PODRÓŻ
N A
W SCHÓD
Maxim Kuzmenko — Stacja Centrum w ramach projektu Metrobunkier / Centre Station within the Metrobunker project, CHISINAU – Art,
Research
in
the
Public
Sphere, 2010. Photo:
Maxim
Kuzmenko
142
Reformy
polityczne
spowodowane
wydarzeniami
z
7
kwietnia
przyniosły
szereg
zmian,
które
dziś
są
coraz
wyraźniej
podawane
w
wątpliwość
przez
społeczeństwo.
Masowe
protesty
przybrały
na
sile
po
ogłoszeniu
wyników
wyborów
parlamentarnych
z
kwietnia
2009
roku,
po
których
demonstranci,
w
dużej
części
młodzież
i
studenci,
zażądali
zmiany
systemu
politycznego
w
Republice
Mołdawii.
Istnieje
uderzające
podobieństwo
wydarzeń
z
kwietnia
2009
do
tych,
które
naznaczyły
koniec
lat
80.,
kiedy
seria
wystąpień
społecznych
–
tzw.
kręgów
(publiczne
czytanie),
koncertów,
demonstracji
i
marszów
ulicznych
–
połączyła
się
w
przesłanie
skierowane
przeciwko
totalitarnej
polityce
szerzonej
przez
komunistyczne
rządy
MSRR
(Mołdawskiej
Socjalistycznej
Republiki
Radzieckiej).
Te
działania
i
wydarzenia,
niektóre
o
ładunku
kulturalnym,
doprowadziły
w
końcu
do
istotnych
zmian
w
orientacji
politycznej
państwa,
w
ustawodawstwie,
narzuciły
inne
symbole
państwowe
(flaga,
hymn
itd.),
których
kulminacją
było
ogłoszenie
niepodległości
(27
sierpnia
1991).
W
odróżnieniu
od
wydarzeń
sprzed
dwóch
dziesięcioleci
(do
których
w
znacznym
stopniu
przyczynił
się
również
rozpad
ZSRR)
te
niedawne
doprowadziły
tylko
do
roszady
w
systemie
politycznym,
podczas
gdy
reguły
gry
pozostały
takie
same. Jeżeli
odnosimy
się
do
okresu
bezpośrednio
poprzedzającego
rok
1991,
a
zwłaszcza
do
tego
po
1991
roku,
nie
ma
wątpliwości,
że
definicja
sfery
publicznej
Habermasa1
nie
odpowiada
rzeczywistości.
Ta
idealistyczna
burżuazyjna
koncepcja,
opierająca
się
na
uniwersalizmie
i
racjonalności,
nie
wyjaśnia
fragmentaryzacji
społeczeństwa
ponowoczesnego,
dlatego
jest
już
nieaktualna.
Jednocześnie
aspiracje
społeczeństwa
Republiki
Mołdawii
po
proklamowaniu
niepodległości
i
transformacji
w
nowe
demokratyczne
państwo
nie
zmaterializowały
się
ani
w
okresie
lat
90.,
kiedy
władzę
przejmowały
kolejno
różne
formacje
polityczne
(od
prawej
do
lewej
strony
politycznego
spektrum),
ani
w
okresie
rządów
koalicji
liberalno-demokratycznej
utworzonej
pod
koniec
lat
90.
Postulaty
obywateli
nie
spełniły
się
nawet
po
roku
2001,
kiedy
na
skutek
nagłej
zmiany
układu
sił
w
parlamencie
do
władzy
doszła
PKRM
(Partia
Komunistów
Republiki
Mołdawii);
sytuacja
nie
zmieniła
się
również
po
2004
roku,
pomimo
iż
na
skutek
reformy
zmieniła
się
ona
w
partię
działającą
na
zasadach
kapitalistycznych.
Żaden
z
tych
wszystkich
systemów
politycznych
nie
wykazał
się
promowaniem
i
rozszerzaniem
sfery
publicznej
jako