Startup 50 Gelderland Magazine FINAL...You want to read this!

V oor in v e s t eer der s en s ta r t up s die hun w il d s t e dr omen om ze t t en in r e a l i t ei t EN v oor IEDER EEN DIE D O OR HEN GEÏN S P IR EER D W OR D T

s up rt ta nd e s la st er be eld 50 n G dé va

7 1 0 2 / 6 1 0 2

Dreams are there to discover just take that step

Kennismaken?

Bel of mail naar Ferry Nijhof f.nijhof@giesbers.nu | +316 51 391 003 of kijk op www.giesbers.nu

Giesbers Communicatie Groep is een bureau met meer dan 100 professionals. Experts met ambitie die dagelijks werken aan de meest uiteenlopende communicatievraagstukken. Of het nu gaat om het verhogen van traffic en conversie of merkbouwen, ons full-service bureau heeft alle disciplines onder ĂŠĂŠn dak. Dat is wel zo handig als omnichannel hoog op jouw agenda staat.

Voor u ligt het eerste Startup50 Magazine met de 50 beste startups uit heel Gelderland. Wij zijn ervan overtuigd dat er ontelbare talentvolle startups in Gelderland actief zijn. En met ons vele anderen. Er zijn ook mensen die zich afvragen of startups zich niet alleen in de Randstad en rond Eindhoven verzamelen. Wij zijn dan ook uiterst gelukkig met meer dan 200 startups die zich aanmelden voor de Startup50 inschrijving. En dit binnen 1 maand tijd.

Vol trots presenteren wij dit magazine aan u.

Kies een rustig moment uit voor uzelf en lees de prachtige en inspirerende verhalen van deze startups. Naast de verhalen van de startups vindt u verhalen van partners die deze startups graag helpen om met meer gemak succesvol te zijn in het behalen van hun doelen.

STARTUP 50 MAGAZINE

Dit magazine gaat verder dan het rangschikken van de 50 beste startups in Gelderland. Wij willen u met deze verhalen inspireren en laten zien dat ook u uw wildste dromen waar kan maken. Wat daarvoor nodig is? Lef en een dosis gezond verstand. En het loslaten van schijnzekerheden. De 50 startups uit dit magazine gingen u voor. Wat hen stuk voor stuk drijft is hun visie om de alledaagse wereld om ons heen leuker, mooier, makkelijker en beter te maken.

Heel veel leesinspiratie gewenst!

Julian Leijser Initiator Startup50

STARTUP 50 > 3

INHOUD

6 NR. 1

MELLON MEDICAL

De Switch geeft chirurg één hand terug ®

17 Kiemt helpt e-kite bij vliegende start

18 Startups maken werk van innovaties

31 OKKLO

ORIKAMI PROFORTO

32 NR. 6

YELLOWBAG Uitdaging: betaal nooit teveel

35 SOTERIA MEDICAL IN2CARE SCREENPOINT MEDICAL

36 NR. 7

ALUCHA

8Multinational werkt samen met startup

20 NR. 3

Met papierslib kan zoveel meer!

JOINTSPHERE

Kraakbeen via plug

22 ITS LANGUAGE

FUTURE CHEMISTRY LEFT LOYALTY

23 NECTAR

RENT AROUNT MOVE-IN

38 TIMEBOX

10 ALLEGO

TICTAG TINYBOTS

ABEL ANTECY

39 VEILIGE BUURT

11ENOSE

FEMEDX D’ALCANTE

12 NR. 2

WEBTEXTOOL Plussen op Google

14 Startupper blikt terug

TROPIQ TRICKTRACK

24 NR. 4

NOVOLANGUAGE ‘Taal beter in praktijk, dan uit boek te leren’

26 De positie van star-

40 Afscheid als begin van innovatie

42 Succesvoller onder-

nemen met zelfinzicht

tups ten opzichte van het bedrijfsleven

28 NR. 5

CARBONORO Van biogas naar groen gas door verwijderen CO2

43 WATTSUN

VITAFLUID STRAWBLOCKS

44 NR. 8

ELESTOR Opslaan duurzame energie wordt goedkoop

4 < STARTUP 50

47 Zo beoordelen inves-

teerders jouw startup

48 NR. 9

64 Eén in een dozijn

56 NR. 11

SIT & HEAT Er warmpjes bijzitten

FYSIO24 Meester van je klacht

58 Voortdurende innovatie laat startup groeien

60 STEXFIBERS

SLIM OPGEWEKT NOOMBERS

Hoop voor patiënten met levensbedrijgende afstoting

54 Hoe komt een

Gelderse Startup aan geld

67 STAR ENGINES 68 De do’s en don’ts van

WAZZURB IF - ADAMAS DDDROP

XENIKOS

een doel opzich zijn BAMBOOK

51YI SMART HOME

52 NR. 10

66 Subsidie kan nooit

een investors’ deck

61SIGROW

NOVIOSCAN QCONCEPT

62 NR. 12

DEXTER ENERGY Energie bespraren in de maakindustrie

70 Pitchen tussen Porsches

71Onze Partners

COLOFON Uitgever: Startup50 Gelderland Magazine wordt uitgegeven door het Centrum voor Jong Ondernemerschap Arnhem in opdracht van de provincie Gelderland.

Concept en realisatie: Frank de Both, Ferry Nijhof - Giesbers Communicatie Groep, Velp, Suzanne Gazendam - GAAS design, Arnhem Teksten: André Sonneville, Bob de Jong, Jacob Schreuder, Francien van Zetten, Frank Thooft, Thomas Mensink, Frank Jongejan Fotografie: Kyllian Hazes, Jaro van Meerten, Paul Grefkens.

Druk: CPI Koninklijke Wöhrmann, Zutphen Sponsoring, advertising en samenwerking: Julian Leijser mobiel: +316 81 48 32 22 Ferry Nijhof mobiel: +316 51 39 10 03 Eindredactie: Frank Thooft, Francien van Zetten Eindverantwoordelijkheid: Julian Leijser.

Correspondentieadres: CVJO Arnhem, Gele Rijdersplein 11-1, 6811 AN Arnhem, julian@cvjoarnhem.nl

Verspreiding: Startup50 Magazine wordt in controlled circulation van 10.000 exemplaren in Gelderland verspreid.

Voor aanvraag van een speciale oplage kunt u contact opnemen met CVJO Arnhem.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de advertenties.

software/ app/internet

cleantech/ duurzaam

medtech/ life sciences

others

STARTUP 50 > 5

OPGERICHT: 2013 GEVESTIGD IN: NIJMEGEN MEDEWERKERS: 4

6 < STARTUP 50

MELLON MEDICAL

De Switch geeft chirurg één hand terug ®

Medtech bedrijf Mellon Medical (Mellon) heeft de Switch® ontwikkeld, een hechtinstrument dat er uitziet als een pincet waarmee de handelingen voor het hechten, dat nu nog met twee handen gebeurt, voortaan met één hand verricht kunnen worden. De Switch® geeft de chirurg in feite dus één hand terug.

Door André Sonneville

Mellon, gevestigd op de Novio Tech Campus in Nijmegen, heeft octrooien verworven op de innovatieve hechttechnologie die op termijn in verscheidene hechtinstrumenten kan worden verwerkt.

Door het op een pincet lijkende instrument met duim en wijsvinger in te drukken, treedt een ingenieus mechanisch aandrijfmechanisme in werking, dat de gezekerde naald van het ene naar het andere uiteinde overdraagt.

Dr. Mark Vrancken Peeters, Chief Medical Officer van Mellon, vaatchirurg en bedenker van de technologie: “Hechten met één hand maakt het hechtproces stabieler, preciezer en ook nog eens

sneller. De specialist krijgt meer controle over zijn werk, waardoor de kwaliteit van hechten toeneemt. De verwachting is dat door de precisie en de snelheid, de patiëntenuitkomst verbetert en dat deze vinding meehelpt de kosten van chirurgische ingrepen te beheersen.”

In 2013 vond Mellon investeringspartners in Thuja Capital Healthcare Seed Fund dat een syndicaat vormde met het Innovatie- & Energiefonds Gelderland (IEG) en het Life Sciences & Health Fund. Nu de ontwikkeling grotendeels is afgerond, is de tijd aangebroken dat de vinding onder de merknaam Switch naar de markt wordt gebracht. Meer weten: mellonmedical.com ®

STARTUP 50 > 7

ADVERTORIAL

Multinational werkt samen met Startup Hoe zou het zijn als een ambulancechauffeur met trillingen in zijn stoel geholpen wordt bij het navigeren?

Door Frank Thooft

Ambulancechauffeurs staan onder hoge druk. Ze moeten binnen de kortste keren op de plaats van een ongeluk zijn, en daarna ook weer zo snel mogelijk terug in het ziekenhuis kunnen zijn. Daarbij worden ze aan een veelheid aan invloeden blootgesteld, waaronder auditieve signalen. Ze hebben dan ook vaak standaard al de audio van de navigatie uitstaan, omdat er ook al een portofoon aanstaat, er geluiden van de verpleegkundige en de patiënt hoorbaar zijn, de sirene loeit, er in het verkeer geclaxonneerd wordt, enzovoorts, enzovoorts. De mentale belasting van ambulancechauffeurs, maar ook van chauffeurs van politiewagens en brandweerauto’s, is dus groot.

TACTIELE AANSTURING Om die mentale belasting terug te dringen, de reactietijd tijdens het rijden te verkorten en daarmee de algehele veiligheid te vergroten, zijn Teijin Aramid uit Arnhem en Elitac uit Utrecht een samenwerking aangegaan. Elitac is een startup die zich gespecialiseerd heeft in het overbrengen van informatie door middel van trillingen: tactiele aansturing.

Samen hebben Teijin Aramid en Elitac het concept van tactiele (voelbare) navigatie in een autostoel ontwikkeld. Momenteel wordt deze samenwerking verder versterkt door de oprichting van een joint venture.

INTUÏTIE “We noemen het information you can feel”, aldus Merijn Klarenbeek, met Jasper Dijkman oprichter van Elitac. Ze ontwikkelden in eerste instantie de Mission Navigation Belt voor Defensie. Een vest voor soldaten dat met trillingen de richting en afstand van het volgende waypoint aangeeft en stille, onzichtbare communicatie met trillingen mogelijk maakt.

Hierdoor hoeft de soldaat geen licht en geluid uit te stralen. Tactiele informatie is erg intuïtief, de aandacht van de soldaat gaat direct in de richting van de trilling in plaats van dat hij kaartinformatie moet vertalen naar een richting. Hierdoor kan de soldaat zich concentreren op zijn missie, wat de effectiviteit van het handelen vergroot, aldus Klarenbeek.

AWARD De vinding werd in 2013 beloond met winst in de defensie-innovatiecompetitie.

Elitac kwam tijdens een vakbeurs in contact met Teijin Aramid. Teijin Aramid is

8 < STARTUP 50

een multinationale speler die een ijzersterke aramidevezel genaamd Twaron produceert, waarmee onder meer kogelwerende vesten gemaakt worden.

Samen met concurrent DuPont, dat Kevlar maakt, is Teijin Aramid mondiaal marktleider. Er werken in Nederland bijna 1300 mensen, vooral op de twee productielocaties in Emmen en Delfzijl.

OPEN VIZIER In Arnhem vindt R&D plaats. Ton de Weijer, bij Teijin Aramid als New Business Manager verantwoordelijk voor samenwerkingsprojecten op het gebied van innovatie, legt uit: “Wij focussen ons naast de productie, verdere ontwikkeling en verkoop van aramide op nieuwe markten.

We willen nieuwe kennis en vaardigheden opdoen én die verbinden met elkaar.

Hierbij is de behoefte van de eindgebruiker in de waardeketen voor ons het startpunt. Dat is een door de directie ondersteunde visie die breed in het bedrijf gedragen wordt. Die verbinding geldt intern, zodat medewerkers onderling van elkaars kennis en kunde profiteren, maar ook extern. Waar we vroeger heel solitair en in het diepste geheim aan research en ontwikkeling deden, is het vizier nu volledig open en gericht op samenwerking en synergie met derden. De tijd die er is

om een nieuw product of dienst te ontwikkelen wordt steeds korter, wij moeten onszelf daarom opnieuw uitvinden.”

SAMENWERKING Teijin Aramid staat dan ook open voor meer samenwerkingen met startups, zegt De Weijer. “Als we kennisontwikkeling kunnen bijdragen en vergroten willen we graag in contact komen met startups.

Voorwaarde is wel dat er een heldere vraag of behoefte vanuit een eindgebruiker is waar op ingespeeld kan worden.”

OPEN INNOVATIESESSIES Marc-Jan de Haas, die het project met Elitac leidt; licht toe: “We hebben twee jaar geleden een aantal open innovatiesessies gehouden omtrent de thema’s safety & protection en smart textiles, waar uiteindelijk 23 ideeën uit zijn voortgekomen.

Twee daarvan hebben we meteen opgepakt; één daarvan is de ontwikkeling van tactiele navigatie in de autostoel samen met Elitac. Bij de brainstorm hebben we bewust de eindgebruiker als vertrekpunt genomen. Dus de chauffeurs van ambulances, politiewagens en brandweerauto’s in het geval van de samenwerking met Elitac. Het gebruiksge-

mak gecombineerd met een vergrote veiligheid staat erbij voorop.”

TNO Het effect van de werking van tactiele navigatiesignalen via de autostoel is getoetst door TNO, vertelt De Weijer verder. “TNO heeft de mentale belasting gemeten en die vergeleken met de mentale belastingen als er een visueel signaal wordt gegeven. Daarbij noteerden ze lagere mentale belasting bij de tactiele aansturing. Bovendien werd een kortere reactietijd gemeten bij de combinatie van visuele en tactiele informatie ten opzicht van alleen visuele informatie.” Inmiddels is tactiele navigatie niet alleen in ambulances toegepast, maar ook in brandweerauto’s – ook auto’s waarbij elke seconde telt als het om veiligheid gaat.

GEOCTROOIEERD Door een goede samenwerking met Axira, een overkoepelende coöperatie van 7 ambulanceregio’s in Nederland, hebben 19 ambulancechauffeurs het concept van tactiele navigatie in een autostoel in real-life situaties kunnen testen. De Haas: “Al 18 daarvan hebben bij de eerste proeven aangegeven dat zij positief zijn over het gebruik van tactiele navigatie.”

Het concept is inmiddels geoctrooieerd.

STARTUP 50 > 9

ABEL A OPGERICHT: 01-09-2015 VERSPREIDING: 100 GEMEENTEN GEWONNEN: SAP QUALITY AWARD

ALLEGO A

llego, gevestigd op Industrie Park Kleefse Waard in Arnhem, ontwikkelt samen met haar klanten en partners laadoplossingen op maat. Deze oplossingen voorzien de bestuurders van een elektrisch voertuig optimaal van een toegankelijke, betaalbare laadmogelijkheid. Naast het hoofdkantoor in Nederland heeft Allego ook kantoren in België en Duitsland. Haar visie is helder, namelijk het creëren van een zero-emissie leefomgeving. Als Chargepoint Operator bouwt Allego aan een Europees netwerk van laadpalen voor diverse vormen van zero emissie vervoer. Allego ontwikkelt oplossingen voor gemeenten, bedrijven en vervoersbedrijven. Allego werd opgericht in september 2013. De missie is Unlimited electric mobility. Allego won in 2015 de SAP Quality Award in de categorie Innovatie.

Voorbeelden van oplossingen op maat: Slimme Charging Plaza’s, openbare laadpalen in meer dan 100 gemeenten en het grootste snellaadnetwerk van Nederland.

Meer weten: www.allego.eu

10 < STARTUP 50

bel is een slimme externe knop waarmee organisaties mobiele personenalarmering kunnen omarmen. Door middel van elke moderne smartphone, tablet of router functioneert Abel als volwaardig personenalarmeringssysteem.

Met een druk op de knop worden familie, vrienden of zorgverleners gewaarschuwd in een noodsituatie.

Ontwikkeling is niet nodig: Abel kan

OPGERICHT: 2015 WERKNEMERS: 4

geïntegreerd worden in de applicatie van uw organisatie en kan direct gebruikt worden. Door middel van verschillende accessoires kan Abel aangepast worden aan de stijl van de gebruikers. Abel is nog niet op de markt, maar werkt op dit moment wel met pilots in Nederland, Engeland, Duitsland en Frankrijk.

Meer weten: www.yourabel.com

OPGERICHT: 2010 STARTKAPITAAL: €500.000,AANTAL MEDEWERKERS: 5

ANTECY A

ntecy is in staat om CO2 efficiënt uit de lucht te halen voor de productie van alternatieve zero emission brandstoffen voor een concurrerende prijs. Sasa Marinic is een van de oprichters van Antecy, dat onder andere samenwerkt met de Universiteit Twente. “De CO2 wordt uit de lucht gehaald en gebruikt om methanol te produceren die met bestaande brandstoffen gemengd kan worden. Methanol kan tevens worden gebruikt als energieopslagmedium. Er wordt daarbij gebruikt gemaakt van zonne- en windenergie.” Deze innovatieve

ontwikkeling is de testfase voorbij en bevindt zich thans in het stadium van een eerste pilot. Wat wil Antecy? CO2 en waterstof op een kosteneffectieve manier uit de lucht halen waarbij waterstof wordt gebruikt om CO2 om te zetten in vloeibare brandstoffen en chemicaliën. En de technologie zó ontwikkelen dat een en ander ook commercieel aantrekkelijk wordt.

Het op deze manier ‘vangen’ en gebruiken van CO2 levert tevens een zinvolle bijdrage aan een meer duurzame economie.

Meer weten: www.antecy.com

OPGERICHT: 2013 WERKNEMERS: 7

THE eNOSE company T

he eNose Company in Zutphen is van origine een IT-bedrijf dat een elektronische neus ontwikkelde voor industriële toepassingen. Die ‘neus’ spoorde gassen op. Rond 2008 ontdekte het bedrijf de mogelijkheden van de elektronische neus voor medische toepassingen.

De mogelijkheden blijken niet gering. De elektronische neus kan ‘ruiken’ of patiënten aan een bepaalde ziekte lijden, want de adempatronen tussen gezonde en zieke mensen verschillen van elkaar.

Onder andere bepaalde vormen van kanker en TBC zijn zo op te sporen.

“Met onze geavanceerde apparaten kunnen we ziektebeelden ontdekken in uitgeademde lucht”, zegt medeeigenaar Jan Willem Gerritsen. “Zo

F

hebben we bij proeven in Bangladesh op die manier TBC vastgesteld. We zijn verder gaan zoeken. In uitgeademde lucht kunnen zich twee- tot drieduizend stoffen bevinden waarop sensoren reageren. Enkele minuten ademen in een (draagbaar) apparaat en we kunnen een gigantische hoeveelheid data verzamelen. Na een kwartier heeft de specialist de uitslag.”

Medisch specialisten hebben het belang van de elektronische neus onderkend. The eNose Company werkt samen met een aantal grote ziekenhuizen in Nederland.

Recentelijk zijn bij het diagnosticeren van darmkanker spectaculaire resultaten geboekt.

Meer weten: www.enose.nl

FEMEDX

emedx ontwikkelt een eHealth product waarbij zwangere vrouwen thuis in een vroegtijdig stadium kunnen vaststellen of er sprake is van zwangerschapsvergiftiging. Dat kan snel en eenvoudig met een webapplicatie op de smartphone waarmee gemonitord kan worden.

Bas Dirkson, de oprichter van Femedx: “Het vroeg herkennen van zwangerschapsvergiftiging (preeclampsie) draagt ertoe bij dat de vrouwen beter begeleid kunnen worden en complicaties kunnen worden voorkomen. De monitoring

behelst het regelmatig meten van bloeddruk en urinewaarden. Bij de analyse worden nog 15 risicofactoren meegenomen. Tijdige onderkenning helpt om complicaties te voorkomen en als bijkomend voordeel zorgt dit ervoor dat de zwangere vrouw weet wat er aan de hand is en daarnaar kan handelen.” Femedx is een startup, opgericht in 2014, en gefinancierd vanuit een KERN pre-seed lening. Het is de bedoeling dat het product in 2017 op de markt komt.

Meer weten: www.femedx.nl

OPGERICHT: 07-2013 STARTKAPITAAL: €100.000,AANTAL MEDEWERKERS: 4 PARTTIMERS

D’ALCANTE D ’Alcante, gevestigd in Hoevelaken, is bezig met de ontwikkeling van een technologie die de hoeveelheid alcohol en suikers in wijnen reduceert zonder dat dit ten koste gaat van de smaak en aroma’s van de wijn. Kleine kleiachtige balletjes absorberen specifiek de ethanol uit de wijn maar niet de uit grotere moleculen bestaande geur- en smaakstoffen.

Op deze manier ontstaat er een lekker en gezond(er) glas wijn, met minder alcohol en suikers, dus minder calorieën dat bijdraagt aan een gezondere leefstijl. De ontwikkeling bevindt zich in de pilot-fase, laat Gerrit van Putten van D’Alcante weten. “We hebben inmiddels positieve reacties binnen van zowel restauranthouders, consumenten en wijnmakers en zijn dus op de goede weg. Het is nog niet direct te zeggen wanneer het product daadwerkelijk op de markt komt.”

Meer weten: www.dalcante.com

STARTUP 50 > 11

WEBTEXTTOOL

PLUSSEN OP GOOGLE Webtexttool is een makkelijke en betaalbare oplossing om je website hoger in de Google ranking te krijgen. Dus om meer verkoopkansen te creëren. De pitch is eenvoudig en doeltreffend, de tool eveneens.

Door Frank Thooft

Bij het maken van een website spelen drie aspecten: ontwerp, techniek en content.

Een succesvolle website scoort op alle drie de aspecten hoog. Voor een grafisch vormgever is het ontwerp de uitdaging; voor een webdeveloper de onderliggende techniek. De content werd van oudsher door tekstschrijvers gemaakt. En hoe mooi en vloeiend de teksten ook waren; vaak werden ze onvoldoende opgepikt door de algoritmes van Google, waardoor de websites niet in de eerste twintig zoekresultaten terecht kwamen.

Dat moet beter kunnen, vinden Kyrill Poelmans en Marcel Leeman. Ze hebben elkaar leren kennen bij Achmea, waar ze op de afdeling Business & Strategy in online marketing werkten. Ze begonnen vervolgens een internetbureau voor bedrijven, bouwden de tool MoneySpot die ze succesvol verkochten en specialiseerden zich daarna in search engine optimalisation (SEO), samen met Maarten Vink, om de

12 < STARTUP 50

vindbaarheid van websites te verbeteren.

SEO was een rode draad in hun online activiteiten.

De eerste fase financierden de oprichters zelf. De investeerder Maarten Sikkema, medeoprichter van Macaw, stak in 2015 geld in Webtexttool en in maart dat jaar werd de tool als prototype gelanceerd. Het prototype werd getest met gebruikers; eerst met tien, toen met honderd, en vervolgens met duizend gebruikers. In oktober 2015 werd de eerste versie online gebracht en werd de focus gericht op het vergroten van de aantallen gebruikers.

Er zijn diverse SEO tools op de markt, maar die zijn veelal complex in gebruik en duur.

Ook voor een populair CMS als Wordpress, zijn er SEO plugins, vindt Kyrill. “Sterker nog: we hebben een plug-in gemaakt voor WordPress en vergelijkbare CMSsystemen zodat mensen die hun website daarmee managen, toch van de effectivi-

teit van Webtexttool gebruik kunnen maken. Je komt hiermee in de eerste twintig zoekresultaten van Google terecht, en dat is waar 90% van de klikken plaatsvindt. Voor die paar tientjes per jaar die het kost creëer je voor jezelf een hefboomeffect waardoor je een veelvoud aan omzet kunt realiseren.”

Momenteel zit Webtexttool in een doorgroeifase. Er zijn al meer dan 5500 gebruikers en de blik is nu onder meer gericht op grote hostingpartijen die met Webtexttool de dienstverlening aan hun klanten kunnen verbeteren. Tien mensen werken aan Webtexttool en de omzetgroei is maandelijks meer dan 20%. Kyrill: “We hebben berekend dat we zes ton nodig hebben voor deze tweede fase. We willen een langetermijncommitment aangaan met investeerders; het break-evenpunt ligt echter al op anderhalf jaar.”

Meer weten: www.webtexttool.com

OPGERICHT: 2005 MEDEWERKERS: 10 KAPITAALBEHOEFTE: €600.000,OMZETGROEI PER MAAND: > 20%

STARTUP 50 > 13

KNOW HOW

Startupper blikt terug Wat hij anders zou doen als hij opnieuw zou beginnen? Marco Aarnink hoeft niet lang na te denken. “Om te beginnen: we zijn te lang met zijn tweeën doorgegaan. We hadden veel eerder een team met anderen moeten vormen.”

Door Frank Thooft

Marco Aarnink begon in 2005 met een compagnon het inmiddels bekende drukwerkdeal.nl. Koud van de Hogeschool van Enschede en zonder noemenswaardige ervaring maar wel met een enorm brok enthousiasme. Hij kreeg het idee voor drukwerkdeal.nl op de markt, waar hij voor zijn baas (hij had een zaterdagbaantje) drukwerk moest kopen.

Veel te veel geld voor zo weinig product; dat moest anders kunnen, dacht hij. Om kort te gaan: hij verkende de mogelijkheden van online drukwerk combineren, formuleerde er een bedrijfsstrategie omheen, en groeide in tien jaar naar 200 medewerkers en werd vervolgens door de wereldmarktleider gevraagd zijn aandelen te verkopen.

WEBSITE Terugkijkend heeft Aarnink veel geleerd van deze succesvolle startup. “We hebben fouten gemaakt door soms te snel te willen handelen, of door niet genoeg naar anderen te luisteren. Maar ja, daar ben je wel weer een eigenzinnige ondernemer voor”, zegt hij. “Wat ik nu anders zou doen is de website en de ICT heel anders aanpakken. We hebben in de beginjaren een keer of vier de website moeten upgraden omdat we in het begin nog teveel aan de kosten dachten. In plaats van aan de opbrengsten.

Goedkoop is duurkoop.”

14 < STARTUP 50

TEAM Meteen met een goed team aan de slag is ook belangrijk. “Formeer een team van specialisten om jou en je idee heen, want alleen kan je het niet. Wij hebben te lang gewacht met een team. Dachten dat we het met zijn tweeën wel konden blijven doen.” Consequentie van een groot team is wel dat hij na enkele jaren een keertje voor de tweede keer een nieuwe medewerker een hand gaf omdat hij vergeten was dat hij al met hem kennisgemaakt had. “Maar dat dwingt je ook oprecht, kwetsbaar en eerlijk te zijn. Naar je mensen toe, naar je klanten toe. Geen mooiweer spelen, daar prikt iedereen snel doorheen.”

BOOS En dat geldt ook voor internet. Toen Aarnink begon hadden de sociale media nog niet de intensiteit van nu, waardoor je imago van de ene dag op de andere dag

onderuit gehaald kan worden. Aarnink: “Wees er als de kippen bij als er een klacht komt. Te lang wachten op een boze klant die zijn ongenoegen online zet is killing.

Bel hem, ga in gesprek. Ga je zeker niet online verdedigen, dan maak je het alleen maar erger. Bedenk: een klant bepaalt jouw strategie. Ken je klant daarom door en door, en kom hem tegemoet.”

STORYTELLING De hoeveelheid data die internet vandaag de dag levert laat je een klant goed kennen, ook in de voorbereiding van een relatie. Toch is het essentieel om persoonlijk contact te blijven houden, zegt Aarnink. “Wij leverden in het begin persoonlijk het drukwerk af bij de mensen. Heel omslachtig, maar het heeft ons heel veel goodwill opgeleverd.”

Storytelling is iets waar veel jonge startups ook nog teveel aan voorbijgaan, merkt Aarnink. “Creëer beleving op

internet, bouw een gevoel en ga voor de gunfactor door storytelling.”

TWEEDE KANS Terug naar de basis, doceert Aarnink. “De afdeling HR is vaak onderbelicht bij bedrijven. Terwijl je mensen je allesbepalende assets zijn. Het aannemen van mensen, het begeleiden, het scouten en stimuleren, het enthousiasmeren om talenten te ontwikkelen – het gebeurt in grotere bedrijven nog te weinig. Omdat daar in het begin te weinig aandacht voor was. Ook het te gemakkelijk samenvoegen van bedrijven en culturen is een valkuil waar ik van heb geleerd toen we eens een bedrijf kochten.” En tot slot een nadenkertje: “Ik hoorde een keer een ondernemer zeggen: ‘waarom gun je iemand die de boel verstierd heeft altijd een tweede kans? Waarom niet een nieuw iemand aannemen die heel graag bij je wil werken en die die fout niet zal maken?’

2005

OPGERICHT VERKOCHT

2015

MEDEWERKERS IN 2015

200

OMZET IN 2015 40 MILJOEN EURO

STARTUP 50 > 15

Voor elk goed plan vinden wij de weg.

Om uw groei mogelijk te maken.

rabobank.nl/hetnieuwefinancieren Onze adviseurs combineren bancaire financieringen met overheidsregelingen, lease, investeringsfondsen en meer. Ă&#x2030;n weten de weg in de regio. Dat helpt wanneer zij samen met u op zoek gaan naar een goede financieringsoplossing.

Want voor elk goed plan vinden wij de weg.

Een aandeel in elkaar

ADVERTORIAL

Kiemt helpt e-kite bij vliegende start E-kite combineert vliegeren en het duurzaam winnen van energie. De startup uit Barneveld heeft een prototype ‘stroomvlieger’ gebouwd met een capaciteit van 50kW. De volgende stap is een systeem van 100 kW dat in 2018 op de markt komt. Netwerkorganisatie Kiemt helpt e-kite een handje met het vinden van financiering en het leggen van contacten met potentiële klanten, kennispartners en gemeenten in Oost-Nederland.

Door Francien van Zetten

Een vlieger die ‘achtjes’ draait in de wind en via kabels verbonden is aan een grondstation dat de vliegerbeweging omzet in elektriciteit. Het klinkt kinderlijk eenvoudig, maar er komt de nodige innovatieve technologie samen in het energiesysteem dat startup e-kite heeft ontwikkeld.

“We willen het eerste bedrijf ter wereld zijn dat een economisch rendabele stroomvlieger lanceert”, zegt Max ter Horst, commercieel directeur bij e-kite. “Met onze technologie kunnen we de kosten van windenergie halveren. Met het 100 kW-systeem kan stroom voor honderd huishoudens worden gegenereerd.”

Samen met technisch directeur Alfred van den Brink, mechanisch engineer Coert Smeenk en software engineer Bert Regelink richtte Ter Horst in juni 2013 e-kite op. Ze werkten eerder bij windturbinefabrikant EWT in Amersfoort. “We zagen de potentie van deze radicaal nieuwe manier om goedkoop windenergie om te zetten in duurzame elektriciteit”, verklaart Ter Horst.

STARTKAPITAAL

ENERGIETRANSITIE

e-kite ging van start met een startkapitaal van een kleine miljoen euro, bijeengebracht door private investeerders, innovatie-subsidies en een innovatiekrediet van het ministerie van Economische Zaken. Ter Horst: “Door onze ervaring in windenergietechnologie hebben we in een recordtijd van negen maanden van een technologisch concept een werkend prototype kunnen maken. Met steun van investeerders en het netwerk van Kiemt, hebben we een vliegende start kunnen maken.”

Kiemt is een netwerkorganisatie van ruim tweehonderd bedrijven en kennisinstellingen actief in energietechnologie en circulaire economie in Gelderland en Overijssel. “We richten ons de komende tijd nadrukkelijk op het stimuleren van innovaties in de energietechnologie, zoals in wind- en zonne-energie, omdat we op dat gebied expansieve groeimogelijkheden zien. Die groei is van belang voor de transitie naar duurzame energie in Nederland, en voor ons met name in Gelderland en Overijssel”, zegt Jérôme Dangerman, directeur van Kiemt. “We zetten ook in op de verbinding met Duitsland. Van Duitse bedrijven, kennisinstellingen en overheden kunnen we veel leren op het gebied van energietransitie.”

“Kiemt is voor ons een hele behulpzame spin in het web in Oost-Nederland”, constateert Ter Horst. “We willen vrij snel met e-kite naar het buitenland, bijvoorbeeld naar Nordrhein-Westfalen. Ook daarbij kan Kiemt ons ondersteunen.”

Meer weten: e-kite.com, kiemt.nl

Stichting Kiemt (energietransitie en circulaire economie) heeft e-kite onder meer gewezen op innovatiesubsidies die via de provincie Gelderland beschikbaar zijn, zoals voor een haalbaarheidsonderzoek. “Kiemt heeft ons ook geïntroduceerd bij zakelijke partners, gemeenten en lokale energiemaatschappijen”, vertelt Ter Horst.

“Zodoende zijn we bijvoorbeeld in Apeldoorn bezig met de ontwikkeling van een demonstratiesite voor ons systeem.”

STARTUP 50 > 17

ADVERTORIAL

‘’Startups maken werk van innovaties” Aan innovatieve en creatieve ideeën ontbreekt het niet bij startups in Gelderland.

Aan hun ondernemerschap valt nog het een en ander te verbeteren, constateert Michiel Scheffer.

“Meer kwaliteit in het ondernemerschap betekent meer kansrijke startups en meer schaalbare bedrijven die voor banen zorgen.”

Door Francien van Zetten

Startende ondernemers een stevig steuntje in de rug geven bij het ontwikkelen van hun ondernemersvaardigheden.

Daar valt volgens Michiel Scheffer, gedeputeerde Economie van de provincie Gelderland de komende tijd winst te behalen. “Een startende ondernemer moet al helder voor ogen hebben wat de vraag van de markt is, hoe hij zijn productieproces kan organiseren en hoe hij dat kan opschalen.”

Gelderland kent een levendig startersklimaat, vooral op het gebied van innovaties in de gezondheidszorg, agro & food en energie- en milieutechnologievraagstukken. “Vaak zijn startende ondernemers in deze sectoren gepassioneerd voor het vak en technologie gedreven. Dat is perfect, echte ambachtelijke gedrevenheid is een grote Gelderse kracht. Door startups in een vroeg stadium in contact te brengen met ervaren ondernemers en investeerders denken ze in een vroeger stadium na over succesvolle businessmodellen”, betoogt Scheffer. “Daardoor steken investeerders eerder geld, maar ook hun kennis in een startend bedrijf. Op die manier komen er meer kansrijke startups en meer bedrijven met groeimogelijkheden die voor banen zorgen.”

PODIUM Met het Startup50 Festival op 25 mei tijdens de beurs De Ondernemer LIVE in de Eusebiuskerk in Arnhem biedt de provincie startende ondernemers een podium. “Zo zijn ze zichtbaar. De startups

18 < STARTUP 50

moeten uiteraard zelf een goede pitch houden en contacten leggen”, zegt Scheffer. “Samenwerking met bijvoorbeeld de sterke maakindustrie in Gelderland kan helpen snel tot de productie van prototypes te komen.”

Gelderland stimuleert tevens het ontstaan van inspirerende werkomgevingen waar startups hun voordeel mee kunnen doen.

Voorbeelden zijn: Industriepark Kleefse Waard (IPKW) en Energy Business Park Arnhems Buiten in Arnhem (energie- en milieutechnologie), Novio Tech Campus in Nijmegen (gezondheidszorg, e-health en technologie) en de campus van Wageningen UR (agro & food) waar naast vele startups ook grote R&D-afdelingen van internationale bedrijven zijn te vinden.

“Ervaren ondernemers en kennisinstellingen in Oost-Nederland zijn vaak bereid hun kennis te delen”, benadrukt Scheffer.

Hij noemt Health Valley Nijmegen waar startups als Lead Pharma, Tropiq en eNose samen met de Radboud Universiteit en andere medische bedrijven in de regio werken aan het verfijnen van hun onderzoek en producten.

“Om door te breken is het belangrijk dat een startende ondernemer er voor kiest een veelbelovend product op de markt te brengen en daarna een businessmodel voor een volgend product ontwikkelt. Het is BMW ook niet gelukt meteen de 7-serie op de markt te brengen. Dat gaat stap voor stap.”

Meer weten: www.gelderland.nl

MEDISCHE HIGHTECH KOST MILJOENEN Lead Pharma in Nijmegen is een succesvolle Gelderse startup die ‘doorbraakmedicijnen’ ontwikkelt, met name voor auto-immuunziekten, zoals reuma en MS en verschillende soorten kanker. Bioloog Ad van Gorp richtte het bedrijf in 2007 op in Utrecht. Lead Pharma verhuisde in 2008 naar Nijmegen. Het bedrijf vestigde zich in 2013 op de Novio Tech Campus en heeft nu 32 medewerkers.

De Gelderse investeringsmaatschappij PPM Oost is één van de aandeelhouders van Lead Pharma. “De ontwikkeling van een medisch hightech bedrijf kost heel veel geld, dat loopt in de miljoenen. De ontwikkelperiode financieel overbruggen

was niet gelukt zonder leningen van de provincie Gelderland. Private investeerders doen dat niet”, zegt Van Gorp. “We zijn met een aantal medicijnen succesvol en werken aan enkele veelbelovende internationale projecten. Sinds vorig jaar hebben we een partnership met een groot farmaceutisch bedrijf uit Frankrijk.”

Lead Pharma staat voor de keuze zelf sterk uit te breiden of een deel van het werk uit te besteden aan een ander medisch bedrijf in Health Valley Nijmegen. Van Gorp: “De provincie Gelderland betalen we terug door de leningen af te lossen en met werkgelegenheid. Dit jaar verwachten we zeker nog tien mensen nodig te hebben.”

Meer weten: www.leadpharma.com

STARTUP 50 > 19

JOINTSPHERE

KRAAKBEEN VIA PLUG Het duurt nog een paar jaar voordat het implantaat op de markt komt, maar de vooruitzichten zijn veelbelovend. JointSphere BV uit Nijmegen ontwikkelt een medical device (implantaat) om beschadiging van kraakbeen in een knie te herstellen.

Door Jacob Schreuder

“Het gaat er bij dit implantaat om dat écht gewrichtskraakbeen terug groeit in de knie. Dat voorkomt dat patiënten iedere paar jaar weer een behandeling moeten ondergaan. In het ernstigste geval eindigt dat in een kunstknie”, zegt Ward van Buul, CEO van JointSphere.

Wereldwijd zijn er 75 miljoen mensen met een beschadiging van het kraakbeen in een of beide knieën. Een medische ‘markt’ waar in totaal 21 miljard euro in omgaat.

Op dit moment worden kraakbeenproblemen in een knie tegengegaan met behandelingen die slechts fibreus kraakbeen terug kunnen laten groeien. Dat type kraakbeen is eigenlijk te zacht om de krachten waarmee een knie wordt belast op te vangen. Gevolg: opnieuw problemen met het kraakbeen.

20 < STARTUP 50

PLUG Het door JointSphere ontwikkelde implantaat is een soort plug, die middels een kijkoperatie in de knie kan worden ingebracht. Het beschadigde kraakbeenoppervlak mag maximaal twee vierkante centimeter zijn (wat bij ongeveer de helft van de beschadigingen het geval is).

“De onderkant van het implantaat is gemaakt van een polymeer waar het bot goed tegenaan groeit”, zegt Ward van Buul. “De bovenkant bestaat uit een elastomeer, die bioactief is gemaakt met peptides. Daar hechten de kraakbeencellen zich weer aan en geven zo de aanzet tot de productie van echt kraakbeen.”

PATENT De technologie van het implantaat – werknaam JS001 – is uitgevonden door Gied Hermsen, die eerder al een kunstheup

ontwikkelde. Op de vinding van het kraakbeenimplantaat werd door JointSphere patent verkregen. Ward van Buul: “De verdere ontwikkeling van een dergelijke vinding vergt jaren onderzoek.

Al die jaren wordt er dus niets verdiend.

Zo’n traject kóst alleen maar geld. Het zal zeker nog drie tot vier jaar duren voordat het implantaat op de markt komt.”

werken nu vier mensen. Twee van hen komen uit de hoek van orthopedische medical devices. Zij kennen veel hoogleraren, orthopeden en sportartsen die de ingreep met het nieuwe implantaat uiteindelijk moeten uitvoeren. Uit contacten met die medici en (universitaire) ziekenhuizen is gebleken dat ze met grote interesse de verdere ontwikkeling van de ‘kraakbeenplug’ volgen.

FINANCIERING Omdat de ontwikkeling van het implantaat zo veel tijd, onderzoek en menskracht vergt was en is financiële ondersteuning nodig. Het beginkapitaal werd verstrekt door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). “We zijn nu bezig met de tweede financieringsronde. We hopen op bijdragen van regionale ontwikkelingsmaatschappijen en private investeerders”, zegt Ward van Buul. Bij JointSphere BV

Het is niet ondenkbaar dat in een volgende fase op basis van de technologie ook medical devices voor kraakbeenbeschadigingen in andere gewrichten en/of voor beschadigingen groter dan twee vierkante centimeter volgen. Ward van Buul: “Maar dan praten we over de toekomst. Eerst richten we ons op dit project.”

Meer weten: www.jointsphere.com

OPGERICHT: 09 - 2014 MEDEWERKERS: 4 STARTKAPITAAL: RVO

STARTUP 50 > 21

OPGERICHT: 2007 STARTKAPITAAL: €500.000,WERKNEMERS: 9

FUTURE CHEMISTRY OPGERICHT: 2012 AANTAL MEDEWERKERS: 5

ITS LANGUAGE I

TSLanguage uit Doetinchem ontwikkelt spraaktechnologie uit de cloud waarmee mensen via hun laptop of telefoon een vreemde taal leren spreken. Van woordjes oefenen tot het testen van spreekvaardigheid in dialogen.

“ICT en onderwijs is een mooie, maatschappelijke combinatie”, zegt Michiel Sanders (44), oprichter van het bedrijf. “Er is al zo veel geëxperimenteerd op het vlak van spraaktechnologie, nu is het tijd om dit idee uit het researchstadium te halen en in de markt te zetten.” Het ontwikkelen van spraaktechnologie speciaal voor het taalonderwijs is nieuw en ontzettend complex, benadrukt Sanders. Vandaar dat ITSLanguage nauw samenwerkt met de Universiteit van Sheffield in Groot-Brittannië. “We leveren diensten die uitgeverijen op een eenvoudige manier in hun digitale lesmethoden kunnen implementeren.” Pakweg honderdduizend leerlingen in Nederland en België gaan in het schooljaar 2016-2017 aan de slag met de spraaktechnologie van ITSLanguage. “Deze technologie heeft een lange aanloop nodig. We willen er een dienst van maken die iedereen kan gebruiken. We hebben mondiale ambities en zien zelfs mogelijkheden in andere sectoren, zoals de zorg.” Meer weten: itslanguage.nl

22 < STARTUP 50

M

icroreactor systemen ontwikkelen voor chemici in onder andere de chemische industrie, dat is de core business van FutureChemistry. De microreactor systemen maken het mogelijk om chemische reacties uit te voeren, te optimaliseren en analyseren. Het bedrijf werd in 2007 opgericht door dr. Kaspar Koch en dr. Pieter Nieuwland, als spin-off van de Radboud Universiteit Nijmegen en het gerenommeerde Duitse Fraunhofer Instituut.

FutureChemistry is inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijde speler op het terrein van de flow chemie. Flow chemie is het proces waarbij in een microreactor ter grootte van een USB-stick chemische stoffen voortdurend met elkaar reageren. Belangrijk voordeel is dat de reacties zeer gecontroleerd en

efficiënt verlopen. Er is weinig beginproduct nodig en diverse variabelen zoals temperatuur, snelheid en opbrengst worden nauwkeurig gecontroleerd. Het bijzondere en unieke aan de door FutureChemistry ontwikkelde technologie is de kleine schaal. In de afgelopen jaren heeft het bedrijf diverse producten (FlowStart, FlowScreen en FlowSafe) in de markt gezet en met succes. Managing director Kaspar Koch over het succes: “Het is fascinerend om te zien dat onze platform technologie wordt ingezet op zo veel terreinen: van toepassingen voor de productie van nanodeeltjes voor beeldschermen, tot de veilige productie van radioactieve markers in het ziekenhuis. Dat onderstreept de kracht van onze kennis en technologie!”

Meer weten: futurechemistry.com

LEFT LOYALTY 0

nder de naam LEFT Loyalty hebben ondernemer Alex Schoone (44) en Sascha Greven (33) software ontwikkeld waarmee organisaties consumenten plezier laten beleven en tegelijkertijd hun merk promoten en omzet verhogen, gemiddeld 15% binnen 3 maanden.

Als gevolg van digitalisering beschikken consumenten altijd en overal over informatie van producten en diensten die zij willen aanschaffen. Het is hierdoor voor organisaties steeds moeilijker om zich te kunnen onderscheiden van hun concurrenten. Veelal wordt op prijs geconcurreerd. Of via een spaarprogramma korting gegeven op een transactie.

Dit terwijl digitalisering ook veel kansen biedt. Consumenten gebruiken steeds vaker games, apps en social media om ‘plezier te

beleven’. Dit wordt onderling ook veelvuldig gedeeld met anderen.

LEFT Loyalty software is online beschikbaar en eenvoudig in gebruik. De software verrijkt continu klantgegevens en verschaft waardevolle inzichten in het gedrag van klanten en hun netwerken. Door de toegevoegde intelligentie kan relevante interactie met klanten aangegaan worden, bijvoorbeeld een op maat gesneden aanbieding. Of voorspeld worden wanneer een klant benaderd moet worden voor een aankoop. Maar ook apps of games worden meegeleverd waarin klanten punten verdienen en sparen, spelletjes spelen of ervaringen delen.

Meer weten: leftloyalty.com OPGERICHT: 2014 STARTKAPITAAL: €300.000,AANTAL MEDEWERKERS: 8 OMZET OP JAARBASIS: €80.000,-

NECTAR

OPGERICHT: 2013 WERKNEMERS: 11 + 4 ADVISEURS (HONORARY NECTARIANS)

n

ectar is een in Arnhem gevestigde startup gericht op het ontwikkelen en produceren van 3D technologieën, revolutionair op het gebied van gebruiksvriendelijkheid, betrouwbaarheid, veelzijdigheid en veiligheid. Oprichters Nick Wilderink en Stein de Haan zien het als een missie om de mogelijkheden te verbeteren van mensen die willen innoveren. “Wij doen dit door een krachtige technologie, zoals in dit geval 3D printen, toegankelijker en betrouwbaarder te maken voor

mensen in het midden- en kleinbedrijf. Met Nectar One kan men zich focussen op waar het echt om gaat: creativiteit, zonder daarbij te worden afgeleid door het gereedschap. Met betrouwbaar en slim gereedschap kunnen ideeën zich een efficiënte weg naar de fysieke wereld banen”, is de overtuiging van de oprichters van Nectar.

Meer weten: nectar3d.com

OPGERICHT: 2013 STARTKAPITAAL: €20.000,MENSEN AAN HET WERK: 1 GEBRUIKERS: 180 AV-BEDRIJVEN OMZET 2015: €75.000,-

RENT AROUND

R OPGERICHT: 2011 STARTKAPITAAL: €75.000,AANTAL MEDEWERKERS: 2 + 5 FLEXIBEL OMZET OP JAARBASIS: €50.000,-

M

MOVE-IN

ove-in BV van ondernemer Clark Nowack (56) heeft een hulpmiddel – de Move-in - ontwikkeld voor het in- en uitladen van een ambulancebrancard, zonder dat men hoeft te tillen. Dit voorkomt til gerelateerde klachten aan rug, schouders, nek en pols. Voor de ontwikkeling van de Move-in zijn de wensen en eisen van het ambulancepersoneel het uitgangspunt geweest. Uit onderzoek blijkt dat ambulancepersoneel structureel overbelast wordt. De Move-in neemt de tilbelasting bij het in- en uitrijden

weg. Overbelasting bij ambulancepersoneel neemt de komende jaren alleen maar toe: de gemiddelde Nederlander wordt zwaarder en de pensioenleeftijd (ook van ambulancepersoneel) gaat omhoog. Met het ontwerp verandert de huidige werkwijze van de ambulancemedewerkers niet (of minimaal). De Move-in kwam tot stand mede dankzij de steun van Highway to Health, Kennis Exploitatie Radboud Nijmegen, Regionaal Nijmeegs Centrum voor Technologie.

Meer weten: move-in.nu

ent Around is een collectieve verhuurwebsite voor bedrijven die audiovisuele apparatuur verhuren aan AV-professionals. Joost Maris (24) uit Apeldoorn wil met zijn webshop het AV-verhuuraanbod in Nederland transparant maken en de verhuur efficiënter laten verlopen. “Er zijn zo’n 3.500 AV-bedrijven die veel materiaal hebben, maar ook regelmatig een productie realiseren waarvoor ze extra materiaal inhuren.”

Meer dan 180 AV-bedrijven bieden op de site ruim 10.000 producten aan, variërend van lampen, microfoons en beamers tot mengtafels. Via een abonnement maakten bedrijven gebruik van de site.

Inmiddels heeft Maris Rent Around 2.0 ontwikkeld, waarbij gebruikers eenmalig 400 euro betalen en daarna 3 procent van de waarde per transactie. “Na onderzoek bij tientallen AV-bedrijven heb ik de site het afgelopen jaar doorontwikkeld. Voor elk product is er nu een pagina met productinfo, de verhuurprijs en een eenvoudige afrekenmodule. De dichtstbijzijnde verhuurder staat bovenaan.” Maris kent de AV-markt. ”In deze vorm van verhuur gaat in Nederland jaarlijks 160 miljoen euro om. Ik verwacht dat over vijf jaar circa 25 procent van die omzet via Rent Around loopt.”

Meer weten: rentaround.nl

STARTUP 50 > 23

NOVOLANGUAGE

‘Taal beter in praktijk, dan uit boek te leren’ De aspirant investeerders schuifelen even ongemakkelijk op hun stoeltjes, als Rob Groot CFO van Novolanguage zijn 5-minutenpitch begint in het Chinees. Gelukkig blijft het bij een vriendelijke ‘ni hao’ (‘goedendag’), en schakelt hij snel over op het Nederlands.

Door André Sonneville

Iedereen begrijpt dan dat zijn onderneming Novolanguage op redelijk korte termijn heel blij zou zijn met investeringen tot 1 miljoen euro om daarmee versneld licenties voor het gebruik van spraak- en taalsoftware van Novolanguage over de hele wereld, maar vooral in Aziatische landen als China, Vietnam en India op de markt te kunnen brengen.

24 < STARTUP 50

SUCCESNUMMER Vreemde talen leer je nu eenmaal beter in de praktijk, dan uit een boekje. Op die stelling is het innovatieve taalonderwijs van Novolanguage gebaseerd. De software die deze start-up heeft ontwikkeld biedt een online platform dat het mogelijk maakt een taal te leren door die veel te spreken. Zo kan geoefend worden op uitspraak, mede omdat de interactieve software van Novolanguage reageert op de gesproken taal van de cursist.

“Zo ontstaat er een ‘virtual classroom’, waarin de leerling op ieder gewenst moment en op elke denkbare locatie zijn taal kan bijschaven. Voor klanten kunnen wij bovendien iedere gewenste conversatie programmeren. Novolanguage is dan ook een succesnummer in sectoren waarin talen een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld de hotellerie”, aldus Rob Groot.

ENGELS, CHINEES EN SPAANS E-learning in talen is een snelgroeiende markt in business-to-business, zeker als je daar, zoals Novolanguage doet, intelligente software in toepast, die het mogelijk maakt feedback te geven op de reacties van de gebruikers van de spraak- en taalsoftware.

Omdat er online gewerkt wordt zijn ook allerlei internettoepassingen mogelijk, bijvoorbeeld het opstarten van trainingsfilms of het openen van specifieke websites die ondersteuning bieden bij het op dat moment aan de orde zijnde (taal) onderwerp.

Novolanguage voorziet snelle groei in sectoren als de hotel- en reiswereld, educatieve uitgeverijen en de sportwereld.

De software die het Nijmeegse bedrijf heeft ontwikkeld is vooralsnog voor de Engelse, Chinese en Spaanse taal.

Momenteel zijn er – veelal als pilots – via scholen en sportverenigingen zo’n 1.000 licenties uitgegeven die bij elkaar 10.000 cursisten bij hun taalvaardigheid helpen.

Meer weten: novolanguage.com

OPGERICHT: 2013 GEVESTIGD IN: NIJMEGEN AANTAL MEDEWERKERS 17

STARTUP 50 > 25

ADVERTORIAL

deel hiervan uit; dit zijn er maar enkele honderden op jaarbasis. Een startup maakt doorgaans gebruik van nieuwe of opkomende technologie. Daardoor heeft hij vaak ook een internationale oriëntatie.

Hij of zij opereert in een nichemarkt, maar wel in een mondiale nichemarkt en dat stelt meteen heel andere eisen aan de opzet van het businessmodel.”

DE POSITIE VAN STARTUPS TEN OPZICHTE VAN HET BEDRIJFSLEVEN Door Frank Thooft

“In een wereld, waarin klantcontact steeds mondialer en digitaler verloopt, zelfs de vuilnisbak via een koppeling met internet nog intelligent wordt en duurzaamheid een maatschappelijke must voor succes is, zullen alle gevestigde bedrijven opnieuw naar hun verdienmodel moeten kijken om niet door slimme of disruptieve startups uit de markt geconcurreerd te worden.

Daar zijn immers nu al voorbeelden van, denk aan Uber of airbnb. Maar nauw samenwerken met startups is natuurlijk ook een strategische optie. Dat biedt geweldige kansen voor startups en gevestigde bedrijven om succesvol in de economie van 2020 te zijn”, aldus Janika Horvath, directeur regionale dienstverlening bij de KvK.

WE HEBBEN HET OVER STARTUPS EN OVER STARTERS. HOE VERHOUDEN DIE ZICH? “Jaarlijks zijn er zo’n 1,2 miljoen mensen in Nederland die zich oriënteren op een eigen bedrijf. Dat zijn de denkers.

Ongeveer een zesde daarvan, 180.000, start daadwerkelijk met een eigen bedrijf.

De starters. De startup maakt een klein

26 < STARTUP 50

WELKE EISEN DAN? “De ontwikkeling van nieuwe technologie brengt een andere financieringsbehoefte met zich mee. Het is een financieringsbehoefte die zich fasegewijs ontwikkelt, omdat de businesscase zich ook via verschillende stadia ontwikkelt, waardoor de startup veel meer behoefte heeft aan risicodragend kapitaal. En tot slot is de startup ook sterk gebaat bij samenwerking met andere bedrijven om kennis te ontwikkelen voor zijn businessplan. Met gevestigde bedrijven, maar ook met andere startups.”

ER IS OOK SPRAKE VAN SCALEUPS. WAT ZIJN DAT DAN? “Dat zijn bedrijven met als grote Nederlandse voorbeelden: TomTom, Bookin.com, Catawiki of Adyen. Daar zijn er maar enkele tientallen van per jaar met een enkele grote groeier. Volgens onderzoeken van Deloitte en THNK wordt maar één op de 200 startups een scale-up. Dat is vaak de succesvolle en internationale doorgroei van een startup.

Scale-ups zijn sterk gericht op het delen van kennis, weten zich prima te verbinden met een investeerder die hen verder ondersteunt met hun groei. De investeerders zijn vaak al wat oudere ondernemers die gepokt en gemazeld zijn door hun ervaring in het bedrijfsleven.”

HOE KENMERKEN DE STARTUPS ZICH? “Door enorm veel ambitie, dynamiek en professionalisme. Het zijn echt heel gedreven en vakkundige ondernemers die een heldere visie hebben op wat ze willen bereiken en die dat zeer planmatig willen opzetten. Dat is ook wat een investeerder aanspreekt; en dat is tegelijkertijd de valkuil voor mensen met alleen een goed idee. Het ontbreken van visie en planning nekt de idealist, hoe mooi het plan op zich ook kan zijn, zou je kunnen zeggen. De drie belangrijkste succesfactoren zijn ervaren leiderschap, het ingericht zijn op schaalbaarheid en het juiste lanceringsmoment.”

WAT ZIJN VERDER VALKUILEN VOOR STARTUPS? “Als investeerder bied je ook een netwerk aan waardoor de startup sneller kan groeien dan wanneer hij alleen geld zou krijgen. Als je dus als startup alleen om het geld komt, kom je bedrogen uit. De technologie en de maatschappij van vandaag veranderen zo snel dat je dat niet op eigen kracht kunt bijbenen. Snelheid is de nieuwe currency, is het adagium.

Daarvoor heb je de investeerder met zijn geld én zijn netwerk én zijn introducties nodig. En je eigen vermogen om je razendsnel aan te passen. Op een goede investeerder kun je ook terugvallen als het nodig is. Je gaat met hem of haar zo’n intensieve relatie aan dat je ook echt moet investeren in die relatie. En dat dus heel goed moet voorbereiden. Een investeerder die met jou door dik en dun gaat om het bedrijf groter te maken.”

WAT HEEFT DE KAMER VAN KOOPHANDEL NAAST ALLE PROGRAMMA’S VAN KENNISINSTELLINGEN EN INCUBATORS DE STARTUP TE BIEDEN? “Laat ik een simpel voorbeeld noemen: op het gebied van financiering hebben wij op verzoek van het Ministerie van

Economische Zaken een financieringsdesk ingericht, een telefonische vraagbaak voor ondernemers, waar we niet alleen kijken naar de juiste manier van voorbereiding van de financieringsaanvraag, maar ook naar de aard van het financieringsvraagstuk en naar de meest geschikte oplossingen. Crowdfunding is bijvoorbeeld voor de start soms interessant, maar voor een doorstart naar scale-up loont het al vaak de moeite niet meer om dat op te zetten.

De adviseurs van de desk kennen naast alle standaard vormen ook de exotische regelingen. Daarmee bedoel ik geen Panama-constructies, maar specifieke landelijke en regionale financieringsregelingen voor innovatie. ”Daarnaast hebben we ook voor de scale-ups het programma NL Groeit waar je als groeiende ondernemer in contact kan komen met andere ervaren ondernemers en van hen leert hoe zij zaken hebben aangepakt.

EN HOE ZIT HET MET INTERNATIONALE MARKTEN? “Als het gaat om internationale handel is de Kamer van Koophandel voor veel ondernemers het zogeheten ‘first point of entry’, zeg maar de huisarts op het gebied van importeren en exporteren. Dagelijks krijgen we bij onze helpdesk veel vragen

binnen als: ‘aan welke voorwaarden moet ik voldoen om naar land X het product Y te exporteren?’ Of: ‘Hoe vind ik daar afnemers of leveranciers?’”

MAAR ZIJN ER OOK ZAKEN WAAR ZOWEL STARTUPS EN GEWONE STARTERS MEE TE MAKEN HEBBEN? “Ja, beide groepen worstelen vaak met vraagstukken als de rechtsvormkeuze, het opstellen van juridische overeenkomsten en algemene voorwaarden, de handelsnaamkeuze of intellectueel eigendom. In feite allemaal vragen die voor veel starters complex zijn, maar voor de Kamer van Koophandel dagelijkse kost zijn.”

HEB JE TOT SLOT NOG TIPS VOOR EEN STARTUP? “Zoek vooral de samenwerking met het reguliere bedrijfsleven en hun netwerken.

En bedenk dat je als startup alleen succesvol kunt zijn met ambitie, vakkennis, visie, netwerken, aanpassingsvermogen en samenwerking. Maar nog liever zou ik het willen omdraaien, en gevestigde bedrijven willen adviseren om de samenwerking met startups te zoeken om ook in de economie van morgen nog een actueel businessmodel te exploiteren.”

Meer weten: www.kvk.nl

STARTUP 50 > 27

CARBONORO

VAN BIOGAS NAAR GROEN GAS DOOR VERWIJDEREN CO2 Door Bob de Jong

28 < STARTUP 50

Zelfs als je kijkt naar de meeste optimistische scenario’s is het evident dat het gebruik van fossiele brandstoffen nog tot in lengte van jaren onvermijdelijk blijft.

Maar dat betekent allerminst dat er geen kansen en mogelijkheden liggen om anders of beter om te gaan met energie.

CarbonOrO is zo’n bedrijf dat niet alleen kansen ziet, maar ook met concrete oplossingen komt. Zoals het omzetten van biogas naar groen gas (groen gas is het duurzame equivalent van aardgas) van een hoge kwaliteit door het verwijderen van CO2. Biogas bestaat voor een derde deel uit CO2: het verwijderen van die CO2 maakt het mogelijk het biogas te gebruiken voor het bestaande aardgasnet. Medeoprichter van CarbonOrO Pieter Verberne is enthousiast. Enthousiasme dat vooral is gebaseerd op het gegeven dat het bedrijf al lang niet meer in de ideeënfase zit, maar dat er praktijkvoorbeelden zijn die laten zien dat het kan en wat de voordelen zijn.

Zoals bij het visverwerkingsbedrijf Van de Groep in Spakenburg. Met de door CarbonOrO ontwikkelde techniek haalt het bedrijf 15 procent meer groen gas uit het visafval. Ook lopen er, samen met Orange Gas, gesprekken over de ontwikkeling van een project bij het Waterschap Rijn en IJssel om uit slib groen gas te maken voor de transportsector. Dit concept is, zonder subsidie, ook haalbaar bij andere zuiveringsinstallaties. En dan is er nog een pilot bij afvalverwerker AVR in Duiven, waar CO2 uit de schoorsteen wordt ‘afgevangen’.

Kwaliteit en prijs zijn voldoende interessant voor gebruik in de glastuinbouw. De bedoeling is om dit uit te bouwen in Duiven en daarna op nog grotere schaal voor levering vanuit de AVR-locatie Rozenburg in het Westland.

DOORPAKKEN Verberne werkte onder meer als directeur bij energiebeurs APX en als directeur Energie bij AkzoNobel, maar besloot in 2013 het over een andere boeg te gooien.

“Samen met een aantal mensen hebben we dit van de grond getrokken en ik heb er nog geen moment spijt van gehad. Je kunt je eigen pad bewandelen, zelf keuzes maken en dat is toch heel wat anders dan het werken bij een multinational. Voor de duidelijkheid: daar is niets mis mee maar het was tijd voor wat anders. Al duurt het proces soms langer dan je graag zou willen. Belangrijk punt is dat je op een

gegeven moment moet doorpakken. De startupfase hebben we achter ons en het gaat prima. We hebben niet alleen een goed verhaal, we kunnen ook laten zien dat het werkt.”

investeerders is niet altijd even gemakkelijk. “Voor de test- en pilotfase lukt dat vaak nog wel, maar vervolgens moet er een grote stap worden gezet. Het product moet uiteindelijk natuurlijk wel zijn weg naar de markt vinden.”

ERVARING Inmiddels bijna drie jaar bezig wijst Verberne op het belang van de combinatie van ervaring en een gezonde dosis enthousiasme. “Je kunt ver komen met mensen die vanuit verschillende disciplines meedenken. Dat geldt zowel voor de techneuten maar zeker ook voor budgettering en het managen.” Het vinden van

BABY Nu er resultaten komen geniet Verberne alleen maar meer. “Het is toch een beetje mijn baby en dat maakt het erg leuk om er vol voor te gaan. Natuurlijk loopt alles niet meteen perfect, maar waar is dat wel het geval? Met CarbonOrO zijn we goed bezig.” Meer weten: www.carbonoro.com

OPGERICHT: 2013 MEDEWERKERS: 5

STARTUP 50 > 29

OOK WIJ Z IJN OOIT B EGONN EN ALS STA RT-U P...

Echter ben je nooit te oud om te leren!

Als binderij doorontwikkeld naar full service boekenmaker in Nederland. Inmiddels aangesloten bij de CPI Group, een keten van Europese boekenmakers die in verschillende markten actief zijn. (B2B, STMA, Promovendi en Uitgevers)

K O N I N K L I J K E

WĂ&#x2013;HRMANN

OKKLO OPGERICHT: 2013 WERKNEMERS: 6

OPGERICHT: 2011 STARTKAPITAAL: €18.000,AANTAL MEDEWERKERS: 2 GEVESTIGD IN: NIJMEGEN

0

kklo Life Sciences van Alex Zwiers (51) en Stephan Peters (49) maakt en ontwikkelt cyclodextrines. Cyclodextrines zijn suikerachtige chemische stoffen die de vorm van een ring hebben. De samenstelling en de vorm van deze cyclodextines maakt dat ze bijvoorbeeld geschikt zijn om schadelijke stoffen in het lichaam te vangen en op te ruimen. Juist bij bepaalde ernstige ziektes hopen schadelijke stoffen zich op. Door kleine veranderingen aan de cyclodextrines aan te brengen, probeert Okklo de cyclodextrines zo goed te maken dat ze precies die ziektes kunnen behandelen. Niemann-Pick Type C is een voorbeeld van een ziekte waarbij een stof, cholesterol, zich opstapelt in het lichaam van vaak jonge

kinderen. Het is een zeldzame, erfelijke en zeer ernstige aandoening. De kinderen hebben een achterstand in de ontwikkeling, slappe spieren en kinderdementie.

Patiënten overlijden meestal jong. Er zijn al duidelijke aanwijzingen dat cyclodextrines zou kunnen werken bij deze ziekte. Echter, ze werken nog niet goed genoeg. Okklo probeert dus de cyclodextrines te verbeteren, zodat artsen ze echt kunnen gaan gebruiken voor de behandeling van kinderen met Niemann-Pick Type C. Okklo Life Sciences werkt samen met universiteiten en andere partners. Het bedrijf brengt kennis en kunde samen zodat de patiënt uiteindelijk het beste medicijn kan krijgen.

Meer weten: www.okklo.com

Orikami 0

rikami gelooft dat organisaties data beter kunnen benutten.

Vooral organisaties in de gezondheidszorg. ‘‘We vinden het haast onverteerbaar dat we zoveel van mensen (kunnen) weten en dat het tegelijkertijd niet lukt om

PROFORTO P roforto is gestart in 2013. Het is een webwinkel voor bedrijfskleding en werkschoenen, vergelijkbaar met wat Zalando is voor de modebewuste vrouw. Op dit moment zijn er al meer dan 50.000 bestellingen gedaan voor meer dan 150.000 producten. Het bedrijf levert meer dan 120 merken. In 2015 haalde de Nijmeegse startup al een omzet van 2 miljoen euro. Vergaande samenwerkingen met meer dan 75 internationale leveranciers en slimme in-house ontwikkelde software maken de webshop tot de eerste groothandel zonder voorraad. Daarbij biedt Proforto een ultieme service en beleving in een traditionele markt. Proforto heeft grote klanten zoals Radboud UMC, Coca Cola, Media markt, Erasmus UMC, Volvo en Audi.

Proforto is opgericht door Jelle Gudden en Rik Burgersdijk en is gevestigd in Nijmegen. Er werken inmiddels zes fulltime krachten, en om het bedrijf heen werkt een schil van flexibele krachten. Proforto groeit zo snel dat er momenteel een aantal vacatures is. Vorig jaar kreeg Proforto de Thuiswinkel Award voor de best startende webwinkel in Nederland.

Meer weten: www.proforto.nl

iedereen passende zorg te bieden.

Als we zoveel van je weten, moeten we je toch beter kunnen maken.’’

Orikami heeft de expertise om de care en cure met behulp van data te personaliseren en optimaliseren.

Meer weten: www.orikami.nl

STARTUP 50 > 31

YELLOWBAG

UITDAGING: BETAAL NOOIT TEVEEL Niets is vervelender als je ziet dat een product dat je onlangs gekocht hebt, opeens in prijs verlaagd is. Dat is precies waar de app Yellowbag op inspeelt.

De app scant webshops over de hele wereld op het product dat je in je digitale verlanglijstje hebt gezet, en meldt je wanneer het in prijs is gedaald. Het idee is ontwikkeld door Jasper van Elferen uit Nijmegen.

De naam Yellowbag speelt in op ‘die herkenbare tas waarmee je blije shoppers ziet rondlopen’. Zoals de See-buy-fly-tas.

Door Frank Thooft

32 < STARTUP 50

Voor Jasper, een internetondernemer pur sang, is geen uitdaging te groot. Hij reed in 2014 op een oude Puch de Polar Rally, in 2012 de Mongol Rally in een Fiat Panda en in 2010 de Rickshaw Run met een grasmaaier. Ook als student ging hij uitdagingen niet uit de weg. Na zijn studie Communicatie aan de HAN in 2008 stapte hij als adviseur digitale communicatie en nieuwe media over naar het HAN Expertise Centrum, volgde Frankwatching opleidingen en Next Marketeer C bij Lectric.

over de hele wereld. Zodra de prijs van jouw item ergens daalt, krijg jij een seintje.” Een bijkomend voordeel is dat consumenten nu artikelen kopen die ze anders niet gekocht zouden hebben, afgeschrikt door de in hun ogen te hoge prijs. Dat is de USP die voor Jasper deuren opent bij webwinkels. Er wordt dus meer verkocht, juist dóor die kritische price watcher.

TWEEDE EN DERDE FASE

ELKE PRODUCT PAGINA

Na het eerste jaar, waarbij al 12.000 downloads van de app zijn geregistreerd, is het tijd voor de tweede fase, voor een volgende uitdaging, legt Jasper uit. “Eerst scande Yellowbag alleen de productpagina die een gebruiker had toegevoegd.

Deze zomer worden in Nederland de prijzen van alle shops dagelijks op prijs gescand. Daar hebben we 2,5 ton voor nodig. We zijn nu in gesprek met investeerders om dat te realiseren.” Er is ook al een derde fase in voorbereiding. Dan wordt de retailer betrokken bij de app. Dat wordt de volgende uitdaging, stelt Jasper.

“We blijven de formule ontwikkelen.”

Met Yellowbag weten consumenten dat ze niet te veel betalen, omdat Yellowbag er bovenop zit. Yellowbag scant elke dag het internet voor de laagste prijs. Voor een tablet, een paar schoenen, kleding, maar ook auto’s of huizen. “Elke productpagina van een webshop wordt door Yellowbag meegenomen in het scannen.

We coveren zo’n 95% van de webshops

Investeringsrondes: € 1000.000 founder € 50.000 early stage investor € 100.000 De Kern (seedfonds in Nijmegen) € 75.000 PPM Oost € 90.000 WBSO Meer weten: www.yellowbag.com

MENSEN HELPEN Vervolgens begaf hij zich in het digitale bedrijfsleven. Werd in 2008 partner bij internetbedrijf Demare, richtte in 2013 het digitale brandingbedrijf Madcaps op en begon datzelfde jaar ook nog eens met Yellowbag. Waarom? “Omdat ik mensen wil helpen hun koopbeleving te optimaliseren. Ik wil mensen helpen geld te besparen. En daarvoor is deze app de meest geschikte tool.”

OPGERICHT:

2015

AANTAL MEDEWERKERS: 6 GEINVESTEERD VERMOGEN: €415.000,-

STARTUP 50 > 33

Onze startup: Het sociale Wijkteam voor zorg in de buurt De zorg bij u in de buurt, snel en makkelijk.

Gemeenten en VGZ maken dit samen mogelijk met inzet van sociale wijkteams.

Wat doet VGZ? Als VGZ zijn we er voor onze verzekerden. We willen de zorg zo goed mogelijk organiseren. Bijvoorbeeld met Wijknetwerken: samen met zorgaanbieders creëren we één centraal aanspreekpunt, het wijkteam, dat mensen op de juiste manier helpt. Een echte startup dus!

Juiste zorg staat voorop In een wijkteam zitten maatschappelijk werkers, woningbouwcorporaties, wijkverpleegkundigen en andere partners in de wijk. Hierdoor kan er snel geschakeld worden en staat de juiste zorg voor de patiënt voorop. Ook buurtbewoners worden aangemoedigd elkaar te helpen.

Zorg dicht bij u Met de wijkteams verbinden we welzijn en zorg met elkaar. VGZ ondersteunt de wijkteams in hun werk en start projecten op, samen met gemeenten en andere maatschappelijke partners. Dankzij deze

Kijk op l/ gz.n v . w w w erk w t e n k j wi

aanpak groeien sociale problemen in een wijk niet uit tot gezondheidsklachten, en andersom.

De wijkteams houden ook rekening met wat mensen samen met hun naasten (familie, vrienden of de buurt) nog kunnen. Zo ontstaat er een betere integratie van zorg en welzijn in de wijk.

OPGERICHT: 2012 WERKNEMERS: 5

SOTERIA MEDICAL

E

en plastic robotarm die semiautomatisch tijdens een MRI-scan snel en accuraat een verdachte plek opzoekt bij prostaatkanker en helpt een stukje weefsel weg te nemen voor onderzoek. Soteria Medical in Arnhem, een spin-off van Radboudumc in Nijmegen, heeft het apparaat ontwikkeld en brengt het sinds vorig jaar op de markt. Jan Sabisch en Gerrit Tigelaar zijn de oprichters van Soteria Medical waar radioloog Dennis Bosboom (Radboudumc) als adviseur aan is verbonden. Het idee voor de robot komt van professor Jelle Barentsz en dr. Jurgen Futterer van het Radboudumc Nijmegen.

“Prostaatkanker opsporen via MRI gebeurt tot nu toe voornamelijk via echogeleide biopsie”, vertelt Tigelaar. ”Het probleem is dat je daarbij niet

I

ziet waar de kankercellen zitten. Er zijn daardoor vaak veel biopsies nodig voor een diagnose. Met behulp van de robot kan een biopt in de MRI worden genomen.” Radioloog Bosboom en zijn vader bouwden het eerste prototype van de RCM (Remote Controlled Manipulator) in hun garage. Zij bedachten dat er een plastic motor in zou moeten, die bruikbaar is in een MRI-scan.

Engineer Tigelaar werkte dit idee uit tot een virtueel 3D-model.

“Radboudumc in Nijmegen is wereldleider in prostaatonderzoek en werkt met onze robotarm. Net als ziekenhuizen in Noorwegen, Duitsland en Cairns in Australië. Met ziekenhuizen in Parijs, Londen en Italië zijn we in gesprek.”

Meer weten: www.soteria-medical.com

IN2CARE

n2Care is een bedrijf dat milieuvriendelijke bestrijdingsmethoden tegen ziekte overbrengende insecten ontwikkelt, produceert en vermarkt. De focus ligt daarbij op de muggen die ziekten als Malaria, Dengue, het West-Nile virus en het Zikavirus overbrengen. Remco Suer, medisch entomoloog en medeoprichter van In2Care: “We zagen een groot gat tussen de academische kennis en de industrie en ons doel was en is om dat gat te dichten en echt impact te bereiken. Daar wordt hard aan gewerkt.” In2Care haalde eind vorig jaar het nieuws door een gift van de Gates Foundation

waarmee hun methode tegen malariamuggen gevalideerd kan worden. Dat gebeurt in Ivoorkust en daarbij wordt gebruik gemaakt van het dichten van ventilatieopeningen middels gaas met een elektrostatische coating met biociden. “Als dat succesvol uitpakt, opent dat deuren bij de WHO en kunnen we daar op nog grotere schaal mee aan de slag.”

Een ander product van In2Care behelst een val (‘bloempot met deksel’) tegen de mug die knokkelkoorts en Zika verspreidt. Inmiddels in 23 landen gebruikt en daar komen er waarschijnlijk nog 25 bij.

Meer weten: www.in2care.org

OPGERICHT: 2014 STARTKAPITAAL: €60.000,AANTAL MEDEWERKERS: 6

SCREENPOINT MEDICAL

“

Ons doel is radiologen te helpen met het nemen van betere beslissingen bij de beoordeling van mammogrammen”, zegt Nico Karssemeijer (60).

Hij is hoogleraar Computer Aided Diagnosis aan de Radboud Universiteit Nijmegen en medeoprichter van de startup ScreenPoint Medical. Met zijn team van vijf jonge wetenschappers ontwikkelt Karssemeijer medische software, die radiologische beelden screent op borstkankercellen en die informatie analyseert. In Nederland wordt 2 procent van de vrouwen die deelneemt aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker doorverwezen. Eén op de drie van hen blijkt daadwerkelijk borstkanker te hebben. Tegelijk is er bij dit bevolkingsonderzoek in de meeste Europese landen een kans van ongeveer 30 procent dat borstkanker niet wordt ontdekt.

“Dat percentage willen we verlagen”, zegt Karssemeijer. De software van ScreenPoint Medical wordt eind dit jaar in tien ziekenhuizen (vijf in Nederland en vijf elders in Europa) getest en komt naar verwachting volgend jaar op de markt. “De kwaliteit van deze nieuwe techniek is beduidend effectiever dan de techniek die in Amerika wordt toegepast”, constateert Karssemeijer. “Onze ambitie is een belangrijke speler op de internationale markt te worden.”

Meer weten: screenpoint-medical.com

STARTUP 50 > 35

ALUCHA

MET PAPIERSLIb KAN ZOVEEL MEER! Door Bob de Jong

Mineralen van papierslib

36 < STARTUP 50

Het begon met de bouw van een pyrolyseinstallatie waarmee papier en aluminium van drankenkartons kon worden gescheiden. In Spanje ontwikkeld door Alucha, het bedrijf van Hans Cool en Gijs Jansen. Na het succes in Spanje werd het vizier in Nederland gericht op papierslib. Dit residu ontstaat als papierverwerkers oud papier gebruiken om nieuw papier te maken. Niet alle vezels van het oude papier kunnen worden hergebruikt en dat wat overblijft wordt middels de waterzuivering eruit gehaald. De papierslib die overblijft bevat biomassa en mineralen die nu nog voor het grootste deel in afvalovens belanden. “Niet nodig, en het kan anders”, zegt Hans Cool.

“Het gaat om een enorme hoeveelheid afval met waardevolle reststoffen. Het papierslib bestaat uit organisch papierpulp en anorganische mineralen. Samen met Universiteit Twente hebben we een technologie ontwikkeld waarbij papierslib door middel van pyrolyse wordt gescheiden in bio-olie en mineralen. Dat gebeurt met een zelfregulerende reactor. We hebben een proefopstelling gebouwd met een verwerkingscapaciteit van 10-20 kilo per uur en dat ging heel goed.”

SPANNEND Inmiddels is Alucha zover dat er gewerkt wordt aan een installatie die 100 kg per uur kan verwerken. Mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van SCA, een grote beursgenoteerde papierverwerker uit Zweden die de voordelen van de door Alucha ontwikkelde technologie onderschrijft. De verwachting is dat deze installatie na de zomer operationeel is.

Hans Cool: “De essentie van het proces blijft hetzelfde maar het is altijd afwachten of je dezelfde resultaten met een grotere installatie behaalt. In die zin is het best wel spannend, maar we denken vooral in uitdagingen en kansen. Die zien we volop

en dat moet uiteindelijk leiden tot een industriële toepassing waarbij we naar 1000 kilo per uur gaan. Belangrijk punt in dit hele verhaal is dat het moet gaan om een gesloten opstelling waarbij geen zuurstof komt en de stroom materiaal continu is.”

MOBILE UNIT Voordat de stap naar de industriële toepassing wordt gezet gaat het team van Alucha met een mobiele unit naar diverse papierverwerkers in Nederland, Duitsland, Oostenrijk en de VS om ter plekke te laten laat zien hoe het werkt en wat de voordelen zijn. “De belangstelling voor pyrolyse

(verbrandingsproces zonder zuurstof) is niet nieuw maar belangrijk is het vinden van praktische toepassingen voor de bedrijven. Daar zit hem de uitdaging.

Uiteindelijk gaat het om het rendement.” In 2010 in een laboratorium klein begonnen maar inmiddels heeft Alucha behoorlijk wat stappen gezet. Hans Cool: “Met deze technologie kunnen we door het verminderen van afvalstromen en hergebruik daadwerkelijk iets doen aan het milieuprobleem. Een goede zaak. Verder hebben we een team van enthousiaste mensen en werken we internationaal, dat maakt het erg leuk om te doen. Er valt veel te halen.”

Meer weten: www.alucha.com

OPGERICHT:

2013

MEDEWERKERS:

5

STARTKAPITAAL: €720.000,OMZET 2015: €550.000,-

STARTUP 50 > 37

TICTAG

P OPGERICHT: 2015 WERKNEMERS: 2

TIMEBOX H

et aantal flexwerkers/freelancers is de afgelopen jaren sterk gestegen. Nu al zijn er ruim een miljoen. De meesten hebben een groot netwerk van mogelijke opdrachtgevers. Maar hoe kunnen ze in een oogwenk laten weten wanneer ze beschikbaar zijn? Dat kan nu met de TimeBox-app.

Flexwerkers werken vaak voor meerdere bemiddelaars: tussenpersonen voor freelancers en opdrachtgevers. “Het is daarom lastig hun beschikbaarheid in alle systemen van alle verschillende partijen even goed bij te houden”, zegt ontwikkelaar Edwin van de Bospoort. “Snelheid is cruciaal, want flexibel personeel is vaak op korte termijn nodig. Het updaten van wanneer je voor een opdrachtgever beschikbaar bent is simpel met TimeBox. Een paar kliks en je bent klaar. Als freelancer bepaal je zelf voor wie je beschikbaar bent door alleen die bedrijven en bemiddelaars aan te vinken die je status mogen zien.” Bedrijven die flexwerkers zoeken en aan TimeBox deelnemen kunnen via de app de realtime beschikbaarheidsdata van de freelancers in hun softwaresystemen opnemen. De freelancer betaalt niet voor de app, de opdrachtgever wel. www.timebox.nu

38 < STARTUP 50

ieter Heersink, eerder bedenker van het winkelconcept Kudoos, heeft met TicTag een innovatief product in handen waarvan de toepassingen oneindig zijn. Door smartphone of tablet (touchscreen) tegen een speciale tag te houden kan snel en zonder administratief gedoe bij webshops worden gekocht. Wie een product wil kopen via Facebook, Twitter of Instagram hoeft alleen te antwoorden op bepaalde nieuwsitems waarin een product voorkomt dat een speciale hashtag bevat. De server van Tictag.com plaatst automatisch een bestelling en zorgt er voor dat de verkoper hem naar het adres van de koper stuurt.

OPGERICHT: 2015 STARTKAPITAAL: €175.000,OMZET 2016: €75.000,- TOT NU VERWACHTE OMZET 2016: €300.000,MEDEWERKERS: 6

“Eenvoudiger kan nauwelijks”, zegt Pieter Heersink. “Online shoppen kan vervelend zijn als je je steeds bij een webshop moet inschrijven en gegevens moet invullen. Er is een groot verschil met een QR-code. Die is verouderd en fraudegevoeliger dan TicTag.” Door de smartphone tegen tags aan te houden worden ze herkend en ingecheckt. Pieter Heersink: “TicTag wordt zowel herkend door Android als door Apple. De mogelijkheden zijn eindeloos. Ooit kun je zelfs je favoriete koffie bestellen als de koffiemachine op het systeem aansluit.”

Meer weten: kuddoos.nl

OPGERICHT: 12-2015 WERKNEMERS: 3 BEGINKAPITAAL: €20.000,OMZET: ONGEVEER €40.000,-

TINYBOTs K

leine robots, die mensen met dementie en hun familieleden of zorgverleners een stuk verlichting geven: de Tinybots. Na 3,5 jaar onderzoek ontwikkeld door het bedrijf Tinybots uit Nijmegen.

Nederland telt volgens de Alzheimerstichting 260.000 dementerenden, van wie 70 procent nog thuis woont. Dit is de doelgroep van de Tinybots, een sociale robot zonder de ‘ingeblikte’ stem van een vorige generatie robots, maar een vriendelijke mannen- of vrouwenstem, die bijvoorbeeld aangeeft hoe laat het is en ook wanneer het tijd is koffie te drinken of medicijnen in te nemen.

Ontwikkelaar Wang Long Li: “Tinybots zorgen voor regelmaat en

structuur in het dagelijks leven en stimuleren dementerenden via muziek of gesproken suggesties. Bij familieleden of mantelzorgers zorgt de Tinybot voor meer rust in de relatie.” Als familieleden steeds iets voor de dementerende moeten herhalen kan dat leiden tot irritatie.

Li, die het bedrijf samen met Robert Pauwe leidt: “Een robot kent geen ongeduld, zodat mantelzorgers meer positieve energie overhouden. Voor zorgverleners geldt hetzelfde.”

Tinybots zijn er in verschillende uitvoeringen, met de hand gemaakt.

Van het meer algemene model Tessa wordt binnenkort een serie van 150 stuks gemaakt. www.tinybots.nl

OPGERICHT: 03-2015 AANTAL DOWNLOADS: 80.000 BEGINKAPITAAL: €80.000,-

VEILIGEBUURT H

et is eigenlijk toch gek dat in een veilig land als Nederland inwoners aangeven zich steeds minder veilig te voelen. Onderzoeken tonen het belang van sociale cohesie hierbij aan. Als je met je buren alert bent en elkaar waarschuwt zorg je samen voor een veilige en vertrouwde buurt. De buurt als community is echter nog steeds niet betrokken bij hun eigen veiligheid. Veiligebuurt verhoogt het veiligheidsgevoel door mensen met elkaar in contact te brengen en samen te zorgen voor buurtveiligheid. Veiligebuurt zorgt dat buurtbewoners makkelijker dan ooit met elkaar in contact komen, enkel voor buurtveiligheid. Yves Verschueren: “We bouwen één plek waar je terecht kan met alle vragen en opmerkingen omtrent buurtpreven-

tie. Met maatwerk ondersteunen we actieve buurtbewoners. Door het gebruik simpel te houden bereiken we ook de rest van buurt. Daarnaast gaan we met behulp van data voorspellen en voorkomen waar inbraken en overlast plaats zullen vinden. Ook koppelen we ons platform op korte termijn aan slimme alarmsystemen voor thuis. Wanneer je alarm gaat zijn je buren immers het snelst ter plaatse.” Buurtpreventie is populairder geworden het laatste jaar.

Met Veiligebuurt ligt de focus op eenvoud en volledigheid in één app.

Yves Verschueren: “Daarmee zijn wij groter, innovatiever en intelligenter bezig met de veiligheid van jouw buurt dan welke andere app ook.”

Meer weten: www.veiligebuurt.nl

TRICKTRACK T

ricktrack biedt een complete set tools om de betrokkenheid van bedrijven met hun klanten te vergroten. “Op innovatieve wijze maken we bestaande routes interactief”, zegt oprichter Jan-Pieter Kroezen. Hij vervolgt: “Bijvoorbeeld winkelbedrijven kunnen hun klanten al verwelkomen nog voordat ze van huis gaan. TrickTrack stuurt ze tijdens hun bezoek notificaties: de juiste informatie op de juiste plek. Dankzij de geïntegreerde heatmaps en statistieken kunnen bedrijven klantpatronen en hun ervaringen

analyseren om een nóg betere belevenis te creëren.” Specialisatie van TrickTrack is customer engagement en interactieve media. Kroezen: “Tricktrack stelt vast waar klanten zich bevinden. De app kent eindeloos veel mogelijkheden om iedere stap met ze mee te lopen, plezier, augmented reality en gepersonaliseerde spellen toe te voegen en zo voor een onvergetelijke ervaring te zorgen.” Vorig jaar heeft de provincie Gelderland een subsidie verleend om ‘de droom van TrickTrack’ verder te ontwikkelen. Meer weten: tricktrack.nl

TROPIQ OPGERICHT: 01-01-2012 STARTKAPITAAL: €150.000,AANTAL MEDEWERKERS: 11 OMZET: €1.000.000,-

D

e ziekte malaria, overgedragen door de gelijknamige mug, vergt nog altijd veel slachtoffers in ontwikkelingslanden.

Misschien in de toekomst niet meer, of in elk geval minder. TropIQ uit Nijmegen levert wereldwijd een belangrijke bijdrage aan de bestrijding en preventie van malaria. Gestart als spin-off van UMC Radboud biedt TropIQ Health Sciences laboratoriumonderzoek voor de ontdekking en ontwikkeling van geneesmiddelen tegen malaria. “We hebben een hybride businessmodel”, legt CEO Koen Dechering uit. “We doen zelf onderzoek naar nieuwe medicijnen en voeren opdrachten uit voor instituten over de hele wereld.

Onze focus is uniek. We zijn het enige biotech bedrijf dat zich met zo’n gespecialiseerde kennis met bestrijding en preventie van malaria bezighoudt. Het is een paradox dat we ons in Nederland bekommeren om een tropische ziekte terwijl de ziekte hier niet voorkomt. Recent zijn we een project gestart waarin we mensen uit Burkina Faso gaan betrekken.”

TropIQ was al twee jaar na de start winstgevend. Dechering verwacht dat de omzet de komende jaren flink zal groeien. Hij wordt in de leiding van TropIQ bijgestaan door wetenschappelijk directeur en hoogleraar Robert Sauerwein en financieel directeur Maes van Lanschot. Meer weten: tropiq.nl

STARTUP 50 > 39

ADVERTORIAL

AFSCHEID ALS BEGIN VOOR INNOVATIE De beste levensverzekeraar van Nederland doet allesbehalve op haar lauweren rusten. Monuta, met een recent bekroonde website en met 93 jaren een respectabele grand old lady, omarmt vandaag de dag onverwachte initiatieven en disruptive startups. Waarom? Om het gedachtengoed van het respectvol afscheid nemen in onze sterk veranderende maatschappij te kunnen blijven dienen. Een missie in een nieuw jasje.

Door Frank Thooft Foto: anneliesfotografie.nl

Aan het woord is Sandra Koopman, Manager Corporate Business Development bij Monuta in Apeldoorn. Ze runt de spiksplinternieuwe afdeling waar vanaf nu innovaties en veranderingen voor de klanten van Monuta vandaan komen. “We willen nauw samenwerken met startups om tot vernieuwing van het denken te komen. Maar we zoeken ook contact met gevestigde bedrijven en organisaties om samen tot nieuwe ideeën te komen. Dit is een open uitnodiging aan alle moedige innovatoren die toekomstgericht mee willen denken.”

VERANTWOORDELIJKHEID Gert-Hein de Heer, directievoorzitter van Monuta, staat volledig achter haar.

“Monuta wordt vaak nog geassocieerd met verdriet, met uitvaart, maar het is het waardige afscheid waar we de focus op leggen. We worden als samenleving steeds ouder en er komen steeds meer chronisch zieken. Daar willen we niet aan voorbijgaan. We willen daar onze maatschappelijke verantwoordelijkheid in nemen door er actief onderdeel van te zijn.” De visie van Monuta sluit hierbij naadloos aan bij de nieuwe visie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport op het gebied van het ondersteunen van het welzijn van ouderen.

APPS Te denken valt aan slimme apps die het mantelzorgers gemakkelijker maken, legt Koopman uit. “Of toepassingen in de domotica-sfeer, denk aan de oplossingen die je in Het Dorp in Arnhem ziet. Maar ook innovatie in nieuwe vormen van dienstverlening. The sky is the limit.” Ze heeft ook al over de grens gekeken in haar voorbereiding op haar nieuwe job. Naar Zweden bijvoorbeeld, en naar België, waar de sociale verantwoordelijkheid op het palliatieve vlak zoals bekend hoog in het vaandel staat. De innovatie blijft daar echter, wat haar betreft, nog een beetje achter bij die positieve insteek, en ze verwacht meer van de Nederlandse innovatoren.

CANADA “We hebben zelfs naar een land als Canada gekeken”, vult De Heer haar aan. “Met name in het overbruggen van grote afstanden in het verzorgen van hulp zie je daar mooie initiatieven. Wat ons betreft staan we echter overal voor open; en zeker niet alleen voor slimme apps. We willen bewust in gesprek komen met openminded mensen die een stukje verder 40 < STARTUP 50

denken. Om projecten op te zetten die nieuwe werelden openen, die nieuwe mogelijkheden voor onze klanten bieden.”

GEWOON PROBEREN In de kamer van De Heer hangen, om de nieuwe wind die door het bedrijf waait te ondersteunen, diverse krantenknipsels en quotes op het prikbord die innovatief denken een warm hart toedragen.

‘Gewoon proberen, daarvan leer je’, is er één van. De open-minded sfeer vertaalt zich ook in het personeelsbeleid. Na de zomer start dan ook een nieuwe arbeidsmarktcampagne waarbij met name op initiatief en out-of-the-boxdenken wordt gelet. Want ook in-house wordt innovatie en samenwerking hoog in het vaandel gehesen.

TWEEDE FASE Overigens wordt er voor de een-tweetjes met derden zeker niet alleen naar jonge en disruptieve startups gekeken. Weliswaar is de synergie die er tussen jonge startups en een gevestigd bedrijf ontstaat zeer aantrekkelijk voor alle partijen; ook wordt er gedacht aan samenwerking met startups die aan een tweede fase of doorstart toe zijn, legt De Heer uit. “Juist dan heb je laten zien dat je een nieuw idee succesvol in de markt kunt zetten. Die power willen wij graag verder ondersteunen.” Koopman: “We kijken ook naar samenwerking met hogescholen en universiteiten, zoals die van Deventer en Zwolle.”

PRESSURE COOKER Voor eind 2016 verwacht ze al twee á drie projecten op te kunnen zetten. Er worden daartoe brainstormsessies georganiseerd, innovatiefunnels worden geformuleerd en pressure cookers worden gehouden. Niet iedereen kan echter bij de poort van deze solide verzekeraar aankloppen; er wordt wel degelijk een selectie toegepast. De Heer: “Voor ons staat voorop dat we onze missie willen blijven voeren. We noemen het van uitvaart naar afscheid, dat moet de leidraad zijn voor de samenwerking. We nemen het afscheid als begin voor de toekomst.”

Ben jij een moedige innovator met een goed idee dat bijdraagt aan een afscheid met een goed gevoel? Wil jij meedenken over de toekomst van afscheid nemen?

Neem dan contact op met Sandra Koopman via 06-1328996 of skoopman@monuta.nl.

Met bijna 700 medewerkers verzorgt Monuta, dat in 1923 in Apeldoorn als de Apeldoornsche Begrafenisvereeniging is opgericht, de uitvaartverzekeringen van tegen de anderhalf miljoen verzekerden in Nederland. ‘Wij zetten ons in voor een afscheid met een goed gevoel’, is als leitmotif in het jaarverslag te lezen. Vorig jaar werden er tegen de 15.000 uitvaarten verzorgd. Op Facebook is Monuta ook zeer actief: het vernieuwde platform wietroostmij heeft nu al tegen de 90.000 likes.

STARTUP 50 > 41

KNOW HOW

Succesvoller ondernemen met zelfinzicht

Als startende ondernemer is het belangrijk om in jezelf en je droom te geloven. Je moet kunnen omgaan met tegenslagen, want je wint pas door te leren verliezen.

Zonder onvoldoende zelfinzicht kun je jezelf als ondernemer onder- of overschatten en dat wil je niet!

Het is dus zeer essentieel om tijd in de ontwikkeling van je mentale skills te steken. Executive coach Hessel-Jan Smink legt je uit waarom.

Door Willy van Essen Foto: Fianne Imminga

“De kunst is om als startende ondernemer de grote lijn te blijven zien. Waarom ben je ondernemer geworden? Laat je, op momenten dat het tegenzit, niet uit het veld slaan.” Hessel-Jan Smink coacht al ruim 15 jaar vele grote ondernemers, raden van bestuur, directieleden en managementteams.

ZOEK EEN KLANKBORD “Het is enorm belangrijk en waardevol om één of twee mensen in je omgeving te hebben, waarmee je kunt klankborden. Het is belangrijk dat deze mensen complementair aan jou zijn. Zoek iemand die je goed kent en vertrouwt, iemand waar je jouw vraagstukken mee kunt bespreken. Vaak zul je zelf al wel weten welke richting je op wilt, maar het is fijn om dit met iemand te bespreken om te kijken of diegene jouw mening deelt. Daarbij is het wel belangrijk dat je openstaat voor kritiek; dat houdt je scherp en juist door opbouwende kritiek kun je jezelf verbeteren en kun je als ondernemer groeien. Vertrouw op je gevoel, maar toets het ook regelmatig bij jouw klankbord. Laat hem of haar iets van jou vinden, zonder dat je zijn of haar advies gelijk overneemt, maar neem het in ieder geval in je op en doe er mee wat bij jou past.” Klankborden kun je incidenteel doen

42 < STARTUP 50

(op momenten dat je tegen iets aanloopt) of structureel, waarbij je bijvoorbeeld één avond per maand samen een hapje gaat eten en sparren.

ONTWIKKEL MEER ZELFINZICHT Zelfinzicht versterkt je zelfbeeld. Een gezond zelfbeeld zorgt er voor dat je als ondernemer veel gerichter op je doel afgaat. Je weet wat je kunt en voorkomt zelfoverschatting. Zelfinzicht zorgt dat je de juiste afwegingen maakt. Een innovatief hulpmiddel om meer zelfinzicht te creëren is Smipe. Op www.smipe.nl kun je gratis jouw eigen persoonlijkheidsschets opvragen. In de schets staan jouw kwaliteiten en eigenschappen beschreven.

“Je kunt het wel of niet met de inhoud eens zijn en daar ligt nou ook precies de kracht!

Door erover na te denken waarom je bepaalde eigenschappen wel of niet herkent en dat te onderbouwen voor jezelf, krijg je op een heel laagdrempelige manier direct meer inzicht in jezelf. Als ondernemer is het belangrijk dat je zelfbeeld gelijk is aan hoe je overkomt op anderen. Zit daar een gat tussen, dan kom je steeds verder van jezelf af te staan en ga je beloftes doen die je niet na kunt komen.”

Smipe kan je ook helpen om inzicht in anderen (prospects/partners) te krijgen. Je

kunt namelijk van ieder willekeurig persoon een persoonlijkheidsschets opvragen, zonder daarvoor een lange vragenlijst te moeten invullen. “Handig ter voorbereiding op een kennismakingsgesprek, zodat je weet welke richting je het gesprek op moet sturen om die opdracht te krijgen!”

TIPS VAN EXECUTIVE COACH HESSEL-JAN SMINK: 1. Geloof in jouw droom; waarom je de onderneming bent gestart 2. Zorg dat je 1 of 2 mensen om je heen hebt waarmee je kunt klankborden 3. Durf verantwoord risico’s te nemen en houd je financiën goed in de gaten 4. Leer omgaan met tegenslagen; je wint pas door te leren verliezen 5. Vertrouw op jezelf en je gevoel. Op je verstand kun je rekenen, maar je hart klopt echt.

6. Zorg voor balans tussen werk en privé; voldoende vrije tijd is van essentieel belang voor succesvol ondernemen 7. Bewaak de hoofdlijnen; steek niet te veel tijd in details die te weinig opleveren 8. Houd balans tussen je enthousiasme en de realiteitszin; weet hoe lang je polsstok is en draaf niet door.

Wattsun

VITALFLUID

V

OPGERICHT: 2015 AANTAL MEDEWERKERS: 1 BEGINKAPITAAL: €125.000,-

W

attsun pop-up power is een Arnhemse start-up die een unieke manier van stroomvoorziening biedt. Initiatiefnemers Koen Olieslagers en Paul Schurink startten begin 2015 met de ontwikkeling van Wattsun. Het project kreeg daarbij steun van KIC InnoEnergy en Open-House. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de verdere ontwikkeling en worden pilots gedraaid. Olieslagers: “In 2017 gaat Wattsun de markt veroveren!” Hoe het werkt? Olieslagers: “Op plekken waar geen stroom voorhanden is worden vaak dieselaggregaten ingezet. Deze worden doorgaans uit het zicht van bezoekers geplaatst omdat ze stinken, lawaai maken en een lelijk aanzicht bieden. Daarbij zijn

aggregaten niet efficiënt en verre van duurzaam. Wattsun pop-up power biedt een compacte, geruisloze oplossing om de energie bij de gebruiker te brengen: een mobiel batterijensysteem in een robuuste behuizing dat door te stapelen wordt gekoppeld.” Hij gaat verder: “De onderste unit is de basis en heeft een 230V stopcontact. De batterijen worden opgeladen met (groene) netstroom of direct via een zonnepaneel. Is een batterij leeg, dan kan deze eenvoudig worden gewisseld. Zo blijf je altijd van stroom verzekerd en is de Wattsun gemakkelijk uit te breiden naar de gewenste capaciteit. Dit maakt Wattsun zeer geschikt als toepassing voor evenementen.”

Meer weten: wattsun.net

STRAW BLOCKS B

ouwen met stro is niet nieuw, maar Straw Block Systems uit Gelselaar in de Oost-Achterhoek is bijzonder. Het bedrijf heeft een duurzaam concept ontwikkeld voor het bouwen met geperst stro. Dat wordt verwerkt tot geprofileerde stroblokken in prefab elementen. “Zie het als een soort Legoblokken”, legt ontwikkelaar en eigenaar Pim Hondeveld uit. “Die prefab elementen van geperst stro worden voor het hele gebouw gebruikt: vloeren, muren en daken. Gebouwen worden neergezet in één tot twee dagen, afhankelijk van de omvang.” Straw

Blocks Systems ontwikkelt en bouwt machines die de geprofileerde blokken van geperst stro maken. Het stro, een reststof, wordt zo gebruikt als hoogwaardig bouwmateriaal voor zowel woning- als utiliteitsbouw. “Het bouwen op deze manier is uniek, duurzaam, maar ook betaalbaar”, zegt Hondeveld. “Het levert een kostenbesparing op van twintig procent ten opzichte van de traditionele (stro)bouw. Daarnaast is de isolatiewaarde veel hoger. Ligt die C-waarde bij traditionele bouw rond de 3,5, bij ons loopt die op tot 7 of 7,5.”

Meer weten: strawblockssystems.nl

italFluid is een startup gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en verkoop van reactoren om water te activeren met een plasma. In dit proces wordt lucht in de plasmafase gebracht waardoor er reactieve zuurstofdeeltjes en reactieve stikstofdeeltjes ontstaan.

Deze deeltjes worden vervolgens opgelost in het water waardoor Plasma Activated Water (PAW) ontstaat. In feite zijn het bliksemschichten die worden losgelaten op het water, een proces gekopieerd uit de natuur. Door water te activeren met een plasma verkrijgt het unieke eigenschappen. Kort na activatie heeft het een sterk desinfecterende werking, daarna blijft er een milde maar langdurige werking. De werking van PAW als alternatief voor chemische bestrijdingsmiddelen is de afgelopen twee jaar met succes getest door de WUR Glastuinbouw.

Het grote voordeel van PAW is dat het na gebruik geen residuen achterlaat op het gewas en in het milieu. Praktijktesten bij glastuinbouwbedrijven worden nu voorbereid waarbij de focus ligt op opschaling van de technologie.

Vanwege het desinfecterende karakter van PAW kan het ook voor andere hygiënische toepassingen worden ingezet. Tevens kan middels het activatieproces water worden verrijkt met stikstof in de vorm van nitraat, de belangrijkste meststof voor planten en gewassen. Deze efficiënte methode van stikstofbinding is met name interessant wanneer gebruik wordt gemaakt van zonne- of windenergie. Het binden van stikstof voor kunstmest verbruikt op dit ogenblik jaarlijks 5% van de wereldwijde gasproductie.

Meer weten: vitalfluid.nl

STARTUP 50 > 43

ELESTOR OPSLAAN DUURZAME ENERGIE WORDT GOEDKOOP Het opslaan van duurzaam opgewekte energie wordt goedkoop, eenvoudig en flexibel met de Flow-batterij. “Dit is de laatste schakel om de balans definitief door te laten slaan naar schone energie”, zegt Wiebrand Kout. Hij is oprichter van Elestor, het bedrijf dat de batterij ontwikkelt. ‘’Ons systeem maakt opslag van elektriciteit vijf tot tien keer goedkoper dan de bestaande accutechniek.”

Door Francien van Zetten

44 < STARTUP 50

De wereld verbeteren, te beginnen met een radicaal vernieuwend systeem voor de opslag van elektriciteit. Met een flowbatterij om precies te zijn. Dat is waar Wiebrand Kout met zijn bedrijf Elestor aan werkt. “De opslag van een kilowattuur elektriciteit kost met onze Flow-batterij circa drie eurocent. Flexibele en goedkope opslag van elektriciteit is de laatste tot nu toe ontbrekende schakel om definitief over te stappen naar het gebruik van schone energie. Uiteindelijk is het gewoon een kosten-batenverhaal.”

Aan de ene kant een bevlogen en optimistische wereldverbeteraar en aan de ander kant een nuchtere rekenaar en ondernemer: Wiebrand Kout combineert die eigenschappen moeiteloos. “Het is toch niet te geloven dat Nederland in december met een plechtig gezicht in Parijs het Klimaatverdrag ondertekent en vervolgens in januari een nieuwe kolencentrale in de Eemshaven opent?”, zegt hij hoofdschuddend.

Het inzicht dat een totaal andere manier van elektriciteitsopslag de sleutel kan zijn om het gebruik van duurzaam opgewekte energie winstgevend te maken, inspireerde Wiebrand Kout (39). Opgeleid als voertuigtechnisch ingenieur bij HAN Automotive (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen), werkte hij eerder bij technologiebedrijven Nedstack (waterstofbrandstofcellen) en HyET (compressoren voor waterstoftankstations) in Arnhem.

GOEDKOOP “Het economische probleem is dat iedereen duurzame energie wil. Daarvoor moet je zonne- en windenergie op kunnen slaan. Maar met de bestaande accutechnologie loont dat niet”, legt Wiebrand Kout uit. Vandaar dat hij op zoek ging naar een systeem dat werkt op goedkope grondstoffen, een compact en niet te duur laad- en ontlaad-mechanisme en een systeem dat betrekkelijk eenvoudig te produceren is. Eenmaal overtuigd van de mogelijkheden van de Flow-batterij, richtte Wiebrand Kout in 2014 zijn bedrijf Elestor op. De naam verwijst naar de combinatie van electricity en storage.

De Flow-batterij is een accu die uitgaat van een ander technisch principe: de energie zit niet opgeslagen in cellen, maar in een tank met waterstofbromide. “We hebben de Flow-batterij klein gebouwd en getest met een gesimplificeerd en inmiddels gepatenteerd systeem. Het werkt meer dan uitstekend en is relatief eenvoudig op te schalen.”

VELDTESTEN Een model van de Flow-batterij (1 kW) wordt de komende maanden in samenwerking met en bij advies- en ingenieursbureau Witteveen + Bos in Deventer getest.

In de tweede helft van dit jaar volgt een module van de Flow-batterij van 50 kW. “In 2017 gaan we verder met veldtesten om de kinderziektes eruit te halen, waarna het systeem in 2018 op de markt komt”, kondigt Wiebrand Kout aan.

Elestor was in 2014 de eerste startup die zijn intrek nam in het Powerlab op Energy Businesspark Arnhems Buiten en is onlangs verhuisd naar een grotere locatie op dit bedrijventerrein. Wiebrand Kout kreeg een startfinanciering via Gelderland Valoriseert! en weet zich inmiddels gesteund door enkele investeerders waaronder het Europese KIC InnoEnergyfonds. “Netwerken als kiEMT en Gelderland Valoriseert! zijn heel stimulerend. Gelderland is er in geslaagd een klimaat te scheppen waarin bedrijven, zoals Elestor, van de grond getild kunnen worden.” De samenwerking met partijen als DNV GL en Alliander, die ook op Arnhems Buiten zijn te vinden, werkt goed.

“DNV GL heeft veel kennis over energiesystemen en energieopslag en Alliander heeft veel kennis van de markt. Daar kun je als startup veel van leren.”

Meer weten: www.elestor.nl

OPGERICHT:

2014

MEDEWERKERS:

7

GEWONNEN: CHALLENGE TROPHY

STARTUP 50 > 45

HULP NODIG OM JE STARTUP VERDER TE ONTWIKKELEN? Stichting Nieuwe Bedrijvigheid helpt al bijna dertig jaar startende en groeiende ondernemers in Gelderland om hun technologische innovaties te realiseren. Op een heel laagdrempelige manier krijgen zij managementondersteuning.

Van strategievorming, productontwikkeling en financiering tot internationalisering, juridisch advies en marketing en sales. Via het project Back2Business schaffen de ondernemers een strippenkaart aan, waarmee zij met korting diensten kunnen afnemen bij vooraanstaande bedrijven.

NG

TI RKE

Inmiddels heeft Stichting Nieuwe Bedrijvigheid een

E IDI BS SU

E IN I G EN TELL DO EC M & OTUEE C L T RO OI

S

CTPRODUKELING K ONTWI

FINANC ACCOU IERING & NTANC Y

MA

S ONTTRATEG WIK IE & KEL ING

kleine 300 starters en groeiers vooruitgeholpen.

Deze ondernemers zijn goed voor ruim 1.250 arbeidsplaatsen en een jaarlijkse omzet van €250 miljoen.

JURIDISCH & FISCAAL

MEER WETEN? T (026) 355 13 55 | info@back2business.nu | www.nieuwebedrijvigheid.nl

63173_SNGB adv.GoldenEgg-230x285 D1.indd 1

26-

-04-16 14:52

KNOW HOW

“Eerst de vent en dan de tent” is iets wat je misschien vaker hebt gehoord. Om de risico’s en het potentieel van startups te kunnen inschatten, gebruiken investeerders een (impliciete) checklist met criteria. De ‘vent’ is natuurlijk een belangrijk onderdeel van een startup, omdat een goede ondernemer een matig plan nog kan bijsturen. Maar welke criteria gebruiken investeerders nog meer?

Door Thomas Mensink

Wij hebben met Golden Egg Check onderzoek gedaan naar de criteria die venture capital investeerders (VCs) gebruiken om startup en scale-up bedrijven te beoordelen. Deze VCs investeren per definitie in een risicovolle fase van een bedrijf, en maken daarom een inschatting van zowel de risico’s als de potentie van de startup; hoe groot kan dit bedrijf worden en wat is de kans daarop?

Toen wij een rondje deden langs vrijwel alle VCs in Nederland, van 5square tot Vortex Capital Partners, hebben wij hun investeringscriteria geïnventariseerd. Dit heeft geresulteerd in een overzicht van de 21 belangrijkste criteria die verdeeld zijn over 7 clusters:

Zo beoordelen investeerders jouw startup

doel om de participatie in waarde te laten toenemen en deze weer te ‘exitten’ voor (veel) meer geld. Daarom hechten zij zoveel waarde aan de (internationale) groeipotentie van de startup. Hieraan gekoppeld is een schaalbaar business model, want schaalbaarheid kan groei faciliteren.

MARKTKANS De markt wordt door ondernemers nog wel eens overschat in omvang en onderschat qua moeite die het kost om er voet aan de grond te krijgen. Ondernemers die duidelijk weten wie hun klanten zijn, en die zich bovendien richten op een grote en groeiende markt, hebben een streepje voor bij investeerders.

TEAM WAARDEPROPOSITIE

EXECUTIE

COMCURRENTIEVOORDEEL

Opvallend vaak noemen investeerders ‘ambitie’ als criterium. Het team moet de juiste ambitie, visie en mentaliteit hebben om van de startup een succes te willen en ook kúnnen maken. Daarom is het kunnen uitvoeren van een goede (go-to-market) strategie, en oog hebben voor de belangrijkste risico’s, ook vaak essentieel.

Een duidelijke waardepropositie is mooi, maar een duidelijke waardepropositie die superieur is aan die van concurrenten en een duurzaam concurrentievoordeel biedt, is helemaal interessant. Hoe de waardepropositie te beschermen valt, verschilt per type bedrijf. Voor medtech en pharma startups is een patent vrijwel altijd essentieel, software bedrijven moeten op een andere manier hun momentum vinden en behouden.

Elke risico-investeerder stapt in met het

Tot slot het financiële plaatje, en dat is meteen een paradox. Investeerders willen een interessant vooruitzicht zien, een mooie hockeystick-curve bij voorkeur.

Maar: een financiële prognose is altijd lastig te geven gezien de onzekerheid van een startup. Om de hockeystick op waarde te kunnen schatten, hechten investeerders veel belang aan de aannames betrekking tot kosten (‘burn rate’) en opbrengsten die eraan ten grondslag liggen. Het is goed om een hockeystick-curve te laten zien, maar zorg wel voor een realistische onderbouwing. Uiteindelijk willen investeerders weer van hun participatie af, dus ook exitpotentie op termijn is wenselijk.

TOEPASSING IN STARTUP 50

Het gaat dus niet alleen om de ‘vent’ maar om het hele ondernemersteam. Zijn ze complementair aan elkaar, bijvoorbeeld een ‘hustler (CEO), hacker (CTO) en hipster (designer)? Als ze al eerder hebben samengewerkt en een succesvol trackrecord hebben als ondernemer, zijn dat zeker bonuspunten. Commitment is ook belangrijk, geen investeerder zit te wachten om in te stappen in een neven-projectje.

GROEI

INVESTERINGSKANS

Hoe ‘pijnlijker’ het probleem is dat een klant heeft, hoe groter de bereidheid om dit probleem op te lossen. Dit onderscheidt startups met een must-have product van startups met een nice-to-have gadget. Investeerders houden van duidelijke waardeproposities (10x beter > 10% beter). Marktvraag, bijvoorbeeld in de vorm van (eerste) klanten, toont aan dat de waardepropositie kan worden verzilverd.

Bovenstaande criteria hebben wij als Golden Egg Check team, en met hulp van experts in het Gelderse ecosysteem, gebruikt om de aangemelde en gescoute startups te beoordelen. Hierdoor hebben wij 200+ startups in twee rondes naar een top 50 voor dit magazine kunnen filteren.

Startups die helaas net buiten de Startup50 vallen, scoren dus op een of meerdere criteria minder goed. Voor alle startups geldt; gebruik de criteria in je voordeel om op de juiste aspecten van je startup waarde te creëren. Want ook als je geen investeerder zoekt, is het relevant om als ondernemer kritisch naar je eigen bedrijf te kijken. Grote kans namelijk dat je zelf de grootse investeerder in jouw onderneming bent!

Weten hoe goed jij scoort op deze criteria en hoe investor ready jouw startup is? Je kunt een gratis account aanmaken bij Golden Egg Check op www.goldeneggcheck.com STARTUP 50 > 47

OPGERICHT:

09-2015

MEDEWERKERS: STARTKAPITAAL: €180.000,-

48 < STARTUP 50

8

FYSIO24

MEESTER VAN JE KLACHT Nederland is een hardloopland. 2,5 miljoen mensen joggen op straat of in het bos, lopen crosses of sloven zich uit op de atletiekbaan. Maar elk jaar lopen 710.000 hardlopers een blessure op. Fysio24 uit Nijmegen heeft apps ontwikkeld waarmee geblesseerden via hun smartphone werken aan herstel of preventie.

Door Jacob Schreuder

“Pijn in je knie, een spierblessure, zweepslag of andere ongemakken? Met Fysio24 heb je 24 uur per dag, zeven dagen per week herstel- en preventieprogramma’s van de beste hardloopexperts op zak”, zegt Janno Barlage, oprichter van Fysio24. “Ik ben zelf fysiotherapeut.

Heb jaren gewerkt in Amsterdamse ziekenhuizen. Ik vroeg me steeds vaker af hoe ik mijn kennis en expertise over kon brengen op de patiënt. Zodat ze dagelijks aan zelfzorg kunnen doen. Door aan herstel of preventie te werken hebben ze zelf de regie over hun gezondheid.”

Aanvankelijk ontwikkelden Janno Barlage en de zijnen een 24/7 online programma, waarmee de patiënt en de fysiotherapeut via camera’s met elkaar in contact stonden. “Maar dat was het niet. De therapietrouw ontbrak vaak, terwijl het zelfzorgidee juist gebaseerd is op het volhouden van een programma.” Hij besloot zich toe te leggen op hardloopblessures en daar samen met partners appprogramma’s voor te ontwikkelen.

EXPERTS Hardlopen is buiten voetbal het meest blessuregevoelig. Pezen, gewrichten en spieren hebben het flink te verduren. De preventie- en herstelprogramma’s worden ontwikkeld samen met experts:

fysiotherapeuten, medisch specialisten, diëtisten, sportpsychologen, inspanningsfysiologen en IT’ers.

“Mensen beginnen vaak zo maar met hardlopen. Te hard, te snel, te vaak”, zegt Janno Barlage.

“Uit eigen onderzoek is gebleken dat tien procent van de geblesseerde hardlopers er niets aan doet. Anderen gaan direct naar de fysiotherapeut en maar liefst zeventig procent zoekt online naar oplossingen. Dat is onze doelgroep. In onze uitgebreide bibliotheek kunnen ze apps uitzoeken.”

Via de app kopen geblesseerde hardlopers een herstel- of preventieprogramma.

Elke dag zijn ze dan een minuut of vijf, zes bezig met herstel of preventie. Een programma kost vijf euro per week; de duur van het programma loopt tot twaalf weken. Vijftien procent van de opbrengst gaat naar de experts die aan de ontwikkeling hebben bijgedragen. Janno: “Het programma kan bestaan uit oefeningen, maar er is ook informatie over de aard van blessures en advies om herhaling te voorkomen. Je wordt als hardloper meester van je klacht. Wanneer die klachten ernstig zijn kun je worden doorverwezen naar arts of fysiotherapeut.”

Het concept van Fysio24 viel ook investeerders op. Rockstart Accelerator, dat zich bezig houdt met starters in de gezondheidszorg, en het Duitse Doacheck Gerano hielpen het in september 2015 opgerichte bedrijf aan het nodige kapitaal om snel te kunnen opschalen. Nu werkt Fysio24 met acht mensen. Nieuwe investeerders worden gezocht als aandeelhouder. Eind mei worden de apps van Fysio24 operationeel. Een maand later begint een publiciteitscampagne; aan de vooravond van de Europese Kampioenschappen atletiek, die van 6 tot 10 juli in Amsterdam worden gehouden.

Meer weten: www.fysio24.nl

STARTUP 50 > 49

van oprichting tot exit, hekkelman

advocaten & notarissen is de legal business partner voor start-ups en investeerders.

Voor vragen, mail of bel gerust: Judith Schroder (j.schroder@hekkelman.nl) of 024-3828393

Prins Bernhardstraat 1 6521 AA Nijmegen Postbus 1094 6501 BB Nijmegen (024) 3 828 384

www.hekkelman.nl

OPGERICHT: 2015 AANTAL MEDEWERKERS: 10 STARTKAPITAAL: €250.000,GROEI: 750% T.O.V. EERSTE KWARTAAL 2015

dddrop

OPGERICHT: 2014 STARTKAPITAAL: €O,AANTAL MEDEWERKERS: GEBRUIKERS: €21.000

4

YI SMART HOME Y

i is het Chinese karakter voor makkelijk, de kern van dit smart home concept. Intuïtief, toegankelijke prijs, eenvoudige installatie.

Met Yi heb je voor 80 Euro een compleet smart home (domotica) systeem, wat kan concurreren met andere spelers in de markt. Yi bestaat uit een complete en intuïtieve app en een groeiend assortiment accessoires, van contactdozen, sensoren en sirenes tot tuinsproeiers en valdetectie voor ouderen. Yi concentreert zich op beveiliging, zorg en comfort. Het systeem kan dienst doen als alarmsysteem, de tuin sproeien, verlichting controleren. Is een videobabyfoon en nog veel meer. De bediening kan

wereldwijd via de gratis app, met een afstandsbediening, of door enkel het knipperen van de ogen via de Brainlinkmodule. Daarmee leent het systeem zich uitstekend voor mensen met een verlamming. Yi heeft al 21.000 gebruikers en de ontwikkeling gaat door! Erik van der Horst is de drijvende kracht achter Yi. Na 6 jaar accountmanagement voor KEMA is hij een inkoopkantoor in China begonnen. Vanaf 2014 is de ontwikkelafdeling in Arnhem gestart, waar Yi uit ontstaan is. “De inkoop en ontwikkeling van elektronica voor veeleisende retailers, zoals Lidl, maakt dat wij hoge kwaliteit voor een uitstekende prijs kunnen brengen.”

WAzzurB W

azzurb helpt mensen contact te hebben en gegevens te delen met andere mensen die dichtbij hen wonen (binnen een cirkel rond hun huis). Het gaat om de omgeving waar mensen leven, eten, drinken, slapen en liefhebben. Wazzurb is een app die helpt om die belangrijke plek samen met anderen socialer, leuker

H

et begint altijd met een idee en die zijn er genoeg in de Idea Factory van IF-Adamas, maar uiteindelijk gaat het om praktische en functionele toepassingen. Dat geldt ook voor dddrop 3D-printers die na aantal succesvolle prototypes steeds vaker hun weg in de maakindustrie weten te vinden.

Alfred Uytdewilligen: “In december 2015 verkochten we er zo’n twintig per maand, inmiddels gaan er iedere dag een aantal de deur uit.

Je kunt rustig stellen dat we in een groeistuip zitten. Dat komt vooral omdat wij samen met de klant tot de meest gewenste oplossing komen. Een klant beschouwt een 3D-printer als gereedschap en zo kijken wij er ook naar.

Gebruiksvriendelijk en efficiënt, daar gaat het om. Verder is de prijs-kwaliteitverhouding voor de zakelijke markt goed.” De dddrop 3D-printers worden niet alleen in Nederland maar ook in Duitsland en China geleverd.

Meer weten: www.dddrop.com

OPGERICHT: 2015 STARTKAPITAAL: €230.000,AANTAL DOWNLOADS: >5.000

en veiliger te maken. Mensen delen op Wazzurb evenementen, vinden vrienden in de buurt, waarschuwen elkaar als er iets aan de hand is en ze maken gebruik van de marktplaatsfunctie om zaken (uit) te lenen. De app is in oktober 2015 online gegaan.

Er werken vijf mensen aan de app.

Meer weten: www.wazzurb.com

STARTUP 50 > 51

XENIKOS

Hoop voor patiënten met levensbedreigende afstoting Bij beenmergtransplantaties gebeurt het helaas vaak dat er afstoting plaatsvindt, wat de dood van de patiënt tot gevolg kan hebben. Het Nijmeegse bedrijf Xenikos heeft een experimenteel medicijn ontwikkeld dat deze afstoting tegengaat, door het immuunsysteem van de patiënt als het ware te resetten: T-Guard®.

Door Frank Thooft

Medisch bioloog Ypke van Oosterhout startte Xenikos in 2001 tijdens zijn promotieonderzoek naar het medicijn, daarbij ondersteund door BioPartner, een toenmalig actieplan van het Ministerie van Economische zaken om nieuwe bedrijvigheid in de life sciences te stimuleren. ® T-Guard kon een steuntje in de rug gebruiken omdat de aandoening namelijk maar een kleine populatie treft, in Nederland enkele tientallen patiënten op jaarbasis. Dit terwijl de ontwikkelingskosten voor een dergelijk middel niet veel lager zijn dan die voor een medicijn met grote afzetmarkt. Daarom zijn commerciële medicijnontwikkelaars vaak afwachtend en willen zij eerst bewijs van werkzaamheid en veiligheid in echte patiënten zien. Dat moment lijkt voor T-Guard® nu aangebroken.

OVERLEVINGSKANS VERDUBBELT Wereldwijd vinden er jaarlijks 30.000 transplantaties met donorbeenmerg plaats, waarbij in een kwart van de gevallen ernstige afstotingsverschijnselen plaatsvinden, vaak met de dood van de patiënt tot gevolg. Het Nijmeegse bedrijf Xenikos heeft een experimenteel medicijn ontwikkeld dat deze afstoting tegengaat, door het immuunsysteem van de patiënt als het ware te resetten: T-Guard®.

52 < STARTUP 50

BEMOEDINGEND RESULTATEN

PAARD VAN TROJE

Gedurende de jaren die volgden op de start werd er ook ondersteuning door middel van een pre-seedlening verkregen en sloten PPM Oost, Sanquin en Radboudumc zich ook als financier aan bij het project. In een eerste onderzoek werd T-Guard® bij zeven patiënten ingezet tegen deze zogenaamde graft versus host ziekte, en dit gaf bemoedigende resultaten. Eén van die patiënten, die van zijn eigen dochtertje beenmerg getransplanteerd kreeg, haalde zelfs de voorpagina’s van landelijke kranten met zijn opzienbarende resultaten. “Het was de zesde patiënt die met T-Guard® werd behandeld”, zegt Van Oosterhout. Op dit moment loopt er een tweede onderzoek waarbij al 16 patiënten zijn betrokken.

Bij de verbetering van immunotoxines heeft Van Oosterhout bij de ontwikkeling van T-Guard® een bepaalde methodiek ontwikkeld, die in feite op het principe van het Paard van Troje berust. Hij legt uit: “Aan een antilichaam wordt een gifstof gehangen die alleen binnen in de cel werkzaam is. Het antilichaam sluist het gif juist in die cellen die afstoting veroorzaken. De gezonde cellen eromheen worden met rust gelaten. Daarom kan het zo effectief werken.”

MEER TOEPASSINGEN Van Oosterhout, die inmiddels samen met biochemicus Maarten Frijlink en ondersteund door public relations manager Annick Stijns het bedrijf leidt, verwacht

dat er meer toepassingen van T-Guard® kunnen worden ontwikkeld, zoals bij auto-immuunziekten en afstotingsverschijnselen na orgaantransplantaties.

“De afdeling Reumatologie van het Radboudumc heeft al belangstelling getoond om een gezamenlijke studie te starten”, aldus Van Oosterhout. Voor deze vervolgonderzoeken is er aanvullende financiering nodig. Van Oosterhout verwacht dat hij tussen de 1,5 miljoen euro en de 3,5 miljoen euro nodig heeft.

De eerste anderhalf miljoen euro hiervan is al gefinancierd. Rond 2020 kan het medicijn naar verwachting geregistreerd worden en in ziekenhuizen toegepast worden.

Meer weten: xenikos.com

STARTUP 50 > 53

KNOW HOW

HOE KOMT EEN GELDERSE STARTUP AAN GELD? De belangrijkste vraag waar de meeste startups mee worstelen: hoe kom ik aan geld? Onderstaand worden diverse vormen en mogelijkheden van financieringen (waaronder subsidies en fiscale faciliteiten) genoemd en wegen die leiden naar financieringen (niet limitatief). Het hangt echter van vele factoren af of een dergelijke financiering kans van slagen heeft. Daarnaast wordt het ‘stapelen van financieringen’ (cofinanciering) steeds populairder en belangrijker.

Door Frank Jongejan

54 < STARTUP 50

STAPELEN EN FINANCIERINGEN Het financieringslandschap verandert snel en er komen steeds meer partijen op de markt die financieringen verstrekken. Vaak wordt door hen gezegd: er is genoeg geld, maar er zijn maar weinig goede plannen.

Helaas klopt in vele gevallen deze stelling: het idee is leuk, maar er is niet voldoende bekeken of potentiele klanten op jouw idee zitten te wachten of dat er niet goed nagedacht is over een duurzaam verdienmodel. Wat is nu het onderscheidend vermogen en welk (financieel) risico ben jij bereid zelf te dragen? Een financieringsaanvraag verlangt een goede voorbereiding (inclusief indrukwekkende pitch) waarbij een serieuze marktverkenning essentieel is.

Voor elke levensfase van een onderneming ontstaat een andere financieringsbehoefte.

Steeds vaker komt het voor dat een financieringspartij niet het hele financieringsrisico wil dragen en vraagt om spreiding van dit risico over meerdere partijen.

Dit impliceert dat het steeds belangrijker wordt een goede financieringsmix te vinden die bij jouw onderneming, startup, past.

OVERHEID De zoektocht naar financiering start in het algemeen op de website van De Nationale Financieringswijzer (www.nationalefinancieringswijzer.nl). Als je vervolgens een financieringsaanvraag wilt (laten) opstellen en indienen kun je gebruik maken van een handige checklist. Zie ook www.startupdelta.org voor het zoeken naar (inter-) nationale investeerders via Startup Delta.

innovatiebox een mogelijkheid zijn om in de toekomst tegen een lager belastingtarief af te rekenen. Kijk voor meer informatie op www.belastingdienst.nl

PROVINCIE GELDERLAND Door de provincie Gelderland (www.

Gelderland.nl) worden subsidies verstrekt onder bepaalde voorwaarden. De food- en health sector en de maakindustrie zijn samen met de ET-sector de drie economische topsectoren van Gelderland. De provincie wil innovaties in deze sectoren maximaal stimuleren en een excellent vestigingsklimaat creëren, om zo een toekomstbestendige en internationaal concurrerende Gelderse economie te verwezenlijken. Zo geeft de provincie subsidie voor innovatieve starters die zich vestigen op de Novio Tech Campus in Nijmegen. Via www.ondernemengelderland. nl krijgt de startup persoonlijk contact over de financieringsmogelijkheden in Gelderland.

OOST NV EN VENTURE CAPITAL Ontwikkelingsmaatschappij Oost NV (www. oostnv.nl) ontwikkelt en begeleidt innovatieprojecten en helpt deze te financieren.

Daarnaast helpt Oost NV ondernemers met het vinden van Europese partners, het vinden van de juiste expertise voor bedrijven en uitbreiding van hun internationale (handels)netwerken. Kortom: funding staat niet op zichzelf maar is een middel van MKB-ers voor ‘leverage’ van hun innovatie, internationalisering en groei.

EU FUNDING Op de website van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (www.rvo.nl) worden subsidie- en financieringsmogelijkheden genoemd. Interessante mogelijkheden voor startups kunnen zijn Borgstelling MKB Kredieten (in combinatie met bijvoorbeeld een krediet van bank of Qredits) en SEED Capital-regelingen. Met deze laatste regeling ondersteunt het ministerie van Economische Zaken vooral technostarters en creatieve starters. Zie ook (www. energienext.nl/financieren) voor financieringen in de energiesector.

Op fiscaal gebied bestaan er voor (startende) ondernemers diverse ondernemersfaciliteiten zoalsinvesteringsaftrek, startersaftrek, zelfstandigenaftrek en MKB-winstvrijstelling. Voor startups in de vorm van een besloten vennootschap kan de

Oost NV helpt ondernemers in Gelderland en Overijssel naar de juiste EU-fondsen voor hun R&D activiteiten, innovatieprojecten of businesscases. Voorbeelden van deze mogelijkheden zijn het EFRO, Interreg (Europees Fonds voor Cross-border regionale ontwikkeling) en Eurostars/ Horizon 2020 (R&D programma voor Europa). (www.eu-opportunities.eu).

PPM OOST PPM Oost (www.ppmoost.nl), het participatiebedrijf van Oost NV participeert in innovatieve bedrijven en beheert innovatiefondsen. Met hart voor de kenniseconomie van Oost-Nederland is zij sterk in agro-food, life sciences, high tech, cleantech en energie, logistiek, de creatieve en maakindustrie. PPM Oost verstrekt venture capital vanaf substantiële bedragen. Dit is de meest risicovolle vorm van kapitaalverschaffing. De

investeerders hebben meestal zelf ervaring met het starten van een risicovolle onderneming of ervaring in een bepaalde sector. Daardoor kan de inbreng van venture capitalists doorslaggevend zijn voor het slagen van een onderneming. Niet alleen brengen zij veel (praktijk)kennis met zich mee, maar ook een waardevol netwerk.

GELDERLAND VOOR INNOVATIES Gelderland voor Innovaties is bedoeld ter stimulering van investeringen in groei en innovatie van kleine en middelgrote ondernemingen in Gelderland die een relatie hebben met de sectoren: AgroFood, Energie & Milieutechnologie, Life Sciences, High Tech, Maakindustrie. Ook voor projecten vanuit de Creatieve Industrie, Logistiek, Vrijetijdseconomie kun je contact met PPM Oost opnemen. Vanuit dit fonds kunnen achtergestelde leningen tot een bedrag van € 75.000 beschikbaar worden gesteld waarmee Gelderse MKB-ondernemers hun projecten kunnen realiseren. Voorwaarde is dat het dient te gaan om een eigen innovatie van de ondernemer, het aannemelijk is dat er na uiterlijk twee jaar opbrengsten gegenereerd worden waarmee de lening kan worden afgelost (in 20 kwartalen) en dat de ondernemer in staat is om, in cash, een even hoge bijdrage te leveren aan het project (bancair, informal of via eigen middelen te regelen).

STICHTING KIEMT Kiemt (www.kiemt.nl) bevordert innovatie en ‘new business’ in de Energie en Milieu Technologie. Dit doet zij samen met ruim 230 participanten zoals EMT-gerelateerde bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Zij scouten, screenen en ondersteunen kansrijke innovatieve en levensvatbare initiatieven waaronder startups in Oost-Nederland.

STICHTING FONDSBEHEER GELDERLAND VALORISEERT Gelderland valoriseert (www.gelderlandvaloriseert.nl) ondersteunt startups bij de realisatie van plannen. Bij de financiering ligt de focus op studenten, alumni, onderzoekers en personeel van ArtEZ, HAN, Radboud Universiteit en Van Hall Larenstein bij de voorbereiding en de start.

WAGENINGEN UR Wageningen universiteit & research center (www.wageningenur.nl) heeft samen met

Food Valley NL, Rabobank en Startlife het eerste Europese platform voor investeerders, startups en scale-ups in de food en agro sector met internationale potentie ontwikkeld: F&A next.

LIFE SCIENCE & HEALTH RedMedtech Ventures is een ondersteuningsprogramma voor Life Science & Health start-ups in de provincies Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant, zoals het Discovery Fund, voor kleine ondernemingen. Soms heeft een onderneming baat bij coaching of een netwerk, zie de innovatiescouts van RedMedtech Ventures. (www.redmedtechventures.nl)

FAMILY, FRIENDS EN FOOLS De meest voorkomende volgende stap is geld te vragen of te lenen van familie en/of bekenden. Dit is soms een drempel, maar wel direct een goede toets of jouw idee wel aanslaat en kansrijk is. De meeste geldverstrekkers vinden het belangrijk dat dit traject is onderzocht. Bijna 50% van alle financieringen aan startups komt in Nederland van de starter zelf, familie en vrienden.

via een samenwerkingsverband (www. bannederland.nl). Meesters van de toekomst (www.meestersvandetoekomst. nl) is het business angels netwerk van Oost NV. Binnen het netwerk van Meesters van de toekomst opereren meer dan 200 particuliere investeerders, family-offices en investerings- en participatiemaatschappijen. Zij zijn bereid risicovol te participeren in perspectiefvolle bedrijven. Naast risicokapitaal levert een business angel de ondernemer complementaire kennis en netwerken. Meesters van de Toekomst is partner van Startup50 Gelderland.

MICROKREDIET Een partij die actief is op het gebied van micro financieringen voor o.a. startups is Qredits (www.qredits.nl). Een microkrediet is een zakelijke lening tot maximaal € 50.000 voor startende en bestaande ondernemers in het MKB. De looptijd is 1 tot 10 jaar. De rente en kosten zijn afhankelijk van jouw persoonlijke situatie en wensen. Daarnaast verstrekt Qredits rekening-courantkredieten tot € 25.000 en leningen tot € 250.000.

BANKKREDIET CROWDFUNDING Er zijn diverse vormen van crowdfunding mogelijk. Giften, voorverkopen, leningen en aandelen zijn de voornaamste vormen waarvoor je de crowd geld kunt vragen.

Let er altijd op welke vorm het beste past bij jouw onderneming. Er zijn veel crowdfundingplatforms actief. Op de website van (www.douwenkoren.nl) is een overzicht opgenomen waar je voor welk type project crowdfunding in kunt zetten.

Indien je er voor kiest om leningen of aandelen via crowdfunding te verwerven dan is het belangrijk dat deze platforms zijn opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (www.AFM. nl). Naast een financieringstool is crowdfunding een relevante marketingtool. Door veel verschillende financiers aan je te binden, beschik je gelijk over een groot aantal klanten.

Het aanvragen van een bankkrediet is een logische stap als je voldoende (eigen) middelen hebt om een krediet aan te vragen. De Rabobank bijvoorbeeld wil graag startups ontzorgen, o.a. met online seminars.

BUSINESS ANGELS

Overige financieringsbronnen en tips Naast financieringen zijn er ook leverancierskrediet, leasing, factoring en financiering door de vele fintech bedrijven. Focus je als ambitieuze startup eerst op een goed idee, toets dit regelmatig aan anderen en volg je passie. Een goed doortimmerd plan met financiële doorrekeningen vergroot de kans op financiering. Laat nieuwe investeerders en financiers zien wat je zelf hebt geïnvesteerd, wees kritisch op je team en verzamel goede mensen om je heen.

Gelderland heeft behoefte aan succesvolle startende ondernemers en als de basis klopt, is er altijd wel een passende financieringsbron te vinden.

Een business angel of informal investor loopt niet te koop met geld. Het zijn vaak (oud) ondernemers of gefortuneerde families die graag bereid zijn om startups te financieren door middel van een belang (aandelen) in de onderneming en/of lening.

Een aantal informals doet dit geheel zelfstandig en een groot aantal doet dat

Frank Jongejan AA MKB-accountant Arnhem (www.decijfersvoorbij.nl) en (www.definancieringvoorbij. nl) Voorzitter Raad van Toezicht Centrum voor Jong Ondernemerschap Arnhem (www.cvjoarnhem.nl)

STARTUP 50 > 55

SIT & HEAT

er warmpjes bijzitten Waarom energieslurpende heaters gebruiken op een terras, die de meeste warmte de lucht inblazen, als je 95% op je energierekening kunt besparen met comfortabele verwarmde kussens?

Industrieel ontwerper Jorg Rijkschroeff vroeg het zich oprecht af toen het ministerie van VROM een beloning uitloofde voor het beste alternatief voor dit milieuonvriendelijke probleem.

Door Frank Thooft

Hij ontwikkelde een terraskussen dat warmte afgeeft zodra je erop gaat zitten.

Bovendien maakte hij het zo dat de warmte instelbaar werd, en dat er een keuze was tussen een bedraad kussen en een kussen op batterijen, zodat de kussens op elke locatie te gebruiken zijn.

56 < STARTUP 50

BESPARING Jorg Rijkschroeff: “In de horeca wordt tegenwoordig bijna overal een heater neergezet. De heater koopt men meestal, maar soms krijgt men hem zelfs van de leverancier; dat lijkt dus goedkoop. De kosten voor gas moet men echter zelf betalen. Vaak weet men niet wat dat kost, omdat de keuken ook veel gas gebruikt.

Wij hebben echter berekend dat vijf gasheaters voor 50 plaatsen iets meer dan tien mille op jaarbasis kosten. Een oplossing met elektrische heaters kost nog steeds bijna drie mille, maar vijftig Sit&Heat-kussens kosten maar 360 euro op jaarbasis. Het is een logische keuze, maar vaak kijkt een horecaondernemer naar de investering nu en niet de besparing op lange termijn. Het is dus een uitdaging om ze te overtuigen.”

PSV Vervolgens breidde hij de terraskussens uit met toepassingen voor stadions en met

kussens voor in de achtertuin. In het Philips-stadion realiseerde Jorg zijn eerste pilot met stoelkussens voor de business seats, en de reacties waren lovend.

Ook de stadions van Heracles en Quickboys hebben inmiddels een Sit&Heat-systeem in de business seats ingebouwd.

KUNSTSTOF Ook heeft Jorg een tweede productontwikkeling op touw gezet: kunststof stoelen die vanuit het kunststof materiaal worden verwarmd. Jorg: “Het mooie van deze vinding was om de kunststof van zodanige additieven te voorzien dat het geleidend werd. Kunststof zelf is namelijk niet geleidend, maar met bepaalde toevoegingen tijdens de fabricage wèl. Dat maakt dat je stoelen kunt leveren voor grote publieke toepassingen, bijvoorbeeld voor complete stadions.” Met een aantal stadions lopen al gesprekken. Het systeem is geoctrooieerd en wordt in nauwe

samenwerking met de fabrikanten en distributeurs op de markt gebracht. Over verdere Europese expansie denkt Jorg ook al na, want er is een hele wereld te winnen voor Sit & Heat.

INSPIREREND Jorg heeft veel geleerd van de Amerikanen in de periode na zijn opleiding aan de HAN. Hij kreeg een scholarship in de VS en bezocht de universiteiten van Stanford, MIT en Harvard. Ook mocht hij een kijkje nemen in de keuken van bedrijven als Google en Pixar. “Amerikanen zijn enorm goed in het presenteren van hun verhaal en in het delen van kennis, waardoor ze in samenwerking veel meer kunnen bereiken.

Ook kunnen ze een succesvol team samenstellen door vooral te kijken naar de competenties van mensen. Daardoor zijn ze ook zo succesvol. Voor ons - we werken met een team van zes mensen – is dat heel inspirerend geweest.”

Meer weten: sitandheat.com

OPGERICHT: 2012 MEDEWERKERS: 6

STARTUP 50 > 57

58 < STARTUP 50

KNOW HOW

VOORDURENDE INNOVATIE LAAT STARTUP DOORGROEIEN

Waterstof kent steeds meer toepassingen, en met name ook innovatieve oplossingen. Het Arnhemse HyGear grossiert sinds de oprichting in 2002 als innovatieve speler in slimme toepassingen op het gebied van waterstofgas en is toegetreden in markten die tot dusverre onontdekt waren.

Door Frank Thooft

HyGear begon met de productie van een reformer waarmee aardgas in waterstof kan worden omgezet. In eerste instantie vooral voor experimentele ontwikkelingsprojecten, bijvoorbeeld om bussen en gemeente-auto’s op waterstof te laten rijden. HyGear kwam voort uit het Amerikaanse bedrijf PlugPower en het Nederlandse Gastec, waar veel onderzoek werd gedaan naar de productie en toepassingen van waterstofgas. Het succes van deze experimentele fase vertaalde zich ook in een significante doorgroei; juist toen de kredietcrisis begon in 2008. Zowel een grote Spaanse investeerder (de bio-ethanolproducent Abengoa) als de investeringsmaatschappij PPM Oost schaarden zich achter de innovativiteit die HyGear aan de dag wist te leggen. Dit betekende een groei van mogelijkheden en menskracht; momenteel is het bedrijf maar liefst zo’n zestig man/vrouw sterk en is er een eerste verkoopkantoor in Azië geopend.

Meerdere verkoopkantoren staan gepland.

VLAKGLAS HyGear wist vervolgens een switch te maken naar de gasindustrie, die op haar

beurt de (vlak)glasindustrie als interessante klant heeft. CEO Marinus van Driel: “Bij de productie van vlakglas wordt namelijk waterstof gebruikt om het glas zonder putjes en bobbels de volkomen gladde oppervlakte te geven die we allemaal kennen als we door onze autovoorruiten kijken, of als we door onze kantoorramen blikken. Vlakglas is een nichemarkt, met producenten die vaak op lastig te bereiken plaatsen zitten waardoor het vervoer van gasflessen over de weg kostbaar en onvoorspelbaar is. Door op de locatie zelf een kleine productieunit te plaatsen konden we duur, vervuilend en onvoorspelbaar vervoer van waterstofgas voorkomen. Met onze technologie kan de aanlevering van waterstof voor het productieproces ongehinderd én aanzienlijk goedkoper plaatsvinden.”

METAAL, VOEDSEL EN ELEKTRONICA Vervolgens werden nieuwe markten verkend, zoals de metaalbranche, waar immers ook dit zogenaamde schutgas nodig is om het metaal vlak en gepolijst te krijgen. Een volgende stap betrof de elektronicabranche waar de productie van

lampen en het maken van halfgeleiders ook met behulp van waterstof gebeurt. En met een kleine productie-unit van HyGear goedkoper en efficiënter kan plaatsvinden. De voedingsindustrie is een vijfde segment waarop het bedrijf zich richt. Van Driel: “Bij de productie van margarine wordt ook waterstof gebruikt, en ook hier ontdekt men de voordelen van een in-house leverancier van waterstof voor het productieproces.”

ENERGIE De meest recentelijke bekendheid van waterstof komt vooral door de rol die het speelt in de toekomstige energievoorziening. Bijna elk gerenommeerd automerk is bezig met de lancering van zijn waterstofauto. Daarnaast kampen energieleveranciers steeds meer met terug geleverde energie doordat er meer en meer met windmolens en zonnecellen geproduceerd wordt. Opslag daarvan is een lastig probleem; beter is het om de terug geleverde elektriciteit dan om te zetten in waterstof, legt Van Driel uit. Bij een overschot van biogas werd er vroeger ook nog afgefakkeld; dat is volgens Van Driel helemaal uit den boze en ook dit kan beter om worden gezet in waterstof.

STARTUP 50 > 59

OPGERICHT: 2012 STARTKAPITAAL: €50.000,WERKNEMERS: 23 OMZET 2015: €2.400.000,-

OPGERICHT: 2013 STARTKAPITAAL: €125.000,STARTKREDIET RABOBANK AANTAL MEDEWERKERS: 2

SLIM OPGEWEKT M STEXFIBERS

d

e stengel van de hennepplant bevat één van de sterkste, natuurlijke vezels in de wereld. Deze vezel wordt al eeuwen door de mens gebruikt om textiel, touw en papier van te maken. StexFibers op Industriepark Kleefse Waard (IPKW) in Arnhem ontwikkelt een nieuwe, milieuvriendelijke manier voor de verwerking van lokaal geteelde hennep tot een hoogwaardige en goed verspinbare textielvezel. De productie van hennepvezels veroorzaakte in het verleden veel vervuiling en werd begin vorige eeuw verdrongen door de opkomst van kunstvezels. ‘’We blazen de vezelbundels van de plant onder hoge druk en temperatuur als het ware op, waardoor de losse vezels vrijkomen”, vertelt ondernemer Ben Ratelband. Wetenschapper Romke de Vries uit Wageningen werkte jarenlang aan dit stoomexplosieproces. “De druk om te verduurzamen wordt steeds groter, ook in de textielindustrie”, constateert Ratelband. Daarom richtte hij in 2013 samen met De Vries StexFibers op.

Spinnerijen in Turkije en Spanje zijn de vezels van de Arnhemse startup aan het testen. “Zodra de hennepvezels soepel en snel door de machines lopen, waarschijnlijk eind dit jaar, kunnen we opschalen”, zegt Ratelband. “Dan gaan we op Kleefse Waard een fabriek bouwen voor de productie van hennepvezels.”

Meer weten: www.stexfibers.com

60 < STARTUP 50

et ruim 8.000 zonnepanelen en meer dan 10.000 ledlampen heeft de Arnhemse startup Slim Opgewekt de afgelopen drie jaar 65 basisscholen in Nederland stroomneutraal gemaakt. “We helpen scholen te verduurzamen door met zonnepanelen zelf energie op te wekken en ledlampen te gebruiken”, vertelt Hilde van Dijk (32). Met Leonn Sekender (36), Rob Wiegers (37) en Eric Spies (36) richtte ze in 2014 Slim Opgewekt op. “Bewustwording is voor ons net zo belangrijk als energie besparen. Via een beeldscherm in de school laten we continu zien hoeveel energie er wordt bespaard en opgewekt. Dat vertalen we in hoeveel uur voetballen dat is, of hoe ver je daarvoor moet fietsen. Zo wordt energie besparen leuk en tastbaar

voor leerlingen én leerkrachten.” Slim Opgewekt rekent voor een basisschool uit wat de energiekosten zijn in de oude en de nieuwe situatie, financiert en realiseert de energiebesparende installatie plus de feestelijke oplevering en het bewustwordingsprogramma. “Ons verdienmodel zit in de ketenintegratie: we doen zaken rechtstreeks met de fabrikanten van de zonnepanelen en de LED-verlichting.” Dit jaar verwacht Slim Opgewekt in totaal 100 basisscholen te verduurzamen. Vorig jaar is Sportief Opgewekt van start gegaan voor sportscholen, waarvoor de eerste twaalf kandidaten zich hebben gemeld. Middelbare scholen stroomneutraal maken is een volgend doel.

Meer weten: www.slimopgewekt.nl

NOOMBERS

n

oombers is een nieuwe manier om sportieve evenementen te organiseren en te ondersteunen.

Met Noombers kunnen mensen zelf een competitie opzetten, volgen en begeleiden via een web interface.

Noombers won hiermee in 2014 de prijs voor het beste idee in Gelderland. Noombers speelt in op de duizenden evenementen en toernooien die elk jaar over de hele wereld worden gehouden en waarvan het merendeel door goedwillende amateurs wordt georganiseerd. Met Noombers kunnen mensen een aantrekkelijk en professioneel georganiseerd evenement bedenken en opzetten, de juiste promotie daaromtrent verzorgen, ontvangst

van deelnamegelden en betalingen regelen en real time de standen van de deelnemers bijhouden. Noombers is opgezet door Daniel Diaz (MBA, Computer Engineer), Nikolay Bonev (BS International MarCom) en Carlos Virreira (BS International MarCom).

Noombers heeft meegedaan in de Web Summit Dublin en heeft tot nu toe 2.467 teams kunnen faciliteren, met 10.647 spelers uit 92 landen in 624 evenementen. Noombers is in vier talen beschikbaar: Nederlands, Engels, Spaans en Duits. Om voor de verschillende mobiele platforms apps te ontwikkelen is Noombers momenteel op zoek naar investeerders.

Meer weten: www.noombers.com

OPGERICHT: 2014 STARTKAPITAAL: €10.000,WERKNEMERS: 9 OMZET 2015: €52.000,-

SIGROW

S

igrow in Wageningen heeft een app ontwikkeld, die met behulp van sensoren op afstand de conditie van landbouwgrond weergeeft. De sensoren worden inmiddels op twintig landbouwbedrijven getest en vertellen de boeren hoe nat hun grond is, of die mest nodig heeft en wat de temperatuur van het gewas is. Het bedrijf is een spin-off van Wageningen UR en de School of Enginering in Sevilla en is opgericht door Javier Gardia de Lomas (29) uit Spanje, Nico Hopman (25) uit Nederland en Yicheng Hao (24) uit China. De sensoren zijn ongeveer 25 centimeter lang, werken draadloos en kunnen bijna alles meten. Buiten op het land of binnen

in de kas. Of het nu gaat om groenten en fruit of bloemen en planten.

Sigrow neemt landbouwers daarmee veel meet- en regelwerk uit handen.

Het bijzondere van de app van Sigrow is dat hij op afstand vanuit een helikopterperspectief de verschillende meetwaarden laat zien. Zo kan een boer op afstand er voor zorgen dat een gewas bijvoorbeeld extra water krijgt. Een set sensoren is vanaf 600 euro te koop en kan naar wens worden uitgebreid. Voor enkele grote mestbedrijven heeft Sigrow een meet- en regelsysteem op maat gemaakt. De app komt komende zomer op de markt.

Meer weten:www.sigrow.com

OPGERICHT: 2013 GEVESTIGD IN: DOETINCHEM AANTAL MEDEWERKERS: 8

Q

QCONCEPTS

Concepts Design Engineering BV van oprichter/eigenaar Jurian Rademaker (34) is gespecialiseerd in productontwikkeling op basis van stromingsanalyses en composietmaterialen en control systems. De activiteiten van QConcepts bestaan uit R&Dwerkzaamheden voor midden- en kleinbedrijf en kennisinstellingen, gecombineerd met zelfstandig geïnitieerde projecten. “We hebben expertise op het gebied van stromingen. Lichtgewicht constructies en besturingssystemen vormen de basis van QConcepts’ werkzaamheden. In

een jong en sterk kernteam zijn uiteenlopende technische en commerciële kennis en kunde samengebracht. Onze eindproducten worden vermarkt onder twee labels, Aeronamics en Skeiron Systems. We verleggen hiermee de grenzen in de maritieme- en energiesector en laat zien met duurzame regionale en internationale samenwerking succesvol te kunnen zijn”, aldus Jurian Rademaker. “Sterke verbindingen door samenwerkingen met Hogeschool Arnhem-Nijmegen en de gemeente Doetinchem zijn hiervan de basis.” Meer weten: www.qcde.eu

OPGERICHT: 2014 GEVESTIGD IN: NIJMEGEN AANTAL MEDEWERKERS: 1-10

NOVIO

SCAN

N

ovioscan bv van ondernemer Jeroen Langevoort ontwikkelt de Urika Bladder Monitor (UBM), een innovatieve sensor die continu de vulling van de blaas meet en de gebruiker (of verzorger) op het gewenste moment waarschuwt zodat tijdig actie kan worden ondernomen. Urine incontinentie is een veel voorkomend probleem; 5-10 % van de kinderen op de basisschool heeft er mee te maken, net zoals een meerderheid van de inwoners van verpleegtehuizen, veel gehandicapten en patiënten met een dwarslaesie. De door Novioscan ontwikkelde UBM voorkomt ongewenst urineverlies, verbetert daardoor de levenskwaliteit en vermindert uiteindelijk ook de kosten voor onder meer incontinentiemateriaal en arbeid. Tevens kan bij postoperatieve patiënten een urineretentie worden voorkomen. Bij de ontwikkeling van de UBM zijn drie academische instituten betrokken: UTwente, UMC Radboud en UMC Utrecht. Doel van het project waarvoor subsidie wordt aangevraagd is het ontwikkelen van een ultrasound-on-chip, waarmee de Nano-versie van de UBM zo klein, energiezuinig en goedkoop kan worden dat deze bij uitstek geschikt is voor de consumentenmarkt.

Meer weten: www.novioscan.nl

STARTUP 50 > 61

ENERGIE BESPAREN IN DE MAAKINDUSTRIE OPGERICHT:

2014

MEDEWERKERS:

4

INVESTERINGSBEHOEFTE: €500.000,-

Maakbedrijven helpen met hun productieprocessen energiezuinig te maken.

Dexter Energy doet een scan, adviseert, voert uit en bewerkstelligt een besparing op de energierekening van gemiddeld 15 procent.

“Met behulp van slimme energiemeters maken we inzichtelijk waar bedrijven energie kunnen besparen.”

Door Francien van Zetten

62 < STARTUP 50

DEXTER ENERGY Eigenlijk zou elk bedrijf een energiemanager moeten hebben. Iemand die scherp in de gaten houdt hoe productieprocessen energiezuiniger kunnen verlopen en op welk moment een bedrijf het beste energie kan inkopen. “Veel bedrijven in de maakindustrie kunnen aanzienlijk, volgens het World Resources Institute tot 42 procent, op hun energieverbruik besparen”, zegt Margot Jonker, energie-consultant van Dexter Energy. “Vaak komt het daar niet van. Dat de energierekening hoog is, wordt gezien als een gegeven. Nadenken over het besparen van energie hoort vaak niet tot het kernproces van een bedrijf.”

Daar komt bij dat bestaande energiebedrijven erbij gebaat zijn zo veel mogelijk energie te verkopen, constateert Jonker.

“Minder energieverbruik en het gebruik van hernieuwbare energie, dat is de toekomst. Dat vereist een andere manier van werken, wij helpen bedrijven daarbij. Wij zijn de energiemanager, die bedrijven ontzorgt als het om hun energiezaken gaat.”

WERELD TE WINNEN Dexter Energy is een idee van Pieter Broekema. Hij studeerde natuurkunde in Groningen en werkte via een adviesbureau aan strategische duurzaamheidsprojecten.

Broekema ontdekte dat er met name bij

MKB-bedrijven nog een wereld te winnen is met het zo energie-efficiënt mogelijk maken van hun productieprocessen.

“We richten ons op maakbedrijven met een energierekening tussen een half miljoen en vijf miljoen euro per jaar”, verklaart Jonker. “Denk bijvoorbeeld aan spuitgieterijen. Er lopen twee pilots bij vrieshuizen. Die experimenteren met flexibel koelen, koelen op momenten dat stroom goedkoper is.”

Broekema richtte Dexter Energy in 2014 op met een startkapitaal van 500.000 euro. Hij vernoemde het bedrijf naar de cartoonserie Dexter’s Laboratory en vestigde het in Arnhem. Het bedrijf biedt ondernemers een gratis quickscan aan, gevolgd door een energiebesparingsonderzoek en een projectmatige uitvoering van de gegeven adviezen. “De klant neemt een abonnement op onze soft-ware, waarmee we energiestromen in het productieproces inzichtelijk maken en monitoren. We leveren en implementeren deze software”, legt Jonker uit. ”De volgende stap is hoe je de energiestromen optimaliseert. Daarvoor geven we advies op maat. Dat varieert van het leveren en plaatsen van ledlampen tot energieinkoopadvies.”

VERTROUWEN Met enkele grote energieleveranciers is Dexter Energy in gesprek over samenwerking. “We merken dat veel maakbedrijven grote energieleveranciers vertrouwen. Ze willen niet dat een startend bedrijf, zoals wij, aan de knoppen van hun productieproces draait. Energiebedrijven hebben installateurs met kennis van techniek, die onze adviezen waar kunnen maken.”

Dexter Energy werkt met een team van vier mensen vanuit Arnhem aan het verder ontwikkelen van het businessmodel.

“In Gelderland zijn veel maakbedrijven gevestigd. Bovendien zijn er in de regio Arnhem veel bedrijven die kennis van de energiemarkt hebben”, zegt Jonker. “We verwachten volgend jaar zes betalende klanten te hebben en een omzet van 1 miljoen euro.” Dexter Energy is ambitieus en denkt snel te kunnen groeien: ”Onze prognose is dat de omzet over vijf jaar 10 miljoen euro bedraagt.” Het verdienmodel van Dexter Energy bestaat, naast het software-abonnement, uit een percentage van de bespaarde energiekosten. “Met ons advies en de functionaliteiten die we aanbieden zijn bedrijven altijd goedkoper uit dan hun huidige energierekening.”

Meer weten: www.dexterenergy.nl

STARTUP 50 > 63

ADVERTORIAL

Eén in een dozijn Doe de dingen anders dan de anderen. Durf dat ook te doen. Een succesvolle startup is er één in een dozijn: er is geen enkele andere die het ook zo doet.

Want er zijn er al zoveel die de gebaande paden niet durven te verlaten, en die binnen een veilige marge de concurrent toch in grote lijnen kopiëren. “Word niet zoals de anderen”, waarschuwt Mark Wegh van Porsche Centrum Gelderland.

Door Frank Thooft

En hij kan het weten. Precies tien jaar geleden was hij zelf een startup. Een startup vanuit de modder. Hij begon zijn bedrijf in Heteren op een verlaten stuk weiland aan de A50. Hij had er een jaar van intensieve voorbereiding opzitten, geruggesteund door de Porsche importeur die in zijn plannen geloofde. Een bedrijf opzetten had hij al eerder gedaan, voor PON Holding: een dealerschap van Skoda in Amsterdam. Lastige markt, lastige branche. Maar hij kreeg het voor elkaar.

NOSTALGISCH In 2005 besloot hij echt voor zichzelf te gaan. Auto’s waren altijd al zijn passie, als rechtgeaarde zoon van een verknochte VW-man. Het tribuut daaraan staat nu in een van zijn vele showrooms: een verzameling nostalgische Golfjes, VW-busjes en Kevers; zelfs de originele Herbie staat er. Hij rijdt zelf trouwens ook een Golf, heel gewoon. Maar Mark was wel meer van de commercie en de grote lijnen dan zijn technische vader.

ONTZORGEN Mark bouwde het Porsche Centrum Gelderland in 2005, opende dat op 23 maart 2006. Twee jaar later verdubbelde hij het pand. Na drie jaar, in 2011, kwam de volgende uitbreiding net als een

64 < STARTUP 50

leasemaatschappij. Vorig jaar begon hij een schadebedrijf voor alleen Porsche – vanuit heel Nederland worden nu schadegevallen specifiek bij hem aangeboden vanwege de expertise die zijn monteurs hebben. Hij heeft 29 bruggen voor het onderhoud. Met een kwart marktaandeel is hij nu een grote speler in Nederland. Hierdoor omvat zijn centrum alle disciplines die de klant omringen, waardoor hij de klant volledig kan ontzorgen. “Dat is waar onze visie om draait.”

DE CRUX Is dat wat hem onderscheidt? Mark is daar heel open over: “Ja. Bij ons draait alles om de klant. Wij halen en brengen, en richten ons daarbij naar de agenda van de klant.

Wij zijn de enige honderd procent onafhankelijke Porschedealer, en kunnen daardoor heel flexibel opereren. We geven vooral. Veel ondernemers denken nog in termen van ‘wat valt er te halen’. Bij ons niet. Als een automagazine vraagt om een nieuw model voor een testrit krijgt het die. Geen gesoebat over voorwaarden; dat verscherpt en vermindert alleen maar wat je terug kunt krijgen. Wees open naar je klant. Daar gaat het om.”

CHOCOLA Mark is ook snel in beslissen. Toen een geplande presentatie van een bolide van een ander merk, gehuld in chocola, niet doorging, bood Mark meteen een Porsche aan. Zijn gut feeling vertelde hem dat dat naam zou maken. En dat deed het. Net als de metershoge billboards waar hij teksten als ‘Stop de recessie. Koop een Porsche!’ op liet zetten, langs de A50. “Je moet durven, en inspelen op de humor van je klanten. Met een ander merk had je deze grap niet kunnen maken.” De eigenaar van de billboards kreeg er zelf ook zoveel bekendheid door dat Mark twee weken langer mocht adverteren. “Dat bedoel ik: eerst geven. Het krijgen komt dan vanzelf.”

SPIJKERBROEK Bij Mark is geen dag hetzelfde. Er is geen strakke planning, geen routine, geen gebaande weg. Zijn succes is geen kopie uit een veelbelovend managementboek, maar een oprechte weergave van wat hij denkt dat voor de klant het beste is.

“Steek je reclamebudget in je klant. Je klant is uniek. Of hij nou in een spijkerbroek komt of in pak. Je klant is toch ook niet dertien in een dozijn?”

GEOPEND UITGEBREID

2006 2011,

2015 EN 2017 MEDEWERKERS

70

STARTUP 50 > 65

ADVERTORIAL

Subsidie kan nooit een doel op zich zijn “In welke BV zit de activiteit, en in welke BV de intellectuele eigendom?” Het is zo maar één van de vele vragen die René Peeters, fiscalist en specialist op het gebied van de innovatiebox bij Flynth adviseurs accountants, startups stelt. “Want het moet niet zo zijn dat je bij een eventuele claim de intellectuele eigendom volledig kwijtraakt. Dat maakt een doorstart alleen maar lastiger.”

Door Frank Thooft

Peeters ziet bij start-ups een enorme gedrevenheid om hun product of dienstverlening succesvol te ontwikkelen.

Later komt het besef wat er allemaal bij komt kijken om het ook succesvol in de markt te zetten. “Ik zie het als mijn taak om binnen het krachtenveld waarin die ondernemer zich bevindt, hem te helpen dat kindje veilig weg te zetten. Dat betekent dat ik kritische vragen stel en op basis daarvan met passend advies kan komen.”

BLIJFT SUBSIDIE OVEREIND? Ook de vraag of alle subsidie die is toegezegd ook daadwerkelijk te verzilveren is als de resultaten gedurende de looptijd iets achterblijven, is zo’n prikkelende vraag die de ondernemers aan het denken zet. ‘Kan dat dan?’, vragen ze Peeters vervolgens. En ja, moet hij beamen, want er zijn voorbeelden te over

66 < STARTUP 50

waaruit blijkt dat het voorgespiegelde subsidieplaatje niet helemaal volgetekend wordt doordat er iets gebeurt tijdens de rit. “Het is voor ondernemers ontzettend lastig om goed in te schatten of en welke subsidieadviezen valide zijn en blijven. Ik heb helaas al te vaak meegemaakt dat de praktijk achteraf tegenviel.”

SUBSIDIE GEEN DOEL OPZICH Peeters dringt er bij jonge innovatieve entrepreneurs dan ook op aan om kritisch te zijn op hun innovatie en de financiering daarvan. De subsidie mag nooit het doel van de financiering van de innovatie zijn, is dan ook zijn stelregel. ”Bij een startup komt zoveel meer kijken. Ondernemers zijn weliswaar gewend om risico te lopen, maar bottom-line wil iedere ondernemer die risico’s zoveel mogelijk beperken en kosten besparen. Als ik daarmee de ondernemer kan ontzorgen, samen met

andere specialisten binnen ons team, dan investeer je samen in de ontwikkeling van zijn bedrijf.”

IK GELOOF IN JOU! Want alleen als je elkaar door en door kent en vertrouwt kun je iets duurzaams opbouwen. “Ik wil daarbij als een spin in het web zitten en dan zijn kritische vragen noodzakelijk. Soms is de vraag relevant wat de fiscale keuze betekent voor de vermogenspositie en privésituatie. Of ik laat ondernemers nu al nadenken of zij hun innovatie ook internationaal kunnen gaan aanbieden en kijken we naar de fiscale mogelijkheden. Maar het meest belangrijk is dat ik als adviseur kan zeggen: ‘Ik geloof in jou’. Die passie van de ondernemer, die inspireert mij om mijn kennis en netwerk in dienst te stellen van de klant!”

Meer weten: www.flynth.nl

OPGERICHT: 2012 STARTKAPITAAL: €18.000,AANTAL MEDEWERKERS: GEEN, NETWERKORGANISATIE OMZET: GEEN, R&D-FASE

M

STAR ENGINES

et zijn draagbare mini-aggregaat Jerr.e biedt uitvinder Pim Bekking van STaR Engines in Ede elektrische rijders een ‘elektrische jerrycan’.

Het is, naast de reguliere laadpaal, op dit moment de enige manier om een elektrische auto onderweg op te laden.

Bekking sleutelde in zijn jeugd aan een solexmotortje en raakte gefascineerd door techniek. Hij bedacht in 2010 het concept voor het elektrische miniaggregaat. Het proof of concept werkt, maar het apparaat moet verder worden ontwikkeld. Een aantal informele

b OPGERICHT: 06-05-2015 BEGINKAPITAAL: €50,MENSEN AAN HET WERK: 4 BEHAALDE OMZET: €150.000,-

investeerders gelooft in het idee en wil er in investeren. “De verwachting is dat in 2017 de eerste proefproducten beschikbaar komen”, zegt Bekking. Hij werkt samen met de Technische Universiteit Eindhoven en diverse bedrijven denken met hem mee. Met de Jerr.e wil Bekking de groeiende markt van elektrisch vervoer veroveren.

Zijn ideaal is om zijn aggregaat in te bouwen in elektrische auto’s. “Daarover wil ik graag afspraken maken met toeleveranciers in de auto-industrie.”

Meer weten: www.star-engines.com

Bambook

ij Bambook draait alles om duurzaamheid. Brent, Richard, Ward en Marco begonnen twee jaar geleden als studentbedrijf, maar inmiddels is het uitgegroeid tot een volwassen startup. Ze combineerden voor hun eerste product de eigenschappen van het klassieke schrift met die van een whiteboard en maakten er een uitwisbaar schrift mee. Je hoeft een schrift dus niet weg te gooien als het vol is maar je kunt het eindeloos

blijven gebruiken. No waste, just profit. Bambook heeft sinds de start niet stilgezeten: inmiddels is er een prototype van een uitwisbare flipover voor bedrijven ontwikkeld en werken de oprichters aan uitwisbare muur waar je je brainstorm of presentatie op kunt schrijven. De stap van offline naar online wordt nu ook gemaakt: er is een app in de maak om de beschreven pagina’s in de cloud op te slaan voor later gebruik. Meer weten: bambook.nl STARTUP 50 > 67

KNOW HOW

De do’s en don’ts van een investors’ deck Een investors’ deck is het businessplan van je startupidee dat je presenteert aan een investeerder om hem of haar te laten participeren. Een investors’ deck begint met een krachtige pitch, zoals Elliot Loh van 500 Startups suggereert: ‘We solve [problem] by providing [advantage], to help [target] accomplish [target’s goal]. We make money by charging [customers] to get [benefit]’.

Door Frank Thooft

68 < STARTUP 50

De pitch is in feite de samenvatting van de hele investors’ deck, waarin de volgende onderwerpen aan bod moeten komen: Probleem – Oplossing – Marktomvang – Businessmodel – Concurrentie – Marktbenadering– Team – Prognose – Kapitaalbehoefte.

Tot zover de theorie. In de praktijk is het natuurlijk anders. Twee succesvolle startups vertellen hun verhaal, inclusief do’s en don’ts: Tim Linssen van quiqup. com uit Londen en Jelle Vreman van qii.nl.

Tim, die eerst bij een investeringsmaatschappij werkte, begon in 2014 met zijn idee voor een personal shopper. Tim: “Quiqup brengt het beste wat de stad te bieden heeft naar je deur. Denk hierbij aan eten van restaurants die niet bezorgen, een nieuwe oplader voor je telefoon, maar ook je bos sleutels die je ergens vergeten bent. Quiqup verbindt de stad met zijn gebruikers door middel van fietsen, scooters en auto’s die alles bezorgen wat

vervoerd kan worden.”

Ik interview Tim per Skype, hij zit in Londen waar Quiqup is gevestigd in een groot kantoorpand. Want waar Quiqup vorig jaar augustus nog met 20 mensen werkte, zijn er nu al honderd mensen bij betrokken. De omzet is significant hoog, zoals hij diplomatiek omschrijft, evenals de cost of effectiveness. Groot belang wordt gehecht aan de returning customer, want het gegeven dat klanten terugkomen voor vervolgaankopen maakt de formule ijzersterk.

Voor de eerste investeringsronde had Tim geen geld van investeerders nodig, maar met de snelle groei heeft hij nu wel investeerders moeten en kunnen aantrekken. De resultaten uit de eerste periode gaven daarbij de doorslag. Wat is verder van belang voor een investeerder? Tim: “De onderbouwing van je plan en de prognose voor de toekomst, die niet met benchmarks te staven is, is belangrijk. Laat zien dat je de klant kent. Neem een investeerder dichtbij, vraag welke input / toegevoegde waarde hij kan leveren. Met zijn netwerk, expertise, etc. Verzamel ook mensen om je heen die expert zijn, niet omdat ze vriend zijn. Het idee is erg belangrijk, maar zonder visie en krachtige uitvoering, ben je nergens.”

Jelle Vreman en Rutger van Hulzen. Een avond achter Skype en Qii was dichter bij haar doel: het strategisch binnen halen van nieuwe investeerders. Qii is een concept voor de verhuurmarkt en verbindt de lokale makelaar via een unieke tool met professionele landelijke dienstverleners. Bij Qii ontwikkelen ze een online tool, die op slimme wijze diensten en verdienmodellen voor de makelaars ontsluit. De NVM haakte dan ook spoedig aan bij het concept, wat het bedrijf een snelle start bezorgde. Ook het feit dat de eerste investeringsronde, net als de tweede, uit het eigen netwerk werd vervuld maakte de start vlot.

FEEDBACK Toch rekent Jelle Vreman zich niet rijk, integendeel. Hij vraagt bewust feedback tijdens een kennismakingsgesprek met een potentiële investeerder. “Stel vragen aan je investeerder. Je bouwt aan een duurzame relatie met elkaar en hebt tijd nodig om elkaar te leren kennen. Het lijkt

leuk als iemand bereid is om te investeren, maar wie je aan tafel hebt en waarom deze partij wilt investeren is minstens net zo belangrijk. Vraag bijvoorbeeld naar het zakelijke belang, als je niet van plan bent om op korte termijn winst uit te keren.” Het vertrouwen in de oprichters is bij de investeerders groot, hoort hij als antwoord.

De investeerder denkt op lange termijn, en heeft geen belang bij een snelle return on investment. “Deze openheid maakt dat je een diepe vertrouwensrelatie kunt aangaan die je meer brengt dan wanneer je een mooi verhaal brengt en veel geld binnenhengelt.”

Jelle is continu aan het kijken naar mogelijkheden met investeerders. “Het is een continu proces, waar bij je oog moet houden voor strategische allianties die goed aansluiten bij de doorontwikkeling van je businessmodel. Geld is namelijk maar een deel van de investering. Ervaring en kennis zijn net zo waardevol.”

Meer weten: www.qii.nl

Wat moet je niet doen? Tim: “Niet meteen je hele plan weggeven. Kweek vertrouwen.

Het gaat om samenwerking, niet om het geven van geld alleen. Kijk niet alleen naar ‘gewoon’ geld, maar kijk ook naar strategisch geld: voor de expansie en doorontwikkeling. Hou ook rekening met toekomstige kapitaalbehoefte – nu al. Steek veel tijd in de relatie met je investeerder; het deck is secundair. Je bouwt een relatie op met je investeerders, ze moeten in je visie en je team vertrouwen. En ook: laat je niet overwaarderen. Als een investeerder meer geld wil geven dan je nodig hebt weiger dat dan. Je zou niet de eerste startup zijn die zich vergaloppeert.”

Qii Binnen de startup cultuur is het de gewoonte om elkaar verder te helpen. Zo ook deed Tim dat bij de mannen van Qii,

STARTUP 50 > 69

PITCHEN TUSSEN PORSCHES 14 april kwamen de top 12 Gelderse Startups en 30 investeerders, angels en venture capitalists samen om elkaar te leren kennen. De startups pitchte hun verhaal temidden van de Porsches. Wij zijn erg trots op de matches en connecties die door deze avond en door de spinoff van het Startup Fest Europe tot nu toe al gerealiseerd zijn. En wij zijn erg benieuwd wat dit magazine en het launching event 25 mei nog teweeg gaan brengen.

70 < STARTUP 50

onze partners Hieronder vindt u onze partners. Dit zijn organisaties en mensen die met ons het diepe in sprongen. Zes maanden geleden was er nog niets behalve een idee: wij wilden verhalen vertellen met elkaar.

Waarom? Om te laten zien hoeveel mooie innovatieve startups Gelderland heeft. En daar houdt het niet mee op: wij willen met deze verhalen onze trots zichtbaar en vertelbaar maken ĂŠn laten zien: het kan wel. Want als startups ons iets leren is het dat zij wegen begaan die niemand eerder insloeg. Hoe diep de dalen en hoe hoog de pieken, zij hebben een droom en gaan door.

Het is deze energie die onze partners liet geloven dat wij samen in korte tijd twee events, een trailer en een geheel magazine van maar liefst 72 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s konden neerzetten. Ik ben erg trots op wat wij nu al gezamenlijk bereikt hebben. En ik kan u beloven dat er in de toekomst nog veel meer in het verschiet ligt om ambitieuze startups, investeerders en launching partners met elkaar te verbinden.

Mijn hartelijke dank aan deze partners, Julian Leijser Initiator Startup50 Gelderland

STARTUP 50 > 71

MEDEWERKERS DIE WERKEN MET

PASSIE, DRIVE EN DAADKRACHT? NET ALS DE STARTUPS UIT DIT MAGAZINE? Iedereen heeft wensen. Maar vaak worden deze geblokkeerd door de financiﾃｫle situatie. Wij brengen de wensen van uw medewerkers in kaart. Zij krijgen hiermee hun doel scherp voor ogen. En ervaren de betekenis van hun werk waardoor de motivatie groeit.

LIFE PLANNING AT WORK: EEN CONCREET PLAN DAT WENSEN EN FINANCIﾃ記E DOELEN SAMEN BRENGT. WWW.LIFEPLANNINGATWORK.NL