Scholen vergroenen speelplaats

INHOUD

P2 Voorwoord

P3 Toelichting project

P4 De scholen aan het woord

P15 Ga zelf aan de slag

P16 Ondersteuningsaanbod

VOORWOORD

Met de slogan ‘Hier groeit onze toekomst’ zetten we in Hasselt extra bomen of nieuwe stukken natuur in de kijker. Geen plek waar die slogan meer tot uiting komt dan op de elf vergroende speelplaatsen die we in deze folder aan u voorstellen. Een resultaat waar we heel trots op zijn. Nog nooit werden er in een stad tegelijkertijd zoveel grijze schoolterreinen omgevormd tot natuurlijke speelplekken. Een bewijs dat heel veel leerkrachten, directies, ouders én leerlingen overtuigd zijn van de positieve effecten op de biodiversiteit en gezondheid in een ruime omgeving. Hopelijk overtuigen de voorbeelden en praktische tips in deze folder u om ook op uw school van de speelplaats een natuurinclusieve omgeving te maken.

TOELICHTING PROJECT

Vergroenen Hasseltse speelplaatsen

Tussen 2020 en 2023 ondersteunde de stad Hasselt maar liefst elf Hasseltse basis- en secundaire scholen in een traject om hun speelplaats klimaatrobuuster, meer biodivers én gezonder in te richten. Na een uitgebreide inspraak- en ontwerpfase volgde de eigenlijke ontharding. In totaal verdween meer dan 2.500 vierkante meter asfalt en klinkers van de verschillende speelplaatsen. In de plaats is er nu meer groen om in te spelen, in te leren, om van te proeven, … Met meer natuurlijke schoolomgevingen verhoogt de stedelijke veerkracht tegen een veranderd klimaat.

Goed voor mentale gezondheid en omgeving

Een groene speelplaats is goed voor de school, de leerlingen, de biodiversiteit en het klimaat. Studies tonen aan dat een natuurlijke speelplaats zorgt voor een betere mentale gezondheid en voor betere schoolprestaties bij kinderen met gedrags- of leerproblemen. Bovendien zijn jongeren minder geneigd om pestgedrag te vertonen doordat ze zich minder vervelen. Maar ook de bredere omgeving

zal op termijn baat hebben bij de groene speelplaatsen. Scholen met natuurrijke speelplaatsen functioneren als groene stapstenen die grotere natuur- en parkgebieden met elkaar verbinden. Zo levert de speelplaats een bijdrage aan het behoud van de biodiversiteit. Natuur op school binnenbrengen zal jongeren ook stimuleren om er meer aandacht voor te hebben. Een win vandaag én in de toekomst dus.

Recuperatiematerialen

In alle ontwerpen van de vergroende Hasseltse speelplaatsen werd gewerkt met recuperatiematerialen zoals omgewaaide boomstammen, tweedekeus klinkers of afgekeurde rioolbuizen. Dit was geen expliciete vraag in de opdracht, maar gebeurde spontaan. Het past perfect binnen de ambitie van de stad Hasselt om te evolueren naar een meer circulaire economie.

Habib El Ouakili Schepen van Onderwijs Nele Kelchtermans Schepen van Klimaat

Copyright © 2023 VORMGEVING EN LAY-OUT Made You Look FOTOGRAFIE Kobe Vanderzande DRUKWERK P.R.I. Service SAMENSTELLING afdeling leefomgeving (Limburgplein 1, tel. 011 23 94 23 of leefmilieu@hasselt.be)

V.U. Steven Vandeput, Limburgplein 1, 3500 Hasselt

GO! Next Het Kleine Atheneum

Onze school verhuisde in het najaar van 2022 naar een nieuwe locatie: het oude atheneum aan de Guffenslaan. Dat was het moment bij uitstek om het bestaande parkje een makeover te geven en het ook wat uit te breiden. Zo creëerden we een mooie groene speelruimte voor de leerlingen én de buurtbewoners!

De werken sloten perfect aan bij de algemene renovatie van het pand en de speelplaats: alles was klaar voor we onze intrek namen in de nieuwe stek. Onze school is zeer tevreden met het eindresultaat. De reacties die we krijgen van leerlingen, ouders, bezoekers en buurtbewoners zijn steeds positief.

ONTWERP PAULIEN VANHAUWERE, TREE-HIVE UITVOERING TREE-HIVE

GO! Next Het Atheneum

Onze schoolpopulatie bestaat voornamelijk uit stadskinderen. De vergroening van de speelplaats brengt hen in contact met de natuur op kleine schaal en dat is van groot belang voor de lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg. Om onze doelen te bereiken hebben we een Greenteam opgericht om het project te ondersteunen.

Ze verzamelden alle ideeën bij leerkrachten, leerlingen en het oudercomité en bespraken deze met de landschapsarchitecte. Zo werd er met iedereen rekening gehouden. We zijn dan ook tevreden met het resultaat, maar we verwachten dat het nog beter wordt zodra alle planten volop groeien en bloeien. Toch gebruiken nu al meer en meer leerkrachten de buitenklas.

ONTWERP KRIS SCHURMANS, TUIN + LANDSCHAP

UITVOERING 2D TUINCONCEPTEN

“De leerlingen waren verwonderd hoeveel geometrische figuren er zich op de speelplaats bevinden.”

LEERKRACHT WISKUNDE

BUURTBEWONER

“Wat een prachtig stukje groen langs de Boulevard.”

GVBBO De Berk

De Berk heeft het geluk om in een zeer groene omgeving te liggen, tussen de vijvers en de bossen. De verbondenheid tussen educatie, biodiversiteit en welbevinden zijn erg belangrijk voor onze school: ook voor dit project trokken

we al vaak de natuur in om buiten les te geven, om de omgeving te bestuderen of om de natuur naar de klas te halen. Met dit project willen we de natuur ook een plek geven op de speelplaats zelf en dat is zeker gelukt.

UITVOERING

Kindercampus Catharina

We beslisten als school om in te stappen in deze subsidie omdat we aanvoelden dat een groene ruimte op school een meerwaarde zou zijn. We waren op zoek naar extra spelkansen tijdens vrije momenten, maar ook naar een buitenruimte voor georganiseerde lesmomenten.

In het proces werden zowel de leerlingen, de ouders als de leerkrachten betrokken. Het werd een zoektocht tussen dromen, wensen en realiteit. We zijn trots op het eindresultaat! Dagelijks

zien we het plezier van onze kinderen als ze kampen bouwen in de takkenhoek of verdwalen in een rollenspel op het amfitheater.

“Ik zie heel veel bedrijvigheid van de kleuters in de takkenbouwhoek. Elke middag worden er nieuwe creaties gemaakt. De fantasie krijgt vrij spel. ’t Is biodiverser maar vooral ook speldiverser. Een win voor de natuur en de kinderen” OUDER

ONTWERP KRIS SCHURMANS, TUIN + LANDSCHAP

TUIN + LANDSCHAP

ONTWERP ANNE BUCHACKER-WINTER, LEVEN & RUIMTE UITVOERING ARNAUD WOUTERS I.S.M. LEVEN & RUIMTE

Kindercampus de Boomgaard

Onze school ligt in een dichtbevolkte stadswijk en veel kinderen groeien op met een klein stadstuintje of zelfs geen tuin. Daarom is het des te belangrijker om hen in contact te brengen met de natuur op de speelplaats.

Provinciale Handelsschool

Met een team van collega’s droomden we al een hele tijd van een groene speelplaats. We brainstormden, maakten een moodboard, betrokken heel wat leerlingen en bedachten een ontwerpplan. Nadat we op de valreep achter het net visten voor een andere subsidie, hoorden we van dit project van de stad Hasselt. Samen met een ontwerper

optimaliseerden we het plan: een beetje beperkter dan we initieel wilden, want de speelplaats bleek ook de

“Nice, al die boomstammen op de speelplaats! We kunnen wat zitten en babbelen of er over lopen. Vet!”

LEERLING

brandweertoegang te zijn … Toch onthardden we meer dan 500 m² en is er nu een echte chill-zone voor onze leerlingen! De aanleg was een fijne en vlotte samenwerking tussen de groenaannemer en leerlingen. We zoeken nu nog naar een manier om een buitenklas te financieren om het ontwerp helemaal af te maken.

UITVOERING UITVOERING HABITAT NATUURTUINEN

Nu is onze speelplaats een prikkelende plek voor ervaringsgericht en levensecht leren. De groene inrichting is erg gevarieerd en biedt een variatie aan bewegingsprikkels en spelvormen. Er zijn rustplekjes en uitdagende speelzones. Zo vindt elk kind een plek waar het zich goed voelt.

“De leerlingen worden uitgedaagd en gestimuleerd op onze nieuwe speelplaats. Dat zorgt voor heel wat minder ruzie en conflicten”

ONTWERP KRIS SCHURMANS, TUIN + LANDSCHAP

ONTWERP ANNE BUCHACKER-WINTER, LEVEN & RUIMTE UITVOERING ARNAUD WOUTERS I.S.M. LEVEN & RUIMTE

LEERKRACHT WERKGROEP VERGROENING

SBS Rapertingen

Met een werkgroep van leerkrachten, ouders en de directie waren we al gestart met het denkproces voor een groene herinrichting van de speelplaats. Door de ondersteuning binnen dit project lukte het ook om snel over te stappen naar de uitvoering van de plannen.

De speelplaats is nu een plaats waar de leerlingen zich goed kunnen voelen, tot spel en tot rust kunnen komen. Ze komen op een spontane en educatieve manier in contact met de natuur. Helemaal wat we voor ogen hadden! We zijn dus heel tevreden over het resultaat, maar alles moet nog – letterlijk én figuurlijk – groeien.

ONTWERP PAULIEN VANHAUWERE, TREE-HIVE UITVOERING TREE-HIVE

“We wilden van onze speelplaats een groenere en gezondere speelruimte maken en dat is helemaal gelukt!”

DIRECTEUR

SBS Tuilt

De speelplaats van onze school was een omsloten, grijze ruimte waar echt wel wat groen mocht bijkomen. Ondanks de beperkte ruimte wilden we een speelplaats die rijk is aan variatie, waar elk kind een plek vindt om zich goed te voelen. Via Pic2school hebben we zowel de kleuters als de leerlingen van de lagere school bevraagd. Ook het leerkrachtenteam en de ouderraad kregen de kans om input te geven.

We kozen voor inheemse bomen en struiken in een speelheuvel voor kleuters en in een relaxzone voor oudere leerlingen. Ook het aanleggen van de groene zones was een gezamenlijke inspanning via een werkdag met ouders en een plantdag met leerlingen. Het resultaat mag er zijn! We kochten alvast het nodige onderhoudsmateriaal om alles in topconditie te houden. Dat is de volgende uitdaging!

“Door een goede samenwerking zijn we er in geslaagd om mooie en groenere ruimtes te creëren op de speelplaats.”

LEERKRACHT

ONTWERP KRIS SCHURMANS, TUIN + LANDSCHAP UITVOERING 2D TUINCONCEPTEN

ONTWERP PAULIEN VANHAUWERE, TREE-HIVE UITVOERING TREE-HIVE

VBS De Kievit

Zo’n plekje natuur op de speelplaats is echt een meerwaarde! We hebben niet heel veel ruimte op de speelplaats, maar toch hebben we iets kunnen realiseren. Een vergroeningstraject organiseren op een school vraagt wel wat tijd en overtuigingskracht. We dachten als team niet alleen na over de vergroening, maar ook

over educatieve mogelijkheden en het groenbeheer na de aanleg. We zijn heel tevreden met het uiteindelijke resultaat: we vonden een goed evenwicht tussen haalbaarheid, impact op de speelplaats en speelkansen in het groen. Als school kunnen we nog stappen zetten in het leren over groen, maar dat komt nog wel.

“Samen met de directeur probeer ik op voorhand na te denken over het spel van de kinderen, zodat ik het stukje groen zo goed mogelijk kan onderhouden. Af en toe moeten we een plantje vervangen, maar dat hoort erbij!”

VBS De Kameleon

Na de vernieuwing van het schoolgebouw en de speelplaats merkten we al snel dat we nog een speelruimte misten waar ‘echt ravotten’ mogelijk is. Door dit project hebben we er een grote groene speelruimte bijgekregen, waar heel wat educatieve elementen aan zijn toegevoegd. Zowel de leerkrachten als de leerlingen hebben van in het begin kunnen meedenken over de groene invulling van alle

ruimtes: het moodboard en de droomoefening staan nog steeds op school. Tijdens de vergroeningswerken hebben leerlingen van alle leeftijden hun steentje mogen bijdragen. Hierdoor leeft de vergroening écht in onze school! Het eindresultaat is positief en veelbelovend! Iedereen wacht in spanning af tot alle planten gaan groeien en het eindresultaat volledig zichtbaar is.

“Ik eet heel graag aardbeien en nu hebben we er hier op school geplant!”

KLEUTER

ONTWERP KRIS SCHURMANS, TUIN + LANDSCHAP UITVOERING HABITAT NATUURTUINEN

ONDERHOUDSVERANTWOORDELIJKE

Virga Jessecollege

Het initiatief om de speelplaats te ontharden en vergroenen komt van de MOS-werkgroep en hun leerlingen. Het is een lang proces geweest vooraleer de eigenlijke werken van start gingen. Eerst luisterden we naar alle groepen binnen onze school: leerlingen, leerkrachten, ouders,

de scoutsgroep die actief is op onze speelplaats. Daarna zijn we aan de slag gegaan met de ontwerper en een team leerkrachten om het plan uit te werken. Uiteindelijk hebben we meer kunnen ontharden dan voorzien. Het nieuwe groen moet nog groeien: we verwachten er wel wat van!

“Wow! We zijn echt onder de indruk van de nieuwe speelplaats.

De voorbereiding was een uitdaging, maar het resultaat maakt me echt blij.”

De stappen binnen een onthardingstraject

1. Het idee, het initiatief

Een groen schoolplein aanleggen doe je niet in je eentje. Denk na wie hierbij zou kunnen helpen.

LEVEN & RUIMTE

2. De voorbereiding

In de voorbereiding ga je op zoek naar medewerking en hulp van buitenaf. Verder ga je na hoe je aan de middelen komt voor de realisatie, zoals sponsoring en subsidies.

4. De planning

Maak op basis van het voorlopige ontwerp een werkplanning. Wie doet wat en wanneer?

3. Het ontwerp

In de ontwerpfase is het belangrijk alle ideeën te verzamelen, prioriteiten te stellen en een plan te ontwikkelen dat aansluit bij de wensen, de mogelijkheden en de eisen.

5. De aanleg

Hoe groter de omvang en ambities van het project, hoe meer werk er moet verzet worden.

6. Gebruik en beheer

Eindelijk is het zover! Een leuk idee is om de nieuwe speelplaats ‘officieel’ in gebruik te nemen, bijvoorbeeld door het planten van een (laatste) boom.

Meer informatie op blauwgroenvlaanderen.be/scholen, klimaatspeelplaats.be of pimpjespeelplaats.be

Ondersteuningsaanbod

MOS ZET JE OP WEG

De Limburgse MOS-begeleiders ondersteunen je school in een vergroeningstraject op maat. MOS heeft oog voor de brede schoolbenadering en zet in op samenwerking met partners. Alles gebeurt op jullie maat en ritme. MOS ondersteunt, coacht en inspireert.

Ben je nog geen MOS-school? Registreer je en ontdek de voordelen!

Meer informatie op mosvlaanderen.be/themas/vergroening

REGIONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW & VOEREN (RLHV)

Ook het RLHV ondersteunt scholen in het vergroenen van speelplaatsen via een ondersteuningsaanbod in verschillende fasen.

Meer informatie op rlhv.be/vergroenen-van-speelplaatsen

SUBSIDIEMOGELIJKHEDEN

Er zijn verschillende kanalen voor ondersteuning en subsidies beschikbaar ter realisatie van groene schoolspeelplaatsen. Je MOS-begeleider kan je hierover verder informeren. Een actueel overzicht van gewestelijke en provinciale subsidies vind je terug op de MOS website.

Meer informatie op mosvlaanderen.be/aan-de-slag

Het onthardingsproject ‘vergroenen Hasseltse speelplaatsen’ werd mogelijk dankzij de steun van de Vlaamse overheid in kader van de subsidieoproep ‘Natuur in je Buurt’. Met dank aan de partners.