Support Edition 52

support JAARGANG 14 - EDITIE 52 - EERSTE KWARTAAL 2018

LOSSE NUMMERS NAF 15,85

PRAKTISCH MAGAZINE VOOR GEZOND LEVEN

38 52

GEZOND LEVEN

HET DOKTERS­RECEPT ONTCIJFEREN GEZOND ETEN

BEGRIJP WAT ER STAAT OP HET ETIKET VAN VLEESWAREN GEZOND BEWEGEN

EERST HET GOEDE DAN HET SLECHTE NIEUWS GEZOND DENKEN

HET HOUDT MAAR NIET OP MET DE SCHANDALEN

VERF

de gevaren en gevolgen

STARTING PRICE NAF. 86.770

THE FIRST-EVER BMW X2.

UltimateAutomobilesNV

BE THE ONE WHO DARES.

Support

PRAKTISCH MAGAZINE VOOR GEZOND LEVEN

28

INHOUD

Gezond Leven

Gezond Eten Begrijp wat er staat op het etiket van vleeswaren

5 6 22 42 48 57 66 68

Het eerste woord: De meest waanzinnige voedingsadviezen De gevaren van verf en de gevolgen De geneeskrachtige eigenschappen van papaja Oud worden en toch jong blijven De kracht van essentiële oliën in de plantengeneeskunde Vind je Ikigai Doktersrecept ontcijferen Handig hè?

Gezond Eten 28 34 38 47 60 71

Begrijp wat er staat op het etiket van vleeswaren Ceviche bij Nautilus Restaurant Biologische Japanse noedelsoep klaar in enkele minuten Bacalao, kabeljauw en bakkeljauw De birambi boom Rhodiola, het heilige kruid

Gezond Bewegen 18 21 30

44

Gezond Bewegen Eerst het goede dan het slechte nieuws

54

Gezond Denken Het houdt maar niet op met de schandalen

41 44 59 72 74

Anosmie en hyposmie De hormoonhuishouding Wat als de geschiedenis anders is dan we hebben geleerd?

Jong geleerd, oud gedaan Eerst het slechte en dan het goede nieuws!

Het heilige getal 108 Bij BodyTech Fitness & Spa wordt wellness omarmd Asbest veroorzaakt ernstige klachten

Gezond Denken

66

12 14 17 25 26 50 54 62 Gezond Leven Het dokters­recept ontcijferen

78

Ik lust je rauw Stemmen van moeder aarde 2018 Het jaar van wellness Het stockholmsyndroom en Limasyndroom Civilisatose als welvaartsziekte Transhuman, de onsterfelijke mens Het houdt maar niet op met de schandalen Vijf manieren om moeiteloos en gezond af te vallen Ibogaine, een nieuw middel tegen verslaving?

support [3]

DELICIOUS RECIPE FROM BUTTERBALL.COM

TURKEY SAUSAGE & PASTA TOSS

SERVINGS

PREP TIME

TOTAL TIME

5

< 15 minutes

< 30 minutes

INGREDIENTS 10 ounces uncooked penne or gemelli pasta 2 tablespoons olive oil ½ of (13-ounce) package BUTTERBALL® Smoked Turkey Dinner Sausage, cut into 1/4-inch-thick slices 2 cups fresh asparagus (1-inch pieces) ½ cup chopped onion 2 cups sliced yellow squash, quartered 1 can (about 14 ounces) no-salt-added diced tomatoes, drained ¼ cup prepared pesto Grated Parmesan cheese (optional)

DIRECTIONS 1. Cook pasta according to package directions, omitting salt. Reserve ¼ cup cooking liquid; set aside.

Discard remaining cooking liquid.

2. Meanwhile, heat oil in large saucepan. Add sausage, asparagus and onion; cook 5 minutes. Add squash; cook 2 minutes. Add tomatoes, pesto and reserved cooking liquid; cook 1 to 2 minutes or until mixture is heated through.

3. Toss cooked pasta with tomato mixture; sprinkle with cheese, if desired.

De Savaan # 182 | Willemstad, Curaçao Tel: (5999) 868-2036 | Fax: (5999) 868-8519

FOR MORE INFORMATION: RECIPES.BUTTERBALL.COM

Eerste woord

De meest waanzinnige voedingsadviezen in kookprogramma’s Het is onbegrijpelijk wat er allemaal voor leugens, onjuistheden en onzin verteld wordt tijdens een kookprogramma. Soms vraag ik me af wat het doel is van zo’n televisieprogramma: mensen nieuwe en gezonde recepten leren, zoveel mogelijk onjuistheden doorgeven of mensen zo ziek mogelijk maken? Het lijkt wel een wedstrijd om te kijken wie het meeste zout, suiker, kleurstoffen, zoetstoffen, witmeelproducten, alcohol en varkensvlees kan gebruiken. Waar ik echt helemaal van door het lint ga is wanneer kinderen gebruikt worden om het menu aan te prijzen.

Hier enkele waanzinnige uitspraken die ik hoorde tijdens een dag kijken naar tv kookprogramma’s:  “Neem altijd wat lekkernijen (boka dushi) mee in de auto om te voorkomen dat kinderen onrustig worden of met elkaar gaan klieren”. De ‘kok’ heeft nog steeds niet begrepen dat juist suiker de kinderen onrustig en agressief maakt!  “Maak je eigen kleur door heel voorzichtig verschillende kleurstoffen te mengen; verras je gasten door de groenten een extra frisse groene kleur te geven door de kleuren blauw en geel te gebruiken”. De meeste kleurstoffen zijn gevaarlijk en veroorzaken veel gezondheidsklachten.  “Hashinomoto, het grootste geheime ingrediënt aller tijden; je gasten zullen lang na het diner blijven napraten over de overheerlijke smaak”. Hashinomoto is gewoon een andere naam voor Vetsin, Mononatriumglutamaat of E621, dat hartklachten, circulatiestoornissen en hersenaandoeningen veroorzaakt, waar je gasten inderdaad heel lang over zullen praten.  “Geef nooit teveel geld uit aan verschillende soorten fruit; koop een blikje vruchtencocktail en je gasten vinden dat al heel bijzonder”. Met helemaal niemand uitnodigen spaar je dubbel zoveel geld uit, want niemand wordt daar ziek van.  “Om de barbecue goed te laten branden, leg je de stukken hout een uur van tevoren in een bad met benzine; maak je eigen houtskool van oud hout of haal gratis enkele pallets bij de supermarkt”. Van deze combinatie (benzinedamp, chemische afvalstoffen uit bewerkt hout) weet je één ding zeker: ZZ en O-syndroom (Zeker Ziek en Ongeneeslijk).  “Geef de kinderen een extra traktatie tijdens een kinderfeestje: meng wat malta met een blikje gecondenseerde melk en laat de kinderen een keer per jaar echt genieten”.

Helaas zullen de ouders elkaar om drie uur in de nacht bij de spoedeisende hulp tegenkomen en zullen rond vijf uur met dezelfde diagnose naar huis vertrekken: “een bacterie in de darmen”.  “Geef het gestoofde vlees, kip of vis een speciale smaak door wat suiker toe te voegen aan de saus; zelfs de mensen met diabetes merken daar niets van”. Mochten er toch vragen of klachten komen van de ontregelde diabeet dan is iedereen blij en tevreden dat de verhoogde bloedsuikerspiegel is ontstaan door de extra inspanning twee dagen voor het diner.  “Gebruik altijd ‘sugar-free’ ingrediënten want dat zijn altijd minder calorieën”. Waarom maak je je zorgen over calorieën; er zijn maar weinig mensen die daar iets van snappen.  “Vlak voor het serveren haal je de stukjes varkensstaart en worst uit het eten want veel mensen eten geen varkensvlees meer”.

….. en bij deze laatste tip gaat de tv UIT!

GEVAREN VAN VERF en de gevolgen Kan permanente beschadiging veroorzaken aan het zenuwstelsel

Voor elk materiaal (hout, metaal, beton, kunststof) worden andere eisen gesteld aan verf. Verf bevat – afhankelijk van het materiaal – steeds weer andere ingrediënten. Zo bevat verf voor hout, metaal, of beton andere chemicaliën dan verf die gebruikt wordt op leer. Verf en andere gevaarlijke stoffen in verf kunnen de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen beïnvloeden, maar leveren ook gevaar op voor de gezondheid van je ongeboren kind en de borstvoeding.

[6] support

GEZOND LEVEN

DOOR RUDOLF DE WIT

In verf zitten oplos- en verdunningsmiddelen, die ervoor zorgen dat de verf niet uithardt in de pot en dus vloeibaar blijft. Zonder deze oplosmiddelen, heb je helemaal niks aan de verf; het is dus noodzakelijk dat er oplosmiddelen in verf zitten. Zelfs in water-verdunbare verf zitten oplosmiddelen, hoewel in veel mindere mate. De oplosmiddelen in water verdunbare verf vertragen de droging, waardoor de verf beter te verwerken is. Er zijn ook snel verdampende oplosmiddelen, zoals terpentine of thinner. De oplosmiddelen zijn eigenlijk de schadelijkste componenten in verf.

Voor de gezondheid zijn vooral de ‘Vluchtige Organische Stoffen’ (VOS) in verf schadelijk. Ze zijn schadelijk voor de hersenen, de huid en zijn nadelig voor de voortplanting.

De VOS verdampen snel waardoor er hoge concentraties oplosmiddelen in de lucht hangen. Het inademen van deze oplosmiddelen veroorzaakt een dronken gevoel, een licht gevoel in het hoofd. Verf die oplosbaar is in terpentine bevat meer dan 300 gram VOS per liter.

misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn en vaak ook hartkloppingen. Na stoppen met het werken met deze giftige dampen verdwijnen de klachten weer snel, maar als het werken met VOS langdurig is, worden de klachten veel ernstiger: kortademigheid, verminderde eetlust, pijn op de borst, maagpijn, hoofdpijnklachten, slaapstoornissen, vermindering van het reukvermogen, men kan zwaar depressief en agressief worden, en er kan zelfs vroege dementie optreden door inademing van de giftige dampen. De giftige dampen in verven en oplosmiddelen kunnen flinke hersenbeschadiging veroorzaken.

Een behandeling tegen OPS bestaat niet; bij OPS wordt alleen gewerkt aan symptoombestrijding, niet aan genezing. Vaak zijn de beschadigingen aan de hersenen niet meer te herstellen of terug te draaien. Zelfs jaren nadat er gestopt is met het werken in giftige dampen, zullen de klachten aanhouden.

VOS-loze verf

Tolueen wordt in verf gebruikt als verdunningsmiddel. Verf die verdund is met een thinner bevat vaak tolueen. Tolueen is al schadelijk bij het inademen van matige hoeveelheden.

Het kan vermoeidheid, een verminderde eetlust, verwardheid en geheugenverlies veroorzaken. In grote hoeveelheden tijdens een relatief korte periode zijn duizeligheid en misselijkheid veel voorkomende symptomen, maar in sommige gevallen kan men ook bewusteloos raken.

Bij langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden kan men zelfs overlijden. Tolueen wordt ook wel als een drug gebruikt in de vorm van lijm snuiven. Er zijn aanwijzingen dat tolueen de kans op een miskraam kan verhogen. Dit geldt bij inademing van tolueen door zwangere vrouwen, of door inademing van tolueen door mannen vlak voor de bevruchting. Ook zijn er aanwijzingen dat tolueen de kans op kinderleukemie verhoogt, harde bewijzen ontbreken hier echter voor.

Water-verdunbare verf bevat 125-300 gram VOS per liter.

Er bestaat dus wel VOS-arme verf, maar geen VOS-loze verf. Dit is gewoon onmogelijk vanwege de verwerking van de verf. VOS kunnen bij langdurige blootstelling hersenbeschadiging veroorzaken, wat ook wel bekend staat als de schildersziekte. Bij eenmalig gebruik in een niet goed geventileerde ruimte kunnen ze al misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn veroorzaken. Naast hersenbeschadigingen kunnen de oplosmiddelen bij contact met de huid eczeem veroorzaken. Tenslotte zijn er de laatste jaren steeds meer aanwijzingen dat sommige oplosmiddelen de vruchtbaarheid kunnen verminderen. Ook zijn ze schadelijk voor het ongeboren kind. Vooral tolueen en xyleen zijn oplosmiddelen die een negatieve invloed hebben op de vruchtbaarheid.

Vooral bij schilders die veel aan de giftige verfdampen werden blootgesteld, werden klachten waargenomen de zogenoemde ‘schildersziekte’. Vooral voor het jaar 2000 kwamen deze klachten vaak voor. Na het jaar 2000 wordt de schildersziekte beduidend minder gezien, omdat schilders alleen nog maar met VOS-arme verf mogen werken.

Schildersziekte Schildersziekte wordt ook wel Organisch Psychosyndroom (OPS) genoemd. Hoewel het schildersziekte heet, komt deze ziekte ook wel voor bij mensen die veel worden blootgesteld aan andere stoffen met giftige dampen, zoals lijm en schoonmaakmiddelen. De giftige stoffen komen het lichaam binnen via inademing, maar ook via de huid kunnen de giftige stoffen binnen komen. Het ziektebeeld bij de schildersziekte is over het algemeen

Tolueen

Ethyleenglycolethers Ethyleenglycolethers worden gebruikt als oplosmiddel in vinyl- en acrylverven en vernissen. Uit onderzoek bij proefdieren blijkt dat ethyleenglycolethers de vruchtbaarheid van mannen kan verminderen. Ook uit onderzoek onder schilders bleek dat schilders een lager aantal zaadcellen per ejaculatie hadden dan mannen die in de scheepsbouw werkten.

Blootstelling aan ethyleenglycolethers is voor zwangere vrouwen echter nog gevaarlijker. De kansen op miskramen en geboorteafwijkingen zijn groter na blootstelling aan ethyleenglycolethers. Dit effect is in verschillende studies aangetoond; het is dus verstandig voor zwangere vrouwen om het inademen van deze stof te vermijden.

>>

support [7]

PLASMA INHALERS

BEVATTEN HIMALAYA ZOUT, CO2 PLASMA EN ETHERISCHE OLIEN. PUUR NATUUR! Plasma Inhalers zijn verkrijgbaar bij Curaçao Pharmacies: • Botica Janwe Caracasbaaiweg 191 - tel 461-7553 • Botica Juliana Julianaplein 2-6 - tel 465-4500 • Botica Mahaai SBN Doormanweg 49-51 - tel 738-3366 • Botica Nos Deseo Rooseverltweg 191 - tel 888-3538 • Botica Sta Rosa Sta Rosaweg 56 - 736-5650/79

www.curacaopharmacies.com

f Curacao Pharmacies i curacao_pharmacies

GEZOND LEVEN

“ Naast de traditionele verf Xyleen Ook x yleen wordt toeg epa st a l s oplo s m iddel i n ver f. He t wordt g e m a a k t do o r me t hy le r i n g v a n tolueen, en heeft dan ook soortgelijke gezondheidsr isico’s. De dampen kunnen bij inademing hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en bewusteloosheid veroorzaken, en blootstelling aan zwanger vrouwen verhoogt mogelijk de kans op een miskraam. Net als bij tolueen gaat het ook hier om vermoedens en ontbreken de harde bewijzen.

Terpentijn Terpentijn is een oleohars. Oleoharsen bestaan uit hars opgelost in etherische oliën, en vele andere stoffen. Het woord terpentijn is afgeleid van het Oudfranse terbentine, ontleend aan Latijn terebinthina, dat weer ontleend is aan het Griekse woord, wat terebintboom betekent.

Tegenwoordig zijn coniferen de belangrijkste bron voor de winning van terpentijn. De olie verkregen van de verschillende Abietineae stond bij de oude Grieken bekend als cederolie en werd later bekend als terpentijnolie. Terpentijn is een geel gekleurde stroperige vloeistof, die door verwonding van de schors uit de boom vloeit en wordt opgevangen. Als terpentijn wordt gedistilleerd ontstaan terpentijnolie (Oleum Terebinthinae aethereum) en terpentijnhars (colofonium). Terpentijnolie wordt ook wel gomterpentijn of kortweg terpentijn genoemd. Kunstterpentijn is een andere naam voor solvent-nafta of ‘White spirit’.

Terpentijnolie Om begripsverwarring te voorkomen moet worden opgemerkt dat de door (kunst)schilders gebruikte terpentijn eigenlijk terpentijnolie heet. Terpentijn is de oorspronkelijke balsem die uit diverse pijnbomen wordt getapt en waaruit door distillatie de vluchtige terpentijnolie wordt verkregen. Chemisch gezien bestaat terpentijnolie uit verschillende zogenaamde ‘terpenen’ en is door het goede oplossende vermogen zeer geschikt als oplosmiddel voor (olie)verf en vernissen. Door terpentijnolie nogmaals te distilleren wordt het gehalte aan harsachtige stoffen tot een minimum teruggebracht en ontstaat de nagenoeg 100% vluchtige ‘gerectificeerde terpentijn’. Voor kunstschilderdoeleinden is het beslist aan te raden alleen deze kwaliteit te gebruiken.

Terpentine is net als benzine een aardoliedistillaat. Geur en oplossend vermogen zijn afhankelijk van de mate waarin de zogenaamde ‘aromatische koolwaterstoffen’ in het oplosmiddel aanwezig zijn. Bekende aromatische koolwaterstoffen zijn xyleen en tolueen, die overigens slechts in geringe mate in terpentine aanwezig zijn.

is er ook oplosmiddelarme verf te koop op waterbasis, zoals acrylverf en latex” Thinner Thinner (‘verdunner’) is een organisch oplosmiddel voor verf op oliebasis. Het bestaat uit een mengsel van vluchtige organische stoffen, waarvan tolueen of xyleen meestal de voornaamste zijn (meer dan 50%), met daarnaast onder andere methylisobutylketon, isopropylalcohol, aceton, isobutylalcohol en butanon. De exacte samenstelling verschilt per fabrikant. Thinner is behalve als verfverdunner ook geschikt als reiniger en ontvetter. Lijm, ook secondelijm, is er grondig mee te verwijderen. Overigens kan de verdunner sommige ondergronden aantasten.

Daarnaast zijn er bepaalde risico’s verbonden aan het gebruik van thinner. Niet alleen is de vloeistof zeer brandbaar, bij onvoldoende ventilatie kan zich een explosief gasmengsel vormen. Ook inademen van de dampen is niet ongevaarlijk, en kan bij langdurige blootstelling tot organisch psychosyndroom leiden (bij hoge concentraties zijn ook acute klachten mogelijk, zoals duizeligheid).

Kwaliteit Verf bestaat vaak uit drie delen, een vast gedeelte en twee vloeibare delen. Het vaste deel bestaat uit verfstof (pigment of kleurstof). Het eerste vloeibare deel is het bindmiddel (een natuurlijke hars, synthetische hars of een olie) dat na droging vast wordt. Het tweede vloeibare deel is het medium of verdunner, (meestal organisch van oorsprong zoals terpentijn, maar het kan ook water zijn), dat verda mpt. Het doel va n het verdunnen is om de verf soepeler en smeerbaarder te maken, zodat het beter kan worden aangebracht.

Verf is verkrijgbaar in vele kwaliteiten, kleuren en soorten.

Tegenwoordig is naast de traditionele verf op basis van lijnolie of alkydhars ook oplosmiddelarme verf, high solidverf (verf met een hoog vaste stof gehalte) en verf te koop op waterbasis, zoals acrylverf en latex. Het gebruik van deze verfsoorten is veel minder schadelijk, omdat een oplosmiddel als terpentijn of terpentine ontbreekt. Als weekmaker wordt bij alkydhars meestal terpentine gebruikt.

De moderne kunststoflakken zijn meestal op waterbasis. Er zijn ook lakken die als basis natuurlijke grondstoffen hebben.

Het gebruik van deze verfsoorten is veel minder schadelijk, omdat ook hier een oplosmiddel als terpentine ontbreekt.

Verfsoorten Bijzondere verfsoorten zijn tempera, op basis van eigeel, en aquarel, op basis van lijmwater en pigment.

>>

support [9]

EEN TRAUMA, VERREKKING, SPORTBLESSURE OF RSI-KLACHTEN? KX Medical geeft je de juiste steun waar en wanneer je het nodig hebt. Steun voor de enkel / knie / pols en hand / rug.

Sulfoderm S Teint Compact poeder Een zeer goed dekkende compact poeder die de huid een frisse uitstraling geeft en de vochthuishouding reguleert. Zwavel reduceert de talgproductie en AloĂŤ Vera verzorgt de huid optimaal. Dit product is speciaal ontwikkeld voor de vette probleemhuid.

GEZOND LEVEN

Een relat ief m i l ieuv r iendel ijke verf is poedercoating, ook poederverf of poederlak genaamd. De duurza me eigenschappen en vele k leu r mogel ijk heden hebben toepassing van poederlak in de utiliteits- en woningbouw en in de industrie populair gemaakt.

Sommige oudere verfsoorten zijn door gebruik van giftige pigmenten schadelijk. Zo werden kinderbedjes in het verleden geschilderd met loodwit. Ook cadmiumhoudende en arsenicumhoudende verfsoorten werden gebruikt. Het loodwit is vervangen door titaandioxide en zinkoxide. De andere giftige pigmenten zijn vervangen door synthetische pigmenten. Desondanks kan zelfs ijzeroxide voor gezondheidsproblemen zorgen door overbelasting van de lever en een ijzerallergie. Bij het werken met verf is het niet genoeg om een mondkap voor te doen, via de huid dringt zelfs meer schadelijke stof ons systeem binnen.

Bindmiddel Het bindmiddel is het hoofdbestanddeel van de verf.

Meestal bestaat het bindmiddel uit een kunststof, welke na het drogen de verflaag vormt. De verfsoort heeft vaak de naam van het soort bindmiddel gekregen, zoals bijvoorbeeld alkydverf, acrylaatverf, chloorrubberverf, epoxy of polyurethaan. Als een verfsoort meer bindmiddel bevat, is deze meestal beter bestand tegen invloeden van buitenaf, er zit dan immers een dikkere laag verf op het oppervlak. De hoeveelheid bindmiddel in de verf hangt dan ook af van de eisen aan de verf. Hoe groter de eisen, hoe meer bindmiddel er in de verf zit. Zo bevat parketlak zo’n 75 procent bindmiddelen, terwijl latex maar 5 procent bindmiddel bevat.

Sommige bindmiddelen kunnen gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Epoxyharsen zijn irriterend en kunnen al bij enkele spatjes eczeem veroorzaken. Het blijkt dat twintig procent van de personen hier gevoelig voor is. Ook kan de verharder in tweecomponenten polyurethaan de huid, ogen en luchtwegen irriteren. Ook dit bindmiddel kan eczeem veroorzaken, maar ook astmatische klachten komen voor.

Pigmenten en vulstoffen Pigmenten worden toegevoegd om de kleur van de verf te bepalen. Vulstoffen maken de verf wat dikker zodat ook oneffenheden zoals scheuren en gaten weggewerkt kunnen worden. Vooral in muur verf zijn vulstoffen belangrijk. Pigmenten die tegenwoordig gebruikt worden zijn niet schadelijk, maar lood en chromaat houdende pigmenten die vroeger gebruikt werden zijn zeer schadelijk voor onder andere de vruchtbaarheid, een ongeboren kind, de hersenen, de longen en de huid. Deze schadelijke pigmenten komen voornamelijk voor in verf van voor 1980.

Het is dus van belang om bij het schuren van oppervlakten met oude verf altijd voorzorgsmaatregelen te nemen.

Type verf De meeste soorten verf bevatten in meer of mindere mate schadelijke stoffen. De hoeveelheid schadelijke stoffen in de verf is in sterke mate afhankelijk van het type verf. Ook is de verf die vroeger gebruikt werd over het algemeen schadelijker dan de verf die tegenwoordig gemaakt wordt. In

het algemeen kan men stellen dat terpentine verdunbare verf, ook wel alkydverf genoemd, schadelijker is dan water verdunbare verf, ook wel acrylaatverf genoemd. Daarnaast is vaak verf met weinig eisen, zoals latex, veiliger dan verf met hoge eisen zoals buitenbeits of parketlak. Tenslotte speelt de manier van aanbrengen van de verf een grote rol bij de schadelijkheid ervan. Het spuiten met verf zorgt voor veel meer verontreiniging van de lucht dan het aanbrengen met een roller. Het aanbrengen met een kwast is zelfs nog beter. ■

VOORZORGSMAATREGELEN NEMEN:  Gebruik het minst gevaarlijke type verf. Probeer in ieder geval altijd water­ gedragen verf te gebruiken. Beter is nog een natuurlijke verfsoort.  Gebruik tijdens het verven handschoenen en beschermende kleding en voorkom zoveel mogelijk contact met de huid.  Zorg voor voldoende ventilatie tijdens het verven en tijdens het drogen van de verf. De meeste verfsoorten zijn na een week volledig uitgehard.  Zorg bij het schuren van (oude) verflagen ook voor voldoende ventilatie en draag beschermende kleding. Gebruik bij voorkeur een masker.  Vermijd het schuren van verflagen van voor 1980 in verband met de kans op loodhoudende pigmenten.  Vermijd het spuiten met verf, gebruik bij voorkeur een kwast om de verf aan te brengen.  Werk zoveel mogelijk met VOS-arme middelen.  Houd zwangere vrouwen uit de buurt van giftige dampen. Zelfs waterverdunbare verf zoals latex bevat giftige oplosmiddelen.

support [11]

Ik lust je

RAUW! Iedereen in de Westerse wereld is zich er, in meerdere of mindere mate, van bewust dat we zuinig met ons lichaam moeten omgaan, door gezond(er) te leven. Er zijn heel veel zaken van buitenaf die onze gezondheid kunnen beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld luchtverontreiniging, werkstress, straling en schadelijke ingrediënten in kant en klare voeding. Op sommige kunnen we zelf invloed uitoefenen op andere helaas weinig tot helemaal niet.

Onze voeding is een terrein waar we wel zelf keuzes kunnen maken. Dat kan variëren van minder snoepen, snacken of ‘fast food’ eten, tot een rigoureuze verandering in ons eetpatroon. Een in toenemende mate populair voorbeeld van het laatste is het eten van ‘raw food’, ook wel ‘crudivorisme’ genoemd. De aanhangers hiervan consumeren alleen voeding waarin de levensbron nog aanwezig is, om daarmee lichaam en geest in balans te houden met de omringende natuur.

‘Raw fooders’ (of soms ‘Raw foodists’) bewerken hun voeding niet omdat daarmee de levenskracht verdwijnt.

Citaat van onbekende bron: “Onbewerkte voeding bevat ’prana’ of levensenergie.”

Levenskracht Neem bijvoorbeeld twee zonnebloempitten en rooster er één, dan bevatten beide zaden nog steeds dezelfde voedingstoffen. Als we beide zaden vervolgens planten zal alleen de onverhitte zonnebloempit weer wortel schieten en uitgroeien tot een nieuwe zonnebloem. Voeding waarin de levenskracht nog aanwezig is bevat veel meer energie om ons lichaam te versterken en eventuele aandoeningen, zoals bijvoorbeeld allergieën, te neutraliseren.

Dit komt onder andere doordat de vele microben, die zich van nature in de rauwe voedingsmiddelen bevinden, niet

[12] support

door verhitting gedood zijn bij de bereiding, zodat zij na consumptie van het voedsel hun functie bij onder andere de spijsvertering ten volle kunnen uitoefenen.

Verhitten Verwarmen van voedsel tot ten hoogste 38°C wordt niet als verhitten beschouwd. Bij deze (lichaams)temperatuur worden de levende organismen, vitamines en enzymen in de voeding niet gedood.

Raw-foodisme kent meerdere varianten. Allereerst de basisvariant, die inhoudt dat men alles (inclusief melk, eieren, vis, gevogelte, vlees en groenten) enkel onbewerkt, oftewel rauw tot zich neemt. Vaak stelt men hierbij als extra eis dat de producten zo veel mogelijk afkomstig zijn uit van biologische landbouw en veeteelt. Het meest voorkomend is echter de veganistische vorm, waarbij men louter plantaardige voeding in rauwe staat consumeert, bij voorkeur of geheel biologisch geteeld.

Immuunsysteem Zoals met alles zijn er voor- en tegenstanders van raw foodisme. Waarbij opgemerkt moet worden dat de tegenstanders vooral afkomstig zijn uit de (levensmiddelenen pharmaceutische) industrie, wetenschap en (semi-) overheidsorganisaties. De voorstanders wijzen er vooral

GEZOND DENKEN

DOOR NICOLETTE DE NIJS

op dat het bereiden van voedsel vele malen meer nadelige gevolgen kan hebben dan het eten van rauw voedsel.

Wetenschappelijk onderzoek in de vorige eeuw heeft aangetoond dat bij het eten van gekookt voedsel ons lichaam een overvloed aan witte bloedcellen aanmaakt ten behoeve van onze darmen. Het lichaam behandelt het gekookte voedsel alsof het een indringer betreft. Paul Kouchakof van The Institute of Clinical Chemistry in Lausanne, Zwitserland, ontdekte dat wanneer voedsel rauw wordt gegeten dit fenomeen niet voorkomt. Dit betekent dat wanneer men rauw eet het immuunsysteem optimaal functioneert omdat het zich niet met voedselverwerking bezig hoeft te houden.

PAK’s Maar denk ook aan de mogelijk schadelijke gevolgen van bakken, roosteren en frituren. Hierbij ontstaan zgn. polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), die sterk in verband worden gebracht met het veroorzaken van kanker. Door het harden van plantaardige oliën ontstaan transvetzuren. Een hoge inname van lichaamsvreemde transvetzuren verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.

En bij verhitting boven de 40 graden Celsius worden sommige vitaminen en vooral enzymen vernietigd door de hitte van het kookproces. Daardoor dienen de functies, die zij hebben bij de verwerking van het voedsel, overgenomen te worden door in het lichaam aanwezige vitaminen en enzymen, met als gevolg, dat deze niet langer hun taak in het afweersysteem kunnen uitoefenen, waardoor men meer vatbaar wordt voor ziektes, terwijl ook het verouderingsproces aanmerkelijk versnelt.

Alkaliserend Soms wordt wel gewezen op een mogelijk tekort aan Calcium en proteïnen ten gevolge van het volgen van raw foodisme. In de praktijk is inmiddels meer dan voldoende bekend dat een menu met voldoende groene (blad) groenten en rauw eetbare plantenzaden niet tot tekorten aan calcium en proteïnen leidt. De zaadjes van de chia plant bevatten bijvoorbeeld zes maal zoveel calcium als volle melk.

Groene bladgroenten, zoals kale, broccoli en kool, zijn een geweldige bron van vitamines en mineralen. Daarnaast zijn groene bladgroenten een goede bron van vezels en het laat de bloedsuikerspiegel met rust waardoor er een goede balans ontstaat in het lichaam. Groen plantaardig voedsel heeft een alkaliserend effect op het lichaam, en schept daardoor de voorwaarden voor een perfecte gezondheid.

“Rauw (biologisch) voedsel is beter voor het milieu omdat er geen energie nodig is voor de bereiding” Chlorofyl is zonlicht-energie door fotosynthese omgezet en dit wordt opgeslagen in planten en groene bladgroenten. Iemand die tarwegras eet, door er langdurig op te kauwen, of het sap van deze plant drinkt verbetert de bloedvorming in het lichaam, zuivert de lever en verbetert het immuunsysteem. Twee andere bronnen rijk aan chlorofyl zijn algen en alfalfa.

Harmonie Raw foodisme is voor veel Raw fooders meer een levenswijze dan een dieet. Het is meer een holistisch concept waarbij natuur en mens in harmonie met elkaar leven.

Bovendien worden lichaam en geest als een geheel beschouwd waarbij het van essentieel belang is het lichaam goed te voeden en de geest te verrijken zodat beide in perfecte balans verkeren. Dierenleed en overconsumptie maken geen onderdeel uit van dit dieet. Rauw (biologisch) voedsel is beter voor het milieu omdat er geen energie nodig is voor de bereiding, en wat beter is voor het milieu is, over het algemeen gesproken, ook beter voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Veel Raw fooders ervaren een groter gevoel van liefde en empathie en minder emotionele schommelingen. ■

Tarwegras Tarwegras, of wheatgrass, speelt voor veel Raw fooders een belangrijke rol in dit geheel. Tarwegras bevat vitamine A, C, E, B1, B2, B3, B6 and K. Wanneer tarwegras wordt gekweekt op grond die zeer rijk is aan mineralen, dan assimileert tarwegras het hele spectrum aan 92 mineralen. Het gaat met name om de mineralen zink, selenium, fosfor, kalium, calcium, borium, chloride, chroom, kobalt, koper, jodium, ijzer, magnesium, nikkel en zwavel.

support [13]

DOOR OLGA JOB

Stemmen van moeder aarde Chakracentra en vortexen op aarde Wist je dat... de onzichtbare energiecentra in je huis en op het werk je gezondheid soms positief en soms heel destructief kunnen beïnvloeden? Oude culturen over de hele wereld hebben altijd het bestaan van speciale energiecentra of vortexen erkend. Deze vortexen bevinden zich op specifieke geografische locaties.

Aardchakra’s zijn fysieke locaties die zijn voorzien van energie die helpen om de planeet aarde en al het leven erop in balans te houden. Er zijn meer dan 150 erkende aardchakra’s gevestigd in en aan de oppervlakte van de aarde, van diep in de zee en van rotsen tot bergtoppen en valleien. Chakra-punten en vortexen (of wervelingen) weerspiegelen het volledige spectrum van mogelijkheden voor mensen om zich aan te passen en uit te breiden. Ze vertegenwoordigen de collectieve, ‘hogere zelf-frequenties’ van het lichaam en het energetisch veld. Je zult je aangetrokken voelen tot bepaalde locaties vanwege de specifieke vibraties die momenteel nodig zijn voor jouw groei en evolutie. De frequenties van deze locaties leven ook in jou, zelfs als je aan de andere kant van de planeet bent!

Aardechakra-punten Aardechakra-punten zijn waar energiespiralen naar de aarde stromen. De algemene essenties van de aardchakrapunten zijn om de energie gecorreleerd met de chakra’s van het lichaam te vergroten. Wanneer je jezelf onderdompelt in deze energievelden zul je merken dat je eigen fysieke

[14] support

GEZOND DENKEN

elektromagnetische veld in lijn zal worden gebracht met de frequentie van het chakra-punt waar je bent.

Chakrapunten stromen, stralen uit en geven energie af door in verschillende dimensionale velden te tikken. Ze balanceren en reguleren het elektromagnetische veld van de aarde om de energie van onze planeet te stabiliseren.

Ze verbinden zich met de draaikolken van de aarde en werken samen als een energetisch, kristallijn raster rond onze planeet. Chakrapunten zijn vaak vulkanen of andere actieve gebieden op aarde, vanwege de rijke kristalafzetting en het elektromagnetisch vulkanisch materiaal. Iedereen heeft zijn eigen ervaringen en ontvangt specifieke frequenties en ontladingen die voor jou zijn ontworpen. Deze plaatsen zullen alle energieën of overtuigingen die niet in overeenstemming zijn met je natuurlijke zelf laten opborrelen, zodat je ze kunt integreren en meer volgens je ware essentie kunt leven. Je hebt misschien de meest positieve en verbindende ervaring van je leven of de meest pijnlijke.

Energiegebieden Zoals Sedona Arizona, de Bermuda-driehoek en de 7 aardse chakra-punten is Curaçao ook een zeer klein maar krachtig vortex-energiepunt op deze planeet. Er zijn een paar kleine chakra-punten en draaikolken overal ter wereld die een sleutelrol spelen in het ontwakingsproces van de mensheid. Vortex-energiegebieden in de wereld worden beschouwd als wervelende centra van energie die bevorderlijk zijn voor genezing, meditatie en zelfonderzoek. Dit zijn plaatsen waar de aarde vooral leeft van energie. Veel mensen voelen zich geïnspireerd, opgeladen of opgetild na het bezoeken van een vortex.

Onze voorouders wisten dit heel goed en identificeerden de krachtige spirituele essentie van ons ‘dushi Korsou’ als de betekenis van de naam voor het genezen van de ziel, het genezen van het hart, dat een krachtig draaikolk-energiecentrum op de planeet is. Vermenging van lijnen van de magnetische kracht van de zon en de aarde lopen kriskras door elkaar en komen samen om zogenoemde portalen te creëren. Een portaal is een buitengewone opening in ruimte of tijd die reizigers verbindt met verre rijken. Een krachtig portaal is een snelkoppeling, een gids en een deur naar het onbekende.

Portaal Curaçao wordt ook beschouwd als een portaal dat rechtstreeks met de magnetische vortexvelden van de planeet is verbonden. Bovendien is bekend dat Curaçao wordt omringd door dolfijnen die dagelijks rond het eiland zwemmen.

Van dolfijnen is bekend dat het zeedieren zijn die alleen bij hogere frequenties en energetische velden leven.

Curaçao is inderdaad een draaikolk-energiecentrum in de wereld dat wellness en genezing brengt.

Dolfijnen hebben een speciale plaats op onze planeet omdat ze het vermogen hebben om op een hoger spiritueel niveau te communiceren vanwege hun vermogen om op een zeer hoog frequentieniveau te opereren.

Het menselijke bereik wordt gewoonlijk gemeten als 20 tot 20.000 Hz, hoewel er een aanzienlijke variatie is tussen

individuen. Aan de andere kant varieert het bereik van dolfijnen tussen 100.000 Hz en 150.000 Hz. Van dolfijnen is bekend dat ze alleen in gebieden met hoogfrequenteenergieën leven. Zou dit de hoogspanning van energie rondom ons dushi eiland verklaren?

Inspiratie Onze voorouders kenden de kracht van de energievelden van het eiland, we kunnen dat niet alleen zien door de aanwezigheid van de dolfijnen, we kunnen het ook ervaren door ons eigen wezen.

Curaçao heeft het vermogen om levens te veranderen. De schoonheid van het eiland herijkt automatisch ons gevoel van verwondering.

Omarm het spectaculaire en accepteer het verbazingwekkende. Dit is een plek die inspireert, oplaadt, opheft, kalmeert en herstelt. Neem de tijd om verbinding te maken met deze kracht om jezelf op te tillen naar een hogere dimensie om absolute genezing en geluk te vinden. ■

OVER OLGA: Olga Job (MBA, CHC, INHC) is een ‘Certi­ fied Holistic Health & Lifestyle Coach’ die de drukke zakenman/vrouw, atleten en ondernemers bijstaat en begeleidt om een gezondere levensstijl te volgen door zich te concentreren op hun hoogste potentie om hun gestelde doelen te bereiken door middel van meditatie, holistische voeding, en bedrijfsstrategieën. Als een bewuste ondernemer reist ze de wereld rond om informatie, kruiden, essen­ tiële oliën, kristallen en fytotherapeutische middelen (plantenextracten) te verzamelen voor haar praktijk. Ze organiseert ook lezingen en workshops over de hele wereld om haar concept van leven en voeding in overvloed te delen. Ze creëerde het ‘7 stappen Lifestyle Awakening Health Coaching Online-programma’ dat geschikt is voor iedereen die een holistische levens­ stijl wil implementeren. Ze werkt ook als ‘Corporate Wellness Consultant’ bij bedrijven over de hele wereld om het moreel van de werknemers te stimu­ leren, de productiviteit te verhogen en het ziekteverzuim te verminderen.

Je kunt Olga bereiken via e-mail info@olgajob.com of haar website bezoeken voor meer informatie www.olgajob.com.

support [15]

FULL DAY MEETING PACKAGE

SPA, HEALTH & WELLNESS PROGRAM

2018 is het jaar van Wellness

De Secretaris-generaal van de Caribische toeristenorganisatie in Barbados (CTO), Hugh Riley, heeft het jaar 2018 uitgeroepen tot het jaar van wellness en verjonging in het Caribisch gebied. Riley maakte het thema voor 2018 bekend tijdens een persconferentie in Toronto, als onderdeel van het programma voor Caribbean Week Canada 2017.

Omdat wellness en verjonging belangrijke aspecten van het toeristische productaanbod in de Cariben zijn, moedigt de CTO de lidstaten en partners uit de particuliere sector aan, evenementen en activiteiten rond het thema te plannen en te organiseren die consumenten, reisbureaus en touroperators zullen aanspreken.

Caribisch gebied Voor degenen die zich richten op het ‘vernieuwen’ van lichaam en geest, zijn de opties vrijwel eindeloos; van trainingen aan het strand en yoga-retraites tot wellness resorts en spa-behandelingen. Het idee om te verjongen in het Caribisch gebied is nog een reden om je in 2018 te laten verwennen. Hugh Riley wees op het gevarieerde tropische landschap van de regio met bergketens, valleien en vulkanen, die uitstekende mogelijkheden biedt aan mensen van verschillende leeftijden en met verschillende fysieke capaciteiten. Ook individuele wandeltochten, groepswandelingen, gezondheidswandelingen, plezierritten, marathons en een reeks op het water gebaseerde gezondheidsgerelateerde activiteiten worden het hele jaar door gehouden in de CTO-landen. De wereldwijde wellness-sector is een industrie van 3,72 biljoen US dollar.

Het Caribische jaar van wellness en verjonging in 2018 wordt gepromoot via sociale media en traditionele mediakanalen en biedt reizigers en vakantieaanbieders de gelegenheid ervaringen en ideeën uit te wisselen over hoe bezoekers in de regio te worden verwelkomd voor welzijn en verjonging. Door de campagne zullen CTO, de lidstaten en partners in de privésector het Caribisch gebied als de leidende keuze voor wellness en verjonging benadrukken.

Canadese markt Tijdens de briefing kondigde Riley ook aan dat de Canadese markt in de eerste helft van 2017 een sterke prestatie leverde, met inkomsten die 6,4 procent hoger waren dan in de overeenkomstige periode vorig jaar, en naar verwachting zal dit jaar de groei blijven toenemen, ondanks de orkanen in 2017, die ongeveer 25 procent van de CTOlanden hebben beïnvloed.

Voor met name Curaçao zijn dit grandioze uitdagingen die het eiland zeker goed kan gebruiken. Het PIAI-Instituut heeft een interessant programma ontwikkeld. U kunt dit programma bekijken op www.piairetreats.com. ■

support [17]

Anosmie

en hyposmie Het reukvermogen Oosters en Westers bekeken Reukverlies kan totaal of gedeeltelijk zijn. Bij totaal reukverlies spreken we over ‘anosmie’ terwijl bij gedeeltelijk reukverlies we over hyposmie spreken. Er zijn twee soorten anosmie: geleidingsanosmie en perceptieanosmie. Bij geleidingsanosmie kan de lucht de reukspleet niet meer bereiken. Dit kan komen door zwelling van het neusslijmvlies (luchtweginfectie, allergische rinitis, sinusitis), neuspoliepen of problemen met het neustussenschot.

Het wegnemen van de obstructie/belemmering kan de reukstoornis gunstig beïnvloeden. Bij een perceptieanosmie zit het probleem in het reukepitheel (het reukepitheel is het weefsel dat verantwoordelijk is voor het waarnemen van reukstoffen), de bulbus olfactorius (of reukkolf is een structuur die voorkomt in de hersenen van gewervelden en is betrokken bij reuk), of in de verbinding daartussen.

Reukvermogen Anosmie lijkt een onschuldige zaak mits je daar geen last van hebt. Mensen die anosmie hebben, ondervinden vaak hele vervelende gevolgen. De klacht kan praktische, sociale en psychische gevolgen hebben. Het is heel vervelend als je geen bedorven voedsel meer kan ruiken, of ruikt dat eten dat op het vuur staat begint aan te branden, of een gaslek kan waarnemen; je weet ook niet of je deodorant wel echt werkt of niet, en je hebt ook geen idee of je kleding nog fris ruikt of in de was moet. Dit kan iemand heel onzeker maken.

[18] support

Het vermogen om geuren waar te nemen en hier een bepaalde betekenis aan toe te kennen heeft ook een belangrijke psychologische waarde. De geur van pas gemaaid gras, de geur na een onweersbui, de geur van onze geliefde, de geur die een bepaalde herinnering oproept; al deze zaken geven het leven een extra dimensie.

En vergeet niet de geur van je maaltijd. Volledig reukverlies kan ertoe leiden dat iemand zijn interesse in eten verliest, wat kan leiden tot gewichtsverlies en ondervoeding. Anosmie kan ook aanleiding geven tot depressie en stemmingswisselingen.

Oorzaken Verminderd reukvermogen kan ook een klacht zijn die optreedt bij het ouder worden; dat wordt presbyanosmie genoemd. Bij mensen boven de 53 jaar constateren we bij 25 procent van de gevallen reukverlies.

Reukverlies is bij 20 tot 40 procent van de gevallen te wijten aan een virale ontsteking (griep of verkoudheid).

Er is bij 1 op de 4 mensen boven de 53 jaar enige mate

GEZOND BEWEGEN

van reukverlies vast te stellen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de oorzaak van reukverlies in zo’n 20 tot 40 procent van de gevallen te wijten is aan een virale bovenste luchtweginfectie (meestal para-influenza type 3), in 20 tot 30 procent aan nasale en sinusproblematiek en in 10 tot 20 procent aan een schedeltrauma. Ook het overmatig gebruik van neusdruppels kan een oorzaak zijn van anosmie. Bij ongeveer een kwart van de gevallen wordt geen oorzaak gevonden.

Minder vaak voorkomende oorzaken zijn medicatie (amfetaminen) en blootstelling aan toxische stoffen (chloor, zware metalen). Verminderd reukvermogen wordt ook geassocieerd met systeemziekten (Cushing, hypothyreoïdie en diabetes mellitus) en psychiatrische aandoeningen (depressie). Daarnaast kan reukverlies een vroeg symptoom zijn van de ziekte van Parkinson of Alzheimer.

Congenitale vormen van anosmie en anosmie door hersentumoren zijn zeldzaam, bij de laatste zeker als er geen andere neurologische afwijkingen zijn.

Bij permanente verstopping van de neus kan de reuk langdurig of blijvend zijn aangetast, zoals bijvoorbeeld door: • neuspoliepen, • chronische sinusitis, • allergische rhinitis, • ernstige scheefstand van het neustussenschot en • grote neusschelpen.

Onderzoek Het reukvermogen kan worden aangetast door grofweg de volgende drie factoren: • veranderingen in de neus; • veranderingen (of beschadigingen) in de zenuwen die van de neus naar de hersenen lopen; of • veranderingen (of beschadigingen) in de hersenen.

Naast het uitvragen van de klachten is een gedegen KNOonderzoek noodzakelijk. Een goede inspectie van de inwendige neus zal door middel van een neusendoscoop plaatsvinden. Er wordt naar een abnormale bouw van de neus, neuspoliepen of aanwijzingen voor chronische

sinusitis gezocht. Er wordt vooral gekeken of de toegang naar het reukepitheel, boven in de neus, vrij is. Ook is een goede inspectie van de mondholte nodig. Infecties in de mondholte kunnen vieze reuksensaties veroorzaken.

Als aanvullend onderzoek kan ook gedacht worden aan een CT-scan van de neusbijholten, een MRI-scan van de hersenen of aanvullend bloedonderzoek wordt alleen als het nodig is, uitgevoerd.

Natuurgeneeswijze In de natuurgeneesw ijze wordt het reukvermogen verzorgd en onderhouden door de dikke darm energie.

Stoornissen in de dikke darm zijn meestal te wijten aan verkeerde voeding. Het is dus helemaal niet vreemd dat een acupuncturist alvorens je te behandelen het voedingspatroon helemaal zal doornemen en zal adviseren om de volgende producten te vermijden: suiker, melk, varken, chemische producten. Uiteraard is elke behandeling bij een acupuncturist een individuele benadering en worden alle factoren per individu bekeken en bepaald.

Probiotica

ZES VORMEN VAN REUKSTOORNISSEN: • Anosmie: de volledige afwezigheid van het reukver­ mogen.

• Hyposmie: een gedeeltelijk verlies van het reukver­ mogen.

• Parosmie: een vervorming van het reukvermogen.

• Phantosmie: iets ruiken, terwijl er niets te ruiken is.

• Kakosmie: geuren worden als vies, onaangenaam ervaren.

• Pseudosmie: inbeelding van geuren onder invloed van hevige emoties.

• Presbyosmie: een afname van het reukvermogen veroorzaakt door ouderdom.

De dikke darm kan versterkt worden door het innemen van probiotica. Probiotica zijn zogenaamde goede bacteriën. Deze goede bacteriën zorgen voor een goede darmflora, wat weer is van belang is voor de spijsvertering, de stoelgang en het immuunsysteem. In de huidige maatschappij en met onze moderne leefwijze en eetgewoontes krijgen we weinig goede bacteriën binnen. Je kunt die gunstige bacteriën dagelijks aanvullen, bijvoorbeeld door yoghurt die de ‘goede’ bacteriën bevat. Deze goede bacteriën worden probiotica genoemd. Probiotica hoef je niet per se te drinken. Er zijn ook capsules, tabletten en poeders op de markt met probiotica. De meest gebruikte probiotica zijn melkzuurbacteriën. Deze kun je van nature ook vinden in zuurkool en yoghurt, maar dan zijn ze niet zo werkzaam. Een melkzuurbacterie mag zich volgens de wetenschap pas een probioticum noemen als het levend de darmen bereikt en bijdraagt aan een goede gezondheid. ■

support [19]

SVB

De SVB voert de volgende sociale verzekeringen uit:

Dé Bank voor de De SVB is verantwoordelijk voor de uitvoering van een Verzekeringen aantal sociale Sociale verzekeringen op Curaçao. Tot haar voornaamste taken behoren het beheren van fondsen, het opleggen van aanslagen, het innen van premies en het uitbetalen van uitkeringen.

• de Algemene Ouderdomsverzekering (AOV) ten behoeve van personen vanaf 65 jaar.

• de Algemene Weduwen-, Weduwnaars- en Wezenverzekering (AWW).

• de Ziekte-en Ongevallenverzekering (ZV/OV) voor werknemers die tijdelijk arbeidsongeschikt zijn.

• de Ontslagregeling (Cessantia) voor werknemers die buiten hun schuld werkloos zijn geworden.

• Basisverzekering Ziektekosten voor alle ingezetenen (BVZ.) • Algemene Verzekering Bijzondere Ziektekosten (AVBZ).

Dé Bank voor de Sociale Verzekeringen

Support OXY+

“BBBB-SSSSSSS SSSSSSSSSS II AAAAA”

Supplementing Your Quality Of Life

KNOWN AS Dr. OXY+

In his laboratory he uses one of the most eff vanced pharmaceutical equipment in the ed in Europe. He uses his equipment to enca sively raw materials that are considered foo or natural medicine. lnger plans to increase tion of his laboratory, and sees the capacit turing and exporting plant-based pharma ucts in the whole caribbean within the next His products - which he has formulated an self, have become very popular internat Aruba. Many small steps forward, and he made a giant leap forward.

Due to the huge success of his products, Ing spend more time in the laboratory where energy in the quality of his line. The 2 years th prepare for this next challenge, made him work harder and make some drastic chang pany, focusing on efficiency, quality and s major change was to find a distribution agen presence in multiple countries and the cap ute in these countries. The second major c the products themselves. The capsules changed in order to withstand the caribbea the labeling was taken to a higher standa the FDA. “The manufacturing efficiency w materials have been evaluated” - this was factor if certain product formulas will be mod changes moved the company towards higher qualily products, produced efficient The first country to receive the famous Oxy+ and Inger personally presented his product t Curaçao. This was history in the making, proudly considered a part of it. The success are a result of Inger’s inspirations and h ARUBA, BONAIRE & CURAÇAO. Inger’s goal and vision is to deliver a high-standard line of products, protected lished regulations in the industry while using vations in the market, motivating consume gest force of nature.

Wil u niets missen?

Neem een abonnement op support!

GEZOND BEWEGEN

DOOR JUDITH HAAN

Hormoonhuishouding Onder hormoonhuishouding wordt verstaan de gehele aanmaak, afbraak en het evenwicht van hormonen in ons lichaam. Hormonen zijn eiwitten die worden aangemaakt in verschillende klieren en cellen in ons lichaam. Je kunt hierbij denken aan de schildklier, de bijnier en de hersenen (hypofyse).

Hormonen zijn ‘boodschappersstoffen’ die via het bloed vervoerd worden naar de verschillende lichaamsdelen.

Daar stimuleren de hormonen de cellen tot specifieke activiteiten. De hormoonhuishouding heeft derhalve invloed op veel lichamelijke functies. De groei van het lichaam, de stofwisseling en onze reactie op stress worden onder andere aangestuurd door hormonen.

Dan hebben we nog de Hypofyse.

• Hormonen van de hypofyse werken in op bepaalde stofwisselings- en voortplantingsverschijnselen.

• De werking van een aantal hormoonklieren is sterk afhankelijk van de werking van de Hypofyse. Daarom zeggen we ook wel dat de Hypofyse de dirigent is van het hormonenorkest!

Klieren

Klachten

In ons lichaam hebben we endocriene en exocriene klieren.

Een klier bestaat uit cellen die een of meer specifieke stoffen afscheidt, zoals slijm, melk, zweet, enzymen, speeksel en hormonen. De meeste klieren hebben een afvoerbuis waardoor ze hun producten kunnen afgeven. Klieren met een afvoerbuis heten exocriene klieren. Hormoonklieren zijn echter endocriene klieren, d.w.z. het zijn klieren zonder afvoerbuis. Ze geven de hormonen rechtstreeks af aan het bloed. Voorbeelden van hormoonklieren zijn de schildklier, de bijnier, de hypofyse, de testis en de eierstok.

Bij een hormonale disbalans kunnen talloze lichaamsfuncties totaal ontregeld raken. Vage klachten, maar ook levensbedreigende gezondheidsklachten kunnen uiteindelijk het gevolg zijn. Enkele klachten kunnen zijn: • PMS klachten • Laag libido • Gewichtstoename • Vermoeidheid • Slapeloosheid • Slecht geheugen • Pijnlijke borsten • Nervositeit

Werkterrein Je kunt de hormoonklieren van de mens grofweg in 2 groepen verdelen.

• Een groep hormoonklieren waarvan de hormonen de stofwisseling regelen.

-- Hormonen van de schildklier: o.a. thyroxine.

Dit hormoon bevordert de celstofwisseling en daarmee de groei.

-- Hormonen van de bijnier: o.a. adrenaline.

Dit hormoon bevordert de omzetting van glycogeen in glucose.

-- Hormonen van de eilandjes van Langerhans: o.a. insuline. Dit hormoon stimuleert de glycogeenopslag in de lever.

• Een g roep hormoonk lieren waar van de hormonen een rol spelen bij de voortplanting en het geslacht.

-- Hormonen van het ovarium: o.a. Oestron.

Dit hormoon veroorzaakt het ontstaan van de secundaire geslachtskenmerken en bevordert de groei van het baarmoederslijmvlies.

-- Hormonen van de testis: o.a. testosterone.

Dit hormoon stimuleert de ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken bij jongens en bevordert de rijping van de zaadcellen.

Wat kan je doen om hormonale disbalans tegen te gaan.

• Vermijd onverzadigde omega 6 vetzuren • Limiteer je cafeïnegebruik • Vermijd giftige stoffen • Zorg voor voldoende slaap • Doe aan lichaamsbeweging • Eet kokosolie

Hormeel Een homeopathisch middel wat vaak gebruikt wordt bij hormonale disbalans is Hormeel SN gtt.

Hormeel SN heeft een regulerende werking op de endocriene functie en kan ondersteunend werken als behandeling bij de vruchtbaarheid.

Het wordt ook vaak gebruikt bij cyclusstoornissen bij de vrouw. Ook bij acne werkt het posit ief. Voora l bij kinderen in de pubertijd, die veel huidproblemen hebben, kan Hormeel g tt zonder problemen gebruikt worden.

Het heef t g een bijwerk ingen. De onderhoudsdosering is 3 maal daags 10 druppels. ■

Verkrijgbaar bij Botica Zuikertuintje en Botica Gosie.

Importeur Homed Caribbean NV Ilandweg 11 Curaçao Tel.: 562-7764

Praktijk voor Homeopathie Judith Haan tel. 562-7764

support [21]

De geneeskrachtige eigenschappen

van Papaja

De papaja oftewel Carica papaya is een plant uit de familie Caricaceae. De plant is nauw verwant aan de bergpapaja (Vasconcellea cundinamarcensis). Op Curaçao is de papaja welbekend; de papajaboom groeit heel gemakkelijk in elke tuin. De papaja is de vrucht van een meloenboom en wordt dan ook ‘boommeloen’ genoemd. De vruchten groeien aan de stam van de boom. De papajaboom komt oorspronkelijk uit Mexico. De boom kan tot zes meter hoog worden. De stam is hol, de bladeren zijn groot en vingervormig. Er zijn verschillende ondersoorten papaja’s.

[22] support

GEZOND LEVEN

DOOR DINAH VEERIS

Papaja is ook sinds jaar en dag een medicinale vrucht.

In Azië wordt de vrucht al honderden jaren gebruikt om ziektes te bestrijden. Papayazaadjes bevatten isothiocyanaten. In wetenschappelijke onderzoeken op dieren bleken deze stoffen goed te werken tegen diverse vormen van kanker. Borstkanker, longkanker, prostaatkanker, alvleesklierkanker, darmkanker en leukemie worden door isothiocyanaten tegen gegaan. Papaja stopt naast kanker de westerse welvaartsziekte diabetes. Uit een onderzoek van de universiteit van Florida is gebleken dat papaja verschillende soorten kanker waaronder baarmoederhals-, alvleesklier-, borst-, long- en leverkanker kan genezen.

PAPAJAZAAD EN HONING Gedroogd papajazaad kun je malen en mixen met honing (een derde honing) en in een potje doen. De honing geeft het een zoete smaak zodat ook kinderen het lusten. Doe net zoveel gedroogd papajazaad in het potje honing als dat er honing in zit. Vervolgens meng je het goed. Je neemt elke dag een theelepel hiervan om de medicinale effecten te bereiken.

Gedroogd papajazaad in honing kan een jaar bewaard blijven.

Papajazaden In het midden van de papaja bevindt zich een holle ruimte die gevuld is met zwarte pitjes, die gegeten kunnen worden voor de helende en medicinale werking. De pitjes worden gebruikt als een geneesmiddel tegen darmparasieten, vanwege de laxerende werking. De zaadjes kunnen gedroogd worden en gebruikt als peper bij bepaalde gerechten. Verse papaja’s bevatten het eiwitsplitsende enzym papaïne. Dit enzym lijkt op het door het menselijk lichaam geproduceerde pepsine dat eiwitten afbreekt. Bij verwerking met gelatine gaat het de gelatinewerking tegen, net als bij de ananas. De papaïne zorgt er ook voor dat de vrucht licht verteerbaar is. Gebruikt bij vleesgerechten wordt het vlees malser; papaïne wordt voor hetzelfde doel vaak in de vleesindustrie gebruikt. De papaïne wordt ook wel geëxtraheerd en gedroogd tot poeder, ingenomen om de spijsvertering te stimuleren. Mensen die vrijwel niets kunnen verteren, nemen de papaja in sap- of tabletvorm in. Op Hawaii wordt gedroogd papajazaad als medicijn verkocht. De papajavrucht en papajabladeren en papajabloemetjes zijn erg gezond. De vrucht wordt wereldwijd gegeten. Het vruchtvlees van de papaja bevat geen vruchtzuren, met als gevolg de zeer zoete smaak. Onrijpe exemplaren worden gestoofd en als groente gegeten.

PAPAJAZADEN TEGEN AAMBEIEN Er zijn mensen die van hun aambeien zijn genezen door papajazaad te eten. Dat kan op de volgende manier. Je schilt een papaja en mengt het papajavruchtvlees met ongeveer zes tot acht zaden en een kopje water in een blender. Je krijgt vervolgens een frisse papajasmoothie die je zo kunt opdrinken.

tyfeuze koorts of buiktyfus. Papajazaden kunnen net als pompoenzaden inwendige wormen doden. Daarnaast werkt papajazaad goed tegen het uitvallen van de nieren.

Ook wanneer je geen last hebt van inwendige bacteriën kan papajazaad een uitkomst bieden. Papajazaad werkt verlichtend als je veel gegeten hebt of tijdelijk aan indigestie lijdt. De enzymen in papajazaad zorgen dat het eten beter verteert. Behalve enzymen bevat papajazaad vet, proteïnen, calcium, magnesium en fosfor.

In de ingewanden kunnen parasieten voorkomen. Uit onderzoek in Nigeria bleek dat kinderen met parasieten deze kwijt waren als ze zeven dagen achtereen gedroogd papajazaad met honing hadden gegeten. 76 procent van de behandelde kinderen was na een week papajazaad eten parasietvrij terwijl slechts 16 procent van de kinderen die een placebo hadden gekregen parasietvrij was.

Papajazaad wordt in de traditionele Chinese geneeskunde gebruikt om de lever mee te ontgiften. Wanneer iemand last heeft van cirrose is het goed om papajazaad te eten. ■

Geneeskrachtig

Dinah Veeris

De bladeren eet men vooral in Zuidoost Azië en die werken onder andere goed tegen malaria. De bloemen zijn heel bitter en werken ook als antimalariaprofylax, een preventief middel tegen malaria. In India kauwt men op papajazaad om de mond een frisse smaak te geven.

De zaden van papaja’s hebben antibacteriële eigenschappen. Ze werken tegen de e.coli bacterie en tegen salmonella. Papajazaad werkt ook goed bij de buikinfectie

Oprichter en eigenares van de botanische tuin: “DEN PARADERA” op Curaçao. Schrijfster: “Van Amandel tot Zjozjoli” en “Afrikantje”.

Haar documentaire is verkrijgbaar op DVD. “DEN PARADERA” Kaya Paniweri 105. Banda RIBA. Tel.: 5999-767-5608.

E-mail: dinahveeris@yahoo.com, website: www.dinahveeris.com FB: Dinah Veeris. Instagram: dinahveerisherbgarden

support [23]

Haar shampoo Sibonet Hypoallergene haarshampoo is speciaal ontwikkeld voor het dagelijks wassen van de haren op de gevoelige huid. Vrij van zeep en alkalische reinigingsmiddelen.

Douchegel Sibonet Douche verzorgt uw huid met milde middelen zoals

amandel en kamille. Dit maakt het bijzonder geschikt voor de gevoelige huid.

Body lotion Sibonet bodylotion wordt snel geabsorbeerd zonder vettig te voelen, is vrij van kleurstoffen en beschermt met vitamine E.

Hand crème Deze bijzonder milde Sibonet handcrème wordt snel opgenomen door de huid zonder een vette film achter te laten.

Vloeibare zeep Re-hydraterende middelen en milde ingrediënten helpen de huid haar natuurlijke balans te behouden en te voorzien van weldadig vocht en verzorging.

Deo Roll-on De Sibonet Deo Roll-on heeft een betrouwbare, zachte deodoriserende werking in combinatie met zachte huidverzorging. Bevat geen alcohol of kleurstoffen.

Zeep – Syndet De pH-waarde van 5,5 zorgt voor behoud van de natuurlijke balans van de huid en minimaliseert het risico op allergische reacties.

GEZOND DENKEN

Stockholmen Limasyndroom De benaming is ontstaan door de overval op de Kredietbanken aan het Norrmalmstorg in Stockholm en de daaropvolgende gijzeling van 23 tot 28 augustus 1973. De gegijzelden namen het voor hun gijzelnemers op, zelfs nog ná de zesdaagse gijzeling. Tijdens de verhoren hielden ze zich in ten voordele van de gijzelnemers. De criminoloog en psychiater Nils Bejerot, die de politie toen bijstond, gaf uiteindelijk de naam aan dit verschijnsel.

Het Stockholmsyndroom is het psychologisch verschijnsel dat soms optreedt tijdens een gijzeling. Het verschijnsel houdt in dat de gegijzelde sympathie voor de gijzelnemer krijgt. Dit Stockholmsyndroom klinkt voor de normale mens als iets heel aparts in de oren. Hoe kan het dat je jouw gijzelnemer in bescherming gaat nemen? Hoe kan iemand het opnemen voor degene die hem of haar met geweld heeft bedreigd? Er zijn zelfs gevallen bekend van slachtoffers die verliefd werden op de dader.

Sympathie De benaming ontstond door de Norrmalmstorg-overval op de Kreditbanken aan het Norrmalmstorg in Stockholm en de daaropvolgende gijzeling van 23 tot 28 augustus 1973.

De gegijzelden namen het voor hun gijzelnemers op, zelfs nog ná de zesdaagse gijzeling. Tijdens de verhoren hielden ze zich in ten voordele van de gijzelnemers. De criminoloog en psychiater Nils Bejerot, die de politie toen bijstond, gaf uiteindelijk de naam aan dit verschijnsel. Het stockholmsyndroom is het psychologisch verschijnsel dat soms optreedt tijdens een gijzeling. Het verschijnsel houdt in dat de gegijzelde sympathie voor de gijzelnemer krijgt. Dit Stockholmsyndroom klinkt voor de normale mens als iets heel aparts in de oren. Hoe kan het dat je jouw gijzelnemer in bescherming gaat nemen? Hoe kan iemand het opnemen voor degene die hem of haar met geweld heeft bedreigd? Er zijn zelfs gevallen bekend van slachtoffers die verliefd werden op de dader.

Rechtszaak Aangenomen wordt dat het Stockholmsyndroom tot ontwikkeling kan komen in een omstandigheid waar

de gijzelnemer absolute controle over de gijzelaar(s) kan uitoefenen en binnen die absolute controle voorziet in de basisbehoeften van het slachtoffer, bijvoorbeeld door het geven van voedsel of beschutting. Voor buitenstaanders is dit een paradoxale situatie, omdat het ook bij de gegijzelde bekend is dat hij zich slechts in een afhankelijke situatie bevindt als gevolg van de acties van de gijzelnemer.

Een bekend geval van het Stockholmsyndroom is de zaak waarbij Patricia Hearst haar ontvoerders hielp met het beroven van een bank. In 1974 leed Patricia Hearst zo sterk onder het verschijnsel dat ze, gezamenlijk met haar ontvoerders, deelnam aan een overval op een bank. In de rechtszaak tegen haar werd een beroep op ontoerekeningsvatbaarheid op grond van het Stockholmsyndroom echter niet geaccepteerd.

Limasyndroom Wanneer g ijzelnemers sy mpathie voor de w il en behoeften van de gijzelaars ontwikkelen wordt dit het syndroom van Lima of Limasyndroom genoemd. Het syndroom is vernoemd naar een gijzeling in de Japanse ambassade in Lima in Peru (17 december 1996 tot 22 april 1997). Tijdens de gijzeling lieten de gijzelnemers willekeurig gevangenen vrij, ongeacht hun status of afkomst, zoals belangrijke diplomaten, bedrijfsleiders, overheidsen militaire ambtenaren.

Het Limasyndroom is eigenlijk het tegenovergestelde van het Stockholmsyndroom. Bij het Stockholmsyndroom heeft de gegijzelde sympathie voor de gijzelnemer, terwijl bij het Limasyndroom de gijzelnemer sympathie heeft voor de gegijzelde(n). ■

support [25]

DOOR INGRID KERSTEN

Civilisatose als

welvaartsziekte Beter bekend als â&#x20AC;&#x2DC;verzuringâ&#x20AC;&#x2122; van het lichaam, de basis van veel (chronische) ziekteprocessen.

Je staat er misschien niet bij stil, maar als je last hebt van haaruitval, zweetvoeten, vermoeidheid, stress, acne, hoofdpijn, huid, maag- en darmproblemen, dan is de kans groot dat je een te hoge zuurgraad hebt in je lichaam. Vaak wordt er geen relatie gelegd tussen het verzuren van het lichaam en het ontstaan van ernstige, chronische aandoeningen zoals bijvoorbeeld jicht, reuma, hart- en vaatproblemen.

Onze voeding en leefwijze is in slechts enkele decennia zo sterk veranderd dat we bijna chronisch verzuurd zijn doordat de zuren zich vastzetten in gewrichtsopeningen, weefsels en cellen met disfunctie, verstoringen en ongemakken tot ziektes met als gevolg onder meer kaalheid, broze nagels, pijnlijke gewrichten, onrustige huid, hoge bloeddruk, reumatische aandoeningen, fibromyalgie, spier- en bindweefsel problemen, osteoporose en ga zo maar door, deze lijst is nog lang niet compleet.

Aarde Het leven is druk en zit vol met verzurende elementen.

Stress, voeding, (koolzuurhoudende/ fris,-) dranken, lucht, onze eigen lichamelijke stofwisseling en watervervuiling zijn factoren die een verzurende werking op ons lichaam hebben.

De bekendste verzuring die wij in de natuur kennen is het probleem van onze aarde. Ook de bodem van moeder Aarde bevat van nature stoffen die zuren kunnen verwerken. Echter de buffercapaciteiten in de vorm van

[26] support

kalk, ijzer, magnesium, natrium, selenium en meer raken zeer uitgeput. Dat maakt de bodem, onze planten, dieren en mensen ook vatbaar voor ziektes. Indirect komen deze zuurelementen ongemerkt via ons voedsel en drinkwater ons lichaam binnen.

Sport Verzuring van ledematen tijdens intensief sporten of hard trainen is bij iedereen bekend;. De verkramping in de spieren of spierpijn na afloop van een training ontstaan als spieren tijdens het sporten koolhydraten verbranden, hierbij ontstaat een restproduct met de naam melkzuur. Voor de afbraak van melkzuur is zuurstof nodig.

Een tekort aan zuurstof, vitaminen en mineralen, te veel dierlijke eiwitten en een onvolledige verbranding van koolhydraten, in combinatie met een intensieve training levert een verhoging van melkzuur en azijnzuur in de cellen. Dit alles verlaagt de pH-waarde van de spiercellen met spierverzuring, stijfheid, krampen, spierscheuren en spier- of peesblessures tot gevolg.

GEZOND DENKEN

Om de verzuring op te heffen heeft het lichaam onder andere de mineralen calcium, magnesium, natrium, kalium uit de juiste voeding en water nodig. Voeding en water met een hoge basische waarde heeft de voorkeur.

Basische voeding in de vorm van groente, fruit, noten, zaden en pitten in combinatie met plantaardige eiwitten in de vorm van bonen of een gebalanceerde hoeveelheid dierlijke eiwitten in de vorm van kalkoen, bio-kip, eieren en (vette) vis levert de benodigde mineralen, vitaminen, eiwitten, vetten en koolhydraten. Basisch water in de vorm van gefilterd, en geïoniseerd water levert je jouw dagelijkse hoeveelheid extra zuurstof, antioxidanten, mineralen om het lichaam te ondersteunen en te ontgiften van alle zuren.

Leidingwater Leiding water bevat de basische mineralen calcium, magnesium, natrium, kalium en de zure mineralen chloor, zwavel en fosfor. Het voordeel van het gebruik van een goede waterionisator is dat deze een kamer heeft met positieve en negatieve elektroden. De negatieve elektroden trekken de positieve mineralen (de basische mineralen) aan en de positieve elektroden trekt de negatieve mineralen aan (de zure mineralen).

Mensen die al bewust zijn van de slechte kwaliteit van het drinkwater, drinken water uit flessen. Deze hebben een lagere pH-waarde (6.0) en daarmee nog zuurder dan kraanwater en hebben dus een verzurend effect in het lichaam.

Voeding en verzuring zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Onze maaltijden bestaan meer en meer uit geraffineerde koolhydraten (brood, pasta’s, cakes, suikers) en dierlijke eiwitten. Bij een overmaat van deze koolhydraatverbranding, in combinatie met te weinig beweging, slaat het lichaam dit op in de vorm van vetzuur. Als het bloed te veel azijnzuur, vet, cholesterol en of melkzuur bevat dan daalt de pH-waarde van het bloed. Het lichaam start dan zijn eigen overlevingsstrategieën op en zal er alles aan doen om de pH-waarde van het bloed niet onder de 7,3 te laten dalen. Zijn er niet voldoende mineralen met de voeding het lichaam binnen gekomen dan maakt het lichaam gebruik van zijn eigen buffersysteem en haalt het de mineralen uit de botten, tanden, haren en de kleine bloedvaten. Zijn de zuren in het lichaam te overvloedig

aanwezig dan worden ze vanuit een vloeibare vorm in een vaste vorm weg gezet ergens in het lichaam.

Zo kunnen urinezuren zich vastzetten in de gewrichten van de tenen (jicht). Cholesterol kan het bloed verkleven en voor bloedklontjes zorgen en lijden tot andere vormen van hart- en vaatziekten. Het lichaam zal altijd proberen het evenwicht te bewaren en de balans te herstellen

Zoutzuur De maag produceert zoutzuur op aanvraag. Zoutzuur wordt nergens opgeslagen in het lichaam. Het lichaam bezit een intelligent vermogen om de pH-waarde in de maag ongeveer op maximale waarde van 4 te houden.

Als de pH hoger wordt dan beginnen de cellen van de maag zoutzuur te produceren uit natriumchloride en koolzuur. Als zoutzuur in de maag geproduceerd wordt dan wordt er natriumbicarbonaat naar de bloedbaan gebracht. Voeding in de maag is te zuur voor transport naar de dunne darm. Dat betekent dat ook de pancreas (alvleesklier) natriumbicarbonaat gaat maken om de zure voedingsbrij te neutraliseren. Is echter het voedsel al te zuur dan hebben we een overschot aan zuur die dan ook in het bloed terecht komt. Voedsel geeft ons energie en dat hebben we nodig om te groeien en onze lichaamsstructuren in balans te houden. Basische voeding helpt ons om minder zure afvalstoffen te produceren. Daarnaast is het raadzaam om ook iedere dag minimaal 2 liter (5 glazen) basisch, geïoniseerd water te drinken om je lichaam op peil te houden. Helaas zijn er maar weinig mensen, therapeuten en artsen die op de hoogte zijn van het bestaan van zuurvrij, basisch water.

Goed basisch drinkwater is de basis voor een goede gezondheid. Het zorgt voor de juiste hydratatie van het lichaam, levert extra zuurstof, heeft een hoge alkalische waarde en voldoende basische mineralen. ■

Voor meer informatie over basisch, geïoniseerd en (lichaams)ontzurend water mail of bezoek onze gratis lezingen: neem contact op voor data en locatie op Curaçao en Nederland.

Ingrid Kersten - Natuurgeneeskundig therapeut ingridkersten@icloud.com, www.praktijkvoorvitaliteit.nl

support [27]

Begrijp wat er staat op het etiket van vleeswaren De vraag naar biologische producten is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. Deskundigen in de sector voorspellen dat de biologische landbouwindustrie niet minder dan 9 procent per jaar zal blijven groeien. Deze vraag naar biologische producten wordt gevoed door de vraag van de consument naar voedsel geproduceerd zonder chemicaliën, waaronder pesticiden, herbiciden en meststoffen. Ook in de vleesindustrie is de vraag naar ‘schoon en gezond’ vlees gestegen.

Nieuwe aanduidingen verschijnen op vleesverpakkingen die dergelijke termen aanroeren, zoals ‘met gras gevoerd’, ‘met granen gevoerd’, ‘vrij van hormonen’ en ‘biologisch’.

Maar de vraag blijft bestaan: hoe weet je dat je het beste biologische vlees op de markt koopt? Hier zijn enkele handige tips om de vleesetiketten te begrijpen en waar je op moet letten.

100% gras gevoed: dit geeft de hoogste kwaliteit biologisch vlees aan. Rundvee wordt uitsluitend vanaf de geboorte tot het slachten grootgebracht met grasvoer.

Criteria Grasrijke dierproducten voor herkauwers (rund, geit, lam en schaap) moeten voldoen aan de vier criteria: • De dieren krijgen alleen gras toegediend; alleen als het nodig is kunnen de dieren gevoed worden met voedsel zoals hooi, gewasresten zonder graan en andere ruwvoer bronnen; • Dieren zijn nooit beperkt tot grasvelden en alleen op een weiland; • Dieren krijgen nooit antibiotica of groeihormonen; • Dieren zijn afkomstig van lokale boerderijen.

Biologisch Biologisch (of organic in het Engels) betekent dat het vee is grootgebracht met strikte voorschriften en jaarlijkse verificatie van normen waaraan een USDA-functionaris heeft voldaan, waaronder: -- Geboren en getogen op een gecertificeerde biologische weide

[28] support

GEZOND ETEN

-- Dieren zijn niet beperkt tot kleine ruimten of legbatterijen, maar moet onbeperkte toegang hebben om van nature buiten te grazen -- De hyg iënische omstandigheden moeten worden gehandhaafd -- Veestal kan niet overvol zijn -- Alle blootstelling aan synthetische contaminatie moet worden vermeden, inclusief hormonen, antibiotica, GGO’s, kunstmest en pesticiden.

Bij biologisch vlees is er wel een nadeel; het dier mag met maïs en/of graan worden gevoerd, mits deze voedingsbron organisch is.

Natuurlijk Natuurlijk: de normen voor dit label omvatten minimaal verwerkt vlees dat aan de volgende criteria voldoet: -- Mag geen kunstmatige ingrediënten bevatten zoals conserveermiddelen, kleurstoffen of smaakstoffen -- Mag geen zout of additieven bevatten Het nadeel is echter dat het dier groot gebracht is met fabrieksvoeding. Er bestaan ook geen controles om te weten of vlees antibiotica of hormonen bevat. Het grootste nadeel is dat de voedselbron voor het dier, genetisch gemodificeerd (GMO) kan zijn.

Vaccins Ondanks het meer wenselijke label worden dierlijke producten die biologisch zijn gecertificeerd en die 100% gras gevoed zijn, meestal gevaccineerd. De doeltreffendheid van vaccinaties bij biologisch vee is lange tijd een punt van discussie geweest met boeren en consumenten.

Deze vaccins zijn bedoeld om dieren te beschermen tegen infectieziekten die vee bedreigen, net als virussen, bacteriën en parasieten een gevaar vormen voor de mens.

In tegenstelling tot studies bij mensen is er minder bekend over de effecten van vaccinaties bij dieren en hun bedreiging voor de gezondheid en veiligheid van dieren en mensen. Diervaccins bevatten toxische ingrediënten zoals formaldehyde, aluminium, kwik, MSG en een verscheidenheid aan andere additieven.

Gezondheidsgevolgen In de bio-industrie worden dieren beperkt tot een voederoperatie en de omliggende omgeving die de natuurlijke levensstijl van het dier niet nabootsen (wat het in het wild zou zijn). Meer dan 90% van het rundvlees dat alleen in de Verenigde Staten wordt geproduceerd, is afkomstig van conventionele productiesystemen (fabrieksboerderijen).

In tegenstelling tot studies bij mensen is er minder bekend over de effecten van vaccinaties bij dieren en hun bedreiging voor de gezondheid en veiligheid van dieren en mensen. Diervaccins bevatten toxische ingrediënten zoals formaldehyde, aluminium, kwik, MSG en een verscheidenheid aan andere additieven.

Eieren van kippen die niet in legbatterijen zijn opgebracht hebben een hoger gehalte aan antioxidanten en voedingsstoffen die de neurologische gezondheid ondersteunen.

Sommige van deze voedingsstoffen zijn choline, biotine, vitamine K2, D3 en E, aminozuren, evenals vetzuren, CLA en omega-3-vetzuren.

Etiketten Bij het kopen van gevogelte moet u letten op de volgende etiketten: -- Organisch/biologisch: deze kippen zijn uitsluitend op groene weiden geteeld. Verder moet biologisch pluimvee soja-vrije voeding hebben gebruikt en moet het pluimvee, biolog isch geproduceerde voeding gebruiken en mogen geen genetisch gemodificeerde zaden of gewassen toegediend krijgen.

-- Pasture-Raised: HFAC (Humane Farm Animal Care) biedt een toplabel voor normen met betrekking tot het fokken op de weiden.

-- Gecertificeerd biologisch: de voedingsbron is 100% biologisch gekweekt en staat geen genetisch gemodificeerde zaden of gewassen toe.

Gras gevoed Andere labels op eieren, waaronder ‘kooi-vrij’, ‘vrije uitloop’, ‘omega-3-verrijkt’, ‘vegetarisch gevoerd’ en ‘natuurlijk gekweekt’ zijn waarschijnlijk welgevoed met een dieet met ggo-korrels.

Niet alle grasgevoerde dierlijke producten zijn biologisch geverifieerd en vice versa. Voor gras van de hoogste kwaliteit zoekt u biologisch gecertificeerd vlees dat van 100% grasgevoerd vee afkomstig is dat door plaatselijke boeren is grootgebracht en dat vee regelmatig naar verse weiden verplaatst. Roterend beweiden zorgt voor de optimale voedingsstoffen die beschikbaar zijn en vermindert het risico op blootstelling aan ziekteverwekkers. Dit proces maakt voor het weiland mogelijk om door rustperioden de maximale gezondheid en voedingsstoffen opnieuw op te bouwen. ■

support [29]

Wat als de geschiedenis van de mens anders is

dan we hebben geleerd?

Dr. Semir Osmanagich is een Bosnische Amerikaanse auteur, onderzoeker, archeoloog en zakenman.

Hij doceerde (2012/2013) aan de Amerikaanse Universiteit in Bosnië-Herzegovina als hoogleraar Antropologie. Hij ontdekte in 2005 een oud piramidecomplex in Visoko, Bosnië-Herzegovina, dat tot op heden bestaat uit elf kunstmatige structuren: de Bosnische Piramide van de Zon, de Bosnische Piramide van de Maan, de Bosnische Piramide van de Liefde, de Bosnische Piramide van de Draak, de Tempel van Moeder Aarde, Vratnica Tumulus, Dolovi Tumulus, Ginje Tumulus, KTK Tunnels, ondergronds labyrint ‘Ravne’ en ‘Ravne 2’ tunnels. Het hele gebied wordt ‘de Vallei van de Bosnische Piramides’ genoemd.

Dr. Osmanagich is toegelaten als buitenlands lid van de Russische Academie voor Natuurwetenschappen in Moskou, een van de meest gerespecteerde wetenschappelijke instellingen ter wereld met meer dan twintig Nobelprijswinnaars. Hij is ook lid van de Kroatische Academie voor Wetenschap en Kunst voor Diaspora in Bazel (Zwitserland) sinds 2015. Dr. Osmanagich is gepromoveerd op de sociologie van de geschiedenis. Zijn proefschrift over de Maya-beschaving is geaccepteerd aan de Universiteit van Sarajevo.

Piramides Wat weten we eigenlijk van piramides? Tot aan de lezing van dr. Osmanagich dacht ik dat er alleen in Egypte piramides bestonden namelijk de drie Piramides van Gizeh!

Op school heb ik geleerd dat deze Eg yptische piramides stenen bouwwerken zijn die als grafmonumenten dienen voor farao’s, toenmalige heersers van het Oude Egypte. Ik wist niet beter dan dat een farao na de dood

[30] support

GEZOND BEWEGEN

DOOR ARD PISA

“ Op bijna twintig plekken is de ‘heuvel’ blootgelegd en dan zie je ineens grote blokken en niet zomaar blokken” werd gemummificeerd en met kostbaarheden en persoonlijke bezittingen in het binnenste van de piramide werd gelegd. Echter in de grote Piramide van Gizeh is nooit een mummie gevonden! Is dat niet vreemd? Waarom zou men een object van maar liefst 146 meter hoog bouwen (hoogste gebouw ter wereld tot 1311!) en niet gebruiken als graftombe?

Dr. Osmanagich geeft aan dat op alle continenten op Aarde en op veel plekken onder water piramides zijn te vinden.

Na ruim twaalf jaar onderzoek rond de Piramides in Visoko komt er licht op de ‘echte’ functies van de meeste piramides. Een aantal is inderdaad als graftombes gebouwd maar het ontwerp van de piramides, verricht door hoog intelligente wezens, dienden als oplader voor de energie van mensen, als geneesapparaat, als lichtbaken, als plek om te mediteren, als plaats voor initiaties, als bron van vrije energie en misschien ook wel als antenne om van elders in het Universum te ‘horen’ wat er gaande was op Aarde, als kalender, als communicatiesysteem, als stabilisator en misschien wel als transportsysteem. Wie zal het zeggen?

Bouwwerk Als je aankomt in Visoko dan torent de Piramide van de Zon al van verre boven alles uit. Op het eerste gezicht lijkt het een heuvel door de groene vegetatie maar als je goed kijkt dan zie je veel rechte lijnen, niet alleen van het uiterlijk op een afstand maar ook als je het bouwwerk van dichterbij gaat bekijken. Op bijna twintig plekken is de ‘heuvel’ blootgelegd en dan zie je ineens grote blokken en niet zomaar blokken. Ik heb ze niet geteld maar ik heb er meer dan honderd gezien, allemaal rechthoekige blokken die zijn gemaakt met een bepaal doel… voor de constructie van een groot en bijzonder bouwwerk. Een rechte lijn kan natuurlijk voorkomen in de natuur, maar zo vaak, dat betwijfel ik. De blokken zijn duidelijk gemaakt van een soort beton. Je ziet heel duidelijk een kleiachtige substantie gemengd met grind in de vorm van een kubus.

Ik kan me niet voorstellen dat de natuur dit doet en ze dan ook nog netjes opstapelt in de vorm van een Piramide.

Visoko In Bosnië zijn er sinds 2005 door dr. Osmanagich vijf piramides gevonden: de Piramide van de Zon, de Maan, de Draak, de Liefde en de Aarde. Door de tijd zijn deze piramides bedolven met een dikke laag aarde en vegetatie.

De natuur heeft de piramides door de tijd letterlijk overgenomen en dat is logisch als je weet dat koolstofanalyse

heeft uitgewezen dat de Piramide van de Zon meer dan 34.000 jaar oud is!

Na een controle bij het kadaster van Visoko bleek dat de drie belangrijkste Piramiden (Zon, Maan en Draak) een gelijkzijdige driehoek vormen: symmetrisch (60 graden) is en dat de onderlinge afstanden ongeveer 2,2 km is.

Uit thermisch onderzoek bleek dat de Piramides zijn gemaakt van materialen die men tegenkomt bij door mensenhanden gemaakte bouwwerken. Het hitteverlies hiervan is groter dan dat van natuurlijke materialen en bouwwerken.

Betonblokken De grote piramide van Visoko, de Piramide van de Zon is met zijn 220 meter hoogte een stuk groter (73 meter) dan de Grote Piramide van Gizeh in Egypte. De Piramides bleken te bestaan uit gelaagde met de hand gemaakte zandsteenblokken, stenen blokken die tussen de 10 en 25 ton per stuk wegen en zijn samengesteld met een soort bindmiddel ertussen. De blokken blijken een soort hoogwaardig beton te zijn dat wij anno 2018 nog niet kunnen produceren. Het beton is extreem hard (tot 133 MP) en absorbeert slechts 1 procent water. Dit maakt het beton veel beter dan moderne betonsoorten. Rara hoe kan dit, 34.000 jaar geleden? Dit past niet in onze evolutieverhalen!

De Piramide van de Zon bestaat dus uit volledig rechthoekige betonblokken en is zeer nauwkeurig op het kosmische Noorden gericht, net zoals alle andere Piramides in de vallei. En de drie belangrijkste Piramides zijn net zoals de Piramides in Egypte prachtig astronomisch uitgelijnd.

>>

support [31]

Genezingskamers

Energiebundel Wetenschappers hebben ontdekt dat er uit de top van de Piramide van de Zon een onbekende, krachtige energiestraal opstijgt. Deze lichtstraal is door middel van technieken zichtbaar gemaakt omdat het niet voor het menselijk oog zichtbaar is. Het is een energiebundel van 4,5 meter breed en heeft een frequentie van 28kHz. Naarmate je hoger boven de Piramide komt (gemeten met behulp van een drone) wordt dat steeds sterker, dit schijnt nergens anders waargenomen te zijn. Middels een PIPcamera zijn verticale metingen van bio-energie te zien.

Tevens zijn bij deze top bijzondere ultrageluidsmetingen gedaan. Dit is het bewijs dat er ooit op onze planeet een vergevorderde energietechnologie heeft bestaan.

Er zijn met geo-scantechnieken in de vallei en onder de Piramides spiraalvormige gangenstelsels gevonden met een lengte van tientallen kilometers. Het team van dr.

Osmanagich heeft tot nu toe bijna 1,2 km van het tunnelsysteem schoongemaakt zodat toeristen het kunnen bezoeken. Sommige gangen monden uit in grote ruimtes en inmiddels is er ook een aan blauw meertje gevonden met vitaliserende eigenschappen en andere krachtige kenmerken.

Negatieve ionen Uit energiemetingen blijkt dat de ionisatie van de lucht in het tunnelsysteem maar liefst 43 keer hoger is dan gemiddeld in de buitenlucht. Ionen zijn moleculen, die minstens één elektron hebben verloren of erbij hebben gekregen en zijn of negatief dan wel positief geladen en daarmee gepolariseerd. Relatief veel negatieve ionen worden in de berglucht en zeelucht aangetroffen en in de lucht na een onweersbui ontstaan door UV-straling, bliksem en fijne waterdruppeltjes die met de luchtmoleculen reageren.

Wetenschappers uit de biologie hebben kunnen aantonen dat negatieve zuurstofionen uit onze ademhalingslucht van essentieel belang zijn voor de stofwisseling. Met behulp van zuurstof verbrandt het lichaam voedingsbestanddelen zoals vet, koolhydraten en eiwitten tot kooldioxide en water. Het inademen van geïoniseerde lucht bevordert de concentratie zuurstof in het bloed, waardoor de afzonderlijke organen beter functioneren en de celstofwisseling verbeterd. Zuurstof is alleen biologisch actief, wanneer zij negatief geladen is.

[32] support

De aanwezigheid van de enorme hoeveelheid negatieve ionen in het tunnelsysteem van de vallei van de Piramides in Visoko zorgt ervoor dat deze plek gebruikt kan worden voor gezondheidsdoeleinden. Vele mensen met diverse aandoeningen zoals astma laten positieve gezondheidsontwikkelingen zien. Daarom wordt het tunnelsysteem ‘de genezingskamers’ van Bosnië genoemd.

Metingen in 2011 hebben ook aangetoond dat er nul negatieve elektromagnetische straling is en ook geen kosmische radioactieve (achtergrond)straling in de tunnels.

In het tunnelsysteem zijn ook stenen sculpturen gevonden met een massa tot 9000 kilo, wat ze de grootste tot nu toe ontdekte in hun soort maakt. Deze stenen zijn precies gevonden op plekken waar ondergrondse waterstromen elkaar kruisen, wat een neutraliserende werking heeft. De sculpturen die bij de ondergrondse waterstromen werden geplaatst blijken een magische werking te hebben. Zij zetten alle negatieve straling om in positieve. Dit maakt dit ondergrondse complex één van de veiligste ter wereld en is daarom een ideale plek om het menselijke lichaam te doen regenereren en herstellen.

Hoge Boviswaarde Ook wordt er in het tunnelsysteem een zeer hoge Boviswaarde van energie gemeten die een heilzame werking heeft. Boviswaarde is eigenlijk waar alles om draait. Deze schaal is ontwikkeld door twee Franse wetenschappers, Bovis en Simoneton. Boviswaarden kunnen worden gemeten met een pendel of Biotensor. De Boviswaarde is het trillingsgetal van materie. Zo heeft elk product of voorwerp en ook alles wat leeft een trillingsgetal, die is uitgedrukt in aantal Bovis. Wanneer de trilling hoger is dan 6.500 Bovis geeft deze energie en zal ons versterken een lagere waarde dan 6.500 Bovis kost energie en zal ons verzwakken. In de tunnel is een Boviswaarde gemeten van 25.000. Ook op de top van de Piramide van de Zon is een hoge Boviswaarde gemeten.

Oeroude beschaving Volgens dr. Osmanagich tonen de oudste Piramides aan dat de bouwers op het gebied van bouwkunde, energie en astronomie verder ontwikkeld waren dan nu. Probleem is

GEZOND BEWEGEN

dat mainstream wetenschappers, archeologen, historici en antropologen vastgeroest zitten in hun oude overtuigingen en daarom maar moeilijk de over de hele wereld gevonden nieuwe bewijzen van deze geavanceerde beschaving kunnen accepteren. Over de hele wereld zijn bouwwerken gevonden waarvan men niet weet wie ze heeft gemaakt, hoe ze zijn gemaakt en met welk doel.

Een aantal voorbeelden: 1. In Baalbeck (Libanon) zijn gehouwen stenen gevonden van 1200 ton! Vier keer zo groot als met de huidige technologie geconstrueerd kan worden. Wie kon deze gigantische blokken vormgeven, verplaatsen en op hun plek zetten?

2. 80 meter onder de zeespiegel van de Grote Oceaan bij Japan bevinden zich de Yonugani megalitische monumenten, die ondubbelzinnig aantonen dat er zo’n 12.000 jaar geleden een vergevorderde beschaving bestond die werd weggevaagd toen de oceaan door enorme ijssmeltingen plotseling 80 meter steeg.

3. Machu Picchu (in Peru) vertelt het verhaal van vier verschillende beschavingen die elk hun eigen bouwstijl hadden. De eerste en oudste beschaving was het meest geavanceerd. In geschiedenisboeken worden deze bouwwerken toegeschreven aan de Inca’s, maar nieuwe gegevens wijzen uit dat de piramides in Peru, Mexico, China en Egypte veel ouder zijn dan tot nu toe werd aangenomen.

4. De oudste piramides in China en Eg ypte zijn het grootst en werden gebouwd met graniet en zandsteen.

Jongere piramides zijn veel kleinere replica’s en werden met baksteen en modder gebouwd. Overal worden sporen gevonden van hoog ontwikkelde wezens. Desondanks worden deze bewijzen nog steeds genegeerd door de mainstream wetenschap.

5. Uit onderzoek van zo’n tweehonderd Cahokia piramides blijkt dat de bouwers een verbluffende astronomische kennis hadden en in staat waren miljoenen tonnen bouwmateriaal te verplaatsen. Ook wisten ze het verschil tussen het magnetische en kosmische noorden. De Maya’s zijn een goed voorbeeld van oeroude volken met een grote kennis van het Universum; denk maar aan de precieze ‘lange kalender’ die een cyclus van zo’n 26.000 jaar omschrijft.

6. Zolang mainstream archeologen niet buiten de geijkte paden durven treden zullen ze nooit de enorme stenen hoofden op de Paaseilanden kunnen verklaren, noch de perfect gevormde granieten blokken van het Akapana piramide complex in Bolivia, noch de aldaar ontdekte honderden kilometers lange kaarsrechte patronen die er op lijken te wijzen dat hier ooit een enorme stad bestond.

Ook hebben ze nog steeds geen verklaring voor de met laserprecisie gebouwde kamers in de piramides van Giza.

7. De in oostelijk Mexico, zuidelijk Costa Rica, op Paaseiland en in Bosnië-Herzegovina ontdekte stenen blokken zijn duidelijk bewijs dat men in een ver verleden kennis had van het met behulp van energie vormgeven van allerlei soorten gesteente.

Alles op zijn kop Wat in slechts zes jaar tijd in Bosnië werd ontdekt en in 2008 werd erkend door 55 toonaangevende wetenschappers uit 10 landen, zet vrijwel alle tot nu toe voor waar aangenomen wetenschappelijke ‘feiten’ over de herkomst van de mens en de ontwikkeling van oude beschavingen volledig op zijn kop.

Dr. Osmanagich is meer dan gedreven om de wereld te laten zien dat de geschiedenis van de mens echt anders is.

Met het stukje voor stukje blootleggen van de geheimen van de Vallei van de Piramides in Visoko wil hij dat bewerkstelligen. Het is nu niet alleen een kwestie van tijd en geld maar vooral een kwestie van de medewerking van de autoriteiten en eigenaren van de landerijen om alle bouwwerken te kunnen blootleggen en uitgraven. ■

support [33]

Ceviche bij Nautilus Restaurant

Gezond eten met respect voor natuur en milieu Ceviche is een rauwe-visschotel die vooral populair is in de Spaanstalige landen van Latijns-Amerika. De herkomst van het gerecht is mogelijk terug te voeren op de Moche, een beschaving in het noorden van het huidige Peru van ongeveer 0 tot 750 n.Chr. TIPS voor het maken van een Ceviche 1. De meeste vissen zijn geschikt voor het maken van ceviche, maar de beste soorten zijn de oceaanvissen met semi-stevig wit-vlees, zoals zeebaars, gestreepte baars, tandbaars (grouper), tong of bot. Gebruik geen vette vis zoals makreel, sardines, tonijn, blauwbaars of bonito (buni) voor ceviche.

2. Hoewel het niet altijd mogelijk is, maak je met verse vis de beste ceviche. Koop anders de meest verse vis die mogelijk op de markt verkrijgbaar is. Het is het allerbelangrijkste. Verse vis ruikt naar de oceaan. Het mag zeker niet stinken. Het vlees moet glanzend en iriserend zijn, en mag niet ondoorzichtig zijn.

3. Wanneer je vis in een winkel koopt, kun je deze het beste op ijs leggen en in de koelkast bewaren totdat je klaar bent om het te gebruiken. Dit houdt niet alleen de vis vers, het zorgt ook voor een beter smakende ceviche als je het serveert. Probeer de ceviche te maken op dezelfde dag dat je de vis koopt. Als je met een bijzonder grote filet werkt, bewaar de helft dan op ijs terwijl je aan de andere helft werkt.

[34] support

4. Bij het bereiden van vis voor ceviche is het belangrijk dat je, voordat je het gaat snijden, de bloedlijn (het donkerrode gedeelte op de filet) verwijdert. Als je het laat zitten, geeft de bloedlijn het gerecht een echt visachtige smaak.

5. Vergeet niet om de huid en eventuele graten te verwijderen. Als je het zelf niet kan, laat de visboer het dan voor je doen. Er is niets erger dan bijten in een stuk met huid of een scherp bot.

GEZOND ETEN

6. Bij het maken van ceviche is het belangrijk dat de verschillende stukjes vis van dezelfde grootte zijn zodat ze gelijkmatig marineren. Dit helpt ook bij de presentatie en is gemakkelijk bij het eten. De vis moet bij voorkeur in gelijkmatige stukken of in dunne reepjes worden gesneden. De groenten, zoals paprika’s of uien, snij je in blokjes. Maar je kunt ook voor een mooie presentatie, de uien heel dun snijden.

7. De meeste koks raden aan om vis voor ceviche gedurende minstens 10 tot 20 minuten te marineren. Het zorgt ervoor dat de vis het citroensap op de juiste manier opneemt en een ondoorzichtige kleur krijgt.

8. Je hebt absoluut voldoende zuur (citroen- of limoensap) nodig om ceviche te maken. Het is aan te raden om een 1/2 kopje limoensap voor 1 pond vis te gebruiken. Deze verhouding zorgt ervoor dat de vis goed zacht wordt om te eten.

9. Het is belangrijk om de vis minstens 5 tot 10 minuten in het sap van de citrusvrucht te laten zitten zodat alles goed gemarineerd wordt en in kan trekken. Als je de vis te kort laat marineren dan kan het lijken alsof de vis nog steeds rauw is.

Recept Tandbaars Ceviche Ingrediënten / Recepten • ½ pond tandbaarsfilet • 2 eetlepels vers limoensap • 1 eetlepel extra vierge olijfolie • ½ theelepel klein gesneden ‘Madame Jeanette’ (pika/ pittig) • ½ theelepel zout • ½ theelepel versgemalen peper • 1 eetlepel rode ui plakjes • 1 eetlepel rode paprika’s • 1 eetlepel gecondenseerde melk • ½ theelepel geraspte citroen of limoen • 2 theelepels gehakte verse koriander (cilantro) of peterselie

Voorbereiding 1. Snijd de tandbaars in dunne plakjes / reepjes.

2. Meng het limoensap, olijfolie, rode ui, koriander, zout en peper in een kom.

3. Voeg de tandbaars toe.

4. Laat het op ijs rusten, klop het langzaam tot de tandbaars volledig wit is.

5. Na 5 minuten is het klaar om te serveren.

6. Je kunt het garneren met bananenchips.

Het Renaissance Hotel serveert al jaren de heerlijkste en gezondste gerechten in het restau­ rant van Chef Sjoerd van Wassenaar. Sinds kort worden de gerechten gepresenteerd met veel respect voor de natuur en het milieu. De gerechten worden tegenwoordig geserveerd in volwaardig gerecycleerd materiaal.

Het duurzame wegwerpservies in hun assortiment bestaat uit een brede selectie borden, bestek en kommen. Het wegwerpservies is geschikt voor koude en warme gerechten. Er is keuze uit verschillende materialen, vormen en maten. Het gehele assortiment wegwerpser­ vies en wegwerpbestek is biologisch afbreekbaar en composteerbaar. Het wegwerpservies is verkrijgbaar in verschillende materialen zoals suikerriet, palmblad, hout en bioplastic. De borden zijn gemaakt van palmbladeren. Deze bladeren zijn afkomstig van de Areca palm, een palmsoort uit India. De lokale bevolking profiteert van deze palm door de gevallen bladeren te wassen en in vormen te persen.

Een goed voorbeeld en een prachtig initiatief chef! Laten we hopen dat alle restaurants, afhaalcentrums, snackbars, kantines en ook thuis bij feestjes en bijzondere gelegenheden, het voorbeeld zullen volgen om samen een schone planeet achter te laten.

support [35]

adv CurCou made by Kuko

Biologische Japanse noedelsoep klaar in enkele minuten Verkrijgbaar bij Vreugdenhil De Japanse soepnoedel heeft verschillende namen waaronder ramen, Shina soba en Chinese soba. Ramen is een van de vier basisnoedels uit Japan; de andere drie zijn: Udon, Somen en Soba. De benaming ‘ramen’ is eigenlijk onjuist omdat ramen eerder een gerecht (de Japanse Noedelssoep) is waarin het gebruikt wordt.

Ramen is ooit geïntroduceerd door de Chinezen en het is eigenlijk gewoon Chinese mie, die gemaakt wordt van tarwebloem, water, eieren (niet altijd), zout en kansui.

Kansui is alkaliwater (water met een hoge pH) en zorgt ervoor dat het deeg gelig en extreem elastisch wordt en je er draden van kan trekken. Ramen wordt dus niet gewalst en gesneden maar getrokken.

Verse ramen noedels hoeven maar twee minuten te koken in ruim water zonder zout. Gedroogde ramen vier-vijf minuten. Je kunt ze dan meteen verwerken in de soep of eventueel andere gerechten. Ramen kan je ook snel terugkoelen in koud water en ze vlak voor gebruik weer even opwarmen in heet water. Als je ze in de soep wilt verwerken kun je ze beter een beetje korter koken omdat ze in de soep nog nagaren.

Udon Udon noedels zijn dik ke, zachte, Japanse noedels gemaakt van tarwebloem, water en zout. Dus er is geen ei gebruikt en daarom zijn ze ook mooi wit. Het deeg wordt niet getrokken maar gewoon uitgerold en gesneden, een beetje zoals spaghetti. Er bestaat ook een dunnere udon-variant, die noemt men ‘hiyamugi’. In Japan wordt udon vaak in een lichte bouillon met lichte

[38] support

toppings gegeten, anders dus dan ramen, die wordt in een krachtige bouillon met stevige toppings gegeten.

Maar udon is ook lekker in roerbakgerechten. Of zelfs koud met een sesam- of sojasausdressing. Gedroogde udonnoedels kook je in 7 minuten in ruim water zonder zout. Meteen verwerken/opeten of snel terugkoelen om later vlak voor gebruik even op te warmen. Er zijn ook zakjes met gekookte udonnoedels te koop. Die hoef je alleen even op te warmen. Beide soorten zijn buiten de koelkast lang houdbaar.

GEZOND ETEN

Ramen

Somen

Ingrediënten: tarwebloem, water, zout, kansui (alkaliwater).

Methode: het deeg wordt n iet gesneden maa r i n slierten getrokken.

Consistentie: niet dik, niet dun, gelig, gummi-achtiger dan udon.

Gebruik: in ramen (noedelsoep), of ter vervanging van Chinese (eier)mie in roerbakgerechten.

Somen noedels zijn Japanse noedels, gemaakt van tarwebloem waar plantaardige olie aan wordt toegevoegd om het deeg elastisch te maken. Hierdoor kunnen ze heel lang en dun uitgerekt worden. Ze worden dus niet geperst of gesneden, zoals spaghetti of udon-noedels, maar getrokken. Somen is half zo dik als spaghetti, witter en elastischer.

Traditioneel wordt somen ijskoud gegeten, iedereen een eigen hoopje somen, liefst met ijsklontje. En dat wordt dan hap voor hap gedoopt in een dipsausje (tsuyu) op basis van dashi en sojasaus met eventueel wat smaakmakers als gember en lente-ui. Lekker op warme zomerdagen. Verwerken in een koude noedel-salade of gewoon in de soep kan ook. Twee tot drie minuten koken en goed afspoelen onder koud stromend water. Daarna nog even laten staan in ijswater. Als je dat niet goed doet wordt het een grote, melige klont. Voor gebruik in soepen is een minuut koken genoeg omdat het daarna nog doorgaart in de soep.

Shirataki, konnyaku noedels, konjac noedels, konnyaku bami of konnaku pasta is een speciale somen noedel.

Shirataki noedels zijn witte, doorzichtige, glibberige noedels gemaakt van wortelknol van de konjak plant. Het bijzondere van deze duivelstongwortel is dat ze rijk is aan vezels, maar toch zeer laag in calorieën en koolhydraten.

Zeer geschikt om mee af te vallen dus. ■

Soba Yakisoba klinkt leuker dan bami, maar toch komt het op hetzelfde neer. Yakisoba werd geïntroduceerd door de Chinezen en aangepast met typisch Japanse toppings als aonori en katsuobushi maar toch blijft het gewoon gebakken mie.

Soba noedels zijn Japanse, dunne noedels, gemaakt op basis van boekweitmeel, vaak in combinatie met tarwemeel. Ze hebben een beetje het formaat van onze spaghetti, de beet van volkorenspaghetti, maar een kruidiger, nootachtige smaak. Deze noedel wordt koud als salade (zarusoba) gegeten. In Japan wordt deze noedel ‘kaal’, geserveerd met een simpele dressing ernaast van dashi, zoete sojasaus en mirin, maar in het Westen vaker met een dressing op basis van sesampasta en opgeleukt met allerhande smaakmakers als sperzieboontjes, lente-ui, komkommer, zalm, sesamzaadjes, etc. Soba kan ook warm gegeten worden als in de soep (kakesoba).

Verkrijgbaar bij Vreugdenhil (te vinden in laan 9, bij de biologische producten).

Schubappelweg z/n

support [39]

Artwork 18.5x13(bleed 0.5cm).ai

1

11/22/17

5:42 AM

Disfrutá di tur momento ku te Hindú

EST. 1922

SCHARLOOWEG 17 • TEL. +5999-4612308

GEZOND BEWEGEN

Jong geleerd, oud gedaan Steeds meer beseffen wij dat we weer naar de oorspronkelijke landbouw moeten teruggaan om steeds meer onze eigen groenten en fruit te telen. Ook kinderen kunnen gestimuleerd worden om de handen uit de mouwen te steken en meer in contact gebracht worden met moeder natuur die ons dagelijks van alle goede bouwstoffen voorziet.

Het bedrijf Chephacu heeft een prachtige lijn van natuurlijke landbouwproducten, die gebruikt wordt om kinderen te leren hoe zij zonder gebruik van chemische stoffen toch gezonde en krachtige planten, groenten en fruit kunnen verbouwen en oogsten. Onder begeleiding van enkele experts worden kinderen geleerd om ziektes en deficiënties te herkennen en op adequate wijze te handelen. Het einddoel van de Stichting Asis is om kinderen bewust te maken van onze toekomstige voedingsproducten.

De bijeenkomsten worden georganiseerd voor een groep van ongeveer dertig jongeren vanaf negen jaar oud. De ‘lessen’ vinden plaats op de zaterdagen van 07.00 tot 13.00 uur op de Plantage Porta Blanku van Asis, Weg naar Fuik 104. Er wordt aangeraden om gekleed te komen in spijkerbroek, shirt, petje en kaplaarzen zodat de kinderen vanaf dan al kunnen wennen aan de praktische kleding om mee in de tuin te werken. Voor meer informatie en om te weten te komen wanneer een nieuwe groep start, kunt u contact opnemen met William Payarez van Agricenter bij Chephacu via telefoonnummer 521-0259.

Jong geleerd Kinderen kunnen al heel vroeg leren hoe zij in de tuin bezig kunnen zijn met moeder aarde. Het begint al bij het aanleren van harken en tuinvuil te onderscheiden zodat het bruikbare (versnipperde takjes, bladeren en keukenafval) gebruikt kan worden om de aarde weer te voorzien van de nodige voedingsstoffen. Kinderen vinden het leuk om te zien en te ervaren hoe een zaadje ontkiemt, de plant groeit en, misschien het belangrijkste, wat zo’n kruid, groente of vrucht betekent voor de gezondheid.

Het kind leert ook hoe hij/zij de plant een handje kan helpen en kan ervaren dat de natuur perfect werkt mits we er onherstelbare stoornissen in aanbrengen. Daarnaast leert het kind hoe om te gaan met de rijkdommen in de natuur en het milieu.

is. Vele kruiden kunnen een positieve bijdrage leveren bij bepaalde ziektes en aandoeningen. Daarom is het goed dat je samen met je kind de waarde gaat leren van bepaalde kruiden en misschien zelfs een kleine kruidentuin kan beginnen in de achtertuin.

Ongedierte Niet alle insecten zijn ongedierte of schadelijk voor de moestuin. Het is belangrijk om de functie en de waarde van de aardwormen, bijen, wespen, vlinders en andere insecten te kennen. Het gebruik van insecticide, pesticide en fungicide is absoluut niet nodig omdat er voldoende natuurlijke producten zijn die eenvoudig toegediend kunnen worden. ■

Onkruid Vaak denken wij dat een tuin pas schoon is als alle onkruid verwijderd is. Het is juist heel belangrijk om je te realiseren dat niet alles onkruid

support [41]

Oud worden

en toch jong blijven Er zijn enkele keiharde feiten in het leven. Een daarvan is dat iedereen veroudert. Toch proberen we het ouder worden op allerlei manieren tegen te gaan. Veel mensen kiezen voor de korte weg via de plastische chirurg terwijl ze denken en hopen dat ouder worden een proces is dat zich alleen of grotendeels aan de buitenkant van het lichaam afspeelt. Helaas is het tegendeel juist. Ouder worden zou juist van ‘binnenuit’ bestreden moeten worden. Gelukkig zijn er natuurlijke, gezonde en eerlijke producten die het ouder wordende lichaam, gezond, soepel en vitaal kunnen houden.

Oligonol (Quality of Life) Naarmate we ouder worden, is het vooral belangrijk om de bloedcirculatie te ondersteunen, bescherming te bieden tegen celoxidatie. Celoxidatie breekt het celmembraan af, terwijl het aantal vrije radicalen toeneemt waardoor gezonde cellen vernietigd worden en huidschade veroorzaken. Het bloed transporteert zuurstof en voedingsstoffen naar elke cel van het lichaam. Wanneer de circulatie niet optimaal is zal dit de huid, het energieniveau en het hart beïnvloeden. Oligonol® richt zich op deze drie de onderliggende oorzaken van veroudering. Studies hebben aangetoond dat Oligonol de bloedsomloop bevordert door de bloedvaten te ontspannen, werkt als een krachtig antioxidant (6.900 ORAC) en het gaat ontstekingen tegen.

Oligonol vermindert huidrimpels en bruine vlekken, vermindert vermoeidheid en verhoogt het uithoudingsvermogen; vermindert visceraal (buik) vet en ondersteunt de cardiovasculaire gezondheid.

Oligonol wordt bevat lychee-fruit en groene thee.

[42] support

Cartiflex (Quality of Life) Botten zijn bedekt met een laag glad kraakbeen, waardoor ze moeiteloos langs elkaar kunnen glijden. Helaas begint het kraakbeen door het normale verouderingsproces en vanwege gebruik van stoffen/producten die het kraakbeen uitdrogen en beschadigen, uit te slijten. Door de afname van kraakbeen of ‘slijtage’ (zoals het in de volksmond genoemd wordt) wordt de beweging bemoeilijkt, is pijnlijk

GEZOND LEVEN

en stijf. Cartiflex™ bevat twee klinisch geteste ingrediënten: BioCell® Collageen en chondroïtinesulfaat.

BioCell Collageen is een gepatenteerd ingrediënt waarvan de samenstelling vergelijkbaar is met uw eigen gewrichten.

Naast het leveren van sterk absorbeerbare gehydrolyseerde type II collageenpeptiden (het belangrijkste type collageen in gewrichtskraakbeen), bevat het hyaluronzuur (dat de gewrichten smeert) en chondroitine (dat de matrixstructuur van kraakbeen ondersteunt).

De ingrediënten in Cartiflex zijn in talrijke dubbelblinde, placebo-gecontroleerde klinische proeven bij de mens aangetoond om: -- de totale flexibiliteit en mobiliteit te verbeteren -- de functie van stootkussen van de gewrichten te herstellen -- de gewrichten te smeren -- een actiever dagelijks leven te stimuleren

Lecithine (Solgar)

Probiopure (Quality of Life)

Korean Ginseng (Solgar)

In onze darmen leven goede en de slechte bacteriën. Het is belangrijk om de goede bacteriën te stimuleren. Spijsverteringsklachten, zoals af en toe constipatie en diarree, ongemak in de buik, gas en een opgeblazen gevoel zijn te vermijden omdat deze klachten vaak eenvoudigweg te wijten zijn aan een gebrek aan nuttige bacteriën (of probiotica).

Een soort probiotica is ‘Morinaga BB536’, een gepatenteerde soort Bifidobacterium longum, ontwikkeld door het op een na grootste zuivelbedrijf van Japan. BB536 is een van ‘s werelds meest onderzochte en meest effectieve probiotische stammen en het best verkopende probiotische ingrediënt in Japan. Talrijke gepubliceerde klinische studies bij mensen hebben aangetoond dat BB536: -- een natuurlijke afweer is tegen spijsverteringsproblemen, waaronder incidentele obstipatie en diarree, ongemak in de buik, gas en een opgeblazen gevoel weert; -- de hoeveelheid nuttige bacteriën verbetert; -- ammoniak en rottende producten in het spijsverteringskanaal verwijdert.

Ginseng is in het Verre Oosten al meer dan 4000 jaar bekend als een natuurlijk geneesmiddel. Ginseng heeft bewezen een krachtig libido verhogend afrodisiacum te zijn. Een van de belangrijkste eigenschappen van ginseng is dat het de gevoelige balans van de verschillende boodschapperstoffen (tussen de zenuwuiteinden) in het lichaam optimaliseert.

Vermoeidheid en spanning worden vaak veroorzaakt door een onbalans in het lichaam. Dikwijls is dit één van de belangrijkste oorzaken van een verlaagde weerstand, een vertraagd herstel en een verminderde mentale veerkracht. ■

Lecithine is een mengsel van glycolipiden, triglyceriden en fosfolipiden. Het vormt een essentieel bestanddeel van elke lichaamscel, waar het vooral een belangrijk onderdeel is van het celmembraan. Eierdooiers en sojabonen bevatten veel lecithine, maar lecithine kan ook worden gewonnen uit zonnebloempitten. Lecithine zit meestal verwerkt in softgels, maar is ook verkrijgbaar als granulaat. Twee bestanddelen van lecithine zijn als losse supplementen verkrijgbaar: fosfatidylcholine en fosfatidylserine.

Deze laatste stof komt vooral voor in onze hersenen en bevordert dan ook de concentratie. Sporters kunnen de stof gebruiken om sneller te herstellen en hun concentratie scherp te houden. Ook bekend zijn de stoffen choline en inositol, die goed zijn voor een verantwoord cholesterolgehalte, de afbraak en verbranding van vet ondersteunen en bevorderlijk zijn voor geheugen en concentratie.

Quality of Life en Solgar vitamines & supplementen zijn verkrijgbaar bij DA Drogist en de Botica’s.

Botica Palu Blanku Botica de Savaan Botica Gosie Botica Zuikertuintje Botica Sorsaka Botica Union Botica Juliana Distributeur:

Oduber Agencies Curaçao N.V. Scherpenheuvel # 9, Tel.: 767-1011 Oduber Curacao

SINTISINTI BO BO MIHÓ KUVITAMINA VITAMINA MIHÓ KU I SUPLEMENTO SOLGAR SUPLEMENTO SOLGAR SINTI BO MIHÓ KU VITAMINA I SUPLEMENTO SOLGAR

Optenibel na DA Drogist i na e mihó botikanan.

Kuminsá awe mes pa bo sinti bo mihó Pa mas informashon yama Oduber Agencies Curaçao N.V. na 767-1011

Optenibel na DA Drogist i inana e mihó botikanan.

Optenibel na DA Drogist e mihó botikanan.

Kuminsá awe mes pa bo sinti bo mihó

Kuminsá awe mes pa bo sinti bo mihó Pa mas informashon yama Oduber Agencies Curaçao N.V. na 767-1011

Pa mas informashon yama Oduber Agencies Curaçao N.V. na 767-101

support [43]

DOOR ARD PISA

Eerst het slechte en dan het GOEDE nieuws!

Gevolgen van doorgeschoten welvaart Nederland is ziek en zwaar. De cijfers spreken voor zich.

Bijna de helft van de volwassenen heeft overgewicht en ruim 5,3 miljoen Nederlanders heeft één of meerdere chronische aandoeningen en dat aantal gaat binnen vijftien jaar stijgen naar 7 miljoen volgens het RIVM. We weten allemaal hoe dit komt. En het is ook nog eens keurig wetenschappelijk aangetoond.

Het zit in onze leefstijl, gekoppeld aan onze welvaart, vandaar ook de naam welvaartsziekten (kanker, diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten, etc.). We eten te vaak ongezond, we bewegen te weinig, we hebben te veel stress (ruim 1 miljoen Nederlanders met burn-out klachten), we doen werk dat we niet leuk vinden (70 procent), we gaan gebukt onder financiële zorgen (1 op 5 gezinnen heeft financiële problemen), armoede neemt toe (167 voedselbanken), de nieuwe generatie zit vastgekleefd aan smartphone, laptop en/of Ipad, we worden teveel blootgesteld aan gifstoffen, we krijgen een overmaat aan medicatie voorgeschreven met vreselijke bijwerkingen als gevolg, we zitten vast in onze emoties, het onderwijssysteem klopt niet meer, de voedingsmiddelenindustrie bewerkt ons voedsel (meer dan 50 procent van de toevoegingen, onder meer E-nummers, zijn schadelijk), in onze landbouw maken we veel te veel

[44] support

gebruik van pesticiden en andere zware gifstoffen die in ons voedsel terecht komen en dat maakt allemaal dat heel veel mensen dagelijks aan het overleven zijn in plaats van aan het genieten van hun leven. Door deze toestand worden we ziek, en vaak ernstig ziek!

Nieuwe generatie Zo hebben op dit moment 900.000 Nederlanders diabetes type-2 en nog eens 300.000 mensen hebben klachten maar weten niet dat ze het hebben. En elk jaar komt er een Amsterdam Arena vol nieuwe patiënten bij die de diagnose hebben gekregen. In totaal 55.000 mannen en vrouwen per jaar, 150 per dag. Mensen, zoals u en wij, die zullen inleveren op hun kwaliteit van leven en die naar verwachting tien jaar eerder zullen overlijden als gevolg van de ziekte. Maar dat is nog niet alles van het slechte nieuws.

Door sterk toegenomen ongezonde leefstijl onder jongeren hebben Amerikaanse wetenschappers aangegeven dat de nieuwe generatie voor het eerst sinds eeuwen tussen de 5 en 10 jaar minder oud gaat worden dan de ouders!

GEZOND BEWEGEN Zorgkosten De ziektelast is groot. Zo ook de kosten. Nederland gaf in 2015, volgens het CBS, bijna 95 miljard euro uit aan zorg. En het deel dat wordt besteed aan preventie is belachelijk laag, want als er iets mensenlevens kan redden, is het PREVENTIE. Het Wereld Kanker Onderzoeks Fonds (WCRF) heeft in 2014 bevestigd dat 50 procent van jaarlijkse nieuwe kankerpatiënten voorkomen had kunnen worden door preventie/ betere leefstijl!

Dus volgens het WCRF is er heel goed nieuws en dat geldt niet alleen voor de ziekte kanker. Ziekte en de daarmee samenhangende kosten zijn voor een belangrijk deel te vermijden als we andere keuzes zouden maken. Als individu, als samenleving en als gezondheidszorg. Leefstijl gerelateerde aandoeningen, zoals diabetes type-2, obesitas, reuma en maag-lever-darmaandoeningen, kosten minder lijden en euro’s als we serieus werk maken van leefstijl als medicijn.

baar. In opleidingen valt een wereld te winnen. De meeste studenten geneeskunde krijgen nog geen twee weken les in voeding tijdens hun zesjarige opleiding. Ze worden volop onderwezen in het opbouwen van medicatie, maar het eerste medicatie-afbouwprotocol moet nog uitgevonden worden.

Gezondheidszorg De belemmeringen zitten niet alleen in de gezondheidszorg, maar ook in ons, patiënten en consumenten. Op de Voedseltop in februari dit jaar zeiden vier ministeries en de voedingsmiddelenindustrie in een slotverklaring tegen elkaar: “Wij willen dat Nederland over vijf tot tien jaar wereldwijd de onbetwiste koploper is in veilige, gezonde en duurzame voeding en een duurzame land- en tuinbouw”. Een mooi vooruitzicht voor de volksgezondheid,

Gezondheidsmodel Een klein, maar groeiend aantal huisartsen, therapeuten, leefstijlcoaches en wetenschappers laat zien dat het kan door het toepassen van een nieuw gezondheidsmodel waarbij er gekeken wordt naar de balans van fysieke gesteldheid (voeding, beweging en persoonlijke verzorging), mentale gesteldheid, emotionele gesteldheid, spirituele groei, eigenwaarden, omgevingsfactoren, toxische belasting en financiële gezondheid. Ze zetten dus vooral leefstijl en gerelateerde factoren in als medicijn voor zowel Care (preventie) als Cure (genezing).

Het Leids Universitair Medisch Centrum en TNO zijn hierop bijvoorbeeld een samenwerking aangegaan. Zij doen dit omdat er steeds meer bewijs is dat een aantal ziekten met gerichte leefstijlaanpassingen kan worden voorkomen en zelfs genezen. Ook het Universitair Medisch centrum van Groningen doet een duit in het zakje. Zij hebben ‘Healthy Ageing’ (gezond ouder worden) als speerpunt benoemd voor de komende 10 jaar!

In de praktijk zien huisartsen aansprekende voorbeelden.

Wat te denken van de diabetes type-2 patiënt die binnen een maand kan stoppen met insuline die hij al tien jaar lang dagelijks spuit? Of de patiënt die wekelijks in bed lag met migraine en nu hoofdpijnvrij door het leven gaat? Nee, niet door ingewikkelde medische ingrepen of belastende medicatie maar door simpelweg heel gericht anders te eten, te bewegen, te ontspannen en meer balans te krijgen in andere gezondheidsfactoren.

Kom nu zelf in actie Leefstijl als medicijn staat volop in de belangstelling van zorgprofessionals, beleidsmakers, zorgverzekeraars en niet in de laatste plaats van patiënten. Steeds meer mensen nemen de regie over hun eigen gezondheid. Zij nemen geen genoegen met elk jaar een ziekte, een pil of een spuit erbij. Zij willen hun ziekte omkeren.

De Nederlandse gezondheidszorg is er helaas (nog) niet op ingericht. In de Westerse geneeskunde en in de artsenopleiding is de macht van de Farmacie duidelijk zicht-

tenminste als we ook de daad bij het woord voegen en gezondheid en natuur boven economische belangen gaan plaatsen. Daarbij geldt voor de mensen dat ze die gezonde voeding dan ook eten. Nederland eet te weinig groente, fruit en vis volgens het RIVM. En we hebben nog nooit zo weinig geld uitgegeven aan eten als nu. We besteden een groter deel van ons inkomen aan gezondheidszorg dan aan eten. Best vreemd. En laten we stoppen met een overaanbod van fastfoodketens. Het is niet normaal dat je op elke hoek van de straat ongezond kan eten en als je gezond wilt eten, je echt op zoek moet. En wat dacht je van het aanbod van sigaretten. Er zijn meer verkooppunten van sigaretten dan plekken waar je brood kunt kopen! Denk daar eens over na. Maar het kan nog gekker... het beeld van rokende patiënten die buiten naast het ziekenhuis vaak met infuus en al staan te roken we accepteren nog steeds dat er langs de Nederlandse sportvelden gerookt mag worden, de wereld op zijn kop! Wij hebben de plicht richting de nieuwe generatie om te laten zien dat dit echt niet normaal is en moet veranderen! ■

support [45]

• Distributor • Importer • Wholesale agent • Distributor • Importer • Wholesale agent

• Distributor • Distributor • Importer • Importer • Wholesale agent & equipment • Wholesale agent

• Medical products & equipment • Medical products

• Laboratory• Laboratory equipment equipment

• Home Healthcare products • Medical products & equipment • Home Healthcare products

• Medical products & equipment • Institutional supplies • Laboratory equipment • Institutional supplies • Laboratory equipment • Home Healthcare products Prof. Kernkampweg 2 • P.O. Box 3163 Curaçao, Netherlands Antilles

Prof. Kernkampweg 2 • P.O. Box 3163 Curaçao, Netherlands Antilles

Prof. Kernkampweg 2 • P.O. Box 3163 Curaçao, Netherlands Antilles

Prof. Kernkampweg 2 • P.O. Box 3163 Curaçao, Netherlands Antilles

Tel +5999 737 6688 / + 5999 737 6788 Fax +5999 737 1226

E-mail: mipacscuracao@gmail.com Web: www.mipacs.net

• Institutional supplies products • Home Healthcare Tel +5999 737 6688 / + 5999 737 6788 Fax +5999 737 1226

Tel +5999 737 6688 / + 5999 737 6788 Fax +5999 737 1226

E-mail: mipacscuracao@gmail.com Web: www.mipacs.net

• Institutional supplies E-mail: mipacscuracao@gmail.com Web: www.mipacs.net

Tel +5999 737 6688 / + 5999 737 6788 Fax +5999 737 1226

E-mail: mipacscuracao@gmail.com Web: www.mipacs.net

GEZOND ETEN

Bacalao, kabeljauw en

BAKKELJAUW Op Curaçao wordt het ‘bakijou’ genoemd en in Suriname ‘batjauw’, terwijl het om dezelfde bakkeljauw of kabeljauw gaat. Bakkeljauw is een gezouten en gedroogde versie van kabeljauw. Bakkeljauw is heel populair in de Surinaamse en Curaçaose keuken. Verschillende overheerlijke gerechten worden gemaakt met bakkeljauw.

Het drogen van vis werd al gebruikt door de Vikingen rond het jaar 1000. de techniek werd afgekeken van de Indianen die aan de oostkust van Canada leefden. De vis werd aan stokken gedroogd, vandaar ook dat de vis ‘stokvis’ genoemd werd. Via hun zeetochten kwamen de Vikingen ook in Portugal waar de Portugezen de techniek weer afkeken van de Vikingen. Het betreft dus dezelfde vissoort die ook door de Portugezen gebruikt wordt en naar het Spaanse ‘bacallao’ of naar het Portugese ‘bacalhau’ genoemd wordt.

In Brabant noemt men de vis labberdaan. De vis werd in het noorden van de Atlantische Oceaan gevangen en moest geconserveerd worden. De Portugezen gebruikten daarvoor zout voordat de kabeljauw werd gedroogd.

Suriname In Suriname wordt ‘klipvis’, dat is Surinaams voor Bakkeljauw, ook wel rotsvis genoemd. De vis wordt opengesneden en de ingewanden worden verwijderd. Dan wordt de vis gezouten en vervolgens wordt hij op de klippen te drogen gelegd, vandaar de naam klipvis. Stokvis en klipvis zijn lang houdbaar, wel zo’n jaar, en dat was handig voor zeevaarders. Voordat klipvis kan worden gegeten, moet hij net als stokvis worden geweekt in water.

Verreweg de meeste klipvis wordt van kabeljauw gemaakt en wordt vooral gebruikt in de Portugese, Spaanse en Kaapverdiaanse keuken. Ook in Suriname, op Curaçao en in Centraal-Afrika wordt klipvis en stokvis gegeten.

Vaak gebruikt men daar goedkopere vissoorten, zoals koolvis, leng en lom. Welke vis er ook wordt gebruikt, de gedroogde versie heet altijd stokvis en de gezouten en gedroogde versie klipvis.

Klaarmaken Je kunt bakkeljauw op verschillende manieren klaar maken. Bakijou is perfect te combineren met rijst en groenten of in diverse Surinaamse hapjes. Bakijou kan droog opgebakken worden en op brood gegeten worden.

Op Goede Vrijdag is het in Suriname een traditie om batjauw, met kousenband, gekookte ei, cassave en zoete aardappelen te eten.

Om de bakkeljauw te ontzouten spoel je eerst onder de kraan het losse zout eraf. Daarna zet je de stukken in ruim koud water in de koelkast, met de huid naar boven.

Afhankelijk van de dikte van de stukken duurt het ontzouten 24-36 uur. In die tijd moet je het water drie keer verversen. ■

Als je op zoek gaat naar bakijou in de supermarkt dan moet je kijken naar de benaming ‘pollock’. Vaak komt deze ‘witte koolvis’ vis uit Alaska.

support [47]

DOOR: OLGA JOB

De kracht van

essentiële oliën in de planten­ geneeskunde

Essentiële olie is een sterk geconcentreerde versie van de natuurlijke olie in planten. Het proces om olie te verkrijgen uit planten wordt distillatie genoemd, meestal distillatie door stoom of water, waarbij veel delen van de planten worden gebruikt, inclusief de wortels, bladeren, stengels, bloemen of schors.

Na distillatie is het resultaat een sterk geconcentreerd substraat van etherische olie, dat de karakteristieke geur en eigenschappen van de plant heeft waaruit het is geëxtraheerd, en de ware essentie van de plant waaruit het afkomstig is bevat. Dit omvat de geur, maar ook de helende eigenschappen van de plant en andere plantkenmerken.

Effecten Onderzoek naar etherische oliën heeft positieve effecten aangetoond voor verschillende gezondheidsaspecten, waaronder infecties, pijn, gewichtsverlies, angst, depressie, gebrek aan energie, tumoren, premenstrueel syndroom, menopauze, misselijkheid, haargroei en vele andere.

Het CDC (Center for Disease Control) in de VS schat dat de premies voor gezondheidszorg voor een gezin gedu-

KENMERKEN VAN ETHERISCHE OLIËN • Etherische oliën komen van planten - Plant Spirit • Natuurlijke aromatische verbindingen die worden aangetroffen in de bladeren, schors, zaden, bloemen en andere delen van de plant.

• Etherische oliën zijn 50-70 keer krachtiger dan kruiden.

• Een druppel essentiële pepermuntolie is gelijk aan 28 kopjes pepermunt­ thee.

rende vier jaar sinds 2000 met 114 procent zijn gestegen.

Meer dan 250.000 Amerikanen sterven elk jaar aan farmaceutische producten.

Chemicaliën Na tientallen jaren van onderzoek met etherische oliën is gebleken dat etherische oliën worden gebruikt om allerlei soorten ziekten, bacteriën en zelfs virussen op een natuurlijke wijze te genezen. Het wordt ook gebruikt voor gewichtsbeheersing, emotionele en fysieke gezondheid, aromatherapie, schoonheids- en haarproducten en in huis. Essentiële oliën zijn mengsels die soms bijna 300 stoffen bevatten, bevestigde Gerhard Buchbauer, hoogleraar farmaceutische chemie aan de universiteit van Wenen in Oostenrijk, die onderzoek heeft gedaan naar en geschreven over de chemische stoffen die worden gebruikt in de aromatherapie. De oliën bevatten zowel eenvoudige als complexe chemicaliën, stelt hij. Zuivere etherische oliën bevatten geen aromatische verbindingen, polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), die in verband kunnen worden gebracht met kanker.

Certificatie Niet elke essentiële olie is gecertificeerd om als intern geneesmiddel te gebruiken. Alleen bepaalde merken zijn biologisch en gecertificeerd om intern te kunnen gebruiken. Zorg ervoor dat je weet waar de etherische oliën vandaan komen en of deze is gecertificeerd voor intern gebruik en ook voor extern gebruik.

• 15 ml lavendelolie staat gelijk aan 150 pond lavendelplant.

Gebruik

• Het is een veilig alternatief, zonder bijwerkingen.

Er zijn verschillende manieren om essentiële oliën te gebruiken: Aromatisch: adem in of gebruik een stoomapparaat om • ziektekiemen in de lucht te doden • de luchtwegen te openen • de stemming te beïnvloeden (inclusief depressie)

• Farmaceutische bedrijven bootsen natuurlijke verbindingen na.

• Farmaceutische antibiotica zijn niet in staat om het celmembraan te pene­ treren om virussen te bestrijden, terwijl genezende elementen van etheri­ sche oliën wel de cel kunnen binnendringen.

[48] support

GEZOND LEVEN

De etherische oliën kunnen aangebracht worden op een gelokaliseerd gebied zoals de onderkant van de voeten (waardoor de olie binnen 30 seconden in de bloedbaan terechtkomt), op hoofd, voeten, oren, borst en op de nek.

De etherische olie kan ook intern (in het lichaam) gebruikt worden. Deze methode is specifiek voor het gebruik van alleen puur therapeutisch gecertificeerde olie (Pure Therapeutic Grade Oils). De olie kan ingenomen worden door een druppel onder de tong te houden, of in een beetje water of thee. De etherische olie verlicht problemen van het spijsverteringsstelsel, mond en keel.

Interesse?

Bent u geïnteresseerd om gecertificeerde therapeutische etherische oliën uit te proberen? Dat kan!

Olga Job (MBA, CHC, INHC) is een ‘Certified Holistic Health & Lifestyle Coach’ die de drukke zakenman/ vrouw, atleten en ondernemers bijstaat en begeleidt om een gezondere levensstijl te volgen door zich te concentreren op hun hoogste potentie om hun gestelde doelen te bereiken door middel van meditatie, holistische voeding, en bedrijfsstrategieën. Als een bewuste ondernemer reist ze de wereld rond om informatie, kruiden, essentiële oliën, kristallen en fytotherapeutische middelen (plantenextracten) te verzamelen voor haar praktijk. Ze organiseert ook lezingen en workshops over de hele wereld om haar concept van leven en voeding in overvloed te delen. Ze creëerde het ‘7 stappen Lifestyle Awakening Health Coaching Online-programma’ dat geschikt is voor iedereen die een holistische levensstijl wil implementeren. Ze werkt ook als ‘Corporate Wellness Consultant’ bij bedrijven over de hele wereld om het moreel van de werknemers te stimuleren, de productiviteit te verhogen en het ziekteverzuim te verminderen.

Olga heeft onlangs een workshop over essentiële oliën op Curaçao afgerond en is een toonaangevend expert op dit gebied. Als gecertificeerd beoefenaar creëerde ze haar eigen gezondheids- en schoonheidsproductlijn die hoogwaardige, biologische, gecertificeerde pure therapeutische etherische oliën bevat doordrenkt met ‘healing crystal energy’ om gebruikers een meer natuurlijke en effectieve helende ervaring te laten bereiken. Gedurende haar wereldreis in 2017 werd ze geïnspireerd om vele geneeskrachtige kruiden uit verschillende landen te verzamelen en deze aan de gemeenschap op Curaçao te introduceren.

Olga’s handgemaakte holistische en biologische productlijn omvat haar-, huid- en nagelolies, melanges, metabolische melanges voor gewichtsverlies, stress- en hormoonmengsels, immuunsysteem verstuivers, lava scrubs, helende kristallen, planten kruidengeneesmiddelen en nog veel meer. Haar nieuwe, holistische mix van essentiële olieproducten heeft al impact op verschillende mensen gemaakt!

Klantspecifiek Olga maakt klantspecifieke mengsels op maat voor hun eigen specifieke persoonlijke lichaamstypes, fysieke lichaamsproblemen, mentale en emotionele stress. Ze gebruikt haar expertise om verschillende essentiële etherische oliën van hoge kwaliteit te combineren die voldoen aan de specifieke behoefte van de klant om een speciale mix te creëren. Samen met gerichte voedingsadviezen, de juiste beweging of lichaamsactiviteit bereikt Olga de verwachte resultaten. ■

Voor meer informatie, vragen of voor een gratis wellnessconsult kunt u contact opnemen met Olga; via e-mail info@olgajob.com of haar website bezoeken www.olgajob.com. Whatsapp +1-305-389-9909

support [49]

TRANSHUMAN, de onsterfelijke mens In de afgelopen decennia zijn er enorme vorderingen gemaakt op het gebied van de neurowetenschappen. Dit vooral door de ontwikkeling van apparaten die het menselijke brein in kaart brengen en die digitale beelden van onze gedachten en herinneringen kunnen vastleggen, ook wel ‘brain mapping’ genoemd. Wat als we een digitale kopie van al onze kennis, herinneringen en gedachten in een computer kunnen uploaden. Zou dat betekenen dat we tot een punt komen dat menselijke wezens een soort digitale onsterfelijkheid bereiken?

Dit idee heeft tot inspiratie van vele sciencefiction films geleid, waaronder de film ‘Transcendentie’, waarin het brein van een man wordt geüpload naar een supercomputer die de collectieve kennis van de hele mensheid bezit.

Terwijl de film fictie is, is het concept erachter heel reëel.

Hoe ver zijn we werkelijk van het bereiken van een digitale upload van ons bewustzijn?

In 2013 hebben twee neurowetenschappers in een MIT laboratorium in Cambridge voor het eerst in de geschiedenis een herinnering van levend wezen, een laboratoriummuis opgenomen en deze herinnering vervolgens in een andere laboratoriummuis geïnjecteerd.

Alzheimer Een van de korte termijn doelen van zulke experimenten is om in de toekomst een pacemaker in hersenen van Alzheimerpatiënten te creëren. Miljoenen Alzheimerpatiënten zullen in de toekomst met een druk op de knop herinneringen kunnen oproepen. Wie weet misschien dat we een nepherinnering kunnen uploaden van een

[50] support

vakantie die we nooit hebben gehad, of dat we op sociale media geen ‘smileys’ meer gebruiken om onze gevoelens te delen, maar dat we onze gevoelens en herinneringen uploaden om deze met onze vrienden te delen.

Als herinneringen en ervaringen gedigitaliseerd kunnen worden, betekent dat dat je een kopie van jezelf kunt maken en dit in een nieuw lichaam kunt plaatsen. Ook al gaat het lichaam dood, toch blijft een digitale kopie van je geheugen intact.

Onsterfelijkheid Is onsterfelijkheid haalbaar? Voor de wetenschappers die zich met deze problematiek bezighouden is de vraag niet of onsterfelijkheid haalbaar is maar wanneer we de eerste onsterfelijke mens zullen creëren. Gezien de technologische ontwikkelingen lijken wij daar heel dicht bij te zijn. Als wij onsterfelijkheid behalen, gebeurt het heel waarschijnlijk door één of een combinatie van meerdere ontwikkelingen. Dit zijn de ontwikkelingen die nu al plaatsvinden:

GEZOND DENKEN

DOOR RICHARD RIEDEL

Stamcellen Stamcellen zijn lichaamscellen die voor altijd kunnen leven omdat ze onbeperkt kunnen delen. Onze andere cellen kunnen dit niet, ze hebben een soort ingebouwde teller die steeds aftelt wanneer het zich deelt. Nieuwe stamcellen kunnen zich zelfs veranderen in gespecialiseerde cellen, zoals bijvoorbeeld hartspiercellen, rode bloedlichaampjes en huidcellen. Onderzoekers hebben al een manier gevonden om stamcellen te gebruiken om onbeperkt bloed te ‘kweken’ in het laboratorium.

Singulariteit Technologische singulariteit is de meest populaire transhumanistische toekomstvisie. Het is het idee dat een machine of computer, of een groep machines en computers met Kunstmatige Intelligentie op een dag slimmer zullen zijn dan mensen. Niemand weet echt wat de technologische singulariteit zal doen, of dat het zelfs ooit zal gebeuren. Niettemin is de technologische singulariteit een onderwerp geweest in veel sciencefiction films, zoals The Terminator, The Matrix, Transcendentie en Star Trek.

Nanotechnologie Nanotechnologie zal ervoor zorgen dat we microscopische machines door ons lichaam kunnen laten reizen om beschadigde cellen en organen te repareren en ziekten effectief te vernietigen. Onderzoekers verwachten dat dit rond het jaar 2045 mogelijk zal zijn.

3D bioprinting 3D bioprinting is een techniek die gebruikt wordt om weefsel te printen. Het is al mogelijk om functionerende spieren, botten en huid te printen. Het doel is om binnenkort ook functionerende organen te kunnen printen. Wie weet misschien kunnen we in de toekomst ledematen of hele lichamen printen.

“ Elon Musk (eigenaar van Tesla motors, Space-X, medeoprichter van PayPal) heeft Neuralink opgericht, een onderneming die zich richt op het samenvoegen van het menselijk brein met ‘Kunstmatige Intelligentie’”

Digitale of Virtuele onsterfelijkheid Digitale of Virtuele onsterfelijkheid is de theorie dat wanneer ons brein kan worden geüpload naar niet-biologische media, nadat onze sterfelijke lichamen sterven, ons mentale zelf zal voortleven.

Genetische manipulatie Genetische manipulatie is de techniek om genen van organismen te manipuleren, inclusief erfelijke en niet herstelbare aanpassingen in de DNA. Wetenschappers hebben in 2017 succesvol genen gemanipuleerd in een levend embryo en in een volwassen persoon, met het doel om het DNA voorgoed te wijzigen en zo een ongeneeslijke ziekte aan te pakken. Volgens een oudere publicatie hebben wetenschappers in 2010 al laboratoriummuizen genetisch gemanipuleerd om ze te verjongen en in 2017 hebben ze met behulp van dezelfde techniek in een lab omgeving menselijke cellen jonger kunnen maken.

Onsterfelijkheid wordt miljarden­ industrie Veel tech-giganten hebben zich aangesloten bij de strijd om de dood te overwinnen. Zo heeft Google een biotechbedrijf voor onderzoek en ontwikkeling genaamd Calico opgericht. Elon Musk (eigenaar van Tesla motors, Space-X, medeoprichter van PayPal) heeft Neuralink opgericht, een onderneming die zich richt op het samenvoegen van het menselijk brein met ‘Kunstmatige Intelligentie’.

>>

support [51]

GEZOND DENKEN Transhumanisme Transhumanisme (oftewel H+) is een internationale intellectuele beweging die het doel heeft om de menselijke staat te transformeren, door beschikbare geavanceerde technologieën te ontwikkelen en beschikbaar te maken om het menselijk intellect en de fysiologie aanzienlijk te verbeteren. De gedachten achter transhumanisme is dat de enige redding voor de mensheid bestaat uit het zelf in handen nemen van onze evolutie. Als we technisch in staat zijn om in een transhumane toekomst naar een mechanisch lichaam over te stappen en ons brein digitaal te bewaren, dan kunnen we overleven.

We zullen Goden worden Nobelprijswinnaar Dr. Richard Seed is een van de meeste prominente Transhumanisten. In 1997 heeft hij de wereld geschokt toen hij publiceerde dat hij een mens ging klonen. In een video interview voor het Belgische ‘transhumanism documentary TechnoCalyps’, zei Dr. Richard Seed “We zullen goden worden! Als je het niet leuk vindt, ga er vandoor. Je hoeft niet bij te dragen, je hoeft niet mee te doen, maar als je me gaat tegenwerken in mijn missie een God te worden, zal je problemen krijgen. Er zal oorlog worden gevoerd.”

Veel transhumanisten zien het gebeuren dat we Goden zullen worden. Dit geldt natuurlijk niet voor allemaal.

Zo zijn er verschillende transhumanisme bewegingen, zoals het 2045 sociaal initiatief dat voor een meer ethische aanpak kiest. Het belangrijkste doel van het 2045-initiatief, zoals vermeld op de site: “Het creëren en realiseren van een nieuwe strategie voor de ontwikkeling van de mensheid die tegemoet komt aan de uitdagingen van de

wereldbeschaving; het creëren van optimale omstandigheden die de spirituele verlichting van de mensheid bevorderen; en de realisatie van een nieuwe futuristische realiteit gebaseerd op 5 principes: 1. Hoge Spiritualiteit, 2.

Hoge Cultuur, 3. Hoge Ethiek, 4. Hoge Wetenschappen en 5. Geavanceerde Technologieën.”

Dit thema laat mij denken aan het verhaal van Adam en Eva. Is onsterfelijkheid door middel van technologie het verboden fruit? Wat zal er met de mensheid gebeuren wanneer wij de eerste hap nemen? ■ Een bericht uit het NRC.nl van 6 november 2017

DIT IS SOPHIA, ZE HEEFT EEN PASPOORT Robots worden steeds slimmer en lijken steeds meer op mensen. Dat zorgt voor nieuwe ethische vraagstukken.

Robot Sophia is sinds 25 oktober Saoedisch staatsburger. Ze is gebouwd door de Amerikaanse robotbouwer David Hanson. Hanson maakte haar om mensen gezelschap te houden en om te helpen bij evenementen. Ze is door diverse media geïnterviewd en maakte toen soms zelfs een grapje.

Sophia is een robothoofd dat er akelig menselijk uitziet. Ze beweegt, praat, luistert, maakt gezichtsuitdrukkingen en ziet de wereld via een camera in haar borstkas.

Sophia produceert begrijpelijke zinnen – een prestatie op zich – maar heeft geen idee waar ze het over heeft en heeft geen eigen leven.

Toch kende Saoedi-Arabië deze robot onlangs het staatsburgerschap toe. Sophia heeft juridisch gezien nu dezelfde rechten en plichten als een Saoedische man, maar het is onduidelijk wat daarvan de praktische consequenties zijn.

support [53]

Het houdt maar niet op:

Fipronil in eieren Fipronil helemaal geen â&#x20AC;&#x2DC;lieverdjeâ&#x20AC;&#x2122;

[54] support

GEZOND DENKEN Ongetwijfeld heb je ook gehoord over een giftige stof, genaamd fipronil, die gevonden werd in eieren in Nederland. Voor velen was de losgebarsten discussie en informatie verwarrend en beangstigend vooral omdat de besmette eieren gebruikt zijn in diverse voedingsproducten. Toegegeven moet worden dat het momenteel weer rustig is ‘aan het front’, totdat er weer een ander alarm afgaat.

Het meest alarmerende is het feit de meeste mensen nog nooit van fipronil hebben gehoord en je gaat je nu plotseling realiseren hoeveel meer producten er in de voeding verwerkt worden en hoeveel meer gifstoffen er zijn die ons lichaam (kunnen/zullen) aantasten. Hoeveel mensen worden door deze stoffen ziek (gemaakt) en niemand zal te weten komen welke stof daarvoor verantwoordelijk gesteld kan worden. Laten we het gif fipronil eens nader bekijken en dan zal je tot de conclusie komen dat fipronil helemaal ‘geen lieverdje is’ en dat je wel vaker in aanraking komt met dit gif. Ongetwijfeld komt de vraag bij velen op: “is dat het product dat mensen zo ziek gemaakt heeft? Wanneer komt er duidelijkheid over schadelijke producten, en wanneer komt er eerlijkheid over de gevolgen voor de gezondheid?”

Gebruik Fipronil is een stof die gebruikt wordt in diergeneesmiddelen tegen vlooien, mijten en teken bij honden en katten.

Fipronil mag niet gebruikt worden bij dieren die bestemd zijn voor de voedselketen, zoals kippen. Ook is fipronil in Europa toegelaten voor gebruik als gewasbeschermingsmiddel, in middelen voor zaadbehandeling. In Nederland is één middel op de markt, te gebruiken voor bescherming van bepaalde plantenzaden tegen aantasting door insecten.

Daarnaast is één biocidemiddel op basis van fipronil toegelaten op de Nederlandse markt. Dit middel mag uitsluitend worden gebruikt door professionele bedrijven bij het bestrijden van kakkerlakken. Deze bedrijven mogen het middel alleen gebruiken in ruimtes waarin geen mensen of dieren komen.

vrouwen en ongeboren kinderen lopen geen extra risico vergeleken met de algemene populatie.

Bijen Fipronil is een insecticide en acaricide uit de groep van de fenylpyrazolen. Het werd in 1987 ontwikkeld door RhônePoulenc en voor het eerst op de markt gebracht in 1993. In 2002 verkocht Aventis (de fusie van Rhône-Poulenc met Hoechst) het aan Bayer, die op zijn beurt de rechten op het product in 2003 aan BASF verkocht.

Fipronil verstoort de werking van het GABA-complex en het transport van chloride-ionen bij insecten en teken.

Dit veroorzaakt een dodelijke hyperstimulatie bij deze dieren. De inhibitie van het GABA-complex wordt alleen gezienbij ongewervelde dieren, en dus mogelijk ook bij bijen. In Frankrijk werden in 2004 producten op basis van fipronil van de markt genomen, omdat de stof ervan verdacht werd de oorzaak te zijn van een verhoogde sterfte onder bijen. Voor de mens is fipronil ingedeeld als matig toxisch door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

>>

Gezondheidseffecten De schadelijkheid van fipronil is onder meer beschreven door de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Deze is vooral gebaseerd op dierstudies. Na proefdieren kortdurend te hebben blootgesteld aan fiprinol zijn nadelige effecten op het zenuwstelsel waargenomen. Langdurige blootstelling aan fipronil kan leiden tot schade aan de lever, schildklier en nieren. Daarnaast zijn effecten in het zenuwstelstel waargenomen in de vorm van epileptische aanvallen.

Fipronil is geen kankerverwekkende stof. Van fipronil zijn geen schadelijke effecten voor de voortplanting of de ongeborene bekend. Uit de weinige beschreven vergiftingsgevallen bij de mens, zoals bewuste overdoses, is bekend dat fipronil kan leiden tot misselijkheid, overgeven, buikpijn, duizeligheid, en epileptische aanvallen.

In het algemeen verdwijnen deze klachten weer. Bij langdurige blootstelling aan fipronil wordt door ophoping van de stof het risico op gezondheidsschade hoger. Zwangere

FIPRONIL Fipronil is een actief bestanddeel in diergeneeskundige producten met de merknamen: Effipro (Virbac), Flea Free spot on, Flea Free huidspray (Exil) en Frontline (Merial). Fipronil werkt tegen vlooien, mijten en teken bij honden en katten. Fipronil wordt ook gebruikt in een bestrijdingsmiddel tegen mieren (merknaam KB Mieren SG, erkend in België), dat op de mierennesten moet worden toegepast.

Bij plantenbescherming wordt het aangewend als insecticide voor gebruik als zaadbehandelingsmiddel bij zonnebloemen en maïs, onder de merk­ naam Regent 500FS. In de Verenigde Staten wordt het ook gebruikt voor de bescherming van hout tegen termieten (merknaam: Termidor).

support [55]

GASORA

BRIEVENGAT

PALU BLANKU

MARIE POMPOEN

RIO CANARIO 1

RIO CANARIO 2

MONTAGNE

GEZOND DENKEN

GABA GABA is een afkorting voor Gamma-Aminoboterzuur.

Het functioneert als een remmende neurotransmitter in de hersenen, die direct van invloed is op de persoonlijk­ heid en het vermogen om stress te beheren.

Als je inslaap- of doorslaapproblemen hebt, kan GABA je helpen beter te slapen, want het werkt in de ontspan­ ningsruimte van de hersenen. Wanneer de hersenen opgewonden of overactief raken, stimuleert GABA de hypofysevoorkwab, die zorgt voor de afgifte van het ‘Human Growth Hormone’, dat mensen helpt beter te slapen. Dit is slechts één voordeel van GABA. Enkele andere belangrijke functies van GABA zijn: • Helpt te ontspannen • Verhoging van alertheid • Verhoging van de groeihormoonspiegel • Verbetering van de geheugenfunctie • Bevordering van het spierherstel • Bevordering van het gevoel van welzijn • Vermindering van stress • Vermindering van angst

Europese Commissie De EFSA (European Food Safety Authority) heeft fipronil geëvalueerd voor het gebruik als insecticide in zaadbehandelingsmiddelen. Op basis van de conclusies van deze evaluatie heeft de Europese Commissie fipronil opgenomen in de lijst van toegelaten werkzame stoffen voor een periode van tien jaar eindigend op 30 september 2017.

Hierbij zijn wel een aantal beperkende voorwaarden van kracht ter bescherming van mens en milieu. Ook moet de kennisgever (BASF) bijkomende studies aanleveren over de risico’s van fipronil voor zaadetende vogels en zoogdieren en voor bijen.

Uit later onderzoek bleek dat zaden die met fipronil behandeld zijn een hoog acuut risico inhouden voor bijen.

De Europese Commissie heeft daarom in 2013 strengere voorwaarden voor erkenning van de stof ingevoerd.

Zaden die met fipronil zijn behandeld mogen niet worden gebruikt of in de handel gebracht. Uitzonderingen zijn zaden die in kassen worden gezaaid en zaden van prei, ui, sjalot en koolsoorten die op het veld gezaaid worden maar vóór de bloei worden geoogst.

afgeraden. De eerste berichten van voedselbesmetting kwamen overigens al eerder uit België. Op 20 juli deed de Belgische Justitie een inval in Weelde bij het bedrijf Poultry-Vision, maar een waarschuwing voor mogelijke besmetting van Nederlandse pluimveebedrijven zou reeds op 19 juni door de Belgen aan de NVWA zijn doorgegeven. ■

Op Curaçao mogen geen eieren uit Nederland ingevoerd/ verkocht worden.

Economic Car Rental

Uw beste autoverhuurbedrijf op Curaçao

Bloedluis Per 2017 werden de Europese normen voor de toepassing van fipronil aangescherpt. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) maakte op 22 juli van dat jaar bekend dat ze de verboden toepassing in de pluimveesector aan het onderzoeken was. Initieel werden zeven bedrijven wegens besmette eieren geblokkeerd. Fipronil werd daar gebruikt om bloedluis te bestrijden. Er bleken veel meer bedrijven verdacht en er werden productiecodes openbaar gemaakt van eieren waarvan consumptie werd

Auto’s vanaf fl. 50,- tot fl. 95,- p/d Auto Lease mogelijk!

Gosieweg-Andresbelloweg Tel.: 736-2022 - Fax: 738-2022 economiccarcenter@hotmail.com

support [57]

QUAKER

Buskuchi di avena Un buskuchi sabroso i saludabel.

Snèk kunÊ tur ora i tur momentu.

Fresh Fresh Meats Meats andand Fresh Fresh Produce Produce youyou cancan trust! trust!

Great Great assortment assortment of Gluten of Gluten FreeFree and and Organic Organic Products Products Store Store Hours:Hours: Monday-Saturday Monday-Saturday 8.00 -8.00 20.00 - 20.00 non-stop non-stop Sunday Sunday & Holidays & Holidays 8.00 -8.00 13.00- 13.00 Located Located at Jan at Noorduynweg Jan Noorduynweg z/n z/n

Weekly Weekly Produce Produce specials specials Always Always looklook for our for Best our Best Value Value products products

108 GEZOND BEWEGEN

Het heilige

GETAL

In India is het getal 108 het gratis noodnummer net zoals bij ons het getal 911 of in Nederland nummer 112. Het getal 108 wordt als heilig beschouwd door diverse oosterse religies, waaronder het Hindoeïsme, Boeddhisme en Jaïnisme. We zien het getal 108 steeds weer terugkomen in verschillende landen, religies, gewoonten en rituelen. Hier volgt een greep uit de vele verwijzingen naar 108.

• In Cambodja bevindt zich de Angkor Wat tempel, waarin zich een afbeelding bevindt van een slang waaraan wordt getrokken door 108 goden en demonen. 54 goden trekken in de ene, 54 demonen in de andere richting.

• Ook de Tibetaans-Boeddhistische gebedssnoeren bevatten in het algemeen 108 kralen (soms 111). Zen priesters dragen om hun polsen juzu, dit is een Boeddhistisch gebedssnoer bestaande uit 108 kralen.

Hindoegoden hebben 108 namen. Het reciteren van deze namen, vaak vergezeld door het tellen van een mala met 108 kralen, wordt als heilig beschouwd en dit wordt vaak gedaan tijdens religieuze ceremonies. De mantra wordt ‘namajapa’ genoemd. Een mala heeft meestal kralen voor 108 herhalingen van een mantra.

• Sommige Boeddhistische scholen nemen aan dat er 108 gevoelens bestaan. Dit aantal zou worden bereikt door van de zintuigen reuk, tastzin, smaak, gehoor, zicht, en bewustzijn te onderscheiden of ze pijnlijk, plezierig of neutraal zijn, en daarvan weer te onderscheiden of ze zelf worden voortgebracht (intern) dan wel van buiten komen (extern), en dit weer in te delen naar verleden, heden en toekomst, dus 6 × 3 × 2 × 3 = 108 gevoelens.

• Grote Boeddhistische tempeltrappen kennen 108 treden.

• In Japan wordt in Boeddhistische tempels aan het eind van het jaar 108 keer een klok geluid ter afsluiting van het oude jaar en verwelkoming van het nieuwe. Elke klokslag representeert een van 108 wereldlijke verleidingen die een mens moet weerstaan om nirwana te bereiken.

• In de Joodse cultuur worden giften en donaties vaak gedaan in veelvouden van 18, dat wordt geassocieerd met het Hebreeuwse woord ‘chai(‫’)יח‬, dat ‘levend’, of ‘leven’ betekent. Het getal 108 is een veelvoud van 18 (6 keer 18) en bestaat, decimaal geschreven, daarnaast uit onder meer de cijfers 1 en 8 die samen het getal 18 vormen.

• Het prehistorische monument Stonehenge heeft een diameter van ongeveer 108 voet.

• Volgens Marma Adi en Ayurveda zijn er in het menselijk lichaam 108 drukpunten waar bewustzijn en lichaam elkaar raken en ‘leven’ voortbrengen. Ook in China en in Zuid-India gaat men bij de gevechtssporten uit van het principe van 108 drukpunten.

• Ook in de bij karate gebruikte symboliek speelt het getal 108 een prominente rol; dit geldt met name voor de Goju-ryu variant.

• In veel religieuze en filosofische tradities wordt er spirituele waarde gegeven aan de cijfers 9 en 12. Als je deze twee met elkaar vermenigvuldigt is de uitkomst….. inderdaad: 108.

• Ook in het Christendom zien we dit getal steeds terugkomen. Een oude Italiaanse legende legt verband met de Antichrist. De 108e Paus zou de laatste echte Paus zijn.

Alle volgende Pausen zouden het tijdperk van de Antichrist aankondigen. Interessant hieraan is dat de huidige Paus Franciscus al de 266e Paus is.

• 666 is het getal waarmee de Antichrist wordt aangeduid: 6²+6²+6²=108 • Volgens Isha Sadhguru (een Indiase yogi, mysticus en auteur; Sadhguru is de oprichter van de Isha Foundation, een non profit organisatie die wereldwijd yogaprogramma’s aanbiedt) is de diameter van de zon vermenigvuldigd met 108 de afstand tussen de zon en de aarde.

Daarnaast is de diameter van de maan vermenigvuldigd met 108 de afstand tussen de aarde en de maan.

• De rivier de Ganga overspant een lengte van 12 graden (79 tot 91), en een breedte van 9 graden (22 tot 31).

12×9=108.

• De astrologie wordt bepaald door 12 huizen en 9 planeten, 12 x 9 = 108. ■

support [59]

GEZOND ETEN

De Birambi boom De Birambi, Kamias, Blimbing of Bilimbi (Averrhoa bilimbi) wordt ook wel blimbing asem of zure blimbing genoemd ter onderscheid van de blimbing manis, de zoete blimbing of carambola (Averrhoa carambola). Op Curaçao en in Suriname staat deze zure vrucht bekend als Birambi.

Deze vruchtdragende boom, afkomstig uit de Filippijnen, is een rijke bron van vitamine B en C, ijzer, fosfor en antioxidanten. In de Filippijnen, waar het vaak voorkomt in achtertuinen, worden de vruchten rauw gegeten of in steenzout gedoopt. De vruchten worden ook gebruikt in gerechten met curry. In Costa Rica wordt de ongekookte bilimbi bereid als zoetzuur sausje (relish) en geserveerd met rijst en bonen.

Medische eigenschappen In de Filippijnen dienen de bladeren voor het maken van een pasta die gebruikt wordt om jeuk, zwelling, reuma, bof of huiduitbarstingen te behandelen. Elders worden ze gebruikt voor het behandelen van beten van giftige dieren.

Een bladinfusie wordt gebruikt als een tonicum na de geboorte, terwijl de bloemeninfusie wordt gebruikt voor spruw, verkoudheid en hoest. Maleisiërs gebruiken gefermenteerde of verse bilimbibladeren om geslachtsziekten te behandelen. In Frans-Guyana wordt siroop van de vrucht gebruikt om ontstekingsaandoeningen te behandelen. Tot op heden is er geen wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van dergelijke toepassingen. In sommige dorpen in het Trivandrum-district in India werd de vrucht van de bilimbi gebruikt in de volksgeneeskunde om het lichaamsgewicht onder controle te houden.

In Suriname wordt het sap van overrijpe of bijna verrotte birambi’s gebruikt tegen bepaalde huidziekten. Je wrijft eenvoudigweg de birambi over de huid waar sprake is van huidschimmel, huidkloven, jeukende uitslag of zwellingen.

In Indonesië zijn de bladeren van de birambiboom de basis voor een zalf tegen artritis.

Volkswijsheid Hindoestanen in Suriname drinken de thee van gedroogde bladeren tegen hoge bloeddruk. Ook worden de vruchten gekookt en wordt het kookwater als medicinale thee tegen hoge bloeddruk opgedronken.

De ingemaakte birambi zou de darmwerking vertragen.

In de Surinaamse volksgeneeskunde wordt daarom de birambi gebruikt tegen diarree. De werking van birambi tegen diabetes is het meest bekend, gebruikt en wetenschappelijk onderzocht. Alcoholextract getrokken van birambi bladeren blijkt volgens wetenschappelijk onderzoek uit India inderdaad een bloedsuikerverlagend effect te hebben. Te hoge bloedsuikerspiegels na de maaltijd zijn een belangrijke indicatie voor diabetici of suikerpatiënten.

De lever beschermende werking van deze vrucht is veel minder onderzocht dan de anti-diabetische werking. Toch beschermt deze plant ook de lever. Deze Indiase volkswijsheid werd door universitaire studies in hetzelfde India bevestigd. Het bleek dat ratten die door vergiftiging een slecht werkende lever hadden, veel sneller genazen als ze een aftreksel van het birambiblad kregen toegediend.

Birambi siroop is een probaat middel tegen koorts, hoest en ontstekingen. Bij de siroop wordt er gebruik gemaakt van de vrucht, maar de bladeren van de birambi boom zijn ook erg nuttig. De bladeren kunnen in heet water getrokken worden en net als een soort thee worden gedronken. De bladeren kunnen ook wel tot een pasta worden gestampt.

Dit kan bij hoge koorts op het lichaam worden gesmeerd.

De birambipasta zal, na een tijdje, de lichaamstemperatuur verlagen.

Was- en bleekmiddel Het zuurgehalte van de birambi is erg hoog, waardoor het ook als ontsmettende, allesreiniger en bleekmiddel gebruikt kan worden. Birambi kan gebruikt worden om rauw vlees en rauwe vis te wassen. Het is ook uitermate geschikt voor het wassen van rauwe krabben, kreeften en garnalen die lang in de diepvries hebben gelegen en zwarte plekken vertonen. Deze zwarte plekken verdwijnen heel gauw door het zure sap van de birambi.

Met het sap van de birambi kunnen vlekken op, voornamelijk, witte kleding verwijderd worden. Men gebruikt hiervoor een vette overrijpe birambi, waarvan het sap bij de minste aanraking vrij komt. De birambi wordt rechtstreeks op de plek (zachtjes) kapot gestampt en zienderogen verdwijnt de vlek. Ook roestvlekken kunnen door het sap verwijderd worden. ■

support [61]

5 DOOR ROY MARTINA

manieren om moeiteloos en gezond

8 tot 18 kilo af te vallen zonder dieet Afvallen door meer eten?

Manier 1

MEER GROENTEN EN FRUIT Onderzoekers in Brazilië (Sartorelli DS, Franco LJ, Cardoso MA.) onderzochten een groep van tachtig mensen met overgewicht. Zij wilden kijken in hoeverre verandering van voeding invloed zou hebben op het overgewicht. De groep werd onderzocht en begeleid in een gezondheidskliniek. Het onderzoek duurde zes maanden. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 46,5 +/- 9,5 jaar (de oudste is dus 56 en de jongste 37 jaar oud). Hun gemiddelde BMI (Body Mass Index) was 29 +/- 3. (Je kunt hier je eigen BMI berekenen: http://www.voedingscentrum.nl/nl/mijngewicht/heb-ik-een-gezond-gewicht/bmi-meter.aspx).

In het onderzoek werd geen verandering van leefstijl aangeraden of gemaakt. De mensen in het onderzoek gingen niet meer bewegen. Ze hoefden niet anders te eten.

De enige verandering was meer fruit en groenten eten.

Dus feitelijk mocht je zelfs meer eten, als je maar meer fruiten groenten at.

Uit het onderzoek was een groot verschil te merken bij de mensen die meer of minder fruit en groenten aten.

Degenen die het minst fruit en groenten aten vielen in die zes maanden gemiddeld 1,4 kg af met een top van 4,4 kg bij de mensen die het meeste fruit en groenten aten. De laagste hoeveelheid groenten en fruit lag rond de 110 gram per dag en de hoogste op 320 gram per dag. Dus hoe meer fruit en groenten je eet, hoe meer je afvalt. In deze opzet ongeveer 8 tot 9 kg per jaar.

[62] support

Voedingsadvies Nederland Het vernieuwde voedingsadvies in Nederland is om 10 porties groenten en fruit te eten per dag. 1 portie is 80 gram. Dat is dus 800 gram per dag. Voor mensen met overgewicht die dit doen, betekent dat ze 16 – 18 kg per jaar kunnen afvallen zonder verder iets te veranderen aan hun leefstijl. Dus moeiteloos. 18 kg per jaar eraf.

Manier 2:

2 DAGEN PER WEEK CALORIE RESTRICTIE Uit onderzoek is gebleken dat hoe minder calorieën je eet, hoe gezonder en hoe langer je leeft. Bij deze manier van eten gaat het niet direct om elke dag minder te eten maar slechts op twee dagen. Indien je normaal blijft eten en twee dagen in de week (mag achter elkaar) de helft eet, maar liefst niet meer dan 600 calorieën voor een man en 500 calorieën voor een vrouw, zal je merken dat je langzaam maar zeker afvalt. Na een tot twee jaar bereik je een gezond gewicht en val je niet meer af. Desondanks is het wijs dat patroon te blijven volgen voor een langer en gezonder leven.

GEZOND DENKEN Manier 3:

BROODWISSELDIEET Dit doet me denken aan het brooddieet van vroeger. Dat dieet was in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw heel populair om een paar kilo (zelfs per week) af te vallen. Dat dieet is in de vergetelheid geraakt.

Tegenwoordig wordt het weer door het voedingscentrum aangemoedigd (http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/broodwisseldieet.aspx) als broodwissel dieet.

Ook deze vorm is heel gemakkelijk. De ene dag eet je normaal en de andere dag eet je alleen brood zonder beleg en drink je veel water. Mijn advies: neem bij voorkeur zuurdesembrood, speltbrood of ander vezelrijk brood.

Wat nu als je een combinatie maakt van meer groenten en fruit en minder calorieën. Op de dag dat je normaal mag eten, eet je ook meer groenten en fruit. Daarna neem je de calorierestrictie dag waarop je alleen brood en water drinkt. Sla je drie vliegen in een klap. Doe je het om de dag: Je leeft gezonder, je leeft langer en je valt af.

Maar ja, het is jou allemaal te langzaam. Je wilt heel snel en gezond afvallen. Sneller en gezonder en toch moeiteloos afvallen? Ja, dat kan.

Manier 4:

VOOR SNEL EN MOEITELOOS AFVALLEN Neem een van de hierboven genoemde manieren. Welke mag je zelf weten. Daarnaast ga je thuis voor de buis in huis, of gewoon in je slaapkamer muziek opzetten en twintig minuten lekker dansen. Het maakt niet uit of je niet kunt dansen, je beweegt als een aap, als een eend of als een gek, het maakt niet uit. Dans naar hartenlust, lach en geniet.

Als je twintig minuten achter niet volhoudt, doe dan 2 keer tien minuten of 4 keer vijf minuten. Zet wel steeds je stopwatch om je eraan te herinneren dat je het gaat doen.

Wist je dat bewegen in de opgaande zon, dus de vroege ochtend direct na het opstaan, de beste effecten heeft?

Je lichaam is zich door de biologische klok aan het voorbereiden op de dag. Dan ga je dansen, daarmee geef je je lichaam een extra boost. De zonnestralen geven je extra vitamine D. Als je dat volhoudt zal je lichaam heel blij zijn en je belonen met een gezonde geest, een gezond lichaam en je zult ook nog sneller afvallen.

Wandelen op het strand Je bent een buitenmens en je wilt niet dansen in het openbaar, want je hebt twee linker benen die steeds met elkaar verstrengeld raken. Geen probleem, dan ga je dagelijks 22 minuten wandelen op advies van het RIVM. Zij raden 150 minuten per week bewegen aan (komt neer op 21,43 J minuten per dag een ferme wandeling maken) en twee keer per week krachttraining. Meer is natuurlijk altijd beter, maar overdrijf het niet.

In de Caraïben, waartoe de ABC en SSS eilanden behoren, is het heel gemakkelijk om een strandwandeling te maken.

Het strand is nooit ver weg.

Met blote voeten over het strand lopen werkt niet alleen ontspannend, je verbrandt ook meer calorieën. Het wandelen door het rulle zand vergt meer moeite dan het lopen op een harde ondergrond. Je spieren werken harder.

Juist door het langzaam lopen, zoals bij een ontspannen wandeling, zakken je voeten verder weg in het zand. Het kost meer moeite dan wanneer je snel wandelt of jogt. Het vergt 2,1 tot 2,7 keer meer energie dan wandelen op harde oppervlakten. Joggen op het strand vergt 1,6 keer meer energie dan joggen op harde oppervlakten. Het is ontspannend, waardoor het moeiteloos gaat, je ademt frisse lucht met elektronen in die je helpen de vrije radicalen in je lichaam te bestrijden. Doordat je je grondt vermindert stress, een van de oorzaken van gewichtstoename. Wandel bij voorkeur in de vroege ochtend of avond en nooit in de volle zon. Als je wilt dansen is het strand ook een plek om het doen, dansen, springen, rennen, gek doen, genieten van de branding en rust.

Manier 5:

MOEITELOOS AFVALLEN Nou denk je, ik kan dat niet. Dat is mij allemaal te moeilijk.

En Ik hoor ook al iemand zeggen: “Roy kom nou. Dit is allemaal zo makkelijk dat kan toch iedereen”. Daar kan ik het volgende op zeggen. We hebben A- en B-mensen.

A-mensen vinden een verandering makkelijk en hebben niets liever. B-mensen vinden elke verandering moeilijk en lastig. Voor die beide typen mensen heb ik twee gratis opnames gemaakt Moeiteloos afvallen in de Nederlandse taal (https://www. youtube.com/watch?v=926Dh0J-2vI). Dit is een gratis meditatie op Youtube.com (Roy Martina: Slank 10 meditatie) Meditation lose weight without difficulty (in de Engelse taal) (https://www.youtube.com/watch?v=JOpZ6IrfKdg) ■

Roy Martina holistisch arts & Life Coach

support [63]

terrasana raw s Koester jij je body & mind?

Raw superfoods zijn niet meer weg te denken uit onze dagelijkse voeding. Hoewel we deze vorm van voeding nog maar een aantal jaar kennen, voegen we superfoods inmiddels graag toe aan ons eten.

En de toevoeging ‘raw’? Daaraan kun je zien tot welke graad het voedsel maximaal is verhit. De meeste producten zijn zongedroogd en niet boven de 42°C verhit.

Alle producten zijn 100% biologisch en bestaan uit slechts één ingrediënt. Zo haal je het beste uit iedere superfood.

Alle soorten zijn vegan, vrij van gluten, lactose en geraffineerde suikers.

TerraSana = positive eating Bij TerraSana houden we van goede voeding. Producten die blij maken. We maken al 35 jaar biologische producten waarvan je tot in je tenen voelt dat het klopt. Geen poespas maar pure en eerlijke producten. We houden van echt eten, waarmee je iets goeds doet voor jezelf én de wereld om je heen. Samen. Dat is positive eating!

bio•organic

Deltagen Bakery Ingredients & Marsweg 6

superfood Recept: chocomacaballetjes Voor ca. 8 balletjes 100 gram dadels 25 gram macapoeder + om in te rollen 25 gram raw cacaopoeder + om in te rollen 50 gram witte amandelpasta 2 el ahornsiroop Pureer de dadels in een blender tot een dikke pasta ontstaat. Voeg maca-, cacaopoeder, amandelpasta en ahornsiroop toe. Rol er balletjes van en rol ze door (een mix van) cacaoen macapoeder.

20

bijzondere biologische raw superfoods

Recept: chocoavocadomousse Voor 2 personen 4 dadels 7 el cacaopoeder 1/2 avocado 1 bevroren banaan 3 el citroensap 2 el ahornsiroop

De raw superfoods van TerraSana zitten in handige glazen potten. Duurzaam en herbruikbaar!

Pureer de dadels in een blender tot een gladde massa. Voeg de rest van de ingrediĂŤnten toe en pureer net zo lang totdat je een supergladde mousse hebt. Garneer met hennepzaad of cacaonibs.

ts & Supplies N.V.

W. www.deltagengroup.com E. frontoffice.curacao@deltagengroup.com T. +5999 737 6411 / 166

TERRASANA.com

Doktersrecept

ontcijferen

Leesbaar en begrijpelijk maken voor de patiënt Hoe vaak is het jou al overkomen dat je na het bezoek aan de dokter probeert te ontcijferen wat hij/ zij heeft geschreven op het recept. Jouw plan is natuurlijk om je via bepaalde sites op het internet goed te informeren wat je bij de apotheker gaat halen en waarvoor. Teleurstellend is het dat je al heel snel merkt dat het in een onbegrijpelijke taal is geschreven. Het enige dat goed te lezen is, is je naam en adres; verder kom je helaas niet. Tegenwoordig is het mogelijk dat de patiënt een uitdraai krijgt uit de computer; daarmee is ten minste een belangrijk punt overwonnen: het recept is leesbaar geworden.... maar nog niet begrijpelijk.

Een doktersrecept of doktersvoorschrift is een schriftelijk verzoek van een arts aan een apotheker voor de levering van geneesmiddelen aan een patiënt. Naast naamen adresgegevens van de arts, de naam en (soms ook) adresgegevens van de patiënt, bevat het recept de gegevens over het gebruik, de hoeveelheid en sterkte van de medicijnen. Veel medicijnen, de zo genoemde UR-geneesmiddelen (Uitsluitend Recept), zijn niet zonder doktersrecept verkrijgbaar. Het recept kan echter ook medicijnen vermelden die vrij verkrijgbaar zijn. Hierbij kan gedacht worden aan verband en andere medische hulpmiddelen en artikelen. In het geval dat een patiënt meerdere malen dezelfde geneesmiddelen nodig heeft gedurende een bepaalde of onbepaalde periode dan heet het recept een ‘herhaalrecept’; een herhaalrecept wordt meestal voorgeschreven bij chronische klachten zoals hoge bloeddruk, diabetes, astma, allergie, eczeem en reumatoïde artritis.

Recept Een recept begint doorgaans met de afkorting ‘R’/. De R/ komt van het Latijnse woord ‘recipe’ hetgeen ‘neem’ bete-

[66] support

kent, wordt gevolgd door de naam van het medicijn met daarachter de dosering, vaak in milligram (het gramteken wordt vaak achterwege gelaten). Vroeger werd de gehele bereidingswijze en samenstelling vermeld. Tegenwoordig is het niet meer nodig omdat (bijna) alle medicijnen bij de apotheek uit voorraad en in de juiste dosering leverbaar zijn.

Daaronder volgt het vereiste gebruik van het medicijn en datgene wat op het etiket moet verschijnen hetgeen voorafgegaan wordt door ‘S’. hetgeen staat voor het Latijnse woord ‘Signa’ oftwel ‘schrijf’. Hiermee geeft de arts aan dat het volgende op het etiket vermeld moet worden. Vervolgens wordt de hoeveelheid pillen, dragees, poeders enz. en gewicht per stuk vermeld. Een apotheker mag niet zonder overleg met de arts of specialist van de patiënt die het medicijn voorgeschreven heeft, van het recept afwijken. Indien van het recept afgeweken moet worden, dan dient hij eerst de betreffende (huis)arts of specialist te raadplegen alvorens tot verstrekking over te gaan. Van een apotheker wordt verlangd dat hij bekend is met de werking van het medicijn en dat hij het recept op juistheid kan beoordelen, zodat bij gerede twijfel altijd de juiste beslissing genomen wordt.

GEZOND LEVEN

AFKORTINGEN EN BETEKENISSEN Hieronder volgt een niet-limitatieve lijst van termen en afkortingen van Latijnse termen die op een doktersrecept kunnen staan: Afkorting Betekenis a.a ana partes aequales van elk gelijke delen a.c. ante coenam voor de maaltijd ad tot ad lib. ad libitum naar beli even (zoveel

verstrekken als voor de

patiënt noodzakelijk). a.u.e. ad usus externum voor uitwendig gebruik a.n. ante noctem voor de nacht b.d.d.bis de die tweemaal daags collut. collutio mondspoeling d. da geef, verstrek d.c. durante coenam tijdens de maaltijd d.c. prohib. da cum prohibitione geef met verbod

(bijvoorbeeld autorijden,

bediening van machines) d.d. de die per dag d.i.m.m. da in manum medici geef in handen van de arts d.s. de septimana per week d.s. monit. da sine monitione geef zonder waarschuwing d.s.p. da sine prescriptione geef zonder bijsluiter

(bijvoorbeeld bij sedativa

of antipsychotica) d.t.d. da tales doses geef zodanige doses f. fac maak f.l.a. fac lege artis maak volgens de regelen

der kunst gtt. guttae druppels i.m.m. in manum medici (geef) in handen van de arts iter. itera herhaal lin. linimentum smeersel m. misce meng m. et v. mane et vespere ‘s morgens en ‘s avonds mane mane ‘s morgens o.d. / o.s. oculus dexter/sinister rechter- / linkeroog p.c. post cenam na de maaltijd q.d.d. quater de die viermaal daags q.s. quantum sufficit zo veel als nodig is ℞ recipe neem S. signa schrijf (de instructie die

aangeeft wat volgens de

arts minimaal op het etiket

vermeld moet worden) subling. sublingualis onder de tong s.n.(s.) / s. nec. sit si necesse sit indien nodig, zo nodig

(ook wel: z.n.) supp. suppositorium zetpil t.d.d. ter de die drie maal daags u.c. usus cognitus gebruik bekend

(ook wel: g.b.) u.e. usus externus uitwendig gebruik vesp. vespere ‘s avonds

Vaak kan de apotheker het ‘slechte’ handschrift van de arts c.q. specialist niet of moeilijk lezen. De apotheker mag niet twijfelen of gissen. De apotheker moet dan direct contact opnemen met de voorschrijver. Een kleine misinterpretatie kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van de patiënt, de werkzaamheid van het geneesmiddel en de licentie van de apotheker.

Wettelijke eisen Een recept moet ook aan de volgende wet tel ijke eisen voldoen. Op het recept wordt vermeld of het een ‘gewoon Recept ’ of een ‘OW-Recept ’ (Opium Wet-Recept) betreft. Bij een opiumwetrecept mag er maar 1 middel per recept worden voorgeschreven.

Het recept moet voorzien zijn va n: naa m voors c h r i j v e r e n h o e d a n i g h e i d , w o o n pl a a t s v o o rschrijver, datum van voorschrijven. Meestal wordt hiervoor het stempel van de voorschrijver gebruikt.

Vervolgens: R/ naam geneesmiddel, sterkte geneesmiddel in letters, hoeveelheid geneesmiddel in letters, S. de wijze van gebruik en de totale hoeveelheid per etmaal, naam patiënt (of een patiëntcode). Het recept wordt afgesloten met: paraaf of volledige handtekening van de voorschrijver, datum van voorschrijven en daarna de gegevens van de voorschrijver, namelijk naam en voorletters en hoedanigheid, volledig adres, en telefoonnummer. ■

Dr. M. J. Hugenholtzweg Tel.: +599 9 461 3300

support [67]

Handig hè?

Op school leren we dat mensen genetisch gezien nagenoeg 100 procent identiek zijn, en dat we slechts een klein percentage afwijken van andere primaten zoals chim­ pansees, bonobo’s en gorilla’s. Het grap­ pige daarvan is wel dat, ondanks het mini­ male genetische verschil, er letterlijk geen twee mensen op de wereld hetzelfde zijn.

De meest in het oog springende verschillen zijn natuurlijk het niet onbelangrijke verschil tussen mannen en vrouwen, daar hangt immers het voortbestaan van de soort van af. Maar ook de kleur van huid, haar en ogen. Een ander opvallend verschil is of iemand rechts- of linkshandig is.

Ongeveer 85 procent van de mensen is rechtshandig; zo’n 10 à 12 procent gebruikt primair de linkerhand en een kleine 1 procent gebruikt beide handen min of meer in gelijke mate, dit noemen we ambidextrie. In de meeste gevallen geldt dat de voorkeur voor hand- en beengebruik gelijk opgaan, alhoewel er ook een gering aantal mensen is waarbij sprake is van kruislingse voorkeur; dit wordt eveneens ambidextrie genoemd. Of ambidextrie gezien moet worden als een voor- of een nadeel hangt sterk af van hoe de persoon die ambidexter is het zelf ervaart.

Waar het verschil vandaan komt of door veroorzaakt wordt is nog altijd niet helemaal duidelijk. Wat wel zeker is, is dat het vooral genetisch wordt bepaald. Het gen PCSK6 blijkt van grote invloed op deze voorkeur. Opvallend is dat dit gen onder meer ook verantwoordelijk is voor de plaatsing van de asymmetrische lichaamsdelen, zoals bijvoorbeeld onze organen.

Testosteron Recent onderzoek door wetenschappers uit verschillende delen van de wereld, onder meer uit Nederland, heeft aangetoond dat de linker- en de rechterkant van het ruggenmerg van een embryo van 4 tot 8 weken oud, zich niet helemaal in hetzelfde tempo ontwikkelen. Er zijn aanwijzingen dat daaruit de aanleg voor het gebruik van de linker- of de rechterhand uiteindelijk ontstaat. Onderzoekster J.M. Lust van de Rijksuniversiteit in Groningen ontdekte onlangs dat de hoeveelheid testosteron in het bloed van de moeder eveneens een grote invloed heeft op de ontwikkeling van de handvoorkeur.

Het grootste deel van de mensen is rechtshandig en dat lijkt daarom, volgens onder anderen Carolien de Kovel van het Max Planck Instituut, de standaardontwikkeling te zijn. Zij voegt daaraan toe dat genetische en/of omgevingsinvloeden oorzaak kunnen zijn voor alternatieve ontwikkeling, zoals linkshandigheid of tweehandigheid.

Uit onderzoek is gebleken dat bij ongeveer 75 procent van de kinderen sprake is van een ‘normale’ ontwikkeling, deze zijn rechtshandig. 25 procent van de kinderen beschikt over een gen dat er voor zorgt dat ze niet per se rechtshandig worden.

[68] support

GEZOND LEVEN

“Er zijn verschillende manieren om vast te stellen welk handgebruik de voorkeur heeft” Ongeveer de helft daarvan wordt linkshandig, de andere helft heeft een voorkeur voor rechts. Zo komen we uiteindelijk aan de hiervoor genoemde percentages.

Voorkeur De definitieve handvoorkeur is niet meteen na de geboorte van een kindje duidelijk. De eerste maanden gebruikt een baby nog beide handen. Pas daarna wordt duidelijk welke hand het kind primair gaat gebruiken. Ongeveer rond het tweede jaar is daar meer duidelijkheid over. Bij sommige kinderen blijft echter (veel) langer onduidelijk welke hand de echte voorkeur heeft, soms wel tot het zesde levensjaar.

Andere kinderen vertonen juist heel vroeg een duidelijke voorkeur. In dit geval verdient het aandacht om te onderzoeken of daarvoor een de specifieke reden is. Het is in de eerste jaren van groot belang dat het gebruik van beide handen zich goed ontwikkelt.

Er zijn verschillende manieren om vast te stellen welk handgebruik de voorkeur heeft. Zo kan vanaf acht maanden, wanneer een kind spullen in één hand vast kan houden, al duidelijk worden welke hand de voorkeur heeft.

VAN STRIEN-TEST Een veelgebruikte methode is de zogenaamde ‘Van Strien-test’. Hierbij wordt gekeken naar het gebruik van de linker- of de rechterhand bij de volgende activiteiten: 1. tekenen

7. gebruik van een

Een linkshandig kind werd bijvoorbeeld op school (vaak hardhandig) gedwongen om met rechts schrijven. Tegenwoordig zijn we daarin gelukkig een stuk liberaler. Aan de andere kant zijn mensen met een blessure of beperking, na een oefenperiode zeer goed in staat om taken met de andere hand uit te voeren. De motoriek aan de niet-voorkeurszijde is in de meeste gevallen wel wat zwakker, waardoor de taak soms wat ‘onhandiger’ wordt uitgevoerd.

Maar eigenlijk is ieder mens is in meerdere of mindere mate ‘ambidexter’. Zo kan bijvoorbeeld de wereldberoemde voetballer Lionel Messi zowel links- als rechtsbenig even goed ‘uit de voeten’.

Ontwikkeling

Acceptatie

Een vraag die in dit kader wordt gesteld is of het ontwikkelen van ambidexter vaardigheden gezien moet worden als een meerwaarde voor mensen. Omdat bij ambidexters de hersenen meer symmetrisch ontwikkeld zijn wordt er automatisch geen overheersende invloed uitgeoefend door een van beide hersenhelften. Juist hierdoor denken ambidexters meer ‘out of the box’, hebben een enorme creativiteit, bezitten een hoog IQ en vaak een fantastisch taalvermogen. Door te trainen op ambidexter vaardigheden zou dit bij mensen met een duidelijke links- of rechtshandigheid gestimuleerd kunnen worden. Op internet zijn diverse oefenmethodes te vinden die kunnen helpen om meer ambidextrie te ontwikkelen. Tegenwoordig wordt er daarom veel onderzoek naar verricht, waaruit ook blijkt dat er wellicht nadelen zijn, zoals onder andere leer- en aandachtsproblemen en het zich relatief snel ‘slachtoffer’ voelen van emotionele beïnvloeding.

Nog niet zo heel lang geleden, ongeveer tot de jaren zeventig van de vorige eeuw, werd linkshandigheid gezien als een gebrek en werd niet of nauwelijks geaccepteerd.

Een aantal beroemde ‘ambidexters’ zijn: Michelangelo, Leonardo da Vinci en Einstein. ■

2. tanden poetsen

tennisracket

3. fles openen

8. lepelgebruik bij roeren

4. bal gooien

9. uitgummen van tekst

5. hamer hanteren 6. touw doorsnijden

of tekening 10. lucifer aanstrijken

Een antwoord ‘links’ geeft een score van -1 en ‘rechts’ +1, bij gebruik van beide handen is de score 0 (neutraal).

Indien de totaalscore negatief is domineert het gebruik van de linkerhand, bij een positieve score is dat de rechterhand. Bij ambidexters zal de score rond 0 liggen. In de test is bewust het schrijven niet meegenomen omdat daarbij soms al sprake is van aangeleerd gedrag.

support [69]

â&#x20AC;&#x2DC;Wellnessâ&#x20AC;&#x2122; is niet alleen genieten van optimale gezondheid, maar wellness is ook het samenbrengen van comfort en natuur voor optimaal leefplezier.

Heavy Mix levert alle soorten bestrating van duurzame kwaliteit voor een voordelige prijs.

Wij bespreken graag met u de allerbeste mogelijkheden voor uw tuin, oprit, stoep of patio.

Heavy Mix Concrete BV Heintje Kool 10-12 tel.nr. 888-8880 / 888-8881 i.meijer@heavymixconcrete.com

GEZOND ETEN

RHODIOLA, het heilige kruid

De Tibetaanse Rhodiola Sacra is een gewaardeerd geneeskrachtig kruid dat groeit op de hellingen van de Himalaya, de hoogste bergketen op aarde. Dit kruid behoort tot de familie Crassulaceae een plantengeslacht dat van nature te vinden is in het Noordpoolgebied, bijvoorbeeld, de oostelijke regio van Siberië. De Tibetanen plaatsen Rhodiola in de elite klasse van kruiden. Een zeer oude, heilige plant.

Volgens de Tibetanen kan Rhodiola, dat aan de sneeuwgrens van de Tibetaanse Himalaya groeit, gebruikt worden als een tonic om de vitaliteit te verhogen. Het is uitzonderlijk goed om lichaam en geest te versterken, om vermoeidheid en zuurstoftekort tegen te gaan, tegen de effecten van straling en om het leven te verlengen.

Onderzoek Rhodiola heeft een legendarische geschiedenis die duizenden jaren teruggaat. In 77 AD documenteerde de Griekse arts Dioscorides de medische toepassingen van de plant, die hij toen ‘rodia riza’ noemde, in zijn klassieke medische tekst ‘De Materia Medica’.

AD OFTEWEL ANNO DOMINI Anno Domini- of AD-jaartelling genoemd is de christe­

RHODIOLA HEEFT 7 UITSTEKENDE GEZONDHEIDSVOORDELEN: 1. Bestrijdt depressie 2. Vermindert stress 3. Herstelt spieren 4. Verbetert het geheugen 5. Effectief bij hartproblemen 6. Verhoogt de weerstand van het lichaam tegen toxines 7. Stimuleert en beschermt het immuunsysteem.

het stimuleren van het zenuwstelsel, het verminderen van depressie, het verbeteren van de werkprestaties, het elimineren van vermoeidheid en het voorkomen van ziekte op grote hoogte.

lijke jaartelling, die door de Scytische monnik Dionysius

Immuunversterking

Exiguus werd ingevoerd. De christelijke jaartelling is in

De immuunversterkende eigenschappen van Tibetaanse Rhodiola zijn sterker dan die van Ginseng. Het heeft bij gebruik een merkbaar herstellende werking wanneer het lichaam vermoeid is of niet hersteld van vermoeidheid na grote inspanning, het werkt tevens op het zenuwstelsel en het endocriene systeem. Rhodiola is een krachtige antioxidant, anti-inflammatoir kruid en een beschermer van de zenuwen; het helpt om cortisol als gevolg van stress en angst te verlagen en is ideaal voor de bijnieren bij klachten van vermoeidheid.

In Azië is bekend dat het, bij regelmatig gebruik, de intelligentie verhoogt. Het kan het geheugen en concentratievermogen verbeteren.

Bij gebruik van een kleine hoeveelheid Tibetaanse Rhodiola extract verbetert duidelijk de zuurstofopname en het vermogen om zuurstof te gebruiken. Dit is de sleutelfactor in de bijzondere werking die geassocieerd wordt met dit kruid. Wanneer je Tibetaanse Rhodiola gebruikt is het alsof je pure zuurstof inademt. Tibetaanse Rhodiola wordt door monniken van Tibet, Bhutan en Nepal als heilig beschouwd. Het is daarom niet vreemd dat de Latijnse naam Rhodiola sacra is. ■

veel landen, in het bijzonder in de westerse wereld, de gebruikelijke jaartelling. Anno Domini is Latijn voor in het jaar des Heren.

De Vikingen waren afhankelijk van het kruid om hun fysieke kracht en uithoudingsvermogen te verbeteren, terwijl Chinese keizers expedities naar Siberië stuurden om ‘de gouden wortel’ terug te brengen voor medicinale bereidingen. De mensen in Centraal-Azië beschouwden thee gebrouwen van Rhodiola rosea als de meest effectieve behandeling bij verkoudheid en griep. Mongoolse artsen schreven het bij tuberculose en kanker voor. Onderzoek naar Rhodiola rosea en andere medicinale kruiden maakte deel uit van de grote strijd van de Sovjet-Unie om te concurreren met het Westen in militaire ontwikkeling, de wapenwedloop, verkenning van de ruimte, Olympische sporten, wetenschap, geneeskunde en industrie. Het is een populaire plant in traditionele medische systemen in Oost-Europa en Azië, met een reputatie voor

Rhodiola Sacra kunt u eenvoudig bestellen via www.holotropicherbs.com of bij Botica Juliana, Julianaplein 1, tel: 465-4500

support [71]

Bij BodyTech Fitness & Spa wordt wellness omarmd Wellness betekent niet alleen ‘je goed voelen en gezond bewegen’, maar heeft verschillende andere aspecten.

Wellness zou omschreven kunnen worden als een actief proces om bewust te worden van en keuzes te maken voor een gezond en bevredigend leven. Wellness is meer dan vrij zijn van ziekte, het is een dynamisch proces van verandering en groei. De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beschrijft ‘wellness’ als een bewust, gericht en evoluerend proces om volledig potentieel te bereiken.

Wellness is belangrijk omdat alles wat we doen en elke emotie die we voelen, verband houdt met ons welzijn. Ons welzijn heeft op direct invloed op onze acties en emoties.

Het is een doorlopende cirkel. Daarom is het voor iedereen belangrijk om een optimaal welzijn te bereiken om stress te verminderen, het risico op ziekte te verminderen en positieve interacties te waarborgen.

Nieuwe trend Vroeger ging men naar de gym om grote dikke spierbundels te kweken. Daarna ontstond er een stijl die meer gericht was op training van hart, longen en circulatie (aerobics, zumba, cardio enz.). Tegenwoordig zien we de trend veranderen en steeds meer mensen kiezen voor een ‘totaalpakket’ van trainen van het lichaam, conditie,

[72] support

GEZOND BEWEGEN

TIP! Leer waarschuwingssignalen te herkennen wanneer je lichaam ziek begint te worden. Eet een verscheidenheid aan gezonde voeding en controleer je maaltijdporties.

Zorg voor een regelmatig slaapschema en neem elke nacht tussen de 7-9 uur slaap.

voeding, sauna, massage en lichaamsverzorging. De keuze is nu meer gericht op ‘goed voelen en er goed uitzien’, dus ‘fysieke wellness’.

Lichamelijk welzijn bevordert een goede verzorging van ons lichaam voor een optimale gezondheid en functioneren. Er zijn veel elementen van fysiek welzijn die samen moeten worden verzorgd. Algehele fysieke gezondheid stimuleert het evenwicht tussen fysieke activiteit, voeding en mentaal welzijn om je lichaam in topconditie te houden.

Het verkrijgen van een optimaal niveau van fysieke wellness stelt je in staat om persoonlijke verantwoordelijkheid voor je eigen gezondheid te nemen.

Fysieke wellness Wanneer je bewust wordt van je fysieke gezondheid, ben je in staat om positieve krachten waar je succesvol in bent te identificeren en de gebieden van het lichaam die je zou willen verbeteren. Fysieke wellness moedigt ons aan om voor ons lichaam te zorgen door middel van fysieke activiteit, goede voeding en een sterke geest. Fysiek actief zijn is cruciaal om het lichaam in topconditie te houden. Een paar bewezen voordelen van fysieke activiteit zijn versterkte botten en spieren, verminderd risico op ziekte en beroerte en meer energie.

Het is belangrijk om je lichaam te verzorgen door een uitgebalanceerd dieet te volgen. Het vullen van jezelf met een verscheidenheid aan voedingsstoffen en vitamines helpt niet alleen ziekte te voorkomen, maar zal ook je lichaam op zijn best laten functioneren. Het is daarom belangrijk dat je goed geïnformeerd bent over de mogelijkheden in de gym. Verder moet het mogelijk zijn om ‘gezonde’ producten te kunnen kopen in de kantine van de gym.

MEER WETEN OM JE DOEL TE BEREIKEN BodyTech Fitness & Spa is dagelijks open: maandag t/m donderdag 6 – 21 uur, vrijdag 6 – 20 uur, zaterdag 8 – 18 uur, zondag van 10 – 12 uur.

Kettingreactie Bij BodyTech Fitness & Spa voel je de kettingreactie in wellness: het hebben van optimale niveaus van fysieke activiteit en het behouden van goede voeding is de sleutel tot het verbeteren van uw algehele emotionele welzijn. Je zult niet alleen denk- en leervaardigheden aanscherpen; je zult ook het gevoel van eigenwaarde en zelfbeheersing vergroten. Inzicht in de relatie tussen de lichamelijke gezondheid en de geestelijke gezondheid van het lichaam is cruciaal om een gebalanceerd fysiek welzijn te ontwikkelen. Wanneer je de route naar fysieke wellness neemt, leer je te begrijpen hoe het lichaam fysiek presteert en in staat is het te verbinden met hoe je er mentaal aan toe bent. Lichamelijk welzijn stimuleert principes van goede gezondheid en kennis, die gedragspatronen beïnvloeden die leiden tot een gezonde levensstijl.

BodyTech Fitness & Spa Bij BodyTech Fitness & Spa begrijpen ze je wensen en omarmen ze de wellness-gedachten. Er zijn tal van mogelijkheden: in de gym werken met apparaten en losse gewichten, cardio fitness op de loopband, fietsen, crosstraining en speciale trainingen zoals spinning, zumba, fit combat, Pilates, power lift, kettle bell.Voor de uiterlijke lichaamsverzorging kan er gebruik gemaakt worden van de Spa & Salon services voor haar, pedicure, manicure, massage, schoonheidsspecialiste en bij de juice bar zijn er overheerlijke salades, vegetarische pasteitjes, verschillende smoothies en gezonde drankjes verkrijgbaar. Wil je speciale aandacht en persoonlijke begeleiding, dan kan je daar een afspraak voor maken. Persoonlijke begeleiding is de hele dag mogelijk dus de sportbegeleiders passen zich geheel aan aan jouw schema. ■

Ben je geïnteresseerd in het verbeteren van je fysieke welzijn? Maak dan een afspraak met een van de fitnesscoaches bij BodyTech of vraag om een rondleiding en bekijk de vele mogelijkheden. Het is NU tijd voor de grote verandering en dagelijks genieten van het well­ ness gevoel. BodyTech Fitness & Spa, Caracasbaaiweg

Caracasbaaiweg 10, Tel. 461 0125

10, Salinja, tel: 461-0125.

info@bodytechcuracao.com, www.bodytechcuracao.com bodytechcuracao

support [73]

ASBEST

veroorzaakt ernstige klachten Asbest is een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen (silicaten), die zijn opgebouwd uit fijne, microscopisch kleine vezels. Deze kunnen zo fijn zijn dat zij niet met het blote oog zijn waar te nemen.Asbest is een natuurlijk product. Het is een delfstof die wordt gewonnen in onder andere Zuid-Amerika, Rusland en Canada. De Russische stad Asbest is evenals de Canadese stad Asbestos (in de provincie Québec) vernoemd naar dit natuurlijke product c.q. de verzamelnaam voor deze mineralen.

Er bestaan verschillende soorten asbestmineralen. Asbestvezels zijn onder te verdelen in twee hoofdgroepen: • de spiraalvormige of serpentijnachtige, waaronder chrysotiel (ofwel wit asbest) • de rechte of amfiboolachtige, waaronder crocidoliet (blauw asbest), amosiet (bruin asbest), anthophylliet (geel), tremoliet (grijs) en actinoliet (groen).

Alleen aan de kleur van ruw asbest kan men zien tot welke soort het behoort. Wanneer het materiaal verwerkt is, kan dat niet meer. Alleen laboratoriumanalyse kan dan nog uitsluitsel geven.

Asbestdeeltjes Alleen in losse vorm is asbest gevaarlijk. Asbest in gebonden toestand levert geen gevaar op voor asbestose, mesothelioom, asbestziekte, asbestlongen of longkanker.

Pas als asbestvezels vormen doorbreken ontstaat er een gevaarlijke situatie. Vezels van asbest kunnen diep in de blaasjes van de longen doordringen. Eén asbestvezel is al voldoende om een asbestziekte te krijgen! De gezondheidsrisico’s bij het vrijkomen van asbest is aanzienlijk.

Asbestdeeltjes kunnen vrijkomen als gebouwen waarin asbest verwerkt zit worden beschadigd bij asbest verwijderen, door slopen of bij brand.

Oudheid Asbest wordt al sinds de oudheid gebruikt. In het Rome van de oudheid gebruikten de Vestaalse maagden het voor hun lampenpitten voor eeuwig brandende lonten. Een Vestalin of Vestaalse maagd was een Romeinse priesteres van de godin Vesta. De Romeinse schrijver Plinius spreekt ook van een onbrandbare stof die gebruikt werd als lijkwaden voor koningen. Hierdoor werd de as van het vuur niet gemengd met de as van de edele. Arabische troepen zouden asbest in de strijdkledij verwerkt hebben zodat ze bij een bestorming brandbommen konden gebruiken en

[74] support

GEZOND BEWEGEN

“Zolang asbest in gebonden toestand verkeert, is er geen gevaar voor de gezondheid” toch zelf aanvallen. Karel de Grote had een tafelkleed van asbest dat hij tot verbijstering van zijn gasten in het vuur wierp na de maaltijd. In de Eerste Wereldoorlog zijn de vezels toegepast als filtermateriaal in gasmaskers.

Gebruik Vanaf 1945 is asbest tot in de jaren tachtig veelvuldig gebruikt in gebouwen, woningen en installaties, vanwege bepaalde nuttige eigenschappen: het is sterk, slijtvast, isolerend, brandwerend en bovendien goedkoop. Het werd bijvoorbeeld gebruikt in: asbestcement, onder meer gebruikt in dakbedekking als golfplaten en dakleien, rioolbuizen, schoorsteenpijpen, bloembakken, warmhoudplaatjes, enzovoort. In deze toepassing zijn de vezels stevig gebonden en komen ze niet vrij zolang het materiaal in goede staat en onbeschadigd is.

Spuitastbest: tot 1978 veel toegepast als brandwerend en isolerend middel in schepen en gebouwen. Het is zeer kwetsbaar en bij beschadiging en onoordeelkundige verwijdering leidt het tot grote asbestvezelverspreiding.

Remmen: in oude auto’s, vrachtwagens en liften kan nog asbest worden gevonden.

Asbestkoord: als afdichting voor kachels en stookketels.

Vloerbedekking: onder vinylvloeren werd vroeger (tot ongeveer 1980) soms een asbestviltlaag aangebracht.

Verharding van buitenwegen: door asbestcementfabrieken gratis afgestaan afval werd tot in de verre omtrek ervan gebruikt voor onder meer erfverharding.

Elektrische isolatie: de elektrische bedrading van Monotype-gietmachines werd met asbest geïsoleerd.

Sommige soorten stopverf en beglazingskit Ovenwanten, brandwerende kleding Asbestbakeliet, voor versteviging in het bakeliet, onder andere te vinden in ouderwetse zwarte telefoons, stortbakken en toiletbrillen.

Concentratie Asbestvezels komen in de buitenlucht voor in concentraties van 20 tot 40 vezels per m³. De voornaamste bronnen van asbestvervuiling in de buitenlucht zijn asbestcementproducten en incidenten zoals brand en sloop van gebouwen die asbest bevatten. In de jaren tachtig lagen de concentraties veel hoger, van 100 tot 1000 vezels per m³ met uitschieters tot tienduizenden vezels per m³ in de buurt van asbestbronnen. Het verkeer vormde toen de voornaamste vervuiler.

Zolang asbest in gebonden toestand verkeert, is er geen gevaar voor de gezondheid. Als losse asbestvezels worden ingeademd lopen zij vast in de kleine luchtwegen en longblaasjes. Daar worden de kleine vezels

opgenomen door macrofagen (opruimcellen). Vezels die hiervoor te groot zijn, kunnen gaan migreren (wandelen) in de weefsels. Ook kunnen zij zich via de lymfebanen verspreiden en zo terechtkomen op plaatsen ver verwijderd van de kleine luchtwegen. Opgehoeste losse vezels en macrofagen kunnen worden ingeslikt en verlaten het lichaam via het darmstelsel.

Kanker Asbest veroorzaakt ook kanker van de longvliezen (mesothelioom) of van het buikvlies (peritoneaal mesothelioom).

In Nederland is asbest de enige bekende oorzaak van mesothelioom. Roken is geen oorzaak. Mesotheliomen ontstaan meestal na blootstelling aan crocidoliet (blauw asbest), een van de vier soorten asbest. Ook amosiet (bruin asbest) veroorzaakt mesotheliomen. Chrysotiel (wit asbest) veroorzaakt waarschijnlijk minder gevallen van mesothelioom dan de andere soorten, maar chrysotiel is vaak vervuild met tremoliet (grijs asbest), dat wel mesotheliomen kan veroorzaken. Een mesothelioom ontwikkelt zich gewoonlijk dertig tot veertig jaar na blootstelling en kan ontstaan na een geringe blootstelling aan asbest.

Longkanker Iemand die rookt en aan asbest blootgesteld is geweest, heeft een veel grotere kans longkanker te krijgen dan een roker die niet aan deze stof blootgesteld is geweest.

Wanneer iemand niet rookt, is zijn kans longkanker te krijgen als gevolg van blootstelling aan asbest aanzienlijk kleiner. Wanneer iemand nog rookt, zal stoppen met roken de kans longkanker te krijgen verkleinen.

Asbestose of asbestlongen ontstaat door het langdurig inademen van deeltjes asbest. Asbestose of asbestlongen wordt veroorzaakt door jarenlang werken met asbest. Een beroepsziekte die vooral in de bouw voorkomt. Door littekens op de longen ontstaat kortademigheid en benauwdheid. Asbestose of asbestlongen hoeft niet te leiden tot longkanker maar kan dat soms wel. Deze ziekte is niet te genezen.

Sinds 1993 is er een verbod op het toepassen van asbest en mogen er geen nieuwe producten worden gemaakt en toegepast met asbest erin ter voorkoming van verschillende asbestziekten op de lange duur. ■

support [75]

GEZOND DENKEN

Ibogaïne… nieuw middel tegen verslavingen?

Ibogaïne of Iboga is een hallucinogeen dat wordt gewonnen uit de bast van de wortel van de West-Afrikaanse plant Tabernanthe iboga. Ibogaïne wordt vaak door bepaalde stammen in Afrika gebruikt bij rituelen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat morfineverslaafde ratten na toediening van ibogaïne veel minder morfine verbruikten. Hetzelfde geldt voor cocaïne- en alcoholverslaafde ratten.

Door gebruik van Ibogaïne blijkt dat de ontwenningsverschijnselen minder worden, maar ook de hunkering, dus het verlangen naar een nieuwe gift (shot). Deze afname van verlangen duurt van een paar weken tot een paar maanden. Aan het gebruik kleven echter ook risico’s want in een aantal landen staat de stof op de lijst met verboden middelen.

Parkinson Net zoals het gebruik van ibogaïne bij verslavingsbehandeling, is het huidige gebruik van ibogaïne voor Parkinson en andere neurodegeneratieve aandoeningen in de VS illegaal vanwege de Schedule 1-status. In de meeste landen, waaronder Canada en Mexico, is dit niet het geval. Maar zelfs op plaatsen waar ibogaïne kan worden toegediend, worden behandelingen als experimenteel beschouwd totdat ze de volledige batterij van veeleisende klinische onderzoeken ondergaan.

Als medicijnen die voordelig zijn vanuit het oogpunt van de volksgezondheid niet worden verpakt in een lucratief bedrijfsplan, zijn er maar weinig grote farmaceutische bedrijven die bereid zijn te investeren. Een belangrijke reden waarom ibogaïne niet is gefinancierd door de bestaande verslavingszorgindustrie, is dat het maar één keer of een paar keer wordt toegediend in plaats van als een doorlopend regime.

In de jaren vijftig van de twintigste eeuw begon het onderzoek in Verenigde Staten. In 1967 werd de stof geplaatst op de Amerikaanse lijst van zeer verslavende stoffen zonder enig medisch nut, en werd dus illegaal. Inmiddels staat de stof in veel landen op de lijst met verboden middelen.

In 1962 nam Howard Lotsof, een heroïneverslaafde, een shot ibogaïne. Hij merkte dat nadat hij ibogaïne had genomen zijn verlangen naar heroïne verdween. Hij wilde de stof op de markt brengen onder de naam Endabuse, maar dit werd niet toegestaan door de Amerikaanse overheid. Hij verhuisde naar Nederland. Samen met Jan Bastiaans deed hij experimentele behandelingen met heroïneverslaafden, totdat in 1993 een patiënte overleed, kort na de therapie. ■

Onderzoek De eerste wetenschappelijke tekst over ibogaïne is in het Frans en dateert uit 1864. Het rapporteert dat de ibogawortel niet giftig is, tenzij hij vers of in zeer hoge doseringen wordt geconsumeerd. De plant kreeg de naam Tabernanthe iboga op de bijeenkomst van het Linnaeusgenootschap in Parijs in 1889.

support [77]

MOEDER'S HART

DOOR MARIE-LOUISE RIGAUD

Een nieuw jaar…

Dit jaar heb ik geen nieuwjaarvoornemens. Wat is een nieuw jaar? Elke dag is toch een nieuwe kans. Elke seconde is een nieuwe kans. Waarom wachten om dingen te verbeteren of aan te pakken tot 1 januari? Ik begin nu, al is nu allang geen 1 januari meer. Ik deed het natuurlijk ook, elk jaar had ik weer een lijst voornemens.

En op 3 januari vond ik al dat ik het niet goed had gedaan, dus stopte ik ermee. Soms kwam er weer een nieuwe lijst om de andere te compenseren.

Dit jaar besloot ik het anders aan te pakken. Eerlijk gezegd had ik door de drukte niet eens tijd om ervoor te gaan zitten. Toen ik er wel aan dacht vond ik het plotseling onzin. Ik voelde gewoon dat ik het anders wilde aanpakken. Gewoon doorgaan met wat goed ging en elke dag beschouwen als een nieuwe kans om de dingen waar ik niet blij mee was te veranderen.

Wat ik al maanden doe is elke avond de dingen opschrijven waar ik dankbaar voor ben. Ik merk dat dit mij heel goed helpt mijn aandacht te richten op de positieve dingen in mijn leven. Er zijn namelijk veel positieve dingen en toch blijven wij vaak teveel kijken naar de negatieve dingen.

[78] support

Als moeder voel ik vaak dat ik niet genoeg tijd heb voor mijn kinderen. Werken, huishouden en drie kinderen vraagt ook veel van een mens. Wat doe ik nu? Ik plan het gewoon dagelijks in mijn agenda. Wij plannen vaak van alles en nog wat voor het werk, maar we plannen geen tijd met onze geliefden. We denken dat dat soort dingen vanzelfsprekend zijn. Vaak heb ik dan alles van mijn lijst gedaan en lig ik me ‘s avonds op bed schuldig te voelen dat ik niet genoeg tijd had voor mijn kids. Het inplannen hiervan helpt dus enorm.

Het blijft toch moeilijk een heel jaar in te plannen, je weet namelijk nooit wat er tussen kan komen. Mensen veranderen ook, je behoeftes veranderen constant. Mijn kinderen groeien snel en hebben ook steeds andere behoeftes. Helemaal niet plannen gaat ook niet op voor mij. Ik plan juist elke dag. In de ochtend plan ik mijn dag en ik probeer ook elke dag mijn lijstje helemaal afgewerkt te hebben.

Wanneer ik alles mag afkruisen, voel ik me zo voldaan. Ik ben bijna verslaafd aan plannen. Ik heb er zelfs mijn hobby van gemaakt. Ik versier de hele week in mijn planner en plan dus per dag. Het heeft iets om de dingen op papier te zetten. Het voelt alsof ik dan gecontroleerd word en ben dus sneller geneigd om te taken te volbrengen. Het geeft ook zo’n fijn gevoel om ‘s avonds te ontdekken dat ik inderdaad alles wat ik wilde doen heb volbracht.

Met een baan, kinderen, huis en man zijn er heel veel taken die op mij afkomen. Als ik ze niet op papier zet wordt mijn hoofd te chaotisch en word ik zenuwachtig. Dit systeem werkt dus fantastisch voor mij. Ook gedachten die mijn hoofd te vol maken zet ik op papier. Wanneer ze daar liggen kan ik ze ordenen en ruimte creëren in mijn hoofd.

Verander de gedachten dat alles pas kan veranderen wanneer op 1 januari een nieuw jaar begint. Leef per dag en geniet van elke seconde op deze prachtige planeet waarop wij mogen wonen. ■

SUPPORT BIJ U THUIS Neem een abonnement op Support en mis geen enkele informatie over uw gezondheid Het is nu ook mogelijk om te abonneren op Aruba, Bonaire en in Nederland.

Support wordt altijd met veel dankbaarheid ontvangen; vier keer per jaar bezorg je een ander een glimlach op het moment dat de nieuwe Support uit de brievenbus gehaald wordt.

Maak iemand anders blij en geef een cadeaubon voor Valentijnsdag, carnaval, Pasen, diploma-uitreiking, verjaardag, Sinterklaas, Kerst, Nieuwjaar of gewoon omdat je iemand een gezond leven gunt.

Vul de gegevens in op de website en zodra wij de gegevens hebben ontvangen nemen wij telefonisch contact met je op zodat de cadeaubon snel bij je terecht komt. Behalve de cadeaubon krijg je ook twee voorgaande edities er GRATIS bij. De ontvanger van de cadeaubon kan direct beginnen met lezen en de gezonde adviezen van Support toepassen.

Support verschijnt vier keer per jaar. Elk kwartaal (eind februari, eind mei, eind augustus en eind november) een editie boordevol met interessante artikelen over gezond leven, gezond eten, gezond bewegen en gezond denken.

De eerstvolgende Support, die begin juni 2018 zal verschijnen is editie 53.

Een abonnement (4 exemplaren per jaar) kost ANG. 58,20. Wil je een nog voordeliger pakket? Neem dan een groeps- of bedrijfsabonnement. Zodra je een groep, bestaande uit minimaal tien personen bij elkaar kan brengen, kun je profiteren van een bedrijfs- of groepsabonnement voor maar ANG. 48,-- per persoon, per jaar. Zodra Support uitkomt ontvangt de contactpersoon het pakket met het aantal exemplaren van je bedrijfs- of groepsabonnement.

Support

Belangrijke telefoonnummers De administratie en redactie van Support zijn gemakkelijk telefonisch te bereiken, van maandag t/m vrijdag van 9.00 uur tot 12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur op tel.: 737-1032. U kunt ons ook bereiken via E-mail: info@support.cw.

Vragen over gezondheid kun je met onze hoofdredacteur, Rudolf de Wit, telefonisch, per e-mail, of op de Facebookpagina in een privé-chat bespreken, mits je een abonnement hebt. Je hoeft alleen je naam en abonnementsnummer door te geven en je gezondheidsvragen worden helemaal gratis uitgeplozen en privé met je besproken of beantwoord. Deze service is alleen voor de abonnees van Support.

Als je geen abonnement hebt dan kan je ook je vragen stellen maar dan op de openbare pagina waarop iedereen kan en mag reageren.

Abonneren Zelf nog geen abonnement? Het is allemaal zo gemakkelijk: stuur ons je gegevens (naam, adres, telefoonnummer(s) en e-mailadres via mail info@support.cw, of per post P.O. Box 3204. Telefonisch aanmelden kan ook op nummer 737-1032. Via E-mail is het een fluitje van een cent: ga naar www.support.cw en daar kan je gemakkelijk en snel met de redactie in contact treden.

Kies het abonnement dat bij je past, vul het inschrijfformulier in en maak het abonnementsgeld over op de rekening van CARUD N.V., RBC-rekeningnummer 8000000101021832.

Als laatste mail je ons het ingevulde formulier, zodat wij je juiste gegevens hebben.

Verhuisd? Stuur dan tijdig je adreswijziging op of bel ons even zodat wij direct de juiste gegevens kunnen invoeren.

Uiteraard is elke dag UW Tijd! Wij vergezellen u nu drie keer in de week in UW tijd. Kies zelf uw moment uit om nieuwe ideeën op te doen, een andere kijk op gezondheid te ervaren en uw kennis te vergroten. Support doet dat in samenwerking op de radio met R-Support en op televisie met Dos Mundu Diferente.

R-Support kunt u elke woensdag beluisteren van 14.00 tot 15.00 uur op Radio Hoyer 1. Het programma ‘Dos Mundu Diferente’, wordt uitgezonden op dinsdagavond van 21.00 tot 22.00 uur en zaterdag van 11.00 tot 12.00 uur op CBA (kanaal 11).

In R-Support wordt elke week opnieuw een interessant onderwerp besproken en belangrijke informatie over en voor uw gezondheid gegeven. Elke woensdagmiddag om 2 uur op Radio Hoyer 1 ontvangt presentator Nathely Isenia gasten in de studio om een artikel uit Support toe te lichten. Het programma wordt gepresenteerd in het Papiaments. Vraag aan uw baas, chef of afdelingshoofd op het werk of de radio op dat uur afgestemd kan worden op 101.9 FM... het gaat ten slotte over uw gezondheid en dat komt uw bedrijf altijd ten goede!

Elke vierde dinsdag van de maand is Rudolf de Wit, de hoofdredacteur van Support, te gast bij Nathely in R-Support en zal hij op zijn eigen kritische wijze een onderwerp met u bespreken en vervolgens uw vragen beantwoorden. Zoals u al zeker 39 jaar gewend bent, gebruikt Rudolf de Wit tijdens zijn presentaties geen woorden zoals “maar, als, of, misschien”; ook geen vage antwoorden, maar een recht toe, recht aan antwoord op uw brandende vraag over uw gezondheid!

Het televisieprogramma Dos Mundu Diferente heeft een unieke stijl. Het programma wordt gepresenteerd door Rudolf de Wit. Geen saaie dialogen of meeknikken, maar krachtige nieuwe inzichten in therapieën en mogelijkheden, afwisselende onderwerpen die uw leven vergemakkelijken.

Bezoek ook onze Facebookpagina: https://www.facebook.com/SupportVoorHetLeven/ Nu met wekelijks twee nieuwe artikelen en de mogelijkheid voor de abonnees van Support om via de PM vragen te stellen die ook weer persoonlijk beantwoord zullen worden door Rudolf de Wit.

support [79]

COLOFON Support is hét praktische magazine voor gezond leven Support verschijnt elk kwartaal en is voor Naf. 15,85 te koop bij de betere boekhandels, botica’s en supermarkten op Curaçao.

Een jaarabonnement kost Naf. 58,20 (4 nummers per jaar, inclusief O.B, administratie- en portokosten). facebook.com: Support magazine voor gezond leven

Support is een uitgave van:

Copyright: Support 2018

CARUD N.V. in samenwerking met

Niets uit deze uitgave mag op enige

Rudolf E. de Wit, P.O.Box 3204

wijze verveelvoudigd worden en/of

Tel.: 737-1032

openbaar gemaakt worden zonder

E-mail: info@support.cw

voorafgaande, schriftelijke toestemming

Website: www.support.cw

van de uitgever.

Hoofdredactie:

Redactionele

Olga Job,

Support Media:

Rudolf E. de Wit

medewerkers:

(.....)

R-Support:

(Fysiotherapeut -

Gisette Seferina

Nathely Isenia,

Acupuncturist)

(Medisch Entomo-

Radio Hoyer 1

rudolf@support.cw

loog)

r-support@hotmail.com

Eindredactie en

Dinah Veeris,

Arthur de Nobrega

Dos Mundu

tekstcorrectie:

(Fytotherapeut /

Teixeira (Huisarts)

Diferente

Nicolette de Nijs

Kruidendeskundige)

Studio Support CBA Television, www.cba2.tv

Design/DTP:

Marie-Louise

Lisette Bongers,

Redactie website:

Walter Verplanke

Rigaud,

(Diëtiste)

Rudolf de Wit

PRGV 100% Creatie

(Leerkracht

Tel.: 737-1032

prgvcreatie.com

basisonderwijs)

info@support.cw

Tel.: 465-2086 Secretariaat:

Oetie Basilio,

Advertentie­

Carel Obediente

(Redactie­

verkoop:

medewerkster)

Jeannette van der Dijs Tel.: 520-8877

Roy Martina,

Bryan Requena

(Holistisch arts,

Tel: 562-0345

Business coach)

Judith Haan,

Fotografie:

(Homeopaat /

Solange Hendrikse

apothekersassistent)

Richard Riedel,

Drukwerk:

(.....)

Drukkerij Curaçaosche Courant N.V. Pim Elisabeth Saliña 147

[80] support

Ard Pisa,

Coverfoto:

(....)

Sahil Balani

DE NIEUWE AFLEVERINGEN ZIJN GESTART!

Een programma over en voor uw gezondheid, wellness en preventie gepresenteerd door Rudolf de Wit

Elke dinsdag van 21.00 tot 22.00 uur en zaterdag van 11.00 tot 12.00 uur op CBA-Television.

Je kunt niet teruggaan en de start veranderen je kunt wel starten van waar je nu bent en het einde veranderen.

Support

SUPPORT

FL. 15.85

0000000554 SUPPORT

FL. 15.85

0000000554