Fundacja Rodzinna: Ochrona majątku. Poradnik dla przedsiębiorców.

Fundacja Rodzinna Ochrona majątku.

Poradnik dla przedsiębiorców.

Fundacja Rodzinna - zalety

1. Dlaczego warto pomyśleć

o fundacji rodzinnej?

Ochrona majątku

Fundacja Rodzinna jest doskonałym narzędziem do ochrony majątku rodzinnego (w szczególności majątku związanego z rodzinnym biznesem) przed ryzykami – niezależnie od ich źródła.

Mówimy tu m.in. o zdarzeniach losowych, roszczeniach osób trzecich, czy nieodpowiedzialne zarządzanie majątkiem przez samą rodzinę i jej członków (przykład: zastaw na majątku celem zabezpieczenia zaciąganych pożyczek czy uzależnienie od hazardu), ale też sporach o majątek w związku z rozwodem lub postępowaniem spadkowym.

Fundacja Rodzinna pozwala na zabezpieczenie majątku przed niekorzystnymi zdarzeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi, jednocześnie zapewniając, że będzie on służył przyszłym pokoleniom.

Oddzielenie spraw biznesowych od osobistych

Zarządzanie majątkiem w ramach Fundacji Rodzinnej pozwala na wyraźne rozgraniczenie aktywów biznesowych od osobistych. Taka struktura zapobiega potencjalnym konfliktom i upraszcza zarządzanie majątkiem, pozwalając na bardziej efektywne i przejrzyste podejście do zarządzania finansami.

Dodatkowo, dzięki instytucji „świadczenia” możemy pozwolić wybranym osobom czerpać korzyści z majątku Fundacji Rodzinnej – czy to w formie wypłaty środków pieniężnych lub udostępnienia majątku, czy to pokrycia kosztów leczenia lub kształcenia.

1

Fundacja Rodzinna - zalety

Planowanie sukcesji

Fundacja Rodzinna oferuje znaczące korzyści w planowaniu sukcesji, co jest szczególnie istotne dla firm rodzinnych. Dzięki Fundacji Rodzinnej, fundator może jeszcze za życia zaplanować kto przejmie po nim biznes i na jakich warunkach będzie odbywać się zarządzanie nim, co pozwala na zapobieżenie „grze o tron” po śmierci nestora.

Inwestowanie na giełdzie

Fundacja Rodzinna to świetny pomysł na stworzenie portfela akcji giełdowych z uwagi na brak opodatkowania zysków ze sprzedaży akcji oraz otrzymywanych dywidend. Podatek pojawi się dopiero przy wypłacie gotówki w ramach instytucji „świadczenia” (15% CIT od wartości wypłaty).

Taki portfel inwestycyjny może być dzięki Fundacji Rodzinnej przekazywany kolejnym pokoleniom.

2

Fundacja Rodzinna - struktura i zarządzanie

2. Struktura i zarządzanie Fundacją Rodzinną Zarząd

Zarząd jest kluczowym organem Fundacji Rodzinnej, odpowiedzialnym za codzienne decyzje dotyczące zarządzania majątkiem w ten sposób, aby Fundacja Rodzinna stale miała środki na swoje działanie, a także wykonywanie świadczeń na rzecz beneficjentów i realizacje celów statutowych Fundacji Rodzinnej. Zarząd też ma szereg obowiązków „wewnętrznych” związanych z beneficjentami Fundacji Rodzinnej – tworzy i aktualizuje ich listę, a także informuje o przysługujących ich uprawnieniach.

Rada nadzorcza

Rada nadzorcza pełni funkcję kontrolną w Fundacji Rodzinnej. Jest to organ opcjonalny (chyba że liczba beneficjentów przekroczy 25 osób). Głównym celem rady nadzorczej jest nadzór nad działalnością zarządu w zakresie zgodności z prawem (w tym statutem fundacji rodzinnej). Dodatkowo, po śmierci Fundatora, to ona ma prawo wyboru Zarządu.

Pozostałe uprawnienia Rady Nadzorczej zależą od samego statutu – przykładowo, bardzo popularnym rozwiązaniem, przewidzianym wprost przez ustawę o Fundacji Rodzinnej, jest zobowiązanie członków zarządu do uzyskania zgody przed wykonaniem określonej czynności.

3

Fundacja Rodzinna - struktura i zarządzanie

Zgromadzenie beneficjentów

Oprócz tego, specyficznym dla Fundacji Rodzinnej organem jest zgromadzenie beneficjentów. Jej uprawnienia są bardzo podobne do zgromadzenia wspólników w spółce z o.o. – rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe, udziela absolutorium członkom organów oraz dokonuje podziału zysku rocznego.

Jeżeli statut tak stanowi, zgromadzenie beneficjentów może mieć dodatkowe uprawnienia: przykładowo, statut może przewidywać obowiązek uchwały zgromadzenia beneficjentów przed podjęciem przez fundację określonej czynności (np. zaciągnięcie zobowiązania przekraczającego określoną wartość) czy uprawnienie do wykluczania poszczególnych osób z grona beneficjentów, albo do powoływania zarządu.

Co ważne, nie każdy beneficjent Fundacji Rodzinnej jest „automatycznie” członkiem zgromadzenie beneficjentów (w przeciwieństwie do spółki z o.o. gdzie każdy wspólnik ma prawo głosu w zgromadzeniu wspólników).

To Fundator wyznacza osoby, które są członkami zgromadzenia beneficjentów.

Beneficjenci

Beneficjentem Fundacji Rodzinnej jest każda osoba, która zgodnie ze statutem ma otrzymywać od niej jakieś świadczenia (np. wypłata środków, udostępnienie lub przekazanie mienia, pokrycie kosztów utrzymania oraz leczenia). Dzięki tej kategorii osób w Fundacji Rodzinnej, można spełnić dwa cele:

- zabezpieczenie na przyszłość członków rodziny - możliwość kształtowania kto z rodziny będzie aktywnie angażować się w działalność rodzinnego biznesu, a kto będzie jedynie czerpać z niego „frukty”.

4

Fundacja Rodzinna - struktura i zarządzanie

Status beneficjenta nie musi być dany raz na zawsze – nasi Klienci często decydują się na wprowadzenie postanowień, których celem jest danie „furtki” na wykluczenie kogoś z grona beneficjentów – np. w razie popełnienia przestępstwa, czy braku realizacji obowiązków rodzinnych.

Te postanowienia są jak najbardziej dopuszczalne i weryfikowane pozytywnie przez sąd rejestrowy.

Ważne: z przyczyn podatkowych, dobrze byłoby, gdyby beneficjenci stanowili najbliższą rodzinę fundatora (należący do tzw. „grupy zerowej” w podatku od spadków i darowizn: np. dzieci i wnuki, rodzice czy małżonek). Wówczas świadczenia wykonane na ich rzecz, nie będą opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych (zostaje jedynie 15% CIT po stronie Fundacji Rodzinnej). W przeciwnym wypadku – czyli gdy beneficjenci są obcy dla fundatora albo są jego dalszymi krewnymi, zapłacą (w zależności od stopnia pokrewieństwa) 10 lub 15% PIT.

5

Fundacja Rodzinna - jak utworzyć fundację rodzinną

3. Jak utworzyć Fundację Rodzinną?

Kroki początkowe

Dwa najważniejsze kroki, to podpisanie u notariusza aktu założycielskiego oraz statutu fundacji – te dwa dokumenty stanowią niejako „konstytucję” Fundacji Rodzinnej i określają podstawowe reguły jej działania.

Następnie, warto postarać się o założenie rachunku bankowego oraz numerów REGON i NIP (Fundacja Rodzinna nie otrzymuje ich – przynajmniej póki co – automatycznie wraz z rejestracją). Już taka Fundacja Rodzinna, jako Fundacja Rodzinna w organizacji, może prowadzić działalność.

Dodatkowo, należy sporządzić pierwszy spis majątku i listę beneficjentów, a także wnieść majątek, który wyznaczyliśmy jako fundusz założycielski (minimalna wartość: 100.000 złotych) – może być to gotówka albo inne mienie (w tym nieruchomości), choć najbardziej rekomendowana jest gotówka, ponieważ jej zwrot fundatorowi (np. w zw. z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej) jest nieopodatkowany, zgodnie z najnowszymi wyrokami sądów administracyjnych (np. wyrok WSA w Łodzi z dnia 28 listopada 2023 roku (sygn. akt: I SA/Łd 737/23).

Rejestracja

Kolejnym krokiem jest zarejestrowanie Fundacji Rodzinnej w rejestrze Fundacji Rodzinnych, który jest prowadzony przez SO w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek składamy na urzędowych formularzach i załączamy do niego szereg dokumentów, takich jak statut, akt założycielski czy szereg oświadczeń i zgód na pełnienie funkcji członków poszczególnych organów.

Z praktyki Kancelarii wynika, że średni czas oczekiwania na rejestrację Fundacji Rodzinnej to ok. trzy-cztery miesiące od złożenia wniosku.

Ważne: na złożenie wniosku o rejestrację F.R. jest sześć miesięcy.

Jeżeli w tym terminie wniosek o rejestrację Fundacji Rodzinnej nie zostanie zgłoszony, nasza fundacja rodzinna rozwiążę się z mocy prawa.

6

Fundacja Rodzinna - jak utworzyć fundację rodzinną

Przeniesienie majątku

Po zarejestrowaniu fundacji, należy przenieść majątek, który chcemy żeby ostatecznie się w nim pojawił. Co prawda, można zrobić to już w ramach funduszu założycielskiego, ale z drugiej strony niesie to ryzyka podatkowe oraz biznesowe:

- po rozwiązaniu Fundacji Rodzinnej w związku z jej niezarejestrowaniem w ciągu pół roku, mienie jest zwracane fundatorowi, a fundacja ma obowiązek zapłacić podatek od wartości tego mienia

- w dokumentach fundacyjnych ujawniamy wartość funduszu założycielskiego, ale też to, co składa się na ww. fundusz założycielski. Akta Fundacji Rodzinnych są częściowo jawne (tj. dla osób, które wykażą interes prawny w ich przeglądzie). Pytanie, czy chcemy ujawniać swój majątek (np. numery ksiąg wieczystych naszych nieruchomości) wydaje się retoryczne.

7

Fundacja Rodzinna - jak utworzyć fundację rodzinną

Działalność gospodarcza Fundacji Rodzinnej

Fundacja Rodzinna to nie tylko wehikuł zabezpieczający majątek oraz pozwalający na zaplanowanie sukcesji firmy, ale również forma prawna, która pozwala na prowadzenie działalności gospodarczej, choć… w ograniczonym zakresie.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o Fundacjach Rodzinnych, Fundacja Rodzinna ma prawo prowadzenia działalności gospodarczej wyłącznie w zakresie:

- zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

- przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

- udzielania pożyczek spółkom kapitałowym, w których Fundacja Rodzinna posiada udziały albo akcje spółkom osobowym, w których Fundacja Rodzinna uczestniczy jako wspólnik beneficjentom;

- obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do Fundacji Rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji.

8

Fundacja Rodzinna - Jak utworzyć fundację rodzinną

Przy czym ostatnie dwa przedmioty działalności, mogą być wykonywane tylko w ramach prowadzonego przez Fundację Rodzinną gospodarstwa rolnego.

Tak wąski przedmiot działalności wynika z faktu, że Fundacja Rodzinna ma w pierwszej kolejności majątek zabezpieczać i gromadzić. Gdyby Fundacja Rodzinna miała prowadzić działalność gospodarczą w pełnym zakresie, to mogłoby się okazać, że jest narażona na liczne ryzyka (choćby związane ze sporami z kontrahentami i klientami) co „nie spina się” z celem zabezpieczenia majątku.

W praktyce najczęściej pojawiające się przedmioty prowadzenia działalności gospodarczej Fundacji Rodzinnej, to:

- najem nieruchomości

- uczestnictwo w spółkach prawa handlowego (w tym handel udziałami i akcjami)

- udzielanie pożyczek do spółek w których uczestniczy Fundacja Rodzinna.

Ciekawostka: Pierwsze koncepcje „polskiej” Rundacji Rodzinnej zakładały całkowity zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, co było argumentowane właśnie funkcją zabezpieczenia majątku oraz tym, że podobne zakazy obowiązują w innych, podobnych instytucjach w Europie.

Ważne: Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie innym niż wskazany wyżej, nie jest zakazane w tym sensie, że powoduje automatyczne rozwiązanie Fundacji Rodzinnej, czy nałożenie kary pieniężnej przez jakiś organ administracyjny. Ale nie jest też tak całkowicie bezsankcyjne. Karą jest tutaj podatek w wysokości 25% dochodów.

9

Fundacja Rodzinna - Jak utworzyć fundację rodzinną

Opodatkowanie Fundacji Rodzinnych

Fundacja Rodzinna z perspektywy podatkowej jest bardzo ciekawą instytucją. Z jednej strony, mamy (co do zasady) zwolnienie z podatku znaczną część dochodów uzyskiwanych przez Fundację Rodzinną, ale… mamy też parę pułapek. Poniżej tabela, która podsumowuje kwestie podatkowe, o których warto pamiętać przy prowadzeniu Fundacji Rodzinnej:

Podsumowując, dobrze poukładana Fundacja Rodzinna, skupiona na gromadzeniu majątku oraz realizacji świadczeń na rzecz fundatora i jego najbliższej rodziny = brak opodatkowania, tak długo, jak długo nie zrealizujemy świadczenia (podobnie jak w estońskim CIT). Problem może pojawić się natomiast przy wsparciu osób z rodziny dalszej oraz przy prowadzeniu działalności gospodarczej „zakazanej”. *** W tym miejscu warto wspomnieć o tym, czym są tajemnicze ukryte zyski.

Są to pewnego rodzaju transfery środków i wartości z Fundacji Rodzinnej do beneficjentów lub podmiotów powiązanych w sposób inny niż w ramach „świadczenia”.

10

Fundacja Rodzinna - jak utworzyć fundację rodzinną

Ustawa o CIT wymienia tutaj następujące zdarzenia:

- odsetki, prowizje, wynagrodzenia i inne opłaty od jakiegokolwiek rodzaju pożyczki udzielonej Fundacji Rodzinnej przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z beneficjentem, fundatorem lub Fundacją Rodzinną;

- darowizny lub inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia, inne niż świadczenia, o których mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o Fundacji Rodzinnej,

przekazane, bezpośrednio lub pośrednio, na rzecz beneficjenta, fundatora, podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub Fundacją Rodzinną;

- świadczenia na rzecz beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub Fundacją Rodzinną z tytułu:

o usług doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze,

o wszelkiego rodzaju opłat i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z praw lub wartości, o których mowa w art. 16b ust. 1 pkt 4-7 [wartości niematerialne – autorskie, licencje, znaki towarowe, know-how]

- różnicę między wartością rynkową transakcji określoną zgodnie z art. 11c a ustaloną ceną tej transakcji - w przypadku innych niż określone w pkt 3 transakcji między fundacją rodzinną a beneficjentem, fundatorem, podmiotem powiązanym z beneficjentem, fundatorem lub Fundacją Rodzinną;

- pożyczkę udzieloną przez Fundację Rodzinną beneficjentowi w tej części, która podlegała zwrotowi w danym roku podatkowym i nie została zwrócona do dnia upływu terminu złożenia deklaracji, o której mowa w art. 24s ust. 1, za ten rok podatkowy;

- pożyczkę udzieloną przez Fundację Rodzinną beneficjentowi na okres co najmniej 10 lat albo na okres krótszy niż 10 lat, jeżeli ostateczny termin obowiązywania umowy wyniósł co najmniej 10 lat.

11

Fundacja Rodzinna - jak utworzyć fundację rodzinną

Ważne: W przeciwieństwie do estońskiego CIT-u tutaj mamy zamknięty katalog zdarzeń, które rodzą obowiązek podatkowy z tytułu ukrytych zysków, co jest niewątpliwie dobrą informacją.

***

A co, jeśli świadczenie ma charakter niematerialny, na przykład udostępnienie mieszkania Fundacji Rodzinnej beneficjentowi? W tej sytuacji ustawa o CIT odsyła do przepisów o ustalaniu przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń, czyli zasadniczo powinniśmy zapłacić podatek w wysokości 15% wartości rynkowej świadczenia (tu: czynszu najmu, który beneficjent normalnie zapłaciłby, gdyby takie samo mieszkanie wynajął na tzw. „wolnym rynku”).

12

Fundacja Rodzinna - w czym możemy pomóc

W czym możemy Państwu pomóc?

Ponieważ jesteśmy kancelarią prawną i podatkową skupioną na obsłudze biznesu, również wsparcie w obszarach związanych z Fundacjami Rodzinnymi wpisuje się w naszą specjalizację. W zależności od Państwa potrzeb, możemy: 1. Ocenić, czy Fundacja Rodzinna to adekwatny dla Państwa instrument prawny.

2. Zaproponować alternatywne rozwiązania mające na celu zabezpieczenie majątku lub sukcesję działalności gospodarczej.

3. Pomóc w założeniu Fundacji Rodzinnej – od przygotowania dokumentów fundacyjnych (statut, akt założycielski) z uwzględnieniem Państwa założeń, aż po zarejestrowanie Fundacji Rodzinnej w rejestrze Fundacji Rodzinnych.

4. Wesprzeć prawnie proces wniesienia majątku do Fundacji Rodzinnej – w szczególności przygotujemy (lub zaopiniujemy) niezbędne umowy, a w przypadku spółek, dodatkowo pomożemy w realizacji obowiązków korporacyjnych (zawiadomienie spółki o zmianie wspólnika, czy rejestracja zmian w KRS).

5. Udzielić wsparcia prawnego i podatkowego w obsłudze Fundacji Rodzinnej – niezależnie od tego, czego dotyczyłby Państwa problem.

13

Fundacja Rodzinna - w czym możemy pomóc

6. Przeanalizować skutki podatkowe transferu majątku (w tym w przypadku transakcji transgranicznych), a w przypadkach wątpliwych zabezpieczymy ewentualne wątpliwe kwestie podatkowe wnioskiem o interpretację indywidualną albo opinią zabezpieczającą.

7. Pełnić rolę doradcy rady nadzorczej w realizacji jej obowiązków nadzorczych.

8. Zrealizować audyt Fundacji Rodzinnej o którym mowa w art. 77 ustawy o Fundacji Rodzinnej (dzięki temu, że posiadamy w naszym zespole biegłych rewidentów, radców prawnych, adwokatów oraz doradców podatkowych).

Zapraszamy do kontaktu: Telefon: +48 534 535 508 Email: kancelaria@staniek@partners.com Strona: www.staniekandpartners.pl

14