ παρουσιάζει μια απολαυστική παράσταση μέσα στο θεατρικό βαγόνι, με το πρωτότυπο κείμενο τωνΆγγελου Αγγέλου και Έμης Σίνη, την ευρηματική σκηνοθεσία του Γκάυ Στεφάνου, το ζωντανό τραγούδι και τη συνεχή διάδραση, να κερδίζουν κάθε θεατή.

Όλιβερ Τουίστ στον Ελληνικό Κόσμο Το κλασικό και διαχρονικό έργο του Ντίκενς με πρωταγωνιστή τον νεαρό Όλιβερ ανεβαίνει στο θεατρικό σανίδι σε μία υπερπαραγωγή για μικρούς και μεγάλους με την οξυδερκή και φρέσκια σκηνοθετική ματιά της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, πλούσια κοστούμια και σκηνικά, πρωτότυπη μουσική και χορό και έναν εξαιρετικό θίασο.

Η Μαρία πριν την Κάλλας. Τα παιδικά της χρόνια στο Μικρό Παλλάς Στην παράσταση των Ειρήνης Ιακώβου και Θωμά Καραχάλιου γνωρίζουμε την παιδική ηλικία της Μαρίας πριν μεταμορφωθεί στη διεθνούς φήμης Κάλλας. Ένα παιδί που βιώνει την απόρριψη για την εξωτερική της εμφάνιση, ακόμη και από την ίδια της τη μητέρα, που, όμως, την οδήγεί με την επιμονή της στην καταξίωση και την επιτυχία. Οδηγός στη ζωή της, η δασκάλα της μουσικής που ζεσταίνει την ψυχή της και τη στηρίζει ψυχολογικά μέχρι να καταφέρει να φτάσει τον στόχο της: Να γίνει η χρυσή φωνή του αιώνα.

Ο Μορμόλης στο Σύγχρονο Θέατρο Η Συντεχνία του Γέλιου παρουσιάζει το κλασικό έργο του Rainer Hachfeld με τα θρυλικά τραγούδια του Γιάννη Σπανού. Ο Μορμόλης δεν χρειάζεται συστάσεις· είναι ο φανταστικός φίλος των παιδιών, που ξεφωνίζει ελεύθερα αυτά που δεν τολμούν να πουν στους μεγάλους. Οι μεγάλοι, πάλι, δεν καταλαβαίνουν τι είναι αυτό το μυστηριώδες ξύλινο κουτί. Όμως, τον Μορμόλη δεν μπορείς να τον συλλάβεις, να τον τιμωρήσεις, να τον καταστρέψεις· είναι άτρωτος σαν τη φαντασία των παιδιών και μπορεί να μεταμορφώνεται σε ό,τι θέλουν.

Παιχνίδια διατροφής στο θέατρο Σταθμός Τρεις έφηβοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι μέσα σε ένα βιντεοπαιχνίδι. Για να τερματίσουν καλούνται να αντιμετωπίσουν τους χαρακτήρες του, να λύσουν γρίφους και να τα καταφέρουν σε δοκιμασίες. Ποια είναι η σωστή ενέργεια για το σώμα και από πού προέρχεται; Θα καταφέρουν να επιστρέψουν στο σαλόνι του σπιτιού τους; Μια παράσταση για παιδιά και εφήβους για την εξάρτηση από τα βιντεοπαιχνίδια και τη σχέση της με τη σωστή διατροφή.

Η Επιστροφή των Παραμυθιών στο Θέατρο Σταθμός Η διαδραστική παράσταση της Γεωργίας Παρασκευά για τη φιλαναγνωσία παρουσιάζεται από τη θεατρική ομάδα ΜΠΟΕΜ σε σκηνοθεσία Κατερίνας Πολυχρονοπούλου και φέρνει κοντά τον μαγικό κόσμο των Παραμυθιών με την πραγματικότητα των νέων τεχνολογιών. Αγαπημένοι ήρωες, ο Πίτερ Παν, η Ντάμα Κούπα, η Ωραία Κοιμωμένη, ο Κακός Λύκος και η Τίνκερμπελ, μιλούν για την αξία του βιβλίου και παρουσιάζουν με τρόπο χιουμοριστικό και διασκεδαστικό την ανάγκη συμπόρευσης του βιβλίου με τη νέα τεχνολογία.

48

ΓΙΑΜΙ

13.11.2019

Brownies με κολοκύθι

Κολοκύθια καλά κρυμμένα σε ένα super νόστιμο brownie. Δοκιμάστε το και γλυκάνετε μικρούς και μεγάλους χωρίς ενοχές. Κaαι πιστέψτε μας, κανείς δεν θα πιστέψει ότι περιέχει… κολοκύθια!

Καλή όρεξη!

Υλικά

Εκτέλεση

1κούπα τριμμένο και καλά στυμμένο κολοκύθι 1 μεγάλο αβγό 1/2 κούπας ταχίνι 1/4 κούπας σιρόπι σφενδάμου 1/2 κούπας ζάχαρη καρύδας 1 βανίλια 1/2 κούπα κακάο 2 κ.σ. αλεύρι καρύδας 1/2 κ.γ σόδα λίγο αλάτι 2 κ.σ. λάδι καρύδας σε υγρή μορφή 1/3 κούπας τριμμένη σοκολάτα ή σταγόνες σοκολάτας 1/2 κούπα ψιλοκομμένο καρύδι

Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180 βαθμούς, λαδώνουμε ένα τετράγωνο ταψάκι 18x18 εκατοστών και το καλύπτουμε με λαδόκολλα. Σε ένα μεγάλο μπολ ανακατεύουμε το κολοκύθι, το αυγό το ταχίνι, το σιρόπι σφενδάμου, τη ζάχαρη και τη βανίλια. Μετά προσθέτουμε το κακάο και το ανακατεύουμε μέχρι να ενσωματωθεί στο μίγμα. Κατόπιν ρίχνουμε το αλεύρι καρύδας, τη σόδα, το αλάτι και στο τέλος το λάδι καρύδας. Συνεχίζουμε να ανακατεύουμε ελαφρά, πριν «διπλώσουμε» μέσα την τριμμένη σοκολάτα και τα καρύδια. Μεταφέρουμε το μείγμα στο ταψάκι μας και ψήνουμε για 30-35 λεπτά. Το αφήνουμε να κρυώσει εντελώς. Στο μεταξύ φτιάχνουμε το γλάσο, τοποθετώντας τις σταγόνες σοκολάτας και το λάδι καρύδας στον φούρνο μικροκυμάτων μέχρι να λιώσουν. Ραντίζουμε το brownie και προσθέτουμε ελάχιστο χοντρό αλάτι. Κόβουμε σε μικρά τετράγωνα κομμάτια.

Για την επικάλυψη 2 κ.σ. σταγόνες σοκολάτας 1/2 κ.γ λάδι καρύδας χοντρό αλάτι

Γελαστό Μωράκι

BOHΘΗΣΤΕ ΤΟ ΜΩΡΟ ΣΑΣ ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ

ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!

Με ανάγλυφες εικόνες

Καλλιεργούν το λεξιλόγιο

Ιδανικά για μωρά από 6 μηνών

«Αυτά τα βιβλία είναι ιδανικά για τη γλωσσική καλλιέργεια και την αισθητηριακή ανάπτυξη των μωρών». Δρ Τζάκλιν Χάρντινγκ-Βάλανς, σύμβουλος ανάπτυξης παιδιού

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Διαβά Z ου με μαζί!

Γίνετε μέλη δωρεάν στο www.psichogios.gr ή καλώντας χωρίς χρέωση στο 800-11-64 64 64 και κερδίστε προνόμια και δώρα.

52

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

βιβλίο Ας προσθέσουμε μια όγδοη ημέρα στην εβδομάδα μας, αφιερωμένη αποκλειστικά στο διάβασμα.

- Λίνα Ντάναμ ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Αν και συνήθως παρουσιάζουμε τα βιβλία του μήνα ξεκινώντας από αυτά που απευθύνονται σε πολύ μικρά παιδάκια και κλείνοντας με αυτά που απευθύνονται σε εφήβους και γονείς, αυτόν το μήνα θα κάνουμε μια εξαίρεση, τιμώντας την κορυφαία Ελληνίδα συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας. H πολυαγαπημένη και αειθαλής Άλκη Ζέη επανέρχεται με φρέσκια και ακμαία ματιά, με ένα σύγχρονο βιβλίο για παιδιά από 10 ετών και βέβαια για όλους όσοι την αγαπήσαμε και μεγαλώσαμε διαβάζοντας τα έργα της. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και λέγεται «Ένα παιδί από το πουθενά», είναι μια ιστορία για τα παιδιά και τα προβλήματά τους σήμερα, όπως τα αφουγκράζεται η Ζέη με τον ξεχωριστό τρόπο της. Ο Ίκαρος Λαμπρίδης είναι δέκα χρονών και μένει στο Παγκράτι με τη θεία του Ελένη-Ιοκάστη Καποδίστρια και το Αγόρι, έναν παπαγάλο. Θα ήθελε να έχει πατέρα τον Τζο Νέσμπο, που όλοι λένε ότι του μοιάζει. Ζηλεύει που η θεία του αποκαλεί αγόρι της τον παπαγάλο. Φίλοι του είναι η συμμαθήτριά του Ξένια, ένας άστεγος και ο γυμναστής του. Δεν καταλαβαίνει γιατί οι συμμαθητές του τον κοροϊδεύουν. Και κυρίως δεν καταλαβαίνει γιατί οι περισσότεροι γονείς των συμμαθητών του δεν αφήνουν τα προσφυγόπουλα να μπουν στην αυλή του σχολείου. Ίκαρος, Καποδίστριας, Ιοκάστη, Νέσμπο, Πάρνωνας, Πολυτεχνείο, θεία, θείος, σχολείο, άστεγος, παρκούρ, παπαγάλος, προσφυγόπουλα, δεν είναι τυχαίες λέξεις στο καινούργιο βιβλίο της Άλκης Ζέη. Είναι οι ήρωες και τα θέματα που παίζουν τους βασικούς ρόλους. Δεν σας λέμε -προς το παρόν- κάτι παραπάνω! Απλά διαβάστε το! Το πανέμορφο εξώφυλλο είναι της Μυρτώς Δεληβοριά. Ποια πορεία μπορεί να ακολουθήσει το γράμμα ενός παιδιού προς τον ζωολογικό κήπο με το οποίο ζητάει ένα ζωάκι για παρέα; Από τις εκδόσεις Μίνωας κυκλοφορεί με τίτλο «Γράμμα στον ζωολογικό κήπο» το κλασικό παιδικό βιβλίο Dear Zoo, του Ροντ Κάμπελ, με το οποίο έχουν μεγαλώσει χιλιάδες μικροί αναγνώστες, μια διαδραστική έκδοση, με κρυμμένες εικόνες, ιδανική για παιδιά προσχολικής ηλικίας, από ενός έτους. Πρωτοκυκλοφόρησε στην Αγγλία το 1982 και από τότε έχει γίνει θεατρική παράσταση και έχει εκδοθεί σε πολλά και διαφορετικά φορμά (παζλ, βιβλία ζωγραφικής, επετειακές εκδόσεις κ.ά.) Σ’έναν κόσμο χωρισμένο σε γάτες που παίζουν τζαζ και σκύλους που παίζουν ροκ, ένας σκυλάκος αποφασίζει να πάει ενάντια στο ρεύμα: τολμά να ακολουθήσει τη μουσική που έχει στην καρδιά του, κάνοντας αυτό που πραγματικά τον ευχαριστεί. Με τεράστια επιμονή και παρά την αντίδραση που συναντά, καταφέρνει να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα και να παρασύρει στη μουσική ολόκληρο τον κόσμο! «Ο σκύλος είναι τζαζ» της Marie Voigt (εκδόσεις Ίκαρος, μετάφραση Αντώνης Παπαθεοδούλου) είναι ένα υπέροχο εικονοβιβλίο για παιδιά από 3 ετών που μας προτρέπει να είμαστε γενναίοι και γεμάτοι αυτοπεποίθηση ώστε να απολαύσουμε τη ζωή με τον δικό μας ρυθμό. Στον Πιτ αρέσει να είναι όλα καθαρά και νοικοκυρεµένα· µερικές φορές,

13.11.2019

όµως, το παρακάνει. Τόσο που καταλήγει να καταστρέψει το δάσος του, μην αφήνοντας τίποτα στο πέρασμά του! Θα καταλάβει ο αξιολάτρευτος τακτικός ασβός το λάθος του; Θα µπορέσει να το διορθώσει; Ναι, και θα τον βοηθήσουν και όλοι οι φίλοι του, τα ζώα! Το «Λαμπίκο!» της βραβευμένης και ταλαντούχας δημιουργού Έμιλι Γκράβετ (εκδόσεις Μεταίχμιο, απόδοση Μάρω Ταυρή) είναι μια ιστορία γεµάτη φρεσκάδα και χιούµορ, µε έντονο οικολογικό µήνυµα. Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί το νέο παραμύθι της Ευτυχίας Γιαννάκη «Εξαφάνιση στο Πίτσι Πίτσου» (εικονογράφηση Σοφία Τουλιάτου). Πρόκειται για τη δεύτερη ιστορία μυστηρίου της βραβευμένης συγγραφέα με ήρωες τους Πιτσιμπουίνους και κεντρικό χαρακτήρα, σε ρόλο ντετέκτιβ, τον Μικρό Μπλε. Το Πίτσι Πίτσου, το νησί των Πιτσιμπουίνων είναι το πιο ασφαλές, αλλά και το πιο μυστήριο νησί στον κόσμο. Ο Μικρός Μπλε, ο μοναδικός ντετέκτιβ του νησιού, ξυπνά ένα πρωί και ανακαλύπτει πως έχουν εξαφανιστεί ο Μακαρόνης και η Μυστήρια Τζεντού. Η διπλή εξαφάνιση των φίλων του έχει αναστατώσει όλο το νησί και ο Μπλε, με τη βοήθεια της Αντελί, αναλαμβάνει την υπόθεση που θα τους οδηγήσει σε μια περιπέτεια γεμάτη εκπλήξεις, μυστήρια μηνύματα και απρόσμενες γλίστρες! Σύντομα τα Πιτσιμπουίνια θα διαπιστώσουν ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο και ότι το μυστήριο, για να λυθεί, απαιτεί ικανότητες που δεν φαντάζονται ότι έχουν. Ταυτόχρονα, οι μικροί αναγνώστες θα διαπιστώσουν ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο ενδιαφέρον από μια καλή αστυνομική περιπέτεια! Η Κίκι και ο Ζακ είναι πολύ καλοί φίλοι, αλλά διαφέρουν πάρα πολύ. Στην Κίκι αρέσει να μαζεύει πράγματα. Στον Ζακ αρέσει να τα τακτοποιεί. Αλλά όταν τα πράγματα γίνουν εμπόδιο, θα μπορέσουν οι δυο τους να κάνουν χώρο γι’αυτό που τους δίνει χαρά –τη φιλία τους; Για τους περισσότερους γονείς, το να ζητήσουν στο παιδί τους να καθαρίσει ή να συμμαζέψει είναι πιθανότερο να προκαλέσει ένα ξέσπασμα θυμού παρά ένα κύμα χαράς. Ωστόσο, η Μαρί Κόντο, η Γιαπωνέζα γκουρού της οργάνωσης και μητέρα δύο παιδιών, έχει διαφορετική άποψη. Το βιβλίο της «Κίκι και Ζακ. Η μαγεία της φιλίας», που απευθύνεται σε παιδιά από 3 ετών και στους γονείς τους, υπόσχεται να δείξει ότι το να ζει κανείς σε ένα τακτοποιημένο και αρμονικό περιβάλλον είναι όχι μόνο σωστό αλλά και διασκεδαστικό. Ο Αντώνης Παπαθεοδούλου (κείμενο) και η Ντανιέλα Σταματιάδη (εικονογράφηση) παρουσιάζουν την τρυφερή ιστορία της «Αμάλια» (εκδόσεις Ίκαρος). Η μικρή ηρωίδα, εμπνευσμένη από την βασίλισσα του Φάντο Αμάλια Ροντρίγκες, τρυπώνει στην πολύβουη λαϊκή αγορά κρατώντας ένα λεμόνι και θέλοντας ένα αχλάδι. Κι εκεί που νομίζουμε πως η φωνή ενός μικρού παιδιού μάλλον δεν θα ακουστεί μέσα στη φασαρία της αγοράς, θα συμβεί κάτι διαφορετικό. Το βιβλίο δείχνει στα παιδιά από 3 ετών (και σε όλους εμάς) πως καμιά φορά αρκεί να πιστέψεις στην ομορφιά που κρύβουν όλα αυτά που εσύ έχεις να πεις. Και τότε η φωνή σου, με έναν τρόπο μαγικό, θα γίνει δυνατή· όχι μόνο θα ακουστεί, αλλά, χωρίς κανείς να το καταλάβει, θα παρασύρει κι άλλους να κάνουν ένα μικρό βήμα προς κάτι δικό τους, πιο όμορφο. Οι Εκδόσεις Παπαδόπουλος, μετά τα «μικρά κορίτσια με ΜΕΓΑΛΕΣ ΙΔΕΕΣ», εκδίδουν και τη σειρά εικονογραφημένων βιβλίων της Isabel Mª Sánchez Vegara «μικρά αγόρια με ΜΕΓΑΛΕΣ ΙΔΕΕΣ», με τους δυο πρώτους τίτλους να συστήνουν στα παιδιά τον «Ντέιβιντ Μπόουι» και τον «Στίβεν Χόκινγκ». Μέσα τις ιστορίες αυτές, τα παιδιά θα ανακαλύψουν τη ζωή και τα κατορθώματα των σπουδαιότερων ανθρώπων από τον χώρο της επιστήμης, του αθλητισμού, της λογοτεχνίας, του χορού, της τέχνης, της φιλοσοφίας, από τους οποίους έχουν πολλά να μάθουν και με τους οποίους μπορούν να ταυτιστούν. Η Μάε είναι ένα μικρό κορίτσι που μετακομίζει στην πόλη, αφήνοντας πίσω της την εξοχή με τις μηλιές, τα χαμομηλάκια και τις κρυψώνες μέσα σε λόφους από ξερά φύλλα. Το μόνο που έχει μαζί της είναι η γυάλα των θησαυρών, που μένει άδεια πάνω στο περβάζι του παραθύρου. Τι θα γίνει, όμως, όταν μια μέρα θα δει ένα πουλί που ζει στις μηλιές; Πού θα την οδηγήσει; Άραγε μπορεί να ζει ένα δάσος μέσα στην πόλη; Κι αν ναι, μπορεί να το πάρει η Μάε μαζί της; H Anna Walker συνθέτει την τρυφερή «Φλορέτ», μια ιστορία, όπου η παιδική παρατηρητικότητα και το πείσμα είναι αρκετά για να μεταμορφώσουν μια ολόκληρη πόλη και να δημιουργήσουν δεσμούς φιλίας ανάμεσα στα παιδιά. Με ιδιαίτερη εικονογράφηση, εμπνευσμένη από την πόλη του Παρισιού, τα αέρινα τοπία

53

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

13.11.2019

ακολουθούν την αισθητική της γαλλικής πρωτεύουσας.

σε εικονογράφηση Alexandra Colombo, για παιδιά από 5 ετών. Χειροποίητα τορτελίνια, παραδοσιακές πίτες και μοσχομυριστές σούπες δημιουργούν μια λαχταριστή ιστορία για την οικογενειακή αγάπη, τις αξίες που καμιά φορά ξεθωριάζουν από τη λάμψη των «διασημοτήτων», την ταπεινότητα και την επίτευξη στόχων, που τελικά πάνε χέρι χέρι, αλλά και τη φιλία και την αλληλεγγύη που ανθίζουν και πάλι σε μια μικρή πόλη που σχεδόν κανείς δεν ξέρει το όνομά της.

Ο Τέρε είναι σίγουρος πως είναι τιγράκι, επειδή η μαμά του λέει συνεχώς πόσο ζωηρός είναι… Τα τιγράκια είναι ζωηρά κι έτσι ο Τέρι πιστεύει ότι είναι σαν κι αυτά. Μα τι θα συμβεί αν γίνει στ’αλήθεια τιγράκι; Το «Αν ήμουν τιγράκι» της Marieke Van Ditshuizen (εκδόσεις Διόπτρα) είναι μια αστεία ιστορία, γεμάτη φαντασία, με πρωταγωνιστή ένα πολύ ζωηρό αγόρι, για άγρια… τιγράκια (ή παιδάκια) από 4 ετών!

Όλοι γνωρίζουμε ότι ο υγιής τρόπος σκέψης είναι πολύ σημαντικός. Πώς μπορούµε, όμως, να µάθουµε να προστατεύουµε τον ψυχισµό µας από µικρή ηλικία; Στο βιβλίο της Μόλι Πότερ «Τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό μου;» (εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Σάρα Τζένινγκς) παρουσιάζονται με ιδιαίτερα ευχάριστο στιλ πρακτικοί τρόποι που θα µας βοηθήσουν να φροντίσουµε και το πνεύµα εκτός από το σώµα µας. Αναπτύσσονται έννοιες όπως η θετική εικόνα του εαυτού, η συναισθηµατική νοηµοσύνη, οι σχέσεις και η ενσυνείδηση, ενώ τα παιδιά ενθαρρύνονται να αποκτήσουν από νωρίς τους κατάλληλους µηχανισµούς αντιµετώπισης των δυσκολιών. Γραµµένο µε ειλικρίνεια, με γλώσσα απλή και εικονογράφηση κατανοητή, το βιβλίο βοηθά να µπουν οι βάσεις για την ψυχική υγεία των παιδιών και αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για κάθε γονιό.

Πόσες τσαγιέρες χωρούν σε ένα σπίτι; Μπορείς να ποτίσεις ένα λιβάδι με τσάι; Γίνεται να σε ζεσταίνει ένας ήλιος από πλαστελίνη; Πώς ένα μαραμένο λουλούδι ανθίζει ξανά; H δημοσιογράφος Τασούλα Επτακοίλη γράφει το βιβλίο «Η τσαγιέρα που ανθίζει» (εκδόσεις Καστανιώτη, εικονογράφηση Zafouko Yamamoto), μια τρυφερή και αστεία ιστορία για παιδιά από 4 ετών, που μιλά για την αγάπη που όλα τα κάνει να ζωντανεύουν και τα μισά τα κάνει ολόκληρα! Δυο νέες «Μικρές Καληνύχτες», ιστορίες που διαβάζονται μέσα σε δέκα λεπτά, για παιδιά με μεγάλη φαντασία, μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. «Το πολύτιμο θησαυγό» της Μαριέττας Κόντου (εικονογράφηση Θέντα Μιμηλάκη) διαδραματίζεται σε ένα δάσος φουντωτό, που στη μέση του είναι κρυµµένο ένα πολύχρωµο χωριό. Κι όλο πάνε κι έρχονται τα ζώα, µε δουλειές µε φούντες και σκοτούρες, κι έτσι κανείς δεν προσέχει μέσα στη βιασύνη του πως στην πόρτα της προέδρου στέκει ένα μοναχό αυγό! Σε ποιον να ανήκει; Τι να το κάνουν; Να το πάρουν, να το δώσουν ή να το υιοθετήσουν; Μήπως τελικά σημασία δεν έχει από πού έπεσε το μυστηριώδες αυγό, αλλά ποιος θα το αγαπήσει και θα το φροντίσει, ακόμα κι αν αρχικά μοιάζει ακατάλληλος;

Οι εκδόσεις Διόπτρα εγκαινιάζουν μια νέα σειρά βιβλίων από τη Μαρίνα Γιώτη, για παιδιά από 5 ετών, τα «Μελισσάκια στα θρανία», στην οποία πρωταγωνιστούν... μέλισσες! Στο πρώτο βιβλίο με τίτλο «Δώσε λύση στο μελίσσι», γνωρίζουμε δύο μελισσάκια, τον Μίλτο και τη Μελίνα, που ζουν ανέμελα σε μια κυψέλη. Όμως, όταν ξεσπά μια κρίση, πρέπει άμεσα να βρεθεί νέα βασίλισσα. Γιατί όμως βασίλισσα και όχι βασιλιάς; Ή γιατί να μην υπάρχει πρόεδρος ή να μην είναι κανείς αρχηγός; Σε κάθε περίπτωση, έφτασε η ώρα για εκλογές στη Μελισσούπολη και οι μέλισσες ξεκινούν προεκλογικό αγώνα. Οι τσακωμοί δίνουν και παίρνουν στο μελίσσι, με αποτέλεσμα όλοι να παραμελούν τις δουλειές τους. Θα βρουν ο Μίλτος και η Μελίνα τη λύση πριν καταστραφεί η κυψέλη; Ένα βιβλίο πρώιμης αγωγής του πολίτη, που φέρνει τους μικρούς αναγνώστες σε επαφή με έννοιες όπως οι εκλογές, η δημοκρατία, η αξιοκρατία και τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε τους ηγέτες μας.

«Το καινούριο σπίτι του λαγού», της Μαρίας Νομικού (εικονογράφηση Μαριάννα Φραγκούλη), παρουσιάζει την ιστορία ενός νεαρού λαγού που φτιάχνει το καινούριο σπίτι του μέσα σε ένα μανιτάρι. Διαλέγει µε γούστο έπιπλα, χαλιά και όμορφα διακοσμητικά. Όταν όλα είναι έτοιμα, στέλνει στους φίλους του πρόσκληση για τσάι. Όμως η συνάντησή τους είναι σκέτη καταστροφή και η φιλία τους θα κινδυνεύσει να χαθεί για πάντα. Και τα δυο βιβλία, ιδανικά να διαβαστούν το βράδυ πριν από τον ύπνο, έχουν δώρο την αφήγηση της ιστορίας από τις συγγραφείς σε QR Code. Ήταν νύχτα και ολόκληρη η Τερατοχώρα κοιμόταν. Το μόνο που δεν μπορούσε να ακούσει το νανούρισμα της νύχτας ήταν «Το Νυσταγμένο Τερατάκι», ο νέος τερατοήρωας της Κατερίνας Μαρκαδάκη (εκδόσεις Διόπτρα, εικονογράφηση Γιάννης Σκουλούδης). Πώς θα καταφέρει άραγε να απαλλαγεί από τις αϋπνίες του; Πώς θα μάθει να κοιμάται στο κρεβατάκι του; Και γιατί αναστατώνει μια ολόκληρη πόλη; Ο πρωταγωνιστής μας θα μπλέξει σε μια ξεκαρδιστική περιπέτεια παρέα με τη Νεφέλη, τη νέα του φίλη, που δεν είναι τερατάκι, αλλά κανονικό παιδί και μαζί θα εξηγήσουν στους μικρούς αναγνώστες τα οφέλη του βραδινού ύπνου στην ανάπτυξη και θα τους μιλήσουν για τις αξίες της φιλίας, της συγγνώμης και της επικοινωνίας.

Η σειρά βιβλίων της Κατερίνας Σέρβη «Οι Αρχαίοι µου Φίλοι» (εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Αλεξία Λουγιάκη) μας ταξιδεύει στο παρελθόν, για να γνωρίσουμε σπουδαίους πολιτισμούς, μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, την εποχή που ήταν γεμάτοι ζωή. Μετά τον Γλαύκο, τον μικρό Μινωίτη, σειρά έχει η «Αλεξάνδρα, η μικρή Μυκηναία», που τη γνωρίζουμε στενοχωρημένη, γιατί μόλις τσακώθηκε με την καλύτερή της φίλη, τη Θεοδώρα. Με ποιον θα πάει τώρα βόλτα στην Ακρόπολη, θα ανεβεί στο τείχος, θα κάνει σκανδαλιές; Με ποιον θα μοιραστεί τις εντυπώσεις της από τα μυστικά δωμάτια, τους πολεμιστές, τους τεχνίτες, τους γραφείς, το ανάκτορο; Γιατί τσακώθηκαν τα κορίτσια; Και πώς θα ξαναγίνουν φίλες; Το βιβλίο περιλαμβάνει και εικονολεξικό γεμάτο πληροφορίες για τα κέντρα του μυκηναϊκού πολιτισμού!

Από τη Χριστίνα Κωνσταντουδάκη και τις εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο κυκλοφορεί το νέο μαγειρικοκαταπληκτικό βιβλίο «Μπελ Μπεσαμέλ»,

Μια εντυπωσιακά εικονογραφημένη έκδοση της αγαπημένης ιστορίας του Ιουλίου Βερν «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες», με

Αµάλια

Εξαφάνιση στο Πίτσι Πίτσου

Αντώνης Παπαθεοδούλου

Ευτυχία Γιαννάκη

Εικονογράφηση: Ντανιέλα Σταµατιάδη

Εικονογράφηση: Σοφία Τουλιάτου

Ένα ιδιαίτερο βιβλίο που ξεχειλίζει

Η δεύτερη ανατρεπτική ιστορία

τρυφερότητα και µας δείχνει έµπρακτα

µυστηρίου για παιδιά µε ήρωες

την επίδραση που µπορεί να έχει µια

τους Πιτσιµπουίνους και κεντρικό

ευγενική πράξη στη ζωή µας.

χαρακτήρα, σε ρόλο ντετέκτιβ, τον Μικρό Μπλε.

3+

3+

ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ / Βουλής 4, Σύνταγµα / T 210 3225152 / www.ikarosbooks.gr

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

13.11.2019

διασκευασμένο κείμενο για νεαρούς αναγνώστες από 5 ετών, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ο Πασπαρτού ονειρεύεται μια ζωή ήρεμη και γαλήνια, έτσι ενθουσιάζεται όταν μπαίνει στην υπηρεσία του Φιλέα Φογκ, του μεγαλύτερου σπιτόγατου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά η έκπληξή του είναι τεράστια όταν μαθαίνει ότι ο κύριός του έβαλε ένα στοίχημα: να κάνει… τον γύρο του κόσμου σε ογδόντα ημέρες! Σουέζ, Βομβάη, Χονγκ Κονγκ, Σαν Φρανσίσκο, Νέα Υόρκη... Ένας τρελός αγώνας δρόμου ενάντια στον χρόνο, μια περιπέτεια στη διάρκεια της οποίας θα συναντήσουν πάμπολλα εμπόδια. Ένα διάσημο ταξίδι που δεν έχει σταματήσει ποτέ να κάνει μικρούς και μεγάλους να ονειρεύονται. Η αγαπημένη σειρά των παιδιών όλου του κόσμου «Η αδερφή µου η Κλάρα» του Ντιµίτερ Ινκιόφ, µε την αξεπέραστη εικονογράφηση του Fritz Goller, επανακυκλοφορεί ανανεωμένη και πάντοτε επίκαιρη, από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Ρένας Καρθαίου και επιμέλεια Φίλιππου Μανδηλαρά. Η Κλάρα και ο αδερφός της έχουν μερικές παράξενες ιδέες. Το περίεργο είναι πως, όταν τις βάζουν σε εφαρμογή, πάντοτε πετυχαίνουν! Ή μήπως έτσι νομίζουν; Οι ήρωες µε το μοναδικό χιούμορ και την ανόθευτη παιδική αθωότητα µπλέκουν σε απίθανες περιπέτειες! Στο πρώτο βιβλίο της σειράς, με τίτλο «Η αδερφή μου η Κλάρα και ο καρχαρίας», τα παιδιά κάνουν ένα συναρπαστικό ταξίδι, κυνηγούν καρχαρίες στα ρηχά και ζουν απίστευτες στιγμές! Στο δεύτερο βιβλίο, με τίτλο «Η αδερφή μου η Κλάρα και η μεγάλη πορεία» κάνουν μια αξέχαστη µακρινή εκδρομή, φροντίζουν τα παπαγαλάκια της κυρίας Μπάουµ και τον γάτο Μπιρµπίλη και οργανώνουν τον… γάμο της Κλάρας! Στο τρίτο βιβλίο, «Η αδερφή μου η Κλάρα και ο χιονάνθρωπος», φτιάχνουν τον μεγαλύτερο χιονάνθρωπο του κόσμου, παίζουν χιονοπόλεμο και κάνουν πατινάζ, ενώ στο τέταρτο, «Η αδερφή μου η Κλάρα και οι ξύλινες κουτάλες της», τα δυο αδέλφια γίνονται αυγοτηγανιστές, κάνουν μονόζυγο για να αντιμετωπίσουν έναν ψευτονταή και φτιάχνουν ένα έργο τέχνης! Οι πινιάτες του δον Φουλχένσιο ήταν οι πιο φημισμένες στο Μεξικό. Κι αυτό επειδή δεν τις πουλούσε άδειες αλλά γεμάτες. Απ’αυτόν οι γονείς της Πεπίτα αγόρασαν για τα πρώτα της γενέθλια μια πινιάτα γεμάτη καραμέλες. Απ’αυτόν αγόρασαν και για τα δεύτερά της γενέθλια μια πινιάτα γεμάτη σοκολατάκια. Απ’αυτόν πήραν και την πινιάτα για τα τρίτα της γενέθλια, τότε που για πρώτη φορά πήγε και η Πεπίτα μαζί τους για να τον γνωρίσει. Έκτοτε κάτι παράξενο άρχισε να συμβαίνει. Κάθε χρονιά η Πεπίτα έλεγε στον δον Φουλχένσιο με τι ήθελε να γεμίσει την πινιάτα της. Κι εκείνος ακολουθούσε πιστά την επιθυμία της, ωστόσο μέσα από την πινιάτα έβγαινε κάτι διαφορετικό. Κάτι που χαλούσε το πάρτι. Κάθε χρονιά. Μέχρι την τελευταία. Το βιβλίο της Κωνσταντίνας Τασσοπούλου «Η τελευταία πινιάτα» (εκδόσεις Καστανιώτη, εικονογράφηση Χρύσα Σπυρίδωνος) μιλά με πολύ διασκεδαστικό τρόπο για τις μεγάλες αλήθειες που μπορεί να κρύβονται σε πολύ μικρά πράγματα. Ήταν κάποτε ένας ταχυδρόμος διαφορετικός από τους συνηθισμένους. Ήταν πάντα βιαστικός, όπως είναι όλοι οι ταχυδρόμοι, και είχε πάντα κρεμασμένο στον ώμο του τον ταχυδρομικό του σάκο. Όμως ο σάκος του δεν είχε μέσα φακέλους και δέματα, γράμματα και λογαριασμούς, όπως οι σάκοι των συνηθισμένων ταχυδρόμων. Ο σάκος του ήταν γεμάτος με όνειρα! «Ο Ονειροταχυδρόμος», το νέο βιβλίο του Κώστα Μάγου (Εκδόσεις Πατάκη), είναι μια ιστορία με χαρακτηριστικά λαϊκού παραμυθιού, που στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των παιδιών σε θέματα σχετικά με τις αξίες ζωής, την αυτογνωσία, την προσωπική και συλλογική ευτυχία. Η εικονογράφηση της Θέντας Μιμηλάκη δεν ζωντανεύει απλώς την περιπέτεια, αλλά προσφέρει στους αναγνώστες το κλειδί για να ανακαλύψουν λεπτομερώς τον κόσμο των πρωταγωνιστών. Διαβάζοντας το βιβλίο, σίγουρα θα αναζητήσετε τον Ονειροταχυδρόμο, κι αν έχετε τα μάτια σας ανοιχτά, ίσως καταφέρετε και να τον δείτε!

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ

ΑΞΙΖΟΥΝ

ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΟΥ

www.klidarithmos.gr

Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης κάνει την πρώτη του εμφάνιση στην παιδική λογοτεχνία με το βιβλίο «Η πολιτεία των παπουτσιών και ο ξυπόλυτος Ιππόλυτος» (εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Σάντρα Ελευθερίου). O Ιππόλυτος, ένας ταπεινός τεχνίτης παπουτσιών, εξαιτίας του πολέμου στην πατρίδα του καταλήγει ξυπόλυτος πρόσφυγας σε μια πολιτεία που φημίζεται για τον πλούτο και την καλαισθησία της. Όλοι έχουν να το λένε ότι οι κάτοικοι φορούν τα πιο όμορφα παπούτσια του κόσμου, καθώς έχουν την τύχη να τους κυβερνά ένας σπουδαίος κατασκευαστής παπουτσιών, που χαρίζει στους υπηκόους του όσα ζευγάρια θέλουν. Όμως ο Ιππόλυτος θα διαπιστώσει

13.11.2019

πως οι φήμες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι κάτοικοι της πολιτείας είναι δυστυχισμένοι, διότι τα πανέμορφα παπούτσια τους βγαίνουν μόνο σε ένα νούμερο, ανεξάρτητα από το μέγεθος του ποδιού του καθενός. Έτσι αποφασίζει να μη μείνει με σταυρωμένα χέρια. Αυτό αρχικά θα του κοστίσει. Όμως, οι κάτοικοι της πολιτείας θα ξεσηκωθούν και θα του δώσουν τη θέση που του αρμόζει ανάμεσά τους. Κι έπειτα θα αρχίσουν να ζουν λίγο καλύτερα... Το δέντρο πήρε μια μεγάλη ανάσα. Άρχισε να βγάζει τις ρίζες του από το χώμα. Μόλις τα κατάφερε, αισθάνθηκε τόσο ελαφρύ! Για λίγο νόμισε ότι θα το πάρει ο αέρας. Ότι θα πάει στον ουρανό να χαθεί μέσα στα σύννεφα. Μα έμεινε στη γη. Και ξεκίνησε για την πόλη… Ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος γράφει για πρώτη φορά για παιδιά! Ίσως για τα παιδιά εκείνα που όσο κι αν μεγαλώσουν επιμένουν να παίζουν με... λάσπες και τραμπάλες και μπορούν να γίνουν φίλοι με ένα δέντρο. «Το δέντρο που είχε μια μπάλα για κεφάλι» (εκδόσεις Καστανιώτη, εικονογράφηση, Βασίλης Γαλάνης) είναι μια αλληγορική, γοητευτική ιστορία αναζήτησης που, με λυρισμό και ποιητικότητα, μιλάει για τη φιλία, την αποδοχή και τη δύναμη της θέλησης. Για αναγνώστες από 6 ετών. Με τον μοναδικό και ιδιαίτερα θεατρικό τρόπο της Κάρμεν Ρουγγέρη, η γλυκιά ιστορία ενός παιδιού με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1, μεταμορφώνεται σε μια μαγική ιστορία με παραμυθένιους ήρωες. Mια φορά κι έναν καιρό, η Ρένια, ένα δεκάχρονο κορίτσι, έμαθε ότι πάσχει από Διαβήτη τύπου 1. Και τότε ξεκίνησε ένα μαγευτικό ταξίδι! Συνάντησε τον κύριο Διαβήτη, τη δεσποινίδα Ινσουλίνη, τους κατοίκους της Διαφορετικούπολης. Όλοι τους τη βοήθησαν να καταλάβει τι συμβαίνει μέσα στο σώμα της και –κυρίως– ότι ο διαβήτης δεν πρόκειται να σταθεί εμπόδιο στη ζωή της. «Η Ρένια και ο διαβήτης που δεν έκανε κύκλους» (Εκδόσεις Κλειδάριθμος,

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

55 εικονογράφηση Ναταλία Καπατσούλια) είναι ένα βιβλίο που φιλοδοξεί να γίνει σύμμαχος και συνοδοιπόρος όλων των νεοδιαγνωσμένων παιδιών, αλλά και των οικογενειών τους, στο ταξίδι που ξεκινούν παρέα με τον διαβήτη. Βασίζεται στην ομώνυμη θεατρική παράσταση, ενώ περιέχει CD και QR code με την αφήγηση της ιστορίας από την Κάρμεν Ρουγγέρη. Τα «Μικρά Μεγάλα Κλασικά» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος) είναι η νέα σειρά του συγγραφέα Αντώνη Παπαθεοδούλου και της εικονογράφου Ίριδας Σαμαρτζή. Μετά τον «Τομ Σόγερ» και την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», σειρά έχει η τρυφερή ιστορία της Λουίζα Μέι Άλκοτ «Μικρές Κυρίες ή ένα παραμύθι για τέσσερα κορίτσια αληθινά». Ένα από τα πιο αγαπημένα και πολυδιαβασμένα βιβλία στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας μας ταξιδεύει στον συγκινητικό κόσμο τεσσάρων κοριτσιών, μέσα από τις χαρές και τις λύπες τους, τη φτώχια και τις δυσκολίες της ζωής τους, αλλά και τον πλούτο του μυαλού και της καρδιάς τους. Η προσεγμένη διασκευή του κλασικού αριστουργήματος αναδεικνύει τα βασικά κλειδιά του, σκιαγραφώντας με μαεστρία τις ηρωίδες. Η Ίρις Σαμαρτζή εμπνέεται από την εποχή στην οποία διαδραματίζεται η ιστορία και ζωγραφίζει ιδιαίτερες εικόνες που αναπαριστούν λεπτομερώς τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής των πρωταγωνιστών, ενώ η εικονογράφηση των δωματίων του σπιτιού των μικρών κυριών θυμίζει παιδικά κουκλόσπιτα. Μια πρωτότυπη διασκευή γεμάτη εκπλήξεις, κατάλληλη για παιδιά από 6 ετών για μια επαφή με την κλασική παιδική λογοτεχνία. Οι «Θεοί του Ολύμπου» (εκδόσεις Κλειδάριθμος), είναι ένα μοναδικό βιβλίο με εντυπωσιακές αναπαραστάσεις των θεών, εκπαιδευτικές δραστηριότητες και αρχαίες συνταγές. Με ξεχωριστή εικονογράφηση και γλαφυρή αφήγηση, οι δημιουργοί του, ο ιστορικός Θάνος Βερέμης, που έχει την επιμέλεια της έκδοσης, η μουσειοπαιδαγωγός Νάγια Δαλακούρα,

56 που έγραψε τα κείμενα, και ο ιδρυτής και δημιουργικός διευθυντής του Studio Houndworx Θάνος Τσίλης, που εικονογράφησε το βιβλίο, συστήνουν στους νεαρούς αναγνώστες από 6 ετών τους θεούς του Ολύμπου, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητές τους καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις. Μια ιδανική εισαγωγή στον κόσμο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, που αποτελεί το επίσημο βιβλίο του Θεματικού Πάρκου της Placebo Events «Οι Θεοί του Ολύμπου», επιμελημένο από τον Θάνο Βερέμη. Έως τις 15 Ιανουαρίου 2020, το θεματικό πάρκο βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη ενώ θα ακολουθήσει η Αθήνα. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, οι Θεοί του Ολύμπου παρουσιάζονται σε ένα χώρο 2.100 τ.μ με επιβλητικά εκθέματα, 3D mapping, ξεναγήσεις και διαδραστικά acts για να μας ταξιδέψουν στην αρχαιότητα! Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί «Το Σκλαβί» της Ξένιας Καλογεροπούλου, η θεατρική διασκευή ενός λαϊκού, αινιγματικού παραμυθιού, που παίζεται και φέτος στο ΠΟΡΤΑ. Δύο παιδιά γεννιούνται από τον ίδιο πατέρα, τον βασιλιά του κράτους. Ο ένας είναι νόμιμος διάδοχος, ο γιος της βασίλισσας, ο άλλος το παιδί μιας σκλάβας. Δύο παιδιά, που μεγαλώνουν μαζί αγαπημένα, αν και τα χωρίζει έντονη κοινωνική διαφορά. Το βασιλόπουλο βλέπει τη ζωγραφιά μιας βασιλοπούλας που κρατάει ένα γαλάζιο ρόδο, την ερωτεύεται και ξεκινάει να τη βρει στα πέρατα του κόσμου. Στο ταξίδι, που είναι μακρύ και επικίνδυνο, τον συνοδεύει και ο αδερφός του. Η Βασιλοπούλα δεν ερωτεύεται το Βασιλόπουλο αλλά το Σκλαβί, που όμως ποτέ δε θα παραδεχτεί πως την κι εκείνο την αγάπησε. «Το χαμένο χαμόγελο της Καλλιόπης Φοξ» (εκδόσεις Ψυχογιός) είναι το τελευταίο παιδικό βιβλίο της αείμνηστης Γιώτας Φώτου σε εικονογράφηση Ναταλίας Καπατσούλια. Μια ιστορία για παιδιά από 7 ετών, γεμάτη ζωντάνια και κοινωνικό σχολιασμό, δοσμένη με τη σπιρτόζικη γραφή της συγγραφέως, που έφυγε πρόωρα από τη ζωή πριν από λίγους μήνες. Στο δάσος επικρατεί μεγάλη αναστάτωση επειδή κανένας δεν μπορεί να ανοίξει την πόρτα του σχολείου. Ποιο είναι το μαγικό κλειδί και γιατί χάθηκε το χαμόγελο της δασκάλας; Ο δήμαρχος Αλκιβιάδης Λουπ διατάζει ανακρίσεις και όλα τα ζώα είναι πρόθυμα να τον βοηθήσουν. Πρέπει οπωσδήποτε να βρουν και να φέρουν πίσω το χαμένο χαμόγελο της Καλλιόπης Φοξ, διαφορετικά το σχολείο θα παραμείνει κλειστό. Μια χιουμοριστική ιστορία σε παραμυθένια ατμόσφαιρα, που στοχεύει στην ένταξη των μικρών μαθητών στη σχολική ζωή, στην κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του σχολείου και στη βελτίωση της κοινωνικής τους συμπεριφοράς και της συναισθηματικής τους κατάστασης.

O Ζίπελ είναι ένα µικρό σκανταλιάρικο και αστείο φαντασµατάκι, που δε ζει σε κάποιο παλιό στοιχειωµένο κάστρο, αλλά στην κλειδαρότρυπα της πόρτας του σπιτιού του Πάουλ. Γυρίζοντας μια μέρα από το σχολείο, ο Πάουλ ανακαλύπτει την ύπαρξη του Ζίπελ και η ζωή του γίνεται αµέσως συναρπαστική λόγω αυτού του πολύτιµου και τόσο ξεχωριστού φίλου, που καμιά φορά μπερδεύει τις λέξεις. Τι θα γίνει όµως όταν οι γονείς του Πάουλ αποφασίζουν να αλλάξουν την παλιά κλειδαριά του σπιτιού; Πρέπει να βρεθεί οπωσδήποτε ένα καινούριο σπίτι για τον Ζίπελ! Είναι λύση η εξόντωση του κύριου Ρίτσε, του κλειδαρά; Ή μήπως την κατάσταση θα σώσει αναπάντεχα η γηραιά γειτόνισσα, η κ. Βίλχελμ, που κρύβει κι αυτή, όπως ο Πάουλ, τα μυστικά της! «Το φαντασματάκι της κλειδαρότρυπας» του Άλεξ Ρίλε (εκδόσεις Μεταίχμιο) είναι ένα απολαυστικό, γεμάτο ανατροπές και σασπένς, ανάγνωσμα για παιδιά από 7 ετών, που θίγει το θέμα της φιλίας, αλλά και του εκφοβισμού, και μας συστήνει ένα φάντασμα που όμοιό του δεν έχουμε... ξαναδεί! Οι εικόνες είναι του σπουδαίου Άξελ Σέφλερ. Ο Φίλιππος Μανδηλαράς δεν χρειάζεται συστάσεις. Μέσα από τις σειρές «Η πρώτη μου ιστορία» και «H πρώτη μου μυθολογία» έκανε τα παιδιά να αγαπήσουν τους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας και της ιστορίας. Το «Ένα Ψάρι που το έλεγαν Ορφώ» είναι το βιβλίο με το οποίο εγκαινιάζει τη νέα σειρά βιβλίων των Εκδόσεων Παπαδόπουλος με τίτλο «Οι 12 θεοί ντετέκτιβ». Η Ναταλία Καπατσούλια υπογράφει την εικονογράφηση και αυτών των βιβλίων που απευθύνονται σε παιδιά από 7 ετών. Η Ορφώ ζει στο υποθαλάσσιο παλάτι της βασίλισσας Αμφιτρίτης και είναι το αγαπημένο ψάρι της. Ώσπου μια μέρα εξαφανίζεται κι έτσι το Γραφείο Ερευνών «Οι 12 θεοί» αναλαμβάνει την πρώτη του υπόθεση. Ο Ερμής συντονίζει την έρευνα, όμως θα χρειαστούν η γοητεία της Αφροδίτης, τα εργαλεία του Ήφαιστου, η γνώση της Αθηνάς μαζί με όλη τους τη φαντασία και τη βοήθεια των θαλάσσιων πλασμάτων για να λυθεί το μυστήριο της εξαφάνισης του ψαριού. Κι όταν

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

13.11.2019

μετά τη μεταμόρφωσή της η γλυκιά Ορφώ αλλάξει και γίνει ένας ροφός με σακουλιασμένα μάτια και μουστάκια, τρομαγμένος και απομονωμένος, οι θεοί θα τον αγκαλιάσουν και θα τον δεχτούν με απόλυτη φυσικότητα, μια και η αλλαγή αυτή δεν είναι παρά ένα ακόμα θαύμα της φύσης. Μέσα από σκηνές δράσης, πηγαίο χιούμορ και ιδιαίτερη εικονογράφηση, ξεδιπλώνεται μια ιστορία μεταμόρφωσης που αναδεικνύει έναν κόσμο γεμάτο ασφάλεια και αποδοχή, όπου το να είσαι διαφορετικός αποτελεί χάρισμα (και που θα θέλαμε πολύ να μοιάζει με τον δικό μας). Στα δυο νέα «Συμμαθητάκια» των εκδόσεων Διόπτρα γνωρίζουμε καταρχάς μια νέα μαθήτρια της τάξης του Β2 της Φτερνιζούπολης. Οι μαθητές καλούνται να λάβουν μέρος σ’έναν θεατρικό διαγωνισμό με θέμα την ιστορία της Σταχτοπούτας. Ποια θα είναι η πρωταγωνίστρια; Η «Μαριέττα Πιρουέτα» φυσικά, που φοράει πάντα την τουτού της πάνω από το τζιν! Θα πρέπει, λοιπόν, να δώσει τον καλύτερό της εαυτό, αλλιώς… ποιος ξέρει τι μπελάδες την περιμένουν! Άραγε θα τα καταφέρει; Έπειτα, ήρθε επιτέλους η ώρα να κάνουμε φόκους και σε κάποιον άλλο, εκτός από τους μαθητές του Β2. Ποιος είναι τελικά ο διευθυντής του σχολείου της Φτερνιζούπολης; Ο Φοίβος Φοβέρας, 54 ετών, που μισεί τις εκδρομές, τα εξυπνόφωνα, τους αργοπορημένους και φυσικά το Β2! Τι θα γίνει, λοιπόν, όταν έρχεται η ώρα για εκδρομή; Στο βιβλίο «Μια εκδρομή για πολλά κλάματα!», τα συμμαθητάκια δεν κρατιούνται από τη χαρά τους, ενώ ονειρεύονται κάστρα, περιπέτειες και κρυμμένους θησαυρούς. Μόνο που ο Φοίβος Φοβέρας έχει αποφασίσει να τους στείλει στο πιο βαρετό μέρος του κόσμου. Τα παιδιά είναι απαρηγόρητα. Ίσως επειδή ακόμα δεν ξέρουν ότι ακόμα και στο πιο βαρετό μέρος μπορείς να περάσεις υπέροχα! Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «40 μνημεία από όλο τον κόσμο» έρχεται να προστεθεί στη σειρά «40», που αγαπήθηκε πολύ από αναγνώστες κάθε ηλικίας! Στις σελίδες του θα ανακαλύψετε χρονολογίες, ιστορικά γεγονότα και αξιομνημόνευτα περιστατικά που καθιστούν τα 40 αυτά εμβληματικά μνημεία, που έχουν αφήσει για πάντα το στίγμα τους στην ιστορία, παγκόσμια σημεία αναφοράς και σύμβολα μιας ιστορικής περιόδου, ενός πολιτισμού, μιας χώρας ή μιας πόλης. Από τον Παρθενώνα μέχρι το Τατζ Μαχάλ και το μουσείο του Λούβρου, όσοι έχουμε πάθος με την ιστορία, την αρχιτεκτονική και τα ταξίδια, κάνουμε μια γοητευτική περιήγηση στα μεγάλα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού. Η πολυτελής, σκληρόδετη, έκδοση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας, σε συνεργασία με τον έγκριτο γαλλικό εκδοτικό οίκο Gallimard. Μετά το θεότρελο δεντρόσπιτο με τους 13, με τους 26, με τους 39, με τους 52 και με τους 65 ορόφους έφτασε η ώρα για «Το θεότρελο δεντρόσπιτο με τους 78 ορόφους» (εκδόσεις Ψυχογιός). Άλλοι 13 νέοι όροφοι προστίθενται στο σπίτι του Άντι (Γκρίφιθς) και του Τέρι (Ντέντον), όπου μπορείτε πλέον να βρείτε ένα πλυντήριο αυτοκινήτων, μια συνδυαστική μηχανή, ένα όχι και τόσο τεντωμένο σκοινί, έναν όροφο με 78 περιστρεφόμενα πιάτα, ένα γιγάντιο αυγό που δεν έχει εκκολαφθεί, μια αίθουσα δικαστηρίου με έναν δικαστή ρομπότ ονόματι Έντουαρντ Σφυροκέφαλος, ένα ορνιθοσκαλισματόριο, την Άντιλαντ, την Τέριταουν και την Τζίλβιλ, έναν θερινό κινηματογράφο με γιγάντια οθόνη και μια αποθήκη υψηλής ασφάλειας για πατατάκια. Τι περιμένετε, λοιπόν; Ανεβείτε! Μετά την επιτυχία των βιβλίων «20 σπουδαία κορίτσια που άλλαξαν τον κόσμο» και «20 σπουδαία αγόρια που άλλαξαν τον κόσμο» έρχονται στις εκδόσεις Διόπτρα δυο νέοι τίτλοι της σειράς της Rosalba Troiano «Συναρπαστικές Ιστορίες»: Το βιβλίο «20 σπουδαία μυαλά που άλλαξαν τον κόσμο» αναφέρεται σε προσωπικότητες που άφησαν το στίγμα τους στο πέρασμα των χρόνων και ξεχώρισαν για το έργο τους και συστήνει στα παιδιά 20 μεγαλοφυΐες που διαμόρφωσαν την επιστήμη, την πολιτική, τη φιλοσοφία και τις τέχνες από την αρχαία εποχή έως σήμερα! Ποιο ήταν το μυστικό τους; Δεν έπαψαν στιγμή να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους, Προσπάθησαν με όλες τις δυνάμεις τους να ξεπεράσουν τον εαυτό τους. Επένδυσαν χρόνο και κόπο για να κατακτήσουν τους στόχους τους, ακόμα και όταν κανένας δεν πίστευε ότι θα τα καταφέρουν. Οι «20 σπουδαίοι εξερευνητές που άλλαξαν τον κόσμο» δεν πτοήθηκαν από φουρτουνιασμένες θάλασσες, άγρια θηρία και ατελείωτες περιπλανήσεις και συνέχισαν τον δρόμο τους, ακολουθώντας τα όνειρά τους. Εμπνεύστηκαν από τις προκλήσεις και αντιμετώπισαν τις δυσκολίες με θάρρος και αποφασιστικότητα. Έτσι έμαθαν να αψηφούν τους νόμους της

13.11.2019

φύσης κι έγιναν σπουδαίοι εξερευνητές! Μια γυναίκα αποφασίζει να μην υποχωρήσει, ένα κορίτσι επιμένει να πηγαίνει στο σχολείο παρά τις απειλές, ένας πρόσφυγας υπερασπίζεται τα δικαιώματα της οικογένειάς του –χάρη σε αυτές τις πράξεις ενάντια στις διακρίσεις ζούμε σήμερα σ’έναν πιο δίκαιο κόσμο. Στο βιβλίο των Φρανθίσκο Ιόρκα και Εουχένια Άμπαλος «ΜΙΚΡΕΣ ΣΠΟΥΔΑΙΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ενάντια στις διακρίσεις» (Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα, απόδοση Κλαίτη Σωτηριάδου) παρουσιάζονται ιστορίες ανθρώπων, όπως η Ρόζα Παρκς, η Μαλάλα Γιουσαφζάι, ο Φίρας Μάραφι, ο Κερκ Ντάγκλας, ο Βιτόριο ντε Σίκα, οι Καλοκυράδες, που αγωνίστηκαν για τα δικαιώματά τους πιστεύοντας βαθιά πως όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι. Το βιβλίο αυτό έχει σκοπό να εξοικειώσει τα παιδιά με αξίες όπως η ανοχή, η δικαιοσύνη, η αρμονική συμβίωση και η αποδοχή της διαφορετικότητας, ενθαρρύνοντάς τα μέσα από παραδείγματα να γίνουν και αυτά πρωταγωνιστές της ιστορίας που ζουν. Τι συμβαίνει όταν ο μπαμπάς του μπαμπά ονομάζεται Ανδρέας και η μαμά της μαμάς Ανδριάνα; Τότε τα διδυμάκια παίρνουν το όνομά τους και όλοι μπερδεύονται… Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα από τα αστεία του Ανδρέα, αλλά δεν είναι. Τι συμβαίνει όταν η προγιαγιά τους, ή «γιαγιά-προ» όπως την αποκαλούν τα παιδιά, που αγαπάει τα μυστικά και την ιστορία, αρχίζει να ξεχνάει; Τότε γράφει γρίφους για να γυμνάζει το μυαλό της. Τι συμβαίνει όταν αυτοί οι γρίφοι πέφτουν κατά λάθος στα χέρια των παιδιών; Τότε τα παιδιά προσπαθούν να τους λύσουν. Τι θα συμβεί, όμως, όταν οι γρίφοι οδηγούν σε ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά της γιαγιάς-προ; Στο αθάνατο νερό; Είστε έτοιμοι να ακολουθήσετε δύο τρελά ζευγάρια διδύμων σε μια πρωτόγνωρη περιπέτεια με φόντο την πόλη της Πάτρας; Τότε, διαβάστε το νέο βιβλίο του Σπύρου Πετρουλάκη «Το αθάνατο νερό», που κυκλοφορεί στη σειρά Ερευνητές Μυστηρίων των εκδόσεων Μίνωας και απευθύνεται σε παιδιά από 8 ετών.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

57 Οι φαν του Ντέιβιντ Ουάλιαμς, του δημοφιλέστερου συγγραφέα παιδικών βιβλίων στη Βρετανία, που ολοένα αυξάνονται και στη χώρα μας, μπορούν να ενθουσιαστούν, καθώς από τις εκδόσεις Ψυχογιός μόλις κυκλοφόρησε το νέο του συναρπαστικό μυθιστόρημα «Το Παγοτέρας», για παιδιά από 9 ετών, γεμάτο ήρωες σε μικρές και μεγάλες διαστάσεις! Όταν η Έλσι, ένα ορφανό κορίτσι που ζει στους δρόμους του Λονδίνου της Βικτοριανής Εποχής, ακούει για το μυστηριώδες Παγοτέρας, ένα μαλλιαρό μαμούθ που βρέθηκε στον Βόρειο Πόλο, αποφασίζει να ανακαλύψει περισσότερα… Μια τυχαία συνάντηση τη φέρνει μούρη με μούρη με το γιγάντιο πλάσμα και πυροδοτεί μια απίστευτη περιπέτεια που θα την οδηγήσει από το Λονδίνο στην καρδιά της Αρκτικής! Η βραβευμένη Βέρα Πρατικάκη επιστρέφει με τη νέα περιπέτεια για παιδιά από 9 ετών «Στα ίχνη του λαμπερού διαμαντιού», που εκτυλίσσεται στη Νότια Αφρική και βρίθει από χιουμοριστικές καταστάσεις και ατελείωτη δράση. Η πρώτη θέση στον παγκόσμιο διαγωνισμό κοσμήματος ήταν το όνειρο ζωής του Φίλιππου, που τελικά γίνεται πραγματικότητα. Το πολύτιμο δαχτυλίδι με ζαφείρια και ρουμπίνια που δημιούργησε θέλει να το αποκτήσει ο πάμπλουτος πελάτης του, ο κύριος Βαλεντίνος, που του ζητά να προσθέσει και ένα λαμπερό διαμάντι για να το προσφέρει στην αγαπημένη του. Μια βλάβη όμως στο σύστημα συναγερμού στο χρηματοκιβώτιο του Φίλιππου έχει αποτέλεσμα να κλαπεί το πανάκριβο δαχτυλίδι με το λαμπερό διαμάντι όσο εκείνος λείπει με τον ανιψιό του, τον Τζανλούκα, σε σαφάρι. Την υπόθεση αναλαμβάνει να διαλευκάνει ο αστυνόμος Κορνέλιους Ρέτα, που μένει έκπληκτός όταν, ύστερα από πολλή έρευνα, ο Τζανλούκα ανακοινώνει ότι μάλλον ξέρει πού βρίσκεται το δαχτυλίδι…

58 Όταν ο Ντόμπι, ένα αλλόκοτο σπιτικό ξωτικό, εμφανίζεται στην οδό Πριβέτ και επιμένει ότι ο Χάρι Πότερ δεν πρέπει να γυρίσει στο Χόγκουαρτς, ο Χάρι υποψιάζεται ότι πίσω από αυτό κρύβεται ο εχθρός του, Ντράκο Μαλφόι. Στο σπίτι των Ουέσλι, όπου καταφεύγει ύστερα από μια απίθανη διάσωση μ’ένα ιπτάμενο αυτοκίνητο, ο Χάρι ξεχνάει τα πάντα. Ωστόσο, επιστρέφοντας στο σχολείο, ένα απειλητικό μήνυμα σ’έναν τοίχο τού θυμίζει τα λόγια του Ντόμπι ότι πρόκειται να συμβούν τρομερά πράγματα… Για φανατικούς χαριποτερικούς αναγνώστες κάθε ηλικίας, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός «Ο Χάρι Πότερ και η κάμαρα με τα μυστικά». Το αυθεντικό κείμενο της δεύτερης περιπέτειας του Χάρι εικονογραφείται εντυπωσιακά από τον Τζιμ Κέι, που αποτυπώνει με εξαιρετική λεπτομέρεια τον κόσμο των μάγων που έπλασε η Τζόαν Ρόουλινγκ. Στον Λούτσιο αρέσει να διαβάζει μεγαλόφωνα και τα καταφέρνει θαυμάσια σ’αυτό. Δεν έχει καθόλου όρεξη για μελέτη και δεν αργεί να χάσει τη δουλειά που μόλις βρήκε. Μια μέρα, στη βιβλιοθήκη, ανοίγει ένα βιβλίο κι αρχίζει να το διαβάζει δυνατά. Ο βιβλιοθηκάριος τον διώχνει, όμως ένας κύριος που άκουσε τον συγκινητικό και ξεχωριστό τρόπο με τον οποίο διάβαζε, του προτείνει να γίνει «εθελοντής αναγνώστης». O Λούτσιο πλέον πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι και διαβάζει σημαντικά βιβλία σε άγνωστους ανθρώπους που τον έχουν ανάγκη. Ώσπου μια μέρα θα διαβάσει σε κάποιον που θα του αλλάξει για πάντα τη ζωή. Η ιστορία του Αντόνιο Φεράρα «Με δυνατή φωνή» (εκδόσεις Καλέντης) μιλά για τη σημασία του εθελοντισμού και της ανάγνωσης ως μέσων προσφοράς στην κοινωνία και στον συνάνθρωπο. Ο συγγραφέας, που γνωρίζει καλά την ψυχολογία του εφήβου, προβάλλει έναν αντι-ήρωα με ταλέντο στην ανάγνωση, η ιστορία του οποίου μας δείχνει ότι κάποιες φορές ακριβώς μια «άχρηστη» κλίση μπορεί να σε οδηγήσει σε δρόμους που δεν είχες φανταστεί ποτέ. Με την αμεσότητα και την απλότητα της πρωτοπρόσωπης αφήγησης, στα συντομότατα κεφάλαια του βιβλίου, ο Λούτσιο μάς κάνει να χαμογελάσουμε και να συγκινηθούμε, μεταφέροντας με την ξεχωριστή φωνή του έναν ρεαλισμό που συγκλονίζει. Τo βιβλίο είναι αφιερωμένο στο ελληνικό εθελοντικό δίκτυο «Διαβάζω για τους άλλους» (giatousallous.gr), με σκοπό την ισότιμη πρόσβαση στη λογοτεχνία και τη γνώση. Με «Το Κλαμπ των χαμένων» η πολυβραβευμένη Άννα Κουππάνου επιστρέφει στο αγαπημένο μυθιστόρημα φαντασίας και δημιουργεί μια σειρά περιπέτειας στην οποία μπλέκονται τα μεγαλύτερα μυστήρια του κόσμου και τα μεγαλύτερα αινίγματα του σύμπαντος. Η συγγραφέας ταξιδεύει τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες από ένα πρότυπο σχολείο στο επιστημονικό κέντρο του Σερν, από το Τρίγωνο των Βερμούδων στον κήπο της Κλεοπάτρας της Αιγύπτου και από ένα προάστιο της Αθήνας στα μυστήρια των πιο μυθικών κόσμων. Πώς καταφέρνουν όλα αυτά να δέσουν μεταξύ τους, είναι ακόμη ένα μυστήριο! Όλα πάντως ξεκινούν στο πρώτο βιβλίο, με τίτλο «Τη μέρα που σπάσαμε τον κόσμο», όταν εμφανίζεται ένα ανεξήγητο φως στο γήπεδο του ποδοσφαίρου του Πρότυπου Εκπαιδευτηρίου Ανθόπυργου. Ο Ντίνος Λούλης, μαθηματική διάνοια, με μυαλό που κόβει σαν ξουράφι, και ατάκες που κόβουν σαν σπαθί, συναντιέται με τον Αντώνη Χρυσό, βαρύ χεβιμεταλά, με μαλλιά που κρύβουν το ένα μάτι, με μάτια υπογραμμισμένα με μολύβι μαύρο, και ακουστικά στα δυο αυτιά. Ο πρώτος, χαμένος στις μαθηματικές εξισώσεις, ο δεύτερος σε μίζερους μαύρους στίχους! Τι θα γίνει όμως όταν αυτοί οι δύο χαμένοι γνωρίσουν τον τρίτο χαμένο, τον Στέφανο Αυγερινό, τον χειρότερο μαθητή του σχολείου και γιο της διευθύντριας, τη χαρά της φωτιάς και το ταλέντο του σπίρτου; Και τι θα γίνει όταν στην παρέα προστεθεί η Λίζι Γκριν, μυστήρια καινούρια άφιξη από την Αμερική, που ξέρει πράγματα που κανείς δεν μπορεί να ξέρει; Οι τέσσερις τους θα ακολουθήσουν το μυστήριο φως, τα μηνύματα του σύμπαντος, τα κύματα του χρόνου και θα φτάσουν ένα τσακ πριν από την καταστροφή ολόκληρου του κόσμου. Τι κοινό μπορεί να έχουν τα δρομολόγια της Lufthansa με τους γλάρους που πιάνουν το βελονάκι; Ή οι ιστορίες του παππού από το αλβανικό μέτωπο μ’ένα κέικ λεμόνι, πολύχρωμα κολιμπρί και την απονομή των Όσκαρ; Τη Μαρίνα, την ηρωίδα του βιβλίου της Μελίνας Σιδηροπούλου «Ήλιος με μουστάκια» (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο), μιας ιστορίας ενηλικίωσης που αφηγείται με γλυκόπικρο τρόπο, στοιχεία μαγικού ρεαλισμού και γενναίες δόσεις χιούμορ τη χαρά, το δέος και τον πόνο τού να μεγαλώνεις. Σύμμαχοι στο ταξίδι της είναι ο γάτος της, η γιαγιά, οι φίλοι και βέβαια το «βλαμμένο», η μεγαλύτερη αδερφή της. Κυρίως όμως η φαντασία, που επιτρέπει στη

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

13.11.2019

Μαρίνα να δραπετεύει όταν οι περιστάσεις το απαιτούν. Το βιβλίο είναι ένα ειλικρινές κείμενο που δεν κρύβει τις δυσκολίες της παιδικής ηλικίας και δεν την εξωραΐζει μόνο και μόνο διότι έχουμε την ανάγκη για ένα καταφύγιο στη μνήμη μας. Την ίδια στιγμή όμως αναγνωρίζει πλήρως το μεγαλείο της. Οι είκοσι έξι αυτοτελείς ιστορίες του μιλούν για τα πρώτα βήματα στην αναζήτηση της ταυτότητάς μας, τις πρώτες απώλειες, τις σχέσεις, τα όνειρα και τις ανησυχίες που γεννιούνται στην εφηβεία μας και συνεχίζουν εξάλλου για πάντα· γι’αυτό το βιβλίο αφορά και τους ενήλικους αναγνώστες. Τις ιστορίες φωτίζει με τον δικό της χαρισματικό τρόπο η Πέρσα Ζαχαριά. Τη μέρα που η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Ελλάδα το 1940, η Ρεβέκκα είναι δώδεκα χρονών και μεγαλώνει στα Τρίκαλα σε μια ασυνήθιστη οικογένεια – ο μπαμπάς είναι Ισραηλίτης και η μαμά χριστιανή. Την εφηβεία της σημαδεύουν γεγονότα συνταρακτικά: διώξεις, φυλακίσεις και πράξεις αντίστασης. Συνθήματα, διαδηλώσεις, φιλίες και προδοσίες, νεανικά χτυποκάρδια, όνειρα και επώδυνοι αποχωρισμοί. Τα πρόσωπα που κινούνται γύρω της ζωντανεύουν την πιο σκληρή και συνάμα ηρωική εποχή της νεότερης ιστορίας μας, φέρνοντας στο προσκήνιο γεγονότα άγνωστα σε πολλούς. Το μυθιστόρημα της Μαρούλας Κλιάφα «Μια μπαλάντα για τη Ρεβέκκα» (εκδόσεις Πατάκη, συλλογή Κύκνοι) διατρέχει την Κατοχή, περιγράφοντας ταυτόχρονα το εσωτερικό ταξίδι της ηρωίδας προς την ενηλικίωση. «Δεν ξέρουμε αν είσαι αγόρι ή κορίτσι, αν είσαι 14 ή 18 ετών, γνωρίζουμε όμως πως έφηβοι σαν εσένα κάνουν μεγάλη προσπάθεια να ενταχθούν σε έναν κόσμο που φαντάζει ξένος γι’αυτούς. Είναι κάτι σαν τους παρατηρητές, τους εξερευνητές αυτού του κόσμου, του κόσμου των νευροτυπικών. Ελπίζουμε πως με τη βοήθεια αυτού του βιβλίου θα μπορέσεις να αντιμετωπίσεις πιο εύκολα την καθημερινότητά σου». Αυτά τα λόγια απευθύνουν οι συγγραφείς Ελένη Λούβρου και Παναγιώτα Πλησή στους έφηβους αναγνώστες που βρίσκονται στο φάσμα, μέσα από το νέο τους βιβλίο «Αυτισμός-Οι άγραφοι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς για εφήβους». Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια που το καθένα εστιάζει σε ένα διαφορετικό θέμα. Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελούν κάποιες ασκήσεις, μέσα από τις οποίες τα παιδιά θα δουν πώς μπορούν να χειριστούν διάφορες καταστάσεις. Επίσης δίνεται η επεξήγηση όλων των μεταφορικών εκφράσεων που χρησιμοποιούνται στο κείμενο. Ένα βιβλίο για τις κοινωνικές δεξιότητες στην εφηβεία ατόμων με αυτισμό που απευθύνεται στους ίδιους τους εφήβους, αλλά και σε γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς. Η Δάφνη είναι δεκαπέντε χρονών κι αν τη ρωτήσεις, θα σου πει ότι η ζωή της είναι αρκετά κουλ. Έχει αγόρι, κολλητή και δυο γονείς που είναι ακόμα ερωτευμένοι και φαίνεται να αγνοούν τα νεύρα που μπορεί να έχει μία έφηβη. Αυτό, βέβαια, δε θα ήταν και μεγάλο πρόβλημα αν δεν ξυπνούσαν ένα πρωί με τη λάθος απόφαση: να μετακομίσουν όλοι μαζί στην εξωτική Σουηδία, μια απόφαση που πήραν –λέει- για το καλό της κόρης τους. Από εκείνη τη μέρα ο κόσμος της Δάφνης έρχεται τα πάνω κάτω. Το άλλοτε ειρηνικό σπίτι μετατρέπεται σε πεδίο μάχης, οι σχέσεις της με την κολλητή της και το αγόρι της διαταράσσονται, το καράβι της ζωής της μοιάζει να βυθίζεται και ελπίδα πουθενά. Όμως, σιγά σιγά, η Δάφνη θα διαπιστώσει ότι πίσω από τη μονοδιάστατη όψη των πραγμάτων κρύβονται πολλές αποχρώσεις που θα την ξαφνιάσουν ευχάριστα κι ότι κάθε οδύσσεια μπορεί να γίνει για καλό. «Η Ωδή... σσεια μιας έφηβης» της Ευαγγελίας Θεοδωρίδου (εκδόσεις Πατάκη) είναι ένα σύγχρονο μυθιστόρημα που χτυπάει στον ρυθμό της καρδιάς κάθε εφήβου. Κλείνουμε με κάτι για εμάς τους πολυάσχολους και τρελαμένους γονείς! Έχετε ακούσει ποτέ για το Bullet Journal; Πρόκειται για ένα σύστημα οργάνωσης και διαχείρισης εργασιών, απλό και προσωποποιημένο. Εξακολουθεί να μην είναι πολύ ξεκάθαρο; Πάμε πάλι... Είναι η ιδέα μιας ατζέντας που προσαρμόζεται με μοναδικό τρόπο στο δικό μας προσωπικό πρόγραμμα! Ναι, είναι αλήθεια, αυτό που υπόσχεται είναι σπουδαίο! Στην πραγματικότητα, όμως, είναι κάτι ακόμα περισσότερο! Είναι μια ατζέντα-ημερολόγιο-σημειωματάριοεργαλείο coaching και πολλά άλλα ταυτόχρονα! Μπορεί να δείχνει τρομακτικό, αλλά δεν χρειάζεται πανικός! Είναι ένα εργαλείο απλό στη χρήση, το οποίο θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε όπως ακριβώς θέλουμε! Είτε έχουμε καλλιτεχνική φλέβα είτε όχι, το «Bullet Journal» του Ryder Carroll (εκδόσεις Πεδίο) είναι φτιαγμένο για εμάς! Τα ωραία σχέδια, όπως τα βλέπουμε στο Instagram, δεν είναι απαραίτητα, αλλά αν έχουμε κέφι και διάθεση, γιατί να τα στερηθούμε; Σκοπός αυτού του ευρετηρίου είναι να εξοικονομήσουμε χρόνο και να βρίσκουμε γρήγορα όσα χρειαζόμαστε.

60

Α-

ΓΟΝΕΙΣ

13.11.2019

-ξίες γονέων

Επιμέλεια: Μαρκέλλα Δήμου, Πελιώ Παπαδιά

Αυτόν το μήνα: 2

Διαβάσαμε το βιβλίο του Χρίστου Κυθρεώτη «Εκεί που ζούμε» (εκδόσεις Πατάκη). Ένα μυθιστόρημα για τον μικρό άθλο να είσαι ο εαυτός σου κάθε μέρα από την αρχή, για µια εποχή ανάμεσα σε πράγματα που έχουν τελειώσει και σε άλλα που δεν έχουν αρχίσει, για όλα όσα συμβαίνουν αφού πούμε όσα είχαμε να πούμε.

1

1

2 Επισκεφτήκαμε την έκθεση του Γιάννη Γκανά «Αντίτιμο» στην Eleftheria Tseliou Gallery. Το έργο του Γκανά χαρακτηρίζεται από καινοτόμες τεχνικές, που ο καλλιτέχνης εξελίσσει ενώ παράλληλα επινοεί καινούργιες, ώστε να εξυπηρετούν το έργο που σκοπεύει να κατασκευάσει.

3 Είδαμε την πρώτη φετινή παραγωγή του Μπαλέτου της ΕΛΣ «Ο Χορός με τη σκιά μου», που έφερε τον διευθυντή μπαλέτου και διακεκριμένο χορογράφο Κωνσταντίνο Ρήγο αντιμέτωπο με ένα από τα πιο μεγάλα του όνειρα: να δημιουργήσει μια παράσταση χορού πάνω στη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Τέσσερα από τα πιο εμβληματικά έργα του –Ο κύκλος του C.N.S., Ο καπετάν Μιχάλης, Το καταραμένο φίδι, Το χαμόγελο της Τζοκόντας– παρουσιάζονται σε μια ενιαία παράσταση στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού.

3

5

4 Διαβάσαμε το βιβλίο του Jonas Jonasson «Ο εκατοντάχρονος που ανέβηκε στο αερόστατο και εξαφανίστηκε» (εκδόσεις Ψυχογιός). Ο υπεραιωνόβιοςΆλαν και ο κολλητός του φέρνουν τον κόσμο άνω κάτω στη νέα τους περιπέτεια. Και αποδεικνύουν ότι διαθέτουν ακόμη τη σκανταλιάρικη διάθεση και την αστείρευτη ζωντάνια που έκαναν εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο να τους αγαπήσουν.

5 Πήραμε το brunch μας στο «Spiti mas», ένα ξεχωριστό καφέ-εστιατόριο στου Ψυρρή (Ναυάρχου Αποστόλη 10, στο ισόγειο ενός από τα κτίρια του «Live in Athens» που προσφέρει διαμερίσματα για μικρή διαμονή στην Αθήνα). Το καφέ-εστιατόριο είναι σαν σπίτι και έχει μέχρι και... κρεβάτι για να κοιμηθείς. Εκτός από την ξεχωριστή αρχιτεκτονική του, τις chill-out μουσικές του και το ζεστό περιβάλλον του, έχει μεγάλη ποικιλία σε πιάτα και χορταστικές μερίδες. Δοκιμάστε οπωσδήποτε τις πίτες της Αθηνάς και την γκρανόλα του.

4

6 Είδαμε τον βραβευμένο ηθοποιό Γιάννη Νιάρρο να αποκαλύπτει στο κοινό και την πολυτάλαντη μουσική του διάσταση, στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, σε ένα μουσικοθεατρικό one-man show, το «Life Βefore Grammy’s». Ένα πρωτότυπο stand-up comedy, όπου ο Νιάρρος αφηγείται τη σχέση του με την τέχνη, τη μουσική και τον έρωτα, χτίζοντας μιαν ανεπανάληπτη περσόνα: Έναν εκκεντρικό, ψωνισμένο, ευαίσθητο και ξεκαρδιστικό μουσικό, στην αναζήτηση της μουσικής του ταυτότητας.

7 6

7 Είδαμε τα «Παράσιτα», το απολύτως απρόβλεπτο στην πλοκή του αριστούργημα του Μπονγκ Τζουν Χο, που τιμήθηκε φέτος με το Χρυσό Φοίνικα. Ο σκηνοθέτης αφηγείται με θάρρος, διορατικότητα και διακριτική ειρωνεία την ιστορία μιας τετραμελούς φτωχής οικογένειας, που παρασιτεί εις βάρος μιας πάμπλουτης και εκκεντρικής οικογένειας. Ένα απολαυστικό μείγμα μαύρης κωμωδίας, κοινωνικού σχολιασμού, σάτιρας κι αγωνίας, η ταινία αρνείται να κατηγοριοποιηθεί σε κάποιο είδος ή ακόμα να συγκριθεί με οποιαδήποτε άλλη.

8 Διαβάσαμε την ποιητική συλλογή του Κώστα Καναβούρη «Αποθήκη καταλοίπων ηδονής» (εκδόσεις Μελάνι), που έχει στο επίκεντρό της το πάσχον σώμα, μέσα στα 43 ποιήματα με τίτλους που αφορούν νόσους, ιατρικές εξετάσεις ή διαγνώσεις.

Ήπιαμε το ποτό μας (και κάποιοι εξ ημών την τέλεια λεμονάδα του) στο «Hotel Chelsea», στο Παγκράτι, a rest stop for rare individuals, ένα στέκι για ανθρώπους κάθε γούστου και κάθε ηλικίας, με υπέροχες τζαζ μουσικές, μποέμικη ατμόσφαιρα, καλές τιμές και φανταστική ενέργεια! Χαζέψτε την υπέροχη διακόσμηση με ριχτάρια και κάδρα με ασπρόμαυρες φωτογραφίες διάσημων ενοίκων (Bob Dylan, Janis Joplin, Ethan Hawke, Charles Bukowski κ.ά.) του ομώνυμου νέοϋορκέζικου ξενοδοχείου, από το οποίο πήρε το όνομά του. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι μπορεί να περιμένετε αρκετά για να βρείτε ελεύθερο τραπέζι.

8

9

Διαβάσαμε «Το πείραμα» του συγγραφέα των best-sellers Σεμπάστιαν Φίτζεκ (εκδόσεις Διόπτρα), ένα ψυχολογικό θρίλερ με πολύπλοκους γρίφους και μια μεγάλη ανατροπή, που σε κρατάει σε αγωνία και εγρήγορση μέχρι την τελευταία του σελίδα. Λίγο, δε, πριν από αυτή, το βιβλίο κρύβει και μια ιδιαίτερη έκπληξη, που μας κάνει συμμέτοχους στο πείραμα.

10

11 Είδαμε το «Ανδρόγυνο» στο VAULT Theatre Plus (Μελενίκου 26, Βοτανικός), μία στερεοτυπική φάρσα της Βίκυς Αδάμου και της Χριστίνας Σαμπανίκου, που συνδυάζει stand up, αυτοσχεδιασμό παντομίμα και σωματικό θέατρο. Η συνάντηση πολλών και διαφορετικών θεατρικών τεχνικών δημιουργεί μία παράσταση που ποτέ δεν είναι ίδια, αλλά κάθε φορα εξελίσσεται και μεταμορφώνεται ανάλογα με την επίδραση των θεατών.

9

11

10

13.11.2019

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ ΜΟΥΡΟΥΝΈΛΑΙΟ ΜÖLLER’S: ΘΗΣΑΥΡΌΣ ΥΓΕΊΑΣ ΓΙΑ ΜΙΚΡΟΎΣ ΚΑΙ ΜΕΓΆΛΟΥΣ

Το εξαιρετικής ποιότητας, παραδοσιακό μουρουνέλαιο MÖLLER’S (από το 1854!) είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για μικρούς και μεγάλους. Προσφέρεται σε 3 γεύσεις (φυσική, λεμόνι, φρούτα), αλλά και σε εύκολα καταπινόμενες κάψουλες. Για τα παιδιά εκείνα που δυσκολεύονται να πιουν το μουρουνέλαιό τους, η καλύτερη εναλλακτική λύση είναι τα ζελεδάκιαψαράκια MÖLLER’S με ιχθυέλαιο πλούσιο σε φυσικά ωμέγα-3 και φυσική βιταμίνη D. Ακόμη και τα πιο δύσκολα παιδιά θα λατρέψουν τα ζελεδάκια-ψαράκια MÖLLER’S με γεύση πορτοκάλι-λεμόνι ή φράουλα. Αpollonian Nutrition, 16χλμ. Λεωφ. Σπάτων, Αθήνα, τηλ. 210-8100008, www.apolloniannutrition.gr

ΣΕΙΡΆ ΠΑΙΔΙΚΉΣ ΠΕΡΙΠΟΊΗΣΗΣ SENSITIVE KIDS ΑΠΌ ΤΗ FREZYDERM

ΑΠΟΛΑΎΣΤΕ ΤΟ ΒΡΑΒΕΥΜΈΝΟ ΣΤΡΑΓΓΙΣΤΌ ΒΙΟΛΟΓΙΚΌ ΚΑΤΣΙΚΊΣΙΟ ΓΙΑΟΎΡΤΙ «ΒΕΛΟΎΔΟ»!

Το ελληνικό βιολογικό στραγγιστό κατσικίσιο γιαούρτι «Βελούδο» διακρίθηκε στον κορυφαίο διαγωνισμό Great Taste, που θεωρείται ως τα «Όσκαρ» των τροφίμων, ανάμεσα σε 12.634 προϊόντα σε όλο τον κόσμο! Αυτό μέσα από μια πολύμηνη διαδικασία αξιολόγησης, όπου επιλεγμένοι κριτές από τον κλάδο της εστίασης και του εμπορίου δοκιμάζουν με κλειστά μάτια τα προϊόντα για να ξεχωρίσουν την αληθινά τέλεια γεύση. Αυτή η βελούδινη πλούσια γεύση, αποτέλεσμα του αρωματικού, αγνού βιολογικού γάλακτος που κρύβει μέσα του την εύφορη γη όπου εκτρέφονται τα κατσίκια μας, καθώς και της παραδοσιακής παρασκευής του σε τσαντίλες, χάρισε στο «Βελούδο» την κορυφαία διάκριση Great Taste. Δε μένει παρά να το αναζητήσετε και να το απολαύσετε! www.veloudodairy.gr, Facebook & Instagram @ veloudodairy

Η σειρά προϊόντων Sensitive Kids της FREZYDERM είναι εξειδικευμένη σειρά περιποίησης της φυσιολογικής καθώς και της ευαίσθητης, μη ανεκτικής παιδικής επιδερμίδας. Η σύνθεση των προϊόντων είναι εμπλουτισμένη με Πρωτεΐνες από Βαμβάκι, Πολύτιμα Φυτικά Εκχυλίσματα και Πρεβιοτικά. Είναι υποαλλεργικά διότι η σύνθεσή τους είναι απαλλαγμένη από συνθετικά συστατικά που δυνητικά προκαλούν αλλεργίες στην ευαίσθητη παιδική επιδερμίδα. Είναι, επίσης, δερματολογικά και οφθαλμολογικά ελεγμένα, χωρίς χρώμα, αλλεργιογόνα αρώματα, γλουτένη, SLES, PEG, σιλικόνες, σαπωνόμαζα, θειούχα, αλκοόλες. Η σειρά αποτελείται από τα σαμπουάν Sensitive Kids Shampoo Boy & Sensitive Kids Shampoo Girl, το gel μαλλιών Sensitive Kids Hair Styling Gel για αγόρια, την αρωματική λοσιόν Sensitive Kids Magic Spray για ευκολοχτένιστα μαλλάκια, το ενυδατικό αφρόλουτρο Sensitive Kids Shower Bath και το ενυδατικό γαλάκτωμα Sensitive Kids Face & Body Milk για όλη την οικογένεια, καθώς και το Sensitive Kids Intim Girl Foam, αφρό καθαρισμού της ευαίσθητης περιοχής των κοριτσιών.

Η ΙΚΕΑ ΦΈΡΝΕΙ ΤΗ ΓΙΟΡΤΙΝΉ XΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΆΤΙΚΗ ΑΤΜΌΣΦΑΙΡΑ ΣΤΟ ΣΠΊΤΙ ΣΑΣ!

H IKEA καλωσορίζει την εορταστική περίοδο φέρνοντας τις πιο όμορφες προτάσεις για να γίνουν τα φετινά Χριστούγεννα ακόμη πιο λαμπερά! Τα χριστουγεννιάτικα προϊόντα της έχουν όσα χρειάζεστε για να κάνετε τη ατμόσφαιρα του σπιτιού σας ζεστή και μαγική, με μια εορταστική παλέτα από ουδέτερα, αλλά και έντονα κόκκινα και μπλε χρώματα. Οι χριστουγεννιάτικες διακοσμητικές μπάλες VINTERFEST και τα διακοσμητικά της σειράς θα δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα μαγείας στο χώρο σας, ενώ τα επιτραπέζια στολίδια STRALA και VINTERFEST με διακοσμητικό φωτισμό LED θα κάνουν κάθε γωνιά του σπιτιού σας ξεχωριστή. Για το τραπέζι των γιορτών, η σειρά VINTERFEST περιλαμβάνει τα κατάλληλα είδη σερβιρίσματος, πιάτα, πιατέλες, βάσεις σερβιρίσματος και μπολ με διακριτικές γραμμές αλλά και γιορτινά σχέδια. Το τραπεζομάντηλο της σειράς από 100% βιώσιμο βαμβάκι και οι χαρτοπετσέτες σε όμοια σχέδια θα ταιριάξουν απόλυτα με τα σκεύη σας και θα απογειώσουν το τελικό αποτέλεσμα. Η σειρά περιλαμβάνει ακόμα χριστουγεννιάτικα είδη κουζίνας, όπως θήκες για κεκάκια, φόρμες για σοκολατάκια και κουπ-πατ για μπισκότα, αλλά και ποδιές και καπέλα για τους μικρούς ζαχαροπλάστες. Εναλλακτικά, η ΙΚΕΑ προσφέρει έτοιμα gingerbread μπισκότα, σοκολάτες και γλυκίσματα, με αποκορύφωμα το μπισκοτόσπιτο VINTERSAGA που θα συναρμολογήσετε μαζί με τα παιδιά σας. Ο φωτισμός είναι ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι του παζλ στη διακόσμηση. Η χριστουγεννιάτικη σειρά STRALA δημιουργεί μια λαμπερή και ζεστή ατμόσφαιρα σε όλο το σπίτι. Επιλέξτε ανάμεσα στις γιρλάντες και στα καπέλα φωτιστικών σε σχήμα αστεριού, αλλά και στα κηροπήγια με φωτισμό LED, που λειτουργούν με μπαταρία και χρονοδιακόπτη για μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας. Ανακαλύψτε τα νέα Χριστουγεννιάτικα προϊόντα στα καταστήματα ΙΚΕΑ και στο IKEA.gr και προσθέστε λίγη ακόμα μαγεία στα φετινά σας Χριστούγεννα!

5Η ΕΒΔΟΜΆΔΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΎ ΜΎΛΟΙ ΛΟΎΛΗ

COLORE COLORI: ΧΑΛΙΆ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΈΝΑ ΧΩΡΊΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΌΝΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΈΣ ΟΥΣΊΕΣ!

Τα χαλιά Colore Colori είναι εδώ και κάνουν τη διαφορά! Με μοντέρνα σχέδια, απίστευτα παστέλ χρώματα και σε όποια διάσταση εσείς θέλετε! Από το 1978 μέχρι σήμερα, αναλαμβάνουν τη φροντίδα στις ανάγκες σας. Τα χαλιά Colore Colori περνούν από εξονυχιστικούς εργαστηριακούς ελέγχους, σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ. Εγκρίνονται και πιστοποιούνται ως αντιαλλεργικά-αντιβακτηριδιακά «ασφαλή για την υγεία και το περιβάλλον διαβίωσης», από τους Ανώτερους φορείς πιστοποίησης. Επιπλέον, είναι η μόνη συλλογή στην Ευρώπη που μπορεί και σας παρέχει γραπτή εγγύηση επισκευής εφ’ όρου ζωής και 2ετή εγγύηση αντικατάστασης, υποστηρίζοντας την φήμη τους για υψηλές προδιαγραφές και σεβασμό στον πελάτη. www.colorecolori.gr

Η εταιρεία Μύλοι Λούλη, στο πλαίσιο των δράσεων Εταιρικής Υπευθυνότητας, πραγματοποίησε για 5η συνεχόμενη χρονιά την Εβδομάδα Εθελοντισμού, αποδεικνύοντας έμπρακτα την προσήλωσή της στις αξίες, στο όραμα και στον σεβασμό της στονΆνθρωπο, στο Περιβάλλον και στην Κοινωνία. Από τις 29 Σεπτεμβρίου έως 3 Οκτωβρίου 2019, η εταιρεία πραγματοποίησε ανθρωπιστικές και περιβαλλοντικές δράσεις στον Δήμο Κερατσινίου-Δραπετσώνας και στον Δήμο Αλμυρού. Οι εργαζόμενοι της Μύλοι Λούλη ως εθελοντές ένωσαν τις δυνάμεις τους με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και αλληλεγγύης, προσφέροντας για μια ακόμη χρονιά απλόχερα το χρόνο και την αφοσίωση τους μέσα από τις ακόλουθες δράσεις: • Εθελοντική δράση στη Σχολή Αρτοποιίας και στο Μουσείο Λούλη για τους συμμετέχοντες του εκπαιδευτικού προγράμματος για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, που οργανώθηκε από το Δίκτυο CSR Hellas • Αιμοδοσία Κερατσινίου • Περιβαλλοντική δράση στο Δήμο Κερατσινίου με καλλωπισμό της οδού Κανάρη και φύτεμα 78 δενδρυλλίων • Αιμοδοσία Σούρπης • Περιβαλλοντική δράση στην παιδική χαρά της Αμαλιάλοπης Μαγνησίας με καλλωπισμό προαύλιου χώρου, βάψιμο οργάνων παιδικής χαράς και περιμετρικών κάγκελων Οι εθελοντές εργαζόμενοι ανήλθαν στους 90, ενώ συλλέχτηκαν 45 φιάλες αίμα.

H Μύλοι Λούλη, με παράδοση 7 γενιών, αποδεικνύει στην πράξη τον σεβασμό της προς την κοινωνία και το περιβάλλον, υλοποιώντας πρωτοβουλίες με ουσιαστικά αποτελέσματα. Η «Εβδομάδα Εθελοντισμού», ο ετήσιος θεσμός που αγκαλιάζουν οι άνθρωποι της Μύλοι Λούλη, επιβεβαιώνει το όραμα συνεισφοράς της εταιρείας με ανιδιοτελείς πράξεις που πολλαπλασιάζουν το καλό, για το σήμερα και τις επόμενες γενιές.

BABYLINO SENSITIVE: ΚΟΡΥΦΑΊΟ BΡΑΒΕΊΟ AΣΦΆΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΌΝΤΟΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ

Σε ειδική τελετή απονομής που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, η Επίτροπος αρμόδια για τη Δικαιοσύνη, τους Καταναλωτές και την Ισότητα των Φύλων, κυρία Věra Jourová, βράβευσε τις επιχειρήσεις που προσπαθούν να προσφέρουν τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια μέσα από τον σχεδιασμό των προϊόντων τους και τις αυστηρές διαδικασίες παραγωγής και ποιοτικού ελέγχου, επενδύοντας στην ποιότητα και στην ασφάλεια πέραν του τι ορίζει η νομοθεσία, με στόχο τη μέγιστη προστασία του βρέφους και του παιδιού. Η κορυφαία αυτή διάκριση αντανακλά την ύψιστη και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα της 100% ελληνικής εταιρείας ΜΕΓΑ να παράγει ένα απόλυτα ασφαλές βρεφικό προϊόν: τα Babylino Sensitive. Ένα προϊόν που κατάφερε να διακριθεί για το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ασφάλειας που προσφέρει προς το βρεφικό δέρμα, έπειτα από αυστηρή αξιολόγηση από ειδική κριτική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στη φροντίδα του μωρού, εξάλλου, δεν χωράει κανένας συμβιβασμός. Η Babylino Sensitive το γνωρίζει αυτό καλά, εδώ και χρόνια. Γι’αυτό, προσφέρει ολοκληρωμένη προστασία: Και άριστη απορροφητικότητα, αλλά και πιστοποιημένη φιλικότητα προς το βρεφικό δερματάκι και μάλιστα με αποδείξεις.

61

62

13.11.2019

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ

ΒΑLLOONS: ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ 129, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 396, ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 49, Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟY ΜΑΡΙΝΟΥ ΑΝΤΥΠΑ 60 – 64, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 1, ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 16 & ΓΡΙΒA, ΒΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 6, BALLOONS– CAROUSEL ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 199, BALLOONS ΩΔΕΙΟ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ: ΑΘΗΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 422, ΑΙΓΑΛΕΩ ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ 240, ΚΗΦΙΣΙΑ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 281 & ΣΟΛΩΜΟΥ, ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΟΜΗΡΟΥ 68, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 7 – 9, ΓΛΥΦΑΔΑΣ Σ. ΛΑΖΑΡΙΔΗ 1 & Ν.ΖΕΡΒΑ, ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 2, ΜΕΛΙΣΣΙΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ: ΚΟΛΩΝΑΚΙ ΚΟΥΜΠΑΡΗ 1 T.G.I FRIDAYS: KOΛΩΝΑΚΙ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΒΑΜΒΑ 2, ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43 ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: ΙΑΤΡΕΙΟ ΤΣΕΝΙΚΛΙΔΗ ΕΡΜΙΟΝΗ (ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ), ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ ΚΩΣΤΑ & ΚΥΠΡΟΥ 2 ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΚΟΝΙΚΟΣ ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 170, ΩΡΑ ΤΕΧΝΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ 46 & ΠΩΓΩΝΙΟΥ 2, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΡΑΒΑΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΤΣΙΜΠΑ 37, VOLTA FUN TOWN Λ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 276 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ "ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ" Λ.ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 354, DYSLEXIA CENTER ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 421Β, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΡΜΑΣ (ΓΙΑΤΡΟΣ) ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 53, BALLOONS ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΗΘΡΕΣ ΤΣΙΜΙΣΚΗ 13, MONTESSORY WAY OF LIFE ΚΩΝ. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 9, STEM EDUCATION ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΜΑΡΟΥΛΗ 7, ΑΙΓΑΛΕΩ: ICE N’ SCATE ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΠΑ 7 AΛΙΜΟΣ: ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ 4, ΜΠΟΡΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11, KID PLANET, ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΣ, ΚΑΛΑΜΑΚΙΟΥ 87, ΑΛΙΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: ΑΠΟ ΤΟ Α ΕΩΣ ΤΟ Ω ΜΠΟΥΣΙΟΥ 34, ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ «ΕΝ ΓΝΩΣΕΙ» ΒΟΛΑΝΑΚΗ 17 & ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΙΟΥ, ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ (ΓΡΑΦΕΙΟ) ΛΑΚΩΝΙΑΣ 16, ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΡΤΑ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 59, ΚΑΠΑΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑ 5 & ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: ΠΑΙΞΕ ΓΕΛΑΣΕ ΚΥΠΡΙΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ 14 ΒΑΡΗ-ΒΑΡΚΙΖΑ: ΦΟΥΡΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 98 & ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ, PAPERCLUB ΒΑΣ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 1, ΤΟ

ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΒΑΡΗΣ ΚΥΡΓΙΩΝ 15, ΒΟΥΛΑ: ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ ΘΑΣΟΥ 1 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ: ΑΓΡΙΟΚΥΚΝΟΙ ΓΡΑΜΜΟΥ 14, PLAYGYM, ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ 18 ΒΥΡΩΝΑΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΜΠΟΥΡΑ ΧΡΥΣΑΝΘΗ Ν. ΕΛΒΕΤΙΑΣ 31, ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΣΓΟΥΡΩΣ ΦΟΡΜΙΩΝΟΣ 137, ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΧΟΡΟΥ ΝΤΑΝΚΑΝ ΧΡΥΣΑΦΗΣ 34 ΓΑΛΑΤΣΙ: ΣΤΑΣΙΝΑΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ 139 & ΒΕΪΚΟΥ 1 ΓΛΥΦΑΔΑ: MY PLAYCE ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 32, ΡΟΖΥ ΚΥΘΝΟΥ 22 & ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 6, ART & HOBBY ΛΑΖΑΡΑΚΗ 10, BABY BEAUTY ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 24-26, FRIDAYS ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43, ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ (ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ) ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 55, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΚΡΕΚΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 94, BALUX CAFE (ΑΣΤΕΡΑΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ) ΑΣΤΕΡΙΑ ΓΛΥΦΑΔΑΣ, LAPIN MAGIC LAND ΛΕΩΦ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 97, OLIVER FAMILY HOUSE (ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ PLAZA) Λ.ΔΗΜ. ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 37 ΔΑΦΝΗ: 3ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΑΦΝΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 74, ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΔΑΦΝΗΣ ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ 146 ΕΛΛΗΝΙΚΟ: SPORTY'S INTERNATIONAL SCHOOL ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ Λ. ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ 16 ΖΩΓΡΑΦΟΥ: KENTΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ LINGUALAND ΓΑΛΗΝΗΣ 34 ΙΛΙΟΝ: Β. & Π. ΚΩΤΟΥΛΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 43 ΙΛΙΣΙΑ: ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΠΑΠΑΒΑΛΣΑΜΗ ΚΡΑΤΕΡΟΥ 36, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ -ΚΡΕΚΑ Η. ΠΟΤΑΜΙΟΥ 2, ΔΑΜΑΛΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΛΕΩΦ. ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 ΚΑΤΩ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ: "ΕΛΑ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΜΕ", ΚΥΡΙΑΔΩΝ 7 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΣΙΒΡΙΣΣΑΡΙΟΥ 6, ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 144, ΩΡΑ ΓΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΘΝ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ 1, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, 2ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑ: ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΟΥΝΤΖΗ ΔΟΪΡΑΝΗΣ 8-10, ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ (ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ) ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΟΥΣ & ΣΑΧΤΟΥΡΗ, SERPE COFFEE ΔΟΪΡΑΝΗΣ 190 ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΕΣΠΕΡΙΔΩΝ 102, ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑ: ATHENS COMIC LIBRARY, ΚΑΡΑЇΣΚΑΚΗ 28, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΔΙΟΠΤΡΑ BOOKS & LIFE, ΣΟΛΩΝΟΣ 93-95, EVEREST ΠΕΙΡΑΙΩΣ 141, ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΜΑΛΕΙΑΣ 2-4, ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΦΩΚΙΑΝΟΥ ΒΑΣ.ΟΛΓΑΣ 1, ΙΑΝΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 24, ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΚΟΔΡΟΥ 9, ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΕΡΕΧΘΕΙΟΥ 22, ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΡΑΤΖΑ 7 & ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΣΟΥ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ 16, ΑΤΤΕΝΙUM ΩΔΕΙΟ ΑΔΡΙΑΝΟΥ 3, ΣΟΚΟΛΑΤΑ 56 ΕΡΜΟΥ 56, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 94, ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΛΙΒΑΝΗ ΣΟΛΩΝΟΣ 98, ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 59-61, ΘΕΑΤΡΟ 104 ΕΥΜΟΛΠΙΔΩΝ 41, ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 100, ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΜΟaΥΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 12, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 65, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 118, ΘΗΣΕΙΟ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥΡΝΑΒΙΤΟΥ 7, ART & HOBBY ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ 31, BIOS ΠΕΙΡΑΙΩΣ 84, ΑΓΚΥΡΑ (ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΘΕΑΤΡΟ ΑΒΑΤΟΝ ΕΥΠΑΤΡΙΔΩΝ 3, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΝΗΣ (ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 52, ΡΟΙΝΙΩΤΗ ΣΤΑΜΑΤΙΑ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 96, ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΙΑΝΤΖΟΓΛΟΥ (ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ – ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΠΑΣΤΕΡ 11, ΘΕΑΤΡΟ ΚΙΒΩΤΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 115, ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΠΠΑ ΚΥΨΕΛΗΣ 2, ΤΣΙΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΚΥΨΕΛΗΣ 80, FOKA NEGRA Cafe-Bistrot ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ 32, ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ ΠΡΑΣΣΕΙΝ ΑΛΟΓΑ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 60 ΚΟΛΩΝΑΚΙ: EΡΓΑΣΤΗΡΙ ΘΕΑΤΡΟΥ ΠΟΡΤΑ-ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΛΙΝΑΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 54, ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 5, ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΔΟΥΚΑ 4, ΜΑΡΙΑ ΔΑΜΟΛΗ(ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΟΣ) ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ 25, IFA ΣΙΝΑ 31, CAKE ΗΡΟΔΟΤΟΥ 15, ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ – ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ & ΚΟΚΚΑΛΗ, YOLENISΣΟΛΩΝΟΣ 9, ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΑΜΤΣΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΔΕΙΝΟΚΡΑΤΟΥΣ 11 ΚΟΥΚΑΚΙ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΓΓΕΛΗ, (ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ) ΔΡΑΚΟΥ 3-5, ΒΑΣΩ ΠΑΠΑΊΩΑΝΝΟΥ (ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ) ΔΡΑΚΟΥ 3, ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 70, ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ: ΠΑΛΑΤΑΚΙ ΣΥΡΟΥ 48, ΠΛΑΣΤΕΛΙΝΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΑΡΚΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ 3 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ ΜΥΣΤΡΑ 51 ΚΗΦΙΣΙΑ: PLAYMOBIL FUN PARK ΑΜΑΛΙΑΔΟΣ 4 & ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, LITTLES ΕΛΑΙΩΝ 23, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΕΥΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΚΥΡΙΑΖΗ 6-8, ΜΟΥΣΕΙΟ ΟΤΕ ΠΡΩΤΕΟΣ 25, LAPIN MAGIC LAND 17Ο ΧΛΜ ΕΘΝ. ΟΔΟΥ ΑΘΗΝΩΝ-ΛΑΜΙΑΣ MAΡΟΥΣΙ: PASTIS EMΠΟΡΙΚΟ «GOLDEN HALL», EVITA ΑΓ. ΦΙΛΟΘΕΗΣ 1 & ΠΑΡΝΗΘΟΣ, ΜΙΚΥ ΔΩΡΙΕΩΝ 17

(ΕΝΑΝΤΙ ΟΛΥΜΠ. ΣΤΑΔΙΟΥ), ΙΑΝΟΣ GOLDEN HALL ΜΑΡΟΥΣΙ, MAIK ARTISTIC TEAM(KOMMΩΤΗΡΙΟ)«ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ AVENUE» ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-47, VOLTA FUN TOWN «ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ AVENUE» Λ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-45, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΟΥΚΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 151,ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ "ΟΝ ΤΗΕ CANVAS" ΑΡΕΩΣ ΚΑΙ ΚΡΟΝΟΥ 1,ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΟΥΚΑΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 151 ΜΕΛΙΣΣΙΑ: BABY BEAUTY, Λ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 3, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΚΟΛΤΣΙΟΥ(ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣΑΝΑΠΤΥΞΙΟΛΟΓΟΣ), Λ.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 71 ΜΟΣΧΑΤΟ: JUNIORS ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 84 Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟ: ΜΑGENTA ARTY WORKSHOP ΑΓ.ΤΡΙΑΔΟΣ 8 Ν. ΚΟΣΜΟΣ: KENTΡO ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΖΙΑΝΙΚΑ ΑΓΛΑΟΝΙΚΗΣ 9, LINA DANCE STUDIO ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΤΙΜΟΞΕΝΟΥΣ 17, Ν. ΣΜΥΡΝΗ: ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΕΥΡΩΓΝΩΣΗ, ΠΛ.ΗΡΩΩΝ ΚΥΠΡΟΥ & ΜΑΔΥΤΟΥ 32, MARK & ALICE ΚΟΡΑΗ 31, ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ 2ας ΜΑΙΟΥ 3, ΚΕNTΡΑ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ SO EASY ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ 1, ΓΥΑΛΙΝΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΕΩΦ. ΣΥΓΓΡΟΥ 143, CAKE 22 2(ΟΣ) ΜΑΪΟΥ, ΧΗΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ: GYMBOREE PLAY & SING (ΔΗΜ.ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102, DANCING SCISSORS (ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΟ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102 Ν. ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ: ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ "ΧΑΡΤΙΝΟ ΚΑΡΑΒΙ", ΠΙΝΔΟΥ 39 ΝΙΚΑΙΑ: ΡΙΖΑΚΗ ΣΟΦΙΑ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) Κ. ΓΙΕΜΕΛΟΥ 323, ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ 7Ης ΜΑΡΤΙΟΥ 57, "ΕΛΑ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΜΕ", ΠΕΤΡΟΥ ΡΑΛΛΗ 232 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ "ΓΑΤΟΣ ΜΑΟΥΡΙΤΣΙΟ" ΕΥΦΡΟΝΙΟΥ 10-12, BABY HAIR ART GK. ΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 25, STEP BY STEP ΠΛΩΤΙΝΟΥ 5, FACE STRANE ΛΕΩΦ. ΒΑΣ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 5-7, ΘΕΑΤΡΟ SCROW ΑΡΧΕΛΑΟΥ 5, ΛΕΞΙΚΟΠΩΛΕΙΟ ΣΤΑΣΙΝΟΥ 13, ΠΛΕΙΑΔΕΣΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 62 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ: ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ, ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ, ΑΟΠΦ ΦΑΛΗΡΟΥ (ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟ Π.ΦΑΛΗΡΟΥ) Δ.Α.Κ ΠΑΛΑΙΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ, VOLTA FUN TOWN ΜΑΡΙΝΑ ΦΛΟΙΣΒΟΥ, BOOKTAILS ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ 47 & ΑΓΙΟΥΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 58 ΠΑΠΑΓΟΥ: VERDE ΑΛΣΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ, ΣΤΡ. ΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΥ & ΠΕΝΤΕΛΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΛΙΛΗ ΜΕΛΑ (ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 5, ΜΑΓΕΜΕΝΗ ΠΥΞΙΔΑ ΑΛΚΙΒΙΑΔΟΥ 165, ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΕΧΝΗ ΚΑΡΑΤΖΑ 22, ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΡΑΟΛΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 43 & ΚΑΡΑÏΣΚΟΥ,

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΡΩΜΑ ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 46-48, MINI SPORT SCLUB ΣΩΤΗΡΟΣ 39 & ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ 159, WONDERLAND ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΣ, ΑΚΤΗ ΔΗΛΑΒΕΡΗ 5 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: MIND THE GAP ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΒΕΑΚΗ 29, ΑRT & HOBBY ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 65 ΠΕΥΚΗ: WONDERLAND ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 3 ΣΕΠΟΛΙΑ: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΔΟΥ 181, KΟΣΜΟΪΑΤΡΙΚΗ ΑΜΦΙΑΡΟΥ 165 ΣΠΑΤΑ: EMΠΟΡΙΚΟ ΠΑΡΚΟ «SMARTPARK» ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ, SMART PLAYLAND ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ ΤΑΥΡΟΣ: ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗKAKOYIANNIS FOUNDATION ΠΕΙΡΑΙΩΣ 206, EMΠΟΡΙΚΟ «ΑΤΗΕΝSHEART» ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, VOLTA FUN TOWN ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 254, ΦΙΛΟΘΕΗ: ΠΑΛΙΑ ΑΓΟΡΑ ΚΕΧΑΓΙΑ 26, ΝΗΠΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 1 & ΒΑΣ. ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ XAÏΔΑΡΙ: PROSKALO ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ 31, BALLOONS-COCO LIGO ΧΙΟΥ 16 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ KATΣΟΥΛΙΕΡΗ 4, Ι LOVEDYSLEXIA ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 107 & ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ, ΚΑΦΕ ΜΠΑΡ «ΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΑΝΔΡ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 9, ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΕΣ ΜΕΡΕΣ (DANCEVACUUM), ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ 42, ΤΡΙΚΥΚΛΟ ΛΕΩΦ.ΠΕΝΤΕΛΗΣ 104, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΗ-ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ ΔΑΝΑΙΔΩΝ 2- ΠΛ.ΦΛΥΑΣ, ΚΕΝΤΡΟ ΝΟΗΣΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 54, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ ΟΛΥΜΠΟΥ 25,OPTOMETRIA ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ 44 & ΔΑΙΔΑΛΟΥ, ΗΑPPY HIPPIE ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ 18 ΧΟΛΑΡΓΟΣ: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΑΕΤΙΔΕΩΝ 15, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ, 2οςΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ ΨΥΧΙΚΟ: FROG AND THE CROWN OΜΗΡΟΥ 14, ΧΑΡΤΟΠΟΛΙΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 1 & ΛΕΩΦ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ, GYMBOREE PLAY & MUSIC ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 198(1ος ΟΡΟΦΟΣ), SAFE BEBE ΔΗΜ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 13Α, ART & HOBBY ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 4

Γίνετε συνδρομητές στο Taλκ. Πληροφορίες στο www.talcmag.gr

ΜΙΑ ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΒΙΒΛΟΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΎ 21ου ΑΙΏΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΨΎΧΟΛΟΓΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΎΜΒΟΎΛΟ

HEDVIG MONTGOMERY

ΔΙΕΘΝΕΣ ΜΠΕΣΤ ΣΕΛΕ Ρ ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΤ ΣΕ 23 ΓΛΩΣΣ ΑΙ ΕΣ

Επτά βήματα για να αναπτύξετε έναν υγιή και δυνατό δεσμό με το παιδί σας που θα κρατήσει για πάντα

Τα βιβλία της ζωής μας

Ένας κατατοπιστικός χάρτης για τα πρώτα ορόσημα της ζωής του παιδιού σας