Programmaboekje De Gezichten van Margraten 2018 / Program Booklet The Faces of Margraten 2018

–D

E GEZI

CH

AR

R AT

EN –

JA

Nieuw: audioverhalen p. 10

Programma / program

Ontmoet James F. Fallon en meer dan 5.800 andere soldaten tijdens De Gezichten van Margraten 1

N VA N MA

RG

ET

TE

VA N V E R Z

2-6 mei 2018 Amerikaanse Begraafplaats Margraten

NL

Voorwoord 3 Programma 5 Over het project 6 Stemmen van Margraten 10 Jaar van Verzet 14 Over de begraafplaats 22 Meer weten 25 ENG

Preface 28 Program 30 About the project 31 Voices of Margraten 35 About the cemetery 37 Learn more 40 Met dank aan / thanks to 42

degezichtenvanmargraten.nl 2

Voorwoord

begraafplaats een vader en zoon tegen die met elkaar praatten over wie zij op de foto zagen. En wat dat dan precies betekende, oorlog en vrijheid. Het laat zien dat de foto’s ook tot bijzondere gesprekken leiden.

Kunt u zich nog de eerste keer herinneren dat u de trappen naast de toren omhoog nam? En dan met name het moment dat u voor het eerst al die kruizen ziet? Het is een kippenvelmoment. De massaliteit van de oorlog wordt in één opslag duidelijk.

Vooral als u bedenkt dat elk kruis een persoon vertegenwoordigd. Meer dan 8.000 in totaal.

Hoewel men vaak het spreekwoord aanhaalt dat een foto meer zegt dan duizend woorden, vertelt deze niet het gehele verhaal. Aan de hand van vier indrukwekkend verhalen ‘Stemmen van Margraten’ kunt u dit jaar enkele van de hier begraven en herdachte personen beter leren kennen. Neem bijvoorbeeld Wilma Vinsant, één van de vier vrouwen die hier begraven is. Of Lawrence Block, die een moeilijke jeugd kende. Zij zullen vertellen over hun leven en de keuzes waar zij toentertijd voor stonden. De audioverhalen zijn mogelijk gemaakt door Lubert Priems, Jacqueline Kerkhof en hun team.

Persoonlijk kreeg ik ook kippenvel toen ik in 2015 voor het eerst een foto zag staan bij het graf van Lawrence F. Shea, de 21-jarige soldaat uit Brooklyn, New York wiens graf ik adopteerde. Dit was enerzijds een gevoel van trots dat het ons als team gelukt was om al die foto’s te verzamelen en plaatsen. Achter de schermen werken immers vele vrijwilligers een ontelbaar aantal uren aan het vinden van foto’s. Daar ben ik ze dankbaar voor. Anderzijds is het simpelweg ook de kracht van de foto’s, beseffende dat hier veelal jonge mensen zijn begraven. Door de foto’s ontmoeten we de persoon achter de naam en, in de woorden van enkele bezoekers, komen de soldaten tot op zekere hoogte weer tot leven.

Aandacht voor keuzes die mensen maakten tijdens de oorlog is er volop in het landelijke Jaar van Verzet, waar ook wij aandacht aan besteden. Wat bracht iemand ertoe om zich te verzetten tot onrecht? Welke gevolgen kon die keuze hebben? Het zijn vragen om over na te denken tijdens uw bezoek. Hopelijk inspireren de verhalen u om zich in te zetten voor een betere wereld, net zoals het verhaal van de jonge Lawrence dat bij mij deed.

Behalve een ontmoeting met het verleden, is het eerbetoon tevens een krachtige boodschap voor de toekomst.

Dat leverde de afgelopen jaren ook enkele kippenvelmomenten op. Zo kwam ik zelf tijdens een wandeling over de

Sebastiaan Vonk Voorzitter

3

Op deze begraafplaats, de Netherlands American Cemetery and Memorial, herdenken we 10.022 Amerikanen die hun leven gaven voor vrijheid.

Dat deden ze niet alleen voor hun landgenoten maar bovenal voor mensen van alle landen die in democratie en individuele rechten voor de mens geloven, maar die hun vrijheid in de oorlog waren kwijtgeraakt.

“Each for his own memorial earned praise that will never die and with it the grandest of all sepulchers. Not that in which his mortal bones are laid, but a home in the minds of men.�

Hoe indrukwekkend deze begraafplaats ook is, uiteindelijk is het in onze eigen gedachten waar we deze mannen en vrouwen daadwerkelijk herdenken. Door gezichten te koppelen aan de namen die op de kruizen staan, zien bezoekers meer dan slechts een wit marmeren kruis. Het laat op een indringende persoonlijke manier zien wie deze mensen waren en welke offers ze voor ons gebracht hebben. De Gezichten van Margraten draagt bij aan het creĂŤren van het mooiste monument dat onze helden kunnen krijgen; zij zullen voor altijd voortleven in onze gedachten.

De begraafplaats is een indrukwekkende plek. Een fontein aan het eind van een reflecterende vijver is het middelpunt van de Court of Honor. De witte toren torent hoog boven de begraafplaats uit, de aandacht richtend op waar onze gesneuvelde helden zijn begraven.

Rododendrons met wonderschone bloemen flankeren de zestien strak gemaaide vakken met in totaal 8.301 grafstenen van hoogstaand marmer, die de plekken markeren waar de personen die we hier herdenken begraven liggen.

Keith Stadler Beheerder

Maar is dit voldoende om de herinnering aan deze mensen levend te houden?

Achter het bronzen beeld van de treurende vrouw staan woorden op de toren die deze vraag beantwoorden.

Ze herinneren ons eraan aan wat we moeten doen om ervoor te zorgen dat de jonge mannen en vrouwen het verdiende respect krijgen voor de offers die zij brachten. Offers voor de vrijheden waarin wij vandaag nog steeds leven.

Sebastiaan Vonk

4

Keith Stadler

Programma 2–6 mei

Van 2 tot en met 6 mei kunt u elke dag van 9.00-17.00 uur de meer dan 5.800 foto’s van onze bevrijders bij de graven en de Muren der Vermisten bekijken. Als de begraafplaats geopend is zullen er altijd vrijwilligers aanwezig zijn die de vragen die u heeft over de begraafplaats en het eerbetoon kunnen beantwoorden. De vrijwilligers zijn te herkennen aan de blauwe jassen met het logo van het eerbetoon en zijn op meerdere plekken op de begraafplaats te vinden. We staan tot uw dienst!

Opening Op 2 mei om 15.00 uur openen we het eerbetoon De Gezichten van Margraten. Tijdens deze herdenkingsceremonie staan we met elkaar stil bij alle slachtoffers die in Margraten begraven zijn of daar herdacht worden.

Tevens zullen we tijdens deze opening de laatste foto’s plaatsen. Singersongwriter Maarten Peters zal tijdens de ceremonie enkele indrukwekkende nummers ten gehore brengen. De opening is voor iedereen vrij toegankelijk.

Stemmen van Margraten Tijdens de opening zullen ook de audioverhalen Stemmen van Margraten in première gaan. Alhoewel foto’s meer zeggen dan duizend woorden, vertellen zij niet het hele verhaal. Daarom creëerden wij in samenwerking met Stichting Laudio vier nieuwe audioverhalen op dit ereveld. De soldaten die hier begraven liggen, de vermisten; zij verdienen het om gehoord te worden.

Luister daarom naar hun stemmen. Meer informatie over deze verhalen en hoe ze kunt beluisteren vindt u op pagina 9 t/m 12 van dit programmaboekje.

U kunt tevens bij de informatiebalie terecht die gelegen is aan het begin van de begraafplaats.

Nationale Dodenherdenking Op 4

mei zal de begraafplaats ter gelegenheid van de Nationale

Dodenherdenking ook in de avonduren geopend zijn. Om 20.00 uur wordt er twee minuten stilte in acht genomen ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers, gevolgd door het spelen van de Nederlandse en Amerikaanse volksliederen. Kinderen hebben na afloop de mogelijkheid om mee te helpen bij het opvouwen van de vlaggen van beide landen.

5

Over het project en de stichting Oorlog kan ons overweldigen.

Oorlog kent immers een omvang die we maar moeilijk kunnen bevatten.

Een begraafplaats als deze overweldigt om dezelfde reden. In één klap is de omvang van de oorlog duidelijk.

Het maakt ook dat de begraafplaats indrukwekkend is. Anderzijds markeert elk kruis een vroegtijdig einde van een leven. Iets dat eenvoudig vergeten kan worden als we het hebben over de grote veldslagen of het aantal doden. Daarom wil De Gezichten van Margraten niet stilstaan bij alle overledenen, maar bij elke overledene individueel. Aan de hand van de foto’s zijn zij niet langer een abstracte naam op een kruis, maar een mens.

wij over hen weten, des te beter wij ze kunnen leren kennen en beseffen dat ze op ons lijken. Dit is alles behalve een geschiedenisles over een ver verleden.

Deze mensen staan dichtbij ons. Ook daarom verdienen deze verhalen het om verteld te worden. Elk verhaal is anders en kan ons nieuwe inzichten bieden.

Het eerbetoon hoopt dat we blijven herinneren. Allereerst om de vele slachtoffers niet te vergeten, maar ook in de hoop dat hun verhalen ons weer inspireren om het goede te doen, hoe moeilijk dat soms ook is. De Gezichten van Margraten gaat namelijk om mensen.

Toen, en nu. Alles dat om ons heen gebeurt kan ons overweldigen, ons machteloos doen voelen. Echter, zij die hier begraven liggen konden de wereld ook niet in hun eentje redden. Ieder leverde op zijn of haar eigen manier een bijdrage op dat kleine stukje aarde waarop zij leefden. Zo kunt ook u uw steentje bijdragen. Vrijheid heeft immers vele betekenissen. De wereld veranderen zal ons niet lukken, maar we kunnen wel iets doen voor de degenen dichtbij ons.

Als een eerste, kleine stap in de goede richting.

Het gaat uiteindelijk niet om de soldaten maar om het herinneren van mensen wiens leven ten einde is gekomen in een wereldwijde oorlog. Ieder van hen beleefde die wereld anders, allen hadden een andere achtergrond. Sommigen kwamen uit een grote stad als New York, anderen uit kleine plattelandsdorpen.

Voor iedereen had oorlog en vrijheid een andere betekenis, zeker voor enkele Joodse soldaten die voor de oorlog uit Europa gevlucht waren. Hoe meer

6

Dat is De Gezichten van Margraten.

Een bijzondere ontmoeting met het verleden, maar ook een krachtige boodschap voor de toekomst.

foto’s die tijdens het eerbetoon te bezichtigen zijn, zijn in de database terug te vinden op de meer dan 27.000 persoonlijke herdenkingspagina’s. De stichting is niet te verwarren met de Stichting Adoptie Graven Amerikaanse Begraafplaats Margraten, die het adoptieprogramma voor de Margratense begraafplaats beheert.

Over dit eerbetoon De Gezichten van Margraten is een project van de Stichting Verenigde Adoptanten Amerikaanse Oorlogsgraven, een collectief van Belgische en Nederlandse adoptanten van Amerikaanse oorlogsgraven. De stichting zet zich sinds 2011 in om een gezicht te geven aan alle soldaten die begraven zijn of herinnerd worden op diverse Amerikaanse Begraafplaatsen in België, Frankrijk, Nederland en Luxemburg. Dit doet zij onder meer al enkele jaren door informatie, foto’s en andere documentatie te verzamelen in haar online toegankelijke Fields of Honor – Database. Ook alle

www.fieldsofhonor-database.com Het eerbetoon werd voor het eerst georganiseerd in mei 2015. Het was een bijzonder herdenkingsjaar.

Nederland stond stil bij het feit dat de Tweede Wereldoorlog toen alweer 70 jaar geleden was afgelopen. Dat herdachten we; dat vierden we. Dit bijzondere herdenkingsjaar vormde ook de aanleiding voor dit eerbetoon.

7

Wij zochten naar een manier waarop wij, als stichting, vanuit ons werk onze dankbaarheid konden tonen. Al jaren verzamelden wij verhalen, in de hoop dat zij niet verloren zouden gaan. Die presenteerden we online. Zo kregen soldaten een gezicht. Waarom zouden we deze soldaten niet letterlijke een gezicht geven, zodat iedereen die de begraafplaats bezoekt weet wie er hebben bijgedragen aan onze bevrijding?

De Gezichten van Margraten was geboren.

waren dat er al 4.100. Dat was in 2016.

De zoektocht naar foto’s is sindsdien onverminderd door gegaan en met succes.

Een groep van vijfentwintig vrijwilligers is dagelijks betrokken bij deze zoektocht. Oude kranten worden digitaal doorgebladerd, de foto’s en namen in de klassenboeken van onder meer scholen en de Amerikaanse Luchtmacht grondig nagelopen en mogelijke familieleden van soldaten aangeschreven. Daarnaast zijn er nog de adoptanten van de graven in Margraten die zelf op onderzoek uitgaan.

Of de familieleden die via via van het eerbetoon op de begraafplaats horen en vervolgens een foto insturen.

De zoektocht naar de foto’s Toen het idee voor dit eerbetoon ontstond waren er ‘slechts’ 1.989 foto’s verzameld. Door de jaren heen is het aantal gezichten flink gegroeid. Tijdens de eerste editie waren er uiteindelijk 3.300 foto’s te zien. Een jaar later

Dat de zoektocht aan beide kanten van de Atlantische Oceaan wordt voorgezet, maken de inspanningen in de staat Minnesota duidelijk. De Nederlander Joek Hulsmann en de Amerikaan Tony Glavan werkten ooit samen voor hetzelfde bedrijf uit Minnesota. De een in Nederland, de ander in de Verenigde Staten. Dat was echter niet de enige binding die ze met elkaar hadden. Waar de een een graf adopteerde in Margraten, had de ander een familielid dat rust op deze begraafplaats. Daarom besloten ze om gezamenlijk op zoek te gaan naar de ontbrekende foto’s en starten in Minnesota. Historische verenigingen kregen berichten, mogelijke familieleden werden gebeld. In enkele maanden tijd werden er tientallen foto’s gevonden.

8

Helft van de soldaten een gezicht Afgelopen zomer kwam de 5.000e foto van het eerbetoon binnen. Een mijlpaal, waarmee inmiddels de helft van de soldaten een gezicht heeft gekregen, Daarmee had inmiddels de helft van de soldaten een gezicht gekregen. De foto was die van de uit New Jersey afkomstige Sergeant Nicholas D. Puglia. Nicholas diende in de 834th Bomber Squadron, 486th Bomber Group. Als radioman vloog hij met de B-17 bommenwerper “Blue Streak” op 2 november 1944 zijn laatste missie. Op de terugvlucht werd het vliegtuig door Duits luchtafweergeschut geraakt, waarna het neerstortte in het Duitse plaatsje Kriegsdorf.

Een foto van de laatste momenten van het neerstortende vliegtuig werd geplaatst in Londense en New Yorkse kranten. Samen met twee andere bemanningsleden vond Nicholas zijn laatste rustplaats in Margraten.

Vlak voor een bezoek aan zijn graf afgelopen zomer stuurden familieleden een foto van hem in voor het eerbetoon. Vlak voor een bezoek aan zijn graf deze zomer, stuurden familieleden een foto van hem in voor het eerbetoon.

Nicholas D. Puglia 1920–1944

Daarna volgden nog meer foto’s. Uiteindelijk zijn er dit jaar meer dan 5.800 foto’s te zien.

9

Stemmen van Margraten Alhoewel foto’s meer zeggen dan duizend woorden, vertellen ze niet het hele verhaal. Daarom creÍerden wij in samenwerking met Stichting Laudio vier nieuwe audioverhalen op dit ereveld; Stemmen van Margraten.

Stemmen van Margraten is een samenwerking tussen journalistiek en theater.

Colofon Documentaire, audiovormgeving: Lubert Priems

De soldaten die hier begraven liggen, de vermisten; zij verdienen het om gehoord te worden. Via hervonden documenten en getuigenissen van familie en adoptanten, reconstrueerden we wie een aantal van hen waren en hoe zij hier terecht gekomen zijn. Hadden wij in hun schoenen gestaan, hadden wij hun keuzes gemaakt? De Tweede Wereldoorlog lijkt misschien heel ver weg, maar achter ieder kruis, iedere davidster, schuilt iemand die je broer had kunnen zijn, een vriend of je vader. Als je ze beter leert kennen, ontdek je dat ze zelfs ook op jou lijken.

Tekst en spelregie: Jacqueline Kerkhof Audio-eindmix: Arno Peeters Stemacteurs: Lori Spee, Jochum ten Haaf, Bas Opgenoorth, Leon Clevenger, Irma van Hoof, e.a.

Artistieke regie: Jacqueline Kerkhof en Lubert Priems

Als men zegt dat we de oorlog niet mogen vergeten, bedoelen ze eigenlijk dat we zorgvuldig moeten omgaan met de vrijheid die we hebben.

Zij, de herkenbare mensen achter al die kruisen, hebben er namelijk hun leven voor gegeven.

Producent: Stichting Laudio Met speciale dank aan Stichting Verenigde Adoptanten Amerikaanse Oorlogsgraven, Sebastiaan Vonk, Danny van der Groen, Mariska Schijns-Sipers, vfonds, Jos van Tegelen, wijlen Annie Prevoo-Frijnts, Regionaal Historisch Centrum Limburg, Akkers van Margraten, Stichting Adoptie Graven Amerikaanse Begraafplaats Margraten, Ziggo en anderen.

10

Stemmen van Margraten is een gratis te downloaden app:

Stemmen van Margraten is een audiotour, vandaar dat de informatie op uw scherm minimaal is. Tijdens het verhaal hoort u waar u naartoe moet lopen, de plattegrond en foto’s wijzen u ook de weg.

• ga naar degezichtenvanmargraten.nl of scan in dit boekje de QR-code van de gekozen audioroute en download de app. U vindt Stemmen van Margraten ook via de Google Play Store of de App Store door te zoeken op izi.travel.

In de app zoekt u dan naar Stemmen van Margraten.

• alleen voor het downloaden heeft u een internetverbinding nodig. De audiotour werkt verder via het GPS-systeem.

• iedere route start bij de informatiedesk bij de ingang van de begraafplaats.

Daar is ook een gratis openbaar wifi-netwerk beschikbaar waarmee u de routes kunt downloaden op de telefoon. De balie is duidelijk te herkennen aan het audio-icoon en de naam Stemmen van Margraten.

Heeft u geen koptelefoon bij u? Of geen telefoon? Of u heeft een andere vraag over de audiotour? Ga naar de informatiedesk van de Stemmen van Margraten. Omdat het om kostbaar materiaal gaat vragen wij u om een pasje in te leveren. Bij het terugbrengen van het geleende materiaal krijgt u dit uiteraard weer terug! Wij vragen hiervoor om uw begrip. Zo hopen wij ervoor te kunnen zorgen dat iedereen deze bijzondere verhalen kan beluisteren!

Stemmen van Margraten presenteert in 2018 deze 4 verschillende audiotours op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten, ieder gebaseerd op een uniek verhaal afkomstig van dit Ereveld.

Wifi netwerk Naam van netwerk: Stemmen van Margraten Wachtwoord: gezichten

11

Carmelo Amoroso, eerst kleinkind van nonna Nederlandstalige versie én Engelstalige versie.

Lengte: ± 35 minuten (incl. zitgelegenheden)

“Die dag dat jij er nog niet was, Carmelo, die dag zaten alle vogels stil op hun tak. Ze wisten niet hoe ze moesten zingen. Ze wisten niet eens, mijn lieve Carmelo, dat ze konden zingen”.

Lawrence “Larry” Block, nog steeds vermist Nederlandstalige versie Lengte: ± 45 minuten (incl. zitgelegenheden)

“Ma heeft gelijk. Ze zegt het steeds: ‘Larry, je bent een vreemd stuk fatsoen’.”

12

Robert Cole, de Medal of Honor held Nederlandstalige versie Lengte: ± 30 minuten (korte loopafstand, incl. zitgelegenheden)

“Leeftijd, ras, rang, dat telt hier allemaal niet. Het ene kruis is niet groter, of witter dan het andere.

Hoeveel medailles je ook had”.

Wilma Vinsant, ‘Dolly’ the flight nurse Nederlandstalige versie en deels regionale taal Lengte: ± 30 minuten (korte loopafstand, incl. zitgelegenheden)

“Ik was misschien klein, maar je kon mij, mét zware bepakking, in diep water gooien en ik kroop zo weer aan land. I’m a Texan girl; ik zorg er wel voor dat ik vaste grond onder m’n voeten heb”.

Alle audiotours worden geïntroduceerd door Wilma Vinsant, bijnaam Dolly.

Zij is één van de vier vrouwen die op dit ereveld begraven is.

Lukt het u nu niet om (alle) audioverhalen te beluisteren? Of wilt u ook anderen Stemmen van Margraten laten herleven? De audiotour blijft een jaar lang beschikbaar.

13

Het jaar 2018 is uitgeroepen tot het Jaar van Verzet. Gedurende dit jaar wordt in heel het land extra aandacht besteed aan de rol van het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog als historisch verschijnsel én bron van inspiratie.

In nieuwe tentoonstellingen, tijdens lezingen en met een film als Bankier van het Verzet wordt er stilgestaan bij verhalen over het verzetten tegen onrecht om jezelf of anderen te beschermen. Wat beweegt iemand ertoe om zich te verzetten? Kon men de gevolgen daarvan overzien? Het was geen simpele keuze, schrijft Frank van Vree. En dat zal het ook niet voor ons zijn.

vergelijkbare vragen tot een stellingname en identificatie te verleiden. We zullen het onszelf ongetwijfeld ook wel eens afvragen: wat zou ik onder die omstandigheden doen? De vraag is gemakkelijk gesteld – té gemakkelijk.

In de eerste plaats zijn er maar weinig mensen die openlijk durven te bekennen dat ze niet zouden helpen wanneer ze gevraagd wordt een Joods kind of een geallieerde piloot een schuilplaats te bieden. En belangrijker is, dat zo’n vraag pas écht betekenis krijgt wanneer je probeert je in te leven in de complexe omstandigheden waarin zulke besluiten genomen werden.

Verzet is geen simpele keuze Vanuit het heden bezien, lijkt het allemaal zo logisch, verantwoord en spannend: er is een vijand, je ziet hoe onrechtvaardig de wereld is geworden en je komt in verzet, vol geheime ontmoetingen en dramatische momenten, waarbij aan het eind van het verhaal het recht zegeviert.

Dat is het beeld van verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, zoals het is overgeleverd in talloze verhalen, romans

Verzet als voorbeeld door Frank van Vree “Wat zou jij doen?” – is wellicht de meest gestelde vraag die leerlingen na een les over onderdrukking en verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog gesteld krijgen, soms in een spelvorm. Ook musea proberen hun bezoekers met

14

en films. Maar de werkelijkheid was vaak minder simpel en spectaculair, of het nu ging om Nederland en Nederlands-Indië/ Indonesië of andere landen die zuchtten onder oorlog, onderdrukking en geweld.

waardoor je gezin of je familie brodeloos werd, maar er konden ook represailles volgen in de vorm van razzia’s, om maar een paar extremen te noemen. Dat is ook wat er in werkelijkheid gebeurde en de bezetter deed er alles aan om de angst voor die extremen te voeden. Er zijn dan ook heel wat mensen geweest die zich daarom onthielden van daadwerkelijke acties, al hadden ze genoeg redenen om in verzet te komen. Denk daarbij aan Joodse Nederlanders die gehoor gaven aan de oproep van de nazi’s zich te melden voor transport naar Westerbork, uit angst dat hun familie anders gestraft zou worden.

Vanuit dat perspectief is het niet zo verwonderlijk dat jongere alleenstaanden en mensen met zeer sterke overtuigingen in het ‘hardere’ gewapende verzet relatief oververtegenwoordigd waren.

Om te beginnen maakten mensen verstrekkende beslissingen zonder de gevolgen te kennen: zeker de eerste jaren was het onduidelijk of de Duitsers en Japanners de oorlog zouden winnen of verliezen. Wie besloot een onderduiker te huisvesten, een illegale krant te beginnen of in het gewapend verzet te gaan, deed dat met het oog op een ongewisse toekomst – en vaak ook nog betrekkelijk impulsief, zo weten we uit getuigenissen. De gevolgen van zo’n besluit konden desastreus uitpakken, zelfs in het geval van weinig spectaculaire of geweldloze acties. Je kon worden opgepakt of je baan verliezen,

Verzetsgroep Dalfsen Ommen Lemelerveld.

15

Motieven om in verzet te komen

verdom het’ - in die uitroep lag voor Nagel de essentie van de verzetsdaad: het moment waarop het genoeg was geweest en hij het heft in eigen hand nam. Hij deed dit niet uit liefde voor allerlei verheven waarden, maar omdat zijn geweten het hem vroeg – het geweten, ‘die hoogstpersoonlijke intellectuele en ethische bloedvaten en kringspieren’.

De motieven die mensen hadden om het risico van bestraffing, soms zelfs met de dood, wel te nemen, liepen sterk uiteen.

Voor de een vormde een betrekkelijk klein incident, op straat, op het werk, in de winkel, een directe, sterke impuls; aan de andere kant stonden degenen die zich lieten inspireren door grootse idealen.

Daartussen lag een waaier van mogelijke beweegredenen. Soms was een daad van verzet het laatste wat overbleef om familieleden of kameraden te helpen, voor anderen vormde de illegaliteit de enige uitweg om te kunnen overleven, om te ontkomen aan honger en kou, aan razzia’s en deportaties. Die dwangsituatie gold in elk geval voor veel mensen in het laatste oorlogsjaar in Nederland, en nog meer in de kampen elders in Europa en Azië.

Dit zijn woorden die vandaag nog even helder en relevant zijn als toen en waaruit dan ook inspiratie kan worden geput. Niet abstracte waarden, maar het besef van verantwoordelijkheid voor de mensen om hen heen zette mensen als Charles en zijn geestverwanten aan tot actie.

Voor de Joods-Franse filosoof Emmanuel Levinas, die de oorlog overleefde in Duitse krijgsgevangenenschap, ligt in dat natuurlijke gevoel van betrokkenheid bij de medemens zelfs de essentie en het begin van alle moraliteit. Het gaat erom, aldus Levinas, dat we ‘het gelaat van de Ander’ durven zien, als het meest sprekende deel van het weerloze schepsel dat de ander is. Omgekeerd ziet Levinas het ontwijken van de blik van de medemens als het begin van alle geweld. Anders gezegd: in een samenleving waarin men ophoudt verantwoordelijkheid te nemen voor de ander, is de menselijke waardigheid gedoemd verloren te gaan en is ieder mens overgeleverd aan zichzelf, temidden van willekeur en rechteloosheid. Dit geldt zowel voor gebieden waar oorlog is als voor landen waar vreedzaam wordt samengeleefd.

In de naoorlogse herinneringscultuur is die veelheid aan motieven goeddeels verdwenen achter grote en meeslepende woorden, gebeiteld in monumenten die reppen van het vaderland, God, de klassenstrijd, solidariteit, vrijheid en democratie. Dat zijn abstracte begrippen, die soms moeilijk te verbinden zijn met de getuigenissen van de mensen die daadwerkelijk tot verzet – groot en klein – overgingen.

Neem de schrijver en criminoloog J.B. Charles, pseudoniem van Willem Nagel, tijdens de oorlog een actief verzetsman, die in beweging kwam toen de eerste maatregelen tegen zijn Joodse medeburgers werden genomen. ‘Ik

16

Leden van het Veghels verzet samen met de strijdkrachten van het 326th Medical Company (101st Airborne) voor de Lambertuskerk in Veghel gedurende operatie Market Garden in September 1944.

Verantwoordelijkheid nemen voor de ander

Op onze zoektocht naar antwoorden kan de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog ons helpen, juist omdat die oorlog, met al zijn verschrikkingen, in zo veel opzichten nog dicht bij ons staat. Een bezoek aan een museum, het bijwonen van een herdenking of het lezen van een boek kan het beginpunt van zo’n zoektocht vormen, maar is niet voldoende. Waar het om draait is na te denken over de wereld van toen én de wereld van nu, en dan over te gaan tot zelfonderzoek, met als belangrijkste vraag: in hoeverre sta ik werkelijk open voor het beroep dat de ander op mij doet?

Het besef van verantwoordelijkheid voor de ander – dat is waar een discussie over de actuele betekenis van het verzet mee zou kunnen beginnen. Wat zou ik doen wanneer er een beroep op mij wordt gedaan, wanneer ik zie dat de waardigheid van de ander in het geding is? En hoe ver strekt mijn verantwoordelijkheid, welke middelen zijn gerechtvaardigd, welke gevolgen, voor mijzelf en voor anderen, vind ik aanvaardbaar? En hoe kies ik een kant als mijn eigen toekomst onzeker is?

17

Bill Moore steekt direct zijn vinger op als Uncle Sam in 1941 vrijwilligers zoekt.

Het leven in Atlanta heeft hem niet zoveel te bieden en hij wil piloot worden.

Eenmaal in Engeland aangekomen, mag hij B-24’s gaan vliegen. Liberator, is de officiële benaming van het viermotorige vrachtvliegtuig.

Bezoek de verhalen Op de vele oorlogsbegraafplaatsen in ons land zijn verhalen van verzet terug te vinden.

Het zijn veelal de verhalen van verzetsmensen, maar soms ook van soldaten. Neem het voorbeeld van de in Margraten begraven Bill Moore.

Op 29 april 1944 vliegt hij mee in een armada die Berlijn gaat bombarderen.

Liefst 700 kisten vliegen oostwaarts.

Moore is al op de terugweg naar GrootBrittannië als het Duitse afweergeschut hem weet te treffen. Hij houdt zijn toestel nog geruime tijd in de lucht, maar boven de Veluwe is er geen houden aan. Het toestel stort neer in Uddel.

Moore weet met hulp van het verzet eerst nog te vluchten maar wordt later toch opgepakt. Twee maanden lang ondervragen de Duitsers hem, maar hij houdt zijn kaken op elkaar. Hij weigert zijn helpers te verraden. Zie hielpen hem, hij helpt hen. Als de Duitsers echter merken dat het verzet een actie plant om gevangenen te bevrijden, besluiten ze Moore en twaalf anderen te fusilleren. ,,You can’t shoot me because I am an American officer”, probeert hij nog. Maar de Duitsers kennen geen genade met de jonge piloot. Zijn ouders in Georgia zullen hun zoon nooit terugzien.

Bill F. Moore Amerikaanse Begraafplaats Margraten, Vak G, Rij 9, Graf 27

Moore wordt begraven in Ugchelen.

Zijn moeder bezoekt het graf in 1949.

Later wordt Moore’s stoffelijk overschot herbegraven bij zijn landgenoten, op de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten.

18

Jonetta ter Borg woont met haar man en twee kinderen in een prachtig huis aan de Sumatratraat in Enschede. De oorlog is bijna afgelopen en zij en haar man kijken ernaar uit. Jarenlang hebben ze onderduikers geholpen, maar dat hoeft binnenkort niet meer. De Canadese bevrijders rukken razendsnel op.

In hun verzetsgroep zit ook Karel Huschka, een ober uit Enschede. Hij heeft hen al vaker geholpen en niemand koestert nog argwaan als hij de groep op paaszaterdag uitnodigt voor overleg bij Jonetta thuis. Maar als iedereen er is, klapt de val dicht en omsingelen twaalf leden van de Duitse Sicherheitsdienst het huis. Huschka was een verrader.

Jonetta mag haar zoontje van twee nog in veiligheid brengen. Ze legt hem in handen van haar 11-jarige dochter en keert dan terug naar het huis. Daar wordt zij net als de andere zeven verzetsmensen doodgeschoten.

Jonetta ter Borg Nationaal Ereveld Loenen, Vak A, Graf 717 Enkele verzetsstrijders die samen met Moore gefusilleerd werden vonden hun laatste rustplaats op het Nationaal Ereveld in Loenen. Bijna 4.000 mensen liggen hier begraven. Zij kwamen om tijdens de Tweede Wereldoorlog en tijdens recentere conflicten. Jonetta ter Borg is ĂŠĂŠn van hen.

Op 31 maart 1945. De volgende dag wordt Enschede bevrijd.

19

Hij wordt in Haarlem gefusilleerd en in de duinen bij Bloemendaal in een massagraf begraven. Drie kleine kinderen moeten zonder hun vader verder.

Zijn verhaal wordt verteld in de film Bankier van het Verzet.

Walraven van Hall Eerebegraafplaats Bloemendaal, Grafvak 35 Walraven van Hall komt uit een familie van bankiers en burgemeesters. Een beschermd milieu, ben je geneigd te denken. Toch aarzelt ‘Wally’ niet om zich vrijwel vanaf het begin van de oorlog in 1940 volledig met het verzet te verbinden.

Niet door te gaan zwaaien met pistool of boksbeugel, maar door zijn kennis van geldzaken maximaal uit te buiten. Door de inzet van Walraven en zijn broer Gijs heeft het verzet in Nederland onwaarschijnlijk veel geld tot zijn beschikking. Duizenden gezinnen van onderduikers hebben er jarenlang profijt van.

Vic Toers Bijns Ancon, Indonesië In het huidige Indonesië liggen op zeven erevelden Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven. Onder hen is Vic Toers Bijns. Hij houdt van Nederlands-Indië. Als luitenant in de KNIL heeft hij een goed inkomen. Er is een foto met een net geschoten tijger aan zijn voeten. Even machtig als een Javaanse edelman, zo mogen de kijkers denken.

Het moet voor Toers Bijns een schok zijn geweest te zien hoe snel de Europese macht verkruimelt onder het geweld van de Japanners, die na de vernietiging van de Amerikaanse vloot in Pearl Harbor

Uiteindelijk loopt Walraven van Hall tegen de lamp, al kost het de Duitsers nog enige moeite te doorgronden dat de door hen gezochte ‘Van Tuyl’ en de gearresteerde ‘Van Hall’ één en dezelfde persoon zijn.

20

geroepen. Dat zijn vrouw zwanger is van een dochtertje, weet hij dan nog niet.

ook Nederlands-Indië veroveren. In enkele maanden tijd liggen Britten en Nederlanders op hun rug. Ze hebben niets meer te vertellen in zuidoost-Azië.

Eenmaal krijgsgevangen krijgt Arsen een dilemma voor de kiezen. In de kampen is het leven meedogenloos. Gevangenen sterven er als ratten. Blijven is geen optie.

Maar om nu de Nederlandse kust te gaan bewaken voor de Duitsers, is nauwelijks een betere keus. Toch doet hij het, vluchtend voor de honger.

Vic Toers Bijns gaat al snel bij het verzet. Als een satéverkoper struint hij de straten van Batavia af, op zoek naar strategisch belangwekkende informatie.

Met jongensachtige bravoure lijkt hij op te gaan in het Indonesische volk. Maar de Japanse militaire politie, de beruchte Kempeitai, doorziet hem en zijn medeverzetsstrijders. Ze worden opgepakt en overgebracht naar het beruchte Ancol.

Hier is Vic Toers Bijns onthoofd en in een massagraf gegooid.

Maar hij en zijn maten willen geen soldaat voor de Duitsers zijn. Ze helpen liever het Nederlandse verzet. Daarom stelen ze op 20 april 1945 88 handgranaten.

De Duitsers hebben het door en slaan keihard terug. Ze executeren twee weken voor het einde van de oorlog Arsen Asanisjvili en zijn vrienden.

Wilt u meer weten over al deze mensen?

Bezoek dan www.bezoekditverhaal.nl om de volledige verhalen over Bill, Jonetta, Walraven, Vic en Arsen te lezen en de video’s over hen te bekijken.

Of bezoek eens hun graven en die van andere oorlogsslachtoffers door heel het land. U vindt een overzicht op www.tracesofwar.com Zo maakten de makers van Stemmen van Margraten, Stichting Laudio, speciaal voor het Jaar van Verzet nieuwe bijzondere audioverhalen op de Duitse Begraafplaats in Ysselsteyn. Lees meer over de app Aufrecht Gehen op www.aufrechtgehen.eu

Arsen Asanisjvili Russisch Ereveld Leusden

Meer weten over alle tentoonstellingen en activiteiten tijdens het Jaar van Verzet? Bezoek dan www.jaarvanverzet.nl

Arsen Asanisjvili is kapper in Tbilisi. Hij is net getrouwd als in de zomer van 1941 Hitler de Sovjet-Unie aanvalt. De jonge Georgische kapper wordt naar het front

21

Over de begraafplaats In weidse bogen staan 8.301 witmarmeren kruisen en davidssterren keurig in gelid op een enorm grasveld, omgeven door fraaie struiken en bomen.

Hoog boven de dodenakker wappert de Amerikaanse vlag. Een carillon, opgehangen in een monumentale toren, strooit zijn klanken uit over de graven, als een eeuwige troost voor de gesneuvelden. In twee lange muren staan de namen van 1.722 vermiste militairen gebeiteld. We zijn op de Netherlands American Cemetery and Memorial in Margraten, de enige Amerikaanse militaire begraafplaats in Nederland. De begraafplaats wordt, net zoals 25 andere overzeese Amerikaanse begraafplaatsen, beheerd door de American Battle Monuments Commission. De grond van de begraafplaats is uit dankbaarheid na de oorlog door de Nederlandse regering in permanente bruikleen gegeven aan Amerika.

Maastricht-Aken. Toen een Margratense gemeenteambtenaar aan de dienstdoende officier, Captain Joseph Shomon, liet weten dat het wel hun allerbeste landbouwgrond was, antwoordde deze: zelfs de beste grond is nog niet goed genoeg voor onze doden.

Op een kletsnatte 10e november 1944 verzamelden de mannen van de 611th Graves Registration Company onder leiding van Shomon zich rond een open graf voor de eerste begrafenis op de nieuwe begraafplaats: in plot A, row 1, grave 1 werd het lichaam van J.B. Singer begraven. Vele duizenden zouden nog volgen. Toen op 30 maart 1946 het laatste lichaam werd begraven, was de begraafplaats uitgegroeid tot de grootste militaire begraafplaats op het Europese vasteland. Een groot deel van de hier begraven soldaten sneuvelde tijdens de opmars in Duitsland; ook de Amerikaanse slachtoffers van Operation Market Garden en de nasleep daarvan zijn hier begraven.

Naast 17.738 Amerikanen en 1.026 overige geallieerde manschappen vonden ook 3.075 Duitsers er hun rustplaats. Deze laatsten zouden spoedig naar Ysselsteyn worden overgebracht.

Het begon allemaal in oktober 1944. Het Amerikaanse Negende Leger was op zoek naar een geschikte begraafplaats voor zijn soldaten die zouden sneuvelen tijdens de komende opmars naar Berlijn.

Tijdens die zoektocht viel het oog van de Amerikanen op een prachtige, hooggelegen locatie in Margraten, dat op 13 september 1944 bevrijd werd door de 30th Infantry Division, langs de Rijksweg

De Amerikaanse regering bepaalde in 1947 dat de nabestaanden mochten kiezen om hun gesneuvelde verwanten naar

22

Amerika te laten overbrengen, dan wel ze definitief in den vreemde te laten rusten.

Zo’n tienduizend stoffelijke overschotten werden vanuit Margraten, dat aangewezen was als permanente Amerikaanse begraafplaats, gerepatrieerd. Uiteindelijk vonden 8301 Amerikaanse soldaten in de Limburgse löss hun eeuwige rustplaats.

Het ereplein zelf wordt geflankeerd door de Muren der Vermisten. Op het ereplein bevindt zich aan het einde van de zogeheten Reflecting Pool het standbeeld “The Mourning Woman.”

Achter haar is de Memorial Tower met daarin een kapel. De trappen aan beide weerszijden van de toren leiden de bezoeker naar de 8.301 graven, die in 16 vakken onderverdeeld zijn.

De begraafplaats in zijn huidige vorm werd op 7 juli 1960 officieel geopend in bijzijn van koningin Juliana. Zij zou niet de enige vorst blijven die de begraafplaats aan zou doen. Ook koningin Beatrix bezocht de begraafplaats meerdere malen, waaronder in 2005 toen President Bush de begraafplaats bezocht voor Victory Europe Day, begin mei.

Onder de hier begraven soldaten bevinden zich onder andere zes ontvangers van de Medal of Honor – de hoogste Amerikaanse militaire onderscheiding, vier vrouwen, 106 onbekende soldaten en 179 Joodse soldaten. In 40 gevallen zijn twee broers naast elkaar begraven of beide vermeld op de Muren der Vermisten. Major General Maurice C. Rose, commandant van de 3rd Armored Division, is de soldaat in de hoogste rang begraven op de begraafplaats. Willis A. Utecht werd in september 1994 begraven en is daarmee de laatst begraven soldaat op de begraafplaats.

Bij het beklimmen van de eerste trappen komt men uit bij de toegang van het zogeheten Court of Honor. Links en rechts van de trappen bevinden zich respectievelijk kaarten die de voortgang van de Amerikaanse troepen tijdens de oorlog tonen en het bezoekerscentrum.

23

Nog steeds worden de lichamen van vermiste soldaten gevonden. Voor deze soldaten staat een rozet bij hun naam op de Muren der Vermisten. Op 22 maart van dit jaar werden er nog vijf nieuwe rozetten geplaatst. Dit gebeurde onder meer bij de naam van Michel Aiello, die als onbekende soldaat op de Ardennes American Cemetery begraven lag, omdat zijn overblijfselen in eerste instantie niet geïdentificeerd konden worden. Nieuwe technieken maakten dit alsnog mogelijk.

In oktober van 2017 werd hij in zijn thuisstaat herbegraven.

zij vaak zelf niet of in slechts beperkte mate in staat waren om het graf van hun geliefde te bezoeken. 73 jaar na de oorlog zijn nog steeds alle graven geadopteerd en dat geldt ook voor alle namen op de Muren der Vermisten. Zo leven deze soldaten voort in de harten van de adoptanten en resterende familieleden. Het adopteren van de graven is immaterieel cultureel erfgoed dat beheerd wordt door de Stichting Adoptie Graven Amerikaanse Begraafplaats Margraten. Overigens worden ook op veel andere begraafplaatsen in zowel Nederland als daarbuiten graven geadopteerd. Zo is die mogelijkheid er tevens op de nabij gelegen begraafplaatsen Henri-Chapelle en Ardennes. Ook deze begraafplaatsen zijn een bezoek meer dan waard.

Alle graven zijn door burgers geadopteerd.

Op de verjaardag van de gesneuvelde, Bevrijdingsdag, Memorial Day en voor Kerst wordt door de adoptanten vaak een bloemetje op het graf geplaatst. Het is een traditie die reeds in 1945 begon en ook snel tot vriendschappen tussen adoptanten en Amerikaanse nabestaanden leidden. Voor deze nabestaanden is het een troostende gedachte geweest dat er in Nederland omgekeken werd naar ‘hun jongens,’ terwijl

De American Battle Monuments Commission werkt inmiddels aan een nieuw bezoekerscentrum op de begraafplaats waar de verhalen van de soldaten centraal in zullen staan.

Dit centrum wordt naar verwachting in 2021 geopend.

24

Meer weten Meer weten over de begraafplaats en de soldaten?

Lees verder!

Stichting Adoptie Graven Amerikaanse Begraafplaats Margraten www.adoptiegraven-margraten.nl De stichting beheert het adoptieprogramma voor Margraten, waarover meer informatie op de website te vinden is.

De Gezichten van Margraten www.degezichtenvanmargraten.nl U vindt hier meer informatie over het eerbetoon van dit jaar, maar ook het archief met informatie en beelden van de afgelopen jaren. Wilt u het eerbetoon zelf steunen? Met een donatie van slechts 10 euro stelt u ons in staat om één soldaat een gezicht te geven. Wij gaan immers door met de zoektocht. Op de website vindt u meer informatie over hoe u een donatie kunt doen.

Fallen but not Forgotten www.fallennotforgotten.nl Leer soldaten beter kennen aan de hand van tientallen biografieën.

Virtueel Margraten Memorial www.margraten.org Dit portaal van de Stichting Memorial Center Akkers van Margraten biedt toegang tot verschillende initiatieven rondom de begraafplaats. Aan de hand van tien soldatenverhalen wordt verder het verloop van de Tweede Wereldoorlog vertoond op de website.

Fields of Honor – Database www.fieldsofhonor-database.com In de database is over meer dan 27.000 Amerikaanse soldaten die begraven zijn of herinnerd worden in Europa informatie en veelal foto’s te vinden. Hier vindt u ook alle foto’s terug die tijdens De Gezichten van Margraten te zien zijn.

Stichting Margraten Eerbetoon www.liberationconcert.nl Jaarlijks organiseert deze stichting in september het Liberation Concert op de begraafplaats.

American Battle Monuments Commission www.abmc.gov De begraafplaats in Margraten en 25 andere overzeese Amerikaanse begraafplaatsen worden door deze overheidsorganisatie beheerd.

Onze Soldaat Jotja Bessems www.onzesoldaat.nl Aan de hand van twee verhalen laat deze documentaire van Jotja Bessems zien hoe Amerikaanse soldaten weer een gezicht krijgen door de adoptie van een graf.

25

Ageless Friends In de documentaire Ageless Friends gaat Maarten Vossen op zoek naar het verhaal van James Wickline.

Marijn Poels volgde hem.

Akkers van Margraten Mieke Kirkels, Jo Purnot, Frans Roebroeks, Albert Elings en Eugenie Janssen www.akkersvanmargraten.nl Akkers van Margraten was een oral history project dat ooggetuigenverslagen verzamelde over de aanleg van de begraafplaats. Het leidde tot de DVD Akkers van Margraten en het boek Van Boerenakker tot Soldatenkerkhof.

American Overseas Memorial Day Association Belgium www.aomda.org Op respectievelijk 25 minuten en een uur rijden van de begraafplaats in Margraten liggen de indrukwekkende Amerikaanse Begraafplaatsen Henri-Chapelle en Ardennes. Op deze website vindt u meer informatie over deze rustplaatsen en hoe u daar een graf kunt adopteren.

Van Alabama naar Margraten Mieke Kirkels www.vanalabamanaarmargraten.nl Jefferson Wiggins was een van de AfroAmerikaanse grafdelvers in Margraten.

Het boek vertelt zijn levensverhaal.

Faces of War Jennifer Holik www.svaao.nl/shop Wilt u meer te weten komen over uw soldaat? Het boek van Holik zet uitgebreid uiteen hoe u onderzoek kunt doen.

De Margraten Boys Peter Schrijvers Aan de hand van vele verhalen belicht het boek de geschiedenis van het adoptieprogramma en de plaats die het inneemt in de betrekkingen tussen Nederland en Amerika.

Kruizen in de Wind Joseph J. Shomon Captain Joseph Shomon was samen met de 611th Grave Registration Company verantwoordelijk voor de aanleg van de begraafplaats. In het boek Kruizen in de Wind haalt Captain Shomon herinneringen op.

26

English

27

Preface

Because of that, the tribute is more than simply an encounter with the past. It also sends a powerful message to us today.

It is here that I want to recollect another memory that gave me goosebumps.

While walking over the cemetery grounds, I came across a dad and his young son, talking about the man they saw on the photo. Simultaneously, they talked about the meaning of war and freedom. This one example highlights how these photos can inspire to thoughtful conversations.

Do you remember the first time that you walked up those steps next to the tower? Do you remember in particular the moment that you saw all those crosses for the first time? It is a sight that gives many of us goosebumps. In a split second, the enormity of the war becomes apparent. And then to think that a person is buried underneath each one of these crosses, more than 8,000 in total.

I still vividly remember how I got goosebumps once again when I saw the photo of the 21-year-old Lawrence F. Shea from Brooklyn, New York next to his grave.

It is his grave that I adopted.

Yet, while the saying goes that a picture is worth more than a thousand words, they can never tell the full story. That is why we share some of them with you this year. Voices of Margraten is an audio tour that allows you to learn more about Wilma Vinsant, one of the four women buried here, and Carmelo Amoroso. This impressive tour, produced by Lubert Priems, Jacqueline Kerkhof, and their team, also vividly shows how these men and women continue to live on in the hearts and minds of people today.

On the one hand, it was a sense of pride that caused these goosebumps. A pride in how our team had collected all these photos and put them out there in the cemetery. After all, our volunteers spend daily a countless number of hours on finding these photos and preparing them for print. I am extremely grateful for their contributions to this tribute.

Human stories like these are also central to the national Year of Resistance in the Netherlands. These stories unravel why people made the decision to resist injustice. They made those decisions while often knowing that they would put themselves in dangers. Would you feel strong enough to step up when asked?

It is something to thinking about while visiting this place. Hopefully, the stories will inspire you to strive for a better world, like Lawrence’s story inspired me.

On the other hand, these goosebumps were a result of the power of the images themselves. Of course, we all know somewhere in the back of our heads that this site is the final resting place of many people. But that awareness becomes much stronger when the photos are out there, allowing us to look straight into the eyes of these mostly young people. The photos allow us to meet the person whose name is inscribed on the cross. And, as some visitors have said it, for that person to come alive again to some extent.

Sebastiaan Vonk Chairman

28

Here at the Netherlands American Cemetery and Memorial we commemorate the lives of 10,022 Americans who gave their all for the cause of freedom, not just for their fellow Americans, but for people from every country that believes in democracy and in individual rights for their citizens, but who had lost that freedom in the war.

“Each for his own memorial earned praise that will never die and with it the grandest of all sepulchers. Not that in which his mortal bones are laid, but a home in the minds of men.�

As grand as this cemetery is, it is in our collective memories and thoughts where true commemoration takes place. By connecting faces with the names that are engraved on the headstones, visitors are able to see beyond the white marble and truly personalize their own understanding of who these people were and of the sacrifices they made on our behalf. In this way, the Faces of Margraten is helping to build the Grandest of all Sepulchers by providing praise for our heroes that will never die.

The cemetery grounds are beautiful, a fountain at the far end of a reflection pool graces the Court of Honor, and a white Memorial Tower stands tall above the cemetery in an effort to bring attention to these fallen heroes.

Rhododendrons with their incredible blossoms surround 16 plots of perfectly cut lawn where 8,301 headstones, from the finest white marble, adorn the grave locations of each person we strive to honor.

Keith Stadler Superintendent

But is this enough to truly honor people who have given so much? Inscribed on the tower wall directly behind a bronze statue of a mourning woman are words that try and answer this question and help guide us in our efforts to truly commemorate these young men and women who gave their all for the freedoms we still enjoy today.

Sebastiaan Vonk

29

Keith Stadler

Program May 2–6 The more than 5,800 photos will be on display at the cemetery from May 2-6. On these days, the cemetery will be open daily from 9 AM to 5 PM. Volunteers will always be present during opening hours. They can answer any questions that you may have about the tribute or about the cemetery itself. Just look for the blue jackets with the tribute’s logo on the front and the back. We are at your service!

Memorial Ceremony We will open The Faces of Margraten tribute at 3 PM on May 2 during a Memorial Ceremony. We will take a moment together to pause and reflect upon all who have either found their final resting place in Margraten or who have been memorialized on the Walls of the Missing. Dutch singersongwriter Maarten Peters will perform several moving songs during the ceremony. Placing the final photos next to some of the graves at the cemetery will officially open the tribute. The ceremony is open to all public.

Voices of Margraten We will also premier the audio tour Voices of Margraten on May 2. After all, even though a picture may be worth more than a thousand words, it can never tell the full story. That is why we, together with foundation Laudio, created a new audio tour. The soldiers who have been buried here, and those who continue to be missing, deserve it to be heard. So listen to their voices.

Learn more about this audio tour and how you can do this tour on pages 35 and 36 of this booklet. You can also visit the information desk next to the visitor center of the cemetery for more information about this specially created audio tour.

National Remembrance Day On May 4, the Netherlands commemorate all Dutch civilians and members of the armed forces who died during World War II and in subsequent wars and peacekeeping missions. On this day the cemetery will also be open in the evening. At 8 PM two minutes of silence will be observed, followed by the playing of the national anthems of the Netherlands and the United States of America. Kids who are attending will have the opportunity to assist in lowering the flags of both countries and, subsequently, fold them.

30

About the project War can overwhelm us. After all, its scale and its horrors go beyond almost anyone’s imagination. It also is why a place like this cemetery tends to overwhelm many of us. The large number of crosses paints a vivid picture of the enormity of war. It is what makes this cemetery an impressive site. Simultaneously, however, each cross highlights a life that ended too soon. We might easily forget this when we talk about the war’s big battles and casualty numbers. It is for that reason that The Faces of Margraten tribute does not want to remember all who fell, but wants to remember each and every person individually. The photos help us to put a face to these men and women. They no longer are an abstract name on a marker, but a human being.

a history book lesson about the distant past. These humans are closer to us than we might think that they are. That is one of the reasons why we must continue to tell their stories. Each story is different after all. But that also means that each one of them can provide us with new insights.

So this tribute hopes that we continue to remember. First of all to make sure that we do not forget the casualties of war. But also because we hope that their stories will inspire us to do good, however difficult that sometimes might be. The Faces of Margraten tribute is in the end about humans. Then, and now.

We ourselves might feel overwhelmed by all that is happening in the world. We might feel powerless to act meaningfully.

But the people who we honor here did not change the world on their own either.

They all did their small bit in that tiny piece of the world that they inhabited.

And that’s also how we can make a change. We are not going the change the whole world for the better, but we can make a difference for the people close to us. Our family, friends, neighbors, our community. It is a first, small, step in the right direction.

Ultimately, this is thus not about soldiers.

Ultimately, this is about remembering humans whose lives were taken in a worldwide conflict. Each one of them saw that world differently. They came from different backgrounds and walks of life. While some came from New York city, others grew up in small rural towns. Similary, war and freedom had different meanings to all of them. Think, for example, of the Jewish American soldiers who had fled Europe prior to the war out of fear for prosecution. The more we know about them, the better we get to know them. The better we get to know them, the more that we are aware that they resemble us. And so this is not

This makes what is The Faces of Margraten tribute. It is a touching encounter with the past, but also holds a powerful message for the future.

31

32

About the foundation

collecting stories and hoping to preserve them, we had already been able to put a face to the names of many soldiers, but only online. But why not literally give them a face, to allow every visitor of the cemetery to see who has contributed to our liberation? The idea for The Faces of Margraten tribute was born.

The Faces of Margraten is a tribute by the Foundation United Adopters American War Graves, which is a group of Belgian and Dutch adopters of American war graves. Ever since its founding in 2011, the foundation has committed itself to giving a face to all the soldiers buried in and memorialized at various American war cemeteries in Belgium, France, Luxembourg, and the Netherlands.

It has done so for years by collecting information, photos, and other material in its online-accessible Fields of Honor – Database. By now, over 27,000 personal memorial pages have been added to the database. You can also take a look at all the photos that are on display at the cemetery during the tribute in the database. However, the foundation does not maintain the “Adopt-A-Grave” for the cemetery, which is maintained by the Foundation for Adopting Graves American Cemetery Margraten instead.

In fact, the foundation does not maintain any of the existing “Adopt-A-Grave” programs.

The quest for photos When the idea for the tribute was born, we only had 1,989 photos. Throughout the years, however, this number has grown enormously. In the end, we were able to display about 3,300 faces when the tribute was held for the first time in 2015.

Just a year later, this number had already grown to 4,100. We have continued our quest ever since. With success.

A group of twenty-five volunteers is at the core of this daily quest. These volunteers make their way through old newspapers, looking for obituaries. Names and photos in school classbooks and those of the U.S. Army Air Forces are thoroughly checked, while others try to reach out to possible relatives of the men and women buried here. Our own efforts are matched by those of the grave adopters who are doing their own research to learn more about the soldiers. And also the soldiers’ families do often contact us to submit a photo after having learned about the tribute.

www.fieldsofhonor-database.com The foundation organized the tribute for the first time in May 2015. It was in that year that the Netherlands paused and reflected upon the 70th anniversary of the end of World War II. All over the country, the Dutch remembered and also very much celebrated the freedom that was regained and continue to enjoy today.

It was for this special occasion that our foundation looked for a way to show our heartfelt gratitude for the sacrifices made so many years ago. After many years of

The efforts that take place in the state of Minnesota show how people team up across both sides of the Atlantic Ocean to find the still-missing photos.

Dutchman Joek Hulsmann and American Tony Glaven both once worked for a

33

Minnesota-based company. The one in the Netherlands, the other in the States.

But that was not the only connection the two had. Whereas one had adopted a grave in Margraten, the other had a relative who had found his final resting place in the cemetery. That is why they decided to start looking together for the photos of the Minnesota men who did not yet have a face. They wrote to historical societies. They called likely relatives. And that is how they alone found dozens of photos in just a couple of months.

A face for half of the soldiers We added the 5,000th photo to our collection in the Summer of 2017. It meant that now over half of the soldiers finally had a face. This particular photo was that of Sergeant Nicholas D. Puglia, who lived in New Jersey. Nicholas served with the 834th Bomber Squadron, 486th Bomber Group. He flew as a radio operator on the B-17 “Blue Streak.” The bomber got hit over the target by German anti-aircraft fire, after which it crashed in the German town Kriegsdorf. A photo of the final moments of the downing plane appeared in New York and London newspapers during the war. Nicholas and two other crew members found their final resting places in Margraten. Nicholas’ family submitted his photo to the tribute just prior to visiting his grave that Summer.

Nicholas D. Puglia 1920–1944

More photos have followed since. It means that this year over 5,800 photos will be on display at the cemetery. It is an impressive number, to say the least. But we will continue in the years to come.

A name to every face: that is our goal!

34

Voices of Margraten Although pictures are worth more than a thousand words, they never tell the entire story. That’s why we have created, together with foundation Laudio, four new audio tours; Voices of Margraten.

The soldiers that are buried here, the missing; they deserve to be heard. Using recovered documents and eyewitness accounts of soldiers’ families and of those who keep the memory to these men and women alive, we reconstructed who a number of them were and how they ended up here. Had we stood in their shoes would we have made the same decisions? World War II may seem a long time ago to us, but every cross, every star of David represents someone who could have been your brother, a friend, or your father. If you get to know them a little better, you might even discover, they resemble you. When they say that we shouldn’t forget the war, what they’re actually saying is that we should treat our freedom thoughtfully. They, the recognizable people behind all those crosses, have sacrificed their lives for it.

Voices of Margraten presents one of the four tours, that of Carmelo Amoroso, first child of nonna, also in English (about 35 minutes)

“That day, when you weren’t here yet, Carmelo, the birds just sat on their branch, silently. They didn’t know how. They didn’t even know that they could sing!”.

35

Voices of Margraten is a free app:

The tour narrator, Wilma Vinsant, one of the four women buried in the cemetery, will direct you over the cemetery grounds. Alternatively, you can also follow the route on your phone’s screen.

• visit degezichtenvanmargraten.nl or use the QR-code to download the audio tour. Alternatively, you can download the izi.travel app from the Google Play Store or the App Store.

After downloading the app, search for the Voices of Margraten tour within the app.

• To download the audio tour, you need internet/wifi. During the audio tour you only need the GPS on your phone.

Internet is available at the information desk.

• The audio tour starts near the entrance of the cemetery on the information desk.

When you have questions about Voices of Margraten please go to the information desk. If you do not have a headset or a smartphone, or do not have both, headsets and phones are at your disposal at the information desk. Please note that to guarantee the return of these valuable objects, we will ask for some kind of identification that we will return to you upon returning the headset and/or phone.

We ask for your understanding.

Are you not able to do the audio tour today? Do not worry! All the tours will be available for a full year through izi.travel.

This also includes the four Dutch audio tours.

Wifi network Network name: Stemmen van Margraten Password: gezichten

36

About the Cemetery “The best soil is not good enough for our boys.”

Perfectly aligned, row after row, stand the 8,301 white marble crosses and Stars of David. The American flag flies over the cemetery; surrounded by beautiful bushes and trees. The carillon in the Memorial Tower plays the national anthems.

Inscribed on two long walls are the names of 1,722 missing soldiers. We stand at the Netherlands American Cemetery and Memorial, the sole American military cemetery in the Netherlands. In addition to 26 other overseas American War Cemeteries, the American Battle Monuments Commission maintains this cemetery. The Dutch government gave the land on which the cemetery is located out of gratitude on perpetual loan to the United States after World War II.

On a rainy November 10th 1944, the men of Captain Shomon’s 611th Graves Registration Company buried the body of J.B. Singer in Plot A, Row 1, Grave 1 – the first soldier to be buried in the cemetery; thousands of others would follow. When the last soldier was buried in the cemetery on March 30, 1946, the cemetery had become the biggest military cemetery in Europe. Many of the soldiers buried here died during the Allied push into Nazi Germany or during Operation Market Garden and its immediate aftermath. In addition to 17,738 American and 1,026 other Allied soldiers, 3,075 Germans had initially been buried in a separate section of the cemetery. However, the bodies of the other Allied and German troops were soon transferred to other cemeteries.

It all began in October 1944, when the U.S. Ninth Army was looking for a suitable site for a cemetery to bury the expected casualties of the allied push into Nazi Germany. Captain Joseph Shomon was responsible for finding such a site. He came across the cemetery’s current site along the highway between Maastricht and Aachen near the town of Margraten, which had been liberated by the 30th Infantry Division on September 13, 1944. At the Margraten town hall, a clerk protested that the site was one of the town’s best farming grounds, but Shomon answered,

In 1947, the U.S. government offered soldiers’ relatives the opportunity either to have the bodies of their loved ones repatriated to the United States or to have their bodies buried in one of the designated permanent overseas war cemeteries.

Almost 10,000 bodies of soldiers originally buried in Margraten were repatriated; 8,301 would find their final resting place in Margraten.

37

The cemetery as we know it today was inaugurated in attendance of Queen Juliana of the Netherlands on July 7, 1960.

Queen Beatrix, who succeeded her, would visit the cemetery several times, including when President George W. Bush visited the cemetery on the occasion of Victory Europe Day in 2005.

Among those buried in Margraten are six recipients of the Medal of Honor – the highest U.S. Military award – four women, 106 unknown soldiers, and 179 Jewish soldiers. 40 pairs of brothers have been buried next to each other or are listed on the Walls of the Missing. Major General Maurice C. Rose, commander of the 3rd Armored Division, is the highest in rank of those buried here. Willis A. Utecht was formerly missing, but was buried in Margraten in September 1994 after his remains had been recovered. His burial is the most recent.

After climbing the first set of steps, one finds on the left several maps that outline the progress of the U.S. armed forces during the war; on the right, one can find the visitor’s center. By climbing the second set of steps one enters the Court of Honor, which is flanked by the Walls of the Missing. At the end of the Reflecting Pool, one finds the statue of “The Mourning Woman.” Behind the statue stands the Memorial Tower. Inside the tower one can find a small chapel. The sets of stairs to both sides of the towers lead the visitor to the graves of 8,301 soldiers, divided in 16 plots.

However, the remains of missing soldiers continue to be found. Their names at the Walls of the Missing have been marked with a bronze rosette. On March 22 of this year, five more rosettes were added for soldiers who have been identified in the past year.

This includes the name of Michel Aiello, who had been buried as an unknown soldier at the Ardennes American Cemetery. New DNA techniques finally led to a positive identification of his remains. Aiello was reburied in his home state of Illinois in October 2017.

38

All graves have mainly been adopted by local citizens. On special occasions such a soldier’s birthday, Dutch Liberation Day, and Memorial Day, the graves’ adopters often come to bring flowers. This tradition already started in 1945 and was the beginning of many friendships between the soldiers’ relatives back in the U.S. and the adopters. The thought that Dutch citizens looked after the graves of their loved ones was comforting to the relatives, many of whom were not able to visit the gravesite regularly, if at all. 73 years after the war all graves and names on the Walls of the Missing are still adopted. Indeed, the soldiers continue to live on in the hearts and minds of both adopters and still-living

relatives. Since 2017, the adopting of graves at Margraten has been designated as Dutch immaterial cultural heritage. The Foundation for Adopting Graves American Cemetery Margraten guards this heritage meticulously. The adopting of graves is not unique to Margraten though. At U.S. cemeteries throughout Europe, locals have adopted the soldiers’ graves out of a heartfelt gratitude.

The American Battle Monuments Commission is planning to open a new visitor center at the cemetery in 2021.

The soldiers’ stories will be central to this new center.

39

Learn more Do you want to learn more about the cemetery and the soldiers buried here?

These sources will then be of interest to you.

Foundation for Adopting Graves American Cemetery Margraten www.adoptiegraven-margraten.nl The foundation maintains the AdoptA-Grave program at the Margraten Cemetery.

The Faces of Margraten www.thefacesofmargraten.com The tribute’s website offers more information about this year’s tribute, as well as information and footage of previous years. Would you like to support this tribute yourself? By donating just 10 dollars, you allow us to put a face to another soldier. After all, we will continue our quest. Find more information about how to donate at the website.

Fallen but not Forgotten www.fallennotforgotten.nl Get to know the soldiers through dozens of biographies that have been published on this website.

Virtual Margraten Memorial www.margraten.org This portal gives you an overview of the different organizations and activities that involve the Margraten cemetery. You can also leave a peace wish and learn more by reading some of the soldiers’ biographies (only Dutch).

Fields of Honor – Database www.fieldsofhonor-database.com This database has memorial pages for over 27,000 U.S. soldiers who have been either buried in or memorialized at U.S. cemeteries in Europe. You can find all photos on display during The Faces of Margraten in this database.

Liberation Concert www.liberationconcert.nl Each September, the Liberation Concert at the Margraten cemetery honors the men and women buried in the cemetery.

American Battle Monuments Commission www.abmc.gov The American Battle Monuments Commission maintains the Margraten cemetery as well as 25 other overseas American cemeteries.

Our soldier Jotja Bessems www.onzesoldaat.nl This documentary portrays the emotional bond between two continents through the adoption of graves and, above all, how the war and liberation left their traces on multiple generations.

40

Ageless Friends Maarten Vossen visits in this documentary the hometown of James Wickline to learn more about the person whose grave he has adopted.

From Alabama to Margraten Mieke Kirkels www.vanalabamanaarmargraten.nl Two companies of African American grave diggers worked at the cemetery. Dr. Jefferson Wiggins was one of them. His wartime experiences are recollected in this book.

American Overseas Memorial Day Association www.aomda.org Within a short driving distance of the Margraten cemetery, one will find the Ardennes and Henri-Chapelle American Cemeteries. Learn more about these cemeteries and how you can adopt a grave there.

The Margraten Boys Peter Schrijvers Schrijvers takes the reader onto a journey in the history of the Adopt-A-Grave program. He highlights people’s motivation to adopt a grave, the friendships that resulted from it, and the program’s place in the diplomatic ties between the Netherlands and the United States.

World War II Research and Writing Center www.wwiiresearchandwritingcenter.com Jennifer Holik is an American researcher who has focused on World War II. Holik offers resources to research WWII service and write a soldier’s life story.

Crosses in the Wind Joseph J. Shomon Shomon commanded the 611th Graves Registration Company, which oversaw the burials of the soldiers. He recollects this time in his memoires.

Bitter Harvest Mieke Kirkels, Jo Purnot, Frans Roebroeks, Albert Elings en Eugenie Janssen www.akkersvanmargraten.nl This oral history project documented the construction of the cemetery in 1944 and 1945. The project resulted in the book From Farmland to Soldiers Cemetery and the DVD Bitter Harvest.

41

Met dank aan / thanks to Dit is een project van de Stichting Verenigde Adoptanten Amerikaanse Oorlogsgraven, in samenwerking met de American Battle Monuments Commission This is a project by the Stichting Verenigde Adoptanten Amerikaanse Oorlogsgraven, in close cooperation with the American Battle Monuments Commission

Wij willen de volgende organisaties bedanken voor hun financiĂŤle bijdragen aan dit eerbetoon We would like to thank the following organizations for their financial contributions to this tribute

U.S. Embassy The Hague

42

Verder bedanken wij de volgende organisaties die bijgedragen hebben aan het organiseren van dit eerbetoon We would like to further thank the following organizations for their partnership in organizing this tribute

Stichting Adoptie Graven Amerikaanse Begraafplaats Margraten

Als laatste bedanken wij de vele individuele adoptanten, familieleden van de soldaten, onderzoekers, onze eigen vrijwilligers, al het personeel van de begraafplaats en anderen voor hun essentiële bijdragen aan dit eerbetoon door bijvoorbeeld het insturen van foto’s of het geven van een kleine donatie. In het bijzonder willen we bedanken: Lastly, we would like to thank the graves’ adopters, soldiers’ relatives, researchers, our own volunteers, the cemetery staff, and others for, for example, submitting photos, donating money, etc. – which all contributed to the success of this tribute. We would like to thank in particular: Justine Camps, Ria Cholly, Erwin Derhaag, Raf Dyckmans, Jac Engels, Astrid van Erp, Corrina Halters, Jasper van Haren, Armand Hendriks, Arie-Jan van Hees, Terry Hirsch, Joek Hulsmann, Tony Glavan, Danny van der Groen, Richard van Kessel, André Koch, Dean Leers, Nico Leers, Nick Lieten, Leo Minne, Ralph Peeters, Frans Rabuda, Peter Schouteten, Bert-Jan Sengers, Yannick Severeyns, Willem Smeets, Ed Tiebax, Hannah Vleugels, Sophie Vleugels, Sebastiaan Vonk, Thomas Wander, Berry Wolf, Herman Wolters, en Roger Zoontjes.

43

www.degezichtenvanmargraten.nl Š Stichting Verenigde Adoptanten Amerikaanse Oorlogsgraven