Carnaval is Kunst 2023

Boemelburcht ‘carnaval is kunst’

Inhoudsopgave

Algemeen 3

Het getal 11 3 Wat is BOEMELBURCHT nou eigenlijk? 4 Wat zijn de taken van een stadsprins?..............................................................................................6

Wat draagt de prins?..........................................................................................................................6 Wie horen er bij de prins?..................................................................................................................6 Jeugdcarnaval in Boemelburcht 7 De Boemelparade 8 Opdrachten 9 Eind opdracht ...................................................................................................................................11 Opdracht...........................................................................................................................................12 Kleur..................................................................................................................................................13 Opdracht kleurencirkel 15

Algemeen

Ieder jaar rond februari is het carnaval. Vooral in Brabant en Limburg wordt er dan drie dagen lang gefeest. Mensen trekken bijzondere, kleurrijke kleren aan en hossen en zingen, of lopen mee in een optocht. Carnaval gaat ver terug in de geschiedenis. Heel vroeger, in de tijd van de Oude Grieken en Romeinen, werd het Carnus Navalis genoemd. Ook toen al ging men verkleed, en werd er gedanst op speciale feestmuziek. In onze streken was carnaval een echt voorjaarsfeest, om te vieren dat de winter bijna voorbij was. De winter was altijd de moeilijkste tijd van het jaar. Er groeide niets, dus was er bijna niets te eten. In het voorjaar waren de mensen blij dat de zon weer ging schijnen en het warmer werd. Ze bedankten de goden en joegen de boze geesten, die voor de kou hadden gezorgd, weg met veel herrie en enge maskers. Ook de christenen bleven het voorjaarsfeest vieren. Christenen vierde het voorjaarsfeest op de avond voor het vasten begon. “Carne Vale” betekent zoiets als “afscheid van het vlees”, want tijdens het vasten mocht je geen vlees, en later ook geen snoep, eten. Maar voor het zover was, wilde iedereen nog flink eten, drinken en feest vieren. Tegenwoordig wordt deze Vastenavond carnaval genoemd. Na het carnaval wordt er veertig dagen gevast, tot aan Pasen.

Het getal 11

Vroeger hadden veel getallen een symbolische betekenis, het vertelde een verhaal. Het getal 11 wordt ook wel het gekkengetal genoemd. Dat heeft eigenlijk verschillende redenen. Ten eerste kun je het alleen delen door 1 of zichzelf. Ten tweede staat het tussen de getallen 10 en 12. Van 10 vond met dat dit getal volmaakt was en 12 was vroeger een heilig getal. Niet voor niets had Jezus 12 apostelen. 11 was dus nét niet perfect en nét niet heilig. Bovendien is 11 zowel een geluks- als een ongeluksgetal. Het zou ongeluk brengen omdat het ná het volmaakte getal komt, maar ook geluk omdat het uit twee keer het getal 1 bestaat, en 1 is het symbool van eendracht. Om al deze redenen vond met het een ‘gek’ getal en werd 11 het getal van de dwazen genoemd. Het heeft dus niet te maken met elfen, zoals sommige mensen denken.

11 is ook het getal van carnaval. Carnaval begint op de 11e van de 11e. Er is een Raad van Elf en elke elf jaar wordt er een jubileum gevierd

Boemelburcht is de carnavalsnaam voor de gemeente Zevenaar. De stichting Gemeenschappelijk Zevenaars Karnaval behartigt al meer dan 53 jaar de belangen van de carnavalisten in Zevenaar én in de regio de Liemers.

Boemelburcht is in het seizoen 1970/1971 van start gegaan en maakte sinds die tijd een enorme groei door. Niet alleen bij de residenties*, maar ook in de horecagelegenheden, waarbij tijdens het frühschoppen op maandag (door de Duitsers ook wel Rosenmontag genoemd), ieder jaar meer carnavalisten van omliggende dorpen onze kant op komen.

Boemelburcht is een samenwerkingsverband van de 3 carnavalsverenigingen. Dat zijn de Griethtreejers en Paljas in Zevenaar en de Toetenburgers in Ooy. Elk jaar levert één van deze verenigingen de Stadsprins. Boemelburcht is verantwoordelijk voor de opening van het carnavalsseizoen op of rond de 11 november. Ook organiseert Boemelburcht de start van het carnaval februari of begin maart op het Raadhuisplein. De afsluiting vindt plaats in één van de Residenties*. Vroeger gebeurde dat d.m.v. een zogenaamde “popverbranding”, tegenwoordig wordt het licht letterlijk gedoofd in de carnavalslantaarn. Wat het ritueel ook is, het symboliseert het einde van de carnavalsperiode.

De verenigingsprins noemt omwille van zijn zogenaamde hoogwaardigheid, zijn feestzaal daarom ook Residentie*. Paljas viert carnaval in de zalen van de Buitenmolen, de Toetenburgers in Schuttersgebouw EMM en de Griethtreejers in Partycentrum De Griethse Poort

*Residentie is officieel een mooi woord voor een officiële woning of paleis.

Wat is BOEMELBURCHT nou eigenlijk?

Contactgegevens van de 4 aangesloten verenigingen van Boemelburcht

www.paljas.nl Engeveldweg 2, 6904GM Zevenaar secretaris@paljas.nl www.toetenburgers.nl Slenterweg 2, 6905DM Zevenaar secretaris@toetenburgers.nl www.degriethtreejers.nl Graaf Reinoutstraat 7, 6901EG Zevenaar secretaris@degriethtreejers.nl

Wat zijn de taken van een stadsprins?

De stadsprins en zijn adjudant zijn tijdens het carnaval de hoogste gezagsdragers. Eigenlijk regeren zij over Boemelburcht. Op de opening van het carnaval op zaterdagmiddag ontvangen zij zelfs van de burgemeester de sleutel van de stad. Iedere carnavalsvereniging kiest om de 4 jaar zijn stadsprins. Er zijn vier verenigingen. Zo komt iedere vereniging één keer in de 4 jaar aan de beurt. De stadsprins wordt samen met zijn adjudant, tijdens de officiële opening van het carnavalsseizoen in november, aan het volk getoond. Dat geldt ook voor de jeugdprins met zijn adjudant. De jeugdprins is niet gebonden aan de vereniging, maar wordt gekozen vanuit de jeugdraad van 11, die wordt samengesteld vanuit alle groepen 7 en 8 van de basisscholen.

Samen met het bestuur van Boemelburcht heeft de stadsprins een druk schema voor de boeg. Het protocol (regels) van Boemelburcht en het programma van de eigen vereniging moeten goed op elkaar afgestemd worden.

- Bijwonen van alle pronkzittingen van; de vier verenigingen;

- Het installeren van de prins op de pronkzittingavond van die vereniging;

- Scholenbezoek op de vrijdag vóór het carnaval;

- Meetrekken op de prinsenwagen tijdens de Boemelparade;

- Rondtrekken op frühschopmaandag;

- Bijwonen van carnavalsbijeenkomsten bij bijvoorbeeld de Liemerije of de Pelgromhof

Wat draagt de prins?

Als eerste natuurlijk een heus prinsenpak. Dat kan zijn een mooie buis (jas met knopen op de rug), met daaronder een bijpassende broek of een nette pantalon. Daarnaast wordt dit aangevuld met:

- Een cape. Dit is het teken van waardigheid;

- Een steek. Dit is het teken van wijsheid (versierd met veren van de koningsfazant);

- Een prinsenketting. Dit is het teken van bezit;

- Een wietstok. Dit is het teken van macht.

Wie horen er bij de prins?

De stadsprins heeft naast zich de adjudant en de hofhouding van de vereniging van waaruit de prins afkomstig is. Deze hofhouding bestaat uit de president, hofdames én de raad van elf. De raad van elf is een groep van elf mannen, dat tijdens carnaval de prins bijstaat. De naam verwijst (weer) naar het getal elf, het narrengetal, dat een belangrijke rol speelt in het carnaval. Van de hofdames wordt verwacht dat zij de prins in de gaten houden, zodat hij de vier dagen carnaval moeiteloos door komt en zich netjes blijft gedragen

Jeugdcarnaval in Boemelburcht

Boemelburcht heeft ook een heuse eigen jeugdraad. In deze jeugdraad zitten kinderen afkomstig van de lagere scholen in de gemeente Zevenaar. Deze jeugdraad kiest ook ieder jaar en eigen jeugdprins en adjudant. Samen met de jeugdnar en hofdames viert de jeugdraad ook carnaval in Boemelburcht.

De jeugdprins en zijn gevolg hebben een programma dat meer behelst dan vier dagen feesten. Zo is er een programma van donderdagavond voor carnaval tot dinsdagmiddag.

Op donderdag avond begint de jeugdraad met een bezoek aan de Liemerije en in de middag worden er al scholen bezocht door de jeugdraad. Op vrijdag begint de jeugdraad al lekker vroeg om scholen te bezoeken binnen de gemeente Zevenaar. Tussendoor zorgen we voor een hapje eten.

Zaterdagmiddag is de gehele jeugdraad aanwezig bij de opening op het Raadhuisplein in Zevenaar. Midden in het centrum is er een knalfeest waar veel carnavalsverenigingen bij aanwezig zijn. Ook zijn er veel carnavalsgroepen die dit feest bijwonen. De stadsprins en de jeugdprins nemen de sleutel voor Boemelburcht in ontvangst van de burgemeester en steken samen het carnavalsvuur aan.

Zondag is natuurlijk de optocht, ook wel Boemelparade genoemd. Met z’n allen dansen en springen op de Boemel en snoepjes gooien naar alle mensen die langs de kant staan te genieten van de gezellige Boemelparade. Na de optocht feesten we nog even verder in de sporthal Lentemorgen waar ook de prijsuitreiking van de optocht plaatsvindt.

Maandag is er voor de jeugdraad een vrijde dag. Lekker uitslapen dus. Op dinsdag is het weer vroeg opstaan. Op de Pelgromhof en September zitten de bewoners al op de jeugd te wachten om samen wat carnavalsliedjes te zingen en misschien nog wel een polonaise te lopen met elkaar. In de middag gaan we naar het kindercarnaval om uiteindelijk samen met alle prinsen van diverse carnavalsverenigingen het kindercarnaval officieel af te sluiten. Neem je zakdoek maar mee want als je zoveel dagen samen hebt gefeest valt het afscheid nemen vaak zwaar. Gelukkig kijkt iedereen altijd terug op een supertof en vet gaaf carnavalsfeest.

Dit is in het kort wat de jeugdraad allemaal onderneemt tijdens de carnavalsdagen, maar natuurlijk is er ook een leuke presentatie van de stadsprins en jeugdprins van Boemelburcht. Dit is meestal rond de 11e van de 11e ! Hier werkt de gehele jeugdraad aan mee, en dat is meestal een toneelstukje waarin de jeugdprins zal worden gepresenteerd.

Lijkt het je leuk om dit avontuur mee te maken of ben je nieuwsgierig geworden, kijk dan eens samen met je ouders en / of verzorgers op de site van Boemelburcht.

www.boemelburcht.nl

De Boemelparade

Boemelparade is een ander woord voor optocht. Deze trekt op zondag door de straten van het centrum door Zevenaar. De carnavalswagen wordt ook wel praalwagen genoemd. Pronk staat voor “vertoon van mooie dingen” en praal betekent “vertoon van pracht”. Een praalwagen wordt gebouwd om te pronken. Laten zien hoe mooi de wagen is. Trots zijn op de praalwagen is ook trots zijn op de carnavalsvereniging.

Ook zonder praalwagen mag je meedoen aan de Boemelparade. De humor zit vaak in de maffe outfit, een paar voorwerpen en een grappige tekst.

Het gaat vooral om de leuke tijd die je samen hebt bij het voorbereiden en de lol tijdens de parade!

Boemelparade

Opdrachten

1. Carnaval in Nederland:

Carnaval wordt in bijna heel Nederland gevierd, maar het meest in de provincies:

0 Groningen, Friesland en Drenthe

0 Brabant en Limburg

0 Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Holland

0 Utrecht, Gelderland en Overijssel

2. Voorjaarsfeest

A. Vroeger was carnaval een voorjaarsfeest. Waarom waren de mensen zo blij dat het voorjaar werd? ..........................................................................................................................................................

B. Tijdens het voorjaarsfeest probeerden mensen de boze geesten te verdrijven. Hoe deden ze dit?

0 Met enge maskers en veel herrie

0 Met grote vuren

0 Met veel harde muziek

0 Door gek te dansen

3. Vastenavond

Carnaval heette vroeger Vastenavond, want de dag na het feest begon de vastentijd. Bij het vasten wordt er overdag niet, of weinig, gegeten en gedronken. Waarom gingen de mensen op Vastenavond feesten met veel eten en drinken?

4. Wat doen de mensen tegenwoordig met carnaval?

5. Symbolische getallen

Wat betekenen de getallen 10, 11 en 12?

6. Gekke plaatsnamen

Met carnaval krijgen sommige dorpen en steden een andere naam. Probeer uit te zoeken welke plaatsen hieronder worden bedoeld. Vraag jezelf af waar je de antwoorden zou kunnen vinden en schrijf de echte plaatsnaam erachter.

Boemelburcht ………

Drammersdarp ………………………………………………………………………….

Kielegat ………

Kruikenstad ………

Lampegat ………

Leutekom ………

Mosterdgat ……………………………………………………………………………….

Oeteldonk ……… Tollusland ………

Waskupenstad ………

Eind opdracht

In kleine groepjes gaan jullie nu een eigen carnavalsvereniging oprichten. Bedenk samen een leuke, grappige naam. Daarbij hoort natuurlijk ook een carnavaleske plaatsnaam.

Verder maken jullie op een groot vel papier een muurkrant met verhalen en tekeningen over de carnavalsvereniging. Gebruik hiervoor alle informatie die je geleerd hebt.

Opdracht

Knutsel je eigen carnavalsmasker.

Kleur

Bij een vrolijk feest als carnaval zijn kleuren niet weg te denken. Door kleuren op een bepaalde manier naast elkaar te gebruiken versterken ze elkaar. Ze lijken dan feller, of zelfs op je af te komen.

Hieronder zie je een kleurencirkel. In het midden van de cirkel staan de drie primaire kleuren: geel, rood en blauw. Daarnaast zie je de drie secundaire kleuren: oranje, groen en paars. Deze secundaire kleuren ontstaan door twee primaire kleuren met elkaar te mengen. Geel en rood worden samen oranje, geel en blauw worden paars. In de buitenste ring staan de tertiaire kleuren. Deze ontstaan weer wanneer een primaire kleur met een secundaire kleur gemengd wordt. Zo kun je met de kleuren uit de kleurencirkel alle kleuren maken die er bestaan.

Om de kleuren feller te laten lijken, of meer ‘’op je af te laten komen’ heb je kleurcontrasten. Hieronder volgen een paar van deze contrasten.

Het grootste en eenvoudigste kleurcontrast ontstaat wanneer je de primaire kleuren (rood, geel en blauw) tegen elkaar zet, zonder ze ook maar iets te mengen. Dit noem je een kleur tegen kleur contrast.

Wanneer je een warme kleur (bijvoorbeeld rood), naast een koude kleur (bijvoorbeeld blauw) zet, ontstaat het warm-koud contrast. Omdat het warme rood nu naast het koude blauw staat, lijkt het rood nog warmer. Het lijkt alsof het naar voren komt.

Een complementair contrast ontstaat wanneer je kleuren gebruikt die tegenover elkaar staan in de kleurencirkel. Bijvoorbeeld rood met groen, geel met paars, of blauw met oranje.

Opdracht kleurencirkel

Medemogelijk gemaakt door:

Leven in de liemers

Het Element/ Liemers cultuurpunt

De Stichting Vrienden van Carnaval in Boemelburcht Boemelburger