256
5.
Τα Ηθικά Νικομάχεια και τα Πολιτικά του Αριστοτέλη
Παιδεία και κράτος Ο Αριστοτέλης συσχετίtει κατηγΟQηματικά την παιδεία με το κρά1Qς: τα θέματα της παιδείας και η φροντίδα γι' αυτή πρέπει να ανή
κουν στην αρμοδιότητα του κράτους (να έχουν δημόσιο χαρακτή ρα) και να ρυθμίζονται με νόμους γι' αυτό δεν μπορεί ο καθένας να μορφώνει τα παιδιά του όπως θέλει. "Αφού κανείς πολίτης δεν πρέπει να πιστεύει ότι ανήκει στον εαυτό του, αλλά, αντίθετα, ότι όλοι οι πολίτες ανήκουν στην πόλη", θα πρέπει η φροντίδα για το κάθε μέλος της πόλης να είναι κοινή και συνταιριασμένη με τη φροντίδα για το σύνολο.
Στο μεταφρασμένο κείμενο (στο πρώτο ερμηνευτικό σχόλιο) υ πάρχει μία φράση του Αριστοτέλη, η οποία όμως περικόπτεται από τους συγγραφείς του σχολικού βιβλίου στη θέση των αποσι ωπητικών· η φράση είναι αυτή: "οι νέοι πρέπει να παίρνουν μόρ
φωση ταιριαστή με το πολίτευμα της πόλης τους ... ". Η άποψη λοιπόν του Αριστοτέλη είναι ότι το περιεχόμενο της παιδείας πρέπει να είναι ανάλογο με το είδος του πολιτεύματος, για το συμφέρον του συγκεκριμένου πολιτεύματος, για να διατηρείται
το πνεύμα (το ηθος) του κάθε πολιτεύματος (δεί γαρ προς έκά στην πολιτείαν παιδεύεσθαι, το γαρ ηθος της πολιτείας έκάστης το οΙκείον και φυλάττειν ειωθε την πολιτείαν και καθίστησιν εξ
άρχης, οίον το μεν δημοκρατικον δημοκρατίαν, το δ' όλι γαρχι κον όλιγαρχίαν). Με άλλα λόγια, στα δημοκρατικά πολιτεύματα η παιδεία πρέπει να είναι δημοκρατική, στα ολιγαρχικά ολιγαρ
χική κ.ο.κ. (γίνεται τώρα άμεσος συσχετισμός όχι παιδείας και κράτους αλλά παιδείας και πολιτεύματος). Αυτή όμως η σχετι κοκρατική θέση στη συνέχεια διαφοροποιείται, όταν διατυπώνε ται η άποψη ότι σε ένα κράτος η παιδεία πρέπει να είναι μία και η ίδια για όλους, ότι όλοι οι νέοι ενός κράτους πρέπει να διδά
σκονται τα ίδια (μίαν και την αύτην άναγκαίον ε{ναι
- κοινην
ποιητέον). Με την τελευταία αυτή θέση του Αριστοτέλη και με τον αποκλεισμό της ιδιωτικής πρωτοβουλίας η παιδεία αποκτά
made by Absens
ενιαίο χαρακτήρα.