Zoveel te beleven!

Jaargang 2 – nummer 1 – 2011

1001 manieren om te stayokayen

Zoveel te beleven!

Maastricht druilerig en droog ✱ De klassieker: het Pieterpad ✱ Carnaval leeft meer dan ooit ✱ Vogelaar Hans Dorrestijn geeft tips ✱ Gevelstenen: de kleine geschiedenis van Haarlem ✱ Joris Linssen wandelt en ontspant En natuurlijk de leukste avonturen en de beste aanbiedingen! daarbuiten

1

Odenwald The Organic Bakery De lekkere dikke plakken brood die je tijdens het ontbijt, lunch en diner vindt op je Stayokay locatie komen van Odenwald The Organic Bakery.

Odenwald The Organic Bakery levert verder een uitgebreid assortiment diepvries en zuurstofarm verpakte broodproducten. Brood zoals brood volgens ons zou moeten zijn. Authentiek, puur, gezond, verantwoord geproduceerd en vooral erg lekker.

Laat je verrassen door de heerlijke smaak!

Odenwald Organic | Home of true taste Molensteyn 3e Postbus 285, 3454 ZM De Meern T E

2

030 - 231 23 43 info@odenwaldorganic.org

daarbuiten

daarbuiten

3

daarbuiten

INHOUD Verken Maastricht: in zon en regen

6

Terugkeer van de bakfiets

10

Cool stuff handige gadgets

13

Toen en Nu: de huishoudschool

14

Carnaval is nergens hetzelfde

18

Duurzaam: mutsen uit Peru

22

Verantwoord reizen: Australië

27

Vogelgek Hans Dorrestijn spreekt

30

Durf te vragen werkt

34

Haarlemse gevelstenen verbazen

36

Rik Zaal ontdekt Wijk aan Zee

40

Check in Check out

43

Klassieke Pieterpad blijft speciaal

44

Eropuit met Joris Linssen

52

Agenda van Stayokay

66

6

14

30 Verder in dit nummer: Stayokay card aanbiedingen 24 • Stayokay ­prijswinnaars 50 • Prijsvraag 50 • Lezersaanbiedingen 54 • Goed om te weten 56 • Topavonturen bij de Stayokay ­vestigingen 57 • In het stapelbed met… 62 • Kinderpagina 64

44 4

daarbuiten

Colofon daarbuiten Jaargang 2 – nummer 1 – 2011 daarbuiten is het inspirerende magazine voor iedereen met een actieve en avontuurlijke levensstijl en verschijnt drie keer per jaar in een oplage van 50.000 exemplaren.

Uitgever Stayokay Art direction, opmaak en redactie Smidswater Fotografie Juren Poeles, Josje Deekens, Daan Vermeer, Hollandse Hoogte (HH), iStock, Nationale beeldbank (NB) Eindredactie Marieke Meijer Aan dit nummer werkten mee Marijke Schreiner, Chris Hommes, Oeike Verheijen, Annemieke Boer, Kirstin Hanssen, Daan Vermeer, Moniek Wisse, Rik Zaal Drukwerk QuadWinkowski daarbuiten is gedrukt op ‘Reprint’ ecologisch gerecycled papier.

Dit papier absorbeert minder inkt en dat is beter voor de natuur.

Copyright daarbuiten is een uitgave van ­Stayokay.

Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Adverteren in daarbuiten sales@daarbuiten.com Contact daarbuiten Postbus 92076, 1090 AB Amsterdam www.stayokay.com/daarbuiten redactie@daarbuiten.com (prijs)wijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden

De opening

Tempel van kunst

Het Kröller-Müller Museum bevindt zich in het Nationale Park De Hoge Veluwe. Het park ademt nog altijd de geest van Helene Kröller-Müller, wier lijfspreuk Spiritus et Materia Unum was: geest en stof zijn een. Als je het overweldigende, bijna Afrikaanse landschap, de bijzondere kunst en hoogwaardige architectuur op je laat inwerken, kom je ongetwijfeld tot dezelfde conclusie. Dit is een tempel van kunst. De bezoeker FOTOGRAFIE: PIETER BOERSMA krijgt hier een bijzondere ervaring.

En dat kan misschien wel bij uitstek in de eerste maanden van het jaar, als het park nog in relatieve rust is.

Mijn tips gaan over twee verborgen kunstschatten in de natuur! Allereerst wijs ik graag op een bijzondere plek, vóór het museum: de Steynbank. Het monument en de omringende, formele tuin zijn van de hand van architect Henry van de Velde. Ze zijn Helenes eerbetoon aan de president van de Oranje Vrijstaat, voor wie zij grote bewondering had. Het was bedoeld als een meditatieve plek, en het is het troetelkind van onze tuinmannen, maar veel bezoekers lopen er nog aan voorbij. Achterin staat het monument zelf: een gestileerde bank van Duits Maulbronnerzandsteen. De Jugendstilachtige decoraties zijn met zeer veel aandacht v­ ormgegeven.

Nog iets bijzonders vind je op de weg van Otterlo naar Hoenderlo. Daar ligt een grote zandvlakte met vliegdennen. Midden op de vlakte staat een dertien meter hoog standbeeld dat vanaf de weg niet opvalt. Het werd in 1920 vervaardigd ter ere van nog een Zuid-Afrikaanse held van de Kröllers: Christiaan de Wet. De generaal staat hier vastberaden op de uitkijk, zijn blik op Afrika gericht. Beeldhouwer Joseph Mendes da Costa heeft het uitgevoerd in een geabstraheerde vormentaal. Ik vind het prachtig, maar het is ook vervreemdend dat het hier in het park staat. Het werpt je even helemaal op jezelf terug.

Aandacht voor natuur en cultuur vind je natuurlijk ook volop terug in dit nummer van daarbuiten. En juist in het begin van het jaar kun je overal rustig genieten van de bijzondere plekken in Nederland.

Evert van Straaten directeur Kröller-Müller Museum

daarbuiten

5

Reportage

TEKST EN FOTOGRAFIE DAAN VERMEER

Maastricht

druilerig en droog Maart roert zijn staart, april doet wat hij wil en mei doet er ook nog wat bij. Wanneer je er in het voorjaar op uit wilt, weet je gewoon niet waar je aan toe bent, ook niet in het zuidelijke Maastricht. Maar droog of druilerig, in de Limburgse provinciehoofdstad kun je je prima vermaken.

En daarvoor hoef je écht de kalksteengroeven niet in.

DRUILERIG Druilerig Trein van de zon Menig toerist heeft de neiging om bij het kleinste spatje regen de kalksteengroeven in te duiken.

Hoewel je daar eerder klam dan droog weer uitkomt, warm je er ook niet op. Nee, daarvoor moet je gewoon in het centrum blijven, want de Maastrichtenaren hebben een culinaire en bourgondische

6

daarbuiten

reputatie hoog te houden.

Dat centrum is trouwens zo compact dat je het wandelend kunt verkennen. Tenzij het regent, dan kun je beter de zonnetrein nemen. Want zelfs als de zon niet schijnt rijdt die glazen trein op zonne-energie door de stad.

Zonder uitlaatgassen, zonder motorgeluiden en zonder nat te worden zie je in een uur de binnenstad van Maastricht.

Wegsmelten met chocolade Toeval of niet, pal naast de halte van de zonnetrein zit de Chocolate Company. Rijen chocoladerepen, plateaus met bonbons en over­heer­lijke chocoladetaarten verleiden je al zodra je er langsloopt. Beroemd zijn ze om hun chocolademelk.

Rijen lepels met een blok chocolade eraan staat te wachten tot ze ondergedompeld worden in een mok met stomende melk. En dan wordt het je best lastig gemaakt, want er staan vijftig verschillende smaken. Chocola met een vleugje kaneel, gember, laurier, wasabi of sinaasappel bijvoorbeeld. En als het buiten écht koud is, dan kies je een van de lepels die een plank hoger staan, want daarbij zit een pipetje met een likeur als amaretto, whisky of grand marnier. Maar wees gewaarschuwd, voor je het weet ben je toe aan je derde mok.

Reis door de koffiewereld

Op naar de kerk

Koffieliefhebbers lopen het hoekje om. Zodra je de Wolfstraat in loopt komt de krachtige geur van versgebrande koffiebonen je al tegemoet. Bij Mansion Blanche Dael worden noten en bonen al meer dan honderd jaar voorin de zaak gebrand. Achterin de winkel is een barista dagelijks op zoek naar de perfecte melanges. Je kunt er zijn verschillende melanges proeven en beoordelen. “En we houden de mensen vaak genoeg voor de gek hoor,” verklapt de eigenaar. “Dan laten we de mensen naast allerlei uitgebalanceerde melanges ook een bakje DE proeven. En er zijn altijd mensen die dat vlakke bakje DE aanwijzen als de lekkerste.”

Voor hen is het een constante zoektocht naar dat perfecte kopje koffie, voor jou een ontdekkingsreis door de koffiewereld.

Ooit was de Dominicanenkerk het huis van God, nu zijn het boekenwurmen die er huishouden. Op de kalksteen muren zijn de muurschilderingen nog vaag te zien en op de vloer liggen de grafstenen er waarschijnlijk nog net zo bij als driehonderd jaar geleden. Gebedsdiensten worden er allerminst nog gehouden, want midden in de kerk staat nu een inloopboekenkast van drie verdiepingen. Planken met boeken staan tot aan het gewelfde plafond en de koffielounge in het koor is gevuld met schilderijen en comfortabele poefs. Ooit het domein van het priesterkoor, nu van Tatiana de Rosnay, John Grisham, chocolade-hazelnoot-cappuccino’s en brownies.

daarbuiten

7

Speelkerk aan de Maas Je zou denken dat de stad kampt met een overschot aan kerken, want een nabijgelegen kerk aan de Maas is onlangs omgebouwd tot speelparadijs voor kinderen.

In de Awwe Stiene Kerk reiken de ballenbakken en glijbanen tot halverwege de glas-in-loodramen.

Bovendien is er een oppasservice zodat je in alle rust de twee naastgelegen overdekte winkelcentra kunt uitkammen.

‘De gro…’

Keersje- en riestevlades Eerlijk is eerlijk, Maastricht is niet beroemd geworden vanwege haar brownies of bonbons. De eeuwen­ oude bakkerij De Bisschopsmolen is een begrip onder de Maastrichte­ naren vanwege haar vlades, ofwel Limburgse vlaaien. Met appel en noten, kersen, abrikozen of rijst, ze worden hier de hele dag door gebakken én gegeten. Bovendien leert de bakker je tijdens een workshop graag hoe je ze zelf kunt bakken. Reken maar dat het thuis ook smullen wordt.

Met de Vespa langs wijnhuizen in het Ekerdal

Droog Toscane in Nederland Maastricht ligt in een uithoek van het land en alleen daarom al waant menig bezoeker zich in het buitenland. Druilerig was het gisteren, droog is het vandaag.

Daarom laten we de stad achter ons en gaan we de golvende omgeving ontdekken. De lappendeken van akkers en bossen laat zich echter slecht zien door het autoraam. En met een fiets kom je wel op plekken waar je met de auto zó voorbij zou schieten, maar met al die heuvels is het flink trappen. Daarom huren we een Italiaanse scooter en wakkeren het buitenlandgevoel nog wat aan.

Zodra we Maastricht aan de zuidkant uitrijden, rijden we door het Jekerdal. De weg slingert mee

8

daarbuiten

met de rivier die ernaast loopt.

Het microklimaat dat hier in het dal heerst, zorgt voor iets hogere temperaturen en minder neerslag.

Precies wat wijndruiven nodig hebben. Daarom liggen de statige wijnhuizen en wijngaarden aan weerszijden tegen de heuvel aan.

Zo rijdend op de Vespa voelen we ons al bijna in Toscane. Genieten is trouwens ook de wind die door onze haren blaast, want een helm hoef je niet te dragen. Als we maar niet te hard gaan. Maar dat heeft toch geen zin, want dan zouden we zo Hoeve Nekkum voorbij rijden.

Daar staan verschillende druivensoorten pal naast elkaar gepland.

En hoewel er nu nog geen druif te bekennen is, voelen we ons nog steeds ver buiten Nederland.

Via een brug over de Jeker klimmen we even later zonder problemen

Praktisch De zonnetrein rijdt dagelijks tussen 11.00 en 17.00 uur, € 5,- per volwassene, zie www.zonnetrein.nl Een workshop vlaaienbakken gaat vanaf zes personen en kost € 27,95 p.p.

Zie: www.bisschopsmolen.nl Wil je nog meer tips en leuke adresjes?

Reisgids 100% Maastricht (€ 9,95) staat vol met wandelroutes langs interessante plekken van de stad.

Stayokay Maastricht ligt aan de Maas en het Stadspark, op nog geen vijf minuten lopen van de stadspoort. Overnachten doe je er al vanaf € 20,- per nacht, inclusief ontbijt.

de Sint Pietersberg op. Langs de touringcars bij de ingang van de kalksteengroeven, op naar het natuurgebied, op naar de top.

Daar ligt Hoeve Lichtenberg, een carréboerderij uit 1816 met binnenplaats en een schaapskudde die rondom de hoeve graast. Én met een dertiende-eeuwse

uitzichttoren vanwaar we uitkijken over de stad, de Maas en de landerijen die tot aan de horizon reiken. Als we hier op de kaart kijken, zien we tot onze verbazing dat we al bijna in België zitten. Het scheelt slechts een kleine twee kilometer. Voor je het weet zit je écht in het buitenland.

Tips van Luc Bronckers, Stayokay Maastricht

Zelf een Vespa huren?

• Elke vrijdagavond kun je vanaf 22.00 uur gratis salsadansen in het hostel • Valt er alleen maar regen maar geen sneeuw? Op 30 km van het hostel ligt ‘s werelds grootste indoor skiresort. Vanaf € 30,kun je 4 uur skiën.

• Het onlangs geopende GaiaPark in Kerkrade is door dierentuinbezoekers al een aantal keren uitgeroepen tot mooiste dierentuin van het land. Toegang: € 14,50

La Dolce Vespa verhuurt Vespa’s en ­elektrische solexen, zogenaamde ­E-Solexen, al dan niet met een gevulde picknickmand. Vespa’s kosten € 52,50 en E-Solexen € 35,- per halve dag.

Zie www.ladolcevespa.nl.

daarbuiten

9

Achtergrond

TEKST EDSCO DE HEUS FOTOGRAFIE HH

Terug van weggeweest:

de bakfiets Vroeger leken alle rijwielen redelijk op elkaar.

Een tandem was iets bijzonders. Tegenwoordig zien we steeds meer ’exoten’ opduiken. Van hippe, coole urban ­cruisers tot ­vervaarlijke beachbikes. Eén klassieker springt de laatste jaren wel erg in het oog en heeft een ware revival doorgemaakt: de bakfiets.

I

n de loop van de vorige eeuw verloor de bakfiets in eerste instantie gestaag terrein. Ooit was het een populaire fiets voor kleinere vrachtjes over korte afstanden.

Met name in de Nederlandse grote steden was hij ook overal te huur. Bestelauto’s nemen na de Tweede Wereldoorlog zijn taak steeds vaker over.

Zelfs studenten huren liever een busje om te verhuizen dan met een bakfiets vol huisraad door

10

daarbuiten

de straten te laveren. Ook een andere gebruiker, de ambulante handel, verdween uit ons straatbeeld.

De bakkerskar zullen nog maar weinig mensen kennen. Of de lompenboer, ken je die nog?

Vanaf 1995 keert het tij voor de bakfiets. Hij ondergaat een metamorfose en krijgt een nieuw leven. Kinderen, honden en boodschappen zijn de nieuwe vrachtjes.

In allerlei soorten en maten zien we ze langskomen.

En hoe kan het ook anders, in het kielzog van de hausse aan elektrische fietsen is nu ook de elektrische bakfiets te koop.

Monster op de weg Oorspronkelijk was een bakfiets een transportmiddel met drie wielen en een enorme houten bak voorop.

Degenen die er wel eens mee hebben gereden, weten dat het een monster was op de weg. Breed, zwaar en slecht te besturen. Zeker met behoorlijk wat gewicht in de bak moest je alle zeilen bijzetten om de fiets op koers te houden. In het steeds drukker wordende

Vanaf 1995 keert het tij voor de bakfiets.

Hij ondergaat een metamorfose en krijgt een nieuw leven stadsverkeer niet bepaald een graag geziene gast.

Nu is dat allemaal anders. Ze zijn behoorlijk wendbaar.

De populairste onder de moderne bakfietsen hebben twee wielen. Bij die bakfietsen zit de bak laag achter het voorwiel en voor het stuur. Dat komt de bestuurbaarheid enorm ten goede. De bakjes zijn zo vormgegeven dat de afmetingen redelijk zijn. Oké, toegegeven: op het fietspad kunnen ze nog wat in de weg zitten, maar ze versperren niet de complete doorgang.

De meeste modellen hebben versnellingen. Dus ook bruggen of andere hellinkjes kunnen probleemloos worden genomen. En zoals gezegd, er zijn tegenwoordig zelfs elektrische bakfietsen te koop waardoor je met voor een bak vol kinderen erin geen Hercules hoeft te zijn om een flinke heuvel te nemen.

Kinderen in een bakje Daarmee zijn we meteen bij de verklaring gekomen voor de enorme populariteit van de nieuwe bakfiets.

In met name grote steden wordt hij gebruikt om kinderen te vervoeren. Zo kunnen kinderen veilig op school of bij de sportclub komen. Ideaal in de drukke spits. Je hoeft immers niet met je kwetsbare kroost op fietsjes het drukke verkeer in. Veel mensen vragen zich af of dat zo maar mag, al die kinderen in een bakje. Gek is dat niet. Er bestaat onduidelijkheid over de verkeersregels voor een bakfiets. Er zijn namelijk geen specifieke regels voor.

Om te weten hoe het met de verkeersregels zit, moeten we naar de gewone fiets kijken. Je mag dus kinderen onder de acht jaar vervoeren op een veilige plaats met voldoende steun voor rug, handen en voeten. Dat is ook de regel voor de gewone fiets.

De bakfiets met twee wielen moet voorzien zijn van normale fietsverlichting. De driewieler moet twee

Pimp je bakfiets!

Geef die houten bak een persoonlijk tintje met accessoires.

Er is van alles te koop. Zeiltjes tegen de regen. Tentjes in ­allerlei soorten en maten. Kussentjes te kust en te keur. ­Opbergbankjes met slot. Extra bankjes met veiligheids­ gordels. Houders voor de Maxi-Cosi. Zitjes voor peuters en kleuters. Hang-bergzakken met spulletjes voor het reisgezelschap (spenen, flesjes, luiers enz.). En voor de creatieven onder ons: een likje verf maakt hem helemaal persoonlijk.

Grootste fietsdichtheid De zestien miljoen Nederlanders bezitten samen ruim achttien miljoen fietsen. Daarmee heeft Nederland de grootste fietsdichtheid ter wereld. Twee miljoen mensen hebben geen fiets.

Dat betekent dat meerdere mensen twee of meer fietsen bezitten. De meeste mensen hebben een stadsfiets en daarnaast bijvoorbeeld een sport- of racefiets of een vouwfiets.

De laatste jaren is ook de fiets met elektrische ondersteuning in opmars. In Nederland rijden naar schatting nu vijftien­ duizend bakfietsen rond.

koplampen hebben. De bakfiets hoort in principe op het fietspad thuis. Er is wel een uitzondering.

Bij een breedte van meer dan 0,75 meter mag hij ook op de rijbaan. Zelfs bij een verplicht fietspad.

Steeds vaker ontvlucht de moderne bakfiets nu ook de stad. Als volwaardige fiets is hij ook geschikt voor tochten. Picknickmanden, weekendtassen, kampeeruitrustingen, snotneuzen… het kan er allemaal in. daarbuiten

11

WINTERVOORDEEL WAAR JE HET WARM VAN KRIJGT! www.europcar.nl Speciale wintertarieven per week vanaf € 26,- per dag met extra vrije km’s!

12

daarbuiten

Cool stuff

TEKST KIRSTIN HANSSEN

Steden bouwen

Insectenhuis

Wie kent niet het beroemde spel De Kolonisten van Catan? Wist je

Een insectenhuis is leuk voor kinderen

dat er ook een variant bestaat die De Kolonisten van de Lage

én goed voor de tuin! Wat dacht je

Landen heet? Daarin draait alles om de handelsgeest in Nederland

van bijen die bloemen bestuiven en

en Vlaanderen. De landkaart van beide

honing geven? Nuttige insecten als

landen is opgebouwd uit 5 landschappen

lieveheersbeestjes bestrijden bovendien

waar allerlei grondstoffen gewonnen kunnen

schadelijke insecten als bladluis. En vogels of

worden. Die heb je nodig om straten aan te

egels kunnen de winter doorkomen dankzij het eten van insecten.

leggen en monumenten of gemeentehuizen

Ook nachtvlinders betrekken graag deze knusse woning, geschikt

te bouwen. Geschikt voor 3 tot 6 spelers,

voor ieder seizoen. € 19,90 (ook verkrijgbaar als nsectenhotel

vanaf 10 jaar. € 39,95 www.999games.nl

voor € 149,90) www.dewiltfang.nl

Backpack voor vrouwen De Sahara 55 van Nomad is de ideale backpack voor avontuurlijke

Holland is hot!

In de Hou van Holland wandelbox vind je 200 wandelroutes door Nederland. Ze voeren je langs de mooiste plekken: van de Kaapse

vrouwen. Een geïntegreerde regen-

Bossen en Nationaal Park Veluwezoom

hoes beschermt de rugzak tegen

tot Amsterdam, Nijmegen en Makkum.

schade of grijpgrage vingers.

Dankzij de anatomisch gevormde

De wandelroutes zijn verdeeld over twee boeken van elk 336 pagina’s.

schouderbanden en heupband

Het ene boek richt zich op de natuur

– speciaal vormgegeven voor

en het andere bevat dorps- en stads-

vrouwen – ontstaat een gelijkmatige verdeling van het gewicht. Extra fijn: een bijgeleverde toilettas met spiegel en haak.

Verkrijgbaar vanaf februari 2011. € 139,95 www.nomad.info

wandelingen, aangevuld met tips voor een lekkere lunch, een kop koffie of een leuk museum.

Hou van Holland – wandelbox, mo’media, ISBN 978-90-5767-471-6. € 29,95 www.momedia.nl

Wil jij k ans maken op een van de 5 gr atis Ho u van ­Hollan d wand elboxe n?

Kijk da n op ­ www.s tayoka y.com/ daarbu iten

Bewaarfles

Ideale(n) sneaker

Als heel Nederland 10 dagen lang geen

!SYOU – spreek uit shoe of isyou – is niet alleen een sneakermerk,

plastic wegwerpflesjes zou kopen, maar

maar bovenal een sociaalcreatief platform waar kunstenaars, foto-

gewoon kraanwater zou drinken, dan

grafen, schrijvers en ontwikkelingssamenwerking samenkomen.

scheelt dat zo’n 7 miljoen PET-flesjes!

Het resultaat: co-designed sneakers. !SYOU werkt samen met jong,

Dat blijkt uit de actie die de initiator van

creatief talent uit ontwikkelingslanden en gebruikt enkel duurzame

De Dopper – een prachtig vormgegeven,

en eerlijke materialen. Vanaf € 149,- www.isyou.com

herbruikbaar waterflesje – organiseerde.

Koop je De Dopper, dan gaat minimaal 1 euro naar Simavi, dat projecten voor schoon drinkwater in de armste landen ontwikkelt. € 9,95 www.dedopper.nl daarbuiten

13

Toen & nu

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE GOTTMER UITGEVERS GROEP

Slapen

in de voormalige huishoudschool Wat hebben hippies, een kookboek en een huishoudschool te maken met het onderkomen van Stayokay? Slechts weinig gasten van Stayokay Amsterdam Vondelpark zijn zich bewust van de rijke historie van het pand. Hoog tijd voor een

足interessant lesje geschiedenis.

14

daarbuiten

De Amsterdamsche Huishoudschool had als doel: ‘verbetering van de volksvoeding en ­uitbreiding van de kansen op werk van de vrouw’

Stayokay Amsterdam Vondelpark

D

e historie van het onderkomen van Stayokay Amsterdam Vondelpark voert langs een aantal belangrijke sociaaleconomische mijlpalen in de negentiende en twintigste eeuw. Hendrina Scholten-Commelin en jonkvrouwe Jeltje de Bosch Kemper vonden dat het – het is aan het eind van de negentiende eeuw – afgelopen moest zijn met de onderdrukking van de vrouw. De meeste beroepsopleidingen richtten zich toch vooral op mannen, waardoor vrouwen al snel richting aanrecht, kinderen en verveling gestuurd werden. De twee startten in 1890 de Amsterdamsche Huishoudschool met als doel: ‘verbetering van de volksvoeding en uitbreiding van de kansen op werk van de vrouw’. Op de Prinsengracht werd een pand betrokken, maar al snel barstte deze uit zijn voegen en moest gezocht worden naar een ruimere locatie.

Nu wilde het toeval dat De Bosch Kemper op het Zandpad, aan het Vondelpark, woonde (nummer 6) en de man van Scholten-Commelin een pied à terre had op Zandpad 2c. De vermogende Scholten kocht er een stuk grond voor de eerste echte Huishoudschool van Nederland. Architect C.B. Posthumus Meyjes (1858-1927) maakte het ontwerp en op 1 mei

Wannée: kookboek van de ­Amsterdamse Huishoudschool Iedere grote stad in Nederland had eind negentiende, begin twintigste eeuw wel een eigen huishoudschool en iedere, zichzelf respecterende huishoudschool bracht een eigen kookboek…alleen dat van Amsterdam liet nog een tijdje op zich wachten. Dit kookboek wordt pas uitgebracht in 1910 dankzij mejuffrouw Cornelia Johanna Wannée, een ambitieuze lerares aan de Amsterdamse Huishoudschool. Het 380 pagina’s tellende kookboek blijkt direct een groot succes.

In de honderd jaar dat het kookboek bestaat, is het een aantal keren herzien; nieuwe recepten en kooktechnieken krijgen een plaats. Nog altijd wordt het beschouwd als een van de beste basiskookboeken ooit. In 2010 wordt het honderdjarig jubileum van het boek gevierd met een geheel herziene editie en een feestelijke onthulling hiervan in de oude Amsterdamse Huishoudschool. Wil jij een van de vijf exemplaren van dit fantastische kookboek van Uitgeverij Gottmer winnen? Stuur een mail naar win@daarbuiten.com o.v.v. van Wannée vóór 31 januari 2011.

daarbuiten

15

‘Afgestudeerden kregen banen als lerares koken of hulp in de huishouding’

Eerdere uitgaven van het Wannée kookboek (6e, 17e, 24e en 28e druk)

1895 opende de Amsterdamsche Huishoudschool haar deuren.

Vak wasbehandeling Enkele vakken die werden gedoceerd: naaien, knippen, voedingsleer, huishoudkunde, wasbehandeling. Afgestudeerden kregen banen als lerares koken of hulp in de huishouding. Naast fulltime ­onderwijs kon men op de school ook parttime cursussen volgen. Zo werden aspirant-koks bij de mariniers naar Amsterdam gestuurd om het kookvak onder de knie te krijgen voordat zij de volle zee op gingen. Later kocht S­ cholten ook twee panden in de Roemer Visscherstraat aan (tweederde van het huidige ‘C-gebouw’ van Stayokay). Hierin werden de docenten gehuisvest en ontstond gelijk een ­praktijkruimte waarin de leerlingen van de school het vak huishouding in de praktijk konden brengen.

16

daarbuiten

Wildslapers In 1969 naderde het einde voor de Huishoudschool aan het Vondelpark. Er werd voor de tweede keer verhuisd en op 21 mei 1970 opende Prinses Beatrix de Amsterdamse Scholengemeenschap ’t Zandpad in de Prinses Irenestraat. Nog een korte periode ­hadden de Hells Angels de panden aan het Vondelpark als clubhuis, maar ook hieraan kwam een einde.

Amsterdam was in die jaren in de ban van flower­ power en hippies. Het aantal ‘wild-slapers’ in het Vondelpark stijgt in 1972 tot 85.000. Maatregelen zijn nodig. De Stichting Nederlandse Jeugdherberg Centrale (NJHC) stelde voor om de voormalige Amsterdamse Huishoudschool voor Meisjes, aan het Vondelpark, om te bouwen tot een nieuwe jeugdherberg. In 1974 wordt toestemming gegeven om het rijksmonument, samen met twee panden aan de Roemer Visscherstraat, te verbouwen. In 2010 is Stayokay Amsterdam Vondelpark een van de drukst bezette vestigingen van Stayokay.

AAnbieding

natuur | kunst

Speciaal voor Stayokay hebben Het Nationale Park De Hoge Veluwe en het Kröller-Müller Museum een aanbieding! Kom nu genieten van de winter in het Park én het Kröller-Müller Museum en betaal een speciaal Stayokay gezinstarief van € 32,- voor 2 volwassenen en maximaal 3 kinderen (normale prijs voor dit gezelschap € 56,-). Deze aanbieding geldt tot en met eind april 2011. Download de kortingsvoucher op www.stayokay.com/daarbuiten.

Advertentie

Het Nationale Park De Hoge Veluwe ligt tussen de steden Arnhem, Apeldoorn en ede. Het natuurpark bestaat uit bos, heidevelden, grasvlakten en zandverstuivingen en is het leefgebied van veel wild. de gratis te gebruiken Witte Fietsen van het Park zijn wereldberoemd, net als het in het Park gelegen Kröller-Müller Museum met haar omvangrijke collectie werken van Vincent van Gogh. de beeldentuin van het museum is met 25 hectare en ruim 150 kunstwerken één van de grootste van europa. Verder is er het Bezoekerscentrum met het ondergrondse museum ‘ het Museonder’ en natuurlijk het Jachthuis Sint Hubertus, gebouwd door Berlage.

Het Nationale Park De Hoge Veluwe www.hogeveluwe.nl 0900 464 38 35 (werkdagen, 20 ct/m) Kröller-Müller Museum www.kmm.nl 0318 591 241

daarbuiten

17

Reportage

TEKST EDSCO DE HEUS FOTOGRAFIE HH / NB

Carnaval is overal

Zondag 6 maart is het zover. Vier dagen lang een volksfeest van jewelste. Het carnaval barst los. daarbuiten dook in de geschiedenisboeken voor een heldere verklaring van alle rituelen. En drie Stayokay managers in het Zuiden leggen uit wat hun stad tot echte carnavalsstad maakt.

18

daarbuiten

V

an oudsher is carnaval een eet­ festijn. De dinsdag voor de vasten begon, werd al het eten wat snel kon bederven opgemaakt. Vandaar dat er wel van ‘vette dinsdag’ wordt gesproken, want ook al het vet werd opgemaakt. Bezinning op de christelijke waarden staat centraal tijdens de vasten. Het verwijst naar de veertig dagen die Jezus vastend doorbracht in de woestijn ter voorbereiding van zijn taak. Voor veel Christenen is de veertig­dagentijd een vastentijd, een tijd van inkeer en voorbereiding voor Pasen.

Protestantse kerken nemen geen

vastentijd in acht. Carnaval begint op zaterdag en is dinsdag klokslag twaalf afgelopen. Maar er wordt her en der wel met de tijd­stippen gesjoemeld. De woensdag erbij pikken of vrijdagavond alvast beginnen, het komt allemaal voor.

De elfde van de elfde (november) starten de voorbereidingen. Het getal elf is het gekkengetal, het getal van narren en dwazen. In die ‘voorperiode’ wordt de machtsovername door prins Carnaval voorbereid. Hij zal op de eerste carnavalsdag de macht moeten overnemen in de dorpen en steden en zijn narrenrijk vestigen.

Carnaval in Striepersgat Striepersgat, zo heet Valkenswaard als Prins Carnaval de stadssleutel van de burgermeester krijgt overhandigd, kent een lange carnavalstraditie. Pieter Oostveen is manager van Stayokay Valkenswaard. Sinds zijn eerste woont hij in Valkenswaard: “In Striepersgat wonen striepers. Dat verwijst naar de tijd dat hier nog veel tabaksindustrie zat.

Wie de klos is moet voor het hele gezelschap eieren bakken Striepen is het verwijderen van de harde nerf in een tabaksblad. Carnaval is hier altijd een fantastisch feest.

Dat begint vrijdagavond al met de pre-party. Dan starten we traditioneel met het feeënbal. De feeën trekken dan langs de verschillende cafés en tussen de bezoekers zitten de juryleden. Die zijn niet meteen herkenbaar.

VA Sta LK yo EN kay SW AA RD

Uit alle feeën wordt er dan een koningin gekozen.

Een leuk begin, maar het echte feest gaat zaterdag van start. Valkenswaard heeft een grote horecadichtheid en ondergaat een echte metamorfose. Alles en iedereen doet mee en Valkenswaard ziet er fantastisch uit.

Verder hebben we ook een zeer vol programma met carnaval. Er is werkelijk van alles te doen. Het tonpratersconcours (soort standup comedy, red.) , het kozakkendoorontbijt, de grote optocht en de kinderoptocht…

En natuurlijk laat de Prins en zijn gevolg zich overal zien.

Iets echts Valkenswaards is het ‘op de eier’ gaan. Als de kroegen dicht gaan, wordt iemand aangewezen om de after-party te verzorgen. Een beetje napraten, soms met een afzakkertje, maar vast ritueel zijn de gebakken eieren. Degenen die de klos is, wordt geacht voor het hele gezelschap eieren te bakken. Elke feestvierder heeft dus met carnaval een flinke voorraad eieren in huis. Want je moet er natuurlijk wel op voorbereid zijn dat je wordt uitverkoren. Vanaf Stayokay Valkenswaard is het slechts tien minuten lopen naar het centrum.”

19

Carnaval in Krabbegat “Krabbegat heet Bergen op Zoom tijdens Bergse ‘vasten­avend’ zoals ze het carnaval hier noemen.”

Bas van Kesteren is manager van de Stayokay Bergen op Zoom. Veel gasten ziet hij elk jaar terug rond carnaval.

Een carnaval met een geheel eigen karakter en een eigen stijl in de Bourgondische traditie. Wil je niet uit de toon vallen dan moet je rekening houden met de typische Bergse kledingsstijl. Hier juist geen carnavalskostuums vol pracht en praal, maar er worden oude spullen gedragen. De basis bij de heren vormt een boerenkiel

Armen in elkaar haken en ‘slierten’, dat mag en bij de dames vaak een (nep)bontjas. Een stuk gordijn of vitrage en een rode zakdoek behoren tot de vaste ­accessoires. Een traditie die na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan. “De naam Krabbegat kan tot verwarring leiden en slaat terug op de plant Meekrap die hier vroeger veel

n 3 dage het n i al carnav at voor g e Krabb .? Kijk op p . € 70 p yokay.com/ ta www.s opzoom bergen

20

daarbuiten

Stayokay BERGEN OP ZOOM

geteeld werd. Meekrap levert de basis voor een rode kleurstof. Tegenwoordig is Meekrap weer terug op de akkers rond het stadje en wordt het gebruikt als milieu­ vriendelijke kleurstof. Symbool voor Krabbegat is niet de plant zelf, maar de krab. De inwoners heten dan ook krabben.

Meer dan 90 dweilbandjes telt Krabbegat. Elke vereniging, elk clubje, heeft zijn eigen bandje en die trekken van kroeg naar kroeg. Ze spelen hun versie van de Bergse carnavalsliedjes. Het bekende landelijke repertoire zul je hier dan ook niet horen. Ook de polonaise is taboe.

Armen in elkaar haken en ‘slierten’, dat mag. Allerlei sketches worden op maandagavond – ‘dweilavond’ – in verschillende straten van Bergen op Zoom opgevoerd.

Deze spelen vaak in op het gekozen motto van de ­Vastenavond of op actuele gebeurtenissen. Het moment dus, samen met de optocht, voor de ‘gewone’ krabben om hun eigen creativiteit te tonen. De elf beste acts worden beloond met de Stééngoeie Dweil. Dinsdag is de optocht. De dweilbandjes en losse gezelschappen die meelopen, maken het tot de mooiste optocht in de wijde omgeving. Veel Stayokay gasten komen elk jaar terug. Hier vinden ze de rust en ruimte om weer even bij te tanken tussen de bedrijven door.”

Zijn onderdanen zijn de ­carnavalsvierders. Zij verkleden zich en nemen bezit van de straten en pleinen. De feestlocaties worden uitbundig versierd. Prins Carnaval houdt zittingen (buutavonden) waarop de burgerlijke autoriteiten flink op de korrel worden genomen. Ook trekt de Prins met zijn gevolg door de straten. Deze zegetocht kennen we als de carnavalsoptocht.

Omkeringritueel Net als kerst, heeft carnaval een niet-christelijke oorsprong.

Kerst kent zijn oorsprong in het zonnewendefeest; de dagen

worden weer langer, het licht komt terug. Iets soortgelijks geldt voor carnaval. Verkleedpartijen, tijdelijke chaos onder leiding van scherts­ figuren als een Prins Carnaval in combinatie met schranspartijen komen in de geschiedenis ook bij de oude Germanen voor. Veel van die rituelen zien we in het huidige carnaval terug. Antropologisch gezien is het een omkeringritueel.

Maatschappelijke rollen worden omgewisseld – de nar wordt koning – en gedragsnormen worden voor even gelaten voor wat het is. In de middeleeuwen kon het er wild aan toegaan en vielen er zelfs doden.

Carnaval in Mestreech

Kort carnavalhandboek voor ­beginnende vierders Alaaf Carnavalsgroet, maar pas op. Deze groet is afkomstig uit de Keulse traditie en is vooral in Limburg langs de Duitse grens in zwang. Niet zo maar gebruiken dus.

Hofmarjannekes, hopmarjannekes, dansmarietjes Het schertsleger van Prins Carnaval. De Hofmarjannekes komen oorspronkelijk uit Duitsland.

De als Pruisische soldaten uitgedoste meisjes steken de draak met het strakke militaire ritueel. Ze brengen ook de omgekeerde militaire groet.

Dweilen Het ene café na het andere bezoeken. Na de nodige alcoholische consumpties ontstaat de dweilende beweging bij het lopen vanzelf. Hoef je dus niet in te studeren.

Haring happen Precies wat het is. Een haring consumeren op Aswoensdag. Deze gewoonte stamt uit de periode dat tijdens de vastentijd alleen vis mocht worden gegeten.

Voorbereiding Erg belangrijk. Kijk goed hoe er wordt gefeest op de websites van de carnavalsverenigingen en pas je aan. Dan ervaar je echt wat het volksfeest betekent.

In de zestiende eeuw verdween het carnavalsfeest langzamerhand uit het straatbeeld. In het protestante deel van ons land was het vieren van de Vastenavond zelfs verboden. Maar ook in het overwegend katholieke zuiden nam de animo voor het feest af.

Pas in de negentiende eeuw komt het feest in het zuiden weer terug.

Zeker in een aantal plaatsen in Limburg en Noord-Brabant heeft het carnaval nog kenmerken van het vroege feest, maar zoals carnaval nu wordt gevierd is het dus een betrekkelijk jong feest.

De overgrote meerderheid van de carnavalsverenigingen is opgericht na de Tweede Wereldoorlog.

S MAAtayokay STR ICH T

Carnaval in Mestreech (Maastricht) is heel iets anders dan de Brabantse variant. Hier is vrijwel geen boerenkiel in het straatbeeld te vinden, om maar iets te noemen. Carnaval in Maastricht betekent heel veel aandacht voor de kostuums (‘pekskes’) en schmink. Naar Rijnlanse traditie vindt het Maastrichtse carnaval bovendien grotendeel buiten, op straat, plaats. Luc Bronckers is manager van Stayokay Maastricht: “Carnaval is hier ontstaan en de echte Maastrichtenaar heeft het in z’n bloed, van kleine kinderen tot bejaarden. De echte Vasteloavendvierder is al maanden bezig om aan een kostuum te werken.

Maastrichts carnaval is ook een aan­ eenschakeling van tradities. Leuk is het oplaten van het Mooswief op het Vrijthof. Mooswief is de benaming van de groentevrouw uit vroeger dagen die op de markt haar waar aan de man bracht. Vanaf het moment dat zij in een standbeeld (1954) was vereeuwigd, kreeg het bij de Maastrichtenaren het aureool van Patrones van de Mestreechter Vastelaovend (vastenavond). Met carnaval wordt een replica van het beeld op de markt op het Vrijthof opgetakeld. En op dinsdag om 24.00 uur precies trekt heel Maastricht naar het Vrijthof om te zien hoe het Mooswief weer naar beneden gehaald wordt. Hostelmanager Luc Bronckers: “Dan staan veel Maastrichtenaren te huilen dat het weer is afgelopen. We hebben bij Stayokay overigens gasten uit het hele land, we zitten hier op loopafstand van al het vermaak. En natuurlijk serveren we elke ochtend een heerlijk stevig carnavalsontbijt met eieren en spek.”

daarbuiten

21

Werelds

Fair trade

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE TUYU

Peruaanse

mutsen voor Stayokay Ze zijn al een paar jaar te vinden in het Nederlandse straatbeeld, de Peruaanse mutsen. Vaak komen ze hemaal niet uit Peru, maar uit een willekeurige fabriek ergens in de wereld. Maar gelukkig zijn er ook organisaties die b ­ ewuster ­kiezen, voor 100% Fair Trade. Tuyu is zo’n organisatie. daarbuiten spreekt met Tuyu-­eigenaar Antoinette Gast over haar visie op fair trade.

22

daarbuiten

F

air trade volgens Wikipedia: Eerlijke handel of fair trade bevordert de duurzame ontwikkeling in de internationale handel, met name bij de export van arme landen naar rijke Westerse landen.

Producenten krijgen bij fair trade betere voorwaarden, zoals vooruitbetaling. En er ontstaat ruimte voor bijvoorbeeld opleidingen en verbetering van de arbeidsomstandigheden. Dat klinkt en is mooi, maar er zitten wel wat haken en ogen aan, want bij fair trade zijn veel projecten afhankelijk van subsidie.

Antoinette Gast kiest een andere weg: “Een ideale fair trade-keten draait, in mijn ogen, zonder subsidie.

Ik geloof in een keten die zijn bestaansrecht ontleent aan de wensen van de klant. Alleen dan kan de keten op de lange termijn overleven. Ik wil ze bij die omslag helpen.”

Duurzame relaties Antoinette bezoekt alle landen waar ze mee handelt.

Of dat nou in Bangladesh, Nepal en Peru is. “Je moet daar naartoe om de mogelijkheden te begrijpen.

Ik ga voor een lange periode relaties met ze aan.

Uiteindelijk worden het vaak vrienden van me”.

met Tuyu vanwege haar verfrissende kijk op fair trade. Inmiddels werken ze samen. Antoinette Gast: “Stayokay zocht hippe fairtrade-producten. Toen kwamen we uit op de authentieke Andes-mutsen.”

Stayokay muts De breitechniek van de Peruaanse mutsen komt uit een lange traditie die teruggaat naar de Inca’s.

De mutsen worden gebreid in Juliaca, een stad gelegen in het Hoogland van de Andes, vlak bij het Titicacameer. Ze worden gemaakt door twee verschillende groepen in kleine werkplaatsen, van zo’n tien man. Het is veelal handwerk met behulp van eenvoudige breimachines. De muts is exclusief voor Stayokay ontworpen.

Ambities En haar aanpak werkt. Antoinette is blij met de groei van haar bedrijf. Het geeft haar de kans om ambities waar te maken: “Juist dan kan ik een betere partner zijn voor de mensen in de handelsketen. Op die manier bouw je samen iets op. Alleen maar kiezen voor de allerlaagste prijs is geen langetermijnvisie.

Ik wil producenten in ontwikkelingslanden faciliteren, ze leren omgaan met de commerciële markt. Daar ligt de lat vaak hoog. Wij vinden dat normaal, maar in die landen bestaat soms een ma˜nana-cultuur.”

People, planet, profit Antoinette ziet dat fair trade en duurzaam onder­ nemen hand in hand gaan: “Vaak wordt er gebruik gemaakt van materialen die lokaal beschikbaar zijn uit een natuurlijke bron, zoals wol. De producten zijn veelal handgemaakt. Dit beperkt de CO2-uitstoot.

Dat is voor mij duurzaam en dus met oog voor people, planet en profit.” Ook Stayokay heeft contact gezocht

Warm Weg ­arrangement met Peruaanse muts Wil je er lekker een paar dagen tussenuit in de ­winter? Boek dan het Warm Weg arrangement.

In de hostels is het warm en gezellig en buiten is van alles te beleven. Maak een winterwandeling of fietstocht en houd je oren warm met je Peruaanse muts.

Inclusief: warm welkomstdrankje met gebak, 2x overnachting met ontbijt, 2x diner, Peruaanse muts en een route voor een winterwandeling of fietstocht.

Volwassenen vanaf € 65 p.p, kinderen vanaf € 47,50 p.p. Te boeken tot eind februari 2011.

De muts is ook te koop voor € 9,95 bij elk hostel.

daarbuiten

23

Stayokay card

Met de ­Stayokay card ligt de wereld aan je voeten!

50 , 7 1 € jaar per

Met je Stayokay card ­ontvang je € 2,50 korting op elke overnachting met ontbijt, óók bij een ­arrangement. Daarnaast profiteer je van vele ­kortingen wereldwijd.

De voordelen op een rijtje:

• € 2,50 korting op elke overnachting bij Stayokay.

• 10% korting bij de 4.000 hostels van Hostelling International wereldwijd.

• 3x per jaar het inspirerende reismagazine ­daarbuiten.

• 2=1 en 4=2 bij overnachtingen tijdens de ­ Stayokay ledenweek in maart en november.

• 1001 kortingen op reis, verblijf, attracties en (reis)artikelen.

• Elke maand kans op een van de Stayokay leden­prijzen.

Zo kom je aan je Stayokay card Vraag je Stayokay card online aan op ­ www.stayokay.com/stayokaycard. Na de betaling ontvang je de Stayokay card binnen 1 à 2 weken. Heb je de Stayokay card sneller nodig? Koop hem dan direct aan de receptie van alle Stayokay hostels!

24

daarbuiten

BESTEL NÚ JE Y A STAYOK !

D R CA

Gratis NOMAD ­daypack Cheetah t.w.v. € 29,95

Bestel je je Stayokay card vóór 30 april a.s. dan ontvang je een NOMAD daypack Cheetah t.w.v. € 29,95 gratis!

Deze comfortabele dagrugzak is ideaal voor trektochten, maar ook p ­ raktisch voor school, shoppen of een citytrip. Naast het hoofdvak met rits heeft deze dagrugzak twee binnenvakken, een buitenvak met rits en gemaasde zijvakjes aan beide kanten.

Materiaal: 600D Polyester | Afmetingen: 17 x 32 x 46 cm | Inhoud: 20 L | Rugsysteem: Comfort Back ­Compartimenten: 1 | Gewicht: 450 g

Stayokay card

Doe mee en win!

Op zondag 17 april a.s. om 13.00 uur ­organiseert Stayokay een rondleiding langs de gevel­stenen van Haarlem, exclusief voor Stayokay leden.

HAAR LEM

Wil jij meedoen met de gratis rondleiding van gevel­stenenexpert Peter van Graafeiland? Stuur dan jouw tip in voor gratis avontuur samen met je Stayokay cardnummer naar win@daarbuiten.com.

€ 2,50 korting

Holland Flowers Festival

ER ME DEN D I M

Van 23 t/m 27 februari a.s, tijdens de 78e editie van ­Holland Flowers Festival, schijnt de Mexicaanse zon in Noord-Holland Noord! Mexico is het thema van de 78ste editie van de grootste bloementuin van Nederland.

Een werelds dagje uit dicht bij huis. Met je Stayokay card en voucher ontvang je

OEG STG EES T

­€ 2,50 ­korting. Wil je gratis naar het Holland Flowers F­ estival? Stuur een ­e-mail met je lidmaatschapsnummer en ­adresgegevens naar win@daarbuiten.com. daarbuiten geeft 5x 2 kaarten weg.

2=1 & 4=2 Stayokay ledenweek van 14 t/m 20 maart

E NIEUW ER! PARTN

€ 3,50 korting bij CORPUS ‘reis door de mens’

van 1 nacht en 4 voor 2. Ook de € 2,50 ledenkorting is dan

Waarom moet je slapen?

Wat gebeurt er eigenlijk als je niest? Hoe groeit je haar?

geldig. Natuurlijk staat het ontbijt op beide ochtenden voor je klaar.

In CORPUS ‘reis door de mens’ krijg je

­Gebruik kortingscode LKlw-JX bij je online boeking.

antwoord in de vorm van tastbare,

Een extra vriendelijk geprijsd verblijf voor Stayokay c­ ardhouders!

Van 14 t/m 20 maart a.s. verblijf je 2

nachten voor de prijs

zichtbare en hoorbare verbeeldingen.

Geef je ogen dus de kost en kijk verder dan je neus lang is. Beleef de reis door de mens!

Kijk voor meer informatie, kortings­ vouchers en alle ­voorwaarden op ­www.stayokay.com/stayokaycard daarbuiten

25

AM STE RD AM

Foto: © Gunther von Hagens, Institute for Plastination, Heidelberg, Germany, www.bodyworlds.com

Stayokay card 2=1 bij Boom Chicago

Snelle improvisaties, video, ­muziek, internet en scherpe sketches die in hoog tempo met elkaar w ­ orden afgewisseld: dat zijn de spectaculaire comedyshows van Boom Chicago.

De acteurs, de musical director en de multimediatechnicus maken samen een onvergetelijke voorstelling gebaseerd op de actualiteit en suggesties van het publiek. Op vertoon van je Stay­okay card ontvang je in ­januari tot en met april de tweede entree gratis. Reguliere prijs zo. t/m do. €20, vrij. en zat. €24. In februari zijn de shows in Odeon van do. – zat.

Gratis proefabonnement

On Track

25% korting en ­gratis audiotour bij Body Worlds & The Cycle of Life

ROTT ERDA M

Tot en met 23 januari a.s. is de tentoonstelling BODY WORLDS & The Cycle of Life in Rotterdam.

BODY WORLDS maakt meer dan 200 geplastineerde menselijke lichamen en organen toegankelijk voor het publiek. Tijdens de tentoonstelling staat het On Track is dé digitale aanbieder van wandelingen, fietstochten en kanoroutes

lichaam tijdens de verschillende levensfasen centraal.

en biedt meer dan 1800 actuele routes door heel Nederland. Gratis kennis­

Zo kun je echte gezonde en rokerslongen zien en

maken? Meld je dan voor 1 mei a.s. aan voor een gratis proefabonnement via

ook de gevolgen van overgewicht. Met je Stayokay

www.stayokay.com/stayokaycard. Je kunt dan drie maanden lang gratis

card bestel je vooraf je entreekaarten met 25%

gebruik maken van de 1800 wandel- en fietsroutes.

korting en ontvang je een gratis audiotour.

2=1 voor het Tikibad in de avond

R ENAA WASS

Beleef een spetterende avond in het Tikibad, het grootste overdekte glijbanenparadijs van de Benelux!

Tot € 3,- korting bij ­outdoorcentrum De Uithof

DEN H AAG

Leef je uit in de Uithof! In het complex zijn een sneeuwbaan van 211 meter lengte, een

Van de heftige Tyfoon tot de rustige Lazy River, iedereen beleeft plezier in de elf

400 meter ijsbaan, ijshockeyhal, een uitdagende

unieke glijbanen en waterattracties. Kom je vóór 16 april a.s. (maandag – vrijdag)

kartbaan en een van de grootste lasergamehal-

naar Duinrell, dan ontvang je de tweede entree voor het Tikibad Avond gratis.

len van Nederland gevestigd. Gegarandeerd een leuk uitje voor iedereen. Op vertoon van je Stayokay

Kijk voor alle partners en aanbiedingen op ­ www.stayokay.com/stayokaycard

26

daarbuiten

card ontvang je € 3,- korting op één kartheat, op pistetoegang en € 1,50 korting op het schaatsen.

Australië:

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE ISTOCK

ecoparadijs voor verantwoorde reizigers

Australië is een land vol contrasten, een land waar cultuur, natuur en avontuur samenkomen.

Neem alleen al de adembenemende Oostkust, de Westkust met haar ­oneindige zandstranden, de indrukwekkende outback en de Aboriginalkunst. Voor veel reizigers is Australië dan ook een droombestemming. Eén nadeel: de afstanden zijn groot, vliegen is de standaard. En hoe compenseer je (enigszins) je milieubelastende vliegreis. daarbuiten selecteerde een aantal duurzame vrijwilligersprojecten en nabijgelegen hostels waarmee je je ecologische v­ oetafdruk (carbon footprint) kunt beperken!

daarbuiten

27

Zuid-Australië: ­ verduurzamen van Coodlie Park Coodlie Park is een uniek gebied van zo’n drie­ duizend hectare op het Schiereiland van Eyre. Een ideale plek voor natuurwandelingen, spotten van kangoeroes en wombats en zonnen en z­ wemmen op afgelegen stranden. Tegelijkertijd is dit ook een gebied waar je als duurzame toerist het verschil kan maken. Coodlie Park Farm Retreat is namelijk ook geregistreerd als Wwoof. Dit geeft je als vrijwilliger de kans om zelf te werken op de farm en meer te weten te komen over biologisch boeren. Wwoof is een initiatief dat begon in 1971 toen een aantal Britten vrijwilligerswerk gingen doen op biologische boerderijen. Tegenwoordig is het een wereldwijd ­fenomeen: Willing Workers on Organic Farms, kortweg Wwoof dus.

Speciale aanbieding Tot 14 dagen gratis overnachten in Coodlie Park!

Met je Stayokay card overnacht je tot 14 dagen gratis in Coodlie Park YHA (normaal $25 per nacht) bij boeking van een 12-daagse pakketreis van Adelaide naar Perth. Tijdens je verblijf compenseer je je ecologische voetafdruk, want je werkt mee aan het duurzaamheidsprogramma met activiteiten als het verwijderen van onkruid, het planten van zaden en diverse ­recyclingsinitiatieven.

Prijs: 1.450,- AD (€ 1075,-) Inclusief: • 1 nacht in Adelaide Central YHA (gedeelde kamer) • 1 nacht (gedeelde kamer) in de Perth City YHA. • 6 nachten camping • 2 nachten in Australische herberg • kampeerspullen • alle maaltijden • stopover at Coodlie Park YHA – tot 14 nachten GRATIS overnachten op een gedeelde kamer (optioneel) Kijk voor meer informatie op www.yha.com.au/travel-australia

28

daarbuiten

Victoria: Zoogdieren observeren in Grampians National Park In de lente van 2011 gaat een project van start waarbij je emoes, wallaby’s en talloze vogels in het wild kunt observeren via op afstand geplaatste camera’s. Vrijwilligers werken hierbij samen met de rangers van Parks Victoria op plaatsen die ­doorgaans niet voor publiek toegankelijk zijn.

Zie www.conservationvolunteers.com.au voor meer details.

Overnachten: Grampians YHA Eco Hostel (Halls Gap, Victoria) Een eco-gecertificeerd hostel, midden in het Grampians National Park. Het stijlvolle complex draait volledig op zonne-energie. Het hostel verzamelt het regenwater, douchewater wordt hergebruikt en er is een uitgebreid systeem voor afvalrecycling. Bij de opening in 2000 was dit het eerste ecologische hostel in Australië en het is nog steeds een model voor duurzame architectuur.

New South Wales: zoeken naar ­koala’s in Cape Otway Ga samen met natuuronderzoekers de Australische wildernis in op zoek naar de bedreigde koala. Dit prachtige beest lijkt ontspannen hoog in de bomen te leven, maar ondertussen wordt het voortbestaan van de soort bedreigd. Opvallend genoeg is er nog maar weinig bekend over het gedrag van de koala.

De Cape Otway Centre for Conservation Ecology doet belangrijk onderzoek naar deze fantastische beesten. Hier leer je in een spoedcursus van alles over de koala, vervolgens ga je met onderzoekers de bossen in en help je ze met observatiewerk en het zoeken naar gewonde koala’s. Meer informatie vind je op: www.capeotwaycentre.org.

Overnachten: YHA Eco Beach (Apollo Bay, New South Wales) Apollo Bay is speciaal ontworpen met het oog op duurzaamheid. Reservoirs vangen het regenwater op dat later wordt hergebruikt voor de tuinen en gras- velden. Alles is erop gericht zuinig met water om te gaan, zoals via slim ingestelde douchekoppen.

Het hostelontwerp is zodanig dat zoninval maximaal is in de winter en minimaal in de zomer. Meer informatie over Apollo Bay vind je op: www.yha.com.au.

Praktische reiszaken Vervoer Vliegtuig: De afstanden in Australië zijn groot. Moet je grote afstanden afleggen, dan is het soms makkelijker om te vliegen. Luchtvaartmaatschappij Qantas biedt een uitgebreide dienstregeling. Prijzen liggen hoog; vaak is het voordeliger een airpass te kopen.

Trein: Een milieuvriendelijker en leuker alternatief. Er zijn een aantal zeer populaire routes, de Indian-Pacific trein rijdt tussen Sydney en Perth, de Ghan tussen Alice Springs en Adelaide en de Queenslander tussen Brisbane en Cairns. Het is aan te raden om ruim van tevoren te reserveren.

Bus: Tussen alle grote steden rijden Greyhound Pioneer en McCafferty bussen.

Auto: In Australië rijdt men aan de linkerkant, net als in Engeland. Het land is bij uitstek geschikt om een auto te huren.

Beste reistijd De maanden december, januari en februari zijn zomermaanden in Australië.

De meeste toeristen komen in die periode naar het land omdat ze dan de regenbuien ontlopen.

daarbuiten

29

30

daarbuiten

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE HH / NB

Cabaretier scoort met natuurgidsen

Hans Dorrestijn:

‘De mens is het leukste dier’ De fles en het café heeft hij ingeruild voor verrekijker en vogelgids.

Cabaretier Hans Dorrestijn (70) besloot tien jaar geleden eindelijk de sluimerende liefde voor vogels toe te laten. Een vogelreis naar Polen was het begin van een succesverhaal.

I

n een achterafstraatje in Bennekom woont Hans Dorrestijn, aan het einde van de straat. Een huis verscholen achter groene struiken. Binnen is hij druk bezig met weer een spreekbeurt over vogels en natuur, dit keer voor een grote Utrechtse boekhandel.

Zijn werktafel ligt vol met allerhande vogel- en natuurboeken.

55.000 exemplaren zijn er inmiddels verkocht van Dorrestijns Vogelgids (2007), een heuse bestseller.

Onlangs verscheen ook het vervolg, Dorrestijns Natuurgids.

En ook hiervoor zijn de verwachtingen weer hooggespannen.

Maar hoe kwam de cabaretier met de donkere en cynische humor op het spoor van vogels

en vogelreizen? “Ik wist nooit wat ik met vakantie moest doen als mijn kinderen er niet bij waren.

Toen suggereerde mijn chauffeuse een vogelreis. Ze heeft alles voor me uitgezocht en toen ben ik meegegaan naar een vogelreis in Polen. Ik ben stijl achterover geslagen, het was zo leuk om te doen. Ik gaf ook commentaar in de bus over wat we allemaal zagen, ze hebben zich kapot gelachen.

Ik mag er nog zijn als cabaretier, was mijn eerste gedachte. En het leuke van die vogelaars, ze namen het allemaal niet zo serieus. Aan het einde van de dag wilden ze, ondanks een grote trap (bijzondere vogel, red.) in het verre veld, gewoon bier drinken. Dat nam me voor ze in.”

Leren kijken Hij was in eerste instantie doodsbang voor de reis. Zou hij zich staande kunnen houden in de groep? Maar het bleek een doorslaand succes, het jaar erop ging hij mee met maar liefst zeven vogelreizen kriskras door Europa.

“Die vogelaars zijn echt leuke mensen. Ik ben ze allemaal dankbaar. Ik heb ook veel van ze geleerd, hoe je moet kijken. Erg belangrijk. Mijn ogen zijn namelijk niet goed, iedereen ziet van alles en ik zie niks. Maar ze leggen alles geduldig tien keer uit. Veel hebben er ook een telescoop bij zich, die ze sneller kunnen opzetten dan ik een verrekijker naar mijn ogen kan brengen. En ook de techniek van kijken; je moet een vogel als daarbuiten

31

Mijn ervaring: Vogels geven hun schoonheid niet gaarne prijs. Ze zijn wat dat betreft net mooie ­vrouwen’ (uit Dorrestijns Vogelgids) Win het nieuwe boek van Hans Dorrestijn!

Wil jij een gratis exemplaar van Dorrestijns Natuurgids?

Mail dan je ultrakorte motivatie (maximaal 140 karakters) naar win@daarbuiten.com. De drie leukste inzendingen ontvangen een gratis boek.

het ware stilzetten in zijn vlucht, dat kun je leren.” Hij benadrukt nogmaals het sociale karakter van de vogelreizen. “Het was geen vliegen afvangen, de beste vogelkijker stond in dienst van de groep.”

Herkomst In zijn jeugdjaren is de voorliefde voor vogels en natuur ontstaan.

Maar lange tijd was er slechts sprake van een sluimerende liefde.

“Ik ben een enorme stomkop. Ik heb nooit een vogelgids en een goede kijker gekocht. Dertig jaar keek ik door een kijker die net zo goed was als mijn bril. Dat heeft alles natuurlijk geweldig geremd.

Dat is echte stomheid. Ik had een gelukkiger leven gehad als ik

32

daarbuiten

minder in de kroeg had gezeten en meer in het veld.” De stap van vogelreizen naar een vogelboek was een kleine. Hij werd telkens gevraagd ‘het verslag’ van de reis te maken. En na verloop van tijd ontstond het idee van een boek over vogels. Zijn meesterzet: hij combineerde een autobiografische verhalenbundel met een klassieke vogelgids. De reacties waren overweldigend, met name zijn verhalen over het stuntelen in het veld ­kunnen rekenen op veel begrip van lotgenoten. En hij opende voor veel niet-vogelaars een nieuwe wereld. “Zelfs Paul de Leeuw was dankbaar, hij wist nu voor het eerst wat hij in de tuin zag. En van de vogelvereniging hoorde ik dat de verkoop van verrekijkers aanmerkelijk is gestegen sinds het verschijnen van mijn gids.”

Natuurgids Dorrestijn ziet zijn socialistische opvoeding als verklaring voor zijn behoefte om de natuur te duiden.

“Er was in mijn jeugd de behoefte om de arbeidersklasse te verheffen.

Mijn wens is om de mensen ook iets mee te geven; ik wil bijvoorbeeld graag laten zien hoe de veelvraat eruit ziet.” En glimlachend: “Ik wil hier natuurlijk ook graag mee binnenlopen. Ik ben 70 en ik werk me kapot. En gelukkig, het blijft een leuke hobby met een waanzinnig aanbod. Zo heb ik nog nooit de kwartelkoning gezien, maar ook de duizendste putter is prachtig om te zien.”

De vijf van Dorrestijn: 1 Ga met groepsreizen voor ­ vogelliefhebbers mee.

2 Stel je niet aan, blijf lekker ­ ‘lullen’ in het veld, dat vinden de vogels prettig.

3 Stel niet te hoge eisen aan jezelf, het is niet zo erg als je niet alles weet.

4 Beleef ook lol aan de namen van de beesten: wintertaling is toch een prachtige naam.

5 Blijf altijd voor ogen houden: de mens is het leukste dier.

Achtergrond

TEKST DIRK JAN COCK BEELD ISTOCK

Op zoek naar de ­

onbekende natuur

Waar kun je lekker wandelen in Drenthe of in Florida? De antwoorden vind je op de nieuwe site NatureScanner.nl. Een initiatief van Cindy Theunissen. Zij hoopt de komende jaren een bloeiende online plek te creëren voor reistips en reiservaringen in de natuur.

Vijf dagen rondrijden over de verlaten vlaktes van de Altiplano in Chili of wandelen en fotograferen in de Grote Peel (Limburg), de Belgische Cindy Theunissen is gek op de natuur. Als marketeer in de reisbranche zag ze dat er op internet veel aandacht was voor stedentrips en aanverwante zaken. Tips over de natuur waren dunner gezaaid. Dat was voor haar het signaal om zelf met een initiatief te komen: naturescanner.nl. Een site met de ambities om alle praktische informatie te geven over de natuur van Nederland en ver daarbuiten. Cindy Theunissen: “Alleen al in Nederland en België zijn er zoveel prachtige en echt leuke natuurgebieden.

Te veel mensen zijn zich niet bewust van de schitterende natuur in eigen land. Ik denk bijvoorbeeld aan een gebied als het Lauwersmeer op de grens van Groningen en Friesland. Daar kun je bijvoorbeeld prachtig fietsen, zie je schitterende vogels en je komt er weinig mensen tegen.”

Motivatie Cindy heeft de hoop dat hoe meer mensen erop uittrekken, hoe meer mensen zich bewust zijn van het belang van de natuur: “Ik denk dat mensen dan meer respect krijgen voor de natuur in ons land. Ik merk wel, vooral tijdens mijn reizen, dat er gelukkig meer belangstelling komt voor duurzaamheid. Natuurlijk geef ik ook om het milieu. Als ik bijvoorbeeld de keuze heb om te overnachten in een ecolodge of een gewoon hotel dan kies ik voor de ­ecolodge.”

Discussie Zoals elke eigentijdse site is NatureScanner ook aanwezig op Facebook. Daar is al sprake van een drukke discussie over mooie plekjes in Nederland en ver daarbuiten. Zwemmen met een mantarog op Fiji of wandelen op de Kalmthoutse Heide, tips worden uitgewisseld en foto’s gepubliceerd.

“We zijn nog maar net begonnen en hebben nu zo’n twintigduizend bezoekers gehad op de site en zijn, zoals je ziet, ook druk op Facebook. Laat de discussie maar beginnen.”

Meer informatie op

www.naturescanner.nl

daarbuiten

33

Duurzaam

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE ISTOCK

Verwezelijken van dromen en ideeën

Durftevragen­ verbindt­ geïnspireerde mensen Stayokay Amsterdam Zeeburg was ­onlangs de plek van handeling voor een ­bijeenkomst van Durftevragen, een ­inspirerend initiatief waarbij ­mensen die echt durven te vragen hulp krijgen bij het verwezenlijken van ­dromen en ideeën. En wat blijkt: het werkt wonderwel.

Hoe krijg ik meer bezoekers in mijn ­webwinkel? Zo maar een vraag uit een bijeenkomst van Durftevragen. Een paar jaar geleden bedachten de initiatiefnemers van Durftevragen dat er in Nederland een overvloed is aan sociaal kapitaal. Veel mensen beschikken immers over ideeën, netwerken of anderszins, ze moeten alleen in contact worden gebracht met mensen die daar behoefte aan hebben. Verbinden dus. De bijbehorende overtuiging van Durftevragen: mensen willen graag delen.

34

daarbuiten

Inmiddels worden overal in het land Durftevragen-bijeenkomsten gehouden.

Praktische tips Lisa Portengen is een van de begeleiders van Durftevragen. Haar enthousiasme voor het initiatief is groot. Hoe kan ik meer doen in minder tijd? Dat was haar eigen vraag toen ze anderhalf jaar geleden een sessie van Durftevragen bijwoonde. “Ik kreeg die middag superveel praktische tips hoe ik het slimmer kan aanpakken. Maar ook bood iemand aan mij te coachen. Deelnemers komen uit alle richtingen: kunstenaars, werknemers, maar ook veel zelfstandig ondernemers.

De vragen mogen echt overal over gaan.

Ik wil een boek uitbrengen, hoe doe ik dat?

Ik wil een verre reis maken, hoe kom ik aan het geld? Ik ben inmiddels aan de slag als begeleider van Durftevragen-sessies.”

Haar doel is om de sessies zo inspirerend en productief mogelijk te laten verlopen: “Een van de belangrijkste dingen is om

na elke tip ‘dank je wel’ te zeggen.

Dan komt een brainstorm echt op gang.

Dan zie je dat tips elkaar snel opvolgen en als het ware opbouwen, er komt steeds meer energie vrij en dan krijg je dus betere tips. Juist onze aanwezigheid en energie zorgen ervoor dat er dingen gebeuren.”

Waardering Deelnemers bepalen zelf wat ze voor een bijeenkomst over hebben. Lisa: “Dat kan 150 euro zijn, maar het kan ook op een andere manier worden gewaardeerd.

Stayokay en Durftevragen Stayokay was direct gecharmeerd van het Durftevragen-initiatief en biedt dan ook met veel plezier ruimtes aan voor de bijeenkomsten. Stayokay productmanager Annemieke Boer was onlangs bij een van de bijeenkomsten in Stayokay Amsterdam Zeeburg: “Dit past bij Stayokay, het draait bij Durftevragen om ontmoeten en delen. Met een groep probeer je er echt voor te zorgen dat iemand zijn droom kan waarmaken. En het ene idee maakt het andere los.

Zo’n dag geeft zoveel energie, dat is leuk om mee te maken.”

Wil je ook een keer een sessie van Durftevragen meemaken? Kijk voor een bijeenkomst bij jou in de buurt op www.durftevragen.com.

Zo heeft iemand een keer mijn admini­ stratie gedaan, dat vertegenwoordigt natuurlijk waarde. Het mooiste van deze sessie is dat het bewijst dat er een overvloed is aan goede ideeën. Vroeger werden al die zaken niet bij elkaar gebracht, wij verbinden mensen en ideeën met elkaar.” Het ‘Durftevragenlidmaatschap’ heeft bij Lisa veel los­ gemaakt: “Ik heb me nog nooit zo rijk gevoeld. Er gebeuren zoveel positieve dingen – de energie klopt. Dat voelt erg goed.”

‘Het mooiste is dat er een ­overvloed is aan goede ideeën’ Lisa Portengen

Durftevragen op Twitter ‘Zoek spreekster die lezing kan houden over hoe besturen samen moeten werken om hun vereniging goed te leiden.’ #durftevragen. Deze zin was een paar weken geleden terug te vinden op Twitter, de online berichtendienst. Zomaar een oproep van een Twitteraar. Het # teken, ook wel genaamd ‘hashtag’, zorgt ervoor dat iedereen die #durftevragen intikt dit verzoek onder ogen krijgt op Twitter. En de vragensteller dus mogelijk verder kan helpen. De antwoorden zijn vaak verrassend en soms bijzonder concreet en interessant.

Durf zelf ook eens vraag te stellen op Twitter!

daarbuiten

35

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE CHRIS HOEFSMIT

Gevelstenen

vertellen de kleine 足geschiedenis van 足Haarlem De geschiedenis van Haarlem kun je teruglezen in stadsarchieven of geschiedenisboeken.

Maar een interessante optie is ook om door de stad te lopen en naar boven te kijken.

Daar vind je gevelstenen. Stenen die elke keer weer een fascinerend verhaal vertellen.

Een verhaal van de gewone mensen die leefden in de Gouden Eeuw. daarbuiten ging op pad in Haarlem met gevelstenenexpert Peter van Graafeiland.

36

daarbuiten

S

Sportjournalist Mart Smeets loopt zijn grachtenpand uit aan het Spaarne. Hij is een van de weinige Haarlemmers die anno 2011 beschikken over een eigen gevelsteen. Zijn vrouw verraste hem een paar jaar geleden met deze steen. Op de steen vind je, hoe kan het ook anders, allerhande sportsymbolen terug, zoals een basket, honkbalknuppel en schaatsen. Peter van Graafeiland kan zich wel vinden in een eigen­tijdse ­gevelsteen: “Als de afbeelding echt een verbinding heeft met een interessante bewoner, dan is het een leuke toevoeging.” Terug naar het begin van de ontmoeting.

We zitten in het hart van de stad: op de Grote Markt, tegenover de Sint-Bavokerk. “Kijk, zo’n kerk is een symbool van de grote geschiedenis,” vertelt Van Graafeiland. Zijn expertise gaat echter over de kleine verhalen van het rijke verleden van de stad.

Bierbrouwerijen Een vriend vroeg hem twintig jaar geleden wat hij wist van gevelstenen. “Niks, maar mijn interesse was gewekt. We zijn toen op de fiets door Haarlem gegaan.

We vielen bijna van verbazing van onze fiets. Er was zoveel te zien, zoveel verhalen en voorstellingen waar bijna iedereen aan voorbij ging. Toen zijn we op zoek gegaan in de stadsarchieven. Wat was er allemaal vastgelegd? Wat stelt het voor? Waarom hangt het daar?

Dat zijn we allemaal gaan uitzoe­ ken. Het is de kleine geschiedenis van Haarlem.” Hij wijst naar de overkant van het plein. “Daar hangt op een van de huizen het Wapen van Aken. Waarom? De man die daar destijds woonde kwam daar vandaan.” En telkens blijkt weer dat begrip en inzicht in de geschiedenis een must is om gevelstenen en hun achtergronden goed te begrijpen. Bijvoorbeeld de vele verwijzingen naar bierbrouwerijen

op de Haarlemse gevels. Waarom?

Van Graafeiland legt uit: “Het water was niet drinkbaar, wijn was te duur en koeien konden ze niet houden in de drassige landerijen rond Haarlem. Dan kom je dus uit bij bier, dat dronken ze dan ook de hele dag door.”

Gouden Eeuw De grote hoos aan gevelstenen komt voornamelijk uit de zeventiende eeuw, de Gouden Eeuw.

In 1576 is er de grote brand van Haarlem, veel houten huizen verdwijnen in het vuur. Het bestuur wil logischerwijs stenen huizen terugbouwen. Tegelijkertijd komen er veel nieuwe bewoners naar de stad, waaronder een grote stroom van Vlamingen die op de vlucht Foto’s links- en rechtsboven: gevelstenen aan de buitengevel van het Frans Hals museum (herkomst onbekend).

Midden: de gevelsteen van Mart Smeets. Rechtsonder: ­gevelsteen afkomstig van de afgebroken molen Het Fortuin aan het Spaarne, nu ook bij het Frans Hals te bewonderen. daarbuiten

37

2

1

zijn voor de Spanjaarden. Zij nemen de traditie van gevel­stenen mee. De Gouden Eeuw brengt welvaart, de verstening van de stad, veel nieuwe inwoners en daarmee een sterk groeiende stad. De gevelstenen slaan aan, het is een manier om je te onderscheiden; huisnummers bestaan nog niet in die tijd. Van de bakker tot vishandelaar, allemaal laten ze steenhouwers gevelstenen maken. “Er zijn er nu nog ongeveer honderd over waarvan veertig in diverse collecties. De rest kun je in de stad terugvinden.”

Beroep of bijbel Het verhaal achter de gevelstenen, dat is zijn grote doel achter de zoektocht. “Meestal komen we er wel uit. Het is soms een beetje cryptisch, soms is het een afbeel­ding van een beroep, iets wat je daar kon krijgen of een bijbels tafereel of het huismerk, zoals bij bierbrouwerij ’t Scheepje.” Zijn hobby is inmiddels zijn beroep geworden. Regelmatig leidt hij groepen rond door de Haarlemse binnenstad. Elk steegje, hoekje of nisje. Hij weet het verhaal. Hij wijst weer naar een ander punt op de Grote Markt. “Zie je dat?” Op een

38

daarbuiten

Peter van Graafeiland hoekpand, hoog in de gevel zit iets dat lijkt op een opengeslagen boek. “Vroeger zat daar in de Blije Druck. Daar is ooit de voorloper van het Haarlems Dagblad begonnen, de oudste nog bestaande krant ter wereld. Het pand is rond 1880 opnieuw gebouwd, toen hebben ze dat boek er in geplaatst.”

De belangstelling voor stenen past in de toegenomen interesse voor geschiedenis. “Schilderijen hangen aan muren van musea, terwijl gevelstenen ook vaak door topbeeldhouwers zijn gemaakt.

Die verdienen ook onze belangstelling.”

Topbeeldhouwers Zijn goede contacten bij de gemeente brachten hem ook in de depots van het Frans Hals Museum. “Daar stonden ook ­diverse gevel­stenen stof te verzamelen. Samen met de historische vereniging Haerlem hebben we een aantal gevelstenen terug­geplaatst in de stad en op de achtermuur van het museum.”

sint-bavokerk

2

teylers museum

1

3

Frans Hals museum

TOP 3

Mooiste gevelstenen van Haarlem Speciaal voor daarbuiten heeft Van Graafeiland een top drie ­gemaakt van gevelstenen.

De stenen zijn op loopafstand van elkaar verwijderd.

1 De Dodendans

(Nieuwe Spaarnwouderstraat) De grote favoriet van Van Graafeiland. Deze ­gevelsteen is een paar jaar geleden teruggeplaatst in nieuwbouw van de Nieuwe Spaarnwouderstraat, op de plek waar het ooit heeft gehangen. Een onooglijk straatje aan de rand van de prachtige Haarlemse binnenstad, maar de wandeling meer dan waard. De paus, een vorst en een boer staan naast elkaar afgebeeld op de steen, helemaal rechts staat De Dood. Daarboven en daaronder het verhaal dat – vrij vertaald – drie heren voor het volk bidden, vechten en voedsel verbouwen.

Maar dat de dood uiteindelijk iedereen komt halen. Een vertelling die eigenlijk niet uit onze streek komt, maar zijn oorsprong kent in de Italiaanse Renaissance. Een periode waarin door de pest eindeloos veel mensen stierven – uit alle geledingen van de maatschappij. Van Graafeiland kijkt met enige trots naar de steen en voegt toe: “En het is ons niet duidelijk waarom het nou in Haarlem is opgedoken, maar de herkomst kunnen we goed verklaren.”

2 ’t Scheepje (Houtmarkt 7) Aan de gevel van een oud en vervallen pand is een van de mooiste gevelstenen van Haarlem te zien. “Dit is zo mooi gemaakt door een echte topbeeldhouwer. Je kunt zelfs met je hand achter het want van het schip langs. De kreet eronder ‘God bewaert ’t schip’ paste net niet,

3 dus moesten de letters steeds dichter op elkaar worden geplaatst. Het was de gevelsteen van een bierbrouwerij, het is tot 1916 een bierbrouwerij gebleven. De kreet verwijst naar de mout die per schip werd aangevoerd. Na de sluiting van de brouwerij kwamen ze er achter dat in een van de ruimtes een compleet zeventiende-eeuws interieur nog aanwezig was in het pand. Niemand wilde het toen hebben, het is uiteindelijk verkocht aan een Amerikaans museum uit Philadelphia.”

3 De Roggestekers van Weert (Klein Heiligland)

Deze gevelsteen zat jarenlang verstopt achter een klimop op een binnenplaats van het Frans Halsmuseum. Inmiddels is het in volle glorie weer zichtbaar. “Een handelaar reisde met zijn viskar over de hei rond Weert. Een rog viel uit de kar en werd opgemerkt door iemand uit Weert. Hij had nog nooit een rog gezien en waarschuwde de schutterij. ‘De duivel ligt op de hei’. Zij rukten uit om met hun lans om de rog te bestrijden.

Uiteindelijk heeft iemand uit Goes uitgelegd dat het maar een vis was. Wij denken dat Vlamingen het verhaal in die tijd hebben meegenomen naar Haarlem. Overigens heet de carnavalsvereniging van Weert nog altijd de Roggestekers.”

Wil jij deelnemen aan de rondleiding langs de Haarlemse gevelstenen met Peter van Graafeiland op zondag 17 april a.s.? Kijk dan op pagina 25.

daarbuiten

39

Column

FOTOGRAFIE HH / MERLIJN DOOMERNIK

Rik Zaal

aan zee

40

daarbuiten

O

p mijn reizen door Nederland ten behoeve van de gids Heel Nederland kwam ik op een mooie herfstdag in Wijk aan Zee.

Ik kende het dorp al, had er zelfs een zwak voor vanwege de merkwaardige ligging onder de rook van de Hoogovens, maar was er nooit lang geweest. Ik betrok een kamer in het hotel dat tegenwoordig Poolse arbeiders huisvest en ging op onderzoek uit.

Bij de VVV vroeg ik een plattegrond van de badplaats.

Dat woord viel niet in goede aarde bij de mevrouw achter de toonbank.

“Wijk aan Zee is geen badplaats,” zei ze streng.

“Wat is het dan?” vroeg ik.

“Wijk aan Zee is een dorp aan zee,” antwoordde ze, “en geen badplaats.”

“Wat is dan de definitie van een badplaats?” probeerde ik toen.

“In een badplaats moet je voor parkeren betalen,” zei ze, en er klonk een mengeling van trots en triomf in haar stem. De trots van iemand die werkt voor een dorp waar de bezoekers niet uitgebuit maar gastvrij behandeld worden, en de triomf van de bedenker van een briljante definitie.

En het is waar, parkeren kost niets in Wijk aan Zee, behalve op hele drukke dagen wanneer de Dorpsweide wordt opengesteld voor auto’s en er voor parkeren een klein bedrag wordt gerekend.

Die prachtige Dorpsweide bepaalt het uiterlijk van Wijk aan Zee zeer. Het grote grasveld ligt midden in het dorp en wordt slechts bewoond door enkele paarden.

Eromheen een keur aan lelijke huizen, post-wederopbouwarchitectuur uit de jaren zeventig en tachtig vooral, waar ook de rest van het dorp het, op een paar uitzonderingen na, mee moet doen.

Het is misschien raar, maar deze tentoonstelling van bouwkunstige wansmaak verleent het dorp een zekere charme. Ik denk dat het komt doordat de lelijkheid niet opzichtig is, niet protserig, maar terloops. Of gewoon, in de typisch Nederlandse betekenis van “bouw maar gewoon, dan bouw je gek genoeg.” Waardoor Wijk aan Zee inderdaad eerder een Nederlands doorsneedorp is dan een badplaats.

Wel is er zee en wel is er strand. Een werkelijk indrukwekkend strand zelfs dat tot de breedste van het land hoort. Een wandeling naar de Noordpier van IJmuiden de volgende dag was een genot. Met voor me de ingang van het Noordzeekanaal, rechts een groot aantal zeeschepen dat of nog naar binnen moest of net was uitgevaren en links

achter de duinen hier en daar een schoorsteen van de Hoogovens. Niet echt een pure natuurbelevenis dus, maar meer een mooi spektakel aan zee.

En stiekem is Wijk aan Zee natuurlijk wel een badplaats.

Want er zijn paviljoens aan het strand, er wordt gezwommen, er worden zandkastelen gebouwd en in het dorp is ook van alles te vinden wat een badgast wenst. Maar omdat vrijwel alle huizen er worden bewoond door Wijkers heeft het dorp niet de toeristische sfeer van een gemiddelde badplaats aan de Noordzee. En dus kom je ‘s avonds in de kroegen vooral dorpelingen tegen en winkelen er overdag in de supermarkt ook voornamelijk autochtonen. Mij gaf dat een prettig gevoel die twee dagen dat ik er verbleef, misschien omdat ik net als die mevrouw van de VVV niet zo van badplaatsen houd.

‘Wijk aan Zee is een dorp aan zee,’ antwoordde ze, ‘en geen badplaats’

Rik Zaal (1945) heeft een lange ­loopbaan in de journalistiek achter de rug. Hij werkte onder meer voor NRC Handelsblad, VPRO, Het Parool en de Volkskrant. Muziek, reizen en cultuur waren daarbij belangrijke onderwerpen.

In 2004 begon Zaal aan het project Heel Nederland. Een persoonlijke gids die in twee delen (van elk 650 pagina’s) is uitgebracht. Het is niet alleen een reisgids, maar ook een geschiedenisboek, een hotel- en restaurantgids, een architectuurboek en een boek over de specifieke eigenaardigheden van de diverse streken, steden en provincies van Nederland. Rik Zaal is de vaste columnist van daarbuiten.

daarbuiten

41

AmsterdAm rAI

FIets en WAndelbeurs

Kijk voor actuele informatie en een uitgebreid programma op:

www.fietsenwandelbeurs.nl

foto mArIĂŤlle smIdt

noorWegen

Advertentie

fot0 pIebe vAn den berg

Extra aandacht voor dit veelzijdige vakantieland, waar je prachtig kunt fietsen en wandelen.

Geen enkele beurs in Europa biedt zo veel informatie over vakantie en recreatie voor enthousiaste fietsers en wandelaars als de Fiets en Wandelbeurs in Amsterdam. Je vindt hier bijvoorbeeld lichtgewicht kampeerspullen, leuke accommodaties, fijne schoenen, de nieuwste fietsen, een mooi testparcours, de beste gps, handige snufjes, een gezellig kinderprogramma, bijzondere routes en landen, unieke tips van kenners, prachtige foto-exposities, boeiende dia-lezingen en nog veel meer!

met kortIng nAAr de beurs?

Op www.stayokay.com/daarbuiten vind je een kortingsbon.

fot0 else schIpper

42

26 en 27 FebruArI 2011 daarbuiten

fot0 mAAIke pFAnn

10-17 uur

➔ Check

in

kay JK o y Sta DWI OR NO

out

Check ➔

Marieke Markus, Tamara, Vernooij, Melanie van Wijk, Sabine Ridderhof (de begeleiders) en Joep, Jasper, Olivia, Tjerk, Max, Mark, Claudia en Quinten.

TEKST KIRSTIN HANSSEN FOTOGRAFIE JOSJE DEEKENS

Een week boordevol avontuur Stichting Xmotion organiseert activiteiten voor jongeren met ADHD of autisme om het thuisfront te ontlasten. Al vijf keer eerder koos Xmotion voor Stayokay. Dit keer was de beurt aan Noordwijk. Een week vol avontuur staat op de agenda.

Check in: dinsdag, 13.30 uur

Check out: zondag, 11.30 uur

Teamleider Marieke: “Stayokay voelt voor de meeste kinderen in de groep als thuiskomen. De sfeer is hier meer ongedwongen dan in een hotel. Ze zijn blij dat ze hier geen corveetaken krijgen of hoeven te koken, want iedere avond eten we gezellig in het restaurant. Ook zijn ze dol op het speelveld en bovendien hebben we hier de hele week een zaal ter beschikking. Met het bos en strand in de buurt kunnen we, een beetje afhankelijk van het weer, allerlei activiteiten ondernemen. Van midgetgolf tot mountainbiken, maar we gaan ook sumoworstelen en boogschieten!”

Marieke: “Het was superleuk!

De highlights? Mmm, lastig om te noemen, want we hebben zoveel gedaan. In ieder geval was de reflectortocht, georganiseerd vanuit Stayokay, een succes.

Alle kinderen kregen een zaklantaarn en samen liepen we door het donkere bos. Spannend!

Een ander hoogtepunt was het vliegeren op strand Langevelderslag. Gelukkig waaide het lekker hard. De kinderen hebben heerlijk geslapen in de stapelbedden en eveneens genoten van het ontbijtbuffet van Stayokay. Dat is vernieuwd en viel nog meer in de smaak dan voorheen.”

daarbuiten

43

TEKST EN FOTOGRAFIE DAAN VERMEER

Klassieker: het Pieterpad

44

daarbuiten

’s Lands bekendste langeafstandswandelpad loopt van top tot teen door Nederland. Het zijn honderden kilometers aan aaneengesloten paden langs rivieren, essen, bossen en dorpen. Een legendarische route die jaarlijks door duizenden wandelaars, al dan niet voor een dagje, wordt bewandeld. We kozen twee etappes rondom Hardenberg uit om achter het geheim van de tocht te komen.

Smokkelen op de grens Hier, tussen Coevorden en Gramsbergen, is het een spaghetti aan grenzen tussen water, land, provincies en landen. Daar waar het pad voor het eerst kruist met zowel de Overijsselse Vecht, een kanaal en de provinciegrens, loop ik ook al bijna in Duitsland. Hemelsbreed gezien woont de dichtst­ bijzijnde Deutsche Bauer nog geen vijfhonderd meter verderop; ik zie de boerderij met oranje bakstenen zelfs al liggen. Niet dát ik de grens met Duitsland oversteek, want het Pieterpad loodst me naar Gramsbergen. Dat was vroeger wel anders.

Net na de Eerste Wereldoorlog was dit een ongekend smokkelgebied waar allerlei trucs in de strijd werden gegooid om goederen over de grens te krijgen.

Zo was Jans een bekende paardensmokkelaar.

Hij woonde ergens in deze omgeving en bracht paarden richting Duitsland, waar een grote vraag

naar de beesten was. Omdat de tolbeambten lucht van hem hadden gekregen, verzon hij een truc om niet gesnapt te worden. Op een avond, toen de beambten bij zijn huis op de loer lagen, liet hij zijn vrouw zich uitkleden voor de ramen. Tijdens de striptease zag Jans zijn kans schoon om ongemerkt weer wat paarden over de grens te krijgen. Er werd door de eeuwen heen nog veel meer waar gesmokkeld. Naast de paarden werden er bijvoorbeeld ook varkens, koffie, fietskettingen, jenever, chocolade en scheermesjes illegaal over de grens gebracht.

Pieterpatters Na de essen van Holtheme loop ik Gramsbergen binnen. Het Pieterpad gaat dwars door het dorp heen.

Temidden van de oude huizen met roodgeschilderde luiken naast de ramen en gehaakte vitrages erachter staat een bronzen beeld van drie Pieterpadwandelaars. daarbuiten

45

‘Nieuwsgierig lopen ze om me heen wanneer ik door hun weide naar de brug loop’

De bakkerij die er pal naast zit vaart er wel bij.

“Pieterpatters noemen we ze, al die wandelaars die hier langs komen. Want omdat de cafés in het dorp pas rond de middag los gaan komen ze hier vaak een kopje koffie drinken. Mét een plak krentenwegge,” vertelt de bakster me. “En, ga je richting Coevorden of Hardenberg?” vraagt ze me. Wanneer ik haar vertel dat ik uit de richting van Coevorden kom lopen, belooft ze me dat het mooiste stuk nog moet komen.

Met die toezegging loop ik via de boederijen van Ane naar Hardenberg.

Vlak voordat ik de graslanden en landerijen voorgoed achter me laat, passeer ik een viertal roodbruine Schotse runderen die de uiterwaarden van de Vecht begrazen. Ze doen, vanwege hun spitse hoorns, denken aan de strijdlustige stieren die tekeer gaan in Spaanse arena’s. Maar deze Schotse Hooglanders blijken alles behalve een agressief soort. Nieuwsgierig lopen ze om me heen wanneer ik door hun weide naar de brug loop.

Brinkdorp aan de duinen Voorbij Hardenberg en nog steeds aan de Vecht ligt Rheeze, een prachtig voorbeeld van een esdorp.

De boerderijen liggen er om een cirkelvormige brink heen. Vroeger werd het vee in de ochtend en avond naar de brink gebracht en later werden er ook markten gehouden. Het zal een levendige boel geweest zijn. Het is nog vroeg in de ochtend, tegen zonsopkomst, als ik op de brink sta. Het gras van het hoger gelegen veld is vochtig en bedolven onder kleine ijskristallen. Een bewoner van een van de boerderijen stuurt me van het Pieterpad af. “De route gaat hier rechtdoor, maar als je tijd hebt moet je rechtsaf en dan het bos in. Daar liggen prachtige

46

daarbuiten

duinen van stuifzand,” vertelt hij. De boeren lieten hun schapen teveel heide wegvreten. Daardoor stoof het zand op en vormde het de duinen. Na een klein half uur lopen sta ik inderdaad voor zandduinen van wel twintig meter hoog.

Dat Pieterpad mag dan wel ‘s lands langste ­wandelroute zijn, blijkbaar is hij nog niet lang genoeg om langs alle mooie plekken van het land te gaan. En daarom moet je soms even smokkelen, de tips van de lokale mensen ter harte nemen en daarmee van het pad af gaan om je er te verbazen over de diversiteit van ons land.

Algemeen Het Pieterpad bestaat uit 27 dagetappes die ­gezamenlijk de wandelroute 492 kilometer lang maken. Een etappe is ergens tussen de 11 en 24 ­kilometer lang, dus je kunt zelf bepalen hoe zwaar je het maakt. En omdat de route zo populair is, zijn er onderweg genoeg van cafés, restaurants en ­pensions om op adem te komen.

TIP: Goedkoop overnachten Op www.wandelwebsite.nl/law/overpiet.html staan adressen aan de route waar je kunt overnachten.

Dichtbij de route liggen trouwens ook de Stayokay hostels Gorssel (met openhaard) en Maastricht (in hartje stad). >> Zie voor meer tips pagina 48

Constant in beweging Dåt het Pieterpad zo’n populaire route is heeft zeker zijn voordelen.

Zo is er een werkgroep die de route optimaal houdt. Er is begin dit jaar flink gesleuteld aan het zuidelijke deel (Vorden-Maastricht). Vanwege een industrieterrein bij Doetinchem en een nieuwe autosnelweg bij Roermond is de route op die plekken drastisch aangepast en omgelegd: van de 257 zuidelijke kilometers is bijna een derde onder handen genomen. Op deze manier blijft de route zoals hij bedoeld is: een tocht dwars door de Nederlandse natuur.

daarbuiten

47

pieterburen winsum

2

De mooiste etappe?

groningen zuidlaren

4

rolde schoonloo

sleen

Hans de Vries heeft met zijn broer alle 27 etappes van het pad gelopen. Van noord naar zuid, op hun dooie akkertje. “Zeker in het begin liepen we telkens een weekend lang. En als we niet zoveel tijd hadden, liepen we gewoon één dag.” In ieder geval namen ze hun tijd ervoor: “In totaal heb ik er zes jaar over gedaan. Gewoon genieten van de etappes, geen gehaast.”

coevorden hardenberg ommen

10 hellendoorn

En de mooiste etappe? “Ze waren allemaal weer anders. Toen we rond de middag bij een kerk in Winsum aankwamen, vroeg de koster of wij niet even aan het touw wilden trekken. Dat (etappe 2) was een mooie tocht.” Zijn andere favorieten zijn: het Balloërveld (etappe 4), de schaapskudde bij Lemele (etappe 10) en het pontje bij Millingen (etappe 16).

holten

Voor de winterse wandelaars heeft Hans nog een handige tip: “We letten altijd goed op de wind en zorgden ervoor dat we die altijd in onze rug hadden. Want vooral op winterdagen kan het er guur aan toe gaan.”

laren vorden zelhem braamt

16

millingen

Websites

groesbeek

Op www.pieterpad.nl vind je veel informatie over de route, zoals (tijdelijke) omleidingen, wijzigingen en verbeterde route­ beschrijvingen. De site www.tweevoeter.nl/pieterpad.php bevat tientallen weblinks naar reisverslagen en overnachtingadressen.

gennep vlierlingsbeek swolgen

Boeken

venlo

De boeken ‘Pieterpad Deel 1’ (2008) en ‘Pieterpad Deel 2’ (2010) van NIVON bevatten gedetailleerde kaarten en beschrijven de gehele route (in beide richtingen). Beide kosten € 18,70 per stuk (Bruna.nl en AKO.nl rekenen geen verzendkosten). Stukken voordeliger zijn de tweedehands exemplaren op DeSlegte.com of Bol.com.

swalmen

montfort sittard

Bewegwijzering & GPS De gehele route is in beide richtingen goed bewegwijzerd met ­rood-witte markeringen. De website www.gps-route.org bevat ­GPS-tracks van zowel de huidige noordelijke route als de voormalige zuidelijke route. De nieuwe zuidelijke route staat al wél op ­ www.limburg.anneliesverheijen.nl.

strabeek st. pietersberg

48

Pieterpad.indd 2

daarbuiten 25-11-2010 14:54:59

Wandelaars opgelet!

Superaanbieding voor lezers van ‘daarbuiten’ Profiteer mee en neem nu een abonnement op ‘te voet’.

Het eerste jaar ontvang je voor slechts 6 euro zesmaal de wandelkrant thuis in de brievenbus: dat is slechts 1 euro per nummer! Meer informatie en aanmelden: www.wandelkrant.nl (klik op de button ‘abonnee worden’ en kies het tabje ‘aanbieding’)

W abo ord nu nn slec ee voo hts r € 6, Norm aal € jou w vo

22,el € 16,-

orde

De echte wandelaar kiest voor ‘te voet’. Actueel, informatief en inspirerend. daarbuiten

49

Stayokay prijswinnaars

Winnaar fotowedstrijd

In de duinen bij Groet (Noord Holland) Mark Monsma uit Zwolle over zijn winnende foto: “Het was de laatste zon op een regen­ achtige dag, de kinderen zien er bijna uit als fotomodellen die met kunstlicht zijn uitgelicht.

Het was echter een kort moment van zonlicht tegen de donkere lucht. We waren in Groet tijdens een korte vakantie van drie dagen in het Paasweekend van 2010. Op de foto zie je van links naar rechts mijn dochter Daphne, haar vriendin Kiki en mijn zoon Emil.”

Prijs: een 3-daags arrangement voor vier personen op een privékamer in een Stayokay naar keuze.

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 2x lunchpakket, 2x diner, 2 dagen fietshuur en een welkomstdrankje.

50

daarbuiten

1

Winnaar

Beestenboelarrangement Mario van de Luijtgaarden (Leiden) was op bezoek bij Stayokay Gorssel.

Hij zag daar de prijsvraag in daarbuiten, stuurde het goede antwoord in en wint de hoofdprijs: het Beestenboelarrangement voor vier personen bij Stayokay Rotterdam (de kubuswoningen), inclusief entree voor Diergaarde Blijdorp. Mario’s inzending viel vooral op door zijn motivatie. “Het lijkt me heel bijzonder om eens een keer in zo’n kubuswoning te kunnen overnachten met mijn gezin. Ik begon mijn loopbaan 17 jaar geleden in Rotterdam vlak bij de kubuswoningen. Ik heb me toen vaak afgevraagd hoe het is om zo’n woning te slapen. Ik was deze wens bijna vergeten. Dankzij jullie prijsvraag kan deze wens alsnog uitkomen. Samen met een bezoek aan Diergaarde Blijdorp verwacht ik een onvergetelijk weekend”.

Nieuwe fotowedstijd

je persoonlijke avontuur

Fotografeer in Nederland!

daarbuiten daagt je uit… om je persoonlijk avontuur te fotograferen.

Stuur je foto in voor 1 april a.s en win een weekendje weg bij Stayokay!

Jazeker! Het avontuur bestaat nog in Nederland, in vele gedaanten. Dat zijn misschien geen Indiana Jones-achtige taferelen, maar wel bijzondere belevenissen. Een onverwachte ontmoeting met een wild zwijn op de Veluwe, een magische schaats- of wandeltocht of zeehonden op het Wad. Een avontuur is wat je ervan maakt. Fotografeer je eigen avontuur en stuur het naar daarbuiten met een korte toelichting.

daarbuiten

51

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE ROGIER VELDMAN/NCRV

Eropuit met...

Joris Linssen

Joris Linssen (1966) is een succesvol tv-maker met hitseries zoals Hello Goodbye, Taxi en Joris’ Showroom.

Momenteel toert hij met zijn band ­Caramba door het land met het theaterconcert VUUR: Mexicaanse muziek met Nederlandse teksten.

52

daarbuiten

Nederland

Uiteindelijk is een van de prettigste plekken ter wereld om te leven

Wat is voor jou een ideale dag in de buitenlucht?

Zie je veel om je heen?

“Ik vind het heerlijk om een doordeweekse dag vrij te plannen en dan zo’n NS-wandeling te maken ergens in Nederland.

Niet op een zondag, dan loop je, geloof ik, in een file. Juist in drukke tijden is het relaxed om een paar uur te gaan wandelen.

Juist dan krijg ik weer een goed zicht op wat ik aan het doen ben.”

“Het gaat meer om het ritme en de rust, de andere wereld even achter me laten. En elke keer wil ik wat anders zien.

Dat heb ik al als ik mijn kinderen naar dansles breng, dan neem ik ook elke keer een andere route.”

Waar ga je heen?

“Nederland is echt heel mooi. Voor Showroom bezoeken we excentriekelingen, die wonen vaak op achteraf plekken. Dan maken we altijd van die camerashots met wijde horizonten, prachtig.”

“Heerlijk in de bossen of aan de rivier. Het maakt me eigenlijk niet veel uit. Je begint meestal in een dorp of in een bebouwde omgeving en dan raak je langzaam steeds verder weg van de bebouwde wereld en los van alles. De schepen die over de IJssel varen bij een laagstaande zon, ik vind het prachtig.

Er treedt een soort vertragingsmechanisme op, er komt rust over me.”

Met wie loop je?

“Soms alleen, maar dat kan ook met mijn vader, mijn vrouw of een goede vriend zijn. En het mooie is dat na verloop van tijd, als we een paar uur wandelen, de gesprekken veranderen.

Er volgen bespiegelingen waar anders nooit tijd voor is.”

Joris Linssen en Unicef Een paar jaar geleden zette Joris Linssen zich in voor Cordaid, sinds kort maakt hij op vrijwilligersbasis films voor Unicef.

Zijn eerste Unicef-film ging – in de aan­loop van het WK-voetbal – over kinderen in de getto’s van Kaapstad. In ‘Joris en de jonge helden van Zuid-Afrika’ volgt hij een aantal jongeren die in een omgeving van misdaad en geweld opgroeien. Hoe zorg je ervoor dat de kinderen hieraan ontsnappen? Joris: “Unicef probeert via sport en coaching de kinderen houvast

Je bent op veel plekken geweest, wat vind je van Nederland?

En het verschil met je andere grote liefde, Mexico?

“Ik ben verslaafd aan de felle kleuren, de muziek en de sfeer in dat land. Mexico is heel extreem vergeleken met Nederland, denk maar aan het verschrikkelijke geweld. Uiteindelijk is Nederland een van de prettigste plekken ter wereld om te leven. En het mooie zijn natuurlijk ook onze seizoenen, dat missen mensen die emigreren vaak nog het meeste. We zijn gebouwd op die wisselingen van regen, sneeuw en zon.

Ik heb dat gewoon nodig, het is toch ook heerlijk.”

te geven. Coaches zijn dan een voorbeeldfiguur, de adrenaline krijgen ze via de sport in plaats van de kick van de misdaad. Het was goed om te zien dat we met de aanpak van Hello Goodbye ook kinderen in een moeilijke omgeving kunnen bereiken en volgen. Via de tv-uitzendingen worden mensen zich bewust van de problemen en, in het klein, de jongeren krijgen hierdoor ook het gevoel dat zij ertoe doen.” Meer informatie op www.unicef.nl en op www.jorislinssen.nl.

daarbuiten

53

Winteraanbiedingen

­Midwinter­­-

Zin in een creatief weekend?

Meer weten? kijk op ayokay.com .st w w w

schilderen op de Wadden

Kom dan in januari naar de midwinter­schildercursus op Texel, Ameland of Terschelling. De cursus bestaat uit 3 lessen van 2 uur en is geschikt voor beginners en

TER Stayoka SC y AMEHELLIN LAN G TEX D EL

gevorderden. Er is voldoende tijd voor een heerlijke winterwandeling langs het strand of een a­ ctieve fietstocht over het eiland.

Drink daarna een kop chocolademelk met slagroom met uitzicht over een ­onstuimige zee.

Prijs: € 179 p.p. op basis van een privé­kamer Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 2x lunch, 2x diner, 3 dagen fietshuur en de schildercursus inclusief materialen.

Periode: Ameland vrijdag 7 januari t/m z­ ondag 9 januari Texel vrijdag 21 januari t/m z­ ondag 23 januari Terschelling vrijdag 28 januari t/m zondag 30 januari

Loop voor het goede doel ­tijdens de Vondelparkloop Inclusief: 1x overnachting inclusief ontbijt, late check-out, 1x diner en drankje, soep, koffie en thee na afloop van de loop en een bijdrage van € 3,aan het Fonds ­Gehandicapten Sport Loop je mee met de unieke loop door het Amsterdamse Vondelpark op 16 januari a.s? Boek dan je verblijf bij

Prijs: vanaf € 40 p.p. op basis

Stayokay Amsterdam Vondelpark zodat je fris en fit

Periode: 15 en 16 januari

aan de start verschijnt. Geniet van een verantwoorde maaltijd en een stevig ontbijt en maak optimaal gebruik van de late check-out. Bovendien steun je met je deelname ook nog het Fonds Gehandicaptensport. Bijzonder actief ontspannen!

54

daarbuiten

van een 6-persoonskamer nline: Boek o y.com/ o y ta ka www.s elpark vond

Let op: je dient jezelf in te ­schrijven voor de Vondelparkloop via www.inschrijven.nl

Sta VONDyokay ELPAR K

Voorjaarsaanbiedingen

Feestelijk

­ ntspannen o met Pasen

Gratis KNBLO-NL wandelgids 2011 : line k on ay.com e o k B ayo w.st ww

bij het Actief eropuit-arrangement B www oek op .stay o met kay.com c KNBL ode O-NL

Begin het wandelseizoen goed bij ­Stayokay!

Ga wandelen door de Zeeuwse duinen, ontdek

Of je nu uitkijkt naar een zondagse luierdag of

de g ­ eheimen van de Veluwe of verken de Hollandse

samen iets actiefs wilt ondernemen, met Pasen

kust. Boek het Actief eropuit-arrangement en kies een

kun je bij Stayokay op en top ontspannen met

KNBLO-NL wandeltocht in de buurt van een Stayokay!

een feestelijk randje! Kom genieten van het lenteweer, de ­opbloeiende natuur en van de gezelligheid met elkaar. ­Stayokay serveert een uitgebreide brunch en een heerlijke

Inclusief: welkomstdrankje,

maaltijd. Buiten zijn er volop activiteiten te ondernemen!

2x overnachting met ontbijt, 2x diner, KNBLO-NL

Inclusief: welkomstdrankje, 3x ­over­-

wandelgids 2011, wandel-

nachting met 2x ontbijt, 1x brunch,

route en een handige

2x diner en 1x uitgebreid diner.

accessoire voor onderweg.

Prijs: volwassenen vanaf € 99 p.p.,

Prijs: volwassenen vanaf

kinderen vanaf € 60 p.p.

€ 70 p.p., kinderen vanaf

Op basis van een 4-persoonskamer.

€ 44 p.p. op basis van een

Periode: 22 april t/m 25 april

4-persoonskamer.

Periode: het hele jaar

Tulpenroute Boek online: www.stayokay .com

Heb je al eens aan de ­schitterende gekleurde bloembollenvelden mogen ruiken? Die velden waar Nederland al eeuwen om geroemd wordt? Nu heb je de kans! Lekker sportief op de fiets of met de auto de prachtige Keukenhof en Bollenstreek verkennen vanuit de ideale uitvalsbasis: Stayokay Haarlem, Heemskerk, Noordwijk, Bakkum of Egmond.

Inclusief: welkomstdrankje, 2x overnachting met ontbijt, 2x diner, 1 dag fietshuur, entree­kaartje Keukenhof, opgemaakte bedden, handdoeken en een plattegrond van de omgeving.

Prijs: volwassenen vanaf € 99 p.p., kinderen vanaf € 75 p.p. op basis van een 4-persoonskamer Periode: 24 maart tot 31 mei

daarbuiten

55

Goed om te weten!

Zo is de prijs bij Stayokay

De prijs varieert afhankelijk van het hostel, de grootte van de kamer en de periode waarin je boekt. Op www.stayokay.com vind je de actuele prijs en kun je eenvoudig online boeken. Met een Stayokay card ontvang je € 2,50 korting op elke overnachting, ook bij een arrangement! Kinderen t/m 12 jaar ontvangen € 6 korting op een overnachting met ontbijt.

Bij de arrangementen is een kinderprijs vermeld, In deze kinderprijs is de kinderkorting al verwerkt.

AMELAND TERSCHELLING

SCHEEMDA

SNEEK GROU TEXEL HEEG

Gedeelde kamer of privékamer

Boek je een bed op een gedeelde kamer, dan overnacht je op een kamer met andere gasten van Stayokay. Maar je kunt natuurlijk ook een privékamer boeken voor het gezin, je vriendengroep of met z’n tweeën.

EGMOND BAKKUM HEEMSKERK HAARLEM

Beddengoed & handdoeken

Beddengoed wordt verzorgd, handdoeken kun je zelf meenemen of huren bij de receptie.

DOORWERTH

DOMBURG

Kies voor een losse overnachting inclusief ontbijt vanaf € 19,50 p.p. of geniet van een compleet verzorgd arrangement. Voor de lezers van daarbuiten is een kleine selectie gemaakt van de leukste en voordeligste arrangementen aan de kust of het water, in de natuur of in de stad.

Boek een van deze arrangementen of stel zelf je eigen arrangement samen.

Op www.stayokay.com vind je alle arrangementen van Stayokay.

Stayokay heeft een nieuw food & beverageconcept: Goed bezig! Dat staat voor gezond en lekker eten met een biologisch tintje. Tijdens het ontbijt kun je genieten van fairtrade koffie en thee, com ay. ok www.stay scharrel­eieren en vers seizoensfruit. Maar dat is niet alles. Ook serveert Stayokay vleeswaren met het ‘Beter Leven’ kenmerk van de Dierenbescherming, biologische wijnen en biologisch brood. En onlangs is daar ook nog het biologische bier van La Trappe bijgekomen. Als je bij Stayokay verblijft, ben je dus goed bezig!

daarbuiten

ARNHEM

UTRECHT – BUNNIK DORDRECHT

Losse overnachting of een compleet arrangement

56

GORSSEL ELST

Geen verrassingen

GOE D B E Z IG!

APELDOORN

SOEST

DEN HAAG

ROTTERDAM

Bij Stayokay kom je niet voor extra kosten te staan.

Zo betaal je geen reserverings- of administratiekosten en zijn beddengoed, toeristenbelasting en een ontbijt altijd inclusief. Wil je een kinderbedje op de kamer of een kinderstoel? Ook die vraag je kosteloos aan!

AMSTERDAM

NOORDWIJK

DUITSLAND

BERGEN OP ZOOM

VALKENSWAARD

BELGIË

MAASTRICHT

Faciliteiten van de Stayokays Verklaring pictogrammen Bijzondere gebouwen

Strand

Trouwlocatie

Modern interieur

Speeltuin

Vergaderen

2-persoonsbed mogelijk

Kinderactiviteiten in de vakanties

Rolstoelvriendelijk

Sportfaciliteiten

Stads- of dorpscentrum op max.

10 min. lopen

Watersportfaciliteiten

Feesten, partijen, familiereünies

GRATIS

Gratis parkeren

Vanaf € 21,- p.p.p.n. inclusief ontbijt Sta AMEyokay LAN D

Stayokay Ameland ligt verscholen in een duinpan en het strand bevindt zich op vijf minuten loopafstand. Beklim de vuurtoren en geniet van het prachtige uitzicht over Ameland en de Waddenzee. Maak het Ameland-gevoel compleet met een rondje Robben kijken.

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 2x diner, 3 dagen fietshuur, robbenboottocht en entree vuurtoren. Prijs: volwassenen vanaf € 101,70 p.p., kinderen vanaf € 65,20 p.p. op basis van een 4-persoonskamer. Periode: alle

Het Ameland

weekenden en schoolvakanties.

gevoel

GRATIS

Bij Stayokay Heemskerk in Slot Assumburg krijg je het gevoel dat je in een

Vanaf € 22,- p.p.p.n. inclusief ontbijt

sprookje bent beland. Stayokay Heemskerk is namelijk gevestigd in een

y oka Stay SKERK M HEE

­13e-eeuws kasteel met Oranjerie. Of je nu de duinen verkent of de stad ­opzoekt, in het hostel voel je je een kasteelheer of jonkvrouw!

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 2x diner, 1 dag fietshuur, speelgoed voor op het strand en geschie­denisboekje, r­ idderorde. Prijs: volwassenen vanaf € 83,90 p.p., kinderen vanaf € 57,90 p.p. op basis van een 4-persoonskamer. Periode: alle weekenden en schoolvakanties.

GRATIS

Prinsen en Prinsessen

­ ijk voor meer informatie over de andere Kust&Water hostels Stayokay Domburg, Egmond, K ­Bakkum. Grou, Heeg. Scheemda, Sneek, Terschelling en Texel op www.stayokay.com.

Vanaf € 22,- p.p.p.n. inclusief ontbijt kay Stayo WIJK D R O NO

top avonturen

Stayokay Noordwijk grenst direct aan de duinen en het bos. Ontdek de natuur van het Hollands Duin tijdens een spannende natuurontdekkings­tocht met Stoere Stuiver. Je loopt, leest, lolt en leert allerlei natuur­­­weetjes met een leuk opdrachtenboekje. Voor je het weet, sta je op het strand!

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 2x lunchpakket, 2x diner, Stoere Stuiver boekje, duinstepsafari, reflectortocht, spannende film. Prijs: volwassenen vanaf € 85 p.p., kinderen vanaf € 55 p.p. op basis van een 4-persoonskamer.

Periode: alle weekenden en schoolvakanties.

Natuuravontuur Stoere Stuiver

GRATIS

daarbuiten

57

Vanaf € 22,- p.p.p.n. inclusief ontbijt Stayokay ARNHEM

Vlakbij Nationaal Park de Hoge Veluwe, en toch op een steenworpafstand van de stad, ligt Stayokay Arnhem. Een ideale uitvalsbasis voor een scala aan activiteiten. Maak kennis met de beestenboel van Burgers’ Zoo of ga op de fiets de prachtige omgeving verkennen. Ook winkelstad Arnhem is zeker de moeite waard.

Inclusief: welkomstdrankje, 2x overnachting met ontbijt, 2x diner en entree Burgers Zoo. Prijs: volwassenen vanaf € 88,90 p.p., kinderen vanaf € 62,90 p.p. op basis van een 4-persoonskamer. Periode: het hele jaar.

SuperZoo

GRATIS

Stayokay Dordrecht ligt aan de rand van Nationaal park ‘De Hollandse Biesbosch’ en vlakbij de oudste stad van Nederland, ook bekend om zijn kunstenaars. Een ideale locatie voor iedereen die van natuur, water en

S DORtayokay DRE CHT

Vanaf € 22,- p.p.p.n. inclusief ontbijt

cultuur houdt.

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt en diner, 2x diner, 2 uur kanohuur, ­entree multimediashow, ticket voetveer, kleurplaat, route Griendmuseumpad (6 km), NP ontdekkaart De Biesbosch en een speurtocht. Prijs: volwassenen vanaf € 90,- p.p. , kinderen vanaf € 64,- p.p. op basis van een 4-persoonskamer.

Bevers spotten in de Biesbosch

Periode: vanaf 1 april.

GRATIS

Kijk voor meer informatie over de andere Groene hostels Stayokay Apeldoorn, Bergen op Zoom, Doorwerth, Elst, Dordrecht, Gorssel, Utrecht-Bunnik, Valkenswaard op www.stayokay.com.

Vanaf € 21,- p.p.p.n. inclusief ontbijt

top avonturen

Stayokay Soest ligt vlakbij natuurgebied de Soesterduinen en ideaal om een paar afwisselende dagen door te brengen. Wandelen, fietsen, zwemmen,

y oka Stay EST SO

paleizen en musea bezoeken, misschien een dagje naar de stad: met Stayokay Soest als uitvalsbasis kun je alle kanten uit. Zelfs dierenpark Amersfoort is in de buurt!

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, welkomstdrankje, 1x diner met k­ offie

Natuurlijk in Soest 58

daarbuiten

na, 1 dag fietshuur, entree kasteel Groeneveld, fotospeurtocht, bosgolf en een kindercadeautje Prijs: volwassenen vanaf € 77,50 p.p. , kinderen vanaf € 64,50 p.p. op basis van een 4-persoonskamer. Periode: het hele jaar.

GRATIS

Vanaf € 22,- p.p.p.n. inclusief ontbijt

Ontdek de bruisende hoofdstad en blijf overnachten bij Stayokay Zeeburg!

Slenter langs de oude grachten in het centrum en maak kennis met de vele

S AMStayokay TER DAM

musea. Met de I Amsterdam Card krijg je gratis toegang!

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 1x IAMsterdam kaart voor 24 uur.

Prijs: volwassenen vanaf € 88,40 p.p. op basis van een 6-persoonskamer.

Periode: het hele jaar.

I Amsterdam Vanaf € 22,- p.p.p.n. inclusief ontbijt

Stayokay Maastricht ligt schitterend aan de oever van de Maas, midden in het centrum, met het gezellige Onze Lieve Vrouweplein op loopafstand.

Maar ook buiten de levendige stad kun je je prima vermaken; stap op de fiets of op de step en maak de mooiste tochten door het Limburgse

y oka StayTRICHT S A MA

­Landschap.

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 1x diner, 1x 3 gangen diner in 3 verschillende restaurants op de step en een fullservice pakket.

Prijs: volwassenen vanaf € 97,65 p.p., kinderen vanaf € 84,65 p.p. op basis van een 6-persoonskamer. Periode: het hele jaar.

Happen en steppen

Kijk voor meer informatie over de andere City hostels Stayokay Amsterdam Vondelpark, Haarlem en Den Haag op www.stayokay.com.

Vanaf € 22,- p.p.p.n. inclusief ontbijt

top avonturen

Slapen in de beroemde kubuswoningen? Kom dan naar Stayokay Rotterdam!

Rotterdam is rijk aan cultuur, architectuur, musea, theater, uitgaansgelegen­

StayokayAM D heden, aparte winkels en nog veel meer. Ontdek de grootste haven van de ROTTER

wereld met een rondvaart met de Spido. Rotterdam is een wereldstad waar je geen genoeg van krijgt!

Inclusief: 1x overnachting met ontbijt, rondvaart Spido, Rotterdam Welcome Card en 1 dag gratis OV. Prijs: volwassenen vanaf € 44,- p.p., kinderen vanaf ­

Citybreak Rotterdam

€ 38,- p.p. op basis van een 4-persoonskamer. Periode: het hele jaar.

daarbuiten

59

Groepsarrangementen 1001 manieren om te Stayokayen Stayokay is de ideale uitvalsbasis voor groepen. Wil je met je sportgroep keihard trainen voor een ­wedstrijd of een gezellig weekend weg met de hele familie of vrienden? Stayokay maakt het je graag gemakkelijk en biedt de benodigde faciliteiten, een lekker bed en een goede maaltijd in een ongedwongen sfeer. De groepsarrangementen zijn te boeken vanaf 10 personen. Neem contact op met het Bookingoffice via 020 639 29 29 of via bookingoffice@stayokay.com.

Vrijgezellen hebben de tijd van hun leven in Stayokay­ Valkenswaard tijdens het arrangement Op d’n boerderie.

Inclusief 2 overnachtingen, drankjes, maaltijden en activiteitenprogramma, vanaf € 98,30 p.p.

Ga actief mountainbiken op de Veluwe en blijf ­overnachten bij Stayokay Doorwerth.

Inclusief 2 overnachtingen, maaltijden en een ATB toertocht, vanaf € 72,50 p.p.

Doe mee met een Moordiner in een kasteel, Stayokay Heemskerk biedt een prachtig décor!

Inclusief 1 overnachting, 3-gangen diner en een moordprogramma, vanaf € 99,50 p.p.

Maak een solextocht door de prachtige Betuwe en ­ verblijf bij Stayokay Elst.

Inclusief 2 overnachtingen, maaltijden, entree stuwcomplex en een solextocht, vanaf € 95,- p.p.

Ga Skutsjesielen in de winter en blijf overnachten bij Stayokay Sneek.

Inclusief 1 overnachting, maaltijden, dagdeel zeilen en een Beerenburgh ­proeverij, vanaf € 79,- p.p.

Tennis en ontspanning voor alle niveaus!

Wil je je optimaal voorbereiden voor de competitie met trainers van Eltingh Haarhuis Tennis Events? Kom dan in maart naar Stayokay Valkenswaard of Stayokay Apeldoorn, inclusief 2 overnachtingen, maaltijden en 6 uur tennistraining, vanaf € 149,50 p.p.

60

daarbuiten

Optimaal actief ontspannen

Keihard trainen voor een wedstrijd of gewoon een gezellig weekend weg?

Leer je teamgenoten beter kennen tijdens een teambuildings-activiteit zoals kanoën, steppen, bosgolven of een mountainbiketocht. Natuurlijk staan er verantwoorde maaltijden op het menu om je e­ nergieniveau weer op peil te brengen.

Inclusief 2x overnachting met ontbijt, 1x lunch, 1x lunchpakket, 1x diner en een activiteit in overleg met het hostel, vanaf € 66,50 p.p.

Personeelsfeest, huwelijksfeest of familiereünie? De hostels van Stayokay zijn ideaal voor een leuke tijd met familie, vrienden of collega’s. Organiseer bijvoorbeeld een geweldig feest bij Stayokay Heemskerk in een 14e eeuws kasteel. Ook bij andere hostels kun je terecht voor gezelligheid op partijen en activiteiten. En na het feest kan iedereen blijven slapen, ideaal!

Bouw samen een feestje

Inclusief: welkomstdrankje met lekkernij, 2x over­nachting met ontbijt, 1x diner, activiteit in overleg of 1 dag zaalhuur met koffie & thee, vanaf € 59,50 p.p.

Deze arrangementen zijn boekbaar in (bijna) alle hostels.

Ga naar www.stayokay.com/groepen voor meer informatie of neem contact op met het Bookingoffice.

top avonturen

Wil je een paar dagen op stap met het koor of orkest? Om flink te repeteren, een optreden voor te bereiden en voor de gezelligheid? Dan ben je bij ­Stayokay aan het juiste adres: er is ruimte om de muziek­instrumenten veilig op te bergen en voor repetities of een bonte avond is een zaal beschikbaar.

Inclusief: 2x overnachting met ontbijt, 2x lunch, 1x diner, 2 dagen zaalhuur met koffie & thee. Vanaf € 71,50 p.p.

Een verrassend verblijf daarbuiten

61

TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE JURJEN POELES

In het

stapel

bed met...

Mark Barthel

37 jaar, leraar economie (Breda)

62

daarbuiten

Stay ARN okay HEM

Uiteindelijk waren ze superblij dat iedereen het heeft gehaald.”

En het stapelbed?

“Dat is vooral heel erg gezellig, hoor ik om me heen. Iedereen zit met zijn eigen vriendjes of vriendinnetjes op een kamer. Meisjes richten zo’n kamer ook een beetje in en hangen slingers op.

En ’s nachts proberen jongens natuurlijk op de kamers van de meisjes te komen. Dat spel wordt natuurlijk altijd gespeeld. Om een uur of twee is het meestal wel rustig.”

Je bent met je eigen gezin ook bij ­Stayokay geweest? vorig najaar aan de kust, bij Stayokay Noordwijk.

Mark Barthel is niet de man voor een vakantie “Ja, Mijn kinderen van 6 en 7 vonden het fantastisch. aan de rand van het zwembad. Eropuit, wande­ Zo mochten ze bij het eten zoveel opscheppen ze zelf wilden. En het maakt niet zoveel uit of je len, fietsen of zwemmen. Hij wil iets doen, vaak als lawaai maakt. Dat is in een hotel toch anders. En ik met zijn gezin. Nu is hij met 150 vwo-leerlingen vind het leuk dat we met zijn allen op een kamer Natuurlijk was ook hier weer de vraag, wie een week op pad en overnachten ze in de stapel- slapen. slaapt er boven in het stapelbed?” bedden van Stayokay Arnhem: “We willen een En vroeger? groepsgevoel creëren.”

“Vroeger ben ik met de kerk vaak op kamp geweest

Wat doen jullie als Bredase school in Arnhem?

“Deze leerlingen zitten nu in klas 5, de groep waarmee ze het eindexamen ingaan. Het is belangrijk dat ze een groepsgevoel creëren, dat ze elkaar helpen en goed leren kennen. Daarom gaan we elk jaar op werkweek met elkaar. We doen veel spelletjes die zorgen voor teambuilding. Zo hebben we gevolleybald waarbij het niet gaat om elkaar te verslaan, maar om juist zo vaak mogelijk over te spelen.”

Werkt het?

“Ze komen echt anders terug, ze leren veel van elkaar. Gisteren hebben we met zijn allen dertig kilometer gewandeld door de bossen rond Arnhem. Door de regen. Dat creëert ook door­ zettingsvermogen. Je moet er samen uit zien te komen en ervoor zorgen dat iedereen aankomt.

in Noord Limburg in een grote kampeerboerderij.

Ook dat vond ik altijd erg gezellig. En toen probeerden de jongens al op de slaapkamers van de meisjes te komen.”

Wat doe je verder met vakantie?

“Wandelen, fietsen, zwemmen, we zijn altijd actief. In de zomer gaan we meestal kamperen in Zuid-Frankrijk. Ik vind het heerlijk om er samen op uit te trekken. Mijn vrouw zit ook in het onderwijs, we hebben het allebei druk, dan hebben we weer tijd voor elkaar. Het is ook een manier om mijn hoofd leeg te maken en energie op te laden. Op een ligstoel aan het zwembad werkt niet voor mij.”

En nu dus de werkweek.

“Het is een van de drukste maar ook leukste weken van het jaar. Iedereen is veel directer tegen elkaar, eerlijk en open. Ik hoor verhalen die ik anders niet hoor.”

daarbuiten

63

KINDERPAGINA

vogels voeren in de winter Vogels hebben het moeilijk in de winter.

Vogels hebben meer behoefte aan verzadigd

Ze kunnen moeilijk eten vinden zoals

vet dan wij. Daarom zijn vetbollen van dierlijk

insecten, zaden en bessen. Zeker als het vriest

vet voor vogels juist prima. Vloeibare olie die wij vaak

of als er sneeuw ligt. Hun lichaams­temperatuur is 40

eten (zoals olijfolie) is voor vogels niet geschikt. Het kan

graden. Ze hebben dus veel energie nodig om warm te

hun verenkleed aantasten. Van oude, gebruikte olie moet

blijven. Helemaal als het flink koud is. In een koude nacht

je ook geen vetbollen maken. Daar zit vaak veel zout in en

kunnen ze wel 10% van hun lichaamsgewicht aan energie

vieze troep. Vetbollen kunnen wel bederven. Haal ze daarom

verbruiken. Ze hebben dus vaak honger. Om ze te helpen

weg als de temperatuur overdag boven de zeven graden

kun je zaad strooien of pinda’s en vetbollen ophangen.

blijft. In het voorjaar kunnen de vogels goed voor zichzelf zorgen. Dan kun je ze sowieso beter weghalen.

Ben jij een echte spoorzoeker?

L

In de sneeuw kun je prachtig zien welke dieren er rondlopen. Overdag zie je ze bijna nooit omdat ze vooral ’s nachts rondsluipen. Maar met hun sporen verraden ze hun aanwezigheid. Deze sporenkaart kan je helpen te zien wat er zo al voorbij komt.

A

Welk spoor hoort bij w elk dier?

De goede oplossing vi nd je rechtsboven!

C

K

B E F D

64

G

H

J I

daarbuiten

A = Konijn B = Woelrat C = Egel D = Mol E = Wezel F = Steenmarter G = Eekhoorn H = Haas I = Veldmuis J = Hert K = Everzwijn L = Vos

in stappen

ld frituurvet (bijvoorbee en ut zo ge on am gr Smelt 1500 n, t nèt vloeibaar worde oe m t ve t He n. pa n ossewit) in ee zeker niet heet. n eigen mix voer doorheen, of ee oi ro st lo ki n ee er er Ro supermarkt n. Dat koop je bij de de za en en itt ep nn zo van of dierenwinkel. r als gietvorm.

Neem een glas of beke tsteekt. die er een flink eind ui in d aa dr e ig ev st n Leg er ee aad niet erin. Pas op dat de dr Giet het zaadmengsel meegaat. worden.

Laat afkoelen en hard aan houdt, en onder de warme kr ev rm vo et gi de je s Al uit. trek je de vetbol er zo de ekje. Niet te laag voor pl i oo m n ee op l bo Hang de n huis. De vogels moete je j bi t ch di te et ni katten. En r! daarna‌ kijken maa zich veilig voelen. En

sneeuwballen gooien in de zomer Ja, dat kan dus echt! Graaf een diepe kuil van ongeveer een meter diep. Vul de kuil voor driekwart met sneeuw en stamp de sneeuw flink aan. Aarde erop en weer flink aanstampen. Begin van de zomer maak je de kuil weer open. Wat ligt daar? Sneeuw. Nu maar gooien!

daarbuiten

65

daarbuiten

1

TOP 3 Winter in het Openluchtmuseum Arnhem t/m 16 januari (Stayokay Arnhem) Van 4 december 2010 t/m 16 januari 2011 is het weer ouderwets winter in het ­Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. Sleeën en schaatsen, stokvis en snijbonen.

Laat je verwarmen door winterverhalen en deel je ervaringen. Op de feestelijk verlichte ijsbaan genieten jong en oud van het schaatsen, koek en zopie en gezelligheid.

Beleef de winter in het Openluchtmuseum. www.openluchtmuseum.nl

2

Gedichtendag 27 januari (diverse locaties, Nederland) Op 27 januari 2011 staat de poëzie een dag lang in het zonnetje. Het thema van ­Gedichtendag 2011 is Nacht. Liefhebbers verspreid over Nederland en Vlaanderen organiseren op die dag een grote diversiteit aan eigen poëzieactiviteiten als lezingen, voordrachten, tentoonstellingen, poëziewandelingen en schrijfwedstrijden.

Remco Campert schreef de Gedichtendagbundel 2011. Poëzie is die dag te vinden in het hele land: op scholen, in bibliotheken en winkels, culturele instellingen, op het werk of gewoon op straat. www.gedichtendag.com

3

Fiets- en Wandelbeurs, RAI Amsterdam 26 – 27 februari (Stayokay Amsterdam)

Gratis kaarte n?

Stuu

r een m ail naa win@d r aarbuit en.com en win twee ­toegan gskaar ten t.w.v. € 28,-

De Fiets- en Wandelbeurs is de leukste en grootste beurs in Nederland voor fietsers en wandelaars. In verschillende workshops kun je alles leren over kompaslezen, GPS, rugzak inpakken, fiets beladen en op het Outdoorparcours staan ervaren instructeurs klaar om je de kneepjes van Nordic walking en blootvoets wandelen bij te brengen. Stayokay is ook aanwezig op de beurs (Beneluxplein). www.fietsenwandelbeurs.nl

66

daarbuiten

AGENDA Paradice, Malieveld Den Haag

19 januari – 17 februari (Stayokay Den Haag)

Internationaal Film Festival Rotterdam

26 januari – 6 februari www.filmfestivalrotterdam.com (Stayokay Rotterdam)

Phonq* festival

4 – 6 februari www.phonq.org (Stayokay Arnhem)

Café Theater Festival, Utrecht

Kom in de kas 2-3 april

18 – 20 maart www.cafetheaterfestival.nl (Stayokay Utrecht-Bunnik)

TEFAF – kunst- en antiekbeurs

18 – 27 maart www.tefaf.com (Stayokay Maastricht)

Kom in de kas

2 – 3 april www.komindekas.nl (diverse locaties)

Marathon Rotterdam

10 april www.marathonrotterdam.nl (Stayokay Rotterdam)

Amsterdams Kleinkunst Festival

4 t/m 23 april www.amsterdamskleinkunstfestival.nl (Stayokay Amsterdam)

Eenakterfestival, Middelburg

15 – 17 april www.zeeuwsamateurtheater.nl (Stayokay Domburg)

Master the Universe, Utrecht

24 april - 8 mei www.mastertheuniverse.nl (Stayokay Utrecht – Bunnik)

Marathon Rotterdam 10 april Meer informatie Bij vrijwel alle evene­­menten staat een hostel van Stayokay genoemd.

Je kunt met de betreffende Stayokay contact opnemen voor meer informatie en natuurlijk overleggen voor overnachtingsmogelijk­ heden. Alle contactgegevens vind je op onze site: www.stayokay.com

daarbuiten

67

1001 voordelige ­avonturen met ­je ­Stayokay card Zin in een dagje Walibi, Madurodam, Duinrell of Avifauna? De Stayokay card geeft je een aantrekkelijke korting bij meer dan 35 attractieparken, dierentuinen en exposities. Bovendien ontvang je € 2,50 korting op elke overnachting bij Stayokay. En dat is alleen nog maar in Nederland. Wereldwijd krijg je met de card korting bij maar liefst 4.000 HI-hostels!

Bekijk alle aanbiedingen op www.stayokay.com/stayokaycard

Be voo stel n u r en o € 17 Nom ntvang ,50 ee a d da n ypa ck