12
"Op het terrein van het milieurecht is nog een hele hoop werk te doen" Aan het eind van de jaren zestig kwam de milieuproblematiek in het middelpunt van de publieke belangstelling te staan. Sinds die tijd is ze daaruit niet meer verdwenen. Steeds komen nieuwe en gecompliceerde milieuproblemen naar voren, zoals recent de verzuringsproblematiek en het broeikast-eHect. Toch is er sinds 1970 op nationaal, Europees en mondiaal niveau een geweldige juridische inspanning geleverd om door middel van rechtsregels milieuproblemen aan te pakken. Milieurecht vormt overal ter wereld een sterke groeisector.
Deze bijdrage is van de hand van prof mr. Th. G. Drupsteen, hoogleraar Staats- en bestuursrecht, met inbegrip van het milieurecht aan de R. U. Leiden .
partimenten lucht, water en bodem is daarmee echter niet gegarandeerd. En zeker de bescherming van natuurlijke leefgemeenschappen en zeldzame planten- en diersoorten valt langs civielrechtelijke weg moeilijk te waarborgen. Wel kanzoals we nog zullen zien - het burgerlijk recht bij de bescherming van het milieu een nuttige aanvulling leveren op de publiekrechtelijke wetgeving.
Nederland acht grote milieuhygienische wetten van kracht; de Wet verontreiniging oppervlaktewateren van 1969, de Wet inzake de luchtverontreiniging van 1970, de Wet chemische afvalstoffen van 1976, de Afvalstoffenwet van 1977, de Wet geluidhinder van 1979, de Interimwet Bodemsanering van 1982, de Wet milieugevaarlijke stoffen van 1985 en de Wet bodembescherming van 1986. Behalve deze wetten gelden ook de Kernenergiewet van 1963, de Wet verontreiniging zeewater van 1975, de Wet voorkoming verontreiniging door schepen van 1983, terwijl voor de bescherming van natuur en landschap onder meer de Natuurbeschermingswet van 1967, de Boswet van 1961 en de Wet bedreigde uitheemse diersoorten van 1975 van belang zijn.
De vraag is langs welke wegen dit milieurecht zich heeft ontwikkeld en hoe effectief het eigenlijk is. Toen in Nederland het vraagstuk van de verontreiniging van het milieu naar voren kwam, is in eerste instantie gekozen voor een juridische aanpak volgens het publieke recht. Besloten werd om naast de Hinderwet een stelsel van sectorale milieuwetten tot stand te brengen. Deze zijn in de loop van de jaren zeventig en tachtig gerealiseerd. Reeds van de aanvang af was duidelijk dat de milieuproblematiek niet zonder wettelijke regelingen op een doeltreffende wijze kon worden aangepakt. Algemeen werd erkend dat het om tot een oplossing van de verschillende milieuproblemen te komen, noodzakelijk zou zijn beperkingen te stellen aan allerlei menselijke activiteiten. In beginsel zouden deze beperkingen ook via het prijsmechanisme en de markt tot stand kunnen komen. Een marktgerichte aanpak bood echter voor het tegengaan van de verspreiding van ernstig verontreinigende en giftige stoffen in het milieu te weinig garanties. Daarvoor zouden wettelijke normen moeten worden vastgesteld. Ook een juridische aanpak op basis van het privaatrecht werd onvoldoende geacht. Uiteraard kan iedere burger in beginsel met een actie uit onrechtmatige daad ageren tegen milieuaantasting in de vorm van hinder of overlast. Een effectieve bescherming van de grote milieucom-
Sectorale wetgeving. In Nederland en in vrijwel alle moderne industrielanden is de milieuproblematiekjuridisch aangepakt door voor verschillende milieucompartimenten of voor verschillende vormen van verontreiniging sectorale wetten tot stand te brengen. De indelingen lopen in de verschillende landen wat uiteen. Doorgaans beschikt men echter over wetgeving op het gebied van de luchtverontreiniging, waterverontreiniging, geluidhinder, afvalverwerking soms gecombineerd met bodembescherming, bescherming tegen radio-actieve straling en bescherming tegen milieugevaarlijke stoffen. Vaak gelden ook procedurele regelingen voor een stelsel van milieu-effectrapportage, voor het betrekken van burgers bij de besluitvorming en voor stelsels van milieubeleidsplanning. Tenslotte is in veel landen een afzonderlijke wet blijven gelden voor de kleine hinder van uiteenlopende aard. Naast deze algemene wet voor de kleine hinder, de Hinderwet, zijn in
Bewuste keuze De keuze voor een stelsel van sectorale wetten is in ons land bewust gemaakt. De verwachting was dat de opbouw van een stelsel van deelwetten sneller en gemakkelijker zou verlopen dan de ontwikkeling van ĂŠĂŠn algemene milieuwet. Daarmee zou sneller effectief kunnen worden opgetreden tegen acute vormen van milieuverontreiniging, zoals luchtvervuiling, de belasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en de verspreiding van chemische afvalstoffen in het milieu. Deze verwachting is uitgekomen. Er zijn aanzienlijke resultaten geboekt bij de aanpak van lucht- en waterverontreiniging. Alarmfases in het