16
Henry Kissinger, de ontwerper van de "detente" op een foto uit 1976.
kon worden door middel van een akkoord met de Sovjetunie. Ik denk echt dat het INF-akkoord, ook nu weer, een gevolg is van het feit dat de Verenigde Staten verzwakt zijn. Gedwongen door de eigen interne situatie probeert men de wapenwedloop te beperken". Het INF-akkoord is dan ook zeker geen dramatische historische wending. Er is al langer een ontwikkeling in deze richting aan de gang. Prof. Lammers noemt het wel opmerkelijk dat juist Reagan dit akkoord heeft gesloten. Hij was het immers die na zijn verkiezing tot president van de Verenigde Staten met een opmerkelijke uitbreiding van het defensiebudget begon. Tegelijkertijd sprak hij dreigende taal tegenover de Sovjetunie. Het grootste deel van de Amerikaanse bevolking steunde deze politiek van de harde lijn. Prof. Lammers: "Dat was toen begrijpelijk, omdat de Amerikanen aan eind van de jaren zeventig het gevoel hadden dat Amerika met zich liet sollen. Men had het gevoel dat de macht van de Verenigde Staten buitengewoon aan het teruglopen was. Er ontstond een gevoel dat men zich assertiever wilde opstellen in de buitenlandse politiek, omdat de VS anders hun positie en prestige zouden verliezen. Dit had automatisch een verhoging van de defensiebegroting tot gevolg. Carter begon hiermee na de Russische inval in Afghanistan. Reagan heeft dit voortgezet. Reagan heeft het dus niet alleen bedacht. Hij vertolkte een bestaand gevoel in de Amerikaanse samenleving". Afghanistan dus als een motor voor gevoelens die achteraf vrij tijdelijk zijn gebleken. De Verenigde Staten
konden niet accepteren dat hun invloed in de wereld aan het verminderen was. Lammers: "Carter noemde Afghanistan de ergste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat is misschien wat overdreven, maar het was wel een culminatiepunt van allerlei zaken in de buitenlandse politiek die Amerika het water tot aan de lippen had doen stijgen. In Afrika was voortdurend gerommel geweest. In Iran was het mis gegaan. En vlak daarop kwam dus nog eens Afghanistan. In de Verenigde Staten voelde men zich voor schut gezet. Carter was zijn ambtsperiode begonnen als een idealist met de daarbij behorende verlaging van de defensiebegroting. Hierdoor was hij in 1980 niet geloofwaardig meer. Reagan heeft gedaan wat de kiezers kennelijk wilden".
Anti-commwrlsme De Amerikaanse bevolking heeft redelijk positief gereageerd op het INFakkoord en de daarmee samenhangende verbeterde betrekkingen met de Sovjetunie. Het begint er op te lijken dat men aanvaardt dat de Verenigde Staten genoegen moeten nemen met een beperktere rol in de wereld. Maar betekent dit nu ook, dat de anti-communistische gevoelens onder de bevolking en in de regering, die altijd vrij sterk zijn geweest, verminderen? Lammers: "Ik geloof dat je deze periode niet meer kunt vergelijken met de jaren van Trurnan, Eisenhower en Kennedy. In het algemeen gesproken was het anti-communisme toen veel sterker dan nu. Maar er zijn natuurlijk nog steeds bepaalde groepen in de Amerikaanse samenleving, waar dat gevoel nog zeer sterk leeft.
Je hoeft maar te kijken naar presidentskandidaat Pat Robertson die in de traditionele Koude Oorlogstaal spreekt en die meer in het rijk van het kwade gelooft dan Reagan doet. In de jaren veertig en vijftig leek de dreiging van de Sovjetunie overigens veel simpeler. Nu leeft het gevoel dat de wereld gecompliceerder in elkaar zit dan Reagan het in het begin van de jaren tachtig heeft geprobeerd voor te stellen. De Amerikaanse regeringsleiders maken toch nog altijd het onderscheid tussen het goede Russische volk en de slechte regering die het heeft. Men blijft bang voor trucjes van de Sovjetunie. Het blijft een afweging; moeten we het zekere voor het onzekere nemen of moeten we ze tegemoet komen. De angst dat tegemoetkoming aan de Sovjetunie ten koste zal gaan van de eigen invloed zit er diep in. Deze angst is zo traditioneel, dat er waarschijnlijk enige jaren overheen zullen gaan voordat men werkelijk spijkers met koppen kan slaan".
Reagan Politieke beslissingen zijn meestal uitkomsten van gecompliceerde procedures, waarin veel verschillende overheidsinstanties en overheidsfunctionarissen hun visie proberen te laten gelden. De president heeft in de Verenigde Staten een belangrijke centrale positie, die hem in staat stelt grote invloed op de politieke besluitvorming uit te oefenen. Deze invloed is groter dan die van het staatshoofd in vele andere landen. Elders heeft het staatshoofd vaak een meer symbolische functie. Reagan is in een groot deel van de pers afgeschilderd als iemand met weinig kennis van zaken. Men zou zich kunnen afvragen in hoeverre hij van zijn positie gebruik heeft gemaakt of heeft kunnen maken, om het beleid in zake het INF akkoord te bepalen. Prof. Lammers: "We weten niet alles wat in het Witte Huis gebeurt. Er zijn allerlei speculaties dat hij van toeten nog blazen weet. Daar heb ik nooit in geloofd. Ik heb het idee dat hij van heel veel dingen niets wist, maar van bepaalde dingen een heleboel. Bepaalde zaken is hij blijven aanhangen en doorzetten. Kijk maar naar Nicaragua. Dat is grotendeels zijn politiek geweest. Waar het gaat om de alge-