Het laa tste hoofdstu k is dan wee r een O nder le iding va n Professor Lawre nce verademing. De relati e tussen o lie rijk- Freedm an wordt een zee r breed sca la dom , politiek e participatie en interne va n o nderwerpe n be ha nde ld , ve rdeeld ontwikke ling wordt behande ld o p een in vie r o nde rdele n. overzichtelijke manier . Vooral d oor het
geb ruik va n het theoretisch kade r van Luciani e n Be blawi e n hun be roe mde werk 'Tbe Rentier Sta te~ Bill e n Springbo rg volge n de gro te lijnen va n genoemd boek en ma ke n d uid elijk dat de rust in de o lie-state n voorn ame lijk is gebaseerd o p de alo ude machtsstructure n va n he t 'patrimo nial leadership' e n o p de gelde n uit de o lie-explo itatie. De laa tste jare n geve n dan ook aan dat dit een wa nke le bas is is. De ac hte ruitga ng in de o lie-inko mste n (lage re prijze n) en de roe p o m po litie ke participatie va n de eigen bevolking ve roorzaken een toene mende druk o p de e lite o m te ko men to t een compro mis. Wordt hie raa n niet voldaan , dan zal een geweldsex plosie tot de mogelijkheden be ho ren , al dan nie t geste und door exte rne mogendhede n. Niet a lleen de autocratische regimes staa n o nder druk, het th eocratische Iran heeft ook te maken met inte rn e spanninge n en een groeie nd e gewe ldsspiraa l.
Het eerste o nde rd eel be hande lt de Britse de fe nsiepo litie k. Hie rbij wo rdt aandacht gesc ho nke n aan de gevolge n van het uiteen valle n van het Oostbl o k, de daar o ptrede nde conve rsie e n achte ruitga ng in militaire dre iging voor het Weste n. Ministe r va n De fe nsie Ma Jcolm Rifkind ri cht zich in zijn betoog voo ral op de nie uwe ro l va n nuclea ire bewa pening in de Britse defe ns ie strategie. Hij blijkt een voo rsta nder te zijn va n he t beho ud va n de e igen nu cleaire capacite it. Dit wordt ge re lateerd aa n het fe it dat de aanwezighe id va n nucleaire bewapening een stabilisere nde facto r is gebleke n tijde ns de Ko ude Oorl og. Ook legt hij uit dat e r bij het vredesdi vide nd eerst moet worden ge ke ke n naar een kwa lite itsverbetering va n de krijgsmacht, daarna pas naar een troe pe nverminderin g. Dit kan wel eens een controversieel standpunt blijke n te zijn . And rew Coney (Uni versity of Bradfo rd) re latee rt de Euro pese veiligheidssituatie aa n de respecti evelijke be lange n in de Balkan . De invloed va n de j oegoslaviëcrisis maakt duid e lijk dat grote regio nale e n Eu ropese belange n worde n geschaad door de oorl ogshandelingen . Hie rbij wordt wee r eens een lans gebroken voor herzie ning va n de containme nt-po litie k e n een ve rste rking van de preventieve diplo matie.
Springbo rg e n Bill he bbe n een goed gestru ctureerd boek geschreven, bestemd voor een breed publie k. Toch wo rdt er een redelijke algeme ne kennis e n inzicht in de proble mati e k va n het Midde n-Oosten van de lezer gevra agd . He t is een aanrade r voor diege ne die meer over machtsstru cture n e n politie ke o ntwikke ling in de regio w il wete n. • Deel twee be hande lt de Europese veiligheid . Als be langrijkste punt wordt de Cyril Widdershoven invloed va n de o pvolge rstate n va n de Sovjet-Unie beke ke n. Ste phe n She nfie ld (V.5.) de po neert hie rbij een be lang rijke Centre for Defence Studies, Bras- ste lling. "The most impo rtant strategie fact re lating to the te rrito ry of the forSfry'S Defe1lce Yearbook 1994 me r USSR is that it can still be regarded Brassey's (London, 1994) 360 pp_ as a sing le strategic s pace" (blz. 83). Dit gegeve n moet dan ook deel uit blijve n ISBN 1-85753-033-0 maken va n a lle nie uwe veilig he idsstraMO,OO tegieën va n NAVO e n WE U. Dit fundeert hij door aan te geven dat Rusland Brassey's Defence Yearbook wordt uit- op weg is naar een herstel van zijn 'imgegeven door het gezag he bbende Cent- pe ri alistische rijk', mede mogelijk gere fo r Defe nce Studies in Londo n , in sa- maakt door de hoge mate van economime nwerking met o nde rzoekers e n we- sche interdepe nde ntie tussen de GOSte nschappe rs van ande re institute n zo- staten en het gevaar van de langere als de Faculty o f War, King 's College Russische g re nze n . Het laatste is een Lo nde n . Bij he t Yearbook hande lt het groot gevaar voor d e interne en regiozich o m een standaard werk dat bij e lk nale verhoudinge n binne n Rusla nd e n zichzelf respectere nd internati o naal ge- moet dan ook worden tegengegaan. o ri ënteerd instituut in de biblio theek Bovenstaande facto re n veroorzake n dan zou moete n staa n. ook de noodzakelijke centrifugale krac hte n die een he rste l va n het Russi-
38
JaS01l Magazi1le no . 4, Aug ust 1994
sche rijk kunne n bes poedigen (blz.84). Genoemde o ntw ikke linge n kunne n een uitbreid ing va n de NAVO (of WE U) bemoeilijke n . Uitbre iding me t state n di e ve rwikke ld zijn in inte rregionale spa nningsvelden zijn niet de juiste pa rtne rs o m binne n de NAVO te hale n . Simo n Lunn (North AtJantic Assembl y) geeft dit ook aan in zijn stuk . O nde r de ko p "NATO in evolutio n' be hande lt hij de kwesties va n de dialoog , Partnership fo r Peace e n same nwe rkin g. De ro l van NAVO e n WE U zijn ve rande rd naa r aanle iding va n de incorpo ratie va n de 'out-ofarea'-problematie k in NAVO e n de nie uwe rol van WE U als Euro pese defe ns iecompo nent van de EU, zoals de ES DI e n de CjTF's. O ok is e r sp rake van de ve rschuiving va n de 'collective defence' naar crisismanage me nt e n conflictpreventie. Toch ko men Lunn e n David Low overeen in hun me ning over de incorporatie va n nie uwe leden . Be ide zijn voo rstander va n een he rwaa rde ring van de NACC, met inbegrip va n het stimuleren dmv. meer inho ud e n slagkracht voor dit instituut, in tegenste lling to t de mogelijke uitbre iding van NAVO met de Visegradl anden of de voorm alige Sovjet-Unie. Bovenstaa nde o nde rwerpen beho ren to t de inte ressa nte de len in tegenste lling tot het uitge mo lke n onderwe rp van de crisis in j oegoslavië. O o k in dit werk beha ndele n drie aute urs de crisis, elk va nuit een ande r standpunt. Tho rnberry, Messery-Whiting en Tiho mir Lo za hebbe n zich goed va n deze o ndankbare taak ge kwete n . Echte r de o riginalite it bleef ve r te zoeke n. He t de rde deel is weer zee r re leva nt e n bijste r interessant. Regiona le veilighe id behande ld aspecte n als het vredesproces in het Midde n-Ooste n , Zuid-Afrika , de Hoorn van Afrika e n he t Ko reaanse schiereiland. De eerst genoemde o nde rwerpe n blijke n zeer o nderhevig aan veran dering. Het vredesproces heeft na he t totstand ko me n va n dit boek grote vera nderingen o nde rgaa n . De geschetste o ntwikke lingen hebbe n hun waarde als refe rentiekade r nie t ve rl o re n . Toch had Efraim Karsh, als gewaardeerde Midde n-Ooste n deskundige, een die pgaa nder stuk kunne n formul ere n . Nu heeft het veel weg va n een e ncyclo pedisch artike l, ko rt e n bo ndig zonde r uitleg of achterg rond e n. Me t dezelfde ontwikke lingsstructuur heeft ook he t o nde rdeel Zuid-Afrika te ma ke n . Voor de situatie ro nd 1993 is het een must o m d it deel te lezen . Ech-