Sultan’s Trail tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen
magazine
Stappen, praten, eten Lopen door de Rodopen Met een ezel en een poffertjespan naar Istanbul nummer 1 - januari 2016
prijs: â‚Ź 3,95
Voorwoord Voor u ligt de verwerkelijking van een door mij langgekoesterde droom: een tijdschrift voor de Sultan’s Trail.
Afgelopen augustus zijn we begonnen met het denkproces. Diverse vrijwilligers meldden zich als hoofdredacteur en als redacteur. Wonder boven wonder kwam er ook een vrijwilliger voor de opmaak. We konden ons geluk niet op. Maar... het maken van een tijdschrift bleek ingewikkelder en arbeidsintensiever dan we hadden gedacht. Daar komt veel bij kijken. Gaandeweg merkten we dat net als bij het opzetten van een nieuw wandelpad, het opzetten van een nieuw tijdschrift moeizaam kan verlopen. We zijn immers allemaal (grotendeels) onervaren vrijwilligers en alle nieuwe initiatieven gaan gepaard met tijdsdruk en onzekerheden. Het is al een hele uitdaging om een organisatie draaiende te houden met enkel vrijwilligers, maar het is een uitzonderlijke uitdaging als die vrijwilligers – net als ik – weinig tot geen ervaring hebben. En zo hebben we er ons samen doorheen geslagen. Ongelooflijk eigenlijk hoe we met elkaar, amateuristisch, houtje touwtje, zelfbouwend en zelfsupportend bergen werk hebben verzet. Wat hebben we niet allemaal gedaan de afgelopen jaren? We markeerden in totaal bijna 7500 kilometer route in negen landen, gaven gidsen uit, produceerden wandelkaarten, tekenden OpenStreetMaps kaarten in, hebben de website in meerdere talen gemaakt en bijgehouden, een ledenadministratie opgezet, internationale, nationale en lokale contacten gelegd, en bijgedragen aan een duurzame ontwikkeling in de landen waar we doorheen wandelen. Maar bovenal hebben we heel veel vrienden gemaakt in Nederland, België en alle landen waar we doorheen wandelen. En nu hebben we dus ook nog met vereende krachten een tijdschrift uitgegeven! Ik dank alle wandelaars, vrienden, donateurs, deelnemers en vrijwilligers voor al hun toewijding en hulp in de afgelopen vijf jaar. Dank jullie allemaal! Zonder jullie was dit alles niet mogelijk geweest. Sedat Çakır 3
Colofon Redactie
Tine Lambers, George Truijen
Artikelen
Mariette van Beek, Erwin van Delden, Thomas Hontelez Henk Juffer, Rob Polko, Anne-Marie Reimert Ton Roos, Arjan Schuiling, George Truijen Marinette van West de Veer
Omslagfoto’s Overige foto’s
Usame Ari-Zaman Usame Ari-Zaman, Mariette van Beek, Iris Bezuijen, Sedat Çakır, Giovanni Cordoni, Ilse Geerts, Theo Haars, Thomas Hontelez, Marjan Kerssens, Ton Roos, Ineke de Ruiter, Eva van der Veen
Beeldbewerking Ontwerp logo Opmaak omslag
Iris Bezuijen Mohammed El-Fers Iris Bezuijen Ronald de Vos
Kaartenmaker Route-overzicht
Rob Polko Mohammed El-Fers
Cartoon Art director Graphic designer
Rudi van Delden (www.rudivandelden.com) Iris Bezuijen Ronald de Vos
Uitgever ISSN
Stichting Sultan’s Trail 2468-0265
E-mail Website
info@sultanstrail.com www.sultanstrail.com
Abonnementen Deelnemers van de Sultan’s Trail krijgen Sultan’s Trail magazine 2x per jaar gratis toegestuurd. Losse nummers kosten € 3.95 (Exclusief portokosten). Sultan’s Trail Magazine verschijnt 2x per jaar. Het volgende nummer verschijnt in juli 2016 Kopij datum: 15 juni 2016 Kaarten zijn met data uit OpenStreetMaps met Maperative gemaakt. Dank aan Karin Snoep voor haar onmisbare bijdrage Correspondentieadres: Stichting Sultan’s Trail – A European Cultural Route Hagestraat 10 2011 CV Haarlem Tel: 0650 890 696 Copyright © <2015> by <Sultan’s Trail> Alle artikelen mogen - met bronvermelding - overgenomen worden. Indien gewenst kunnen we ook de originele bestanden en opmaak sturen.
4
Inhoud Stappen, praten, eten 6 Met een ezel en een poffertjespan naar Istanbul 8 Lopen door de Rodopen 12
Hoe hou je het effect van een pelgrimage vast? 14 Nestje vrij 18
Footsteps 21
Sultan’s Trail in Roemenië 24 Lopen is leren 28
De vrede van Karlowitz 32
Markeerinstructies 35
Agenda 2016 38 Heilige Anna 41 Cartoon 42 Word deelnemer van de Sultan’s Trail 43
5
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Stappen, praten, eten TEKST: ERWIN VAN DELDEN; FOTO’S: SEDAT ÇAKIR
Annemie Demuynck (70) uit Zwevegem (West-Vlaanderen, België) is een ervaren wandelaar. Ze wandelde onder andere in Mali, in China en op Borneo en in het voorjaar van 2015 wandelde Annemie in het Turkse deel van Thracië. Al eerder liep ze twee keer eerder een stuk van de Sultan’s Trail: In 2013 in Hongarije van Esztergom via Boedapest naar Mohács en in 2014 een stuk van het pad in Bulgarije. Annemie vertelt over haar Onderweg, in Kaynarca, ervaringen: worden ze onthaald door Het gebied tussen Edirne en de muhtar. Hij stempelt de Istanboel is vrij vlak. Soms kan paspoorten van de Sultan’s het hier flink regenen, dan Trail. moet de tocht op lemen voeten worden voortgezet. Annemie heeft onderweg vooral genoten van de gastvrijheid. Die begint eigenlijk al na aankomst met het vliegtuig in Istanboel. Midden in de nacht zoekt een taxichauffeur in Otogar met haar uitzoekt welke bus ze ‘s ochtends moet nemen naar Edirne. Ook vergewist hij zich er nog even van of ze een hotelkamer heeft kunnen vinden. Aangekomen in Edirne treft Annemie het reisgezelschap dat vanuit Bulgarije is komen aanlopen. Vandaar wandelen ze verder met z’n zessen, later met z’n zevenen. Erwin van Delden werkte tot 2014 bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam, loopt graag en reist met de trein.
Onderweg, in Kaynarca, worden ze onthaald door de muhtar. Hij stempelt de
6
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen
paspoorten van de Sultan’s Trail en daarna volgt een theeceremonie. Met de burgemeester wandelen ze door het dorp en stappen ze bij de ambachtelijke bakker naar binnen. Daar krijgen ze – zomaar! – twee broden mee. Later krijgt het reisgezelschap ook nog versgebakken beignets aangeboden. In Binkiliç nodigt een mevrouw, die het fijn vindt weer eens Duits te kunnen spreken, hen uit bij haar te komen logeren, zodat ze het feest kunnen meemaken dat een paar dagen later in het dorp wordt gegeven. Ze ontruimt de hele bovenverdieping van haar huis voor het gezelschap. Annemie ervaart hoe ze bij elke wandeling de geest kan laten waaien. Een wandelreis biedt overigens ook een mooie gelegenheid op de momenten dat er niet wordt gewandeld, mensen te ontmoeten en samen te eten. Bijvoorbeeld van de kersen waarvan wordt gesnoept als de eigenaar van de bomen hen de weg heeft gewezen naar de beste kersen. Of die andere keer dat een man het theehuis uitrende om met een tiramisutaart uit eigen patisserie terug te keren… Ook vertelt Annemie over de gastvrijheid van Fikri, een vriend van Sedat. Fikri zorgt voor het vervoer van de bagage, regelt warm eten en restaurants, en overhandigt de oorkonde van de Sultan’s Trail. De laatste overnachting voor het bereiken van Istanboel is bij hem thuis. Allemaal ervaringen die maken dat Annemie erg enthousiast is over de Sultan’s Trail. Ze zegt dan ook: Stap mee
7
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Met een ezel en een poffertjespan naar Istanbul
TEKST: GEORGE TRUIJEN; FOTO’S: USAME ARI-ZAMAN
In 2013 liepen Nichon Glerum en Sven Jense met ezel Jackie en een poffertjespan van Sofia in Bulgarije naar de Hagia Sophia in Istanbul via de Sultan’s Trail. Ik ben George Truijen en maak sinds het voorjaar 2015 als vrijwilliger onderdeel uit van het webteam van Sultan’s Trail. We zijn druk bezig met het web, maar nu hebben we ook aandacht voor het magazine.
Door te reizen als zigeuners hoopten ze zich beter bewust te worden van de discriminatie waaronder Roma, Sinti en andere zigeunervolkeren te lijden hebben. Nichon en Sven kookten samen met zigeuners en nietzigeuners. Hun motto: Of je nu Roma of Sinti, backpacker of boer bent, iedereen moet eten! Nichon en Sven spraken weinig woorden Bulgaars en Turks, maar ze gebruikten
muziek en eten als gemeenschappelijke taal. Overal langs de route werden ze ontvangen met een glimlach en nieuwsgierigheid. Ze ontvingen geschenken en geweldige gastvrijheid. Toch merkten ze dat zo’n zelfde behandeling vaak niet voor zigeuners was bestemd.
Het algemene idee over zigeuners – zo merkten ze – is dat ze allemaal criminelen en drugsverslaafden zijn. Gevolg is discriminatie die leidt tot criminaliteit, die weer leidt tot meer discriminatie, en zo verder. Nichon en Sven liepen 800 kilometer om deze vicieuze cirkel van criminaliteit en uitsluiting onder de aandacht van meer mensen te brengen. Hieronder volgt een fragment uit het dagboek dat Nichon en Sven bijhielden van hun belevenissen op de Sultan’s Trail. Vrijdag 24 mei - Zigeuners zijn gevaarlijk
Emils familie wenst ons veel geluk. 8
dierenmarkt in het volgende dorp, maar alleen op zondag. We besluiten om er langzaam heen te lopen. Stefan is zo bezorgd. Het is niet veilig langs de weg! Waarom niet? Al die vreemde mensen! Vooral die zigeuners! Niet stoppen en vooral niet met ze praten! Als we aandringen, wijst Stefan ons de weg naar het volgende dorp. Die leidt precies door het gevaarlijke zigeunergebied. En daar zijn ze: de ‘monsters’. Tandeloos meestal, kinderen, vrouwen, oudere mannen. Binnen dertig seconden zijn we omringd door tenminste veertig zigeuners. Wat zullen ze doen? Ook zijn moeder die ons kust en het allerbeste wenst. Kinderen rennen een tijdje met ons mee, maar nog voordat we de onverharde weg bereiken die ons langs de rivier leidt, zijn we weer alleen. Het voelt ook goed zo. We wachten tot de druppels regen verdwenen zijn, eten een tomatensoepje en gaan weer verder als het land weer opwarmt en we ons op de prachtige vlaktes aan beide zijden van de rivier de Maritsa bevinden. Aan onze linker- en rechterzijde verre bergen, en niets dan een groen vlak landschap voor de boeg. Wanneer de hitte een beetje verdwijnt, stoppen we voor een kopje koffie en krijgen we direct een biertje aangeboden. Opnieuw is er een Duitssprekende kerel, Stefan, een dikke jongen van ongeveer zeventien. Hij vertaalt langzaam, maar correct. De nieuwsgierigheid van de dorpelingen straalt uit hun ogen en is slechts langzaam te bevredigen. Wandelen jullie echt van Sofia naar Istanbul? Ah, een ezel. Nee, er is een
Ze lachen! Ze lachen ons toe. Ze lachen met ons. Een van hen spreekt Italiaans en Nichon begint een praatje. Blijven jullie eten? Ja. Ons ja verdwijnt in het geroezemoes van de massa. Al snel komen we erachter dat geen van hen muzikant is. We nemen foto’s en tevreden lopen we verder op zoek naar een kampeerplek met wat meer privacy. Die vinden we op de Maritsa-rivieroever, waar een dode boom ons brandhout levert voor een heerlijk warm kampvuur dat de muggen verjaagt. Wat koude hapjes en een fles goedkope wijn; we konden niet gelukkiger zijn!
9
Sultanâ&#x20AC;&#x2122;s Trail Magazine
Sven Jense is filmmaker en schrijver en heeft een graad in politieke wetenschappen. Naast deze pelgrimstocht van Sofia naar Istanbul (het kookboekproject) werkt hij aan zijn volgende documentaire over het plastic afval-eiland in de Atlantische Oceaan. Centraal element van al zijn projecten is het verbinden van mensen.
10
Nummer 1, 2016
Jacky is een ezel met de mooiste ogen op de westelijke halfrond. Ze is eigenwijs en lief, een ideale reisgenoot en kan last dragen. Zowel zware last als de last van het leven. Jacky kan met trots melden dat zij beide lasten vaker heeft getorst dan haar lief was. Ze heeft genoten van haar korte vakantie met Nichon en Sven.
Nichon Glerum is door haar brede achtergrond in (grafisch) ontwerp, mode en fotografie in staat deel te nemen aan een breed scala aan avontuurlijke (internationaal) projecten. Daarin maakt ze gebruik van haar vaardigheden en bevredigt ze haar nieuwsgierigheid door naar de wereld te kijken.
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Lopen door de Rodopen Twee weken wandelen en markeren in Zuid-Bulgarije
TEKST: ARJAN SCHUILING, FOTO’S: SEDAT ÇAKIR, THEO HAARS, ARJAN SCHUILING
Arjan Schuiling is 50 jaar en woonachtig in Den Haag waar hij werkt als freelance journalist, vertaler (NederlandsEngels en EngelsNederlands) en postbode. Arjan is sinds 2013 verbonden aan de Stichting Sultan’s Trail als Bulgarijecoordinator.
In september 2015 wandelt reisleider Arjan Schuiling uit Den Haag in het Bulgaarse Rodopigebergte met Karin van Dam uit Amsterdam, Rita Heijnen uit Venlo, Bert Rorije uit Apeldoorn, Marianne Sprengers uit Amsterdam, Theo Haars uit Zuidoost-Beemster, Sandra Leijtens uit Helmond en Wil en Clemens Reinink uit Oldenzaal. Arjan geeft een impressie:
De eerste dag van onze wandel- en markeerreis is een wat onwerkelijke ervaring. Velen van ons moeten op 5 september al rond vier uur ’s ochtends opstaan om volgens afspraak om kwart over zeven op vliegveld Eindhoven te arriveren. Na ruim twee
uur vliegen, meer dan vier uur in de bus en een half uur in de auto, staan we met open mond te kijken naar hoe iedereen met elkaar danst op een dorpsfestival in Yagodina. Als de in klederdracht gestoken dames beginnen te zingen met In klederdracht gestoken dames met schelle stemmen geven onze door de vliegreis geteisterde trommelvliezen de genadeklap. schelle stemmen, krijgen onze door de vliegreis al geteisterde trommelvliezen een genadeklap. We houden het niet lang vol op het oergezellige festival waar iedereen samenkomt en zijn eigen vuurtje maakt, eet, drinkt en danst. De volgende ochtend weten we ondanks de lange reisdag van de dag ervoor de discipline te handhaven en om half acht schuiven we aan voor het overdadige ontbijt. Die dag wacht ons een lange wandeling van zo’n 25 kilometer, over het gloednieuwe pad tussen de dorpjes Borino en Yagodina. Het pad snijdt dwars door een nauwe rotsachtige kloof. Houten knuppelpaden die hangen aan loodrechte rotswanden bieden de wandelaars doorgang. Op de tweede wandeldag wijst onze Bulgaarse gids Hristo Ivanov uit Yagodina (bijgenaamd Hristo I) ons de weg naar Mugla, één van de armste dorpjes langs de route. Naar ons is verteld is de bevolking grotendeels islamitisch, maar aan de ruime alcoholconsumptie is
12
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen dat niet af te lezen. We passen ons aan aan de lokale gebruiken, maar als onze luidruchtige gastheer met ons op straat wil gaan dansen, besluiten we dat het een goed moment is om ons hotel eens op te gaan zoeken. De volgende dag wachten ons een paar onaangename verrassingen. Het regent licht en de laaghangende bewolking zorgt voor beperkt zicht. Bovendien is één van de reisgenoten ziek geworden en niet in staat om mee te wandelen naar de hooggelegen berghut Perelik (die zich bijna op 2000 meter hoogte bevindt). Ik ga per auto met de zieke wandelaarster naar Perelik, de rest van de groep hijst zich in regenkleding en loopt onder
leiding van Hristo I omhoog naar de berghut met een tussenstop op het op één na hoogste punt van de Rodopen (op bijna 2200 meter hoogte).
nog met zes wandelaars. Drie van de groep hebben ervoor gekozen wat extra rust te nemen door in Smolyan te blijven en twee dagen later in Srednogortsi weer aan te sluiten. In Srednogortsi sluit weer een nieuwe gids zich bij ons aan: Mihaela Kircheva uit Kardzhali. Zij leidt ons niet alleen naar een nieuwe berghut (Shadeetsa), maar zorgt ook middenin het bos voor een spontaan concert. Mihaela zingt voor ons, terwijl haar vriend Rozen haar begeleidt op fluit. Een sprookjesachtig tafereel. We luisteren aandachtig naar de betoverende klanken. Als een ruiter passeert, stapt hij af en voegt hij zich bij ons. Gelukkig hebben we na deze onvergetelijke ervaring nog vijf mooie wandeldagen voor de boeg.
Hristo Tumbev (Hristo II) en Rubino Aliev (Robo), twee extra Bulgaarse gidsen, voegen zich bij ons als we, op onze vierde wandeldag, beginnen aan de afdaling naar provinciehoofdstad Smolyan. Zij laten ons een mooie, nieuwe route zien, waarmee we ruim vier kilometer asfalt kunnen vermijden. In Smolyan nemen wij afscheid van Hristo I en Robo. Hristo II neemt ons mee op sleeptouw naar de dorpjes Polkovnik Serafimovo en Srednogortsi. We zijn dan 13
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Hoe hou je het effect van een pelgrimage vast?
DOOR ANNE-MARIE REIMERT, FOTOGRAFIE: EVA VAN DER VEEN
Anne-Marie Reimert heeft ervaring als pelgrim naar Santiago en Rome. Ze vertelt over het effect dat pelgrimeren heeft op haar leven en over hoe ze het effect van een pelgrimage vasthoudt. Anne-Marie heeft een programma opgezet waarmee ze pelgrims begeleidt en helpt hun ervaringen in het dagelijks leven te integreren. Ontmoetingen ‘Ontmoetingen zijn voor mij de kern van mijn pelgrimages. Ontmoetingen met anderen die jou zien zoals je nu bent. Ontmoetingen met jezelf en de uitdagingen die tijdens jouw weg op je pad komen. Ontmoetingen met een groter geheel. Noem het eenheidsbewustzijn, noem het god. Je krijgt zicht op wie je in dit leven echt wilt zijn. Daarom wordt een pelgrimage wordt ook wel een reis naar je kern genoemd.’ Vertrouwen ‘Toen ik in 2008 op pad was, ontmoette ik Marcel, een 70-jarige Parijzenaar. Hij had die dag 40 kilometer gelopen, droeg een dagrugzakje en een halve liter water. Ik was toen 42 jaar oud en had 20 kilometer gelopen. Mijn rugzak woog 5 kilo. Ik vroeg Marcel wat ik nodig had om op mijn 70ste nog zo fit te zijn. Hij antwoordde: ‘Een leeg hoofd, een lege rugzak en vertrouwen.’ Loslaten ‘Ook ontmoette ik Patrick, een Belg die voor de vierde keer naar Santiago liep. 14
Hij complimenteerde me met mijn kleine rugzak en vertelde me over loslaten. Hij leerde me om niet te plannen, niet te controleren en zoveel mogelijk aan de weg zelf over te laten. In plaats van me zorgen te maken over eten en slapen. Ik leerde dat als je dat los durft te laten, er ruimte ontstaat voor wat er hier en nu op je pad komt.’ Luisteren naar je gevoel ‘Het was een zondag en ik had 17 kilometer gelopen toen ik om half elf bij een kleine kroeg aankwam. De herberg in het dorp bleek pas om 15.00 uur open te gaan. De volgende etappe naar de
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen volgende overnachtingplaats was nog 28 kilometer. Ik twijfelde; zou ik wachten of doorlopen? Mijn hoofd kwam er niet uit. Opeens vroeg de dame achter de bar me: “Voel je je nu sterk genoeg om door te lopen?” Toen drong het tot me door dat ik me sterk genoeg voelde. Ze vroeg me ook: “Wat heb je nodig?”. Eigenlijk waren dat de enige vragen die er op dat moment toe deden.’ Dankbaarheid ‘De krachtigste motor voor positieve gevoelens is dankbaarheid. Dankbaarheid omdat daar opeens de ideale plek is voor mijn tentje. Dankbaarheid omdat het klooster dat geen honden accepteert, voor ons een uitzondering maakt. Omdat ik van de mensen van de herberg waar geen kamer meer over is, wel een bed krijg, de sauna mag gebruiken en mijn was mag doen.’ Opeens vroeg de dame achter de bar: “voel je je nu sterk genoeg om door te lopen?” En Ja ik voelde me nu sterk genoeg. Aandacht ‘Als een oude man me vraagt of we samen zullen eten, zeg ik ja. Tijdens de maaltijd luister ik naar zijn levensverhaal. Een moeder begint te stralen als ik een compliment maak over de manier waarop haar dochter me heeft ontvangen. Een vrouw die uit haar raam leunt, vraagt me waar de reis naartoe gaat en nodigt me uit voor het ontbijt. Op die momenten besef ik: Ik ben hier en nu en geniet met volle teugen.’
ook dat ik de verantwoordelijkheid op me nam om mijn ouders te begeleiden. En het betekende dat ik mijn kennis en ervaring ben gaan inzetten om een programma te maken waarmee ik mensen help hun eigen pad te vinden en de moed om dat te bewandelen. Daarvoor gebruik ik mijn kennis van en ervaringen met het begeleiden van veranderingsprocessen en positieve psychologie. Ik noem dat “floreren”.”’ Floreren ‘Floreren doe je als je positieve gevoelens en passie inzet voor relaties, zingeving en om (werk)doelen te bereiken. Je kunt je geluk beïnvloeden. Wetenschappelijk onderzoek geeft steeds meer handvatten om je eigen geluk en dat van anderen te vergroten.
Het effect van pelgrimeren ‘Voor mij betekende het een “koerswijziging”. Ik maakte meer ruimte en tijd om zelf regelmatig te pelgrimeren en met meer aandacht te leven. Het gevolg was dat ik minder bezit kreeg en lichter ging leven. Het betekende 15
Sultan’s Trail Magazine Positieve psychologie kenmerkt zich door onderzoek naar wat maakt dat mensen veerkracht ontwikkelen en gelukkig en succesvol kunnen worden en blijven.’ Wat werkt? Anne-Marie vertelt wat je kunt doen om te floreren: • Investeer in positieve relaties. • Toon dankbaarheid als een ander iets voor je doet. • Maak iemand blij, gewoon omdat het kan. • Stel persoonlijke doelen en maak helder welke stappen nodig zijn om dat doel te bereiken. • Kom afspraken (met jezelf) na. • Bedenk manieren die voor jou werken om met tegenslagen om te gaan. • Versterk het vertrouwen in jouw eigen kunnen. • Kies disciplines die je helpen goede gewoontes aan te leren. Levenskunst betekent de rust vinden om te accepteren wat je niet kunt veranderen, de moed om aan te pakken wat je wel kunt veranderen en de wijsheid om het onderscheid te leren kennen.
Nummer 1, 2016 Antwoord op vragen ‘De retraite floreren voor pelgrims biedt veel tijd om ervaringen te delen en deze te ‘vertalen’ naar jouw eigen levensregel.’ Anne-Marie legt uit dat je tijdens de retraite op zoek gaat naar antwoorden op de volgende vragen: • Welke waarden wil ik be-leven? • Wat is de boodschap van mijn gevoel? • Wat kan ik doen om mijn idealen meer te leven? • Hoe kan ik mijn krachten beter tot hun recht laten komen? • Welke gewoonten helpen mij en welke wil ik veranderen? • Hoe kan ik mezelf accepteren en nieuwe gewoonten aanleren die me helpen mijn beste zelf te zijn?
Anne-Marie Reimert probeert jaarlijks vier maanden te voet onderweg te zijn. De overige maanden is zij beschikbaar voor het begeleiden van veranderingsprocessen. Meer informatie vind je op www.ikfloreer. nu Contact: Anne-marie@ikfloreer.nu, 0630893880
16
Wandelaar, jouw voetstappen zijn de weg, niets meer, Wandelaar, er is geen weg, de weg maak je al lopende. Al lopende maak je de weg, en als je omkijkt, zie je het spoor, dat je nooit meer zult bewandelen. Wandelaar, er is geen weg, alleen de rimpelingen van de zee. Antonio Machado
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Nestje vrij
Wandelen in zuid-west Hongarije TEKST: MARINETTE VAN WEST DE VEER; FOTO’S: INEKE DE RUITER
Speciaal Sultan’s Trail Arrangement
Ineke en haar man Peter hebben veel gewandeld. Toen ze Hongarije belandden, waren ze direct verliefd: Rust, ruimte, prachtige natuur – het is er allemaal. Vier jaar geleden kochten ze hun droomhuis in het dorpje Alsóhetény in het zuidwesten van Hongarije in de luwte van de bergen. Het klimaat in dit deel van Hongarije is mediterraan. Inmiddels is het huis verbouwd tot luxe B&B en onlangs is er zelfs een zwembad aangelegd. Bij het huis is ook een boomgaard met fruit- en notenbomen. Op het moment dat ik Ineke aan de telefoon krijg, komt ze net van buiten. Ze vertelt dat het daar 35 graden is. We houden het kort, want de hazelnoten moeten nog worden verzameld voor de muesli en de salades die ze voor hun gasten op tafel zetten. Vogels
Een bijzonderheid van Nestje Vrij de B&B van Ineke en Peter is dat het onderdak biedt aan boerenzwaluwen. Ineke vertelt enthousiast over de zeearend die op het nabijgelegen meer zijn jongen vliegen prooiles geeft en over alle andere bijzondere vogels die je tijdens het wandelen kunt spotten: ooievaars, uilen, spechten, roodstaarten… 18
Sinds enige tijd hebben Ineke en Peter de Ruiter hun B&B ook opengesteld voor lopers van de Sultan’s Trail. Zij bieden wandelliefhebbers een wandelweek aan waarin een deel van de Hongaarse route van Sultan Süleyman (1494-1566) gelopen en – eventueel – gemarkeerd kan worden. De start is in Szántód. Vervolgens gaat de wandeling langs het Balatonmeer, het grootste meer van Europa. Via een heuvellandschap met veel meren leidt het pad naar de bossen van de Mecsek om te eindigen in de prachtige, mediterraan aandoende stad Pécs. In de Romeinse tijd bevond zich hier de nederzetting Sopianae. De totale route van ongeveer 140 kilometer lang is opgedeeld in zeven dagtrips. Meer informatie over de B&B van Ineke en Peter: www.nestjevrij.nl Meer informatie over de vogels in Hongarije: http://birdsinhongarije.blogspot.hu
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen
Wil je de cultuur proeven van het zuiden van Hongarije, dan is Pécs een aanrader. Prachtige musea en pleinen maar ook terrasjes en leuke winkels maken dat een dag eigenlijk te kort is. Op zondagen is er een heerlijke rommelmarkt waar van alles te zien en te koop is. Wat dichterbij bevindt zich Kaposvár, een echt Hongaars provinciestadje, met een leuke markt op vrijdag. Voor wijnliefhebbers zijn er vele mogelijkheden: Het wijngebied van het stadje Szekzárd en omgeving, het zuiden met de steden Villány en Harkány en rond het Balaton-meer zijn alle drie op ongeveer een uur rijden. Iets verder weg bevinden zich het Zselic, een prachtig heuvelgebied met grote meren, en het Mécsek-gebergte, een bosrijk laaggebergte.
De bijzonderheden van het Sultan’s Trail Arrangement: • Het arrangement loopt van vrijdag tot en met vrijdag (zeven nachten, verlenging is mogelijk) op basis van volpension, inclusief bier en wijn tijdens het avondeten. • U loopt (en markeert) de route samen met Peter en Ineke. • Arrangement is inclusief transfer van treinstation Dombovár naar de B&B; lidmaatschap, paspoort en hoed van de Sultan’s Trail; gebruik kaartmateriaal; wegbrengen naar het beginpunt en ophalen van het eindpunt van de dagwandeling. • De kosten bedragen 350 euro per persoon op basis van twee personen per kamer. De toeslag voor een eenpersoonskamer bedraagt 100 euro. • Vervoer van en naar Nederland is niet inbegrepen. Wizzair, Transavia en KLM vliegen dagelijks naar Boedapest. Vanaf het treinstation Keleti in Boedapest kan de intercity naar Dombovár genomen worden. De kosten daarvan zijn ongeveer 25 euro.
Meer informatie over het Sultan’s Trail Arrangement van Nestje Vrij: http://nestjevrij.nl/sultans-trail-arrangement.html 19
ADVERTENTIE
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen
Footsteps Mijn naam is Rob Polko, sinds september 2014 ben ik via de vrijwilligerscentrale werkzaam bij de Sultan’s Trail als kaartenmaker. Omdat ik zelf veel in de Oostenrijkse en Zwitserse Alpen wandel en daar kanten-klare kaarten gebruik, had ik geen idee hoe je zelf een wandelkaart maakt. Gelukkig stonden in de wandelgids Wandelen in Europees Turkije van de Sultan’s Trail diverse voorbeelden. Wat mij echter opviel was dat daarop geen informatie stond die voor de oriëntatie vereist is, zoals hoogtelijnen, spoorwegen en hoogspanningstrajecten. Dit is het gevolg van het programma waarmee de kaarten op dat moment werden gemaakt. Samen met Sedat hebben we daarom
besloten met het programma Maperative verder te gaan. Dit programma maakt gebruik van de meest recente data van OpenStreetMaps (OSM) en wordt aangevuld met een GPX bestand van de route en de lokale wegen en paden rondom de route. Deze laatste gegevens worden door Eric Simon en Pijke van Wees met behulp van satellietbeelden direct in OSM ingetekend. Na het samenvoegen van deze bestanden wordt met Maperative een compleet plaatje van de route gemaakt waarna het uiterlijk door middel van een definitie-bestand (script-file) wordt aangepast aan de schaal. We maken gebruik van twee schaalinstellingen: 1:25000 voor stedelijk gebied en 1:50000 voor de rest van de route. Als laatste wordt de route op A4-formaat in dagdelen van ongeveer 20 kilometer geknipt en als PDF- of JPG-bestand opgeslagen. Inmiddels zijn er voor de diverse landen waar de Sultan’s Trail doorheen loopt kaarten op A4-formaat beschikbaar. Momenteel onderzocht Vanessa Daniels of we een overstap naar het programma QGIS kunnen maken, zodat we de kaarten in de toekomst efficiënter kunnen aanpassen. 21
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Sultan’s Trail in Roemenië TEKST: HENK JUFFER
Een belangrijk deel van de Sultan’s Trail loopt tussen Ghelari en Sibiu en bevindt zich in de mooie en historisch interessante regio Transsylvanië. Dit deel heeft een lengte van circa Henk Juffer (49): houdt 200 km en is in van lange afstanden 2014 voor de eerste wandelen of fietsen. Is keer verkend. In naast zijn parttime baan 2015 heeft een in de vastgoed sector in groepje wandelaars Amsterdam onder andere dit stuk nog een actief als reisleider. Hij keer nagelopen. is voor de Sultan’s Trail De overnachtingsde coördinator voor adressen zijn Roemenië. getest en ook het bagagevervoer is gecontroleerd. Voor de Roemeense accommodatiehouders is het even wennen dat je zelf gaat wandelen, maar wel je bagage laat vervoeren... Ook in 2016 wordt weer een wandelreis georganiseerd tussen Ghelari en Sibiu waarbij de GPS-tracks en de markering weer verder zullen worden verbeterd. Daarnaast wordt in 2016 een begin gemaakt met de verkenning van het traject tussen Szeged (Hongarije) – Timisoara – Gherlari. Voor dat deel werken we samen met Bas Kleine. Bas is 37 jaar oud en woont in Arnhem. In zijn dagelijks leven werkt hij op de financiële afdeling van een producent van keramische bouwmaterialen. Bas heeft twee belangrijke hobby’s: 24
wandelen en Oost-Europa, waarbij hij zich zowel voor cultuur als geschiedenis interesseert. Na een eerste kennismaking met de Sultan’s Trail is hij dan ook enthousiast geworden en sinds november is Bas lid van het Roemenië-team onder leiding van Henk Juffer. De spoorlijn werd in de vorige eeuw gebruikt om de erts uit de mijnen in de heuvels te vervoeren naar de fabrieken in Hunedoara. In 2016 willen we de aansluiting van Szeged in Hongarije naar Timisoara in Roemenië realiseren. Wij hebben er in elk geval veel zin in. Houd de website van de Sultan’s Trail in de gaten voor de nieuwe wandelingen in 2016. Iedereen is welkom om mee te gaan! Ottomaanse invloeden
Ook in dit deel van Europa is de invloed van de Ottomanen nog steeds zichtbaar. Het meest opvallend zijn wel de zogenaamde ‘weerkerken’. In deze kerken vond de hele bevolking een schuilplaats als er weer eens een Ottomaanse leger langstrok. Er was in de kerken voldoende voorraad proviand
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen vroege geschiedenis van Roemenië wil kennen moet hier zeker heen gaan. Ook Deva, dat een wandeldag verder ligt, is een bezoek waard. Hier zie je vanaf de burcht de Apuseni-bergen liggen. En je kunt er je knieën even rust geven: er is een kabelbaan. Bezienswaardige wandelaar
Op dit deel van de route ben je als wandelaar nog duidelijk een bezienswaardigheid. Regelmatig krijg je iets te eten aangeboden of wordt je uitgenodigd voor de koffie. Loop je hier rond of tijdens Pasen dan wordt je vast getrakteerd op beschilderde eieren.
aangelegd om het een tijdje te kunnen uithouden. Ook torens werden om deze reden verstrekt. Overal langs de route zijn zulke versterkingen nog zichtbaar. Oud spoorweg tracé
Net als tijdens de voorgaande wandelingen, zullen er bij de komende ook weer leukere paden worden ontdekt. Vorig jaar konden we via Facebook contact leggen met een groep Roemenen die een oude, niet meer in gebruik zijnde, spoorweg als industrieel erfgoed wil bewaren. We kregen GPStracks toegezonden. Dat werd een leuke samenwerking! De spoorlijn werd in de vorige eeuw gebruikt om de erts uit de mijnen in de heuvels te vervoeren naar de fabrieken in Hunedoara. Inmiddels kun je nagenoeg een hele dag over het oude spoorweg tracé wandelen, inclusief spannende doortochten door de tunnels. Hier en daar zijn de spoorbielzen nog zichtbaar, evenals de stationnetjes.
Simeria en kennismaking met de Duitse minderheid
Tijdens de wandeltocht slapen we onder andere in Simeria, een plaats die in het Duits Fischdorf wordt genoemd. Hier is een pension dat wordt gerund door een zeer gastvrij echtpaar dat tot de kleine, Duitstalige minderheid behoort. De Duitsers of ook wel Saksen leven al sinds de middeleeuwen in dit deel van Roemenië. De man van het echtpaar van het pension is tevens voorganger van zeven kleine, protestantse kerken in de omgeving. We komen ’s avonds pas om 8 uur bij het pension aan, maar de gastheer brengt ons steevast nog naar een ander dorp waar een restaurant is. Bovendien eet hij zelf gezellig mee van de diverse Roemeense specialiteiten. Door zijn functie weet de gastheer veel en boeiend over het leven in dit deel van Roemenië
Hunedoara en Deva
Het kasteel van Hunedoara is één van de beroemdste van Roemenië. Wie de 25
Sultan’s Trail Magazine te vertellen. Een mooie ontmoeting dus, waarbij je ontzettend veel te horen krijgt over de geschiedenis. Alba Iulia en kennismaking met de Hongaarse minderheid
Deze stad mag je niet missen! Je wandelt met de Sultan’s Trail dwars door de
Nummer 1, 2016 Berggebied de Karpaten
De tocht voert verder richting de Karpaten. Hier kan worden gekozen uit twee routes: een lagere variant aan de rand van de Karpaten of een hoger gelegen variant. Kies je voor de laatste hogere variant, dan moet je er rekening mee houden dat je ruim boven de 1.400 meter hoogte komt. In de loop van april gaat de sneeuw op deze hoogte smelten. Het uitzicht is fantastisch. Soms moet je een lift op een paardenkar van de lokale bewoners afslaan… Richting Sibiu (Hermannstadt)
vesting die sinds enkele jaren schitterend is gerenoveerd. Dwalend door deze vesting loop je in een vogelvlucht door de bewogen geschiedenis van dit deel van Europa. Hier in Alba Iulia werd op 1 december 1918 het Verdrag van Alba Iulia getekend. Vanaf dat moment hoorde de hele regio Transsylvanië bij het Koninkrijk Roemenië. Tot 1918 was deze regio onderdeel van het Oostenrijkse-Hongaarse keizerrijk. De Roemenen noemen deze gebeurtenis een hereniging; de Hongaren zien het duidelijk als een annexatie. Nog altijd bezoeken veel Hongaren de Hongaars Rooms-Katholieke Kerk in de vesting. Aan de overzijde van deze kerk ligt de Roemeens Orthodoxe Kathedraal die heel belangrijk is voor de Roemenen. Verder vindt in de vesting elke dag de wisseling van de wacht plaats. In Alba Iulia is aan leuke hotels en pensions geen gebrek. Deze stad is een uitstekende pleisterplaats op de Sultan’s Trail en ideaal voor een extra rustdag. 26
Via een ‘groene long’ kom je over de Sultan’s Trail Sibiu binnen wandelen. Sibiu is een voorlopig eindpunt van de Sultan’s Trail in Roemenië, een stad die je gezien moet hebben om tal van bezienswaardigheden: het Grote Plein, het Kleine Plein, het Brukenthal museum, het historisch museum, enzovoort. Alles ademt hier geschiedenis. Toen de Duitsers nog een grote minderheid vormden in dit deel van Roemenië, was Sibiu – toen Hermannstadt geheten – hun belangrijkste stad. Sibiu is cultureel gezien ook van groot belang. Je kunt er gemakkelijk enkele dagen doorbrengen. Breng dan ook een bezoek aan het grootste openluchtmuseum van Roemenië. Nederlanders in Roemenië
Naast alles dat hiervoor al is genoemd heeft de Sultan’s Trail in Roemenië nog een leuk aspect: Op diverse plaatsen langs de route kom je Nederlanders tegen. Nederlanders die hier ooit zijn neergestreken, soms vanuit de hulpverlening, soms om andere redenen, maar altijd mensen met veel kennis van de omgeving. Zonder deze mensen was de Sultan’s Trail Roemenië niet mogelijk geweest. En vergeet geen contact met ze te maken: ze hebben boeiende verhalen!
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Lopen is leren TEKST EN FOTO’S: THOMAS HONTELEZ
Het mooie van wandelen – en misschien wel van reizen in het algemeen – is dat de ervaring heel persoonlijk en tegelijkertijd heel Thomas Hontelez universeel is. Een aantal is werkzaam bij universele thema’s de Franciscaanse ervaart iedereen Beweging, tijdens het wandelen. geeft levensSommige ervaringen beschouwing in zijn zwaar. Het vertrek Arnhem en is is nooit zonder emotie, betrokken bij de er zijn zere voeten, Walk of Wisdom. regenachtige dagen, In 2014 trok hij eindeloze wegen, van Nijmegen er is gebrek aan naar Istanbul. slaapplaatsen of voedsel. Andere ervaringen zijn opbeurend. De gastvrijheid onderweg, de vrijheid die het lopen met zich mee brengt, de persoonlijke reflectie en de stilte. Iedere wandelaar kan je een verhaal vertellen van die ene ontmoeting, die ene nacht, dat ene uitzicht of die ene maaltijd. Alle verhalen zijn anders, en toch hetzelfde.
trouwens. Het zijn een beetje vreemde mensen, ze graven kuilen in het strand, winnen altijd met voetbal, en de oorlog is ook nog niet uit ons collectieve geheugen verdwenen. Toen ik voor mijn vertrek in mijn omgeving vertelde dat ik ongeveer 1500 kilometer door Duitsland zou moeten lopen, werd me herhaaldelijk succes gewenst. Niet vanwege het wandelen, maar vooral vanwege het feit dat ik zo lang in Duitsland zou zijn. Het kost te veel ruimte om de gastvrijheid van de Duitsers die ik heb ervaren hier te beschrijven, maar mijn beeld van onze buren is volledig bijgesteld. Van overnachtingen in berghutten tot de drie dagen die ik met een onbekende optrok. Zonder geld uit te geven (dat was zijn doel) voelden we ons de koning te rijk. Een gewaarschuwd mens
De Duitsers op hun beurt wenste me
Grenzen en vooroordelen
Onlangs bekeek ik op Youtube een TEDxtalk van Tomislav Perko. Hij vertelt daarin hoe hij de wereld over reisde met heel weinig geld. Hij vertelt het verhaal dat ik ook steeds weer moet vertellen als ik wordt gevraagd wat ik heb geleerd van mijn voettocht van Nijmegen naar Istanbul; het verhaal over grenzen en vooroordelen. Als Nederlander ben ik opgegroeid met een bepaald sentiment tegenover de Duitsers, net als tegenover de Belgen 28
Dit stel uit Linz (Oostenrijk) was net een week getrouwd en woonden pas net zolang in hun nieuwe huis. Tussen de bruidsgiften maakten ze een plekje voor me vrij op de bank.
veel succes in Oostenrijk. Die mensen waren stug, overdreven netjes en niet erg gastvrij. Hoewel ik graag mijn eigen
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen mening vorm, bleven die vooroordelen van anderen toch met me meereizen op het moment dat ik de grens over ging. Niet veel later werd ik door een vriendelijk stel meegenomen het terras op en mocht ik, terwijl zij naar huis gingen, in hun vakantiehuis slapen. De grens met Slowakije is lang de grens tussen Oost en West geweest. De Oostenrijkers lieten de mogelijkheid mij te waarschuwen voor de mensen daar niet voorbij gaan. Ik moest goed oppassen want de bevolking daar is wat armer en niet zomaar te vertrouwen. Enfin, zo kreeg ik in elk land te horen hoe het in het volgende land zou zijn. De Slovaken vertelden over de Hongaren, de Hongaren over de Serven, de Serven over de Roemenen, de Roemenen over de Bulgaren en de Bulgaren over de Turken. Keer op keer ging ik een beetje op mijn hoede de grens over. Soms was die grens streng bewaakt, soms bestond die uit niet meer dan een brug. Een gewaarschuwd mens telt voor twee, zeggen ze. Maar keer op keer moest ik mijn vooroordelen bijstellen. Keer op keer was ik welkom, kreeg ik eten, drinken, onderdak. Had ik materiaalpech, dan was er altijd hulp in de buurt.
Deze markering vond ik heel aandoenlijk. Ik wist dat ik een pad liep dat anderen voor mij gelopen hadden.
‘s Ochtends werd ik in Veszprém (Hongarije) aangesproken door een vrouw. ‘s Middags stond ik in het ‘heilige der heilige’ van de wereldberoemde porseleinfabriek in Herend. Ik zou nog twee weken in haar vakantiehuis verblijven.
Universele herkenning
Dit verhaal van een ander horen was prachtig. Want zo is het namelijk. Grenzen zijn slechts grenzen omdat wij de mensen aan de andere kant daarvan als ‘anders’ beschouwen. Tijdens het wandelen over de Sultan’s Trail stak ik grens na grens over. Het landschap veranderde, het eten varieerde en de mensen spraken een andere taal. Maar in de open en onbevangen ontmoetingen diende zich keer op keer een universele herkenning aan. Ieder ervaart dit op zijn of haar manier. Perko had andere ontmoetingen dan ik, maar toch zijn we onafhankelijk van elkaar tot precies dezelfde conclusie gekomen. Zo worden individuele ervaringen universele thema’s. Deze ervaringen maakten het lopen over de Sultan’s Trail tot meer dan slechts een ‘mooie’ reis. 29
31
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
De vrede van Karlowitz in 1699 tussen Europa en de Ottomaanse wereld
TEKST EN FOTO’S: TON ROOS
Wat heeft Nederland daar mee te maken?! Mijn betrokkenheid met Sultan’s Trail begon in 2012 toen ik samen met Sedat Çakır, Guus Post en de Servische gids Ton Roos houdt Zeljko Dulić een deel van ontdekken, van de Trail uitzette in organiseren en Vojvodina. Dit deel van het onbekende. Servië maakte lange Geschiedenis en tijd deel uit van het cultuur interesseren Habsburgse rijk. In de hem zeer. architectuur en ook de Hij heeft een eigen bevolkingssamenstelling bedrijfje: RAF komt de invloed van de consultancy. Voor Habsburgse cultuur nog de Sultan’s Trail duidelijk naar voren. is hij bestuursNiet de Duitse invloed – secretaris. de Duitsers zijn ten tijde van Tito (niet vrijwillig) naar Duitsland vertrokken –, maar wel die van de Hongaren speelt hier een belangrijke rol; er woont in deze streek ook nog een redelijk aantal Hongaren. Ook woont er nog een aanzienlijk aantal Kroaten, wat te maken heeft met de
32
politieke ontwikkelingen aan het eind van de 17de eeuw (waarover later meer). Eerste vredesovereenkomst
Als je de Trail door Vojvodina loopt, kun je de geschiedenis bijna zien en voelen. De route gaat van Hongarije naar Novi Sad, dat vroeger Neu Satz (Nieuwe nederzetting) heette. Het is goed toeven in deze mooie historische Habsburgse stad. Als je de Donau oversteekt ligt daar een prachtige oude grote vesting, die duidelijk maakt dat hier een belangrijk strategisch punt was. De Trail volgt dan de Donau, eerst door de uiterwaarden en daarna door de heuvels. In Petrovaradin stuit je op een kerkje dat oorspronkelijk gebouwd werd als katholieke kerk, daarna een moskee werd en sinds de 19de eeuw weer een kerk is, nu oecumenisch. Zo komt de loop van de geschiedenis samen in één religieus gebouw. Als je verder loopt, passeer je een oud slagveld waar de Ottomanen op 5 augustus 1716 de strijd verloren tegen de Oostenrijkers en Venetianen. Verder op de route kom je in Sremski Karlovci (Karlowitz), een mooi, historisch en religieus zeer belangrijk stadje. Daar stuitte ik totaal onverwacht op een kapel op een heuvel (Kapela Mira) waar in 1699 de Vrede van Karlowitz werd gesloten tussen de Heilige Alliantie (Habsburgse monarchie, Polen, Venetië en Rusland) en het Ottomaanse rijk. Dit was de eerste keer dat er een vredesovereenkomst
werd gesloten, voor die tijd sprak men alleen nog de taal van de oorlog. Nederland bemiddelaar
Ik vond dit al interessant, maar voor Nederlanders blijkt deze Vrede nog veel interessanter te zijn, want het blijkt dat de Republiek der Verenigde Nederlanden, een doorslaggevende rol heeft gespeeld als bemiddelaar bij die Vrede. Die rol werd in het bijzonder gespeeld door Jacob Coyler (1657-1725), de toenmalige Nederlands ambassadeur in Constantinopel. Hij en zijn Engelse collega, de Engelse ambassadeur Lord William Paget (1637-1713), werden benoemd als vredesbemiddelaar tussen de strijdende partijen. Dit omdat Nederland en Engeland – vanwege hun handelsbelangen – twee neutrale nautische grootmachten waren, die ook ijverden voor vrede. Deze goede samenwerking tussen Nederland en Engeland vond plaats tijdens het bewind van stadhouder Willem III, die toen ook koning was van Engeland.
Vredesonderhandelingen op de grens
Coyler was de enige westerse ambassadeur in Constantinopel (Istanbul) die vloeiend Turks sprak en de gebruiken van het hof kende. Hierdoor was het hem gelukt het vertrouwen van de Sublieme Porte, de Turkse machthebbers, te winnen. Het vertrouwen bestond ook bij de Heilige Alliantie. De Ottomanen waren bereid tot vredesonderhandelingen omdat zij in 1683 waren verslagen voor de poorten van Wenen. Dit mondde op 11 september 1697 uit in een vernietigende nederlaag in Zenta. Als plaats van de onderhandelingen werd gekozen voor Karlowitz dat op de grens lag tussen de twee legers. De vredesonderhandelingen begonnen in de zomer van 1698 en op 26 januari 1699 werd de vrede gesloten. Omdat Coyler bij de onderhandeling uitging van het Romeinse principe van uti possidetis, “wat men bezit, mag men behouden” (mede geïntroduceerd door de geleerde Hugo de Groot) is de grens tussen het Habsburgse westen en Ottomaanse oosten nog eeuwenlang ongeveer dezelfde gebleven.
33
Sultan’s Trail Magazine
Nummer 1, 2016
Levend verleden
Vijftien jaar later dachten de Ottomanen weer zo sterk te zijn, dat zij opnieuw in de aanval gingen. Een grote misrekening, want in 1716 werden de Ottomanen weer verslagen, nu in Petrovaradin (zie hierboven). Korte tijd later werden Coyler en Paget opnieuw gevraagd te bemiddelen. Deze onderhandelingen vonden plaats in Passarowitz (niet al te ver van Sremski Karlovski). Ook deze vredesonderhandelingen werden succesvol afgesloten. Natuurlijk niet in het voordeel van de Ottomanen. Wat wel aardig pikant is: Passarowitz (Požarevac) is de geboorteplaats van.. Slobodan Milošević. Het mag duidelijk zijn we door een levend verleden lopen, waar er duidelijk sprake is van een Nederlandse stempel hierop. Zo zijn door deze historische gebeurtenissen de Sultan’s Trail en Nederland veel meer verbonden dan velen dachten..
Begin 2015 heeft de Nederlandse ambassade een prijsvraag uitgeschreven voor een essay over Jacob Coyler en zijn rol in de vredesonderhandelingen tussen ‘Europa’ en het Ottomaanse Rijk. Bas de Boer heeft deze prijsvraag gewonnen. Zijn essay ‘Jacob Coyler: Mediating Between the European and the Ottoman world’ is daarvan het resultaat (maart 2015) Het essay is uitgegeven door de Nederlandse ambassade in Servië: bel@minbuza.nl
34
Tijdschrift voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen
Markeerinstructies op de Sultan’s Trail TEKST: ARJAN SCHUILING; FOTO’S: SEDAT ÇAKIR
Wie gaat wandelen over de Sultan’s Trail geven we graag de volgende instructies mee: Beste wandelaar,
Binnenkort ga je wandelen over de Sultan’s Trail, het lange-afstandswandelpad tussen Wenen en Istanbul. Dit project wordt gedragen door een grote groep van vrijwilligers en als wandelaar kun je je eventueel bij die vrijwilligers aansluiten door mee te helpen met het markeren van de route. Met deze instructies kun je lezen hoe dit markeren in zijn werk gaat. Natuurlijk is iedereen vrijwilliger, wat betekent dat niemand zich verplicht hoeft te voelen om te markeren. Neem alleen als je dat leuk vindt een verfspuitbus, sticker of verfkwast ter hand! Verfspuitbus
Sultan’s Trail (ST) wordt (nog) niet gesponsord door de Hema maar de vrijwilligers van de Sultan’s Trail zijn wel duchtige sponsoren van de Hema. Voor elke wandel- en markeerreis worden ettelijke spuitbussen ingeslagen in de kleur turquoise. Een hele klus, zo blijkt, want deze kleur spuitbussen is niet bij alle Hemavestigingen verkrijgbaar. Voordat je in het veld aan de slag
kunt met zo’n spuitbus moet je eerst met een scherp voorwerp het rode beveilingsringetje rond de spuitknop verwijderen. Als de bus geopend is kun je het typische ST-logo aanbrengen: het golvende lijntje met aan het uiteinde de pijlkop die moet wijzen in de te volgen looprichting. Idealiter brengen we deze pijl ongeveer om de 100 meter aan met wellicht wat extra markering rond cruciale keuzemomenten. De praktijk leert dat je het met de verfspuitbus opgespoten logo lang niet overal kwijt kunt of zou moeten aanbrengen. Spuit bijvoorbeeld liever geen verf op levende bomen, behalve als er al veel andere markeringen op een boom zijn aangebracht. De verfspuitbus is vooral geschikt voor een stenige ondergrond. Hoe lichter de kleur is van die ondergrond, hoe duidelijker het logo afsteekt. Bemoste rotsen zijn dus niet geschikt om het logo op aan te brengen. De verfspuitbus bevat verf op waterbasis en verliest zijn geschiktheid in regenachtige omstandigheden. Alleen als de verf in droge omstandigheden wordt aangebracht en rustig heeft kunnen drogen, blijft het logo gemakkelijk enkele jaren zitten (totdat het door verwering langzaamaan verdwijnt). Kies voor het aanbrengen van het logo een 35
Sultan’s Trail Magazine goed zichtbare plaats. We hebben geen voorkeur voor markering aan de linker- of rechterkant, de kant die je kiest wordt bepaald door het aanbod van geschikte plekken. Zorg ervoor dat het spuitstuk van de verfspuitbus niet verstopt raakt: spuit daarom elke dag na gebruik de ‘zuiger’ even leeg (zie ook de aanwijzingen op de spuitbus). Stickers
Het vergt enige handigheid – of beter gezegd goede nagels – om het plakgedeelte van de stickers los te krijgen van de onderkant; maar dan
heb je ook wat. We geven als stichting stickers uit in de kleuren van de nationale vlag van het land waar je doorheen wandelt en soms ook met de namen van deelnemers van een specifieke wandelreis of met namen van sponsors. Deze stickers worden vooral veel gebruikt in de bebouwde omgeving omdat ze goed blijven plakken op een metalen ondergrond, zoals op lantaarnpalen en vangrails. Kies bij voorkeur niet voor beweegbare objecten zoals vuilcontainers. Een voordeel van de stickers is dat ze ook moeiteloos gebruikt kunnen worden bij wat slechter weer, een nadeel is hun beperkte duurzaamheid. In extreme 36
Nummer 1, 2016 omstandigheden (kou en warmte) kan de lijm verdampen en de stickers omkrullen. Ze kunnen wel weer worden verduurzaamd door ze vast te spijkeren. Dit is ook toegestaan op levende bomen. Op die manier blijven de stickers gemakkelijk jarenlang goed. Een nadeel van het spijkeren van stickers is dat het nogal veel tijd in beslag neemt. Realiseer je dat stickers opvallen en tekst bevatten. Plak daarom niet twee of drie stickers op dezelfde plek, dat leidt soms tot irritatie bij lokale bewoners. Verf aanbrengen
Een andere duurzame oplossing voor het markeren is om ‘echte’ verf aan te brengen. Omdat dit logistiek nogal wat voeten in de aarde heeft, kom je hier meestal pas aan toe als je heel zeker bent van de route en het idee hebt dat de route de komende jaren niet zal worden verlegd. Vooralsnog zijn er alleen plannen om de route in Turkije tot aan Istanbul te markeren. Als je met echte verf wilt markeren is het raadzaam om vooraf bij de bevoegde instanties navraag te doen naar de regels die gelden in het gebied waar je wilt markeren.
Veel succes met markeren en dank voor je hulp!
37
Agenda 2016 Januari:
6 januari 2016 Nieuwjaarsborrel Sultan’s Trail kantoor Haarlem, Hagestraat 10, 2011 CV Haarlem 14.00 tot 17.00 uur 9 januari 2016 Op zaterdag 9 januari is er van 14:00 tot 16:00 uur een voorlichtingsbijeenkomst over de Sultans Trail In Den Bosch Bij de Franciscaanse beweging. Sedat Çakir, initiatiefnemer van de Sultans Trail zal dan over de route vertellen. Franciscaanse Beweging Van der Does de Willeboissingel 11 5211 CA ’s-Hertogenbosch Contact persoon: Thomas Hontelez info@franciscaansebeweging.nl 29-30-31 januari 2016 Winter wandelweekend in Putten. Ben je van plan een pelgrimstocht te gaan maken, naar Santiago de Compostela, Rome of richting Jeruzalem te lopen of (een deel van) de Sultan’s Trail te voet af te leggen? Wil je meer informatie, andere (ervaren) wandelaars ontmoeten, oefenen in lange afstanden lopen? Of heb je al eens zo’n langeafstandsroute gelopen en wil je graag je ervaringen delen met geïnteresseerde wandelaars? Meld je dan aan voor een – verzorgd – wandelweekend op een unieke locatie op de Veluwe. Programma: Vrijdag: aankomst vanaf 17 uur – diner – naar keuze: avondprogramma / ontspanning Zaterdag: ontbijt – dagwandeling* (lunch mee) – diner – naar keuze: avondprogramma / ontspanning Zondag: ontbijt – dagwandeling* (lunch mee) – afsluiting ca 15/16 uur * = ca. 20 km 38
Prijzen inclusief: Prijs voor 2 overnachtingen (1-, 2-persoonkamers), 2 x ontbijt/lunch/diner (incl. koffie/thee, excl. overige dranken): € 155 (verblijf op een 1-persoonskamer) of € 140 (verblijf op een 2-persoonskamer) p.p. Locatie: Voorthuizerstraat 123, Putten Meer informatie & reserveringen: snoep.karin@gmail.com 06 36148011 30 januari 2016 Op zaterdag 30 januari 2016 zal de eerste Sultan’s Trail wandeling van het nieuwe jaar plaatsvinden. Vertrekpunt is de horecagelegenheid Cunera aan de Grebbeweg 1 in Rhenen. Heb je zin in deze winterwandeling meld je dan aan bij Arjan Schuiling (arjans@ cerberus.nl of 06-24686785). Februari: 7 februari 2016 Vrijwilligersdag Sultan’s Trail. Kennismaking, kennis uitwisselen en informatie voor de huidige en nieuwe vrijwilligers.
12.30 tot 13.30 uur lunch 14.00 tot 17.00 uur informatie Hagestraat 10, 2011 CV Haarlem 20–21 februari 2016 deelname aan de Fiets- en wandelbeurs in de Utrechtse Jaarbeurs. Tevens een lezing van Sedat Çakır en Arjan Schuiling over de Sultan’s Trail in Bulgarije. 27–28 februari 2016 deelname aan de Fiets- en wandelbeurs in de Antwerpen Expo, Belgie. www.fietsenwandelbeurs.com Tevens een lezing van Sedat Çakır over de Sultan’s Trail in Bulgarije. Maart: 13 maart 2016 Voorjaar voorlichtingsbijeenkomst. Graag nodigen we jullie uit voor de voorlichtingsbijeenkomst in de Hagestraat 10 in Haarlem, tussen 13.30 en 16.00 uur. Nadere informatie volgt nog. Maar zet het alvast in jullie agenda want het is zowel voor bekenden als onbekenden met het wandelen op de Trail een gezellige bijeenkomst. Er kunnen herinneringen worden opgehaald, nieuwe maatjes gezocht worden en wederzijdse informatie worden uitgewisseld. April: 8–24 april 2016 Kroatië. Van de Hongaarse grens naar de Servische grens. Wandelen, wijnproeven, genieten en
markeren. Tweede helft april 2016 Szeged, Hongarije - Timisoara, Roemenie Wandel en markeer samen met Bas Kleine en Henk Juffer. 26 april–10 mei 2016 Franciscaanse voettocht naar Istanbul Franciscaanse Beweging loopt de Sultans Trail In 2016 is ‘vredelievend’ het jaarthema van de Franciscaanse Beweging. Volgens de verhalen heeft Franciscus in zijn tijd (1219, tijdens de vijfde kruistocht) een bezoek gebracht aan Sultan Malek al-Kamil van Egypte. Hij ging niet naar de Sultan om te prediken en hem te overtuigen zich te bekeren, maar Franciscus ging voor de ontmoeting en de vrede. Diep onder de indruk van de Sultan en de moslims kwam hij terug. Hij noemde de moslims een ‘geschenk van God’. In de jaren rond 1530 trok een andere Sultan, Sultan Süleyman, met zijn Ottomaanse leger richting Wenen. Die route wordt nu niet alleen in tegengestelde richting gelopen, maar ook met de tegengestelde intentie. Daar waar Süleyman op oorlogspad was, is de Sultan’s Trail een pad van vrede en verbinding. Wat is er nu mooier dan in het jaar van de vredelievendheid (een deel van) die route te lopen en aan te komen in de stad die al honderden jaren de brug tussen Oost en West vormt? Aanmelden via info@franciscaansebeweging.nl
39
Mei: 6 – 15 mei 2016 Kaposvar - Pecs in Hongarije Wandelen en markeren met Ton Buijs. Informatie en/of aanmelden via: huisvanbuijs@gmail.com
September: Begin september 2016 Ghilari-Sibiu, Roemenie Wandel met Henk Juffer aan de voet van de Karpaten en beleef de Roemeense gastvrijheid.
20 mei–5 juni 2016 Edirne – Istanbul, Turkije. Wandelen door Thracië.
2–25 september 2016 Ivaylovgrad, Bulgarije via Griekenland naar Istanbul, Turkije Je kunt 1, 2 of 3 weken mee.
22 mei–4 juni 2016 Belgrado – Nis in Servië Wandelen en markeren samen met Ton Roos. Ongekende gastvrijheid van Servië Informatie en/of aanmelden via: ton.roos51@gmail.com Juni: 24 juni-8 juli 2016 Borino - Kardzhali, Bulgarije Wandelen in de Rodopen met Arjan Schuiling. Informatie en aanmelden: arjans@cerberus.nl Juli: 8-11 juli 2016 Wandel-verwen-vierdaagse Putten Programma en prijzen volgen nog. Locatie: Voorthuizerstraat 123, Putten Meer informatie & reserveringen: snoep.karin@gmail.com of 06 36148011 29 juli–12 augustus 2016 Curtea de Arges-Boekarest, Roemenië. Ontdekking en markeren. Augustus: 5-15 augustus 2016 Sofia – Rila - Sofia, Bulgarije Wandelen in het Vitosha- en Rilagebergte met een bezoek aan het wereldberoemde Rila klooster onder leiding van Arjan Schuiling informatie en aanmelden: arjans@cerberus.nl 40
Oktober: 9 oktober 2016 Najaars voorlichtingsbijeenkomst. Graag nodigen we jullie uit voor de voorlichtingsbijeenkomst in de Hagestraat 10 in Haarlem, tussen 13.3016.00 uur. Nadere informatie volgt nog. Maar zet het alvast in jullie agenda want het is zowel voor bekenden als onbekenden met het wandelen op de Trail een gezellige bijeenkomst. 14-24 oktober 2016 Ardino - Ivaylovgrad, Bulgarije Ardino via Duivelsbrug naar Kardzhali en Ivaylovgrad. Arda rivier en de Egyptische aasgieren. Informatie en aanmelden: arjans@cerberus.nl
Alle markeer reizen gaan door bij minimaal 5 deelnemers. Data kunnen wijzigen. Voor de volledige agenda en juiste data check regelmatig de Sultan’s Trail website: www.sultanstrail.com Wil je over een van de reizen meer informatie stuur dan een email naar info@sultanstrail.com
Magazine voor avontuur, cultuur en nieuwe wegen
Heilige Anna Aa n g e n a a m! Officieel heet ik Maria en mijn moeder is Anna. Pas tijdens de eerste stappen op de Sultan’s Trail realiseerde ik me wat een aardige combi dat is. Over Anna, de moeder van de legendarische Maria, dus Jezus’ oma, hoor je als katholiek in het Westen niet veel. De verhalen over Anna kwamen pas laat los, in het Grieks, en zijn wat in het oosten blijven hangen. Zo is Sint Anna nog altijd een goede bekende in alle landen van het Sultanspad. Onder christenen én moslims. “‘Anne’ betekent moeder in het Turks”, aldus Sedat Çakir, de initiatiefnemer van de Sultan’s Trail. Waarschijnlijk geen toeval. Anna wordt door de islam erkend. Sterker nog: het verhaal van ‘Hannah’ (Hebreeuws én Arabisch voor Anna) staat wel in de Koran, maar niet in het Nieuwe Testament. Die gemeenschappelijke wortels van de joodse, christelijke en islamitische tradities vind je almaar terug tussen Wenen en Istanbul. Stappen in de voetsporen van de Osmaanse sultan Süleyman I is mooi, maar in alle historische details verdiept mijn luie ik zich niet.
Toch, een taakje houdt het wandelhoofd alert. Mijn missie ‘Anna’s spotten’ ontving ik zoals het hoort, onder wat mysterieuze omstandigheden, in Kroatië. Herten in een mistig herfstzonnetje hadden opwachting gemaakt boven de kale velden nabij Kneževi Vinogradi. En daar was hij dan, bij binnenkomst van het dorp. Een schildering boven de poort van de Servischorthodoxe kerk: de Presentatie van de Heilige Maria in de tempel. Het kleurige tafereel laat duidelijk haar moeder, Sint Anna, zien. Toegegeven, ik kende Anna al als beschermheilige van reizigers in de Alpen (Sainte Anne, protège les voyageurs!). Maar dat ze nou net bij die Servische kerk in een Kroatisch dorp prijkte, raakte me. Tijdens de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog (1991-1995) behielden Kroaten Servische vrienden die aan hun kant stonden. De dagelijkse werkelijkheid langs de Sultan’s Trail is complex. Ik verhef Sint Anna, mijn mama, tot patrones van iedereen op dit vredespad. Mariëtte van Beek is naast St. Anna-fan ook arabist en reisjournalist (www.reisomtereizen.nl). Voor haar Annacolumn in dit magazine ontvangt ze graag anekdotes en foto’s rond Anna op de Sultan’s Trail. 41
Cartoon
Š Rudi van Delden (www.rudivandelden.com)
42
Word deelnemer van de Sultan’s Trail Word deelnemer van de Sultan’s Trail Wil jij deel uitmaken van de Sultan’s Trail, een gezellige, groeiende community van wandelliefhebbers met veel wandelervaring in Nederland, de Balkan en West-Europa? Word dan nu deelnemer! Voor € 23,50 ben je een jaar lang deelnemer. We sturen je dan het wandelpaspoort van Sultan’s Trail toe, een persoonlijk document waarmee je hulp en (in de toekomst) kortingen kunt krijgen bij aangesloten organisaties en ondernemers langs de Sultan’s Trail. In het wandelpaspoort kun je onderweg ook stempels verzamelen, een leuk souvenir van je reis! Bovendien kom je als lid in aanmerking voor de Ferman: een erecertificaat voor wandelaars die ten minste vanuit Edirne naar Istanbul zijn gelopen, of per fiets of te paard vanuit Sofia naar Istanbul zijn gereisd. Zij worden ook opgenomen in het Ferman-register. Als deelnemer krijg je een (eenmalige) korting van € 23,50 op een reis die we organiseren, en korting op de toegangsprijs van Sultan’s Trail-bijeenkomsten, die twee keer per jaar plaatsvinden. Ook sturen we je het Sultan’s Trail magazine toe en ontvang je per e-mail onze maandelijkse nieuwsbrief. Je partner en kinderen tot 18 jaar betalen € 18,50. Je kunt je aanmelden door je gegevens in te vullen via onze website: http://sultanstrail. nl/lidmaatschap-inschrijfformulier Of word donateur en help mee met het realiseren van een goed gemarkeerde Sultan’s Trail. Bankgegevens: Triodos Bank: NL60 TRIO 0254 6400 60. BIC: TRIONL2U t.n.v. Stichting Sultans Trail – A European Cultural Route www.sultanstrail.com 43
www.sultanstrail.com