Jason magazine (1995), jaargang 20 nummer 2

Jaargang 20 N ummer 2

Mei 1995

Magazine v oor Internationale Vraag s tukken

50 Jaar Verenigde Naties

• i~

Studentenweniging voo,¡ Tnte,m tiom le Bet,ekkingen

EditorlalBoard Editor-in-chief: Drs.Cyril Widdershoven Editors: Drs.Mike den Hanog Drs.Rolf Koster Drs.Miriam Meekels Drs.Koen Schermer Drs.Guido Widdershoven Ronald Sandee

Editorlal Board's Add.ress Center for Peace Research University of Nijmegen POB 9108 6500 HK Nijmegen The NetherlandS

Inhoud 1.

Redactioneel

2.

De Veiligheidsraad en het Internationale Humanitaire Recht: De Rode-Kruislijn of die van Artsen zonder Grenzen?

W j.M. van Genugten

1be jason magazine Is a bimonthly publicadonof~JasonFowmbdon

Executive Board Chairman: Gijs Jeuken Vice-Chairman: Steven Metz Intern. Secretary: Andries van der Meulen Treassurer: Antione van Veldhuizen .

Secretary: Diane de Vries Fundraiser: Joyce Oomen P.R.-Coordinator: Ofga van Schaik SIB - Nederland: Roy Rempe General Board Drs. L.J. Bal Drs. F.G.H. van den Broek Mr. F.A.M. van den Heuvel Mw. Drs. K. Hustinx Drs. J.A. de Koning, M.Phil Drs. H~. Laseur Drs. F... Princen M. de eger Drs. 1!.. Weterin~ Mr. ). .S. Wijnan Advlsory Councll Prof.Dr. E.Dekker, voorzitter F. de Bakker Prof.Dr. J.Th.J. van den Berg Prof.Dr. H. de Haan Prof.Drs. V. Halberstadt Drs. G.J.J.M. Hayen C.C. van den Heuvel H.A.M. Hoefnagels Mr. J.G.N. de troop Scheffer Drs. R.W. Meines

1\~: ~~i.~~~hmelzer

Prof.Dr. J.G. Siccama Prof.Dr. A. van Staden Drs. L. Wecke

Jason Contactpoints 'leiden: Cärin Tiggeloven (071-140468) Amsterdam: Annemane Duinstee (020-6854204) Rotterdam: Mark Schipper (010-4144601) Utrecht: Maaike de Langen (030-661230) Groningen: Diederik van (050-180262) Rappard Maastricht: Hanneke van der Tas (043-219250) Nijmegen: Dén Helder: Peter van Vliet (02230-30772) Jason Foundation l.aan van Meerdervoort 96 2517AR~ Phone: 070658 Fax: 070- 33285 Thejason Foonciadon caooot be held accountable for 9pinions put forward in contribudons to thls publicädon Subscripdons wW be automa~ renewed, wiless you sendus a written canceladon before tbe first of december

I.av-out: Marnix Arnold Print: Haagse Drukkery

5.

De VN als economisch beleidsmechanisme Bob Reinalda

10

•

Het maatschappelijk draagvlak voor de VN Ph.P. Euerts

15. Destroying UN peacekeeping would not serve US interests Ambassador Madeleine Allhrip,ht

19. Nederland en Vlaanderen in Europa: Nieuwe verhoudingen in de Lage Landen jaap van Rijsw{/ck en Caspar Veldka mp

23.

Studenten- en jongerenvereniging voor Internationale Betrekkingen

26.

Openingscongres Sm VN-Campagne Congresverslag

29. Boekbesprekingen

Redactioneel

Gaa rne brengen w ij

ti

o p de hoogte va n de samenwe rking die is overeengeko men tu ssen de sti chting j ason en de sti chting

Studenten- en jo ngerenverenigingen voor Intern ationale Betrekkingen Nederl and (SIB-Nederl and).

SIB-Nede rland en ) ason zijn hiertoe gekomen omdat de doelstellingen va n beide organisaties, die gro tendeels overeenkomen, op deze w ijze beter gerea liseerd ka n worden . Deze intensieve sa menwerkin g ho udt in dat o p la ndelijk ni veau de activiteiten gezamenlijk worden georganiseerd . Daarbij word t Jason Magazine tevens het periodiek va n SIB-Nederland en zal aan alle leden va n de bi j haar aangesloten ve renigingen word en toegezonden .

O m die reden worcl t voortaan in Jason Magazine een aantal pagina's afgedrukt waaro p SIB-Nederl and informati e geeft over SIB-activiteiten . Zo zijn in d it magazine de lezingen o pgeno men va n twee spreke rs o p het geza me nlijke congres over de Ve renigde Naties dal 24 maart j. 1. we rd gehouden in hel ministerie va n Buitenlandse Za ken.

Gijs D. j euken, Voorz itter j ason Roy Rempe, Voorzitter SfB-Nederla nd

•

Jasoll Magazille no . 2, May 1995

1

De Veiligheidsraad en het Internationale Humanitaire Recht:

De Rode-Kruislijn of die van Artsen zonder Grenzen?

WJ.M. van Genugten z o het juridisch geoorloofd is, is het dan verstandig de veiligheidsraad op dat vlak een toez ichthoudende taak toe te meten?

H et I nternationale Huma nitair e R echt

De wereld heeft het geweten: de VN is niet langer geblokkeerd door de Oost-West tegenstelling.

Waar tot voor kort het vetorecht van de permanente leden van de Veiligheidsraad in de weg stond aan vele potentiĂŤle vredesoperaties, is deze nu betrokken bij talrijke (bijna)brandhaardenIIn dez e bijdrage gaat het o ver de vraag of de Veiligheidsraad in de marge van vredesoperaties tevens moet toez ien op de naleving van het Internationale Humanitaire Recht. Bestaat er krachtens geldend internationaal recht zoiets als een "recht van bemoeienis" in geval van schendingen van dergelijke regels, en, 2

j ason Magazine no. 2, Ma y 1995

rity of the principles of intern ational law

derived from established cllsto m, from the principles of humanity and from the dictates of public conscienee" .

Het Int erna tion aa l Humanitiar Rec ht geldt zo o ngeveer als he t minst omstrede n deel van het volke re nrecht. Dat wil uiteraard niet zeggen dat de toepass ing erva n gla dj es ve rl oo pt noch da t over het toezic ht op de naleving ervan gee n forse co ntrove rse n zo ud en bestaan.

Eerst dient de meer algemene vraag aa n de o rd e te komen of e r zoiets a ls ee n

Eerst iets over het Internati onale Humanit aire Recht al s zodanig. Dit o m vat,

" recht op b emoeieni s" bestaat voor de internatio nale gem eenschap indien een

kort gezegd , de rec hte n d ie st rijde nde part ijen in acht die ne n te nemen in tijde n va n oorlog. Ce ntraal staa t de gedac hte dat personen di e ni e t ( meer) deelneme n aa n de strijd - of dat nu burgers zijn danwel zieke o f gewonde soldate n -, recht hebben op een menselijke behande ling. Dat w il zeggen: geen martelingen, geen w ille ke urige arrestati es , gee n opsluiting in kampen , e te.

Ook is van groot be lang dat onpartijdige hulpve rle ne nde ins tanties het recht h eb b en met hulp goe d e re n to t d eze mensen te worde n toege la te n. He t In te rnationale Huma nitaire Recht is neergelegd in een aantal ve rdrage n , waarva n de vier Ve rdrage n va n Ge neve va n 1949, e n de twee aanvullende Protocolle n daarbij va n 1977 de b e lang rijks te zijn . In deze ve rdrage n is veel geregeld e n bovendien zijn de bepalingen doorgaa ns eenduidig. Verde r zijn nagenoeg alle staten ge bo nde n aan de Geneefse Verdragen, terwijl ca. tweederde partij is bij de Protocolle n . Voor staten die geen partij z ijn bij de Verd rag e n e n/ of de Protocolle n gelden ve rd e r veel va n de regels als internationaal gewoonterecht.

Zie in dit ve rband oo k a rtike l 1, lid 2 va n he t Eerste Protocol bij de Geneefse Co nve nties: "Jn cases no t cove red by th is protocol or by ot her international agreements, civilians a nd comba ta nts remain lInder the protection and autho-

land o p grote schaa l de me nsenrechte n of regels in de sfeer van he l Jnte rnationale Huma nitaire Rec ht sch e ndt. Het antwoord op die vraag dient als context voor de rest va n het betoog.

Een recht van bemoeieuis?

Heeft de inte rnati o nale ge mee nschap krac hte ns het geldende vol ke nrecht het recht zich met de naleving va n het Internationale Humanitaire Recht in te laten? Het antwoord is kort e n goed : ja. In vijftig jaa r gesc hiede nis van he t moderne volke nrecht is stapsgewijs de e rkennin g gegroeid d a t za k e n als respect voor de mensenrechten e n naleving va n de regels va n he t Inte rnatio nale HlImanita ire Rec ht niet b e hore n to t de binnenlandse aa ngelegenheden van state n.

De internati o nale ge meen sc hap heeft gaa ndeweg he t recht ve rw o rv e n z ic h daarmee in te laten. We l is va n belang steeds voor ogen te ho uden dat niet e lke sc he nding met e lk gewenst midde l mag worden ge pa reerd (p roportio na lite itseis). Bove ndie n is h e t zo dat van sommige rechte n al we re ldwijd wo rdt erkend dat z ij zo nde r meer voorwe rp zijn va n inte rnationale jurisdictie, terwijl dat voor andere nie r of in veel mindere mate ge ldt. Op dat punt kan wo rd e n ges proke n va n een (aOglijde nde schaa l

die b egi nt bij zake n als ra sse ndiscrimi natie, apartheid, genoc ide, martelingen en h et rec ht op voedsel en d i e eindigt

Betrokkenheid Veiligheidsraad

l om , e n in die zin a nde rs is dan he t "gewone " internat i o n al e recht. Niet voor

K.e. Wel lens heeft erop gewezen dat de niets wo rde n de Ge nee fse Verdrage n bij ie ts a ls het recht op periodieke va- Veil igheids raad in de loo p van zijn be- ook aangedu id als de "Rode-Kru isver-

kanties m et h eholld van loon (a rtik el 24 SLaan op twee manieren betrokken is Uni versele Verklaring). De eerstge- geraakt bij de naleving van het Interna noemde rechten behoren to t het dwin- ti o n ale Humanitaire Recht. In de eerste gende internationale recht, en daa rm ee pla ats betreft dat het maken van humatot de rechtsmacht van de internationale nitaire uit zo nd eringen bij (econ o mi gemee n schap, iets wat, " zonder twij- sche) sa ncti es. Wellens wijs t in dat ver-

dragen " . Tegen d eze achtergrond kan m en zich voorstellen dal juist een o rganisa tie als het Internationale Rode Kruis niet staat te springen om bemoeienis

fe l", zoa ls de Veiligheidsraad nog eens ba nd op sancties va n de Veiligheidsraad stelde bij d e in stelli ng van het "Joego- me t betrekking to t Rho d esie (tweede slavië-tribun aal ", ook geldt voor de re- he lft jaren zestig), Irak/ Koewe it , Li bië, gels van het Intern ationale Humanitaire het voormalige Joegoslav ië e n Haïti (a lRecht., le begin jaren negentig).J In de tw eede Daarmee is gezegd dat de VN z ich met plaats gaat het bij de betrokkenheid van de schen d ing van mensen rechten en re- de Veiligheidsraad o m nadrukkelijke

wordt gepol itiseerd .6 Dat gevaar is met name daar aan de o rde waa r de VN wordt gezi en als partij in ee n confl ict,

gels in de sfeer van het Intern ationale verwijzing in de resolu ti es van de Raad Hum ani t aire Rec ht mag inlat e n . De naar de naleving van de Geneefse Convraag i s vervo lgens o f die bemoeienis venties. Wellens noemt als eerste voorook de vorm mag aannemen van h el beeld een resolutie van de Veiligheidsgebru ik van militair geweld, aa n te raad m.b.t. de Koreaanse c ri si s ( Uil we n den door of met toestemming van 1950), en eindigt met de bekende resode Ve iligheidsraad. Ook hie r is he t ant- luties uit begin jaren n egentig m et bewoord positief. In dien de Vei ligheids- trekk ing tot Irak / Koeweit, Somal i e, en raad van m e nin g is dat het sche nd en het voormal ige joegoslav ië .• Met Va n va n m en senrechten of regels van het In- Baarda kan worden geste ld dat aldus ternati ona le Humanitaire Recht een be- " de handh avi n g va n h et humanitair dreiging op leve rt voor vred e en veil ig- recht o nderdeel is geworden va n de poh eid , dan is militaire actie op b asi s van ginge n van de IVeilighe id sJraad de inHoofdstuk VII van het Handvest toege- tern atio nale vrede en veilig heid te herstaan. Op basis van resoluties van de ste l1 e n " . ~ Veiligheidsraad kan bovendien worden De vraag i s dan wat va n d eze l aa tste vas tges te ld dat de Raad in de praktijk ontwi kkelin g te vinden. Daarbij dient tot een dergelijke extensieve interpreta- voor ogen te worden gehouden d at h et tie van art. 39 van het Handves t geneigd Internat io nale Humanitaire Recht ontis. worpen is buiten de Vere nigd e Na ti es

va n de Veiligheidsraad , o md at daarbij het gevaa r bestaat da t de hulp ve rleni ng

en niet als '"toezichtho ude nde derde'". In die si tuati es kan de bemoeienis va n de Veil ig h eidsr aad averec hts we rk en e n

betekenen dat uiteindelijk hulp wo rdt o nthouden aan de "doelgroep " van de Geneefse Verdragen .

Neutraliteit erl orlpartijdigheitl

Voor een goed begrip lijkt he t gewe nst de positie van het Intern at iona le Rode Kruis nog wa t sch erper aan te duiden.

Ik geb ruik daa rtoe voorlichtingsmate riaal va n het Rode Kruis zel f. Zo staa t in

een brochure uit 1993 dat "de ja re nlange ervaring va n h et Intern ati ona le Comité va n h et Rode Kruis in oorl ogsge-

bieden heeft geleerd dat neutraliteit een voorwaa rde is om activiteiten d uurzaam uit te voere n . H et m eng t zich niet in de politieke controversen die rondom ee n contliet spelen. Daarvoor is het voor het Comité mogelijk met partijen te o nder-

JaSOrl Magazine no. 2, May 1995

3

handelen over het naleven van de re gels van het internationale humani taire

tekens te plaatsen bij vanzelfsprekend- the time to sta l!. "l0 Het moorden gin g heden en verworvenhede n. Anderzijds I door, d e hulpverleners mochten a ls recht, de kampen binnen te komen en lijkt het mij volstrekt onju ist het Rode doekje voor het bloeden hun werk families te herenigen. Het Internationale Kruis te betichten van "blindness". Het doe n. Van de Vei ligheidsraad kan en Comité biedt hulp en bescherming aan Inte rnationale Rode Kruis lijkt veeleer moet worden gevraagd dat hij op dit alle slachtoffers van gewapende conflic- een kosten-batenanalyse te maken van vlak veel krachtiger optreedt dan thans

ten, zonder onderscheid te maken naar de relatie tussen strikte neutraliteit en vaak het geval is. Krachtiger , met minnationaliteit, ras, geloof of ander crite- de mogelijkheid hulpvrage nde mensen der tijdverlies, en met meer politieke inria ".1 te bereiken dan Artsen zonder Grenzen. ventiviteit en moed dan tot op heden

Tegen die achtergrond is het logisch dat veelal aa n de dag wordt gelegd. het Internationale Rode Kruis "de prakTerug naar de Veiligheidsraad • tische keus maakt om zoveel mogelijk met de instemming van de betrokken Op dit pLInt gekomen, keer ik terug WIM. van Genugten is hoogleraar partijen te werken". Immers: "Alleen op naar de Ve ili gheidsraad e n naar d e Rechten van de Mens te Nijmegen, unidie manier kunnen grootschalige activi- vraag of deze zich moet opwerpen als versitair hoofddocent Erlcyclopedie van teiten worde n ontplooid (gebruik van medehandhaver van het Internationale het Recht en Volkerenrecht te Tilhurg . vliegvelden, wegen en opslagruimtes, Humanitaire Recht. Mij lijkt het zinvol toegang tot gevangenkampen, etc). Ook het toezicht op de naleving van het In is gebleken dat op deze manier de vei- ternationale Humanitair Recht in tweeën ]. Zie voor een recent overzicht de bijligheid van de hulpverleners zo goed te sp li tsen. Daar waar het gaat om de lage bij het boek Het vredesproces in bemogelijk kan worden gegarandeerd. ", toegang van hulpverlenende instanties weging, nieuwe uitdagingen voor VNDe crux van de redenering zit in de tot hulpbehoevende personen, moet de Vredesmachten, H.]. van der Graaf, D.K. woorde n "instemming van de betrok- Raad mijns inziens , gezien de variëteit schut , H.W. Bomert (red.), Nijmegen, ken partijen ". Wat te doen in situaties aan draden waarmee hij doorgaans met 1994 waarin deze wordt geweigerd; gaat dan conflicten is verbonden, in eers te aan- 2. 5/ 25704, p.9 het beroep op de humanitaire regels leg terughoudend opstellen. Hij d ient af 3. K.e. We ll ens, Hulpverlening aan voor en kan de soevereiniteit van staten te wachten of daartoe aangewezen in- oorlogsslachtoffers: enkele juridi sche worden genegeerd? Het Rode Kruis is stanties a ls het Internationale Rode kanttekeningen van Sarajevo naar Modaarin uiterst terughoudend. Dit in te- Kruis en Artsen zonder grenzen op ei- gadish u e n terug, Rechtskundig Weekgenstelling tot somolige van haar zuster- gen kracht in de gelegenheid zijn de be- blad, 1993-1994 , nr. 13,27 novem ber organisati es, waaronder Artsen zonder nodigde hulp te bieden. Pas a ls z ij 1993 en 4 december 1993, p. 425 e.v.

Grenzen. Hoewel ook deze organisatie noodsignalen afgeven dat zij in hulp"strict neutrality and impartiality in the werkzaamheden belemmerd worden en name of universal medical et hi cs" en dat actie van de Veiligheidsraad behulp"complete independenee from a ll politi- zaam kan zijn bij het wegwerken van cal, economie and religious powers" in deze barrières, zou de raad in actie diehaar Charter heeft staan, is evenzeer be- nen te komen. Oe taak van de Raad is kend dat haar praktijk een heel ander dan faciliterend en instrumenteel. (Voor

4. Wellens, a.w., p. 428 e.v. De bijdrage bevat ook een groot aantal velWijzingen

naar voorbeelden uit de tussenliggende jaren. Zie p. 428

5. Ted van Baarda , Vredesmach ten en militaire hulp " van improvisatie naar structuur. Een pleidooi voor een raambeeld te zien geeft. Te beginnen bij de de volledigheid: Dat de VN a ls gehee l overeenkomst, in: H.J. van der Graaf,

burgeroorlog in Biafra (1967-1970), ook a ndere taken heeft op het vlak van D.K. Schut en H.W. Bomert (ed.), a.w., heeft Artsen zonder Grenzen er nimmer de humanitaire hulpverlening, via onder Zie van dezelfde au teur: Th e Invo lveeen geheim van gemaakt dat het criteri a meer het Departement voor Humanitai- ment of the Security Council in Maintaials "toestemming van de autoriteiten" re Aangelegenheden, is buiten de orde ning Internat ional Humanitarian Law,

e n "onpartijdigheid " graag ter discussie ste lt. Nog o nlangs werd de controverse (te') scherp naar voren gebracht in het spraakmakende boek Populations in Danger 1995: "Today a debate is raging between those who believe that huma-

van deze bijdrage).

Daarnaast gaat het bij het Internationale HumanÎ[aire Recht om het voorkomen en ind ammen van genocide-achtige

praktijken, grootschalige oorlogsmisdrij-

nitarian action must provide care and ven, ete. Op dat punt moet van de Vei-

ligheidsraad juist een krachtig optreden comfort w ithout addressing the root the evil and those who be lieve that pro- worden gevraagd. Terecht stelt Artsen viding aid is only the beginning of hu- zonder Gre nzen dat de internationale manitarian action. The first group points gemeenschap van staten (leed: de VN, conveniently to the humanitarian tradi- lees: de Veiligheidsraad) situaties laat tion embodied by the Red Cross. By hi- voortbestaan waarin hulpverlenende inding behind this kind of intellectual re- stanties uiteindelijk niets anders kunnen ference, they confuse impartiality with doen dan "dweilen met de kraan open". blindness. ", Ik haal deze uitspraak aan, Zo schrijft Guy Herrnet over de situatie maar niet met louter instemming. Posi- in Rwanda: "In May a ndJune 1994, the tief vind ik deze uitdaging die erin is ge- international commu nity allowed itself legen aan het adres van het Internatio- to be paralyzed by fear of the undiseranale Rode kruis, om de eenvoudige re- bIe and unavoidable side-effects of inden dat het goed is voortdurend vraag- tervention. To be bluot - this was not

4

JasonMagazine no. 2, May 1995

Netherlands Quarterly ofHuman Righls, 199412 6. Vgl. de notitie Humanitaire hulp tussen conflict en ontwikkeling die de Nederland se regering op 12 november 1993 heeft aangeboden aan de Tweede kamer (Kamerstuk 23527, nr. 1), p. 45 7. Omwille van de menselijkheid, uitgave van het Nederlandse Rode kruis, augustus 1993, p. 13 8. Idem.

9. Francoise Bouchet-Saulnier, Humani-

tarian law: all bark but no bite, in : Populations in Danger 1995, A Medecins Sans Frontieres Report, London 1995, p.

103 10. Idem, p. 95

De VN als economisch beleidsmechanisme Bob Reinalda

De publieke belangs telling voor de Verenigde Naties gaat de laatste jaren vooral uit naar d e vredesorganisatie die betrokken is bij het blussen van talrijke brandhaarden en daar helaas niet altijd even goed in slaagt.

Mij gaat het in dit artikel om het andere gez icht van de VN, namelijk het sociaal-economische. De VN is niet alleen e en directe vredesorganisatie, maar ook een indirecte die zich inz et voor economische en sociale stabiliteit in de wereld.

naar de politiek als ma atsch appelijke

Volkenbo nd

wensen die steeds verschillende barrières moeten overwi nnen. Lukt het de eers te barrière te neme n dan wo rel en zij omgeze t in politieke eise n. Vervol-

De ba sis voor de VN als jnrernationaa l beleidsmechanisme op economisch en sociaa l terrein is in het interbellum ge-

ge ns kunn e n zij op ee n ' politieke

legd e n tijdens de Tweede Wereldoor-

agenda ' komen e n kan er a fw eg in g

log nader uitgewerkt. Men zou kunnen

plaa ts vinden. I s het lOt een besluit in de vorm va n wetgeving of maa tregelen gekomen , clan gaan deze als ' outputs' terug naar de same nl ev ing . Hi eruit kunnen nieuwe wensen onrstaan, di e vervolge ns wee r als ' inputs' naa r de politiek kunnen functioneren , waarna het omzettingsproces opnieuw begint.

Binnen dit algemene politieke proces

zegge n dat d e Volkenbond in economisch opzicht beter geslaagd is dan in politie k opzicht . Daarbij is niet a lleen

kunnen we nog beleid voor s pecifieke onderwerpen onderkennen . Beleid is hier du s ee n onderdeel van politiek.

Deze gedachtengang die voor nationa-

le politieke ste lse ls is uitgewe rkt , is ook op intergouve rn ementele organi-

sa ties toe te pa ssen ondanks he t feit dat hel intern ati onaa l sys teem anders

dan natio nale ste lsels geen hoogste gezag kent om de uitvoering van besluiten af te dwingen. Internation ale organisaties biede n eve n zee r ' politieke agenda 's' en besluitvormingsarena's.

Ook he bbe n zij allerlei manie re n ontwikkeld o m internationale besluite n in de vorm van resoluties, verdragen of beleidsprogramma's in behoorlijke mate op nati onaal niveau te implementeren. Di verse toezichtsmechanismes bij mensenrechten, geba seerd o p intern e ' monitoring' en extern e contra-expertise , blijken te functioneren in de zin dat stalen intern ational e uitsprak en respecteren of er rekening mee houden.

En de grote G7 conferenties hebbe n na enige tijd het IMF in hun procedures ingescha ke ld om toezicht te ho uden

te denken aan de succesvoll e Intern ati o na le Arb eid::; O rga ni sa ti e IAO - de eerste ' gespecia liseerde organisa ti e' op mo ndi aa l nivea u - maar ook aa n de economische conferenties van de Vol-

kenbond en de stichting van de Ba nk voor Internationale Betalingen. Hoewel deze economische ac ti viteiten destijds

te weinig draagv lak hadden om echt resu ltaten te kunne n boeken , legde n zi j de basis voor vo rm en va n internation ale samenwe rkin g. Tijdens de oorlog werd de wil tot samenwerking tu ssen staten op economisch terrein verwoord in het Atlantisch H and ves t uit

194 1 en de Bretton Woods ove ree nkomsten uit 1944, waaruit de Wereldbank en het IMF zouden voortk omen.

Bovendie n had een in 1939 ingeste lde com mi ss ie van de Vo lke nbo nd ( het Bru ce Committee) a l geconcludeerd dat economische en sociale activiteiten va n ee n zo groo t belang wa re n dat hiervoor een apart lichaam zou moeten worden ingesteld. Deze commissie ba-

seerde dit op het we rk va n de IAO , poginge n een wereldgezondheidsorganisatie op te ri chten en het succesvoll e we rk va n de Commissie voor de Handel in Vrouwen en Kinderen. Deze

laatste was in 1921 ingesteld. Aa n haar

proces-mode l. Volge ns dit model be-

ac ti vite iten nam en relatie f veel vrouwe n deel, die er in slaagden de activiteiten zoda ni g te ve rbrede n dat hun com mi ss ie in 1936 werd omgeze t in Commissie voor Sociale Vraagstukken.

H oewe l he t rapp ort va n he t Bruce Comrnittee te laat verscheen om in de

ginnen ' inputs' va nuit de samenleving

Volkenbond nog een ro l te spe len ,

D

e VN is te interpreteren als een internati o naa l beleiclsmec hanisme op economisc h en soci-

aal terrein. Laat ik die gedachte toelichten door te velWij zen naar het politieke

op de eco nom ische besluiten die op dit mega-niveau worden genomen.

Ja so1l Magazi" e no. 2, May 1995

5

woog het mee bij de inste lling van de Sociaal Economische Raad va n de Vere nigde Naties in 1945, afgekort in he t engels tot ECOSOC.

De ECOSOC die in dit opzicht een coörno mische instellingen als IMF e n We- dinerende taak hee ft , krijgt in ve rgeli jre ldbank. De functies va n deze orga ni- king met de Veiligheidsraad in de lite ra-

tenslotte de nog autonomere grote eco-

sa ti es betreffen het verza melen en uitwisselen van informatie op het specifieke terrein va n de orga nisatie, het bevorECOSOC deren van internati onaa l gestandaardiseerd e regule ri ng en het verle nen va n Anders dan in 1919 bij de Volkenbond technische assistentie op hun speci fieke drong de Verenigde Staten in 1945 aan terrei n aan staten of maa tsc happelijk e op ee n wereldorganisatie met een groeperingen.

a ls gevolg va n de tegenstelling tu ssen Derde Wereld en rijke landen. De op-

breed e n gedecentraliseerd karakte r. De

komende Derde Wereld die uit was op

VN kreeg nu zowel een Veiligheidsraad steun en d op de idee van co ll ect ieve ~flln c­

tie k gewicht'. Uitho lling va n het politieke gewicht van de ECOSOC vond e ind ja ren zesti g, begin jaren zeventig plaats

InternaHonale nonnerillg

meer e n be tere ontwikke lingshu lp , zag d e ECOSOC a ls een Westers bolwerk.

Opvoering va n de po litieke druk leidde

Kern van deze internati onale beleidsac-

bij de Westerse landen tot de reactie dat

veilighe id (gezamenlijk optreden tegen een eventuele agressor) als een

tuur wei nig aa nda cht en waardering .

Baehr en Gordenker spreken over een ' een druk bezet orgaan van gering poli-

tionee l' o rgaan , de ECOSOC, dat de ti viteiten - want zo zijn de gespecia li- zij voor onderhandelingen over ontwikkan se n o p vre de e n ve iligheid moest seerde orga nisaties stuk voor stuk en in ke lingshu lp e n -samenwerking de voorvergroten door te zorgen voor stabi ele hun onderlinge sa menhang te zien - is economische en sociale verhoudingen. wat Nicolas Valticos met betrekking [Ot Dat de VS voo r dit laatste voelde, had de IAO internationale normering C intermede van doen met haar kriti ek op de nationa l standard setting') noemt. Het economische en monetaire bande n van gaa t o m het formul eren van ge mee n-

keur gaven aan orga nen als IMF, \Y/e-

reldbank e n GATT, waar z ij me t hun stemmenoverwicht meer invloed op het

be le id he bben. De Derde Wereld reageerde met ve rl egging va n he t debat

de Europese landen met hun kolo niën. schappe lijke no rme n of standaards die naar de door hen gestimuleerde VN Voor d e Europese la nd en was dit ee n geïncorporeerd moe ten worden in de conferentie over handel en ontwikkereden eigenlijk weinig voor een Econo- respectievelijke nation ale wettelijke re- ling UNCTAD. Uitei nde lijk resulteerde mi sc he e n Socia le Raad te voe len en gelingen, ongeacht het feit dat natio na le dit in een verschui ving van het debat slechts tege nstribb e lend erm ee in te condities heel uiteenlopend kunnen zijn naar de Algemene Ve rgadering en een stemmen . Dat de Veiligheidsraad nie t e n het feit dat verdere praktische imple- ve rde re uitholl ing va n de ECOSOC. In met deze functionel e ac ti vite iten we rd mentatie van d it bele id een hoofdzake- de discussies over hervorming va n het

be last, kwam deels o mdat dit daarvoor lijk nationale aangelegenheid is. Dat in- VN-ste lsel hal verwege de jaren zeventig ee n te politiek li c haam zou zijn (wat te rnat ionale normen ve rder kunnen we rd ook op versterk ing va n de ECOSniet wegneemt dat ook discussies over gaan dan nationa le norm en en deson- OC aangedrongen. Maar gez ien he t geeconomische en sociale verhouding en danks op internati onaal en nationaal ni- wic ht van de Noord-Zuid-tegenstelling politie ke zijn) , d eels omd at d e ee rde r vea u aanvaard worden, heeft van doen bracht dit weinig uitkomst. Een VN-rapontstane stru ctur en o p dit terrein al sterk gedecentraliseerd waren en zeer

aan hun autonom ie hechtten. Dit geldt voor de IAO, e n zo mogelijk nog meer voor IMF en Wereldbank.

Misschi en is het nog het eenvoudigste o m zich, waar het om same nhang en

besluitvorming gaat, de VN a ls een ste lse l va n co ncent ri sc he cirkels voor te stell en. In het centrum bevinden zich de

Veiligheidsraad e n de Algeme ne Vergadering. De cirkel daaromheen wo rdt gevormd door de Economische en Socia le

Raad, de c irke l daaromheen d oo r de commissies van deze raad en de cirkels daaromheen weer door de verschillen-

de door de Algemene Vergadering ingeste lde hulpinstanties e n d e ges p ecia liseerde organisa ties: eerst de organen en prog ramma 's die direct met het werk

van de Econom isch e e n Soci ale Raad samenhangen (zoals het ontwikkelingsprogramma UN DP), dan de functionele technische organisaties (waaronder de

vroegere publieke unies), vervolgens de grme zelfstandige internation ale organisa ti es als IAO , voedselorga nisa tie FAO

e n gezo ndh e idsorganisatie WHO en

6

jason Magazine no. 2, May 1995

met een interdependente wereld die be- pon lIit 1984 stelde vast dat de cri sis in hoefte hee ft aan algemene regels voor de VN op economisch en sociaal terrein transnationaa l gedrag. Op inte rgo uve r- langzamerhand als normaal we rd aa nnementeel niveau kunnen staten derge- vaard. We rd de VN in 1974 nog gezien lijke rege ls en norme n op een abstracte- als de aangewezen plek voor onderhanre en algemenere w ijze formul eren dan del ingen over de be langri jkste wereldin hun nati onale stelsels mogelijk zou problemen, tien jaar later waren cl e Alzijn. Bovendien zijn de formuleringen geme n e Verga d e rin g e n ECOSOC nog het resu ltaat va n onderhandelingen en we l discussieforum maar nauwelijks dus compromi sse n, die op grotere af- meer fo rum voor onde rh and e li ngen. stand van nationale tradities en onenig- Ook op de ECOSOC was inmiddels he t heden plaats he bben . Dit gegeven le idt woord crisis va n toepassing, mede als wel tot de paradox dat nationale staten gevolg va n technische problemen. Zo soms internati onale normen aanvaarden vonden delega ti es hun documentatie te die zij zelf nog schenden , zoals te zien omvangrijk , te laat verzonden en inadeis bij normen als ' niet fo lte re n ' of ' gelij- quaat. ke beloning voor vrouwen en rnannen '.

De kwestie is nu evenwel bespreek baar N iet iederee n is zo nega ti ef over het geworden en kan aan toezichtsprocedu- functioneren va n de ECOSOC. De pol ires worden onderworpen. Ke rn van ticoloog Yoder ac ht de ECOSOC een ormijn betoog is dat internationa le organi- gaan dat op zi jn zittingen ta melijk effisa[Îes op allerlei terreinen beleid maken c ië nt werkt e n wel degel ijk tu sse n de me t de b e doe ling d at dit op nationa a l organen en orga nisati es weet te coördi niveau leidt tot aanpassing van wetge- neren. Volgens hem trachten regeringen ving en praktijken aan die internati ona- in de verschillende VN-organen en -orle normen. Waar nodig wordt nog tech- ganisati es wel consistent te handelen en nische of praktische assistentie verleend zo rgt het rapportagesysteem aan de ECOSOC e rvoor d a t versc hill e nde in om de implementatie te bevord eren. sta ntie s eerst overleggen a lvore ns

ni euw beleid en nieuwe programma 's uit te voeren . Het VN-stelsel is daardoor effectiever dan soms wordt gedacht. De analyse die ik ze lf maakte van het VNbel eid inzak e gelijke behandeling van vrouwen en mannen loonde aan dat de ECOSOC steed s goed geïnfo rmeerd en actief betrokken w as bij alle belangrijke besluiten en politiek gecompliceerde situati es. Yoder wijst er op dat regeringen di e in de ECO SO C vertegenwo ordi gd zijn , meestal ook in de beheersorganen van de gespecialiseerd e organisati es zitting hebben en dat vertegenwoordigers van deze organisati es op hun beurt als wa arn em er bij d e ECO SO C aa nwe zig zijn of geraadpleegd w o rden als er controversiële zaken aan de orde zijn . In de ECO SO C bereikte compromissen sporen vo lgens Yoder w el degelijk met het beleid van regeringen in de gespecialiseerd e organi saties. D at verschill ende organen en instanties zich met dezelfde pro bl e men be moe ie n ma g dan vo o r sommigen een warwinke l lijke n , maar hee ft volgens hem ook voordelen in de zin dat deze samen méér middelen weten aan te bo ren dan wann ee r er éé n duidelijke structuur zou zijn .

Zo erk ende de Wereldbank pa s in d e tweede helft va n de jaren tachtig - bijna een decennium later dan de ECOSOC dat veel ontwikkelingshulp nadelig voor vrouwen uitpakt . O ok voor de social e en mili eugevo lge n van groo tsc halige projecten al s stuwdamm en in Thailand en Ind ia o ntsto nd pa s laat bel angstel ling, vooral als gevolg van zw are kritiek doo r milieu- en andere niet-gou vern ementel e organi sa ti es. Een ingrijpend e reorgani sati e in 1987 wa s het gevolg .

D e uitvo erin g daarvan ve rli ep ec hter ge bre kkig e n het lukt d e bank m aar moeilijk een nieuwe identiteit te verkrijgen.

Bezien we het VN- mechanisme al s geheel dan hebben w e wa arschijnlijk te maken met een ingrijpend herstru ctureringsproces dat de uitgangspunten van een aantal bes taande beleidsmechanismen en hun onderlinge sam enhang ter discussie stelt en zich over een langere periode uitstrekt. Twee fa cetten daarvan wil ik hi er behand elen . Het ene i s het einde van de Koude O orl og, waarm ee tevens de gemeenschappelijke druk om duidelijke normen van goed en slecht tegenover een bepaald deel va n de wereld o p te ho uden is w eggevallen . H et tweede facet is het nieuwe intern ationaProblemen le hande lsregime dat zich aa n het vorLaat ik de situati e zo sam envatten, dal me n is met uitw e rking e n op zow el de VN be schikt over een aantal econo- mondiaal als regionaal niveau . mische en sociale beleidsmechanismen, die ieder voor zich en in hun onderlin MelIseIlrechten ge verband nog steeds functioneren, het ene welli cht beter dan het andere. Zow el afzonderlijke mechanismen als het Met de verand eringen die zich eind jageheel vertonen echter problemen. Wat ren ta chti g in de verhoudin g tu ss en de afzonderlijk e mechanismen betreft O ost en West vo ltrok ken en d e mo gekan men denken aan de moeilijkheden lijkhed e n di e dat aanvankelijk b oo d die de IAO o ndervindt door de temglo- voor versterking van de mensenrechten, pende aantall en ratifi cati es van haar ontstond in 1989 bij de VN het idee een conventies. Dit betekent dat er op inter- wereldconferentie over mensenrechten nati onaal nivea u nog steeds overeen- te organi seren . De Algemene Vergadestemming o ve r gezamenlijk beleid b e- ring wild e bo vendien dat de ECOSOC reikt kan word en maar dat de impl e- de Commi ssie voor de Rec hten van de m e ntati e va n d at b eleid b el emmerd Mens in geografi sch opzicht zou uitbreiwo rdt. Bij de totstandko ming van de So- den en zou nagaan hoe het fun cti oneciale T op in Ko penhagen in maart 1995 ren van de Commissie kon worden verbleek bovendien dat social e problemen sterkt. Vo or stell en vo o r ve rsterking niet meer vanzelfsprekend met d e IAO (' enhancement') stuitten beg in 1990 in verb onden werd en. Een ander mecha- de Commissi e zelf op g rote b ezwaren nisme in probl emen is de Wereldbank. van d e N iet-G ebonden Landen . D eze D e intern ati onal e sc huld encri sis wa s voelden weinig voor voorstell en om de halverwege de jaren ta chtig zo ernsti g Commissie een zelfstandiger taak te gegeword en dat de bank zijn fin anci ële ven. In plaats daarvan wild en zij de spegren zen naderd e. O rgani sati e en staf ciale rapporteurs vervangen door we rkfun ction eerden bovendien ondoelmatig groepen en het o ptreden van de NGO's en hadden nauwelijks oog voor nieuwe be pe rk en. D eze contro ve rse tu sse n agendapunten al s milieu of de rol van \'Ves terse landen die het mensenrec hvrouwen in het ontwikk elingsproces. tenm echanisme van de VN will en ver-

sterk en en Derde Wereld landen die zich daa rt ege n ve rze tt en , zou zich aan de vooravo nd van en tijd ens d e mense nrec ht enconferentie in W enen in 1993 herh al en . In 1992 ze tt e Ind o nes i ë het offensief in met ee n pl eidoo i voo r erkenning va n regi onale ve rschill e n in vormgeving en uitvoerin g va n de mensenrechten, een geringere nadruk op individuele rechten en de noodzaak eerst economische ontwikkeling te bereiken.

Tegenover de vanouds al s een produkt van Westers denken erva ren nadruk op het indi vidu ste ld e I nd o nes ië d e gemeenschapsrechten en -plicht en uil andere culturen. Terw ijl Japan zich aan de zijde van het \'(les ten sc haa rd e, kreeg Indonesië de steun van China, de O rgani sa ti e van N iet Ge bond e n Land en , w aarvan Indo nes ië net voorzitter was geworden, en van de Aziatische voorbereidingsco nfere nti e voo r \Ve nen . D e la atste verw ee t het \'Vesten zijn macht aan te we nden o m de eige n opva ttin gen over mensenrechten en democrati e aan and ere land en voo r te sc hrij ve n , bij v. met eise n voo r nalev in g va n de mensenrechten bij ontwikkelingssa menw e rkin g. T o t d e zak e n d i e d e D er de \Xlereldlanden in dit verband dwars zit ten, hoort de neiging van donoren o m ontw ikkelingssam enwerkin g nÎet meel' all ee n met be pa alde eco no mi sc he groe imodell en te verbin de n maar ook met bepa alde ma alsc happijm ode lle n.

Z o pl e ite n I M F en OESO al en ige tij d voor een inkrim pin g van de bewa peningsuitgave n als onde rd ee l va n ~ b e­ ho orlijk bes tuur ' ('good gove rnan ce') inzak e omwikkeling . And ere criteria in dit verband zijn strijd tegen corrupti e en naleving van mense nrechten. M ee r in het algemeen heet het dat in de internati onale samenwerking ruimte moet komen om naast mensenrechten en democrati sc he begin se len ook 'zachte', op universe le beginselen gestoelde waarden een rol te laten spelen . Uiteindelijk zoud en deze zachte wa ard en ge bun deld moeten word en in een ~ge dragsco­ de voor goed publiek beleid '. Nal eving hi ervan zou zowe l door nega ti eve als positieve prikkels gestimul eerd kunn en w o rd e n . Voo r d e D erd e W e r e ld te lt echter dat deze waarden met Westerse uitgangspunten en machtspos ities verbonden zijn . Zij spreken over patern alisme en neo-kolonialistische inmenging in de eige n maatschappij- keuzen . Het lijkt er op dat de slotverklaring va n Wenen de schade hee ft kunn en beperk en.

Maar deze neemt niet weg dat de opvattingen over mensenrec hten tu ssen hel W es ten en gro te de l en van d e De rd e

Jaso1l Magazi"e no. 2, May 1995

7

Wereld inmiddels verschillend georiĂŤnteerd zijn en dat van versterking van het V N- m ec hani sme voo ralsnog nie t gesprok en kan worden .

Va n GA1T naar WTO

Ing rijp ender w ellicht is het nieuwe internati onale handelsregime dat zich aan het vorm en is. De totstandkomin g van W ereldbank en IMF moe t gezi en worden tege n de achtergro nd dat d e VS in 1945 de ro l van w ereldleider van Gro ot BrittanniĂŤ overnam . De VS kon niet alleen in politiek -militair o p zicht de toon zette n , maar was ook va n zins alle vo rm en van pro tec ti o ni sm e in de w ereld fo rs teru g te drin ge n . D e VS k w am in 1945 met een pl an om in een multilateraal ve rdra g rege ls voor inte rnati onaal hand elsve rk ee r vas t te legge n en om beperkin gen o p handel weg te nemen .

In een vergelijkbare pos itie als het IM F zou een Intern ati onale Handels O rgani sa ti e toez icht o p dit sys tee m moe ten ho uden . Internati o na al l ag dit m oe ilij ker . D e Britte n hi e lden va st aan ee n voork eurstel se l met hun (voo rmalige) koloniĂŤn, de Europese landen moesten hun handelsbalanse n eerst wee r in het gareel krij gen en de Derde Wereldland e n h add en hulp voo r econ o mi sc h e o ntwikkeling no dig. Moei za me o nderhandelingen over dit p lan duurden tot 1947 , toen ee n en and er in een weinig

8

j ason M ag azine no. 2, May 1995

b ev r edi ge nd H a nd vest va n H ava n a werd vas tgelegd . Dil ZO LI echter niet in werki ng lreden o mdat de binnenlandse o p pos itie daa rl ege n in de VS te groo t was. Dee ls vo nd deze d at dit handvest m et b et re kkin g tot v ri j hand el niet ver genoeg ging, deels vond het zak enleven d at de ove rh eid een te gro te ro l bi j het regelen va n d e handel kreeg. Uiteindeli j k b es l oo t de r ege rin g in 19 50 h e t handv es t ni e t ee ns aan het Co ngres voor te leggen omdat hel zeker verwo rpen zo u wo rd en. Hierd oor kreeg de in 1947 al s tijd elijk e maatrege l ge tro ffe n Al gemene Overeenk omst in za ke Tari even en H andel G ATT (Ge ne ral Ag reement on Tariffs and Trade) een nieuwe betekenis als uitdru kk ing va n de internati o nale co nsensus ove r han de l. N u, bijna een halve ee uw later, kunnen we vas tste ll en d at de G ATT we d ero m een nieuwe betekenis aan het krijgen is. V ia o nderh andelingsro ndes zijn d e nodige belemmeringen voor intern ationale hand e l wegge no me n , ee rst voo ral in d e vorm va n douanetari even, vanaf de zoge noe md e T o k yo- ro nd e 0 973-1 979) oo k van all erl ei no n-ta rifaire belemmerin ge n zoa ls subs idi es , vergunning en , p roduktn o rm en e.d. De laa tste Uru g uay-ro nde ging opnieuw verder met een p rogra mma o m met GATT-verplichtingen strijdi ge hande lsmaa tregelen voor goede ren teru g te dringe n en met het ops te lle n va n ee n sa me nh ange nd geh ee l va n prin c ipes e n rege l s voo r d e

hande l in d ienste n . H oewe l de ro nd e

vee l langer duurde da n voorge no men, we rd tenslott e ee n voo r de mees te landen aa nvaa rclb,lar co mp ro m is be re ikt en we rd bove ndi en bes lote n de GA TT o m te zellen in ee n toezichtho udende W o rl d Trad e O rga nisa ti o n . Naast deze d oor de VS gestimul eerde gl oba l e o ntw ikk elingen zijn er ook regi o naa l b el ang rijk e o ntw ikkelin ge n . T e de nk en va ir aa n d e vrijh and e lsove ree nk o mst N AFTA d i e de VS, Can ada e n Mex i co hebben geslo ten , de uitbreiding van de Euro p ese Unie , de gesp re kk en tu ssen Amerik aanse en Azia tische landen over economische li beralisering in de APE C, de rece nt e Am e rik aa nse voorste ll en voor een vrijhandelszone tu ssen Noord Am eri ka e n Euro pa alsmed e p lann en voo r eco no m ische aa neens luit ing in Midde n en Zui d A meri ka en m oge lijk ook in Zuidelijk en Noord Afrika.

Milieu

Kennelijk is hier een ni euwe handelsorde in de maak waa rbij o p mo ndi aal nive au alge mene be le id wordt ge maakt en uitgevoe rd o nder toez icht va n ee n internationale handelsorga nisa ti e, terwijl gelij ktijd ig ma rktvergroting o p regionaal ni vea u plaa ts vindt. Dit all es hee ft niet alleen consequenties voor de internationale fora in za ke handel maa r raakt ook debatt en ove r ermee verbonden aspec-

ten zoals milieu en socia le maa tregelen die lOt nu vooral o nderwerp waren va n het milieuprogramma UNE P o f de [AO .

To t de nieuwe pro blemen w aa rmee de GATT d e la atste jaren geco nfro ntee rd w erd , hoorde de strijdigheid tussen het streven naar milieubescherm ende maalrege l en en v rijhand e l. Zo k ee rde de G ATT zi ch tegen handelsm aatregel en di e bed oe ld zijn o m het milie ubele id van andere landen te beïn v loed en . De VS mocht bijv. geen invoerverboden op mei drijfnetten gevangen to nijn instel len . Deze w aren bedoeld o m de dolfijnen te beschermen . Mex ico dat hiertegen in beroep ging, kreeg gelijk van de GATT dat de verbo den als ee n belemm e ring vo or v ri j hand e l aa nm e rkt e.

Oud-G ATT-secretari s-ge neraal Dunkei hierover: ' \Vashington zou cr heter voor kunn en zorgen dat deze vissers betere nett en krij ge n. Dat i s toch een mooi e vorm van o ntwikk elingshulp, w aarmee je ook nog veel dolfijnen het leven redt.

Met gelijke nett en kunn en di e vissers dan eerlijk concurreren met de Am eri k aa nse v isse rsvl oo t. ' T erw ijl milieubew eging e n ve r schillen de ove rh eden handelsmaatregelen intussen als nuttig voor het mili eu bescho uwen o md ~1t zij tot een betere produktiewij ze aa nzetten, lijkt het of de regels van vrij handel voor de GAlT een o nvoorwaa rd elijke rancl voorw aarde zijn. Maa tregelen o f verdrage n di e o p ba sis van pro dukti ewijz e discrimin eren zijn bij de GArr immers niet toegestaan . Hierd oor sta an protecti on isme en vrijhandel tegenover elkaar.

Daarbij verd edigen milieubew eging en regeringen handelsmaa tregelen als een effec ti ef middel o m d e uil voe rin g van intern ati o nale verdra ge n af te dwingen ( bijv . vo o r te rugdringing v an het gebruik van CFK's, zoals in 1987 afgesproken in het Protocol van Mo ntréa l) , maar inlerprel eert de GATT dergelijke maatregel en als een nieu we vorm va n protec ti o nisme. In pla ats va n ee n zijdige maalrege len pl eit de GA TT voor internati o nale milieu-afsprak en, zonder dit o verigens verd er uit te werken . In de oge n van d e mili e ube w eg ing is d e GArf te o ptimistisch met zijn verwach ting dat een vrijere handel economische groei mogelijk zal maken wa ardoor milieu-investerin gen makkelijker w o rd en.

HeL lijkt de milieubew eging beter w anneer de GATT het beginsel va n ' de vervuil e r b e ta alt' o vern ee mt e n e r v o o r zorgt dat de milieukosten in de hanclelsprijs worden opgenomen . Een regeling o m vervuil ing va n de kosten in gelijke mate door te berek enen zou als voordeel hebben dat landen cl ie zich er niet

aa n ho uden , va n gunsti ge GATI-voor- sta d ium van ingrijpend e ve randering. waa rden kunnen worden uitgesloten.

Stat en kunnen zich er niet zo maa r aan o nttrekk en . \Vat er geb eurt is interessant en belangrijk o m te volgen. Vooral Sociale clausules wann eer men bedenkt dat de ce ntra le th ese die aan al dit w erk van de VN ten De geda chte dat de GA rf zich o p een grondslag ligl - namelijk dat de kan s o p hellend v lak begee ft als handelsbeper- oorl og ge ringer is bi j grOl c re econo mikin gen word en toeges taan in gevallen sc he en soci al e stabilit e it - nog steed s d al het ene land het milieubel eid van geldig is. het andere anv ijst, geldt ook voor socia • Ie verh o udingen. Zo slelde de GATT in 1992 al direc t de vraag : ' Waarom zou Bob Reinalda werkt bIJ de vakgroep Poliee n land rn ef een minimum-l oo nwet ticolog ie van de Kath olieke Universiteit d an niet d e impo rt verbi ed en uit ee n Nij m ege n e n rOlldt een o nde rzoek af ander land met lage lo nen " . Ko rt daa r- naar internationale organisaties en aro p w aarschuwde Dunkei voor het ko p- beidsuerbOildil1gel1 . pelen van sociale voorwa ard en aan impon en : ' Bijvoorbeeld : de invoer van "'pijt en verbi ed en omdat ze w o rd en gekn oopt d oor kind eren van twaalf jaar.

N u kun je ure n di scuss iëre n ove r d e vraag o f het beter voor die kind eren is o m in een Braziliaans familiebedrijfj e te we rk en d an o m ro nd te hange n in d e sl o ppe nwijke n van Ri o d e J ~lI1 e iro. Ik wil me daar niet in mengen . Maar voor een fabrikant van machinaal geknoopte tapijten is het heel interessant o m zich druk te maken over de schandalige kind erarbei d, w ant hij hee ft de achterliggende bedoeling o m Bra ziliaanse tapij ten va n de markt te ho uden . Kind erarbeid moeten w e bestrijd en via de International Labo ur Organisation , doo r middel va n conventies en ve rdragen . Maar ho u hel alsjeblieft buiten hel handelsoverl eg, w ant anders glijd je o nvermij d elijk af n aar nieu w pro tec ti o nisme'.

Ook hi er lijk en soci al e ve rd rage n en vrijhandel tegenover elkaar te Slaan . Dit hee ft er toe geleid dat nu gepleit wordt voor het o pnemen van social e clausules in d e Wo rld Trade Organi sa tion ( rechten o p vak organisatie en collectieve o nderh andelingen, verboden va n kind eren dwanga rbeid en afschaffing va n discrirnin ati e in alle vormen). Tegelijk bemoe ilijkt deze tegenstelling het functioneren van het beleidsmechani sme van d e IAO . Dit hee ft met nieuwe machtsverh o udingen en de ni euwe va riabel e vrijh andel rekening te ho uden. Onder de huidige o mstandigheden va n libera Iisering en fl exibilisering ho udt dit ee n beperking van het sociale beleid in.

Deze o ntwikke lingen met betrekkin g tot cl e VN als internati o naal beleidsmechanisme op economisch en sociaal terrein over ziende zou ik w illen zeggen : het is er en hel werkt - als afzonderlijke beleidsmechanismen èn als samenhang end ge hee l - e n het ve rk ee rt in ee n Jasol1 M aguzil1e no. 2, May 1995

9

Het maatschappelijk draagvlak voor de VN Ph. P. Everts we lke op haa r beurt wee r een verande- se rege rin g/ overh eid door sommige n f ing in het meningsklima at in de Ve r- ge respec teerd omdat men zich Neder-

Zoals iedere overheidsof regerings-organisatie kan ook de verenigde Naties nietfunctioneren z onder een minimum aan publieke steun, vertrouwen, loyaliteit, of hoe men het ook wil aanduiden. Over de omvang en diepgang van die steun en over d e ontwikkeling ervan door de tijd heen en in verschiUende landen is heel weinig bekend.

W

a t we k unnen waa rn em en is of regeringen bereid zijn acti viteiten va n de VN te o nder-

e nigde State n re fl ecteert . He t gevoele n overheerst dat de VN de Ve re nigde State n in hun ha nde lingsv rijhe id hindert , da t de VS voor de koste n va n di t be leid

la nde r voelt e n wa rme gevoele ns krijgt b ij he t ho re n va n he t Wilhe lmus. Voor a ndere n (militaire n bijvoorbeeld) is hun eed va n trou w a a n het staa tshoofd a ls

moeten opdraa ien en vervolge ns in de

in stituut of als pe rsoo n de bas i s va n

wereld stank voor dank oogste n.

Dat kan fataal uitpakke n , omdat - het is e ige nlijk te tri viaa l o m he t wee r o p te me rk e n - d e VN ni e t meer k a n doe n da n d e lid-state n toelate n e n mogelijk

hun loyalite it. Me n ka n echter ook loyaa l zijn o p g ro nd va n de ove rweg ing da t het 'nu eenmaa l zo hoort' o f dat het

maken . D e Secretaris-Gene raa l en zijn secretari aa t hebben enige speelruimte voor eige n be leid , m aar di e ruimte is minimaal.

H et is w aar dat rege ringen op het terre in va n de buitenlandse politiek in beginsel een grotere vrijheid van handelen

he id en zijn zij bereid voor deze dingen te doen (zoals belasting betale n o f mili-

'anders een zoo tje zou worden'. Te ns!one zijn mensen loya al aan hun over-

ta ire di enst verri chten) o p grond va n ee n soo rt q uas i-co ntrac t ( "Voo r wat

hoort wat"). Loya liteit wordt gegeven in ruil voo r p rotec tie , we rk gelegenhe id , o nderw ijs , en zovoo rt. We dui de n dit

he bben dan o p bi n ne nl ands p o liti e k aan als respecti evelijk symbolische, norterrein . D e m ees te mense n liggen im - matieve en fun cti onele loyaliteit en intemers nie t wa kker van wa t zich buiten gratie.

hun gez ic htsve ld en me t n ame buite n de la ndsgre n ze n afspeelt. Me n s pree kt Hoe zou dat bij de Vere nigde Naties lighier in de literatuur wel over een 'per- gen' m iss ive conse nsus'. D e vrijh eid va n handelen va n regerin gen wo rdt in eerste instantie bepaald door wa t ka n worden aa ngeduid als de gestru ct ureerde

O m met het laatste te beginnen, het verwe rven van loyaliteit en steun op grond va n bewezen diensten ligt voor de VN het moeilij ks te. D e o rga nisatie wordt wa t dat betre ft geconfro nteerd met een

e n geo rga niseerde publie ke o pinie (de opvattingen van be langengroepen , par- fu ndame nteel dilemma. Men is pas betijen e n pa rle me nt)., Toch is die speel- reid een orga nisatie steun te geven als ruim te niet o nbeperkt , me t nam e niet wa nneer aa n het beleid kosten verbonden zijn en zeker wa nneer daarbij militaire ri sico 's wo rd en gelo pen. D e publieke opinie op massa-niveau mag dan niet bij machte zijn al s actieve actor ver-

deze ook zichtbaar iets nunigs presteert , maar daartoe hee ft zij die steun ju ist no-

den.

fl ictsitu aties (recente voo rbeelde n : EI Salvado r, Na mibië , Cambodja), hetzij in de vo rm va n o ntw ikke lings hu lp . Voo r Nede rland s peelt dit mo tie f waa rschijnlijk echte r geen rol o mdat ons land weinig o f geen di rec te voordele n va n he t VN-lidmaatschap heeft.

dig. Zij moet zich wat dat betreft als een

baron von M ünchausen bij de eigen haren uit het moeras trekken. H et functiosteune n , h e tzij pass ie f he tzi j actie f, e n nele moti ef zou ove ri gens we l een ro l met name of zij bere id zijn hun algeme- an d e ringe n in be le id af te dw inge n , ku nnen spe len in landen waa r de in ne finan cië le verplic htinge n na te ko- zo nder p ubliek e ste un o p d it ni vea u spanningen va n de VN we l tot aa nwijsmen of aan bij zondere acti vitei ten bij te stuit ook het VN- be le id va n regerin ge n ba re res ultate n hebbe n gele id, hetzij in dragen. In die be re idhe id, of het ge brek sne l op de gre nze n va n de mogelijkhe- de vorm va n de beëindiging va n con-

daa raa n, weerspiegelt zich , zij het indirect, ook de mate va n publie ke be la ngstelling en ste un .

Zo is o p d it m o me n t o p va ll e n d - e n zorgwekke nd - hoe zich in he t Ame ri kaanse Congres een stemming ma nifes-

D e loya liteit aa n een po litiek instituut , die de basis vormt voor de erva ren legi-

timite it va n de besluiten e n handelinge n van dat instituut, kan op verschi llende ma nieren ontsta an en in stand b lij ve n.

teert die va n de VN niets moet hebbe n , Zo worden besluiten va n de Nede rla nd-

10

J ason Mag azine no. 2, May 1995

I

Ook de symbo lische binding aan de VN is waa rschijnlijk een zw akk e bro n va n

loya lite it. Ze ke r, zij is d e uitdrukking va n een, zij het embryonale, wereldge-

mee nschap e n wordt al s zod a nig o o k we l emoti oneel ervaren, maar Secreta ris-Generaal BOlltros Ghali is geen symbool -figuur als een vorst of een presi -

d e nt. De blauwe he lm van d e VN-sold aat ko mt no g he t dichtst in de buurt van de evocati e die uitgaat van nationa-

le symbo le n.

De VN moet he t wa arschijnlijk in d e m ee ste gevall en hebbe n van wat we aanduidden als normatieve loyaliteit en integratie. Haar universele karakter, het

fe it dat zij uitdrukking is van de wereldge meenscha p als ge heel is zowe l haar grootste krac ht als haar grootste zwakte.

Zwakte omdat de verschill en in waar-

d e n e n b e lange n die in d e w e re ld bestaan voortdurend aan het licht treden, waar m en pro bee rt tot ove ree nstemming , afspraken en gezamenlijke actie te ko men en dan hun belemmerende,

so ms ve rlamme nde werking he bbe n .

Sterkte omdat de universa liteit een onvervangbare bron van legitimiteit is, die

bijvoo rbee ld de CVSE/ OVSE moet ontbere n, oo k al zou men in dat kl einere

gezelschap theore tisch eerde r eensgezindh eid en da adkracht ve rw achten .2 D ar die legitimiteit een bron van loyali-

teit is blijkt ook uit gegevens die ik hierna zal presenteren .

D e Ve renigd e N ati e s wo rdt daarnaast

o ndanks alles wat daarop af wordt gedonge n (en af te dinge n valt), overigens terecht, gezien al s de beste benadering van he t inte rn ati ona al belang van de

wereld-als-geheel en ontleent ook loya- th e m a VN, e n dan nog in d e ruimste I worde n gegeven door de VN e n ande re zin., organisa ties binnen de VN-famili e. Ook Uit dat - dus schaarse - onderzoek komt is er opvall end veel steun voor het vorwel na ar vo re n dat e r in Nede rl and men va n "een VN- leger" en voor de gesteeds, althans in beginsel, grote steun dachte dat Nederland daara an zou moeminste te nde le in e lkaars ve rle ngde liggen. Dat die overweging een be langrij- aan en sympathie voor de rol en acti vi- ten bij dra gen . Ik noe m wat voo rbeelliteit en steun aa n de rati onele en no rmati eve erk enning dat nationale en intern ati o nale belangen in elk geva l ten

ke rol speelt kan eve neens worde n ge- te ite n van de VN is geweest. Ik zeg 'in den. concludeerd op grond van gegeven s uit beginse l' o md at w e er re k ening m ee In 1967 ondersc hree f driekwa n va n de he t publie ke o pinieonde rzoe k. Ik ko m moe ten ho ud en dat derge lijk e steun ondervraagden de stelling "W e moe ten

daar o p tenlg.

Dat alles neemt nie t weg dat de VN gemeenlijk maar een heel kle ine rol speelt in d e p o liti e ke b e lev in gswe re ld . Dat ko mt ook heel duide lijk naa r vo re n uit he t beschikbare publie ke o pinieonde r-

meestal gema kk e lij k wo rdt uitges p ro- d e Ve re nigd e Na ties ve rbe te re n zod at ken zolang het niet direct veel kost of

ze doeltreffender wo rdt dan ze nu i s " . ~

zolang e r geen duidelijke botsing wordt In een o nderzoek in 1970 was tweed e rgez ien tu ss en de belange n va n her ei- de va n de ondervraagden er vóó r "dat

ge n land , c.q. Nede rland e n de VN o Dit laa tste w as bijvoo rbeeld w e l he t geval zoek , zij het niet zo zeer uit de uitkom- ten tijde van het conflict om Nie uw Guiste n van dat o nde rzoek zelf als we l pri - n ea. De ged ac hte dat d e VN ee n b e-

d e VN ee n ste rk e re o rga ni sa ti e moet wo rde n " e n 59% ste und e he t id ee d a t d e VN "ee n vre d es lege r va n 100.000 ma n zo u moete n same nste ll e n".6 Ee n

langrijke rol zou kunnen spelen bijvoorbeeld bij ee n tijdelijk be stuur over dit

jaa r later m ee nde 35% d al Nederl and "altijd ' zo u m oe te n vo ld oe n aan ee n

mair uit het feit dat aan dit onderwerp maar minimale aandacht wordt besteed.

Van de vele honderde n vragen die in de ge bi ed was in Ned erla nd be paa ld nie t ve rzoek va n de Ve re ni gd e Na ties om loop der jaren in Nederland in opini e- populair.. militaire hulp voor vredestaken, terwijl onderzoe k zijn gewijd aan onderw er- Niettemin is er bijvoorbeeld door de ja- 47% antwoord de met" soms we l, soms pen van buitenlandse en intern ati onale re n hee n veel ste u n voo r d e gedac hte ni e t".- In 1973 w a re n di e pe rce ntages

politi e k, be tro f maar ee n ha ndvo l he t dat o ntwikk e lings hulp het beste kan res p ectieve lijk 39 e n 44% .• 58% vo nd jaSOll Magazille no . 2, Ma y 1995

11

met voeten treden va n de mensenrechten.

I nteressant voor het bovenge noe md e thema van de legitimiteit van de VN waren de uitkomsten van een laatste vraag

in dit o nderzoek, namelijk o f Nederland ook zou moeten meedoen aa n politiemachten waartoe zou worden besloten in ander verband omdat in de VN daarover geen overeenstemming te bereiken was. In zo 'n geval werd de in ze t va n

he t Nede rla ndse leger door 8Q<>!O (tegenover 20%) afgewezen." In dezelfde richting wijzen de antwoo rd e n op ee n

vraag die in oktober 1990 werd geste ld in verband met het vooruitzicht van mo-

gelijke militaire actie tegen Irak. Terwijl toe n 79% vo nd dat Nede rla nd aan zo'n actie zou moe ten meedoen indien het verzoek daartoe va n de VN kwam,

vo nd slec hts 32% dit oo k a ls he t ve rzoek va n de Veren igde Staten zo u komen . 6 1% was da ar tegen , tegenover

16% in he t eerste geva l. Dit gevoe le n werd bevestigd in een ander onderzoek waa ruit bleek dat 57% het sturen va n grondtroepen steund e indien dit onder

de vlag van de Verenigde Na ti es zo u gebeuren. Zou dit ni e t het geval zijn dan was slechts 19% hi e r voo r, terwijl 64% hier uitdrukke lijk tege n was. " De eerder genoemde uitkomst d at slechts ee n kl e in e minderhe id e r voor was d at Nede rland voo rop zo u lo pen

het een taak va n de Nederlandse krijgs- betreft een afwachtende houding aan te

bij het deelnemen aan vredesoperati es va n de VN vormt overigens een mooie ill ustratie van de zuigkrac ht va n het 'free ri de r di lemma ', waar we in de internationale politiek steeds op stuiten, zo niet stuk lopen. Bij de productie van collectieve goederen, zoa ls internationa-

nemen. Hier word t de werking va n hel le stab ilite it , heeft ie de reen belang bij desmacht va n de Verenigde Na ties"., 'free rider dilemma ' zichtbaar, waa r ik da t goed en kan ni ema nd ook va n de Dat de bereidheid om troepen te leve- hieronder nog op terug kom. consum ptie ervan worden uitgesloten. ren voor VN-vredesmachten niet louter Bij het uitzenden va n troepen zou het, Men wil dat goed g raag, maar nog lie theoretisch was bleek in 1979 uit de in- zo vonden de meesten, toch uitsluitend ve r h eeft ieder a fzo nde rlijk dat goed stemming va n ee n ruime meerderheid of bij voorkeur om vrijwilligers moeten zonder ervoor te betalen en terwij l an(56%) met deelname va n Nederlandse gaa n. Onder die voorwaa rd en zouden deren de kasta njes uit het vuur halen. militaire n aan UN IFIL , de VN-vrede- ook die nstpli chtige n in zo 'n troe pe n - De neiging is dus sterk er niet van uit te smacht in Libanon .JO Ook na de nie t al macht moeten (kunne n) worden o pge- gaa n dat 'goed voo rb ee ld doet goed goede ervaringen in dat land , vond , in nomen, vo nd ee n m ee rd e rh e id. In vo lge n ', maar onder het mott o 'al te 1982, toch 60% dat de Nederlandse mili- m ee rd er he id vo nd me n ook dat een goed is buurmans gek ' pas dan een bijtairen daar zouden moeten blijven. ]] VN-Ieger dat als buffe r optreedt tussen drage te leveren als men er min of meer He t thema werd in 1982 (in een ander twee partijen deze eventueel met harde zeker van kan zijn dat anderen ook hun macht troepen te leve ren "voor de vre-

onderzoek) eveneens uitvoerig aan de

hand va n elkaa r zou moeten scheiden deel voor hun re kening nemen . Ma ar als iedereen op de ander wacht gebeurt er niets.

orde gesteld. Nie t minder dan 68% va n als de partijen elka ar toch weer in de de responde nte n vond het systeem va n hare n vliegen. Sterk ve rdeeld (49% voor V N-vredes ma chte n "in principe ee n en 47% tege n) was men echter over de goede zaak". 28% vond het nut "rwijfel- vraag van de toelaatbaarheid van wat ac h tig " e n slechts een en ke ling was e r sindsd ien algemeen wordt aangeduid ec ht op tegen . Me n vo nd ove ri ge n s als humanitaire interventie , wa t in de slec hts in minde rhe id dat Nede rl a nd betro kk en vraag werd omschreven als voorop zou moeten staan in het aanbie- he l omverwe rpe n va n een misdad ig reden van troe pen. 74% verk oos wat dat gime d a t zic h sc hul d ig ma a kt aan he t

12

JasonMagazine no. 2, May 1995

Hie rboven betoogde ik dat regeringe n wel e nige vrijheid va n hande le n hebben , maa r toc h in hun mogeli jkheden beperkt worden door het al dan niet besta an van een nationaal draagvlak voor

hun beleid. Voor he t in sta nd ho ude n van zo 'n draagvlak voor het leveren va n

een bijdrage aan de verwezenlijking va n dat de inze t va n de k rijgs mac ht voor aa ntal slachtoffers. In een eerdere ana-

het inte rnationaal be lang (of het nu gaat VN-Ia ke n in het alge meen in de same no m het milie ube ho ud , de slechting va n leving breed wordt gesteund ( met ruim de kl oof tussen arm e n rijk o f de hand- 7oo/, voorsta nde rs). Dat werd nauwe lijks havin g van de intern ati onal e rechtsor- minde r als hel concre te geval van joeg-

lyse co nclu dee rde ik ec hte r da t he t voorbarig zou zijn nu al te besluiten dat voor ri skanr militair optreden (oo k al

vindt he t in VN- kacl e r plaat s) gee n

de) zijn intern ati onale afspraken over oslav ië aan de ord e werd gesteld , maar draagv lak iS.19 Ove ri ge ns wa ren in gewat een redelijk aa ndeel va n iede r in de d aa lde wel vrij aan zie nlijk b ij he t noe- noemd onderzoek maar relati ef we inileveren inspanning is, onmisbaar. In het men va n het voorbeeld va n C~lm bo dj a ge n va n mening dat geb rek aa n macht ve rl ede n nam d at o nd e r and ere d e (45% voorstanders). He l he md lijkt ook en gezag va n de VN de voornaa mste revorm aa n va n discuss ies ove r 'burden bij dit soort proble me n lOc h nade r da n den was van het falen van de internatios ha rin g ' in d e NAVO le rw ijl d e 0,7% de ro k." Met betre kkin g lot j oegoslavië nale ge mee nsc hap met betrekkin g tot norm voo r ontwikkelings hulp nu zijn we rd en de ri sico's als zodani g onder- het onderhavige conflicl..IO nut bew ijst al s dam tege n ee n e ro sie ke nd, maa r d e ze we rd en doo r ee n De steun voor militair optreden van de va n d e in s pannin ge n o p dil ge bi e d . meerd e rhe id van 57% aa nvaa rdbaa r ge- VN en Nederl andse parti ci patie daarin , Voor wal be tre ft een rede lijk aa ndeel in vonden. Dat was echter wel aa nzienlijk d ie in 1993 e n 1994 nog volo p aa nwehet leveren van inspanningen ter bestrij- minder dan enige maa nden eerder we rd zig was , bl eek aa n het ein de va n] 994 din g va n nie uwe gevare n in de vo rm gevonden. echter sterk aa n erosie b loo t te staa n. van humanitaire acties en andere opera- Men moe t overigens wa t d it th ema be- Het aantal voorstand ers va n Nederl andties onder auspiciën van de VN besta an treft voorz ichtig zijn over één nacht ijs se dee ln ame aa n het m ili( ~lir op trede n echle r nog gee n po lilie ke of fin ancië le te gaa n . Ande r o nde rzoe k sugge reerde va n UN PR O FO R w as in ee n ja ar met afspraken , die door alle betro kk e ne n als een veel gerin gere mate va n steun voor 14% a fge no me n . Vo nd e incl1 993 57% dwinge nd worden erva re n. Dal bedre igt militaire inzet, bij voorbeeld bij het in- de ri sico 's nog aan vaardbaar, dit was he t draa gvlak in lande n a ls Ned e rland ze tten van Nederlandse troepen bij ge- e ind 1994 gedaa ld lOt 47%. in aan zienlijke mate. vechtstaken bij hel afdwingen va n een Bij d e vraag wa t nu Ie doen blee k d a t Hoe staa t het o p dit mo ment met het vredesa kk oord in Bosnië-Hercegovina, p ub lie ke op inie ee n breekpunl nade rpo litie ke draagvlak voo r, ook riska nte, dan uil andere en bovengenoemde on- de. Ongeveer evenveel mensen pleitten rnilitaire o peraties in VN- kader? Eerder derzoeken naar voren kwam.uI Dit laa t- voor verd ere bemoeiing va n de buiteno nde rzoe k li e t een aantal din ge n zie n . s te o nd e rzoe k s te ld e oo k , z ij he t op- wereld in de vorm van 'groo tschalig inGeste ld voor een hypothetische situatie nieuw in hypotheti sche vorm , de vra ag gri jpe n ' (25%) als in d ie va n 'doorgaa n van ge bruik o f d re ige n me t gewe ld aa n de ord e naar de aa nvaardbaa rheid met de combinarie va n diplomatieke en wordt er gee n verschil ge maa kt in ge- van de in ze t van militairen indien daar- milil a ire druk '(30%) . 3 1% wa s ec hl e r we ids b e re id he id tu sse n o ptrede n te r bij slac hlOffers zo ude n va ll e n . De uit- va n me nin g dat d e VN zich zoud e n verdediging van de nati onale onafh an- komste n sugge re re n dat die bere idhe id moete n te ru gtre kke n e n de pa rtije n he t ke lijkh e id e n va n de int e rn ati onal e sche rp zou dale n propo rtio neel aan het conni ct ze lf maa r moes ten uitvechten.

rec htso rd e. We l d oet he t voo ruit z ic ht va n slachtoffers die bereidheid aan zien-

Tabel 1_ Beoordeling van de prestaties van de VNo

lijk dale n ... Dat lijkt duide lijk , maa r hoe staa t het in meer concrete situati es, bij-

voo rbeeld me i be tre kking tot de oorlog in voormalig j oegoslavië' Eind 1991 was d e Ned e rl a ndse publie ke o pini e n og s te rk ve rd ee ld ove r he t ze nd e n van troepe n door de VN o m de pa rtij e n uit e lkaar Ie h o ude n ." In a ugu s tu s 1992 (e n , tu ssen haakjes, in a pril 1993) was dat noga l a nde rs ge wo rd e n . Toen w as 63% (7 1%) vóó r m ilil a ir ing ri jp e n e n 26% (2ooA» tegen. Inle ressa nl voor de legitimiteitsvraa g was - opnieuw - de uit-

ko mst d at te rwijl 64% (6 2%) vo nd dat de rgelijk ingrijpe n o nde r gezag van de VN zou moete n ge beure n terwijl slechts 17% (26%) e n 9% (6%) d e NAVO res peclie vel ijk de WE U die ro l zou w ille n late n ve rvull e n .Wa t de ro l va n Nede rla nd be tre ft vo nd 87% (88%) d a t o ns land aa n zo 'n milit air in g rijp e n zo u moe ten meedoen, terw ijl driekwart het

"Vindt U in het algemeen dat de Verenigde Naties goed of slecht werk verricht bij de pogingen de problemen waannee zij te maken heeft op te lossen ?"

Belgié Denemarken Duitsland Frankrijk Griekenland Ierland ltalié Nederland Portugal Spanje Verenigd Koninkrijk Allen

1985 goed

slecht

wn/ga

34

17

49

25 31

31

36

44 33

1989 goed

slecht

wn/ga

52 73 47

14

46

13

45 43 50 44 53 50

20 10 9 14 3 8 24

34 17 44 41 35 32 48 36 53 39 26

51

13

36

58

66 17

23 14

12 69

26

47

27

10

8

Bron: 1985: GalJup JntematiO/zal, 1989: Eurobarometer.

aan vaardbaar vo nd d at d aa rbij Nede rlandse militairen zouden sneuvelen.

Ande re o nde rzoeke n in 1993 gave n een wa t minder grote mate va n instemming te zien, maar nog altijd een ruime meer-

de rh e id ." In 1993 blee k ook nog ee ns

Jaso .. Magazilze no. 2, Ma y 1995

13

Over ' blijven' of 'weggaan ' waren de I Dr. Philip Everts is verbonden aan bet meningen dan ook vrijwe l ge lijk elijk instituul voor Internationale Studiën verdeeld (ruim 40% voor iedere optie). aan. de Rijks Universiteit Leiden.

Overigens had de teleu rs telling aangaande UN PROFOR eind 1994 nog weinig e ffect ge had op de bereidheid deel I Zie daarover Ph.P.Everts , Public Opite nemen aan militair optreden van de nion, the Churches and Foreign Policy.

VN in het a lgemeen (een daling van Studies of Domestic Factors in Dutch Fo72% '(zeer) mee eens' tot 69%)." reign Policy. Dissertatie Leiden. Leiden: We kunnen concluderen dat die bereid- lnslÎtuut voor Interna tion ale Studiën, heid weliswaar nog nooit echt op de 1983, pp.82-86. proef is geste ld, maar dat het er toch op 2 Zie voor dit argument ook P.R.Baehr, lijkt dat de VN wat dit betreft in Neder- De Veil igheidsrol van de Verenigde Naland nog op grote steun kan rekenen. ties , in: A. van Staden (red.), Tussen OrIk meldde al dat het gebruikelij ke opi- de en Chaos. De organisatie van de veinieonderzoek in Nede rland maa r heel ligheid in het nieuwe Europa, l eiden: weinig aandacht aan de VN schenkt. In- DSWO Pers, 2e druk, 1994, pp.179-203, ternationaal vergeli jk end onderzoek in het bijzonder pp.184-185. naar opvattingen over de Verenigde Na-

3

11

steun voor deelname aan wat als Desert Storm bekend we rd , een operatie waa r

de VN slech ts een mandaat gegeven had, ma ar die onder Amerikaans comrnando stond. In de literatuur staat dit

bekend als het 'rally 'round the tlag'- effect.

14 Onderzoek van het Studiecent rum Vredesv raagstukken, Univers iteit Nijmegen, 1990. Z ie voor de resul taten ook Everts , Wal denken de mensen in hel

land?, pp.37-38. " Maatschappij en Krijgsmach! 14 (992), 1, p.18.

Overzichten van ouder opinieonder- " jaarboek Vrede en Veiligheid 1993,

ties is zo mogelijk nog schaarser. De ge- zoek zijn respect ievelijk F.M. Roschar, ringe aandacht daarvoor steekt schril af (red.) , Buitenlandse politiek in de Nebij de vele vragen die in de loop der ja- derlandse publieke opinie, 1960-1975, ren en met een zekere regelmaat ge- Den Haag: Nederlands Instituu t voor steld zijn over de NAVO en dit springt Vredesvraagstukke n (975) en Ch.H.j . nog meer in het oog wanneer men een Vaneker en Ph.P.Everts (red), Buitenvergelijking maakt met het systemati- landse politiek in de Nederlandse opinie, sche halfjaarlijkse onderzoek dat sinds 1975-1984. Den Haag: Clin ge nda e l, 1973 door en binnen de Europese Ge- 1985. Zie verder Ph.P.Everts, Wat denmeenschap wordt gedaan. Het bureau ken 'de mensen in het land ' ? Ontwikkevan de VN heeft slechts incidente el on- lingen in de publieke opinie over problederzoek laten doen en beschikt ook men van buitenlandse en defensiepoliniet over verdere gegevens. 22 tiek, 1983-1992, Cahier 55 StudiecenTer informatie en als ac htergrond bij de trum voor Vredesvraagstukken, Ni jmegegevens over Nederland geef ik in ta- gen, 1992. bel 1 de uitkomsten van twee interna- 4 Roschar (red.) 1975, pp 61-62. tionaal vergelijk ende onderzoeken (in , Onderzoek "Het jaar 2000" voor de de EG) uit respectieveli jk 1985 en 1989, Geïllustreerde Pers, mei 1967. een periode, waarin de VN overigens 6 N IP O, weekber ich t 1387, oktober nog goeddeels verla md was door de be- 1970. staande Oost-West en Noord-Zuid te- 7 Natio naal Verk i ezingso nde r zoek, gens telli nge n. Dat wettigt de conclu sie 1971. dat het relatief positieve beeld van de VN nu nog pregnanter naar vore n zou komen. Nederla nd neemt temidden van

derzoek , oktober 1982.

Ij Evens , ~Va l denken de mensen in hel land?, p.145. Deze uitkomst is uiteraard wel in strijd met de uiteindelijk massale

Studiecentrulll Vredesvraagstukken Nij-

megen, 1993, pp.187-189.

17

Onderzoe k van NIPO voor Stichting

Maatschappij en Krijgsmacht, december 1993. Zie voo r meer gegevens over de publieke opinie over de oorlog in voor-

malig Joegoslavië jaarboek Vrede en Veiligheid 1994, Nijmegen: Stud iecentrum VredesvraagsnIkken, 1994, pp.211214.

111 Onderzoek voor Stichting Maatschappij en Krijgsmacht en St udi ecentrum Vredesvraags tukk en, N ijmegen, gehou-

den door NIPO, augustus 1993. " Zie jaarboek Vrede en Veiligheid 1994, Nijmegen: Studiecentrum Vredesvraagstukken, 1994, pp.211-214. '" Zie noot 18, p.214. " Gegeve ns voor ei nd 1994 ontleend aan Maatscbappij en Krijgsmacht 17 (1995), 1, 3-8. " Als ik mag afgaan op het uitblijven

Nationaal Ve rki ez in gso nd erzoek , van iedere reactie van de zijde van des-

1973.

9 Onderzoek Stichting Vol k en Ve rdedide landen genoemd in tabel 1 een mid- ging, 1974. denpositie in. " NIPO, weekonderzoek, februari 1979.

• " NIPO , weekonderzoek, oktober 1982. " Onderzoek van Lagendijk opi nieon-

betreffende afdeling va n het VN-secretaria at op verschi llende pogingen mijnerzijds inzicht te krijgen in het beSlaan en de beschikbaarheid van bronnen aan-

gaande de p ub lieke opin ie aangaa nde deVN.

Jason, de slichling voor internalionale vraagstukken , is op zoek naar enthousiaste

BESTUURSLEDEN (M/V) De stichting Jason organiseert congressen, verzorgt en neemt deel aan imemationale uitwisselingen , brengl hel tweemaandelijkse jason Magazine uit en publiceert Themapublikaties.

Vereisten:

- leeftijd tussen de 20 en 28 jaar - affiniteit met internationale ontwikkelingen - aanloonbare bestuurlijke enJof organisatorische ervaring - minimaal een jaar be schikbaar, vanaf jul Vauguslus

Stuur een korte motivatie begeleid met CV voor 25 mei naar:

Stichting Jason

Antwoordnummer 10711 (postzegel niet nodig) 2501 WH 's-Gravenhage Voor aanvullende infomlalk : bel 070 - 360 56 58

14 JasonMagazilze

no. 2, May 1995

Destroying U.N. peacekeeping would not serve US interests Ambassador Madeleine Albright - all army of conscienee - equipped anel prepar e d to carve out humanitarian sa nctuaries through force if necessary".

In historical term s, that was yeslerday.

Yel, rada y, same of th e loudest voic es

cannOl.

From the day we signed the U.N. Charter , Americans - Republican and Democrat - have viewed the United Nations not as an end in itself, but as a one instrument , among many, for advancing

propound sentiments far different: The United Na tions is 'the long-time ne- U.S. goals. In the worlcls of p res ide nt mesis of m illi ons of American s,' says

Truman: "\V/ e suppon lhe Unit eel na-

one leader on Capitol HilI. It is 'a totally tions anel keep (his contract because the incompetent instrument anyplace that

I

t is great to be here among 50

matters ," says another. Bills have bee n introduced in both the House and Senate designed not to reform the U.N. pemany acekeeping, but to kill it. Th e goal , in

Charter expresses our fundamental aims in the world ... to attain peace with justice, to assure freeelo m and to bring about economie and socia l progress for

ourselves and a ll people. "

the view of Qne advocate, is to bring Let me assure you tonighr. Thi s adminibe tter. For decades , the Council of "the U.N. back to where it was when it Slralion will not allow lhe hullabaloo over a more recent contract to ca use the Foreign Relations has been at the heart was created," \Vhat a curious ambition. of the bipartisa n tradition of American Tonight, r want to discuss what the coo- Charter of (h e Unired Na lions, (h e confriends , and th e timing couldn 't be

fo reign po liey. Because we are a demo-

sequences would be for America if that

craey, that tradition is never honoured great leap backward were taken. 1 want perfectly, nor in lruth should we expect a150 to ou tline a forward-looking vision

tra ct of Trllman a nd Vandenberg and Dulles and FDR and Elea no r Roosevelt and the generation that triumphed over

it to b eo BUl the history of this century of American leaders hip at the Uniled lhe Nazis, to be ripped lo shreds. demonstrates that we are stronger and more successful when two parties agree

Nations ; avision that reflects past lessons, current capabilities, future chal-

Our generations is pri vileged to live in an era when our fundamental aims are

nOl opposed by anolher supe rpower. o n care policies and principles than lenges and enduring principles. when we do not. On many pa st occa- The United nations is 50 years old th is But threats and conflict con tinu e to arisions, the Council has he lped to bring year. I doubt I am alone in th is room in se that engage our interests. Among theus rogether. That ca pac ity has continu- remembering that on my 50th birthday, se threats are: e ffo rts by rogue regimes ed relevance in this period of turbulen- celebration took a ba ck seat to refl ec- to bu ild or acquire weapons of mass de[ion - and new reso lve. Th e power of struction ; attempts by regional powers As a farmer professor, I have many al lhe U.N. Charter - which Ameri ca ns hostiIe to u.s. interes ts to dominate

ce and transition.

home th at analyze the world as it was a wrote - can be found not only in its elo- their respective regions lhrough aggresdecade ago. They are aboul as useful quence , but in ﾃ四S origins. The aUlhors sion, intimidation or lerror; transnationnow as archaeo logy; they are ancient of lhose lofty ideals llnderstood weil the al criminal enterprises , which thrive lethal nature of isolationism's siren call.

where national governments are either

They had been arise in Europe and Asia afte r World War 1 greal evd; they had of their freshness.

The whirligig of c hang e ha s been in seen lhe world reaCl passive ly to savage particular evidence where J \Vork - pro- crimes; they had seen leaders back moting and defending Ameri ca n inte- away repeatedly from the possibility of war, and thereby assure the realily of Tests at (he United Nations.

Consider that only two years ago, short- war.

Iy befare he left office, President Bush The battle-hardened generation of observed lhat : lhe United Na tions ... (is) Roosevelt, Churchill and De gaulIe vieemerging as a centra l instrum ent for the wed the United Nations as a practical

weak o r complicil; anel whal Leslie Gelb described recently as the 'tea pOl wars ';

history. Bel ieve it or not, even the ba ck issues of Fo reign Affairs have lost same

prevention anel re solution of confliets

and the preservation of peace.

response to an inherently contentious world; a necessity not becau se relations

About the same time, form er President among states could ever be brought in-

Reagan called far "a standing U.N. force lO perfecl harmony , but beca u se they

internal conflicts among ethnic , nationai , religiou s or tri bal groups th at undermine regional stability , impede democrati e reform and stifl e econo mi e

growth.

Because we face a multiplicity of thre-

ats, we need a multiplic ity of options.

The ultimate guarantor of our security remains our ca pacity to act forcefully and , if we must, unilaterally. Our military must remain modern, mobile, ready anc! strong and, as Presid en t Clinton

Jaso" Magazi"e no. 2, May 1995

15

pledgecl in his adclress ( WO nights ago - res. FUrlher, di rect U.S. pa n ici p alio n in il w ill. We mu st ma inta in vigoro lls al - U.N. peace o p e r~lti ons is modest . As of liances - a ncl we are. Anel we must con- Ja nuary J , 1995 , lhe UnitecJ States randu ct stfo ng, ste acl y a nel c rea tive di plo- ked 27 th among nations i n th e number macy and - under th e leadership of Se- of troaps p art ici p atin g. Even af ter th e c r e tar y o f St a te Chri st o ph e r - th at i s U.N. mission lO H ai ti is deployed , Ameexactl y w h at we are do ing. In th is era , rica n fo rces w ill comprise less than fi ve Q Uf en erg ies remain focused o n issu es p ercent o r th e total o r U.N. p eacekeep ce ntral to Q Uf sec urity ancl eco no mi e ers. well-b eing: tracI e agreem ents thal will We do not look to lhe United Natio ns to create new American job s; cooperati o n d efenel o ur vita I interes ts, no r ca n w e amo ng the majo r po w ers, espec iall y o n ex pecl th e Unileel Na l io ns to b e effeclithe co ntrol o f nuclear wea po ns; c re- ve w h ere th e cl eci sive appli cati o n s o f atio n o f a secure, integrated and full y military fo rce is req uireel . But, in m an y democ rati c Eu ro p e; stabilit y in o lh e r ci rc umstan ces, th e United N ati o ns w iII k ey reg io n s, su c h as th e Midcll e Ea st enable us ta influ ence even ts w itho ut aocl the Ko rean Peninsulaj aocl co ntinu- assum i n g l he f ull burele n of cos ts an cl eel mo mentum towa rd s democracy ancl ri sk s. Jt le nds lh e weig hl of la w and market economies. worlel o p i nio n to ca uses and principles In pursuing lhese and o lh er goal s, we we supp ort . Anel the mo re able the Unimust be p rc parc d 10 act ala n e. fa f Dur ted Nations is to end o r contain conflict, willin gness l O clo so is o ft en th e key l O th e less l ikel y il is lh al we w ill h ave to effective jo im act io n. But th e recent de- deploy o ur armed fo rces. bate b etwee n th e p rop o nents o f unil a- Traditi o nall y, mOSt U.N. peace missio ns te ra l aocl muhila re ra l actio n ass umes a have o pera ted in a non-hostile enviro nfalse cho ice. Multilate ralism is a means, m ent. Bul as wc ha ve see n in Som ali a not an e nd . Just as militaty powe r is ad- ancl Bosnia, lhe c hallenge o r k ee ping a van eed b y th e integrati o n of seap o wer peace is far simplel' then th at o f creating with air and amphibio us capabiliries, so a sec ure e n v iro nme nt in lh e midst of our diplomacy is aclva ncecl by the integ- ongo ing conflict. The U.N. secreta ry gerati o ns o f uni lateral w ith cmilitio n and neral correetl y poi nted o ul recentl y that m o re bro adl y multil ateral approac h es . 'peace- keepi ng anel peace en force m ent Multilateral steps complem ent bil ateral are n o t ad j acen t p o ints o n a co nti and unilateral effo rts; th ey do no t sub- nuu m." In Bos nia , Ihe Security Counci l stitute for them . An el th ro ugh o ur parti - sent fo rces equ ipped for peacekeeping cipatio n in the United Narions, we strive o n a mission tha t demandeel mueh moto resolve problem s befo re they endan- r e. \Y!e s h o uld n OL m a k e th aI e rro r ger directl y our mosl vita l interests. aga in . Indeed , at o ur i nsistence , the SeTh e Clinto n aclmini strati on has continu- curity Cound l has become far mo re dised strateg i es, b egun under Pres ident ci plin ed ab o ut w h en ancl un de r w h at Bush , ro improve and refo rm U.N. p e- ci rc umstances 10 b egin a p eace a p era acek eeping so that it b etrer serves o ur lio n . To day, lhe lOugh quesli o ns abouL interests. Peacekeeping has th e capaci- th e cas t , si ze, ri sk , m anclate and duraty , under th e ri ght c ircumstan ces, to se- ti o n o f a m issio n are ask eel be fo re o ne parate ad versarics, aminitan ceasefi res, is staneel o r renewed . o ur goal is to ensfaci litale th e c1el ive ry o f humanitarian ure th at U.N. o p erali o n have d ea r and rel i e f , e nab le reru gees and di spl aced rea listic o bjecti ves , t hat p eacek eep ers p er son s t o r e turn h o m e, d e m o bili ze are equipped pro p erl y , th at m o ney is combatants ancl creare conclitions under no t was l ed , anel lh in an e ndpo int 10 which political reconciliation may accur U.N. acti o n ca n be identiried . Th e p o li and free el ec ti o n s m ay b e h eld . In so cy is wo rkin g, anel has resulted in fewer d o ing, it can help to nutture new demo- anel smaller n ew o p era tio ns, and beller c ra c i es; lo w e r lhe g l o b al tiel e o f re fu - management of ex isling ones. Although gees; reduce lhe likelihood or unwelco- o ne o p era ti o n - in Bosnia - was exp an me inrerventi o n s by reg io n al p owe rs; ded, th ere we re n o ma jor new U.N p eand prevent sm all w ars f ro m g ro win g ace mi ss io n s in 1994. I n additio n , th e into larger conflicts w hich wo ulcl be far Security Counci l voted 10 terminate th more costly in Jives anel treasure. ree missio ns incl ucl ing tw o of the largeT h e to ta l assesse el cas t to t he Un itecl st - in Som alia anc! M oza mbiq u e . A s a States o f U.N. peacekeep ing in fiscal ye- resull, th e l ota l number o f U.N. p eacear 1994 w as , ro u g hl y $1,000 million , keepers at year's end w as the lo w est in ab OUl $4 p er Am eri ca n, and les s th an al most two yea rs. o ne-h alr o f o n e p ercent o r o ur fo reign From o ur perspecti vc near millenn ium 's p o licy and natio nal security expendiru- end , we ca n loo k b ac k at ce nturies o f

16

Jaso" Magazi" e no. 2, May 1995

intern ati o nal effort s to deler conflict thro ug h a combination o f fo rce an el law.

Be fo re th c U n ited Na li o n s, th ere was t he League o f N aLi o n s; be fare {hat th e Congress o f Vienna; bc fo rc th at the T reaty o r Westph alia; bero re lhal med ieva l n o n aggress i o npac t s; b e f o re lh at lh e Ath eni an Leagu e. Still , n o p erfect mechanism fo r collective security has b een fo und. \Y!e have little basis in th e b ehavio ur eith er of p eop le o r o f n ati o n s to believe it ever wil I. It is o ur lo t to work with imperfec t 100 Is . But too ls can be sh arp en ccl, ancl wc are eneleavouring w ith o th er U.N. mc m be rs an cl w ith th e U.N. secretariat to m ake p eacek eeping m ore e ffec ti ve. Cl ea rl y , t hi s i s st ill a wo rk i n progress. i n the 1110 nths ahea el, we wi l! be st r i v ing t o im p l e m en t r efo rms thal w il l m ake buclgeting ror U.N. p eace k eeping more rati o n al , p rocu rem ent m o re effi c ienl ancl trai ning m o re m ea ning ful. \Y/e ca n ex p ec t th at n ew o p eratio ns w ill be unusual ancl th at current o n es wi l! b e rev i ewed w ith ca re.

Anel we ca n prediCl lhe Securiry Council w ill turn mo re o f ten lO individual m embel' s t~lt es o r to ael h oc coa litio ns w hen threats arise th at req uire a ra pid anel fo rce ful res p o n se. O n of lh e m y th s th at has gai ned cu rrency in recent mo nrhs is rhar lhe Unitccl Sta tes is running aro und the worlcl doing lhe bidding for the United Natio ns. In New Vork : m uch o f th e foreig n di ploma tic co rps woul el argu e th at th e reverse is close!" 10 th e t ruth .

Under lhe U.N. Ch3rter, it is lhe Securiry Counci ! th at h as resp onsibilit y fo r auth o ri zing res p o n ses 10 law l ess inrerna ti o n a! be h av i o ur, inducling threats to p eace. As a p erm anent m em h er o f th e counci l , we h ave g rea t innu en ce over wh al il dec ides. Frequ e ntl y , a counc il resoluti o n w ill lend internati o n al ba ckin g 10 ca uses we suppo rt ancl m ak e il easier to bring o th ers aboa rd military o r sa n cti o n s enfo rce m e n t o p e rati o n s in w hich American forces pa rt icipate - thereb y assuring th ar COS tS an el ri sk s are sh;ueel.

Prio r lO O perati o n Oesen Sto rm , President Bush sought expli ci t autho rit y fro m th e Secu ri ty COlll1 c il 10 res p o nd to Iraqi aggressio n w ith "all necessary m eansﾂｷ'. Evidently he, for one, did nOl view lh e Unit ecl n ali o n s as " th e n em esi s o f millio ns o f Am eri ca ns. " O n the cantrary, coun c il suppo rt h el p ecllh e U.S. LO asse mbl e a co alili o n o f unpreced ented breadth . After th e wa r , th e aclmini stra ti o n ga ﾃ四l eel th e co unc il's approval fo r economie sa ncti o ns and m her measures to ensure th e enel o f Iraq 's nudea r program, requi re recognitio n by Iraq o f its

border w ith Ku wa it, proleet lraq minori- I mes anti-semitic rethoric that ec hoed in ties anel mandate an accou nting o f mis- the Ge neral Assembly a decade o r two sing Kuwaitis. Intern ati o nal support re- ago. Fa r more seriolls is conce rn abollt lTIains of central impo rtan ee 10 Ollr e f- the trad itio nal s loppiness o f U.N. maforts 10 co nta in anel influence the beha- nagement, but he re su bsta ntial progress vio ur of th e Iraq regime. More recently, th e Clin wo administration won Securiry

towards refo rm is being made. During the eold War, the Unitecl Na ti o ns was

Council aUlhorization for d eployment of a multinatio nal force ro Haiti that ha s resto re d de mocracy ancl eased th e hu manitarian crisis there. Co unc il support was instrumental in gaining agreeme nt from more th an a dozen o th er co untries to participate in the multinational force, in maximi zing g loba l d iploma tic s u pport for th e operat ion and in allowi ng us ro plan for a transit io n to a U.N. peacekeeping force in th e near future.

Opponents o f Ame ri ca n pa rti c ipation and lead ers hip in th e Unil ed Nalio n s s ho ul cl und e rstand: We d o nOL face a choice between actin g lhro ugh the United Na ti o ns ancl act ing alone. An effective U.N. provides an indispensable, additional opti o n for pursuing objecti ves impo n ant to us; objectives we might othe rwise not be able ra obtain as easily or at a ll.

Now there is a small mino rity o f America ns who w ill a lways look as kance a t t he U.N. s im ply beca use it is full of foreigne rs. Others don' t recognize thar {he Un iled Na ti ons has moved beyo ndlh e a nti -democrati e, ant i-ca pitalist, so me ti-

manipulated by all sides for purposes of propaganda ancl patronage. Now, its real res po nsibilities are increasi ng. It has to adapt and - d espite its unwieldy nature - it is.

But the effort now und erway to destroy the U.S.-U.N. re lat io ns hip are motivated nol by desire for reform , but rather b y irritation at the messy a nd interconnecte d nature of th e worl d in w hi ch we li ve. In lhe late 1940s and early 1950s, there we re many w h o ca ll e d for th e United States to abando n the Un ited Nations becau se it had fa il ed to prevent the Korean War. There is a similar frustrarion now because the Un itecl Na tions was unab le to halt Rw andan genocid e, transform Somalia or bring peace w ith justice to the Balkans.

We are findin g th at few international con fli cts offe r lhe clari ly provide by Iraqi's in vas io n of Ku wai t - where the aggressio n was cl ea r, the stakes included oil and the possibility of a madma n eq uipped w ith nuc1ea r arms , the military terrain was favoura bl e, th e enemy was isolated, th e finest armed fo rces in

th e wo rld - o urs - we re full y e ngaged and the bills were being paid by someone e lse. Increasingly, threats to stabi lity are not clear, but devili s hl y co mpl ex, violence eaused not by inte rn ati ona l agg ression , but by civil wa r; fra giIe ceasefires th at do not hold; extremist po litica I m ove me nts w ithin s trategie states; or e thni c violence lhat spilIs unpre clictably across na ti ona l lin es . On Cap ito l Hili , prese riptions now circu lat ing for respondi ng to these challenges woul cl remove the Un ited Na tions as an opti on.

The rati o nale is bewilde rin g. Sponso rs say th e cost of U.N. peace operalions is lOO hi g h; and l hat th e readiness of o ur armed forces is ha rmed by the ir suppo rt fo r w hat the United Na ti o ns does. The iro n y is th at ir we put the United Nations ou t of busi ness, ou r costs \Vill go up, no t down , for our interests will require th at we act on our own more often ; ancl th e wear and tear on our m ilitary will be greater, no t less.

Those w h o advocate, in th e words if o ne, "endin g U.N. peacekeeping as we know it ", sho ul d co ns ider wit h ca re whal wo ulcl h appen if lh ey go t their w ish.

We could expecL Firsl, lhal existing peace ope ra ti o ns woul cl be cl is ru p ted a l great perU to warle! peace. i ca n think of few qui cker ways ta und erm ine g laba l

Jaso" Magazine no. 2, May 1995

17

slabilily lhan 10 rip U.N. peacekeepers oul of Cyprus , Lebanon , Kashmir and the border between Kuwait and Iraq.

Second, the U.N. operat ion in former Yugoslavia, UNPROFOR, would become unsustainable. UNPROFOR now accounts form o re than half the COSIS and personnel of U.N. peacekeeping. Closing it down would be the only way to reduce dramatically short term casts.

But despite it shortcomings, UNPROFOR ha s a purpose. lts precipiloUS

law would be undemlined.

The question arises: Why has such illactvised legislation been introduced' The answer, r lhink, is frustration. There is a perception thaI lhe United States is somehow being playeel for a sucker, lhat we are turned to constantly for help by those who are unwilling to pay the ir own way or (Q rake their own fair share of risks. This perception is no t new. In

the years immediately following Worlel

withdrawa l cDuld cause (h e resump(ions of full-scale war, se ver the huma-

War II , similar emotions prompted opposition to Ameri can participation in

nitarian Iifeline that keeps hundreds of thousands of civilians alive , cause new outflo ws of refugees and imperil further the survival of a viabie multi-ethnic B05-

NATO , to the Marshall Plan and aid to Greece and Turkey. When Presidenl

nian state. Withdrawal under non-permissive conditions, moreover, would li-

Roosevelt devised lend lease to save a

ve - fair reimbursement from the U.N. for the troops and serv ices we provide to U .N. operations; and we wi l! work to

strenglhen regional and U.N. peacekeeping as viabie altern atives (Q the use of our own armed forces for opera ti ons other than wa r.

With st rong American leadership , the U nited Nati ons can be a valuable force

for law and the e xtension of political freedoms. When all is said and done, I am confidenl that we will have bipartisan support for providing th at leadership. The nature of the world today demands it. Key leaders on Capilol Hili understand it. The American people expecl thaI kind of burdensharing. And

Great Brilain bombarded da il y by Nazi our participation in the United Nations planes - the prediclable complainls we- has always had strong support from re heard; we can 't afford it; lhe Brilish bOlh parties ..

kely endanger lhe peacekeepers and already owe us money; this is Europe's ..... Like multilateralism, bipartisanship in those - including American troops - ca l-

battle, not ou r own.

led upon to assist them. The result would be greater risk and higher cost than maintaining UNPROFOR. Third , there wo uld be no new or expanded U.N. peace operations. In some cases, th is would represent dollars sa-

5uch feelings are understandable, and an end. Given our system of checks and often play weil at home. BUI lhey miss a balances, it is a necessary means for any very basic fact. In each instance when president to employ where possible .

American foreign policy is a means not

we have come (Q the aid of others we But a president must re spond , in the have acted also in America 's best inte- end , to his or her own best judgement rests. That was true of lend lease; it was about where the enduring interests of ved. But successful operations , such as true of the costl y, but necessary steps America reside. those in Namibia, EI Sa lvador, Cambo- we took lo conta in Communist expan- Today, under President Climon , we are dia and mozambique , reduce long term sion; it is [rue of our participation in , called upon to develop a new framewcosts. They permit refugees 10 relurn and support for, U.N. peacekeeping and ork for protecting our territory, our citihome and create conditions under enforcemenr of U.N. resolutions against zens and our interests in a dramatically wh i ch domestic economies may re- the Iikes of Serbia a nd Iraq. America is a ltered world. In devising that framewbuild. As Representative Ben Gilamn re- not just ano th er country; we are a glo- ork , we will make use of own reserves centl y wrote to the President, the cost bal power w ith g loba l interests; and if of military and economi e power. We of an expanded peace operat ion in we do not lead, we cannot expect that will invite help from old friends or new.

Angola would certa inly not exceed lhe others wil!. Our position in the world We willlook beyond the horizon of the amount currentl y devoted to humanita- may, to some , be grou nds for com - short term , recognizing that even seerian relief. plaint; but to most Americans, it is mingly dislanl problems and con fli cts Fourth, monitoring the actions of major grounds for pride. may, one day, come home [ 0 Ameri ca.

regional powers would be more diffi- Our interests would not be served by Anel we w ill work to develop a consencuIt. Today, for example , small U.N. ob- deslroying U.N. peacekeeping or by sus within our own country about th e server missions provide a useful w in - making it more diffjcult for us to gain appropria te role for international orgadow on eve nts in Georgia and Tadjiki-

support for our objectives at the United

ni zations in promoting our object i-

stan , whe re Russian peacekeeping for- Nations. We do, however, need a better ves .... That is what President Climon has ces are deployed. Verifying th at peace- mechanism for e nsuring lhat Congress referred to , in a broader co ntext , as a keeping is being conducted in accor- has an appropriate role in decisions that covenant with th e future. That is our dance w ith international principles and

result in new, unforeseen and unbudge-

with respect for the sovereignty of local governments would be complicated by the lack of U.N. pressure.

Finally , if America pulls th e plug on U.N. peacekeeping, our ability to lead at the United Nations will be damaged seriously. Our influ e nce wou ld surely

ted financial obligations. This inclu des the range of deployments of our armed forces from defense missions tot sanctions e nforcements to humanitarian re-

mandate in [his new era.

â&#x20AC;˘

Tekst.¡ Ambassador Albright to Council lief to participation in U.N. operations. on Foreign Relations, Washington The administration is committed to wor- (EUR51414370) king with the Congress to develop such diminish over decisions ranging from a mechanism.

(Source. European Wireless File, u.s. lnmaintaining sanctions against rogue sta- Also, we wil] continue to ensure that ot- formation Service, Ernhassy ofthe USA, tes to U.N. reform to ensuring greater hers do their part to maintain interna- TbeHague) balance within in the General Assembly tiona l security and law. We are seeking on resolutions affecting the Middle Easl. an official reduction in our share of And our ability 10 argue that other na- U.N. peacekeeping costs from than 30% tions should meet their obligations to the United Nations and to international

18

]asonMagazine no. 2, May 1995

to 25% . We w ill continue {o ask - and 1 am confident we will continu e (Q recei-

Nederland en Vlaanderen in Europa:

Nieuwe verhoudingen binnen de Lage Landen Jaap van Rijswijek en Drs Caspar Veldkamp den , op bestuurlijk nivea u diende d e Vlaamse regering zijn logisch, va nwege Nederlandse overheid zich voor overleg de lange gemeenschap pe lijke gre ns die ming va n 1993 is Be lg ië ee n te wenden tot "vertegenwoordigers van noopt tot beleidsafstemming op tal va n volwa ardige fe dera le staat ge- de (unitaire) Be lgische staat", een staat- te rre ine n (zoa ls d e Hoges ne lhe idslijn , worden. D e diverse bestuurlijke deelen- kundige eenheid waartoe zowe l Vla- de uitdie ping van de Westerschelde, de

M

e t de ingrijpende sta atshervor-

titeiten (Gemee nschappen en Gewes-

mingen behoorden als franstali gen. Aan

Water-kwaliteits-verd ragen, e. d .). Maar

ten) h eb b e n daarbij ve rgaa nde be- deze situati e is met de fed e ralis erin g vooral ook va nwege de meerwaarde die voegdheden verkregen , waa rond er de va n Be lgië gedeelte lijk een e inde geko- word t gevo rmd door o n ze ge m ee nsc happe lijke taa l e n andere cu lture le bevoegdheid zelfstandig inte rnationa le men. banden , die Vlaanderen maken tot meer verdragen af te sluiten. H et zwaa rtepunt dan zomaar een buurgebied. H el feit

va n de besluitvorming in België is ver-

gaa nd bij de d eel regeringe n komen te liggen. Dat is oo k voo r Nede rland va n

Oriëntatie op Vlaanderen

dat zowel Ned e rland a ls Vlaanderen te kampe n he bben me t maatschappe lij ke

De Belgische deelstaten , waaronder onvrede , problemen rond de integrati e V laand e re n , kregen met de jongste van immigranten, en racistische groepe(vierde) Belgische staatshervorming van rin gen die daarvan profiteren, geeft des natio nale (federa le) Belgische regering medio 1993 verregaa nde bevoegdheden te m eer rede n tot nau we same nw e rva ker toeschouwe r. Met het ste rk ze lf- op ve lerl ei ge bied , waa ronder die om kin g. In een speciale Vlaa nderen-bijlage

belang. Met name V laa nde ren is meer en meer ee n onderhand elings- en samenwe rkingspa rtn er geworden, en de

standige Vla a nd e re n b lijkt Nede rl a nd zelfstand ig inte rnatio nale ve rdrage n te va n de 'financial Times' va n 4 mei 1993 uitstekend te kunnen onderhandelen en sluiten. De Nederl andse media en over- werd al eens gesteld : "... lhe more modesamenwe rk en. Nederl ands nieuwe, en- he id volgde n de fe de ralisering va n Be l- rate politicians in Flanders can only hothousiaste maar tegelijke rtijd nuchte re gië met belangstelling. Die Nederlandse pe that renewed Flemish pride wil! maen pragmatische ori ëntati e op Vlaande- belangste lling gold met name -maar niet nifest itself in an oltt ward-Iooking, entuitslu itend- de gevolgen va n de Belgi- repreneun'al sPirit, ralher than in u.nalren begint vruchten af te werpen. sche bestuurlijke ontwikke linge n voor tra clive, inward-looking nalionalism ."

Te stelle n dat tussen Vlaa ndere n en Ne- d e sa me nwerkin g tu sse n Ned e rland Erkenning door een land als Nederland d e rland bijzondere b e tre kkinge n be- e ne rzijds en Be lgië e n de Be lgische ge- va n een dergelijke ze lfbewuste, naar staan zou ee n ontoe reik ende mani er meenschappen en gewesten anderzijds. buiten gerichte en ondernemende geest zijn om de unieke aard van deze relatie D e toekenning van verdragsrecht maak- kan deze 'more moderate politicians' in aa n te duide n. De bekende uitdrukking te het voor Nederland mogelijk om met V laanderen slec hts va n dienst zijn en

'De Lage Landen ' geeft al aan dat VI aan- de Be lgische deelstaten directe o nder- mogelijk tot e ng nationalisme le idende deren e n Nede rland , onda nks een vaa k hande linge n te voeren. De Nederlandse fru strati es helpen wegnemen; eve nals gepercipieerd verschil in karakter, een ori ëntatie werd daardoor sinds de Belgi- de Nede rlandse po litie k uit de Vlaamse gemeenschap vo rm en . Oo it ware n ze sche federaliserin g steeds meer op de s itu a ti e ler in g kan tre kk e n . To t s lo t ve re ni gd binn en he t verband va n de deelstaten geri cht , en steeds minder op speeh mee dal zich in Vlaanderen in de

Zeve ntie n Vere nigde Nede rlanden. Als de centra le , inmidde ls 'fe derale ' Be Igi- loop der jaren een relatief gunstige ecogevolg va n de Tachtigjarige Oorl og is sche regering. Dit had met name gevol- nomische situatie heeft o ntwikke ld. Met die staatkundige cons tru cti e uiteen ge- gen voor de bilaterale betrekkingen en na m e h e t gebied dat wel wo rdt omvallen, maar ook daarna bleven de Lage de samenwerking met Vlaanderen ( het schreven a ls de Vlaa mse 'gouden drieLand en -op zijn minst in de ogen va n V la am se Gewes t en de V laamse Ge- hoek' Brussel-Ge nt -Antwerpen kent een a nde ren- bij e lkaar hore n. Dit blijkt wel meensehap, die bestuurlijk zijn samen- voorspoedige economische o ntw ikkeuit het feit dat het nog lange tijd ge brui- gevoegd), waarmee de contacten enorm ling. Het Bruto Natio naal Produkt ( BNP) ke lijk bleef ze op landka arte n a ls éé n veel inte nsiever zijn dan met de ande re va n Vlaanderen is inmiddels hoger dan geheel af te beelden. En ook al is het te Be lgische gemeenschappe n e n gewes- dat va n een land als Noorwege n, e n het allen tijde zo gebleven dat er -o ndanks te n (het Waalse Gewest, de franse Ge- Vlaamse BNP p er hoofd va n d e bevold e sc hei din g der Ned e rlanden - veel meenschap, het Brussels Hoofdstedelijk king ligt o p een duide lijk hoger ni vea u grensoverschrijdende contacten tu ssen I Gewest, e n de Duit stalig e Ge m ee n- dan het Nederlandse.

Nederland ers en Vlamingen plaatsvon- schap). D e intensieve contacten met de

jason Magazine no. 2, May 1995

19

Rechtstreeks ollderhalldelell met Vlaallderell

Met betrekking tot ee n aantal urge nte praktische proble me n is Nederland met Vlaanderen direct met de federalisering rechtstreekse o nde rhande linge n aa ngegaan. Een aantal va n die onderhandelingen is inmiddels al met succes afge-

rond. Als gevolg va n de Belgische federalisering werd bijvoorbeeld het heikele en reeds zeer lang slepende twi stpunt van de zogenoemde Waterverdragen

door he t centrale Be lg ische gezag grotendeels overgedragen aan de regerin gen van de Gewesten l en dan met na-

me he t Vlaamse Gewest. Nederland w ilde dat de waterkwaliteit va n Maas e n Sc helde zo u verbetere n , Vlaanderen wenste een verdi epi ng va n de Wester-

sc h e id e o m d e toega ng va n de Antwerpse ha ven voor grote re sc hepe n

mogelijk te make n. Wat in bijna twintig jaar onderhandelen tu ssen Nede rland en het unitaire België niet lukte, lukte in evenveel maanden Nederlands-Vlaams

overleg wel. Op 1 december va n het afgelopen jaar maa kte n de Nede rlandse

pen. In multilateraal verband , e n dan met ee n sterke culturele id entiteit d ie met name in EU-, NAVO- en VN-kader, deelgebied vormen va n een lidstaat van blijft de Belgische regering o p welhaast de Europese Unie, zoals Vlaanderen of alle terreinen primair bevoegd en vormt

ICata lonië , gerangschik t naas t andere

zij voo r Nederla nd veelal een uitste ke n- zelfstandige culture le eenheden, of "culde bondgenoot. Het is dus voo r Neder- tuurreg io 's" , zo al s dan bijvoorbee ld land va n groot be lang o m met de fede- word en genoemd Zweden , Denemarrale rege ring in Bru sse l een nau w e n ken o f Nederland . In deze optiek is een goed conta ct te onderho ud e n. Ned e r- "cultuurreg io " ee n reg ional e entite it land heeft zich in het verleden ook nim- met: een eigen culturele identiteit; een mer met interne Belgische aangelegen- zelfstandige economische draagkracht ; hede n w ill en b emoe ien , al was het e n zel fstandige bevoegdheden , uitgeoemaar om de Belgisc he nati ona le rege- fend door gekoze n bestuurders. Een ring niet in de wielen te rijd en. Ook nu dergelijke definitie kan bijgevolg zowel het zelfs mogelijk e n vaa k zelfs noodza- betrekking he bbe n op bijvoorbeeld een ke lijk is om ve rdrage n me t de deelsta- deelstaat va n ee n federale staat, als op ten af te sluiten , zal het Nederlandse be- ee n land dat een zelfstandi ge staat in le id er waa rschijnlijk op ge ri cht bli jven volkenrechtelijk e zi n vormt. Het vooraan de federal e Belgische regering een deel va n een de rgeli jk concept is gelehoge prioriteit toe te kennen. Een ver- ge n in de erke nning va n de c ulturele stoorde relatie met de Belgische federa- versc heide nhe id binnen een eco no le overheid , of he t eventu eel tegen de misch en politiek eenwordend Europa. haren instrijken va n België als bondge- Bovendien vormt het een ba sis voor de noot zo u de Nederlandse positie in EU- opti e van samenwerking door lidstaten verband all ee n maar kunn en verzwa k- e n dee lgebieden als medespele rs in het ken. En hoezeer ook le ide nde Vlaamse Europese ee nword in gs proces , daar politici voor Vlaanderen al een rol zien waar het gezamen li jke bela nge n aa n wegge legd in "het Euro pa va n de Re- gaat. Maar ook zonder een mooie con-

minister-president Kok en zijn Vlaamse gio's", toch is het maar de vraag in hoe-

ce ptu ele achtergr ond kom t zulke sa-

collega Van den Brande bekend dat e r verre een zelfstandi g opererend Vlaan - menwerking ec hter al vaak tot sta nd ; niet alleen een akkoord was bereikt in- deren in een steeds meer uitdijende Eu- we hoeven slechts te denken aan overzake de Waterverdragen, maar dat men ropese U nie zijn invloed zou kunn en leg, sa me nwerking e n zelfs beleidsafhet ook eens was geworden omtrent de doen ge lden. Ook al was het maar om- stemm in g die tu sse n Nede rland e n procedure voo r he t be pal en va n he t dat het federa le Europa dat in België en Vlaanderen pla atsvindt op het gebied omstrede n traject voo r de Hoge-sne l- Nederland veelal tot ideaa l is verheven , va n zaken als onze cultuur, taal , onderheids-spoorlijn (HSL). Daarnaast gaat mo me nteel verd er weg blijkt dan vaak wijs en wetenschappen binnen de Eurowa t de Nederl ands-Vlaarnse culLurele is gedacht. Het Europa van de nationale samenwerking betreft een nieuw Neder- h oofds ted en en de nati o na a l gedefilands-Vlaams cultureel verd rag het oude nieerde belangen is , jui st ook op weg ve rdra g d at Ned e rland sinds 1948 met naa r de voor de toekomst van de Un ie België heeft, ve rva ngen. Op 17 januari zo eno rm belangrijke Inlergouverne1995 we rden de diverse betrokken ver- mentele Conferentie van 1996, in ieder

dragen te Antwerpe n door de beide Mi- geval vaa k nog springlevend . nister-presidenten ondertekend. Boven- Verder zijn e r nog wel e nkele kantte kedien tekenden Kok e n Van de n Brande nin gen te plaatse n bij het eerd er geer p lechtig een Gemeenschappe li jke noemde Europa va n de Reg io 's. Deze Verklaring , die aanspoort e n verplicht vorm van integratie wordt voo ral snog tot intensieve Nederl ands-Vlaamse sa- bemoeilijkt o mdat er binnen de Europemenwerking o p allerlei gebiede n, va rië- se Unie en haar lidstaten eigenlijk nau-

pese U ni e. Door middel va n Nede r-

lands-Vlaams vooroverleg door zowel bewindslieden als ambtenaren, worden

rege lmatig h et Nede rland se bele id e n het Vlaamse bele id -of in ieder geval de V laamse inbreng in het uit e ind elijk e

Be lgische bele id- binne n de Europese Uni e o p e lk aa r afgestemd. Een zwak punt van het genoemde co ncep t is voorts dat het in al zijn consequenties in ZO ll kunnen gaan tegen een effectieve besluitvorming binnen d e Europese

Unie. De besluitvormingsp ra ktijk bin-

rend va n ruimtelijk e o rdening tot we - we lijks een ee nvormige begripsom - nen de Unie is, zoals we maar al te vaak te nsc happe lijk onderzoek. De bood- sch rij v ing wo rdt ge hantee rd va n de kunnen aa nsc houwen, nu re eds vaak schap is duidelijk: de betrekkingen zuI- term 'regi o '. In het zoge heten Com ité gecompliceerd ge noeg. Nede rland is e r

le n zich voortaan minde r a fsp e le n o p van de Regio 's dat nu is ingesteld woreen Nederlands-Belg isc h nivea u , e n den regio's of deelstaten met verregaandaar waa r dat mogelijk is plaatsvinden de ze lfstandige bevoegdheden , zoa ls Vlaanderen, op één lijn geplaatst met alop direct Nederlands-Vlaams niveau. le rhande plaatselijke besturen e n loute r

daa rbij veel aan gelegen dat waar ac hte r het bo rdje 'België ' in EU-vergaderingen wordl plaatsgenomen, men er zeker van kan zijn dat steed s een namens geheel

Be lgi ë in ge n o me n bindende p os itie

administrati eve tussenlagen uit nationa- wordt uitgedragen, zodat de Europese le open b are bestuurssystemen. D e Unie niet direct wordt belast met evenBelgië en vu.anderen in Europa Vlaamse minister-president hee ft dit tue le Vlaams-Waa lse tegenstellingen.

Een en ander w il echter nog niet zeg- probleem al eens trachten te ondervan- De Belgische staat blijft op dit punt ui-

gen dat vrijwel alle besprekingen met gen door h e t benadrukken van een te raa rd ge b o nd e n aan a rtike l 146 va n onze zuiderburen voortaan via het Ne- concept va n een "Europa van de Cultu- het Verdrag va n Maastric ht ; ee n ve rd e rlands-Vlaamse traject zu lle n ve rlo- ren ". In dat perspectief word en regio's dra gsa rtike l dat dus nie t slechts moge-

20

jasonMagazine no. 2, May 1995

lijkheden, doch ook verantwoordelijk- onze gebieden zo sterk met elkaa r verheden voor deelstaten en de fede ral e bindt. Sterk er nog, Nederland en Vlaanstru ctuur waa rtoe zij behoren, inhoudt. deren hebben slechts één zaak gemeen waarover geen di sc uss ie bes taa t: de taal. Natuurlijk zijn er wa t onze taal betreft enige verschillen tussen Vlamingen Taa~ eldtuur en identiteit en Nederl anders waarneembaar: in geOveri gens is het wat merkwaardig dat bruik van grammatica , zinsl'nelodie o f in de discussie ove r hel conce pt va n woordenschat. Dat is echter met iede r culluurregio 's me t ee n eigen culturele taal van enige uitgestrektheid het geva l. identiteit door sommige ( pro minente) In Oos tenrijk spreekt men tenslo tte de Vlamingen ju ist Nederland en Vlaande- Duitse laa I ook anders uit dan in Sleesren als voorbeelden van twee van der- wijk-Holstein, en in Lyon wordt op een ge lijk e c ultuurreg i o 's zi jn genoemd. andere manier Frans geschre ven dan in Vormen Vlaanderen en Nederland dan Mo ntréal. Duidelijk mag in ieder geval niet samen één culruurregio? Hierbij valt zijn dat in de vierhoek De Panne- D en bijvoorbeeld te denken aan uitspraken Helder-Delfzijl-Maastricht eenzelfde taal als die va n de voorm alige Nederlandse wordt gesproken , met een rijke, duidepremier Schermerho rn , die het vlak na lijk gezamenlijke, literatuur. d e oo rl og in een red e te Leuv e n ten aanz ien va n Nederland en Vlaanderen Toch zijn er in de praktijk ook belangrijono mwo nden had over "ee n gemeen- ke ve rsc hill e n tu sse n Nede rl and en schappelijke taa l èn cu ltuur" . Ook een Vlaanderen te consta teren. We hoeven perscommuniqué dat op 1 december bijvoorbeeld maar de l and schaps- en 1994 na ove rl eg te Den Haag d oor de stads-inrichting in ederland en VlaanNederlandse en Vlaamse premiers geza- deren met el kaar te ve rgelijken, om te menlijk we rd uitgegeve n, spreek t van concluderen dat er aanmerkelijke ver"gemeenschappelijke taa l en cu ltuur ". schillen tu ssen o nze gebieden bestaan.

Maar de jo ngste tijd lijkt er in Vlaande- I n Vlaanderen zien we dan ee n o rga ren , juist ook na het bereiken van de nisch -in Nederl andse ogen soms zeer politieke autonomie, toch een behoefte wa rrig- geheel va n allerlei soorten huite o ntstaan o m de V laamse eige nh eid zen en bouwsels, in ve rsc hillende fo rscherper te profileren en die tegen 'het maten en stijlen door elkaar. In Nederarroga nt e Ho lland ' af te ze tten. Waa r- land daarentegen k an m en com pl e te sc hijnlijk k o mt di e behoefte voort uit wijken aantreffen met uitsluitend dezelfhet bese f dat het Vlaamse staatsverband de, ee nvormige woonblokken , waarin zonder herk e nbare Vlaamse identiteit vele Nederl anders zich blijkbaar gelukgedwongen is een leeg o mhulsel te blij- kig voe len . Dat terwijl veel Vlamingen ven. Zo zijn bijvoorbeeld de sinds lange van een dergelijke eenvonnigheid waartijd ook bij de franstaligen aa n vaa rd e sc hijnlijk gruwen . Volgens sommigen , t erm e n als 'Ned e rl andse Cul tuur ' en zoa ls de te Leuven docerende Nederlan'Nederl andse Cultuurgemeenschap' in- der Flip Droste, zijn dergelijke bij grensmidd el s stelsel matig vervangen d oo r oversc h rijding va ak o bj ec ti ef waar'Vlaamse Cultuur' en 'Vlaa mse Gemeen- neemba re verschillen tu ssen Nederland schap'. Er verschijnen historische we r- en Vlaanderen terug te voere n op een ken die gew ijd zi jn aa n he t ' Vlaamse versc hi l in cultuur. Ze zo uden zijn te volk ', terwijl het maar de vraag is of er verklaren door verschillen tussen een al sprake was van ee n ' Vlaams vo lk ' meer individualistisch ingesteld Vlaanvoordat de Vlaamse beweging het eind deren en een meer egalitair Nederl and , vorige eeuw uitvond . Daarnaast zijn de die da arb ij d an ze lfs tot ver voo r d e door de com merciële telev isiezender scheuring tussen de Noordelijke en ZuiVTM uitgezond en , en zee r p opul aire d elijke Nederland en zouden zijn terug 'vlomse' series erg in opkomst. In deze te voeren . De vraag is o f dergelijke acseri es wordt in een Nederla nds- Frans tu ele praktische verschillen ten opzichte tu ssentaa ltje een romantisch beeld van van elkaar werkelijk zijn terug te verklahet dial ect sprek en de Vlaamse platte- ren door een verschillend cultureel perl and geschetst. Met de introd ucti e va n spec ti e f. Zo uden ze ni et vee lee r juist een nieuw soort sta ndaard-Vlaams, zo- zijn te herl eiden tot het eeuwenlang geals door de journalist Geert v'an lstenda- lege n zijn binnen verschillende staa tsel werd geconstateerd, zou de hele taal- verba nd en , m et afwijkende natio nal e strijd die de Vlaamse beweging voerde gebruik en en wet- en regelgeving ter (en nog voert) vergee fs blijken te zij n zake van allerl ei praktische aangelegengeweest! En dat terwijl juist het feit d at hede n' Word en de verschillen tu sse n men in Vlaanderen Nederlands spreekt, Vlamingen en Nederl anders -met name

door Nede rl ande r s afko m sti g u i t de Randstad- niet o ntzettend overdreven?

Middels g ro ve generalisaties, alsof men ' de Ned e rl ande rs' e n 'd e V lamingen ' beide ove r een kam zou kunn en scheren; hoe verschillend van Franeker tot Kerkrade de Nederl anders ook kunnen zi jn , en hoe verschillend de Vlamingen van Diksmuide tot T o nge ren ook mogen weze n.

Praktisch e samemve ,.kit'g Maar eige nlijk behoeven dit soort vra gen vanuit het standpunt va n de actuele V l aams- ede rl and se same n we rkin g geen werkelijk e bea nt woord ing. Over het geheel genomen kennen we tussen Nederland en Vlaanderen lOch meer gelijkenissen dan ve rschi llen, alhoewel in de praktische omga ng met elkaar juist met de kl eine verschillen vaa k rekening moe t wo rd e n ge houde n . Bove ndi e n dient bij he t streven naar intensieve re Vlaams-Nederlandse samenwerking niet zozeer te worden gedacht aan het va nuit een soort Geyliaa nse 'G root-Nederlandse' optiek zoveel mogelijk aanha len van de banden met een verwant Vlaa nderen , en dat Vlaanderen als he t wa re zovee l m ogel ijk aa n Nederland zo u moeten worden gebonden. Veeleer gaat het erom te onderzoeken welke nieuwe mogelijkhede n prakli sc he samenwerking tu ssen Nederland en het autonome Vlaanderen kan bieden . Er is tenslotIe nog e nor m veel af te ste mm e n en te ve rbetere n, nie t all ee n via natio naa l, maar juist ook via gemee ntelijk en provinciaal ni vea u . D aarna as t vraag t bijvoorbeeld de toek omst van de Nederlandse taal in Europa om geza menlijke aa nda cht. O n- romant ische praktische sa menwerki ng, berustend op ge meenschappelijke belangen , wordt de laatste jaren vanuit zowel Nederl and als Vlaanderen meer en meer beplei t, o r het nu gaat om economie, milieu, onderw ijs, of grensoverschrijdend brandbluswerk en wat al niet meer. "Samenwe rking, niet omdat men elkaar zo graag ziet of omdat men het zo roerend met elkaar eens is, maar omdat het effi ciënter en goedkoper kan zijn een aanta l dingen samen te doen", zoa ls de Vlaming Vandaele al eens treffend stelde. Hij had het als Vlaming niet 'Hollandser' kunnen rormu leren ...

Jas01' Magaz ille no. 2, May 1995

21

Bijlage: De gemeenschappen e n westen van het federale België

ge-I zonderingen en aanvullingen op deelterreinen. Voor verdere deta il s z ij verwezen naar de diverse wettelijke bepa-

Comminee of the Region s: the outset of a 'Eufope of (he Regions '?', in: jason

Magazine, jrg. 19, no. 2, (J 994), blz. 19België bestaat th ans uit drie Gemeen- Iingen , en naa r de bijlage bij de notitie 24. schappen d ie elk overeenkomen met I die de Nederlandse Minister van BuitenMinister van Buitenlandse Zaeen taalgebied: de Vlaamse, de Franse landse Zaken op 17 november 1993 ken Dr P.H. Kooijmans , Nieuwe be en de Duitstalige Gemeenschap. Voo rts over de Belgische federalisering naar de stuurlijke verhoudingen in Belgil! en de zijn er d r ie Gewesten - he t V l aamse , Tweede Kamer zond. betrekkingen met Nederland. Notitie aan Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke de Tweede Kamer der Staten-Generaal Gewest - die e lk bevoegd zijn voor een - Beleidsterreinen waarop de Gemeen- n.a.v. de Belgische federalisering , 17 duidelijk omschreven grondgebied. De schappen bevoegd zijn: november 1993 (te verkrijgen via de Distructuren overlappen elkaar en z ijn onderwijs , taalbeleid , cultuur, gezond- rectie Europa van het Ministerie van niet identiek. Zo maakt de Du itstal ige heidsbeleid, bijstand , welzijn , 'onthaal BZ), 33 blz.

Gemeenschap deel uit van het Waalse en integratie van inwijkelinge n', invaDr P.H. Kooijmans , 'Nederland Gewest en valt de bevolking van het liden-beleid , reclasse ring, wetenschap- en België: meer dan goede buren ', in : Brussels Hoofdstedelijk Gewest, naar pelijk onderzoek (grotendeels).

Stt/dia Diplomatica, jrg. 47 , no. 2 , gelang het geval , onder de Vlaamse o f (1994), blz. 25-35 de Franse Gemeenschap. Elke Gemeen- - Beleidsterreinen waarop de Gewesten Ludo Simons, Het ravijn tussen schap en e lk Gewest heeft een Raad bevoegd zijn: Essen en Roosendaal. Culturele integra(een parlement) en een Regering (soms ru imtelijke ordening (grotendeels), leef- tie voor beginners. Leuven, 1990, 61 blz. nog 'executieve' genoemd), Voor Vlaan- milieu , waterbe l eid , natuurbehoud , Lode Wils, Van Clovis tot Hapderen zijn evenwel Gemeenschap en huisvesting (deels), landbouw (deels) , part. De lange weg van de naties in de Gewest sinds 1980 bestuurlijk samenge- economisch beleid (grotendeels, d.W.Z. Lage Landen. Leuven-Apeldoo rn , 1992, voegd; er is derhalve slechts één Vlaam- m.U.v. monetair beleid en prijs- en inko- 306 blz. se Raad en éé n Vlaamse Regering. Bo- mensbele id) , energiebeleid (m.n. d istriD i verse auteurs ( waaronder vendien bestaat er één 'Ministerie van butie) , 'ondergeschikte besturen' (d.W.Z. Van den Brande , Heldring , Kossmann, de Vlaamse Gemeenschap' (waaronder de financiering van decentrale bestuurs- Ruys, e.v.aJ , speciaa l nummer in zake diverse 'depa rt ementen ' ressorteren) , instellingen als gemeenten en provin - 'Belgische staatshervorming: federa lisedat zowel als ambtelijk apparaat van de cies), werkgelegenheidsbeleid, openba- ring en bu itenlands beleid ' van het Gemeenschap als van het Gewest dient. re werken, verkeer en vervoer , weten- maandblad Internationale Spectator, jrg. schappelijk onderzoek (samen met de 47, no. JO, (993), uitgegeven door het Opgemerk t zij dat 'Gemeenschap ' een

Gemeenschappen en de federale over-

persoonsgebonden (taal- en cultuurbe- heid). paald) begrip is, terwij l 'Gewest ' een territoriaal begr ip is. Bij de jongste staatshervorming, die zomer 1993 werd afgero nd, ging het O.m. om overdracht van bevoegdheden op het gebied van Aanvullende literatuur: landbouw, wetenschapsbeleid, buitenlandse handel en milieu en om de overFlip G. Droste, Nederland en dracht van financiële m iddelen op een Vlaanderen. Een pamflet over grenzen, aantal terrei ne n. Vanaf 1 januari 1994 Amsterdam-Antwerpen, 1993, 144 blz. werd overigens tevens (de financiering Ro lf Faiter, Tweedracht maakt van) een aantal bevoegdheden overge- macht. Wegwijs in hetfederale België, heveld van de Franse Gemeenschap Tielt, 1994, 129 blz. naar het Waalse Gewest. Dit stond for-

J.

van

Ginderachter ,

'Les

meel los van de jongste staatshervor- compétences internationales des comming. Direct voortvloeiend uit de staats- munautés et des régions en Belgique',

hervorm ing is de opsp lits ing van de in: Studia Diplomatica, jrg. 46 , no. 2 Belgische provincie Brabant in een pro- (1993), blz. 85-92 vincie Vlaams-Brabant en een provincie Geert van I stendael , Het BelWaals-Brabant , die op 1 januari 1995 gisch Labyrint. De schoonheid der wanhaar bes lag kreeg. Hieronder zijn in staltigheid, Amsterdam , 1989,333 blz; grote lijnen de bevoegdheden van de en samen met O.a. Sophie de SchaepGemeenschappen en Gewesten van dit drijver, Het nut van België, Amsterdam, moment weergegeven. De onderstaan- 1993, 125 blz. de lijst bevoegdheden kent diverse uitKnaap, Drs Peter van der, 'The

22

Jason Magazine no. 2, May 1995

Nederl ands instituut voor internationale

betrekkingen 'Clingendael ', Den Haag, en het Koninklijk instituut voor interna-

tionale betrekkingen te Brussel, 71 blz.

Ook in andere nummers van 'Internationale Spectator' zijn regelmatig be lang-

wekkende artikelen en boekbesprekingen over de betrekkingen tussen Nederland, België en Vlaanderen te vinden.

jaap van Rijswijck studeert Europese stu dies aan de Universiteit van Amsterdam en specialiseert zich jlZ de Belgische staatshervormingen . Drs Caspar Veldkamp studeerde bestuurskunde te Rotterdam/ Leiden en in de Verenigde Staten en hield zich enkele jaren lang bezig met o.a. de Nederlands-Belgische en de Nederlands-Vlaamse verhoudingen. Tot voor kort was hij lid valZ het Algemeen Bestuur van de stichtingjason. Momenteel is hij werkzaam in de Nederlandse diplomatieke dienst, met als standplaats Warschau . Het artikel is op p ersoonlijke titel geschreven.

De stichting SIB-Nederland (Studente n- en jongerenverenigingen voor Inte rnatio na le Betrekkingen) coĂśrdineert de activiteiten van de acht SIB-Verenigingen, die verspreid zijn over diverse uni-

ve rsiteitssteden . Binnen deze vere niginge n bestaan we rkgroe pen die zich bezig ho ude n met een specifiek aspect van internationale betrekkingen en activiteiten organiseren zoals congressen, debanen, fora, lezingen, excursies en studiereizen. Naast deze plaatselijke acti viteiten organiseert de

SIB ook landelijke activiteiten. Zo wordt e r dit jaar ter gelegenhe id va n het 50-jari g bestaan va n de Verenigde Naties de SIB VN-Cam pagne ge houde n . Deze campagne is afgelope n 24 maa rt met het congres "Samenwerking in VN-verband :'United fOf a better world? " op het ministerie van Buitenlandse Zaken va n start gegaan. Tot november zullen de SIB-verenigingen activiteiten orga niseren

die in ve rband staa n met de Verenigde Na ties. Op 3 november zal de campagne worde n afgesloten met een congres dat in he t teken staa t va n de verdraagzaam he id en dat gehouden zal worden in het Vredespaleis.

Een overzicht van d e plaatselijke activite ite n e n va n de activiteiten die in he t kader van de SIB VN-Campagne ge ho ude n worden, zullen hier worden gepresenteerd.

Wimmie Hofstra

Een overzicht van de plaatselijke activiteiten Mei Middagsymposium o ver internatio nale ambtenaren . Informatie bij het secreta riaat va n SIB-Le ide n: 07 1-277559.

02 Groningen Sympos ium "Zaken in China". Info rmatie bij het secretariaal va n SIB-Groningen: 050-634674/ 6.

08 Maastricht Excursie naar VSM met we rkgroep gezondheid in de wereld. Informatie bij het secretariaa t va n SIBMaastricht: 043-883469.

Groningen Lezing over Vietnamese bedrijven in Nederland. 20.00 uur, Binnenhof. Informatie bij het secretariaat 09 van SIB-Gro ningen: 050-634674/ 6.

16 Gron ingen Lezing ove r d e IRA . Sprekers dhr. va n der Laan en de heer Seelen (I erland com itĂŠ), I nfonnalie bij het secretariaat van SIB-Groningen: 050-634674/ 6.

Lezing over zigeuners in TsjechiĂŤ . Spreker is De heer S. Helmers van het Europa- Instituut te Amsterdam 17 Le ide n 20.00 uur, zaal 7 Gravensteen . Info rmalie bij he t secretariaat va n SIB-Leiden: 071-277559.

02 Leide n

Reizen Reis naar Washingto n oe en New Vork door Sm-Groningen Van 17 tlm 31 juli orga niseert de SIB-reiscommissie VS va n Gro ninge n een re is met a ls lhema 'de wereldpolitiek in de Vere nigde State n van Ame rika '. Tijde ns deze reis zal een bezoek aa n het hoofdkwartier va n de VN in New Vork worde n gebracht. In Washington staa n de Wereldbank, hel IMF en een aantal regeringsinstanties op het programma. Informalie b ij he l secretariaat va n SIB-Groningen: 050-634674/ 6.

Reis naar New Vo rk door Sm -Leide n Van 1 tot 8 juni orga niseert SIB-Leiden een re is naar New Vork. Op het programma staat onder a ndere een bezoek aan he t hoofdkwa rtier van de VN, de Veiligheidsraad, het Museum o f Modern Art, de rechtbank , he t kantoor va n Loeff Claes Verbeke, Wall Street e n Broadway. sm VN-Campagne Na de Tweede Were ldoorlog werd op 24 oktober 1945 de Verenigde Naties opgerichl. Met deze orga nisatie wilden de staten een inte rnationaal o rgaa n oprichten om de intern ationale vrede en veiligheid te handhaven en de economische, sociale en culture le betre kkingen tussen staten te bevorderen. Inmidde ls is de Verenigde Naties uitgegroeid tot een inte rnationaal bolwerk van diverse staten en organisaties. De we rkzaamheden bestrijken diverse terreinen. Naast het handhaven van vrede en veiligheid, staan armoedebestrijding, mensenrechten , milieuzorg en ondetwijs hoog in het vaandel.

In 1995 bestaat de Verenigde Naties 50 jaa r. Een goede reden om te rug te blikken op de doelstellingen en werk zaamheden va n de VN ged urende de afgelopen 50 jaar. Of zoa ls Secretaris Gene raal Boutros Boutros-G hali het uitdrukt in zijn verkl aring naa r aa nleiding van het 50 jarig bestaan va n de VN: "Th e Fiftieth Anniversary of (he United Nati ons will be much more th an (he ritual ohservance o f a date in (h e international calendar. ft coincides w ith a turning point in the history w hen the institutions of internationa l relations are being re-thought

and re-considere d . The Fiftie th Annive rsary w ill therefore be a time not o nl y for reflectio n o n w hat has been achieved a nd learning from the lessons of the past, but also for cha rting a course for the next century" SI B-Nederl and hee ft in dit kader besloten een landelijke VN-Ca mpagne te organiseren, waarin eva luatie va n de werkzaamheden en bezinning over de rol van de VN centraal staan. Speciale aandacht zal uitgaan naar de gespecial iseerde en au-

jas on Magazine no. 2, May 1995

23

tonome o rgan isaties, zoals UN ICEF, UNESCO en De sm VN-Campagne werd op 24 maart geopend met een landelijk Congres op het ministe rie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Tijdens de sm VN-Ca mpagne zullen in de acht universiteitssteden waar de sm vertegenwoord igd is diverse activiteiten worden georganiseerd rondom de VN. De campagne wordt afgesloten met een congres.

Activiteiten in de steden Van maart tot en met november 1995 zullen de versch illende SIB-steden activitei ten organiseren rondom de VN. Om de campagne te stnlctureren en de aa ndacht te verdelen over de verschillende te rreinen hebben de maanden een thema gekregen. Een greep uil de acti viteiten die georganiseerd worden: Mei: Onderwijs, kunst en cultuur.

09 Rotterdam

Symposium: 'United Power for United peace?'

Symposium over interventie, vrede en veiligheid. Twee lezingen en een debat over de militaire

en politiek/filosofische aspecten van een al dan niet permanent parate VN-vredesmacht.

Sprekers; - Generaa l va n Baal , Ministerie van Defensie

- Drs O.A. Leurdijk van het 'Instituut Clingendael' Voorzitte r van dit symposium zal zijn Or. Colijn, ve rbonden aan de vakgroep Politicologie van de Erasmus Unive rsiteit. Voor meer informatie en/ of inschrijving; 010-4081797/ 4800370.

Aanvang; 14.00 tot 17.00. Locatie; Erasmus Universite it Rotterdam, zaal G2·46.

11/ 12 Leiden Excursie naar UNESCO in Parijs. De excursie zal ongeveer 11.150,- kosten.

11 Maastricht Forum over de rol van de VN in voormalig Joegoslavië Locatie; Statenzaa l, Bouillonstraat 3. Aanvang; 19.30 uur Sprekers; - Or. F. Grünfeld, universitair docent Internationale Betrekkingen - De heer Nebosja Bolic, advocaat, vluch teling uit Os ic (ex-joegoslavië), thans student Rechten te Amsterdam - Michael Feijen, voormal ig 'blauwhelm' in ex-joegoslavië 12 Afrikadag Thema; "Een diepgaande kijk op de rol van de Verenigde Naties in de vluchtelingenproblematiek -van Afrika" Locatie: Un iversiteit van Amsterdam

Sprekers; . De heer H.de Graaf, HIVOS . De heer van Dijk, Afrika centrum Leide n - A. jalierse, Disaster Re lief Agency - De heer Berendsen, Minislerie van Builenlandse Zaken, Ontwikkelingssamenwerking - Drs O.A. Leurdijk, instituut Clingendael - De heer le Coultre, Buitenlandse Samenwerking, Ontwikkelingssamenwerking - De heer B. van Ruitenbeek , UNICEF 16 Utrecht Lezing door twee jongerenvertegenwoordigers, van de VN en de UNESCO Locatie; Parnassus, Kruisstraat 201 , zaal 10. Aanvang; 20.00 uur 24 Groninge n Toneelstuk "Dauerwelle". Het stuk handelt over kinderen van 'foute' ouders.

Locatie: Princentheater.

30 Groningen Symposium: "De VN - speelbal van de Verenigde Staten?" Wat is de rol van de VS in de VN in het verleden geweest? \"'elke rol denkt zij in de toekomst te vervullen?

Locatie: Academiegebouw RUG , Heijma nszaal.

Spreke rs; - Meester H.A.F.M.O. van Mierlo, Minister van Buitenlandse Zaken - Drs R. ter Beek, Commissaris va n de Koningin te Drenthe - Drs R. van Rossum, Amerikadeskundige - Drs G. Rignalda, voorzitter Nederlandse Vereniging voor de Verenigde Naties

- Or. ir. jJc. Voorhoeve, Minister va n Defensie - De heer KT. Dornbush, ambassadeur va n de Verenigde Staten te Nederland Li ve-uitzending van het forum door VPRO-radio "De wereld op zijn kop" (Radio 5) tussen 12.00 en 13.00 uur.

Juni: Interventies, vrede en veiligheid, 01 Utrecht 01·08 08 Maastricht

Simulatiespel van de VN·Veiligheidsraad.

Plaats; Academiegebouw, Domplein 29 Leiden New Vork reis.

Forum over de rol van de Verenigde Naties bij het voorkomen van conflicten.

Locatie: State nzaal, Bouillonstraat 3. Aanvang: 19.00 uur

24 Jason Magazine

no. 2, May 1995

Voorzitter, prof. mr. C. Flintennan , IlU'U IlI" 1 Sprekers, - Or. O.A .Leurdijk , VN-deskundige Clingendael - De heer M.J.Faber, voorzitter Interkerk elijk Vredesberaad (IKV) Informatie, Vincent de Graaf, 043-253495.

13 Utrecht

Lezing over de VN in ex-Joegoslavië Loca ti e: Parnassus, Knlisstraat 201, z3a11 0. Aanva ng: 20.00 uu r

Spreke" De heer Opgenort, VN-militair ex-Joegoslavië Voor meer info rmalie over de SI B VN-Ca mpagne kunt u contact opnemen met:

Yvonne Donders, voorzitter SIB VN-Campagne, Postbus 148, 3500 AC Utrecht, 030-300085 De stichting SIB-Nederland (Studenten- en jongerenverenigingen voor Internati onale Betrekk ingen) ho udt zich bezig met Internationale vra agstukk en. SII3-Nederland is de pl atfo rm orga nisatie van 8 verenigingen die samen ruim 2.000 leden hebben .

De sti chting coördineert de acti viteiten van de SI B-verenigingen, stimul eert , financi ert en o rgani seert projecten op nati onaal en internati onaal ni vea u en onderhoudt contacten met di verse binnen- en buitenlandse organi sa ties.

De Stud entenve reniging voo r Internati onale Betrekkin gen we rd o pgericht in 1947 e n o pereert onder deze naam sinds

1962. Internatio naal is de SIB bekend als de Dutch United Nations Student Association ( D UNSA). De stichting is geassocieerd lid va n ve le nati onale en intern ati onale nongouvernementele o rga nisa ties, zoa ls de Euro pese Beweging Nederl and ( EBN),

het Nederl ands Genoo tschap voor Internati o nale Za ken ( GI Z) en de lederlandse Verenig ing voor de Verenigde Naties (NVVN). Ook onderho ud t de SIB contacten met ambassades, ministeries en andere instellingen . De SI B heeft geen enkele binding met enige po litieke stro ming o f godsdienstige overtuiging. De SIB o nderschrijft wel het Handvest van de Verenigde ati es en de Uni versele Verklaring van de Rechten v~ln de Mens.

De verenig ingen en de werkgroepen Er zijn 8 SIB-verenigingen, die gevestigd zijn in de vo lgende uni versiteitssteden : Amsterdam , Groningen , Leiden , Maastricht,

Nijmegen, Rotterdam , Tilburg en Utrecht. Binnen deze verenigingen bestaan diverse werkgroepen w elke zich bezig houden met een specifiek aspect va n internationale betrekkingen. Zo zijn er de werkgroepen : Europese I ntegratie, Ve renigde Naties,

Afrika , Latijns-Am erik a, Midden-O osten , Oost-Europa,

Kunst en Cu ltuur, Milieu en Religie. De w erk groepen o rga niseren

congressen , debatten, fo ra , lezingen, excursies en studiereizen.

Activiteiten

De sti chting SIB-Nederl and besteedt bijzondere aandacht aan de VN, de Europese Unie en actu ele intern ati o nale gebeurtenissen. Dit jaa r wordt de SIB VN-Campagne georga niseerd .

SIB VlI'-Ca mp ag l1e Ter gelegenheid va n het 50-jarig besta an van de Verenigde Naties organiseert stichting SIB-Nederland in sa menwerking met sti chting Jason dit jaar een landelijke VN-Ca mpagne. Tijdens deze campagne za l de balans worden o pge maa kt van 50 jaar VN en haa r instellingen. Met name de gespecialiseerde o rga nisa ti es van de VN, zoals UNICEF, UNESCO, en FAO zullen uitgebreid aandacht krijgen. Info rmatie, secretariaa t SIB VN-Campagne, tel. 030-300085. sm-TEIMUN TEIMUN (Th e Euro pean Internati o nal Model United Nati ons) is een simulatie van de VN en is georga niseerd door sti chting SIB-TE IM UN in samenwerking met sti chting SIB-Nederl and . TEIMUN biedt aan ongeveer 250 stud enten uit 20 landen de mogelijkheid o m door middel va n een ro llenspel , de werking van de verschillende orga nen va n de VN te doorgro nden . De deelnemers vertegenwoordi gen een ander land dan hun thuisland bij de VeiligheidsrJad , de Al gemene Vergadering o f het Internatio nale Gerechtshof. SI B-TEIM UN is een unieke mogelijkheid voor jongeren o m in een intern atio nale omgeving te debatteren, o nderhandelen en oplossingen aa n te dragen voor actu ele mo ndiale problemen . SIB-TEIM UN wordt geho uden in het Kurhaus in Den Haag. Informati e, secretari aat SIB-TEIM U : tel. 050- 132333, fax. 050-632095.

Secretariaat Sm-Nederland

Secretariaat Sm-Leiden

Secretariaat Sm-Rotterdam

Postbus 148 3500 AC Utrecht 070-3622376

Hugo de Grootstraa t 27 23 11 XK Leiden 071-277559

Burg. Oudlaan 50 NT-ll 3062 PA Ronerda m 010-4081797

Secretariaat Sm-Amsterdam

Secretariaat Sm-Maastricht

Secretariaat VITE-lnternatlonal

Prinsengracht 92

Oude Tweebergerpoort 2 6211 1'0 Maastricht 043-883469

Postbu s 90 153 5000 LE Tilburg 01 3-662722

Secretariaat Sm-Groningen

Secretariaat Sm-Nijmegen

Secretariaat Sm-Utrecht

Postbus 1287 970 1 BG Groningen 050-634674/ 6

Th . van Aquinostra at 3, K.58 Postbus 9108 6500 HK Nijmegen

Kruisstraat 20 1, K.204 358 1 GK Utrecht 030-532884

1015 DZ Amsterdam 020-6386358

Jasorr Magazirre no. 2, May 1995

25

Openingscongres SIB VN-Campagne Op 24 maart werd de VN-Campagne geopend met een Congres op het Ministerie va n Buitenlandse Zaken. Het thema van het Congres was: l1Samenwerking in VN verband:IUniled for a ben er world?'11 Tijdens dit Congres werd door middel van lezingen , workshops en een forum stil gestaan bij de samenwerking lussen landen, regeringen , volken en organ isa ti es in hel kader van de VN. Het Congres werd geopend met een lezing over vrede en veiligheid en een lezing over algemene problernen b innen de VN. 's Middags werden de verschillende terreinen waar de VN acti ef zijn , zoals vrede en veiligheid, onderwijs en cultuur, milieu en mensenrechten, in de workshops behandeld . Het Congres werd afgesloten met een forum dat als thema droeg: ItNoodzakelijke veranderingen d ie de VN zal moeten ondergaan, w illen zij in de roekomsl kunnen blijven functioneren".

Hieronder vindt u de verslagen van het Congres.

Vredeshandhaving door de Verenigde Naties in de jaren negentig Dr. R.C.R. Siekman

VN-Handvest De hoofdtaak van de Verenigde Naties betreft de handhaving van de internationale vrede en veiligheid. Het hoofdorgaan op dit terrein is de Veiligheidsraad. H ierbij gaat het om hoofdstuk vii van het Handvest, het hoofds tuk dat betrekking heeft op militair geweldgebruik en het zogeheten collectieve veiligheidstelseL Om bedreigingen van de internationa le vrede en veiligheid tegen te gaan beschikt de Veiligheidsraad over een tweetal instrumenten : Ten eerste de niet-militaire dwangactie zoa ls het wapenembargo en de economische boycot. Ten tweede de militaire dwangactie hetgeen letterlijk oorl ogvoering kan betekenen.

In begi nsel bezitten de VN dus voldoende middelen om handelend op te treden. De bevoegdheid tot oorl ogvoering onder artik el 42 van het Handvest is inzoverre bijzonder dat tot 1945 uitsluitend staten gerechtigd waren tot geweldgebruik in hun internationale be trekkin gen, zij het alleen ter zelfverd ediging als reactie o p agressie. In hoofdstuk VII is dit recht in stand gebleven , maar fo rm eel slechts telkens tot het tijdstip dat de Veiligheidsraad maatregelen neemt. In feite is dus het geweIdgebruik gemo nopoliseerd bij de VN. Voldoende bevoegdheden dus, maar beschikt de Veiligheidsraad ook over voldoende fina nciële en materiële middelen om daaraan gestalte te geven in de praktijk?

De financiering van operaties berust bij de Algemene Vergadering en de betalingsverplichtingen die dit o rgaan oplegt zijn juridisch bindend. De sanctie op niet-betalen is echter zeer zwak , er bestaat uitsluitend een opschorting van stemrecht in de Algemene Vergadering.

Veel problematischer is het feit dat de VN niet over een eigen militair instrument beschi kken. De VN zijn geen staat en hebben geen grondgebied. Artikel 43 van het H andvest heeft daarin trach ten te voorzien door een "commitment to commit" op te nemen , d .W.Z. dat de lidstaten zich zouden gaan verplichten om troepen voor operaties stand-by te houden. Daarva n is ech ter niets terecht gekomen. Dit o nderwerp ligt nog steeds gevoelig. Immers, het gaat om het onvoorwaardeli jk ter beschikking stellen van eigen troepen ten behoeve van niet-nationale belangen, waarbij die troepen bovendien o nder vreemd commando worden geplaatst.

Conclusie: De VN beschikken in werkelijkheid niet over voldoende instrum enten tot internationa le vredeshandhaving. In dit verband is het p l an-Van Mierlo relevant. Als de lidsta ten niets doe n, laten zij er dan tenminste voor zorgen dat de VN zelf over de nodige militaire capaciteit beschikt. Beter nog lijkt het om niet te kiezen voor de o mweg via de VN, maar om zelf als lidstaten een sluitend stand-by systeem te ontwikkelen. Bou tros-G hali heeft in zijn "position paper" als rapid reaction forcevariant hierop teruggegrepen: Natio nale contingenten die in eigen land gestationeerd blijven op basis va n paraatheid.

Machtigingsmode/ Het model van Hoofdstuk VII is niet uitgevoerd, zoda t er geïmproviseerd is. Hierbij is het ttmachtigingsmodel tt gehanteerd.

De V besteden de raak uit aan een coa litie va n lidstalen die onder eigen commando en via zelffinanciering gaal opereren.

Het mandaat is door de Veiligheidsraad bepaald en ka n dus niet eenzijdig door de coal itie worden gewijzigd. Voorbeelden hiervan zijn Korea , de Golfoorlog, d.W.Z. optreden tegen agressie. Een tweede categorie is de humani taire interventie, d.W.Z. militaire bescherming van humanitaire hulpverlening, zoa ls in Somalië en Rwanda. Tenslotte is er de categorie van 4] ,5 operaties, d.W.Z. hel controleren va n een wapenemba rgo of economische boycot ter zee. Men noemt dit wel sanctions enforcement.

Tot dusverre heeft slechts eenmaal een militaire dwangactie o nder VN-commando plaatsgevonden, te weten UNOSOM (Somalië). Dit lijkt echter een uitzondering, aangezien er een hernieuwde politieke terughoudendheid is ingetreden na de euforie va n het post-Koude Oorl ogstijdperk. Ook de kwestie van de legitimatie speelt een ro l, want de Veiligheidsraad bezit wat betreft de samenstelling een gering politiek draagvlak in de wereld. Het verwijt va n interest- in plaats van peace-enforcing wordt ook vaak gehoord. Staten zouden hun eigen belangen nastreven .

Peacekeeping theorie Peacekeeping is niet in het H andvest voorzien. Het is de tegenhanger va n militaire dwangactie , want gebaseerd op sarnenwerking met de partijen in conflict. Hel uitgangspunt is dal VN-operaties o nder de peacekeeping doctrine vreedzaam en geweldloos moeten zijn . Alleen het recht van zelfverdediging blijft bestaan , maar dat recht heeft ook elke burger in de eigen

26 Jaso" Magazi"e

no. 2, May 1995

samenleving. De VN is in deze situatie o npartijdig, wam verband met het o ntstaan va n het conflict is niet aa n de orde. Drie basisbeginselen liggen derh alve ten gro ndslag aan peacekeeping: vrijwilligheid (toestemming), onpanij digheid en geweldloosheid .

Men pleegt wel te zeggen dat "Peacekeeping is nOl a soldier's job , but o nly a soldier can do it tl • Hier ligt een breed werkterrein voor het militaire apparaa t, maar op een niet-traditio nele w ijze van het eigen land verd edigen tegen agressie. Peacekeeping houdt hiermee het midden tussen d iplomatie en vechten . Oud-Secretari s Generaal Harn ma rskjöld positio neerde peacek eeping onder hoofdstuk 6,5 van het Handvest. Het is enerzijds gebaseerd o p consensus (vg!. de vreed za me geschilllenbeslechting in hoofdslUk 6), anderzijds is er sprake va n "ph ysica l presence" in een gevarenzone (vg!. hoofdstuk 7).

D oelmatigheid Peacckceping hee ft inmiddels een stru cturele plaats ve f\VOlven in het VN -vredesinstrumentarium . In de laatste 5 jaar verdrievoudi gde het aantal o peraties en nam het aantal deelnemende militairen tOe van 10 tot 75 duizend. In de uitvoering blijft peacekeeping echter nog te zeer gebaseerd op improvisa ti e. Planning en logisti ek zijn probleempunten . De vrijwilligheid van de troepen leveranties blijft de achilleshiel van de VN-vredesoperati es . De politiek e wil o m zich Onvoo f\vaard elijk te binden o ntbreekt in dit verband . Het "CNN-e ffect kan de publieke o pinie met gruwelijke beelden van etnische zuiveringen en genocide mobiliseren, maar met dezelfde beelden va n IIbody-bags" weer doen o mkeren . Wat is hCl belang o m eigen n1ilitairen ver weg risico's te laten lopen voor een ander land?

De problemen va n peacekeeping zijn niet alleen o rga nisa to ri sch van aa rd , maa r hebben ook betrekking o p de doelmatighejd va n o perati es. Zijn deze o perati es w el effectieP. Daarbij moet bedacht w o rden dat het hier gaat o m interne conflicten, w aarvoor als uilgangspunt het no n-interventie beginsel in het Handvest staat. Tegen woordig worden zelfs o peraties voortgezet , tenv ijl de intern e oorl og voortduurt. Dat impliceert dat de toestemming voor de o peratie van partij en gebrekki g is. Het betekend ook dat de o npanijd ige status va n de peacekeeping o ndermijnd w o rdt. Gevo lg is dat de roe p o m geweldgebruik door de tlblauw helmen" regelmatig tenlgkeert.

Agenda fo r Peace Boutros-Ghali's Agenda for Peace ( 992) was in een drietal o pzichten voor vredeshandhaving o pmerkelijk: 1. "Preventive deployment", ingrijpen voor het conflict uitbreekt, eventueel zonder toestemming van de partijen.

2. "Cease- fire enforcemem", tot actie overgaan wanneer een van de partijen een staakt-het-vuren schendt.

Hierbij ombreken dus zowel de toestemming vooraf, als de gew eldloosheid, waarm ee Bo utros-Ghali de traditi o nele peacekeeping aanpast in dwangmatige richting.

3. II Pos t-conflict peacebuild ing'\ ook w el second generati o n peacekeeping genoemd . Na een contliet dient een bred e o p bo uw van de samenleving plaats te vinden. Dit betekend nat ion-building, sociaal-econo mische hulp, repatriëring van vlu chtelingen, beschem1ing va n mensenrechten, het organiseren van vrije verkiezingen en het o pzetten va n een nieuw leger.

Toe~'O IIlSI

Ten eerste dient het pe~l ce k ee p i ng instrument verbeterd te w o rden aan de militaire kant ( planning etc.). Peacekeeping moet alleen daa r worden ingezet w aar een staakt-h et-vuren ho udbaar is. De volle nadruk moe t ko men te liggen o p contlictpreventie. Intern e contlieten kunn en niet uitsluitend o p het intergouvernementele niveau w o rden aangepakt. NGO's moe ten hierin een aan vullende rol vervull en. Zij beschikken over kanalen naar no n-state parties, die voor buitenlandse regeringen niet open staan . NGO's zijn het intermediair tussen burgers en overh eid .

Versterkin g va n het "maatschappelijk midden veid " is nood zaak . Gee n samenleving kan overl even wanneer er een kl oo f gaapt lUssen regering en burgers. In het herijkingsproces zou één der prioriteiten van een nieuw buitenlands beleid de Nederlandse betro kk enheid bij conflictpreventie moeten zijn, in humanitair, militair, non-gouvernementeel o pzicht.

Het is duidelijk dat niet altijd aan de bestaande stateno rd e kan w o rd en va stgehouden . In delen van de w ereld w o rdt deze orde door de volken die daarin leven niet aanvaard . Hoe ga je om met het in- en ext ern e zeltbeschikkingsrecht van volken?

Daarbij behoe ft hc t niet alleen te gaan om territo rial e claims, maar kunn en vooral ook econo mische fa ctoren in hel geding zjjn. Conflict preventie is in principe een instrument dat door cle internati onale gemeenschap vi a de VN dient te w o rden gebruikt om erger , d .W.Z. onderling militair gew eld, te voork omen .

De VN: Enke le o no p geloste pro ble m e n Or. J. Kaufmann Vijftig jaar na de o prichting van de VN w o rdt het VN handvest van alle kamen onder vuur geno men ; Is het VN handvest nog wel aClUeel? Moet het handvest niet geamendeerd w o rden ? En wie moeten VN besluiten nemen?

Vo lgens Dr.Kaufmann , senio r special fello w van het UN Institute fo r Training and Resea rch en lid van de Natio nale adviesraad voor Ontwikkelingssamenwerk ing, kan het Handvest in essentie blijven zoa ls het is; bijna alles wat anders moet kan gebeuren zonder het handvest te veranderen . All een voo r uitbreiding van hel aantal led en van de Veilig heidsraad zal het Handvest moeten word en veranderd. Hierover w o rdt th ans in New-Yo rk vergaderd .

De VeiligbeidsltlC/d Er w o rdt veelal verko ndigd dat Duitsland en Japan in de Veiligheidsraad als permaneme leden moelen w o rden o pgenomen.

Indien de Euro pese Unie confo rm hel Verdrag va n Maastrichl LOL de conclusie zou ko men dat het perman eme lidmaatschap JaS01l Magaz;" e no .

2, May 1995

27

va n Frankrijk en het Ve re nigd Ko ninkrijk verva nge n

een e nke l EU lidmaa tscha p, zou een plaa ts additioneel be-

schikbaar komen in de Raad. Een dergelijke ve rvanging zal zonder amendering kunnen geschieden.

Hel begrip slalen e/1 ee/1 Volksraad Fundamenteel is de kritie k dat het begrip "staten", waarop het VN Hand vest is ge baseerd, verouderd is. State n blijke n steeds machtelozer te zijn en men kan vandaag regelmatig voorstellen horen om de "Volken van de VN", de mensen, nauwe r bij de

besluitvo rming te be tre kke n door bijvoorbeeld een "Peoples Assembl y" in te ste lle n naast de Alge me ne Vergade ring. Volge ns Dr. Ka ufmann is een dergelijke Vergade ring o nwenselijk e n praktisch zelfs onmogelijk in te ste lle n. Non-gouvemlenteIe orga nisaties worde n steeds nauwer bij VN besluitvorming betrokke n . Amnesty Inte rnational b ijvoorbeeld , is een belangrij ke "fa cl find er" voor mensenrechtenkwesties in behandeling bij cl e Al gemene Ve rgadering of bij de mensenrechtencommissie. O ver de samenstelling van een delegatie voor een dergelijke raad , zou men hel in democratische landen na veel moeite misschien nog we l eens worden, maar van dictatoriale landen zou men alleen maar een afvaardiging krijgen van mensen die

de regering ste une n . En stel dat zo' n Peoples Assembl y e r daadwe rke lijk ko mt, wat zoude n dan de be voegdheden zijn' Verlangt me n dat een besluit zo wel d oor d e Alge me ne Ve rga dering a ls door de Peo ples Assembl y wo rdt goedge ke urd, dan krijgt me n waarschijnlijk een e norme vertraging.

S.ociaal-economisch gebied Zou de VN een coördinere nde rol o p sociaal-econo misch gebied die ne n te ve rvulle n, e n zo ja hoe' He t VN Ha ndvest bevat uitgebreide regels en een vergaand aantal voorzieningen op het gebi ed van internati onale economische en socia le sa menwerking. Dit economische deel van het Handvest is geïnspireerd op de wens nega tieve o f afwezige intern ationale besluitvorming o p econo misch ge bied , zoals voor e n na de Grote De pressie va n de jare n de rtig, te ve rmijde n. De ECOSOC was in he t

begin van de VN een "success story". Zij bracht belangrijke ra pporten uit over volledige we rkgelegenhe id en de fin ancie ring va n de o ntw ikke ling in de de rd e we re ld. Rappo rte n die nu o p een gro te o ngelezen s ta pe l te recht ko me n . Het p robleem waa r ECOSOC op stuit is dat de grote lande n gee n taa k meer voor de VN o p economisch gebied zie n weggelegd . Zij rede neren dat de problemen van de moderne economi e niet meer centraal beheersbaar zijn. Dit blijkt ook steeds meer uit de verga -

derin gen van de G-7. Recente lijk is een plan o pgevat o m ECOSOC o p te he ffe n e n een nieuwe supe rraad , de Econo mic Security Council, op te richten. Dit in het kader van cle nieuwe trend binnen cle VN dat al s een probl eem niet kan worden op-

ge lost e r een nie uwe o rganisatie wordt gecreëerd . Deze raad za l echte r over pre cies deze lfde pro ble me n als de ECOSOC struikelen en niets aa n de oplossing van de probl emen kunnen bijdragen. Er is een punt w aar de VN misschien een coördi natie fun cti e zou kunn en vervullen, nl. stroornlijning van het grore aa ntal rapporten dat op sociaal economisch gebied verschijnt. Er besta an nu o.a. een W orld Economic Survey va n de VN in New -York , economische jaarrapporten van de VN regionale commissies en va n UNCTAD het Human D evelopm ent Rapport. Stroomlijning moet moge lijk zijn en zou met tact vanuit de VN kunnen worden geëntameerd .

lnlem e aangelegenheden Een ande r ono pgelost probleem is dat a rt.2 par.7 va n het VN handvest qua toepassing langzamerha nd is ve rande rd. Dit artikel bepaalt dar de VN in interne aangelegenheden niet mag ingrijpen. Ru wweg sinds het einde va n de Koude oorlog zijn de

o pvattingen ove r de beteke nis van deze clausule veranderd . Bij de o pste lling va n dit artike l ging me n e rva n uit dat state n de macht in eigen land onder controle hebben. D e recentelijke voorbeelden van Rw and a en Somalië laten zien dat er landen zijn die niet in staat zijn de mensenrechten in hun land te handhaven. Volgens Or. Kaufmann is het gewenst enige regels op te stellen onder wat voor omstandigheden van humanitaire aard interventie binnen een land wordt toegestaa n. Die regels

kunne n door de Ve ilighe idsraad e n de Algeme ne ve rgade ring gezame nlijk worde n o pgeste ld zonder dat hie rvoor het handvest f0 l111eel veranderd w ordt want dit laatste zal met eindeloos tijdverlies gemoeid gaan .

Financiering Actu eel op het moment is dat de fin anciering van de VN effi ciënter zou moeten geschieden. Een groot aa nta l lidstate n beta-

len hun contributie niet o p tijd. De VS e n Rusland zijn de grootste wa nbe ta lers. In ve rband me t de door vrij wel iede reen erkende noodzaak vredesoperaties een gezonde financiële basis te geven, gaan er stemmen op om supra-nationale belasting

te gaa n he ffe n, een soort automatische be lasting o p bijvoorbeeld speculatieve kapitaalbeweginge n, wa pe nuitvoer of vliegtickets. Gezie n de laatste o ntw ikke lingen in de VS kunne n we ste lle n da t de tijd voor s upra-natio nale beiastinghe ffing nog niet rijp is.

Er zijn uite raard ta lrijke ande re ono pgeloste proble men , zoa ls dat va n de besluitvo nlling. In de Wereldbank e n het IMF is de ka pitaalsdeelne ming het crite rium, in de VN hebbe n Liechtenstein e n China dezelfde ste m. De Bre tto n Woods o rganisaties moete n de mocratische r wo rde n , d e VN zal naa r een de rea lite it b ete r wee rgevend ste lsel moete n zoe ke n . Nede rland kan over dit moeilijke probl eem constnlctief meedenken.

28

jasonMagazine no. 2, May 1995

Boekbesprekingen Jaarboek Buitenlandse Zaken Jaarboek voor de geschiedenis van de Nederlandse buitenlandse politiek 1994 Or O.A. Hellema , dr C. Wiebes en dr B. Zeeman (red.)

Sdu U itgeverij Koninginnegracht,

C's-Gravenhage, 1994) ISBN 901208151 Prijs, f 34,90 186 pagina 's paperback

van bruggebouwer tu ssen Oost en West Two Worlds of International Relaniet waarmaken '. Een saillant detail ten tions aanzien va n de gebeurtenissen in Tsje- Aca dem ies, practitioners and th e trad e

choslowakije is het feit dat de Westerse of ideas wereld vooraf op de hoogte was van de C. Hili en P. Beshoff (reel.) interventie door de di verse landen va n Routlegde, (Londo n, 1994) h et Wa rsc haupa c t. In h e t Jaarboek ISBN 0 415 11 3237 wordt ve rder aandacht geschonken aan Prij" ca. f 55,de overwegingen van de Nederlandse 233 pagina 's paperback regering bij het ontwerp van de nieuwe neutraliteitsproclamatie en hel zeest ra -

1'wo Worlds of lllterna /iona/ Re/a /iom

Het jaarboek Buitenlandse Zaken is te nbe leid (1927-1940) , waarbij , in ver- gaat in op de compl exe relati e tu sse n de man va n de praktijk, de beoefenaar,

geen uitgave waarin , zoals de titel doet band met handelsbelangen , de neutralivoo rkom en, de gebeurten isse n op het teitshandhaving van Indië centraal staat. gebied va n de Nederla ndse buitenland- Daarnaast is een essay over de lacu ne se politiek in het jaar 1994 in overzichts- in de geschiedschrijving va n de Nedervorm zijn weergegeven. De redacteuren landse inte rnationale betrekkingen o pbeogen in een 'ja arlijk se' uitgave een genomen waarin het ontbreken van ondeel va n de geschiedenis van de Ne- derzoek door historici naar de globalide rlandse buitenlandse politiek te be- serin g van de Nederlandse maatschaplichten en daardoor 'de problemen van pelijke verhoudingen , door de nadruk nu in een historisch perspectief te kun- welke gelegd wordt op natie-centrische historische kennis, belicht wordt. Scholnen bezien.

welke de gebeurtenisse n bepale n, en

wetenschappers bij de be leidsbe paling en -implementatie op het gebied van de

Internationale Betrekkingen. Hi e rbij wordt zowe l gekeken na ar de inv loed van wetenschappers ten aanzien va n de

mensen die he t beleid mede bepa le n als naar het effect van de p olitieke ge-

meenschap met betrekking tot het acade misch werk. Morgenthau stel t dat de

Begonnen wordt me t een heldere be- te bep leit in zijn bijdrage dan ook een twee were lden gescheiden z ijn om dat schrijving en anal yse van een ve randerin g in de diplomatieke relatie tu sse n rwee landen aan de hand van de Ameri-

fundamentele herori ëntati e van het vak

ze gericht zijn op verschillende uiterste

Internationale Geschiedenis. Het be lang waarden, /rutb tbreatens power and povan correspon dentie tussen gezagsdra- wer threatens /nah. Is er sprake van een

kaans-Nederlandse betrekkingen ten tij- gers voo r h et dip l omatiek ve rk eer de van het Nieuw-G uinea conflict. Te- wordt door Kersten beschouwd aan de vens wordt door Markin in dit ve rband hand van een aa rdig e selec ti e van de he t diplomatie ke besluitvormingsproces oorl ogscorrespondentie tussen Konin(e n d e hierop b e trekki ng h eb b e nd e gin Wilhelmina en de Amerikaanse prebeïnvloedende factoren) belicht. Inte- sident Rooseve lt. Voornoe mde corre-

natuurlijke relatie tu ssen de m ode rne wetenschap en de makers van het bui-

tenl a nds be leid of dient e r een afstand tussen beide werelden gehouden te worden? Aan de hand va n een histori -

sc he , ideo logi sc he e n professionele

ressa nt is d e bijdrage va n De Graaff spo ndentie laat ook de verandering zien vraag trachten de auteurs te ko men tot van dynastieke corre spondenti e (fo r- een bepaling o f wetenschappers en de buitenlandse politiek beschrijft. In meel en lage frequ entie) in correspon- mensen uit de praktijk van de internawaarin hij de rol van premier Colijn in

zijn schrijven behandelt hij de visie van

dentie met een staatkundig karakter. In een verslag over de conferentie van uit-

Co lijn op de diverse la nde n , zijn bemoe ie nis op he t gebied van de hande ls- gevers va n documenten betre ffe nde de politiek e n ko lon iale za ke n e n verkla- buite nlandse politiek staat he t vraagstuk ringen (institutioneel kad er en charis- van de geloofwaardigheid van bronnenma) voor de rol van Colijn, welke overi- uitgaven geproduceerd door de overgens niet altijd in goede aarde viel bij heicl centraal. het Ministeri e van Buitenlandse Zaken He t Jaarboek doet tenslotte op de laaten het Nederlands gezantschap. Aan de ste vijftig pagina's haa r naam eer aan orde komt verder ee n doo r BOO l sma door aandacht te besteden aan boekrebeschreven beoordeling van de Neder- censies en publikaties uit een recenter landse regering te n opzichte van het Ii - verleden. Opgenomen is een literatuurberalisatieproces van ue Praagse Lente overzicht va n uitgaven over de Nederen hel normalisalieproces in Tsjechoslo- landse buitenlandse pol itiek in de 20e

wakije onder de Sovjet-Un ie in het alge- eeuw uitgegeven in 1992 en 1993. meen en de versterking van hel defensie-apparaat naar aan leiding hiervan in het bij zonder. Kenmerkend in dit ver-

band is een stelling van Bomert, 'Nederland kon zijn zichzelf toegedichte rol

tiona le betrekk inge n naruurlijke partners zijn we lke nauw sa menwerke n of dat er, ten minste op het gebied va n de internation ale betrekkingen , ee n zeker

wederzijds isole me nt in het belang va n beide zijde n is. Het boek is overzichtelijk onderverdeeld in drie dele n. In he t ee rste deel worden va nuit de academi-

sc he wereld bijdragen geleverd door een theoreticus en ee n em piri st. H e t tweede dee l kent auteurs uit de prak-

tijk , te weten een diplomaat, een politicus en een jurist. In het derde deel komen drie case-studi es met bet rekking tot de interactie tu ssen geleerden en be-

• leidmakers aan de o rde (denk-tanks, de Maarten Cras is politicoloog

Falk land crisis en cross-na/jon.al capital

.flows).

D e toename va n communica ti emidde-

len h eeft de academische were ld d e Jasoll Magazille no. 2, Ma y 1995

29

mogelijkheid gegeven om de publieke opinie te benvloeden en daardoor ook direct en indirect de beleidmakers. Over het belang hiervan wordt ec hter door sommige auteurs verschillend gedacht.

Hili (hoogleraar l.B.) vestigt de aandacht op de gevaren va n een verbintenis van geleerden met het beleidsproces. Vakgenoot Wallace daarentegen is de mening toegedaan dat het onderwerp hieraan juist zijn huidige relevantie ontleend. Beek (hoogleraar Internationale Geschiedenis) stelt in zijn bijdrage dat de ontwikkeling van een academisch subject zoals Internationale Betrekkingen sterk wordt benvloed door de gebeurtenissen, of meer specifiek door degenen die hierop reageren.

Beshoff (voormalig diplomate) spreekt zowel haar zorgen uit over h et risico

van de slechte communicatie tussen de beide werelden als over de gevaren van wederzijdse betrokkenheid. He t wordt echte r als bewezen geacht dat de man van de praktijk het wetenschappelijke aspect van de Internationale Betrekkingen nuttig vinden of dat zij de relatie als een VQnn van natuurlijke samenwerking vinden. Berman (jurist) laat in zijn bij-

drage zien dat regeringen en internationale tribunalen regelmatig vertrouwen op de 'praktische w ijsheid' en conceptuele onafhankel ijkheid van juridische wete nschappe rs. De schrij vers van de a ndere twee bijdragen , voormalig diplomaat Cab le en parlementslid Dalyell , verschille n echter van mening over de relatie tussen theorie en praktijk.

Aan de orde komt tevens de rol van historici ten aanzien van de invloed op het

be le idsproces, welke vo lgens Stein er (geschiedkundige) niet zo dominant is a ls vero ndersteld wordt, volgens Beek daarentegen dient historische kennis echter niet uit het oog verloren te worden (bij de Falkland-crisis bijvoorbeeld werden historische gegevens genegeerd). Verdere bijdragen worden geleverd door Hodges , Vincent en Tooze , respectievelijk hoogleraren l.B. en Internationaal Politieke Economie.

Two Worlds of International Relations wordt afgesloten met een aantal conclusies, waarin de redacteuren onder andere stellen dat de scheiding tussen theorie en praktijk steeds minder strikt wordt; zeker wa nneer de kern van het academisch werk het verrichten van bas isonderzoek is welke door de besluitvorme rs in een langer en breder perspectief geplaatst wordt.

• Maarten Cras.

30

JasonMagazine no . 2, May 1995

The new geopolitics of Central Asia and its borderlands Ali Banuazizi, Myron Weiner (ed.) l.B.Taurus (London, 1994) ISBN ]-85043-516-2 284 pp. ,\;3950 (hb)

schappijen in deze regio moeten doormaken. Voor wetenschappers en studenten zeker d e moeite waard. Centraal-Azië wordt nu niet alleen op een begrijpelijke maar tevens op een indrinI ge nde wijze beschreven en bestudeerd ~

(CW) Het einde van de Koude Oorlog en het verdwijnen van de sterk gecentraliseerde Sovjet-Unie betekende de opkomst van nationale senrimenren en gevoelens. De afbrokke ling van de Russische macht, het eerst merkbaar in Oost-Europa , ve roorzaakte de opkomst van nieuwe republieken en ona fh ankelijke staten. De voormalige wereldmacht kreeg te maken met inte rne gevaren en nationalisme. Nieuwe republieken, volkeren met de meest exotische namen , traden op de voorgrond en eisten hun eigen plek op in he t inrernational e machtsspel. West-Europa en de Verenigde Staten kregen e r pas aandacht voor toen deze onafllankelijkheidsaanspraken gepaard bleken te gaan met vijandelijkheden, etnische onlusten en regionaal gekonkel. De opvolger van de USSR, Rusland c.q. het GOS e iste zijn vroege re machtspositie op en probeerde deze met alle mogelijke middelen te bereiken. Regionale machtsfactoren van betekenis als Iran, Turkije en Ch ina speelden hun e igen politieke spelletjes. Banuazizi en Weiner behandelen in dit boek met name de sociaal, politieke en economische ontwikkeling di e deze instabiele regio heeft doorgemaakt. Veel aandacht wordt besteed aan de rol van Rusland/ GOS, Iran e n Turkije. De politieke instabiliteit in met name landen als Tadjsikistan , Turkmenistan en Azerbeidsjan hebben niet alleen hun repercussies voor de regionale orde, indien er sprake is van buitenlandse inmenging kunnen derde landen (EU, VS) hierbij worden betrokken. Het boek beschrijft de span ningen en veranderingen d ie staten doormaken bij grootscheepse politieke en maatschappelijke veranderingen.Yan doorslaggevend belang hierbij zijn elementen als religie , culturele en etnische verbanden tussen de volkeren van Centraa l-Az ië e n Afghanistan , Iran , Pakistan en Turkije . De Turks-Iraanse rivaliteit o m de macht in deze regio is van groot belang. De economische mogelijkheden van een Zwarte Zee Unie, een Turks-sprekende Federatie of andere mogelijkh eden worden tegen he t licht gehoude n en bekeken op hun e igen merites. Banuazizi en \X1einer beschrijven op een zeer leesbare manier de processen die de verschillende maat-

The World in Conflict. War Annual 6 John Laffin Brassey's (London, 1994) ISBN 0-08-041330-7 xxii, 233 pp. ,\;30.00 (hb) John Laffin's zesde War Annual borduurt voort op de oude traditie van het jaaroverzicht. Deze keer geen internationale kopstukken die elkaar de hand schudden of de paus die de grond kust maar een militair-politiek we tenschappelijk opsomming van de z ich voordoende gewapende en militaire conflicten in 1994 in de were ld. Deze uitgave behandelt zeer uiteenlopende conflicthaarden en onderwerp en als bijvoorbeeld Afghanistan, Bangladesh , G uatemala , Colombia, Koerden , Libanon , Papua Nie uw-Gui nea en Sudan. Zoa ls uit d it rijtje blijkt gaat het hierbij niet alleen om grootsc hali ge militaire operat ies maar ook om burgeroorlogen of de escalerende strijd tussen drugsbaronnen, regeringstroepen en/ of DEA. Laffjn's \X1ar Annual behoort in d it genre tot de lOp. Hij beschrijft op een zeer wetenschappe lij ke w ij ze de voortslepende confl icten en hun diverse achtergronden. Niet a lleen worden deze confrontaties geïllu streerd met kaartjes en grafieken , de diepgaande overzichten van de strijdende partijen en hun politieke of machtspolitieke belangen geven een verhe lde rende kijk op het geheel. Voor veel beginnende lezers, vooral studenten Internationale Betrekkingen of regio-studies, kan dit boek fungeren als referentie-kader of als het naslagwerk waar ze op zaten te wachten. Laffin, bekend van zijn boeken over funda me ntalisme, terrorisme of oorlogen maakt duidelijk dat ook na het ineenstorten van de bipolaire wereld de we re ld er niet veiliger of rustiger op is geworden. De nieuwe conflicten rond de voo rm a lige Sovjet-Unie wekken grote zorg en behoren tot die gebiede n waar etnische, religieuze twi sten in potentie kunnen esca leren tot regionale en/ of mondiale conflicten. Dit jaarboek is zoals international Affairs zegt" .. readable and informative ... ". Defense and Foreign Af-

jairs zegt het volgende "c1arity and con- lijk leesbaar we rk; deze uitga ve is voo r- Making American Foreign Policy cisen ess w ith whi ch Th e World in Con - al geschikt voor sp ecialisten o f de aan -

flict is writte n , as w e il a s th e log ica I kome nde onde rzoe ker. manne r in which each o f the conflicts is

•

anal ysed , allow easy access ro a multitu- (C \V) d e o f fac ts and figures ... very usabie .. ".

Het merendeel van de artik elen blinken uit in ove rzi c htelijkhe id en duid elijk - Brassey's Encyclopedia of Military h e id . H et k an ze k er fung eren al s l ei - History and Biography draad voor verd er o nderzoek ; hiervoor Franklin D . Margiolla (ed .) kan m en gebruikmaken v an de litera- Brassey's (Londo n, 1994) tuuroverzichten. Laffins werk moet w or- ISBN 0-02-881096- 1 d e n aa nbevole n a ls een van d e hoog- xxx, 1197 pp . k 35.00 standjes in zijn genre.

• (C. W )

Brassey's Encycl o p edia o f Military HisIOry and Biography is het enige engelstali ge we rk dat gesp o nsord en geredi-

Gregory F.Treverton Prentice H all Inc. (Na ti o nal Intelligence Council, 1994) vii , 272 pp.

ISBN 0- 13-11 8555-1.

In Making American Foreign Policy

pro b ee rt Treve rt o n d oo r midd e l van een serie case-studies een beeld te geve n va n hoe het buite nlands bele id va n de VS tot stand ko mt. Deze case-studies z ijn in vie r ree kse n sam e nge b rac ht , te beginnen mel a) de p olitiek e context en

b) de politie k van inte rnationale o nde rha nde linge n . Naa r ve rwac hting ko me n hierin de SA LT en d e GArf-o nderhand elingen aan b o d . Dit wo rdt gevo lgd

British, French, and Chinese nuclear gee rd wordt door ee n inte rnationaal door c) een aantal case-studies over diweapons. wetenschappelijk en militair k ader. H et plo mati e en he t m oge lijk gebruik va n blinkt uit door het feit dat voor elk spe- gew eld , Diplo macy a l1d the Prospect 0/ Nuclear Weapo ns Databook . Vo lume V ifi ek o nder we rp e xp ert s zijn aan ge- fo rce, e n d) de laatste reeks waarin he t c Robert S. Norris) Andrew S. Burrows, Rizoc ht die hun e ige n vi s ie en wet e n- Ame rikaanse bele id te n aan zie n regiochard W . Fieldhouse Westview Press (Oxford , 1994) schappelijke ac htergro nd h ebben ge- nale brandhaarden waa r ook te r we re ld bruikt voor de produktie van dat speci- ter sprake ko mt, o fwel Copil1g with ReISBN 0-8133-1612-X fi ek e o nderdeel. M en heeft gebruik ge- g iona/ Turm oil. He t verschil tussen dexvii, 437 pp . ma a kt va n een vee l grote r o pgezet na- ze laatste twee reeksen ligt he rn in he t H et N ucl ear W eapo n s Dat ab ook is be- slagwerk , de zesdelige Internati o nal Midoeld als een encyclo pedisch w erk o ver litary and D efense Encyclopedia (IMAnuclea ire wapens en hun respecti evelij- DE). M eer dan 80 % v an d e artik el en k e toepa ssin ge n . D eel V is een nieu w ko me n d an ook uit dit samenwe rkings-

feit dat de eerste het diplom atiek proces

be nadrukt e n de laatste het omgaan met een bep erkt gebruik va n ge w eld toont

in situaties die buile n he l bereik van de e n zeer inte ressa nt o nd e rd ee l van dit ve rband tussen Brassey's e n Macmillan dipl o matie va ll en . H oewel het b oek in gezaghebbende en diepgaande o nder- Publishing Company. Een aantal onder- 272 pag ina's gee n volled ig ve rslag va n zoe k spro j ec t , uitgevoe rd d oo r h e t de le n z ijn ec hte r ni e u w e ige n we rk , de Ame rikaanse buite nla ndse po litie k in N RD C (N atural Reso urces D e f en se s p ec iaal voo r d eze uitgave, zoa ls d e al h aa r asp ec ten k an geve n , gee ft h et Coun c il ) in de Ve re nigd e Stat en . De volgende onderwerpen "The Cold War", we l een goed beeld va n het proces wat NRD C is met dit project in 1980 gestart.

De eerste de le n van dit o nde rzoeksproject hande lde n me t na me o ve r d e produkti e, aa nwez igh e id , voo rrade n e n technologische o ntw ikke ling van nucleaire w ape ns in de Ve re nigde State n de Sovjet Unie. De info rmatie over de Ver-

" Th e Cuban Mi ss il e Cri si s" en " Land W arfare". Zo al s echter bij al d eze w er-

hieraan ten gro ndslag ligt en de proble-

me n waar de Amerikaanse administratie ken is voo ral aandacht gescho nke n aan voor staat. Zo bestrijkt de serie case-stude inte rnationaal re leva nte pe rsoonlijk- dies een breed spectrum va n econo mi-

h eden o f de Engelstali ge geschiedenis. sc he v raagstukk en to t de o ntkn o ping Personen als Michiel de Ru yter, de Rode v an d e k aping van het (onlangs gezonBaro n, Paul Kruger, Rabin , Pe res, Arafat ken) rampschip de Achille Lauro. enigde Staten waren makk elijk te ver- o f plaatsnamen al s Arnh em , N ijmegen, krij gen d oor een b eroep te doen op de O ve rl oon , Maastricht , Split en Sarajevo Twee inte ressa nte case-studies zijn die Freed o m o f Info rm atio n Act ( FOIA). Bij wo rde n nie t ge noemd . Dit is het groot- va n de IN F-ond erhand elingen (l NF, In-

de ande re nucleaire machte n is dit een ste manco van dit soort we rk e n . De e i- te rme diate Nuclea r Fa rces) e n van he t totaal ande r gege ve n . Deel V is hiervan ge n inte resse van schrij ve rs, aute urs en Brits-Argentijns conflict o m de Falklandh e t b es te voorb ee ld. D e gegeve n s en redacti e bepalen w elke feiten , persoon- e il a n de n. Deze twee s tudi es z ijn me t s pecificaties van Frankrijk , Groot-Brit- lijkheden en gegevens va n groOl belang name de belangste lling waard o mda t zij tannië e n vooral China zijn niet voor ie- zijn. Toc h kan dit w erk word en bijge- een ze ke re Ame rik aanse b esluite loosd er ee n v rij ve rkrij gba ar. T oc h i s h e t schreven in de annale n van d e biogra- he id to ne n bij nie uwe o f o nve rwac hte voor ee n g roOl gedeelte gelukt. Deel V fi eë n en en cyclop edisch e w e rk en al s ontwikke linge n in de inte rnatio nale poblinkt uit door haar die pgaande o nde r- een van de be te re n. Misschie n d at Ne- litiek . zoe k e n ha a r zee r duide lijke e n tech - derl andse w etensch appers o p deze hianisch hoogstaande info rmatie en speci- te n in s pringen en hun e ige n in vloed Wat de I NF kwesti e betreft nam de NAfi cati es ove r d e b estaande syste me n . gaan pro fil eren bij genoemde uitgeverij - VO in 1979 het zogenaamde dubbel beVoo r e lke s p ec ia li st is deze se ri e een en . H et k an een gat in de markt blijken s luit in ve rband me I d e pla a tsin g van mu s t , d e ra nge va n o nd e rwe rp e n in te zijn.

SS-20 rak ellen in de USSR. Dit b es luit d eel V gaan bij voorbee ld va n Po l ari s, • hi e ld in dat me n aan d e e ne ka nt me t Che valin e, A90, Trident (SSB N), Jaguar GR .I naar A N 5 1, SSBS S2 IRBM lOt D ong Feng-2/2a, Qian -5 o f de Julang- 1.

Het be tre ft hie r geen alge meen , makke-

(C W )

M os k o u o ve r I N F o nde rhand e ld e e n aan de andere kant overging lOt het be-

sluit o m 57 2 kruis- e n ande re ra ke tre n bij v ijf N AVO -p artn ers te pl aal se n . D e

jason Magazine no. 2, Ma y 1995

31

Amerikaa nse preside nt Reaga n deed in sen G root Bri llannië (deze case we rd mense nrechten opwerp t. D e regerin g november 1981 het voorstel dat beke nd oors p ro nk e li jk d oor D. Lippincott ge- Reaga n d ie zic h vaa k cowboy-re to rie k kwam te staan onder de naa m zero op- schreven maar door Treverton bewerk t) bed ie nde trad niet o p a ls cavalry maar

/ion:" 7be U5 is p repared to cancel its dep loym e nt of Pershing {[ a nd gro u ndlatm ched cruise missiles ij the 50viets will dismantie their 55-20, 55-4 a nd 55-5 missiles" . Te rwijl voorgaa nde Sovje t le id e rs njet als bijna sta ndaa rd antwoo rd hadd e n o p dit soort Ame rika a nse o ntwape ningsvoorste llen , bleek de in 1985 in Mosko u aa n de macht geko men Gorbachev va n ande re all ure. Hij accepteerd e voo rs te lle n zoa ls d e ze ro optio n waa rva n me n d ac ht dat hij ze toch niet zo u acce pte re n e n la nceerd e ze lf n og

en Arge ntini ë. De cr isi s p laa tste de trok zich terug in een vooroorlogs isolaAmerikaa nse regering voor een dilem- tionisme. ma aa ngezien beide landen door \Vashi ng(Qn als vrienden aa ngemerkt we r- Het goede va n deze stu d ie is evenwel

de n . De Ame rika ne n zoc hte n dan ook da t Trevert o n de tw ijfe ls va n Ha ig te n ee n o pl oss in g waa rm ee ee n oo rl og aa nzien va n hel vraagstuk naa r vo ren brengt. Haig vond dat de Britten zowel voorkomen kon wo rden.

juridisch als mo reel in hun recht sto nVo lge ns een a ide va n d e Ame rikaanse den en dat de kwestie een test was voor o nde rh a nde laar Ha ig moest e r tot een he t Am e rikaanse ge loo f in d e rec htssoo rt interim -ove reenkomst geko men staa t. Hiervoor w ordt de autobiografi e

worde n waa rbij de omstrede n e ilanden- va n Ha ig aa nge h aa ld waa rin d eze de groe p door zow e l de Britte n e n Arge n- Arg entijnse in vas ie va n de eil and enverdergaande voorstellen. D eze voor- tijne n geza me nlijk me t e ni ge Ame ri - g roe p ve rgelijkt me t d e miscalcula tie ste lle n va n Go rb ac hev aa ngaa nde een kaa nse deel name bestuurd moes t wor- va n Ado lf Hitie r e n Ja pa n te n aa nzie n ve rregaa nde nucl ea ire o nt wapening den . Het verd ere verl oop va n deze cri-

kwa me n a ls een voll e di ge ve rrassing. sis wo rdt helaas niet wee rgegeven en Hij veroverde hiermee zowel het initia- d e o pdrac ht va n Ha ig ka n op dat motief va n de wa pe nbeheersing als ook de ment door de Bri tten allerminst als seripublie ke opinie. Hie rdoor kwam het dat e us zijn o pgeva t. De Arge ntijnse claim a l in decembe r 1987 het INF-verdrag ge- was namelijk alleen territoria al van aard tek end k o n wo rd en en waa rm ee een te rw ijl de bevo lki ng va n de Falkla nds voll ed ige kl asse aa n w ape nsyste me n angelsa ksisch va n ori gine was. Boven( rake tte n me t ee n be re ik van 500 tot di e n ko n de Arge ntijn se junt a o p d a t 5500 km) na a r schroothoop we rd ve r- mo ment nauwe lij ks seri eus genomen weze n . De studie geeft een goed beeld word en gez ie n de reputati e al s kli ek van wa t er zich in de kringen van Ame- va n mensenrechtenschenders. Een ultirikaa nse de fe nsiegemeenscha p speelde matum aa n Buenos Aires was dus meer te n aa n zie n va n het voorste l va n Re- o p zijn p laats geweest da n een vredesaga n, de initiati eve n va n Gorbachev, missie naa r London. het aanvankelijke wantrouwe n ten aa nzie n va n deze Sovjet le ide r e n het debat H er Am erik aa nse vredesi niti ati ef was

van de westerse democra tieën in de ja-

re n '30. Alle drie dac hte n zij dat de Euro pese democrati eë n decadent wa ren, G root Britta nnië zwak en de VS corrupt

e n d a t zij e r ze lf o nges tra ft va naf ko nden komen. De vraag waa ro m Haig er dan toch mee r in zag om als be middela ar in het conflict o p te treden wordt

echte r niet duidelijk .

Voor wie een wete nscha ppe lijke be na derin g en gro ndige analyses va n Ame rikaa ns buite nlands be le id zoe kt, is Ma king American Foreign Policy geen aa nrader. Wie zich echter niet in voorgekauw de th eori eën kan vinden en liever

de a nalyse va n de werking va n de Ame ve rde r misplaa tst gezie n he t fe it da t de rik aa nse be le id svo rmin g zelf op z ic h Arge ntijnse in vas ie o p de e il a nd e n a l neemt, ka n in fe ite na uwelijks o m he t Minde r d ie pgaa nd is de studie over de I ha d pl aa tsgevo nd e n e n Was h ing ton boek heen . crisis me t aa ngaa nde de Fa lkla nds tus- z ic h g raag a ls d e b esc herme r va n d e • over de verificatie va n de afspraken .

Rectification The pape r "Nationality a nd nationalism in the course of refo rms in Russia" (Jason Magazine 1/ 95) was presented fo r the XIII Wo rld Congress o f Socio logy by Prof. A.Zd ravomyslov of the RIlSNP, Moscow.

32

jasonMagazine no. 2, May 1995

What isjason?

The jason Foundation has been fou ncled to provide in a need 10 get bablncecl informalion o n international affairs. Th e .fason Fo unda tio n is not affi1 Ă&#x17D;ated to any political pal1y or group. j aso n infofms in two ways. First , it publis hes a bi-mont hl y magazine o n internati onal affairs. Secondly, by o rgan izing acti vities like congresses, excursio ns, fora anel youth-exchangcs. Same re cen t subjects of Jason Magazine were: Proliferatio n, Conversion, War, Mediapulation , Sout h- East Asia , Sornalia anel \VEU.

Ir you want to receive additional information on Jason, w rile or pho ne 10 Ihe following address:

Jason Foundation Laan van Meerdervoort 96 2517 AR Den Haag The Ne therlands Tel: 070-3605658

This publication has been made possible by:

~ ~

AT&T PHILlPS I

-~-

ÂŽ Royal Dutch/Shell

I

NATO Information Service

J - Reply card I subscribe to Jason Magazine and receive fo r fL 30,- 6 iss ues and a ll in vitations fo r th e activ ities of j ason.

Na me: Address:

I pay f1. 30,- o n g iro-accou ntnumbe r 3561025 to Jaso n Foundation. Th e s ubsc ripti o n starts when th e mo ney is received. This reply ca rd has to be sent to [he foJlowing add ress: J ason Foundation Antwoordnumme r 10711 (Post is payed ) 2501 WH De n Haag The Netherlands

Place: Zipcode: Telephone: Signature:

Index Jason Magazine 1994/1995 1994/1. Mediapulatie Rony Brauman )acob M. Bik

I Stefan Lan sberger Caspar Veldkamp Médecins sa ns Fronrieres The Stanley Foundation M. Glenny; D. Hiro; F. Springer

When sufferin g makes a good story Press and Public Affairs in the Security Area

Chinese media

Douglas H urd

Liberia, leave it to th e Neighbours Ethnicity and Fareign Policy Boak Review

Ro bert D. Kaplan Arend Jan Boekestijn

Pete r Van der Knaap

Mogelijkheden en beperkingen in een veranderende omgeving Ru ssia anel the CIS, 1991-1993

Project Partnership

fOf

Miriam Meekels & Cyril Widd ershoven M. van Heuven A. Boxhoorn

Peace

anel th e Czech Republic Th e Coming Anarchy

De Kwadratuur va n de Nederlandse Tomaat Th e COllllllittee of th e Regions: The o ulset o f a 'Europe of th e

Regions?

Prof. Dr. G. Teitler

Mich iel de Weger Leon Wecke Boekbesprek ingen

Wh at went wrong in Sornalia?

Conversie in Oost-Europa De wanke le eenheid van Gelukkig Arabië Over o nze Afrikaanse toeko mst Collective defen ce & security in Europe A landslide going unnoticeel Wecke 's Wereld

1994/5

Ministe r van Buitenlandse Nederl ands Buite nlands Beleid :

To m Kuperu s Jozef Braun

W. van Hasselt

Aanhaken bij BZ , Het 'Klasje'

199412.

Zaken elr. P.H. Kooijmans

John Markakis Erik Dirksen Miriam Meekels

Conflicten aan de Grenzen van

Invloedssferen

Bas de Bruijn Craig Francis Leon Wecke Boekbesprekingen Beno it Van hees & Mike den Ha rtog Malco lm Rifkincl

Changes anel o ppo rtuniti es! An intelview with MLJamie P.Shea Transatlantic Security Biography Manfred Worner Itali ë: her begin van de Tweede of cle Verl engeIe Eerste Republiek?

Media en Po litiek: een gevaa r lijke relatie Australian Natio na l Identity Wecke's Wereld Ko rea 's nucleaire intenties: b luf of reële dreiging Speech

1994/3.

1995/ 1 Nato and Enlargeme nt

Redactioneel

Nationality anel nationalism in the course of reforms in Russia

H ennie van der Graaf

Stephan Raes

Mike den Hartog Leon Wecke Ro lf Koster

A. Tro Llwborst

Henk Spenkelink

\'Vie wapens zaa it za l geweld oogsten: de proliferatie van conventionele wapens Mediterrdne landen in de tex tiel- en kledinghandel: een wankel succes Verk iezingen in Zu id-Afrika Wecke's Wereld Hongarije en haar buurlanden.

De wederzijdse re laties en de problematiek va n de minderheden Over stammen, stand en en staten in Afrika: her geval va n Rwanda en Burundi De onwil va n de EG- en NAVO-Iidstaten

1994/4.

Alexa nder Duleba Constantin Vlad K . Borodin

R. Koster

ChrislOph Bertram

Malcolm Rifkind W ill y Claes

Manen va n Heuven

Redactioneel Djanguir Atamali

Miriam Meekels & Cyril Widelershoven

Guido Widelershoven Martin Doo rnbos &

34

De man achter de WEU. Een interview met Secreta ris generaal OLMr. \XI.F. van Eekelen Zuid-Oost Azië: nier alles is goud wat er blinkt Society and State in Crisis:

jasonMag(lZine no. 2, May 1995

Gijs Jeuken Andries Verm elden

Th e PO) Program and the Vise grad Group's Co-op erdtio n Pannership for Peace. Some merits anell im its Ukraine: balance as a farm o f sta bility Crea ting Ali-European security stru ctures Biograph y Willy Claes NATO on track for the 2 1st century BiographYJose Cuti leiro Th e Arlanr ic Communiry Speech by Ihe Secretary General o f Nato Kirc hberg Erklarung der Westeuropaischen Un ion NATO, New challenges, old stru ctures Ru ssia 's ro le in Europe~1Il securiry stru clures General statement o f rhe ATA yOllth sem inar Book reviews