6
MÁLFRÍÐUR
Plurilingual Whole School Curriculum:
Vinnustofa hjá ECML í Graz Fríða Bjarney Jónsdóttir, Verkefnastjóri – fjölmenning í leikskóla, Skóla og frístundasvið Reykjavíkurborgar.
Á nýliðnu vori gafst mér tækifæri til að sitja vinnustofu á vegum ECML (Europian Center of Modern Languages eða Evrópska nýmálasetrið) í Graz í Austurríki. Eins og margir lesendur Málfríðar kannast við hefur setrið að markmiði að styðja við tungumálanám og -kennslu í Evrópu og víðar, bæði í tengslum við kennslu erlendra tungumála og með því að styðja við fjölmenningu, fjöltyngi og móðurmál þeirra sem flytja á milli landa.
Fjöltyngis og fjölmenningarleg skólastefna Vinnustofan var hluti af lokafundi Evrópuverkefnisins Plur-Cur (Plurilingual Whole School Curriculum) sem unnið hefur verið að frá árinu 2012. Markmið þess er að finna leiðir til að þróa og meta fjöltyngis og fjölmenningarlega skólastefnu og skólanámskrá með heildræna sýn á tungumálanám. Með heildrænni sýn á tungumálanám er lögð áhersla á að gera öllum tungumálum allra nemenda hátt undir höfði, meirihlutamálinu, öðrum móðurmálum nemenda, upprunatungumálum, erlendum tungumálum og svæðisbundnum tungumálum í þeim löndum þar sem töluð eru fleiri en eitt tungumál. Vinnustofuna sóttu 38 fulltrúar frá 27 löndum en meðal þátttakenda voru kennarar og kennsluráðgjafar, auk sérfræðinga í tungumálakennslu frá háskólum og opinberum stofnunum. Meginefni fundarins var að kynna fyrir þátttakendum þau fjölmörgu verkefni sem hafa verið innleidd í anda Plur-Cur hugmyndafræðinnar víða um lönd og skapa umræðu um með hvaða hætti væri hægt að skapa þau skilyrði sem þurfa að vera fyrir hendi til þess að ná markmiðum um heildræna tungumálakennslu. Britta Hufeisen, prófessor við tækniháskólann í Darmstadt hefur leitt verkefnið frá upphafi og hóf fyrsta morgun vinnustofunnar með fyrirlestri þar sem hún fjallaði um upphaf og framgang Plur-Cur verkefn-
isins. Meginástæða þess að farið var af stað með verkefnið var aukin þörf fyrir stuðning við fjöltyngda nemendur, enda hefur nemendum með annað móðurmál en ríkjandi skólamál á hverjum stað fjölgað í flestum löndum Evrópu á liðnum árum. Þessir nemendur koma með mikilvæga tungumálakunnáttu inn í skólastarfið og er nauðsynlegt að byggja á henni í námi þeirra. Með verkefninu er leitast við að meta öll tungumál að verðleikum og komið í veg fyrir að nemendum sé bannað að tala önnur tungumál en skólamálið í daglegu skólastarfi. Þá lagði Hufeisen áherslu á að markmiðið væri einnig að auka vægi kennslu erlendra tungumála og vinna gegn þeirri þróun að skólar leggi ofuráherslu á enskukennslu.
Skapandi og fjölbreytt tungumálaverkefni þvert á námsgreinar Mörkin á milli faggreinakennslu og kennslu tungumála renna á ákveðinn hátt saman með Plur-Curaðferðarfræðinni þar sem tungumálakennsla verður markviss hluti af faggreinakennslu. Þannig verður til fjölmála námskrá þar sem unnið er út frá þematengdum viðfangsefnum þvert á tungumál og faggreinar. Hufeisen lagði áherslu á að þeir nemendur sem hefðu náð tökum á tjáskiptamáli og samskiptum á móðurmálinu eða öðru erlendu máli fengju tækifæri til að virkja þá kunnáttu í eins mörgum viðfangsefnum og mögulegt væri í náminu hverju sinni. Þannig væri stuðlað að virku tvítyngi/fjöltyngi þeirra. Eitt af því sem Hufeisen sagði frá var verkefni í sögukennslu þar sem nemendur unnu saman í hópum þvert á þrjú tungumál, þýsku, frönsku og ensku. Nemendur notuðu þýsku í samskiptum til að skipuleggja verkefnið, undirbúa það og leita að upplýsingum. Síðan hélt hver hópur kynningu á sínu verkefni þar sem glærurnar voru unnar á frönsku en fyrirlesturinn var fluttur á ensku. Á þennan hátt þurftu nemendur að virkja orðaforða þriggja tungumála þvert á það þema sem þeir voru að vinna með í sögukennslunni. Hufeisen benti á að til þess að ná markmiðum PlurCur nægði ekki starf einstakra kennara eða skóla heldur þyrfti einnig að verða breyting á ytri umgjörð skólastarfs. Hún taldi mikilvægt að háskólar byðu upp á kennaramenntun sem miðaði að fjöltyngiskennslu auk þess sem menntamálayfirvöld á hverjum stað þyrftu að setja stefnu um tungumálakennslu þar sem fjöl-