Vachananamrut part 02 by SSPnavli

460

„.{.56-57

sýt‚wk ntuÞ, …ý ßÞthu ‚u W…h …týe …zu ™u …Ae ‚u™u ‚zft{tk Ëwfðeyu íÞthu ËqÄwk ™ftÁk ÚtE òÞ ™u Ätu¤t ðMºt suðwk …ý ™ hnu, ‚u{ su™u …k[rð»tÞ{tk «er‚ ntuÞ ‚u™u ßÞthu fwËk„™tu Þtu„ ÚttÞ íÞthu ftkE Xuftýwk hnu ™rn. {txu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™u htS fÞto ËtÁ …k[rð»tÞ™tu yr‚þÞ íÞt„ fÞtuo òuEyu. …ý ¼„ðt™™u rð»tu su «er‚ ‚u{tk, rðæ™ fhu yuðwk ftuE …ŒtÚto ðnt÷wk ht¾ðwk ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 56 >> 189 >>

ð[™t{]‚ 57 : „htu¤e™t ÿütk‚™wk , {e™rzÞt ¼õ‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t y»ttZ ËwrŒ 6 AXâ™u rŒðË ËkæÞt yth‚e™u Ë{u

Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ …w»…™u ‚tuhu Þwõ‚ rðhts{t™ n‚e y™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u {þt÷™tu «ftþ ÚtE hÌttu n‚tu y™u {wr™ {kz¤ Œwfz ™u ËhtuŒt ÷E™u ¼„ðt™™t fe‚o™™wk „t™ fh‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu yuf ðt‚to fheyu su, ßÞthu ‚{u fe‚o™ „t‚t n‚t íÞthu y{u fe‚o™ Ëtk¼¤‚tk su{ rð[th fÞtuo Au, ‚u rð[th fneyu Aeyu su, ¼„ðt™{tk «er‚ fhðe ‚u yuf Ë¥ttY…u hne™u s fhðe ™u ‚u Ë¥ttY… ytí{t fuðtu Au ? ‚tu su™u rð»tu {tÞt ™u {tÞt™tk ftÞo su ºtý „wý ™u Œun ErLÿÞtu yk‚:fhý ‚u™wk ftuE ytðhý ™Úte y™u ftkEf su ytí{t™u rð»tu ytðhý suðwk sýtÞ Au, ‚u y¿tt™u fhe™u sýtÞ Au, …ý suýu ¿tt™ ðihtøÞu fhe™u yu™tu Ëðuo «fthu r™»tuÄ fhe ™tÏÞtu Au, ‚u™u ‚tu yu ytí{t™u rð»tu ftuE ò‚™wk ytðhý ™Úte y™u yu ytí{tY…u su ð‚oðwk ‚u fuð¤ ƒúñ ÚtE™u {M‚ Útðwk ‚u™u yÚtuo ™Úte; yu ‚tu …tu‚t™u ytí{tY…u hnuðwk ‚u™wk yu «Þtus™ Au su, ‘nwk ytí{t Awk ‚u {thu rð»tu ftuE ò‚™wk {tÞt™wk * ð[.„.{.™wk 57, ‚t. 2-7-1824, þr™ðth.

„.{.57

461

ytðhý ™Úte ‚tu ytí{t Útfe …h su …h{tí{t ™thtÞý ðtËwŒuð ‚u™u rð»tu ‚tu {tÞt™tu ÷uþ …ý fu{ ntuÞ?’ yuðe he‚u ¼„ðt™{tk ftuE he‚™tu Œtu»t ™ ytðu ‚u ËtÁ ytí{r™ct ÿZ fhe™u ht¾ðe. y™u yu ytí{t™t «ftþ™u rð»tu rð[th™u ht¾e™u Ë¥ttY…{tk su …uËðt ytðu ‚u™tu ™tþ fhe ™t¾ðtu. su{ Œeðt™t «ftþ{tk „htu¤e ytðe™u su su sk‚w ytðu ‚u™tu ™tþ fhu Au, ‚u{ ytí{t™tu su «ftþ ‚u{tk hÌttu su rð[th ‚u ytí{t rð™t ƒeò …ŒtÚto™tu ™tþ fhe ™t¾u Au. y™u ð¤e su™u …h{uïh™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu …h{uïh rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto{tk «er‚ ™ ntuÞ y™u …h{uïh rð™t ƒeswk su su …ŒtÚto yrÄf sýtÞ ‚u™tu su yr‚þÞ íÞt„ fhu ‚u íÞt„ ¾htu Au y™u ‚u …ŒtÚto ™t™wk ntuÞ yÚtðt {tuxwk ntuÞ …ý ‚u™tu su íÞt„ fhðtu, ‚u™wk s ™t{ íÞt„ fnuðtÞ y™u su …ŒtÚto ¼„ðt™™t ¼s™{tk ytzwk ytð‚wk ntuÞ ‚u™u ‚tu ™ ‚S þfu ™u ƒeòu W…hÚte ‚tu ½ýtu íÞt„ fhu …ý ‚u™tu ‚u íÞt„ ð]Útt Au y™u yu{ ftkE òýðwk ™rn, su ‘Ëthwk …ŒtÚto ntuÞ ™u ‚u s ¼„ðt™™t ¼s™{tk ytzâ fhu ™u ™hËwk …ŒtÚto ntuÞ ‚u ™ fhu.’ yu ‚tu Sð™tu yuðtu Mð¼tð Au su, su{ ftuEf™u „éÞwk ¼tðu, ftuEf™u ¾tÁk ¼tðu, ftuEf™u ¾txwk ¼tðu, ftuEf™u fzðwk ¼tðu ‚u{ Sð™e ‚tu yuðe ‚wåA ƒwrØ Au, ‚u yÕ… …ŒtÚto ntuÞ ‚u™u …ý ¼„ðt™ fh‚tk yrÄf ðnt÷wk fhe ht¾u Au y™u ßÞthu ¼„ðt™™e {tuxâ… Ët{wk òuEyu, íÞthu ‚tu yuðwk ftuE …ŒtÚto Au ™rn su, ‘‚u™e ftuxe{t ¼t„™t …tþk„{tk1 …ý ytðu.’ yuðt ¼„ðt™™u ÞÚttÚto òýe™u òu nu‚ fÞwO ntuÞ ‚tu {trÞf …ŒtÚto su ®…z ƒúñtkztrŒf ‚u{tk õÞtkE …ý «er‚ hnu ™rn, {trÞf …ŒtÚto Ëðuo ‚wåA ÚtE òÞ y™u yu ¼„ðt™™tu ßÞthu ÞÚttÚto {rn{t sýtÞtu, íÞthu r[ºtfu‚w htòyu fhtuz Mºteytu™tu íÞt„ fÞtuo y™u Ëðuo …]Úðe™wk [¢ðŠ‚ htßÞ n‚wk ‚u htßÞ™tu …ý íÞt„ fÞtuo y™u ‚u yu{ Ë{ßÞt su, ‘yu ¼„ðt™™t Ëw¾ yt„¤ yu Ëtu ÷t¾ Mºteytu™wk Ëw¾ ‚u þe „ý‚e{tk ? y™u [¢ðŠ‚ htßÞ™wk Ëw¾ …ý þe „ý‚e{tk ? y™u ‚uÚte ELÿ™t ÷tuf™wk ™u ƒúñt™t ÷tuf™wk Ëw¾ …ý þe „ý‚e{tk ? y™u yuðt su ¼„ðt™ ‚u rð™t su ƒeò …ŒtÚto™u rð»tu «er‚ fhu 1. ºttsðt™t ƒk™u Atƒzt™u Ë{‚tu÷ fhðt {txu {qft‚tu ðs™, Äztu.

462

„.{.57-58

Au, ‚u ‚tu yr‚þÞ ‚wåA ƒwrØðt¤tu Au. su{ fq‚Ák ntuÞ ‚u Ëqft ntzft™u yuftk‚u ÷E sE™u fhzu ™u ‚u{tk Ëw¾ {t™u Au, ‚u{ {q¾o Sð Au ‚u Œw:¾™u rð»tu Ëw¾™u {t™e™u ‚wåA …ŒtÚto™u rð»tu «er‚™u fhu Au y™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ fnuðt‚tu ntuÞ ™u ‚u™u ¼„ðt™ Útfe ƒeò …ŒtÚto{tk ‚tu nu‚ ðÄw ntuÞ ‚u ‚tu fuð¤ {e™zeÞtu1 ¼õ‚ Au y™u su ÞÚttÚto ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™Úte ƒeswk ftuE …ŒtÚto yrÄf ntuÞ s ™rn y™u ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ y™u Ä{o ‚uýu Þwõ‚ yuðtu su ‚u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u ‚tu yu{ òýu su, ‘þqhðeh ntuÞ ‚u ÷zðt Ë{u þºtw ËL{w¾ [t÷u …ý ƒeðu ™rn, ‚u þqhðeh Ët[tu y™u þqhðeh ntuÞ ™u ÷ztE{tk ft{ ™ ytÔÞtu y™u „tkXu Ä™ ntuÞ ™u ‚u ¾håÞt ðtðÞto{tk ft{ ™ ytÔÞwk, ‚u ð]Útt Au. ‚u{ {™u ¼„ðt™ {éÞt Au, ‚u su Sð {thtu Ëk„ fhu ‚u™u yt„¤ nwk fÕÞtý™e ðt‚ ™ fÁk íÞthu {tÁk ¿tt™ ‚u þt ft{{tk ytÔÞwk ?” yu{ rð[the™u W…Œuþ fÞto r™r{¥tu ftkEf Úttuze ½ýe W…trÄ hnu ‚tu …ý …h{uïh™e ðt‚ fÞto{tk ftÞh…ýwk ht¾u ™rn yu{ fne™u ©eS{nthtsu ‚w÷ËeŒtËS™tk ºtý …Œ „ðhtÔÞtk. ‚u ºtý …Œ™t ™t{ yuf ‚tu2 ‘sÞtrf ÷„™ ht{Ëtu ™trn’ ‚Útt ƒeswk ‘yune fÌttu Ëw™w ðuŒ [nwk’ ‚Útt ºtesw ‘sÞtfwk r«Þ ™ ht{ ðiŒune1’ yu ºtý …Œ „ðhtðe™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suðe he‚u yt …Œ{tk fÌtwk Au ‚uðe he‚u yt…ýu hnuðwk Au, ‚u fh‚tk fh‚tk òu ftkEf yÄwÁk hÌtwk y™u yux÷t{tk òu Œun …zâtu ‚tu …ý {he™u ™hf [tuhtþe{tk sðwk ™Úte, fu ftuE ¼q‚ «u‚ Útðwk ™Úte, ËqÄtu ¼qkzt{tk ¼qkztu Œun ytðþu ‚tu …ý ELÿ™t suðtu fu ƒúñt™t suðtu ‚tu ytðþu, …ý yuÚte W‚h‚tu ™rn ytðu. {txu r™¼oÞ hne™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk.” yu{ fne™u ©eS{nthts™u {wfwkŒƒúñ[the ‚uzðt ytÔÞt ‚u ¼u¤u s{ðt …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 57 >> 190 >>

ð[™t{]‚ 58 : Ëk«ŒtÞ™e …wrü™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t ©tðý ËwrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e * ð[.„.{.™wk 58, ‚t. 29-7-1824, þw¢ðth. 1. Œk¼e-ZtU„e-ytzkƒhe. 2. swytu …rhrþü.

„.{.58

463

ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe‚rfÞt rƒAðtðe™u rðhts{t™ n‚t y™u ©eS{nthtsu Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞto n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su su yt[tÞo ÚtÞt Au, ‚u™t Ëk«ŒtÞ™e …wrü ½ýtf ft¤ ËwÄe þu W…tÞu fhe™u hnu Au?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “yuf ‚tu Ëk«ŒtÞ ËkƒkÄe „úkÚt ntuÞ y™u ƒeòu þtMºtu fÌttu yuðtu ðýto©{™tu Ä{o ntuÞ y™u ºteS …tu‚t™t EüŒuð™u rð»tu yr‚þÞ ÿZ‚t ntuÞ; yu ºtý™u Þtu„u fhe™u …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ™e …wrü hnu Au.” …Ae ©eS{nthtsu ƒúñt™kŒ Mðt{e ‚Útt r™íÞt™kŒ Mðt{e™u …ý …qAâwk. íÞthu yu{ýu …ý yuðe s he‚u fÌtwk. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu, yu «&™™tu W¥th y{u fheyu su, Ëk«ŒtÞ™e …wrü ‚tu yu{ ÚttÞ Au su, su Ëk«ŒtÞ™t EüŒuð ntuÞ ‚u™tu su nu‚w {txu …]Úðe™u rð»tu sL{ ÚtÞtu ntuÞ y™u sL{ Ähe™u ‚uýu su su [rhºt fÞtO ntuÞ y™u su su yt[hý fÞtO ntuÞ ‚u yt[hý™u rð»tu Ä{o …ý Ënusu ytðe òÞ y™u ‚u EüŒuð™tu {rn{t …ý ytðe òÞ. {txu …tu‚t™t EüŒuð™tk su sL{Úte fhe™u Œun {qfðt …ÞO‚ [rhºt ‚u™wk su þtMºt, ‚uýu fhe™u Ëk«ŒtÞ™e …wrü ÚttÞ Au. ‚u þtMºt ËkMf]‚ ntuÞ yÚtðt ¼t»tt ntuÞ, …ý ‚u s „úkÚt Ëk«ŒtÞ™e …wrü fhu …ý ‚u rð™t ƒeòu „úkÚt …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ™e …wrü ™ fhu. su{ ht{[kÿ™t W…tËf ntuÞ ‚u™u ðtÕ{erf ht{tÞýu fhe™u s …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ™e …wrü ÚttÞ y™u ©ef]»ý¼„ðt™™t su W…tËf ntuÞ ‚u™u Œþ{MfkÄ y™u yuftŒþMfkÄ yu ƒu su ¼t„ð‚™t MfkÄ ‚uýu fhe™u s …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ™e …wrü ÚttÞ, …ý ht{[kÿ™t W…tËf ‚Útt ©ef]»ý™t W…tËf ‚u™u ðuŒu fhe™u …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ™e …wrü ™ ÚttÞ. {txu …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ™e he‚™wk su þtMºt ntuÞ ‚u s …tA÷u Œntzu …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ™u …wü fhu Au.” yu{ fne™u ©eS{nthtsu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u fÌtwk su, “‚{u …ý …tu‚t™t Ëk«ŒtÞ ËkƒkÄe ™u …tu‚t™t EüŒuð ËkƒkÄe su ðtýe ‚Útt þtMºt, ‚u s Œun…ÞO‚ fÞto fhßÞtu ™u ‚{thtu Œun hnu íÞtk ËwÄe ‚{™u yu s yt¿tt Au.” …Ae yu su ©eS{nthts™wk ð[™ ‚u™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu yr‚ ytŒh fhe™u {tÚtu [ztÔÞwk y™u ©eS{nthts™u ƒu ntÚt òuze™u ™{Mfth fÞto. >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 58 >> 191 >>

464

„.{.59

ð[™t{]‚ 59 : …h{ fÕÞtý™wk

Index

*Ëkð‚T 1881 ™t ©tðý ËwrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h W„{ýu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “[th ðuŒ, …whtý, Er‚ntË yu Ëðuo{tk yu s ðt‚to Au su, ‘¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ yu s fÕÞtýfthe Au’ y™u ¼„ðt™™t su ËtÄw Au, ‚u ‚tu ¼ð ƒúñtrŒf ŒuðÚtfe …ý yrÄf Au. ‚u ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t Ëk‚™e ßÞthu «tÂÃ‚ ÚtE íÞthu yu Sð™u yuÚte W…htk‚ ƒeswk ftuE fÕÞtý ™Úte, yus …h{ fÕÞtý Au y™u ¼„ðt™™t Ëk‚™e Ëuðt ‚tu ƒnw {tuxt …wÛÞðt¤t™u {¤u Au, …ý Úttuzt …wÛÞðt¤t™u {¤‚e ™Úte, {txu ¼„ðt™™t Ëk‚ ËtÚtu ‚tu yuðwk nu‚ ht¾ðwk, suðwk nu‚ Mºte W…h Au fu …wºt W…h Au fu {tƒt… ™u ¼tE W…h Au ‚uðwk nu‚ ht¾ðwk; ‚tu yu nu‚u fhe™u Sð f]‚tÚto ÚtE òÞ Au y™u …tu‚t™tk su Mºte …wºttrŒf ntuÞ ‚u ‚tu fw…tºt ntuÞ ™u fw÷ûtýðt¤tk ntuÞ ‚tu …ý ftuE he‚u ‚u™tu yð„wý yu Sð™u ytð‚tu ™Úte y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu Ëðuo Yzu „wýu fhe™u Þwõ‚ ntuÞ …ý òu ‚uýu ÷„thuf fXý ð[™ fÌtwk ntuÞ ‚tu ‚u™e ytkxe Sðu íÞtk ËwÄe {qfu ™rn. yuðe su™e ð]r¥t Au, ‚u™u ‚tu suðwk …tu‚t™t ËkƒkÄe W…h nu‚ Au ‚uðwk ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h fnuðtÞ s ™rn. íÞthu yu™wk fÕÞtý …ý ÚttÞ ™rn y™u Ëk‚™tu {rn{t ‚tu «Út{ fÌttu yuðtu {tuxtu Au. ‚u Ëk‚™e ™u ¼„ðt™™e «trÃ‚ ÚtE Au ‚tu …ý ftuEf™u yu{ z„{„tx hnu Au su, ‘{tÁk fÕÞtý Útþu fu ™rn ÚttÞ ?’ ‚u™wk þwk fthý Au ? ‚tu yu Sð™u …qðo sL{™u rð»tu ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t Ëk‚™e «trÃ‚ ÚtE ™Úte, ™u ‚u{™e Ëuðt …ý ‚uýu fhe ™Úte, yu™u ‚tu yt sL{{tk s ™ðtu ytŒh Au. ‚u yt„ÕÞt sL{{tk V¤þu y™u su™u …qðo sL{{tk ¼„ðt™™e fu ¼„ðt™™t ¼õ‚™e «trÃ‚ ÚtE nþu ‚Útt ‚u{™e Ëuðt fhe nþu, ‚u™u ‚tu yt sL{{tk ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t ¼õ‚{tkÚte nu‚ {xu s * ð[.„.{.™wk 59, ‚t. 6-8-1824, þw¢ðth.

„.{.60

465

™rn y™u r™ùÞ{tk …ý z„{„tx ÚttÞ ™rn y™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼ ËkƒkÄe ½tx ‚tu fŒtr[‚T hnu …ý ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu ftuE he‚u {xu ™rn, ‚u ftuEf™u ð[™u fhe™u ™ {xu yu{tk þwk fnuðwk ? yu™u ‚u òu …tu‚t™wk {™ z„{„tx fhtðu ‚tu …ý z„{„tx ÚttÞ ™rn. y™u ‚u™e ÿZ‚t ‚tu suðe ™tÚt¼õ‚™e1 Au, fu suðe rð»ýwŒtË™e2 n‚e fu suðe rn{hts3 þtn™e n‚e fu suðe ftþeŒtË™u4 Au fu suðe ¼t÷[kÿ5 þuX™u n‚e fu suðe Œt{tuŒh™u 6 Au. yuðe ÿZ‚t ntuÞ íÞthu òýðwk su, yt …qðo sL{™tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 59 >> 192 >>

ð[™t{]‚ 60 : rðûtu… xtéÞt™wk - …ût htÏÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t ©tðý ðrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e W„{ýe ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ …t½ {M‚f W…h ƒtkÄe n‚e y™u ïu‚ …Auze ytuZe n‚e y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “«&™ W¥th fhtu.” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! yt ËkËth™u rð»tu ‚tu fux÷ef ò‚™t rðûtu… ytðu Au ‚u{tk fuðe he‚u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Ë{su ‚tu yk‚hu Ëw¾ hnu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu su{ y{™u ð‚toÞ Au, ‚u{ fneyu su, …tu‚t™t ŒunÚte ™tu¾tu su …tu‚t™tu ytí{t, ‚u™wk su r™hk‚h y™wËkÄt™ ‚Útt {trÞf yuðtk su …ŒtÚto{tºt ‚u™t ™tþðk‚…ýt™wk su y™wËkÄt™ ‚Útt ¼„ðt™™t {tntíBÞ¿tt™™wk su y™wËkÄt™, yu ºtýu fhe™u ftuE rðûtu… ytztu ytð‚tu ™Úte. y™u ßÞthu ftuEf ò‚™t rðûtu…™tu Þtu„ ytðu íÞthu W…hÚte * ð[.„.{.™wk 60, ‚t. 13-8-1824, þr™ðth. 1. ðztuŒht „t{™t ði~Þ ¼õ‚. 2. z¼tý™t ði~Þ ¼õ‚. 3. ËwkŒheÞtýt™t ðrýf ¼õ‚.

4. ƒtu[tËý™t ði~Þ ¼õ‚. 5. Ëwh‚™t ðrýf ¼õ‚. 6. y{ŒtðtŒ™t ði~Þ ¼õ‚.

466

„.{.60

‚tu r[¥t™tu Ä{o Au ‚u rðûtu… suðwk sýtÞ …ý ‚u rðûtu…™tu …tu‚t™t [i‚LÞ{tk ‚tu zkË ƒuË‚tu ™Úte, ‚u fu{ sýtÞ su, ßÞthu ËqEyu Aeyu íÞthu ƒnth ÕÞtu su rðûtu…, ‚u ftuE rŒðË MðÃ™{tk Œu¾t‚tu s ™Úte. y™u su [i‚LÞ{tk rðûtu… …uXtu ntuÞ, ‚u ‚tu ºtýu yðMÚtt{tk sýtÞ Au. {txu MðÃ™{tk ftuE he‚u rðûtu… sýt‚tu ™Úte ‚u Útfe yu{ òýeyu Aeyu su, ‘[i‚LÞ{tk rðûtu… ftuE he‚u ð¤„‚tu ™Úte.’ y™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u™u ftuEf «fth™t Œw:¾™tu rðûtu… ÚtÞtu ntuÞ yu ‚tu Ëthe …uXu yk‚h{tk sýtÞ Au, …ý ™ sýtÞ yu{ ™Úte y™u yu ‚tu h½w™tÚtŒtË Ëh¾tu rð{w¾ ntuÞ ‚u™u ‚tu ™ sýtÞ; ‚u ßÞthu ht{t™kŒ Mðt{eyu Œun {qõÞtu ™u Ëðuo ËíËk„e htuðt ÷tøÞt íÞthu …ý h½w™tÚtŒtË™u ‚tu shtÞ þtuf ÚtÞtu ™rn y™u nË‚tu òÞ ™u ƒeò™u yt„¤ ðt‚ fh‚tu òÞ. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Œw:¾ ytðe …zu íÞthu ‚tu su [tkzt¤ ™u rð{w¾ ntuÞ ‚u™u Œw:¾ ™ ÚttÞ …ý su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu nrh¼õ‚™u Œw:¾u fhe™u sYh Œw:¾eÞtu ÚttÞ. y™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u™u ftuRf {the ™tk¾‚tu ntuÞ yÚtðt ‚u™u ftuRf Œw:¾ Œu‚tu ntuÞ ™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ytztu sE™u òu {hu fu ½tÞ÷ ÚttÞ, ‚tu þtMºt{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘‚u™t ƒúñníÞtrŒf su …k[ {nt…t… ‚u Ëðuo {xe òÞ Au.’ yuðtu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût htÏÞt™tu «‚t… Au. y™u su™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk ð[™ ƒtý™e …uXu niÞt{tk ðË{wk ÷t„u y™u ‚u™e ðih¼tðu ytkxe …ze òÞ ‚u Sðu íÞtk ËwÄe x¤u ™rn, yuðtu su [tkzt¤ suðtu Sð ntuÞ ‚u Ä{uo Þwõ‚ ntuÞ, íÞt„u Þwõ‚ ntuÞ, ‚…u Þwõ‚ ntuÞ ‚u Ëðuo ð]Útt Au. y™u ƒeò …ý fturxf ËtÄ™ fhu …ý ‚u™t Sð™wk ftuE ft¤u fÕÞtý ÚttÞ ™rn y™u yt ËkËth™u rð»tu su{ ftuEf Mºte ntuÞ ‚u …tu‚t™t …r‚ W…h ™u ƒeò …wY»t W…h Ëh¾wk nu‚ ht¾u ‚u ðu~Þt Ëh¾e ¼qkze fnuðtÞ. ‚u{ yt ËkËth™u rð»tu su yuðtu …wY»t ntuÞ su, ‘yt…ýu ‚tu ƒÄtÞ ËtÄw Ëh¾t Au fu™u Ëthtu ™hËtu fneyu ? ‚tu ‚u ËíËk„e fnuðt‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u rð{w¾ òýðtu y™u su …wY»t yu{ òýu su, ‘yt…ý ftkEf yð¤wk Ëð¤wk ƒtu÷eyu ‚tu yt…ýtu {týË yð„wý ÷uþu.’ yuðe he‚u …tu‚t™e ËthÃÞ htÏÞt ËtÁ ¼„ðt™™wk fu ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk ftuEf ½Ët‚wk ƒtu÷u ™u ‚u™u Ëtk¼¤e hnu, ‚tu ‚u ËíËk„e fnuðt‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u

„.{.60-61

467

rð{w¾ òýðtu. y™u suðtk …tu‚t™tk Ë„tk ðnt÷tk ntuÞ yÚtðt {tƒt… ntuÞ ‚u™tu …ût hnu Au, ‚uðtu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿZ …ût ht¾ðtu. y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ËtÚtu ftuE he‚™tu rðûtu… ÚttÞ ‚tu s¤{tk ÷ext™e …uXu Vuh yuf ÚtE òÞ, …ý ytkxe ht¾u ™rn, ‚u s ¼„ðt™™tu ÞÚttÚto ¼õ‚ fnuðtÞ.” yux÷e ðt‚to fhe™u …Ae ©eS{nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “nwk ‚tu Œ¥ttºtuÞ, sz¼h‚, ™thŒ y™u þwfS ‚u Ëh¾tu ŒÞtðt¤tu Awk y™u …qðoŒuþ{tk yuf Ë{u ™t„zt ðuht„e™e s{t‚ ¼u¤tu n‚tu, ‚u {™u Ëðuo ðuht„eyu fÌtwk su, ‘‚tkŒ¤ò™e ÷e÷e ¼tS ‚tuztu.’ íÞthu {U fÌtwk su, ‘yu{tk ‚tu Sð Au, ‚u y{u ™rn ‚tuzeyu.’ …Ae yuf sýu ‚hðth W½tze fhe™u zthtu fÞtuo, ‚tu …ý y{u ÷e÷e ¼tS ™ ‚tuze, yuðtu y{thtu ŒÞtðt¤tu Mð¼tð Au. ‚tu …ý òu ftuEf ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¢wh ÿrüyu fhe™u òu‚tu ntuÞ ™u ‚u òu …tu‚t™tu Ë„tu ðnt÷tu ntuÞ ‚tu …ý òýeyu su, ‘‚u™e ytk¾ Vtuze ™tk¾eyu y™u ntÚtu fhe™u òu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Œw:¾ðu ‚tu ‚u ntÚt™u ft…e ™tk¾eyu.’ yuðtu ‚u™tu y¼tð ytðu Au, …ý íÞtk ŒÞt ™Úte hnu‚e. y™u yuðtu su™u ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût ntuÞ ‚u™u s ¼„ðt™™tu …qhtu ¼õ‚ fnuðtÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 60 >> 193 >>

ð[™t{]‚ 61 : r™Þ{, r™ùÞ y™u …ût™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t ©tðý ðrŒ 7 Ët‚{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e W„{ýe ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {M‚f W…h ïu‚ þu÷wk Ëtu™uhe Auzt™wk ƒtkæÞwk n‚wk y™u yuf ƒeswk ïu‚ þu÷wk ytuZâwk n‚wk y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u {tu„ht™t …w»…™t nth …nuÞto n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{tk ºtý ðt™tk ntuÞ ‚u …tftu ËíËk„e fnuðtÞ. ‚u ºtý ðt™tk ‚u fÞt ? ‚tu yuf ‚tu …tu‚t™u EüŒuðu su r™Þ{ * ð[.„.{.™wk 61, ‚t. 17-8-1824, ƒwÄðth.

468

„.{.61

ÄhtÔÞtk ntuÞ, ‚u …tu‚t™t rþh Ëtxu ÿZ fhe™u …t¤u …ý yu Ä{o™tu ftuE rŒðË íÞt„ ™ fhu. y™u ƒeòu ¼„ðt™™t MðY…™tu su r™ùÞ ‚u yr‚þÞ ÿZ…ýu ntuÞ …ý ‚u{tk ftuE ËkþÞ ™t¾u ‚tu ËkþÞ …zu ™rn ™u …tu‚t™wk {™ ËkþÞ ™t¾u ‚tuÞ …ý ËkþÞ …zu ™rn; yuðtu ¼„ðt™™tu yz„ r™ùÞ ntuÞ. y™u ºteòu …tu‚t™t EüŒuð™u ¼s‚t ntuÞ yuðt su ËíËk„e ði»ýð ‚u™tu …ût ht¾ðtu, ‚u su{ {tƒt… Œefht Œefhe ‚u™tu …ût ht¾u Au y™u su{ …wºt ntuÞ ‚u …tu‚t™t r…‚t™tu …ût ht¾u Au y™u su{ Mºte ntuÞ ‚u …tu‚t™t …r‚™tu …ût ht¾u Au, ‚u{ ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût ht¾ðtu. yu ºtý ðt™tk su{tk …rh…qýo ntuÞ ‚u …tftu ËíËk„e fnuðtÞ. y™u nrh¼õ‚™e Ë¼t{tk {tuZt yt„¤ ytðe™u ƒuË‚tu ntuÞ íÞthu ƒeò™u yu{ sýtÞ su, ‘yu {tuxuhtu ËíËk„e Au.’ …ý {tuxuht™e ‚tu yu{ …rhûtt Au su, „]nMÚt ntuÞ ‚u ‚tu …tu‚t™wk su ËðoMð ‚u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yÚtuo fhe ht¾u y™u ËíËk„™u yÚtuo {tÚtwk Œuðwk ntuÞ ‚tu Œu. y™u su ½zeyu …tu‚t™t EüŒuð yt¿tt fhu su, ‘‚wk …h{nkË Útt.’ ‚tu ‚u ‚íft¤ …h{nkË ÚttÞ yuðtk su™tk ÷ûtý ntuÞ ‚u nrh¼õ‚™e Ë¼t™u yt„¤ ƒuËu yÚtðt ðtkËu ƒuËu …ý ‚u™u s Ëðuo nrh¼õ‚{tk {tuxuhtu òýðtu. y™u su íÞt„e ntuÞ ‚u ßÞthu Œuþ …hŒuþ{tk òÞ ™u íÞtk f™f ftr{™e™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu …ý ‚u{tk Vuh …zu ™rn y™u …tu‚t™t su su r™Þ{ ntuÞ ‚u Ëðuo ÿZ fhe™u ht¾u, ‚u Ëðuo íÞt„e{tk {tuxuhtu fnuðtÞ. y™u ð¤e su ftuEf ËkËth{tk hòu„wýe {tuxtu {™w»Þ fnuðt‚tu ntuÞ ™u ‚u ßÞthu Ë¼t{tk ytðu íÞthu ‚u™u ytŒh fhe™u Ëðo Ë¼t™u {tuZt yt„¤ ƒuËtÞtuo òuEyu y™u yu ÔÞðnth Au, ‚u ¿tt™e ntuÞ, íÞt„e ntuÞ ‚u™u …ý htÏÞtu òuEyu y™u òu ™ ht¾u ‚tu yu{tkÚte ¼qkzwk ÚttÞ Au. su{ htò …herût‚ Ér»t™t yt©{{tk „Þt íÞthu Ér»t Ë{trÄ{tk n‚t. ‚u htò™wk ËL{t™ ÚtÞwk ™rn, …Ae ‚u htò™u heË [ze ‚u {hu÷ Ë…o n‚tu ‚u Ér»t™t „¤t{tk ™tÏÞtu. …Ae ‚u Ér»t™t …wºtu þt… ŒeÄtu ‚uýu fhe™u ‚u htò™wk Ët‚ rŒðË{tk {]íÞw ÚtÞwk y™u ßÞthu ƒúñt™e Ë¼t{tk Œût «ò…r‚ ytÔÞt íÞthu rþðS W¼t ™ ÚtÞt y™u ð[™u fhe™u …ý Œût™wk ËL{t™ ™ ÚtÞwk. …Ae Œût™u heË [ze ‚u rþð™tu Þ¿t{tkÚte ¼t„ ftZe ™tÏÞtu. …Ae ™kŒeïh ™u ¼]„wÉr»t ‚u™u Ët{Ët{t þt… ÚtÞt. …Ae ‚u …t…{tk Ë‚e Œût™t Þ¿t{tk ƒ¤e {wðtk

„.{.61-62

469

y™u ðeh¼ÿu Œût™wk {tÚtwk ft…e™u yÂø™{tk ntuBÞwk y™u Œût™wk {w¾ ƒfht™wk ÚtÞwk. {txu „]nMÚt ‚Útt íÞt„e yu Ëti™u yu he‚ ht¾ðe su, ‘ËkËthÔÞðnthu su {tuxtu {týË fnuðt‚tu ntuÞ ‚u™wk Ë¼t{tk ftuE he‚u y…{t™ fhðwk ™rn.’ y™u òu y…{t™ fhu ‚tu yu{tkÚte sYh Œw:¾ ÚttÞ y™u ¼s™ M{hý{tk …ý rðûtu… ÚttÞ. {txu yt ðt‚to ËíËk„e „]nMÚt Ëðuo ‚Útt íÞt„e Ëðuo ÿZ fhe™u ht¾òu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 61 >> 194 >>

ð[™t{]‚ 62 : ytí{r™ct, …r‚ðú‚t…ýwk ™u ŒtË…ýt™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t {t„þh ËwrŒ 2 ƒes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ …t½ {M‚f W…h ƒtkÄe n‚e ‚Útt ïu‚ [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu ‚Útt ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu …tu‚t™t ¼rºtò su yÞtuæÞt«ËtŒS y™u h½wðehS, ‚u{™u ƒtu÷tðe™u fÌtwk su, “‚{u y{™u «&™ …qAtu ?” …Ae «Út{ yÞtuæÞt«ËtŒSyu «&™ …qAâtu su, “yt ËkËth™u rð»tu yuðtu …wY»t ntuÞ su, “ytXtu …ntuh ‚tu ËkËth™e rðxkƒýt{tk hÌttu ntuÞ y™u „{u yuðwk ÞtuøÞ yÞtuøÞ f{o …ý ÚtE s‚wk ntuÞ y™u ‚u yuf ½ze fu ƒu ½ze ¼„ðt™™wk ¼s™ fh‚tu ntuÞ, íÞthu ‚u ¼s™u fhe™u ‚uýu rŒðË ƒÄt{tk …t… fÞwO ‚u ƒ¤u fu ™ ƒ¤u ?” yu «&™ Au. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëthtu rŒðË «ð]r¥t {t„o{tk hne™u „{u ‚uðe r¢Þt fhe ntuÞ ™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðt ƒuËu ‚u Ë{u yu ¼s™™t fh™tht™tk ErLÿÞtu yk‚:fhý y™u Sð yu Ëðuo yuft„ú ÚtE™u òu ¼s™{tk òuztÞ, ‚u yuðe he‚u yuf ½ze fu yÄeo ½ze …ý òu ¼„ðt™™t ¼s™{tk òuztÞ ‚tu Ë{„ú …t… ƒ¤e™u ¼M{ ÚtE òÞ Au. ™u ErLÿÞtu, yk‚:fhý ™u Sð ‚u yuft„ú ÚtE™u òu ¼„ðt™™t ¼s™{tk ™ òuztÞ ‚tu ‚u™t ¼s™ Útfe ‚tu ½ze fu yÄo ½ze{tk …t… ™ ƒ¤u y™u yu™wk su fÕÞtý * ð[.„.{.™wk 62, ‚t. 22-11-1824, {k„¤ðth.

470

„.{.62

‚u ‚tu ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u ÚttÞ. yu™tu yus W¥th Au.” …Ae h½wðehSyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! yt Sð™tu {tuût ‚u fu{ fhu íÞthu ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u …tu‚t™t fÕÞtý™e EåAt ntuÞ ‚u™u …tu‚t™wk Œun, Ä™, Ät{, fwxwkƒ …rhðth yu Ëðuo™u ¼„ðt™™e Ëuðt{tk òuze Œuðtk y™u ¼„ðt™™e Ëuðt{tk su …ŒtÚto ft{ ™ ytðu ‚tu ‚u™tu íÞt„ fhe Œuðtu. yuðe he‚u su ¼„ðt™ …htÞý ð‚uo ‚u „]nMÚtt©{e ntuÞ ‚tu …ý {hu íÞthu ¼„ðt™™t Ät{{tk ™thŒ-Ë™ftrŒf™e …kÂõ‚{tk ¼¤u y™u …h{ {tuût™u …t{u. yu™tu yus W¥th Au.” yuðe he‚u ©eS{nthts ðt‚to fhe™u …Ae …tu‚t™e EåAtyu fhe™u ƒtu÷‚t nðt su, “y{u su rŒðËÚte rð[theyu Aeyu ‚u rŒðËÚte y{the ™sh{tk yu{ ytðu Au su, Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo ºtý yk„ Au ‚u yr‚ Ëw¾ŒtÞe Au. ‚u{tk yuf ‚tu yr‚þÞ ytí{r™ct, su þwfS™e …uXu ytí{tÁ… ÚtE™u …h{uïh™wk ¼s™ fhðwk. y™u ƒeswk …r‚ðú‚t™wk yk„ su „tu…eytu™e …uXu …r‚¼tðu ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk y™u ºteswk ŒtË…ýt™wk yk„ su n™{w{t™S ‚Útt WØðS™e …uXu ŒtË¼tðu ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk. yu ºtý yk„ rð™t ftuE he‚u fhe™u Sð™wk fÕÞtý Út‚wk ™Úte. y™u y{u ‚tu yu ºtý yk„™u ÿZ fhe ht¾eyu Aeyu y™u yu ºtý yk„{tkÚte su™u yufuÞ yk„ ÿZ…ýu ntuÞ ‚tu ‚u f]‚tÚto ÚttÞ Au. y™u nðu yu ºtý yk„ðt¤t™t su ÷ûtý ‚u ™tu¾tk ™tu¾tk fhe™u fneyu Aeyu - ‚u{tk ytí{r™ctðt¤t™wk ‚tu yu ÷ûtý Au su, yuf ftuhu ‚tu ytí{t Au y™u yuf ftuhu ‚tu Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý, ºtý „wý, …k[rð»tÞ, yu ytrŒf su {tÞt™wk xtu¤wk ‚u Au. y™u yu ƒu™t {æÞ™u rð»tu su rð[th hnu, ‚u rð[th ¿tt™MðY…e Au. ‚u rð[th su{ ðtÞwyu hrn‚ MÚt¤™u rð»tu Œe…f™e rþ¾t yr‚þÞ ÂMÚth ÚtE™u hnu Au, ‚u{ ÂMÚth ÚtE™u hnu Au. ™u ‚u rð[th Œun, ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý yu{™u ytí{t Ëk„tÚtu yuf Útðt Œu‚tu ™Úte y™u ‚u rð[th …ý ytí{t Ëk„tÚtu yuf Út‚tu ™Úte y™u ßÞthu ‚u rð[th™u Sð …t{u Au íÞthu ‚u Sð™e ð]r¥t ftþe ËwÄe ÷tkƒe ntuÞ ‚u ðh‚t÷ sux÷t{tk ytðu Au y™u …Ae ‚u rð[th ßÞthu ÿZ ÚttÞ íÞthu ðh‚t÷ Útfe yt „Zzt sux÷t{tk ytðu Au ™u …Ae yt „Zzt sux÷u ÷tkƒe ð]r¥t ntuÞ ‚u Ëkfu÷tE™u …tu‚t™t Œun sux÷t{tk hnu Au y™u …Ae Œun{tkÚte ð]r¥t xqkfe ÚtE™u ErLÿÞtu™t „tu÷f{tk s hnu Au ™u …Ae ErLÿÞtu™t „tu÷f

„.{.62

471

Útfe ErLÿÞtu™e ð]r¥t Au. ‚u yk‚:fhý ËL{w¾ ÚtE òÞ Au ™u …Ae ErLÿÞtu™e ™u yk‚:fhý™e su ð]r¥t Au ‚u ytí{t™u rð»tu ÷e™ ÚtE òÞ Au, íÞthu yu Sð™t ðtË™t ®÷„ Œun™tu ™tþ ÚtÞtu fnuðtÞ Au. y™u yu rð[th Au, ‚u ßÞthu yt Sð Ëk„tÚtu {¤u Au, íÞthu ‚u Sð™t ÓŒÞ™u rð»tu «ftþ ÚttÞ Au y™u …tu‚t™t ytí{t™wk ƒúñY…u Œþo™ ÚttÞ Au ™u ‚u ƒúñ™u rð»tu …hƒñ su ™thtÞý ‚u™wk …ý Œþo™ ÚttÞ Au ‚u Œþo™™t fh™tht™u yu{ y™w¼ð ÚttÞ Au su, ‘nwk ytí{t Awk y™u {thu rð»tu su …h{tí{t Au ‚u y¾kz hÌtt Au.’ y™u yuðe he‚™e y¾kz ÂMÚtr‚ hnu yu ytí{r™ct™e yr‚ W¥t{ Œþt Au y™u …r‚ðú‚t™wk su yk„ Au ‚u ‚tu ðús™e „tu…eytu™t suðwk òuEyu. su{ „tu…eytuyu su rŒðËÚte ©ef]»ý¼„ðt™™tk [hýth®ðŒ™tu M…þo fÞtuo ‚u rŒðËÚte sux÷tk ËkËth ËkƒkÄe su Ëw¾ ‚u Ëðuo Íuh suðtk ÚtE „Þtk. ‚u{ su™u …r‚ðú‚t™t yk„™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚u „{u ‚tu ELÿ suðtu Y…t¤tu …wY»t ntuÞ ‚Útt Œuð‚t suðtu ntuÞ ‚Útt ftuEf htò ntuÞ ™u ‚u™u ßÞthu Œu¾u íÞthu su{ Ëzu÷ fq‚ht™u Œu¾u yÚtðt rðüt™u Œu¾u íÞthu yr‚þÞ ø÷tr™ …t{e™u ÿrü …tAe ¾U[e ÷u Au, ‚u{ ÿrü …tAe ¾U[tE òÞ ‚u W¥t{ …r‚ðú‚t™e her‚ Au. ‚u {txu su™e yuf ¼„ðt™™u rð»tu s …r‚¼tðu fhe™u ð]r¥t òuztýe Au ‚u™wk ƒeò ftuE …whw»t™u Œu¾e™u {™ htS ÚttÞ s ™rn. y™u ºteswk su™u ŒtË¼tðu fhe™u ¼Âõ‚™wk yk„ Au ‚u™u …ý …tu‚t™t su EüŒuð Au, ‚u™wk s Œþo™ „{u y™u ‚u™e s ðt‚to Ëtk¼¤ðe „{u ™u …tu‚t™t EüŒuð™tu s Mð¼tð „{u y™u ‚u™e s …tËu hnuðwk „{u. yuðtu «er‚ðt™ ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t™t EüŒuð™e Ëuðt ËtÁ ™u htS…t ËtÁ ht‚ rŒðË yu{ EåAÞt fhu su, ‘{™u {tht EüŒuð ftkEf yt¿tt fhu ‚tu nwk yr‚þÞ n»tuo fhe™u fÁk.’ …Ae …tu‚t™t EüŒuð Au, ‚u yt¿tt fhu ‚tu Auxu sE™u hnu ‚tu …ý htS Útftu hnu …ý ftuE he‚u yk‚:fhý{tk ¾uŒ …t{u ™rn y™u yt¿tt™u rð»tu s …h{ yt™kŒ {t™u. yu ŒtËíð¼Âõ‚™e W¥t{ Œþt Au. yuðt ŒtËíð ¼Âõ‚ðt¤t ‚tu yts „tu…t¤t™kŒ Mðt{e Au y™u ƒeò {wõ‚t™kŒ Mðt{e Au y™u yu ºtýu yk„ðt¤t su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u{tk W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c …ût Au y™u yuÚte su ƒnth hÌtt, ‚u ‚tu fuð¤ …t{h fnuðtÞ. {txu yu ºtý{tkÚte yuf yk„ …rh…qýo ÚttÞ ™u ‚u fuzâu Œun {qfu ‚u ‚tu Xef Au y™u yu ºtý{tkÚte yufuÞ yk„ su™u …rh…õð ™ ÚtÞwk ntuÞ ™u ‚u™u su {hðwk ‚u Xef ™Úte y™u

472

„.{.62

‚u ‚tu …tk[ Œntzt ðÄw Sðu ™u …tu‚t™e yýË{sý™u xt¤e™u y™u yu ºtý yk„{tkÚte ftuEf yuf yk„™u ÿZ fhe™u {hu, yus Xef Au. y™u ð¤e yt Sð™tu ‚tu yuðtu Mð¼tð Œu¾tÞ Au su, ‘ßÞthu „]nMÚtt©{{tk ntuÞ íÞthu ËkËth™tu íÞt„ fhðtu „{u y™u ßÞthu íÞt„ fhu Au íÞthu …tAt ËkËth ËkƒkÄe Ëw¾™t ½tx ÚtÞt fhu.’ yuðe he‚u yu Sð™tu yð¤tu Mð¼tð sýtÞ Au. {txu su ¼„ðt™™t ÿZ ytr©‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu yuðt yð¤t Mð¼tð™tu íÞt„ fhe™u ™u …tu‚t™t {™™wk „{‚wk Ëðuo {qfe™u ¼„ðt™™u ¼sðt y™u ¼„ðt™ rð™t ƒeS Ëðuo ðtË™t™u xt¤e™u {hðwk ‚u s Xef Au y™u su™u ¼„ðt™{tk yr‚þÞ «er‚ ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu ytí{r™ct s rð[thu fhe™u ÿZ fhðe. fu{ su, su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ftk ‚tu ytí{r™ct ÿZ òuEyu ™u ftk ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu yr‚þÞ ÿZ «er‚ òuEyu y™u yu ƒu yk„{tkÚte su™u yufu yk„™e yr‚þÞ ÿZ‚t ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu su yt ËíËk„™t r™Þ{ Au ‚u{tk ÿZ…ýu fhe™u hnuðwk ‚tu s ËíËk„e hnuðtÞ, ™rn ‚tu ËíËk„ Útfe ƒnth …ze sðtÞ. y™u ¼„ðt™™tu su ¼õ‚ ntuÞ, ‚u™u ‚tu su su «fth™t Œw:¾ ytðu Au ‚u Œw:¾™t Œu™tht ft¤, f{o, {tÞt yu{tkÚte ftuE ™Úte. yu ‚tu …kzu ¼„ðt™ s …tu‚t™t ¼õ‚™e Äehs òuðt™u yÚtuo Œw:¾™u «uhu Au. y™u …Ae su{ ftuEf …wY»t …zŒt{tk hne™u swðu ‚u{ ¼õ‚™e Äehs™u ¼„ðt™ ¼õ‚™t ÓŒÞ{tk hne™u òuÞt fhu Au ‘…ý ft¤, f{o, {tÞt™tu þtu ¼th Au su, ¼„ðt™™t ¼õ‚™u …eze þfu ? yu ‚tu ¼„ðt™™e s EåAt Au.’ yu{ òýe™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u {„™ hnuðwk.” yu ðt‚to Ëtk¼¤e™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, ‘‘nu {nthts ! yu ºtý su yk„ ‚{u fÌttk, ‚u ðt‚ ‚tu yr‚ Íeýe Au ™u fXý Au. ‚u ftuEf™t s Ë{ßÞt{tk ytðu ™u ftuEf™t s ðíÞto{tk ytðu, …ý Ëðuo™u ™ ytðu y™u yt ËíËk„{tk ‚tu ÷ûttðrÄ {™w»Þ Au, ‚u Ëðuo™u ‚tu yt ðt‚to Ë{sðe fXý Au, {txu ‚u fu{ fhu íÞthu ‚u™wk Yzwk ÚttÞ ?’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚u ‚tu yu ºtý yk„ðt¤t {tkrn÷tu su nrh¼õ‚ ntuÞ, ‚u™tu ŒtËt™wŒtË ÚtE™u ‚u™e yt¿tt{tk hnu ‚tu ‚u ftkE ™ Ë{s‚tu ntuÞ ‚tu …ý yu A‚u Œunu s ¼„ðt™™tu …t»toŒ ÚtE hÌttu Au ™u f]‚tÚto ÚtE hÌttu Au y™u yt ËkËth™u rð»tu ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ‚tu {rn{t yr‚þÞ {tuxtu Au. ‚u „{u ‚uðtu …t{h ™u …r‚‚ Sð ntuÞ …ý ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t

„.{.62-63

473

¼õ‚™tu ytr©‚ ÚttÞ ‚tu ‚u Sð f]‚tÚto ÚtE òÞ Au. yuðtu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {rn{t Au. {txu su™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt «tÃ‚ ÚtE ‚u™u ‚tu r™Äzf hnuðwk y™u yt ºtý yk„™e su y{u ðt‚to fhe Au; ‚u ƒnwÄt ‚tu yt {wõ‚t™kŒ Mðt{e ËtÁ fhe Au y™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e W…h y{™u ½ýwk nu‚ Au ™u yu{™u þhehu {kŒðtz Au ‚u h¾u ftuE ðt‚™e Ë{sý{tk ¾t{e hne òÞ ™rn. yu{ òýe™u yt ðt‚to fhe Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “nu {nthts! {U …ý òÛÞwk Au su, ‘{tht ËtÁ s yt ðt‚to fhe Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 62 >> 195 >>

ð[™t{]‚ 63 : ƒ¤ …t{ðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t {t„þh ðrŒ 2 ƒes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ¼s™t™kŒ Mðt{e ©e{ŒT ¼t„ð‚™tu …tX fh‚t n‚t ™u …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ÿüt 1 ™u ÿ~Þ™t2 {æÞ{tk su rð[th hnu Au ‚u ÿüt™u ™u ÿ~Þ™u swŒtk swŒtk ht¾u Au. yu{tk Sð™wk òý…ýwk fÞwk òýðwk ™u ErLÿÞtu yk‚:fhý™wk òý…ýwk fÞwk òýðwk?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{™u ‚tu yu{ sýtÞ Au su, su™tu Sð yr‚þÞ ƒ¤™u …tBÞtu ntuÞ ‚u™u ‚tu yk‚:fhý™e ð]r¥tytu ‚u Sð™e s ð]r¥t Au. y™u ‚u™t [th r¢Þtyu fhe™u [th rð¼t„ sýtÞ Au. y™u ‚u yk‚:fhý{tk ™u ErLÿÞtu{tk òý…ýwk Au, ‚u Sð™wk s Au. ‚u ErLÿÞtu yk‚:fhý™u ßÞtk ½rx‚ ntuÞ íÞtk [t÷ðt Œu ™u ßÞtk ½rx‚ ™ ntuÞ íÞtk ™ [t÷ðt Œu. y™u su™tu Sð yr‚þÞ ƒ¤™u …tBÞtu ntuÞ, ‚u™u ‚tu ¼qkzwk MðÃ™ …ý ytðu ™rn. y™u su™tu Sð r™ƒo¤ ntuÞ, ‚u™u ‚tu ËtkÏÞ™t {‚™u y™wËhe™u yuf ÿüt yuðtu su …tu‚t™tu ytí{t, ‚u ytí{t…ýu hnuðwk, …ý ErLÿÞtu yk‚:fhý ¼u¤wk ¼¤ðwk ™rn. yuðe he‚u Ë¥ttY… hnu‚tk Útftk yu™tu Sð ƒ¤™u …t{u Au y™u yuÚte …ý ƒ¤ …t{ðt™tu yuf yr‚þÞ {tuxtu W…tÞ Au su, ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t su Ëk‚ ‚u™u rð»tu su™u «er‚ ntuÞ, ™u *

ð[.„.{.™wk 63, ‚t. 8-12-1824, „wYðth.

1. òu™th (ytí{t).

2. Œu¾tÞ Au (s„‚).

474

„.{.63

‚u™e Ëuðt™u rð»tu yr‚þÞ ©Øt ntuÞ, ™u ¼„ðt™™e ™ðÄt ¼Âõ‚yu Þwõ‚ ntuÞ, ‚u™t Sð™u ‚tu ‚íft¤ yr‚þÞ ƒ¤ ytðu Au. {txu Sð™u ƒ¤ …t{ðt™u yÚtuo ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt ƒhtuƒh ƒeòu ftuE W…tÞ ™Úte. y™u ð¤e y{u y{tht yk‚h™e ðt‚to fneyu su, ßÞthu y{u y„™tu‚ht™e Ët÷{tk {tkŒt ÚtÞt n‚t, íÞthu fi÷tË ™u ðifwkX ŒuÏÞt{tk ytÔÞtk ™u ™kŒeïh™e yËðthe ™u „hwzZ™e yËðthe …ý y{u fhe. yu{ y{tht ŒeXt{tk ytÔÞwk …ý ‚u Ët{Úteo{tk y{™u ftkE Ëthwk ÷tøÞwk ™rn. …Ae ‚tu y{u fuð¤ Ë¥ttY…u hnuðt {tkzâwk íÞthu Ëðuo W…trÄ™e þtkr‚ ÚtE; …Ae ‚u{tk …ý y{™u yu{ rð[th ÚtÞtu su, ‘Ë¥ttY…u hnuðwk ‚uÚte …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ¼u¤u Œun Ähe™u hnuðwk yu ©uc Au.’ {txu y{™u yu{ ƒef ÷t„e su, ‘h¾u Ë¥ttY…u hneyu ™u …tAtu Œun ™ ÄhtÞ.’ {txu Œun Ähe™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e ¼u¤u hneyu ™u ‚u™u yÚtuo su Ëuðt ƒ™e ytðu yu s yr‚þÞ ©uc ËtÄ™ Au y™u ßÞthu Sð™u yk‚ Ë{tu ytðu Au, íÞthu y™k‚ ò‚™e ytrÄ ™u ÔÞtrÄ «fx ÚttÞ Au. …Ae ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t Ëk‚™wk sÞthu Œþo™ ÚttÞ Au, íÞthu Ëðuo Œw:¾™tu ™tþ ÚtE òÞ Au. yuðtu ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {rn{t {tuxtu Au. y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au, ‚u ‚tu fuð¤ ƒúñ™e s {qŠ‚Þtu Au. yu™u rð»tu ‚tu {™w»Þ¼tð ÷tððtu s ™rn y™u su{ …tu‚t™t Œun™tk fwxwkƒe ntuÞ Au ™u ‚u™u ‚u™t rn‚™u yÚtuo yt…ýu ðZe™u fneyu ™u yt…ý™u ‚u ðZe™u fnu, …ý yk‚h{tk ftuE™u ytkxe …z‚e ™Úte, ‚u{ ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ðíÞwO òuEyu. y™u su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ytkxe …ze òÞ Au, ‚u ‚tu y{™u ŒeXtu …ý „{‚tu ™Úte. ™u ‚u W…hÚte heË …ý ftuE rŒðË W‚h‚e ™Úte. y™u yt ËkËth{tk …k[ {nt…t…™t fh™tht™tu ftuE rŒðË Aqxftu ÚttÞ …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚™t ÿtun™t fh™tht™tu ftuE rŒðË Aqxftu Út‚tu ™Úte. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™e su Ëuðt fhðe ‚u ƒhtuƒh ftuE …wÛÞ ™Úte ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fhðtu ‚u ƒhtuƒh ftuE …t… …ý ™Úte. {txu su™u …tu‚t™t Sð™u ƒ¤ðt™ fhðtu ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u {™, f{o, ð[™u þwØ ¼tðu fhe™u Ëuððt.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 63 >> 196 >>

„.{.64

475

ð[™t{]‚ 64 : …wÁ»ttu¥t{ ¼è™t «§™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t …tu»t Ëww rŒ 7 Ët‚{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! ¼„ðt™™t su yð‚th Au, ‚u Ëðuo Ëh¾t s Au fu ‚u{tk yrÄf LÞq™ ¼tð Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u ÔÞtËS™t fhu÷t su Ëðuo „úkÚt ‚u Ëtk¼éÞt ™u …Ae …qðto…h rð[the™u òuÞwk, íÞthu ‚u{tkÚte y{™u yu{ Ë{òÞwk Au su, {íMÞ, fåA, ðthtn, ™]®ËntrŒf su ¼„ðt™™t yð‚th Au ‚u Ëðuo yð‚th™t yð‚the ‚u ©ef]»ý¼„ðt™ Au, …ý ƒeò yð‚th™e …uXu ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u yð‚th ™Úte. ‚u ‚tu yð‚the s Au. yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™™tk [rhºt ©e{ŒT ¼t„ð‚ …whtý™t Œþ{ MfkÄ™u rð»tu Ëk…qýo fÌttk Au. {txu yt…ýt WØð Ëk«ŒtÞ™u rð»tu y{u Œþ{ MfkÄ™u yr‚þÞ «{tý fÞtuo Au. y™u ƒeò su Ëðuo yð‚th ‚u …ý ©ef]»ý¼„ðt™™t s Au {txu yu yð‚th ™u yu yð‚th™t «r‚…tŒ™ fh™tht su „úkÚt ‚u Ëðuo™u yt…ýu {t™ðt, …ý rðþu»tu fhe™u ‚tu ©ef]»ý¼„ðt™ ™u ‚u™t «r‚…tŒ™ fh™tht su „úkÚt ‚u™u s {t™ðt.” …Ae …wÁ»ttu¥t{ ¼èu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™ Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo yt s„‚™u Ë]su Au, ‚u rðï ™ håÞwk ntuÞ ™u {tÞt™t WŒh{tk Sð ntuÞ ‚u™wk ¼„ðt™ fÕÞtý fhu ‚tu þwk ™ ÚttÞ ? su ytx÷tu rðï Ë]sðt™tu ¼„ðt™ Œt¾ztu fhu Au ?” yu «&™ Au. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™ ©ef]»ý…wÁ»ttu¥t{ Au, ‚u ‚tu htòrÄhts Au y™u y¾kz{qŠ‚ Au y™u …tu‚t™wk yûthÄt{Y…e su ‚¾‚ ‚u™u rð»tu ËŒt rðhts{t™ Au. y™u ‚u yûthÄt{™u ytr©‚ y™k‚fturx ƒúñtkz hÌtt Au. ‚u su{ ftuEf {tuxtu [¢ð‚eo htò ntuÞ ™u ‚u™u yËkÏÞ „t{ztk ntuÞ ‚u{tkÚte yuf ƒu „t{ Wßsz ÚtÞt ntuÞ yÚtðt ðMÞtk ntuÞ …ý ‚u ‚tu ‚u htò™e „ý‚e{tk …ý ™ ntuÞ. ‚u{ ©ef]»ý¼„ðt™ * ð[.„.{.™wk 64, ‚t. 27-12-1824, {k„¤ðth.

476

„.{.64

‚u y™k‚fturx ƒúñtkz™t …r‚ Au, ‚u ƒúñtkztu™tu ftkE yuf Ët{xtu «÷Þ Út‚tu ™Úte, y™u ‚u{tkÚte yuftŒt ƒúñtkz™tu «÷Þ ÚttÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™e „ý‚e{tk …ý ™Úte y™u ‚u ©ef]»ý¼„ðt™™tu ŒuðfeS Útfe su sL{ ‚u ‚tu fÚt™ {tºt Au y™u yu ©ef]»ý ‚tu ËŒt ysL{t Au. y™u ‚u ©ef]»ý¼„ðt™™wk su yûthÄt{ Au ‚u ÔÞr‚huf…ýu ‚tu «f]r‚ …wÁ»t Útfe …h Au, y™u yLðÞ…ýu fhe™u ‚tu Ëðuo Xuftýu Au, su{ ytftþ Au ‚u yLðÞ…ýu fhe™u ‚tu Ëðoºt Au y™u ÔÞr‚huf…ýu ‚tu [th ¼q‚ Útfe …h Au, ‚u{s ©ef]»ý¼„ðt™™wk yûthÄt{ Au y™u ‚u Ät{™u rð»tu ¼„ðt™ y¾kz rðhts{t™ hnu Au y™u ‚u Ät{{tk hÌtt Útft y™k‚fturx su ƒúñtkz Au ‚u™u rð»tu ßÞtk su™u su{ Œþo™ Œuðwk ½xu íÞtk ‚u™u ‚u{ Œþo™ Œu Au, y™u su ËtÚtu ƒtu÷ðwk ½xu ‚u ËtÚtu ƒtu÷u Au y™u su™tu M…þo fhðtu ½xu ‚u™tu M…þo fhu Au. su{ ftuEf rËØ…wY»t ntuÞ ‚u yuf Xuftýu ƒuXtu Útftu nòhtu „tW Œu¾u y™u nòhtu „tW™e ðt‚to™u Ëtk¼¤u, ‚u{ ¼„ðt™ …tu‚t™t yûthÄt{{tk hÌtt Útft y™k‚fturx ƒúñtkz™u rð»tu ßÞtk su{ sýtðwk ½xu íÞtk ‚u{ sýtÞ Au y™u …tu‚u ‚tu ËŒt …tu‚t™t yûthÄt{{tk s Au. y™u yuf Xuftýu hÌtt Útft su y™k‚ Xuftýu sýtÞ Au ‚u ‚tu …tu‚t™e Þtu„f¤t Au. su{ htË{kz¤™u rð»tu sux÷e „tu…eytu ‚ux÷t s …tu‚u ÚtÞt. {txu yuf Xuftýu hÌtt Útft su y™k‚ Xuftýu Œu¾tðwk yu s ¼„ðt™™wk Þtu„f¤tyu fhe™u ÔÞt…f…ýwk Au, …ý ytftþ™e …uXu yY……ýu fhe™u ÔÞt…f ™Úte. y™u su ¼„ðt™™e Þtu„ {tÞtyu fhe …[tË fhtuz Þtus™ su …]Úðe™wk {kz¤ Au, ‚u «÷Þ ft¤™u rð»tu …h{týw Y… ÚtE òÞ Au y™u ‚u …]Úðe …tAe Ë]rüft¤™u rð»tu …h{týw{tkÚte …[tË fhtuz Þtus™ ÚttÞ Au. y™u [tu{tËwk ytðu Au íÞthu „tsðes ™u {u½™e ½xt ÚtE ytðu Au. yu ytrŒf Ëðuo ytùÞo ‚u ¼„ðt™™e Þtu„{tÞtyu fhe™u ÚttÞ Au, yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u {w{wûtw™u Ëðo «fthu ¼s™ fhðt ÞtuøÞ Au. þt {txu su, ƒeò yð‚th™u rð»tu ‚tu yuf fu ƒu f¤t™tu «ftþ ntuÞ Au y™u ©ef]»ý¼„ðt™™u rð»tu ‚tu Ëðuo f¤tytu Au. {txu yu ©ef]»ý¼„ðt™ ‚tu hrËf …ý Au ™u íÞt„e …ý Au, ™u ¿tt™e …ý Au, ™u htòrÄhts …ý Au, ™u ftÞh …ý Au ™u þqhðeh …ý Au ™u yr‚þÞ f]…t¤w …ý Au ™u Þtu„f¤t™u rð»tu «ðeý Au, ™u yr‚þÞ ƒr¤Þt …ý Au ™u yr‚þÞ Ar¤Þt …ý Au. {txu

„.{.64-65

477

Ëðuo f¤tyu Ëk…L™ ‚tu yuf ©ef]»ý¼„ðt™ s Au y™u ‚u ©ef]»ý¼„ðt™™wk su yûthÄt{ ‚u™u ytr©‚ su y™k‚fturx ƒúñtkz ‚u …ý ËŒtÞ hnu Au. ‚u{tkÚte su ƒúñtkz™e Ëtu ð»to™e ytðhŒt …qhe ÚttÞ ‚u ƒúñtkz™tu ™tþ ÚttÞ, ‚uýu fhe™u ftkE Ëðuo ƒúñtkz™tu ™tþ Út‚tu ™Úte. {txu «÷Þ ft¤{tk þt ËtÁ fÕÞtý fÞwO òuEyu Ëðuo ƒúñtkz ðËu s Au ‚tu ? yuðe he‚u yu «&™™wk Ë{tÄt™ Au.” yuðe he‚u …htuût…ýu …tu‚t™t …wÁ»ttu¥t{…ýt™e ðt‚to ©eS{nthtsu fhe. ‚u™u Ëtk¼¤e™u Ëðuo nrh¼õ‚ yu{ òý‚t nðt su, yu s su ©ef]»ý …whw»ttu¥t{ ‚u s yt ¼Âõ‚ Ä{o™t …wºt ©eS{nthts Au. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 64 >> 197 >>

ð[™t{]‚ 65 : y¾‚hztÌtt™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t …tu»t ËwrŒ 11-yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e Ë{e…u Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu ¼„ðt™™e ðt‚to fheyu.” íÞthu ‚t÷ …¾ts ÷E™u Ëk‚ fe‚o™ „tð‚t n‚t ‚u At™t hÌtt y™u Ëðuo ntÚt òuze™u Ëtk¼¤ðt ƒuXt. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo ¼„ðt™™t ht{f]»ýtrŒf su yð‚th ÚttÞ Au ‚u™u ‚tu {tÞt™wk ftÞo yuðwk su yt s„‚ ‚u{tk ftuE Xuftýu {tun Út‚tu ™Úte y™u …tu‚t™t y÷tirff «‚t…u fhe™u r™:þkf ð‚uo Au y™u …tu‚t™t ¼õ‚s™™e ¼Âõ‚™u yk„efth fhðt™u yÚtuo …k[rð»tÞ™u …ý Ëthe …uXu ¼tu„ðu Au. ‚u™u òuE™u yt ËkËth™u rð»tu su y¾‚hztÞt1 {™w»Þ Au ‚u …h{uïh™u rð»tu Œtu»t …hXu Au y™u yu{ òýu su, ‘ yt ‚tu …h{uïh fnuðtÞ Au, ‚tu …ý yu™u yt…ýt fh‚tk …ý ðÄw ËkËth™u rð»tu ytËÂõ‚ Au.’ yu{ òýe™u ¼„ðt™™u …ý …tu‚t suðt {™w»Þ òýu Au, …ý ¼„ðt™™tu su y÷tirff {rn{t ‚u™u òý‚t ™Úte, * ð[.„.{.™wk 65, ‚t. 1-1-1825, hrððth.

1. su{ ‚u{ ƒtu÷e, þçŒ™t yÚto™u yð¤t ÷E™u …tu‚t™e ò‚™u ztÌttu {t™™th.

478

„.{.65-66

yus ¼„ðt™™e {tÞt Au y™u ƒúñÂMÚtr‚™u …tBÞt yuðt su ytí{Œþeo ËtÄw ‚u™u …ý yt ËkËth™u rð»tu ftuE …ŒtÚto Œu¾e™u {tun Út‚tu ™Úte, ‚tu ƒúñÚte …h …hƒúñ yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™, ‚u™u {tÞt ™u {tÞt™t ftÞo Útfe r™÷uo… hnuðtÞ yu{tk ‚u þwk fnuðwk ? yu ‚tu hnuðtÞ s. y™u ytí{r™ctðt¤t su Ëk‚, ‚u™u ytí{r™ct ™u ‚eðú ðihtøÞ yu ƒuÞ ntuÞ ‚uýu fhe™u ftuE he‚™wk ƒkÄ™ ‚tu ™ ÚttÞ, …ý òu ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ ™ ntuÞ ‚tu su{ ƒnw «fth™tk ¼tus™ ™u ƒnw «fth™tk ÔÞks™ fÞtO ntuÞ, ™u ‚u{tk òu yuf ÷ðý ™ ntuÞ ‚tu ‚u Ëðuo ™fthtk ÚtE òÞ Au. ‚u{ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ rð™t yuf÷wk su ƒúñ¿tt™ Au ‚Útt ðihtøÞ Au, ‚u ‚tu ™ftÁk s Au ™u ËŒt yfÕÞtýfthe s Au, yu{ òýe™u þwfŒuðS ƒúñMðY… ÚtÞt n‚t ‚tu …ý ©e{ŒT ¼t„ð‚™u ¼ý‚t nðt y™u ©ef]»ý¼„ðt™™u rð»tu ÿZ ¼Âõ‚™u fh‚t nðt. {txu ytí{r™ctðt¤t™u òu ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ ™ ntuÞ ‚tu yu yu™u {tuxwk Œq»tý Au. y™u su™u ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ ntuÞ ‚u™u …ý òu ytí{r™ct ™u ðihtøÞ ™ ntuÞ, ‚tu suðe ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚uðe ƒeò …ŒtÚto™u rð»tu …ý «er‚ ÚtE òÞ. {txu yu ¼Âõ‚ {t„oðt¤t™u …ý {tuxwk Œq»tý Au y™u su ytðtu …rh…õð ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚uýu ‚tu ¼„ðt™™tu ÞÚttÚto {rn{t òÛÞtu Au {txu ‚u™u ‚tu …h{uïh rð™t ƒeswk Ëðuo ‚wåA sýtýwk Au. ‚u ËtÁ ftuE …ŒtÚto{tk ‚u {tun …t{‚tu ™Úte. {txu ytí{r™ct, ðihtøÞ ™u ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ yu ºtýuÞ ¼u¤t ntuÞ íÞthu ftuE ò‚™e ¾tux ™ fnuðtÞ y™u yuðtu su ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™tu ¿tt™e ¼õ‚ fnuðtÞ, yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ, y™LÞ ¼õ‚ fnuðtÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 65 >> 198 >>

ð[™t{]‚ 66 : ËŒT„whw™t «&™tu™wk - „tu¤tu ÍtÕÞt™wk Index *Ëkð‚T 1881™t …tu»t ðrŒ 1-«r‚…Œt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe‚rfÞt rƒAtðt™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …e¤tk …w»…™tk ™u ht‚e „w÷ŒtðrŒ™t …w»…™tk *

ð[.„.{.™wk 66, ‚t. 5-1-1825, „wYðth.

„.{.66

479

nth fkX™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u …e¤tk …w»…™tu ‚tuhtu …t½™u rð»tu rðhts{t™ n‚tu. y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u …tu‚t™e yt„¤ ËhtuŒt ™u Œwfz ÷E™u Ëk‚{kz¤ rð»ýw…Œ „tð‚t n‚t. ‚u fe‚o™ ¼Âõ‚ ÚtE hÌtt …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu y{thu {tuxt {tuxt Ëk‚™u «&™ …qAðt Au.” yu{ fne™u «Út{ yt™kŒ Mðt{e™u …qA‚t nðt su, “ftuEf yuðtu …wY»t ntuÞ su ‚u™u ƒwrØ Úttuze ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t{tk su Œtu»t ntuÞ ‚u™u Œu¾u y™u ƒeò nrh¼õ‚{tk Œtu»t ntuÞ ‚u™u ™ Œu¾u y™u „wý ntuÞ ‚u™u s Œu¾u y™u ƒeòu su …wY»t Au ‚u™u ‚tu ƒwrØ ½ýe Au, ‚tu …ý …tu‚t™t yð„wý™u Œu¾‚tu s ™Úte y™u ƒeò nrh¼õ‚™u rð»tu „wý™tu íÞt„ fhe™u fuð¤ Œtu»t s Œu¾u Au. yu™wk þwk fthý nþu su, Úttuze ƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u …ý …tu‚t™t Œtu»t™u Œu¾u Au y™u ÍtÍe ƒwrØðt¤tu Au, ‚u™u …tu‚t™t Œtu»t ËqÍ‚t ™Úte ?” yu «&™ Au. …Ae yt™kŒ Mðt{e™u suðtu ËqÍTÞtu ‚uðtu W¥th fÞtuo, …ý «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th yu{ Au su, yt sL{u yÚtðt ftuE sL{tk‚h™u rð»tu yuýu ftuEf {tuxt ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu y…htÄ fÞtuo Au, ‚u …t…u fhe™u yu™e ƒwrØ Œtu»tu Þwõ‚ Au. {txu yu™u nrh¼õ‚™t Œtu»t ËqÍu Au ™u …tu‚t™t Œtu»t ËqÍ‚t ™Úte, yu s yu™tu W¥th Au.” yu{ fne™u …Ae ©eS{nthts r™íÞt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qA‚t nðt su, “¼„ðt™™u …tBÞt™wk yuf s ËtÄ™ Au fu ½ýtf ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™ …{tÞ Au ? íÞthu ‚{u yu{ fnuþtu su, ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ™u Ä{o yu [th ËtÄ™u fhe™u …{tÞ Au. ‚u ßÞthu yu [th ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™™e «tÂÃ‚ ÚttÞ Au, íÞthu yuf ¼„ðt™™t yt©Þu fhe™u s fÕÞtý ÚttÞ yuðt y™LÞ ¼tð™tu r™Ätoh hÌttu ™rn.” …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu ƒnw «fthu W¥th fÞtuo, …ý «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fÕÞtý ‚tu yuf ¼„ðt™™t yt©Þu fhe™u s Au, …ý ¼„ðt™ Au, ‚u yr‚ Ë{Úto Au ™u ‚u™e yt¿tt™u ƒúñtrŒf Ë{„ú Œuð …t¤u Au ‚Útt ft¤, {tÞtrŒf su Ëðuo ƒúñtkz™tk fthý, ‚u …ý ¼„ðt™™t ¼Þ Útfe ËtðÄt™ ÚtE™u ¼„ðt™™e yt¿tt{tk hnu Au. {txu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u yu

480

„.{.66

¼„ðt™™e yt¿tt Au, ‚u ÿZ fhe™u {t™ðe yus ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk ÷ûtý Au. ‚u ËtÁ ËtÄ™ Ëðuo yr‚ÿZ fhe™u ht¾ðtk. yux÷u yuf ¼„ðt™ð‚u s fÕÞtý Au. y™u yu ËtÄ™ Au ‚u ‚tu ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo Au. yu s yu «&™™tu W¥th Au.” …Ae ©eS{nthts ƒúñt™kŒ Mðt{e™u …qA‚t nðt su, “yt Œun™u rð»tu Sð Au, ‚u Ëtfth Au fu r™htfth Au ?” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “Sð ‚tu Ëtfth Au.” íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su, “òu Sð Ëtfth ntuÞ ‚tu ‚u fh[hýtrŒfu Þwõ‚ ÚtÞtu, íÞthu Œþ{MfkÄ™u rð»tu ðuŒM‚wr‚™t yæÞtÞ{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘¼„ðt™ su ‚u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo ‚u Sð™tk ƒwrØ, ErLÿÞ, {™ ™u «tý, ‚u™u Ë]s‚t nðt.’ ‚u òu Sð Ëtfth s ntuÞ ‚tu ‚u™u yÚtuo ƒwrØ, ErLÿÞ, {™, «tý Ë]ßÞt™wk þwk ft{ Au ? {txu yuðe he‚™tk þtMºt™tk ð[™™u òu‚tk yu{s r™Ätoh ÚttÞ Au su, Sð su ‚u MðY…-Mð¼tðu fhe™u ‚tu Ë¥tt{tºt Au, ™u [i‚LÞ ðM‚w Au y™u y™trŒ y¿tt™Y… yuðwk su fthý þheh ‚uýu Þwõ‚ Au y™u su{ [{f…tý ntuÞ ‚u ÷tuZt™u ‚týe™u ÷tuZt ËtÚtu [tuxe hnu Au, ‚u{ yu Sð™tu …ý [tuxðt™tu Mð¼tð Au, ‚u {trÞf yuðtk su MÚtq¤ ™u Ëqû{, yu ƒu þheh, ‚u ËtÚtu [tuxu Au y™u yu Sð y¿tt™u fhe™u ‚u þheh™u rð»tu …tu‚t…ýwk {t™u Au, …ý ðM‚w„‚u ‚tu yu Sð þheh suðtu ™Úte.” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “ßÞthu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚yu fhe™u yu Sð™t y¿tt™™e r™ð]r¥t ÚttÞ Au íÞthu yu Sð™u MÚtq¤, Ëqû{ ™u fthý, yu {trÞf ºtý Œun™tu ËkƒkÄ hnu‚tu ™Úte. íÞthu yu Sð ¼„ðt™™t Ät{{tk sE™u fuðe he‚™t ytfthu Þwõ‚ Útftu hnu Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu yu Sð™t y¿tt™™e r™ð]r¥t ÚttÞ Au íÞthu yu™u {trÞf ºtý Œun™tu Ëk„ Aqxe òÞ Au. …Ae yu Sð fuð¤ [i‚LÞ Ë¥tt{tºt hnu Au. …Ae yu Sð™u ¼„ðt™™e ¼qr{ ytrŒf su ytX «fth™e «f]r‚ ‚u Útfe swŒe su [i‚LÞ «f]r‚, ‚u™tu ¼„ðt™™e EåAtyu fhe™u Œun ƒkÄtÞ Au ™u ‚uýu Þwõ‚ Útftu ¼„ðt™™t yûthÄt{™u rð»tu hnu Au. yu he‚u yu «&™™tu W¥th Au.” …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u ©eS{nthts …qA‚t nðt su,1 “yütk„ 1. yt ÷tuf{tk ƒnw …wÁ»ttu ¼„ðt™™u ¼su Au, ‚u{tk fux÷tf ¼õ‚tu™u.

„.{.66

481

Þtu„ rËØ ÚttÞ Au yÚtðt ytí{Œþo™ ÚttÞ Au, ‚u ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™e f]…t Útfe ÚttÞ Au.1 ‚u yu Þtu„ ™u ytí{Œþo™ rËØ ÚtÞt™wk fthý su ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚, ‚u™u rð»tu ð]r¥t „tiý ÚtE òÞ Au y™u yütk„Þtu„ ™u ytí{Œþo™ yu™u rð»tu ðÄw ÷„™e ÚttÞ Au, ‚u™wk þwk fthý nþu ? ” …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “yu™u Þtu„tÇÞtË fh‚u Útfu Þtu„ rËØ ÚttÞ Au, ‚u™wk ftkEf {t™ ytðu Au. ‚uýu fhe™u ¼„ðt™™e ftuhu ftkEf ð]r¥t „tiý ÚtE òÞ Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu rËØ Œþt™u …t{u íÞthu yu Þtu„e Au ‚u ƒúñY… ÚttÞ Au. ‚u ƒúñ{tk ‚tu ftuE ò‚™wk {t™ ntuÞ ™rn;2 {txu W¥th Ëk¼ðu ™rn. …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “nu {nthts! yu ‚tu ftkE Ë{ò‚wk ™Úte {txu ‚{u f]…t fhe™u fntu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu‚tu yu{ Ë{sðwk su,3 ßÞthu …tu‚t™e ¾tuxâ ftZðe ntuÞ íÞthu ‚u™u {tuxtytu™tk ð[™™e ËtÏÞ ÷E™u ftZðe. su{ ftuEf ÔÞðntrhf ft{ ntuÞ ™u ‚u ft{™u yr‚þÞ rËØ fhðwk ntuÞ, íÞthu Ëthtk Ëthtk {týË™e ËtEŒe4 fhðe, ‚u{ yrkn …ý yu ËtEŒe Au su þwfŒuðS ƒúñMðY… ÚtÞt n‚t ‚tu …ý yr‚ «er‚yu fhe™u ©e{ŒT ¼t„ð‚ ¼ÛÞt y™u yts rŒðË ËwÄe …ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u s fhu Au y™u þti™ftrŒf yXâtþe nòh Ér»t ‚u ƒúñMðY… Au, ‚tu …ý Ëw‚ …whtýe™t {w¾Útfe ¼„ðt™™e fÚtt™u Ëtk¼¤u Au. yuðe ò‚™tk ð[™™e ËtÏÞ ¼Âõ‚™e ÿZ‚t™u yÚtuo ÷uðe. y™u su ¾tuxâ …tu‚t™t òÛÞt{tk ™ ytð‚e ntuÞ ‚u™e ftuh™e ¼„ðt™™uu yt„¤ «tÚto™t fhðe su, ‘nu {nthts! {tht{tk su su ¾tuxâ ntuÞ ‚u f]…t fhe™u ™tþ fhßÞtu.’ su{ ftuEf …whw»t™u {tÚtu f÷kf ytÔÞwk ntuÞ ™u ‚u f÷kf xtéÞt™tu ftuE ËtEŒe ™ ntuÞ íÞthu ‚u ÷tuZt™tu „tu¤tu ht‚tu[tu¤ ntuÞ ‚u™u W…tze™u …tu‚t™wk f÷kf xt¤u Au. ‚u{ su Œtu»t ™ ytu¤¾t‚tu ntuÞ íÞthu ‚u Œtu»t xt¤ðt™u yÚtuo ¼„ðt™™e M‚wr‚ fhðe, yu ‚u ÷tuZt™tu „tu¤tu ÍtÕÞt 1. {txu ‚u ¼õ‚tu™u ¼„ðt™ y™u ‚u{™t Ëk‚tu™u rð»tu s ËðoŒt ÷„™e Útðe Wr[‚ Au ‚Úttr… ftuEf ¼õ‚™u. 2. Œuntr¼{t™eytu{tk s {t™ Œtu»t™tu Ëk¼ð Au. 3. ‚uðt ¼õ‚u Þtu„rËÂØðt¤t y™u ytí{Œþo™ ðt¤tytu™tu ð‚o™«fth òÛÞtu ™Úte, …wht‚™ þwftrŒ Þtu„eytu ƒúñY… ÚtE™u …ý ‚u{tk rð©tkr‚ ™rn 4.

…t{‚tk ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u s fh‚t n‚t, ytðwk ð]‚tL‚ ™rn òýðtÚte ¼„ðt™ y™u ‚u{™t Ëk‚tu™u rð»tu ð]Â¥t „tiý ÚttÞ Au y™u ytí{Œþo™{tk ðÄw ÷„™e ÚttÞ Au. {txu «Út{ …wht‚™ Þtu„eytu™tu ð‚o™ «fth yð~Þ òÛÞtu òuEyu y™u yt su …tu‚t™e ¾tuxâ ‚u xt¤ðe y™u. Ëtûte.

482

„.{.66

suðe Au. yu{ fhe™u …tu‚t™e ¾tuxâ™u xt¤ðe, yu ‚{tht «&™™tu W¥th Au.” …Ae ©eS{nthts {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u …qA‚t nðt su, “¼„ðt™™u ÞÚttÚto òÛÞt ntuÞ ™u ¼„ðt™ ‚tu ftkE [{ífth ™ Œu¾tz‚t ntuÞ ™u ƒeò su skºt {kºtðt¤t ntuÞ ‚u ‚tu …h[tu Œu¾tz‚t ntuÞ, ‚u™u Œu¾e™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™wk {™ ¼„ðt™{tkÚte ftkE z„u fu ™ z„u ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “nu {nthts ! su™u ¼„ðt™™tu ÞÚttÚto r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ rð™t ƒesu õÞtkE «‚er‚ ytðu s ™rn y™u òu ƒesu Xuftýu «‚er‚ ytðe ‚tu ‚u™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ s ™Úte. yu ‚tu „wýƒwrØðt¤tu nrh¼õ‚ fnuðtÞ …ý ÞÚttÚto ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ™ fnuðtÞ, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yus yu™tu W¥th Au.” …Ae ©eS{nthtsu þwf{wr™™u …qAâwk su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u™u Ëtûttífth …tBÞtu, ‚u™u Sð‚tk þe «tÂÃ‚ ÚttÞ Au y™u {wðt fuzâu þe «tÂÃ‚ ÚttÞ Au.” …Ae þwf{wr™ ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu™tu W¥th ‚tu ‚{u fhþtu íÞthu Útþu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™e «trÃ‚ ÚtE Au, ‚u™u Sð‚u ‚tu ¼„ðt™™tk fÚtt-fe‚o™ fh‚tk Útfts rŒðË ™u htrºt ðe‚u Au y™u ºtýu yðMÚttÚte …h su …tu‚t™tu Sðtí{t ‚u™wk ƒúñY…u Ëtûtt‚T Œþo™ ÚttÞ Au. y™u ¼„ðt™ rð™t yLÞ …ŒtÚto{tºt™u rð»tu ðihtøÞ ÚttÞ Au ™u yÄ{o™tu íÞt„ fhe™u Ä{o™u rð»tu hnuðtÞ Au y™u Œun {qfu íÞthu yuðt ¼õ‚™u ¼„ðt™ …tu‚t suðtu s fhu Au. su{ ¼„ðt™u ƒúñt™u fÌtwk Au su, ‘nu ƒúñt ! suðtu nwk Awk ™u suðtu {thtu {rn{t Au ™u suðt {tht „wý ™u f{o Au ‚uðwk {tht y™w„ún Útfe ‚u™u rð¿tt™ Úttytu.’ yuðwk su ƒúñt™u fÌtwk Au, ‚u{ su …tu‚t™t y™LÞ ¼õ‚ ntuÞ ‚u Ëðo™u ¼„ðt™ yuðe «tÂÃ‚ fhtðu Au. y™u su{ ¼„ðt™ ft¤, f{o ™u {tÞt Útfe hrn‚ Au ‚u{s ¼„ðt™™t ¼õ‚ …ý ft¤, f{o ™u {tÞtÚtfe hrn‚ ÚttÞ Au ™u y¾kz ¼„ðt™™e Ëuðt™u rð»tu hnu Au. yuðe Œun {qõÞt fuzâu «tÂÃ‚ ÚttÞ Au, yus yu «&™™tu W¥th Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >>66>> >>199>>

„.{.67

483

ð[™t{]‚ 67 : „k„tsr¤Þt fqðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t {nt ðrŒ 3 ‚]‚eÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu „k„tsr¤Þt fqðt …tËu ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u „tŒe‚feÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u …tu‚t™e yt„¤ ËtÄw Œwfz-ËhtuŒt ÷E™u rð»ýw…Œ „tð‚t n‚t. ‚u fe‚o™ ¼Âõ‚ ÚtE hÌtt …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u Ëðuo Ëk‚ «íÞu «&™ fheyu Aeyu su, ‘¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u Œun {qfe™u ƒúñY… ÚtE™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au, …Ae yu{tk ™u ¼„ðt™{tk þtu yk‚htÞ hnu Au ? suýu fhe™u Mðt{e-Ëuðf…ýt™tu ™t‚tu hnu Au, fu{ su, yu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Au, ‚u …ý suðt ¼„ðt™ Mð‚kºt Au ™u ft¤, f{o ™u {tÞt ‚u™u ytðhýu fhe™u hrn‚ Au ‚uðtu s ÚttÞ Au. {txu yu{tk þtu ¼uŒ hnu Au, suýu fhe™u Mðt{e-Ëuðf…ýwk hnu Au ?” yu «&™ Au. …Ae …h{nkËu su™u suðwk Ë{òÞwk ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae Ëðuo Ëk‚u fÌtwk su, ‘‘nu {nthts ! ‚{tht «&™™tu W¥th ‚tu ‚{u s fhþtu íÞthu Útþu.’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th yu{ Au su, ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚uýu suðt ¼„ðt™™u òÛÞt ntuÞ su, ¼„ðt™ ytx÷e Ët{Úteoyu Þwõ‚ Au y™u ytx÷e þtu¼tyu Þwõ‚ Au y™u ytðt Ëw¾MðY… Au. yuðe he‚u yu ¼õ‚u sux÷tu ¼„ðt™™tu {rn{t òÛÞtu Au y™u suðt «‚t…u Þwõ‚ ¼„ðt™™u òÛÞt Au, ‚u ¼õ‚ ßÞthu Œun {qfe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au íÞthu Y… ‚Útt Ët{Úteo ‚u yu ¼õ‚™e …ý ‚uðe s ÚttÞ Au, ‚tu …ý ¼„ðt™™e Ët{Úteo y™u ¼„ðt™™wk ËwkŒh…ýwk EíÞtrŒf su «‚t…, ‚u yu ¼õ‚™u ¼„ðt™™u rð»tu yr‚þÞ sýtÞ Au íÞthu yu ¼õ‚ yu{ òýu Au su, ‘{U sux÷tu «‚t… òÛÞtu n‚tu ™u ËwkŒh…ýwk òÛÞwk n‚wk. ‚ux÷wk yiïÞo y™u ‚ux÷wk ËwkŒh…ýwk ‚tu {™u …ý ¼„ðt™u ytÃÞwk Au, ‚tu …ý ¼„ðt™™wk yiïÞo ™u ¼„ðt™™wk ËwkŒh…ýwk ‚u ‚tu yr‚þÞ-y…th Œu¾tÞ Au.’ {txu {tht suðt y™k‚ ¼„ðt™™t ËtÄBÞo…ýt™u …tBÞt Au ‚tu …ý ¼„ðt™ suðtu ftuE *

ð[.„.{.™wk 67, ‚t. 6-2-1825, Ëtu{ðth

484

„.{.67

Útðt™u Ë{Úto Út‚tu ™Úte. þt {txu su, ¼„ðt™™tu {rn{t, „wý, f{o, sL{ ™u Ët{Úteo ‚Útt ËwkŒh‚t, Ëw¾ŒtÞf…ýwk yu ytrŒf su y™k‚ fÕÞtýfthe „wý ‚u™t …th™u þu»t, þthŒt, ƒúñtrŒf Œuð‚t ‚Útt [th ðuŒ yu …t{‚t ™Úte y™u ¼„ðt™ …tu‚u …ý …tu‚t™t {rn{t™t …th™u …t{‚t ™Úte. {txu ¼„ðt™ ‚tu Ëðuo Ët{Úteoyu fhe™u y…th Au y™u yu ¼„ðt™™u ¼S™u y™k‚fturx ði»ýð ¼„ðt™ Ëh¾t ÚtÞt Au, ‚tu …ý ¼„ðt™{tkÚte ftuE ò‚™tu «‚t… yýw sux÷tu …ý LÞq™ ÚtÞtu ™Úte. su{ {eXt s¤™tu Ë{wÿ ¼Þtuo ntuÞ ‚u{tkÚte {™w»Þ …þw, …k¾e Ëðuo sux÷wk ¼tðu ‚ux÷wk s¤ …eðu ‚Útt …tºt ¼he ÷u ‚tu …ý ytuAwk Út‚wk ™Úte. þt {txu su, ‚u Ë{wÿ ‚tu y„tÄ Au, ‚u{s ¼„ðt™™tu {rn{t …ý yr‚þÞ-y…th Au. {txu ftuE he‚u fhe™u ðÄu ½xu yuðtu ™Úte; ‚u ËtÁ su su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ƒúñMðY… ÚtÞt Au ‚tu …ý ¼„ðt™™t áZ ŒtË ÚtE™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhu Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ¼„ðt™™t ËtÄBÞo…ýt™u …t{u Au ‚tu …ý Mðt{e Ëuðf…ýwk hnu Au. yus yu «&™™tu W¥th Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 67 >> 200 >>

©e „Zzt {æÞ «fhýk Ë{tÃ‚{T

485

486

ðh‚t÷ ðuŒ™e É[tytuÚte …ý {nt™ rþûtt…ºte™e h[™t, yt ƒúñtkz{tk yuf y™u {tºt yuf ©enrhf]»ý {nthts™t MðY…™e MÚtt…™t; yt[tÞo…Œ™e MÚtt…™t suðt yŒT¼w‚ ftÞtuo su Ät{™e Ähýe{tk ÚtÞt yu Au ðh‚t÷ Ät{ :…tu‚t™t s nM‚u …tu‚t™e {qŠ‚™e «tý«r‚ct; yu ®nŒw ËkMf]r‚™tu y¼q‚…qðo «Ëk„ Au. ytr©‚ ðtíËÕÞðtrhrÄ ©enrhyu …tu‚u fYýt fhe™u yt ftÞo òuƒ™…„e suðt «u{e ¼õ‚tu™u íÞtk ðh‚t÷Ät{{tk fÞwo Au. {txu s ðh‚t÷ Ë{„ú Ëk«ŒtÞ™e htsÄt™e fneyu ‚tuu …ý þwk ¾tuxwk Au ? yir‚ntrËf ftÞtuo™e ËtÚtu yt ðh‚t÷ Ät{™e hk„÷e÷t …ý yir‚ntrËf he‚u ™tUÄtÞu÷e Au. „tu{‚e ‚¤tð™u ftkXu ¿tt™[[toytu y™u Ä{o-yÄ{o, ŒiðeytËwhe, …tºt-fw…tºt™wk yŒT¼w‚ yt÷u¾™ ðh‚t÷™t ð[™t{]‚{tk ÚtÞwk Au. yux÷w s ™rn ynª Ëtu sL{™e fËh {tºt y™u {tºt yt sL{u s x¤e òÞ yuðt W…tÞtu …ý r™Œuo~Þt Au. ðtk[e swytu yu ƒúñ[[to™e rŒÔÞÉ[tytu Ë{t™ 20-20 ð[™t{] ‚ tu ™ e þçŒfr÷ftytu.

487

ð[™t{]‚ 1 : r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t ftŠ‚f ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒhÚte W¥thtrŒ ftuhu „tu{‚eS™u ftkXu ytkƒtðtzeÞt{tk ®ËntË™ W…h „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu Ëwhðt¤ ™u Ätu¤tu yk„h¾tu …nuÞtuo n‚tu y™u „wZt hk„™tu hUxtu f{hu ƒtkæÞtu n‚tu ™u {tÚtt W…h fËwkƒ÷ hUxtu Ëtu™uhe ‚th™t Auztðt¤tu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ¾¼u fËwkƒ÷ hUxtu shfËe Auzt™tu rðhts{t™ n‚tu ™u fkX™u rð»tu „w÷tƒ™tk …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t ™u {tÚtt W…h „w÷tƒ™t …w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t ™u ¼wòytu™u rð»tu „w÷tƒ™t „sht ™u ƒtswƒkÄ ƒtkæÞt n‚t. yuðe þtu¼t™u Äh‚t Útftk W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™tk {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ðztuŒhtðt¤t þtu¼tht{ þtMºteyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! {w{wûtw ntuÞ ‚u ßÞthu r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™u …t{u íÞthu „wýt‚e‚ ÚttÞ ™u ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ ÚttÞ; íÞthu su™u r™rðofÕ… Ë{trÄ ™ ÚttÞ ‚u™e þe „r‚ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«tý™tu r™htuÄ ÚttÞ íÞthu s r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚttÞ yu{ ™Úte. r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™e he‚ ‚tu ƒeS Au ‚u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, 1 ¥~æ ¨xææï ü ç±¨xæü p SƒæÝ¢ Ðæï ¯ ‡æ}æê „ ²: J * ðh.ð[. 1, ‚t. 2-11-1825, {k„¤ðth. 1. Ë„o :- {nŒtrŒ …]rÚtÔÞL‚ ‚¥ðtu™e Wí…Â¥t, yÚtto‚T ðihts…wÁ»t ËwÄe™e Ë]Âü. rðË„o:- ƒúñtyu fhu÷e

Ë] r ü. MÚtt™{T :- ¼„ðt™™e Ëðtu o í f»to þºtwrðsÞtrŒY… ÂMÚtr‚. …tu»tý{T :- ¼„ðt™™tu s„‚™t hûtýY… y™w„ún. Q‚Þ :- f{oðtË™t.ä

488

ðh.1

}æ‹±‹„Úï à ææÝé Ü Uƒæ çÝÚæï { æï }æé ç QUÚæŸæ²: JJ yu &÷tuf™tu yu{ yÚto Au su, ‘rðï™t Ë„o rðË„torŒf su ™ð ÷ûtý, ‚uýu fhe™u òÛÞt{tk ytðu yuðwk yt©ÞÁ… su ©ef]»ý ¼„ðt™™wk MðY…, ‚u™u rð»tu su {w{wûtw™e y[÷{r‚ ÚtE, su{ yt ytkƒt™wk ð]ût Au ‚u yuf ðth ÿZ fhe™u òÛÞwk. …Ae ft{ ÔÞt…u, ¢tuÄ ÔÞt…u, ÷tu¼ ÔÞt…u ‚tu …ý ftuE he‚u ytkƒt™u rð»tu ¼útkr‚ ™ ÚttÞ su, ‘ytkƒt™wk ð]ût nþu fu ™rn ntuÞ.’ ‚u{ su™u «íÞût ©ef]»ý¼„ðt™™t MðY…™tu ÿZ r™ùÞ ÚtÞtu ™u ‚u{tk ftuE ò‚™tu fw‚fo ™ ÚttÞ ‚tu ‚u …whw»t™tk «tý ÷e™ ™ ÚtÞt ntuÞ ‚tu …ý r™ŠðfÕ… Ë{trÄ Au ™u «tý ÷e™ ÚtÞt ntuÞ ‚tu …ý r™ŠðfÕ… Ë{trÄ Au. y™u su™u yu ¼„ðt™™t MðY…{tk ËkfÕ…-rðfÕ… hnu‚t ntuÞ su, ‘ƒúñ…wh™u rð»tu fuðwk ¼„ðt™™wk MðY… nþu ? y™u ïu‚îe… ™u ðifwkX™u rð»tu fuðwk ¼„ðt™™wk MðY… nþu? y™u ‚u MðY…™wk õÞthu Œþo™ Útþu ?’ yuðe ò‚™t ËkfÕ… rðfÕ… fÞto fhu …ý «fx ¼„ðt™ {éÞt ‚u™u s Ëðo™t fthý òýe™u ‚uýu fhe™u s …tu‚t™u f]‚tÚto ™ {t™u. y™u yuðt ™u òu Œið1 EåAtyu fhe™u Ë{trÄ ÚttÞ ‚tu …ý ËkfÕ… rðfÕ… {xu ™rn y™u Ë{trÄ{tk su su Œu¾tÞ ‚uÚte ™ðwk ™ðwk òuðt™u RåAu …ý {™™t rðfÕ… {xu ™rn, yuðtu ntuÞ ‚u™u Ë{trÄ Au ‚tu …ý ËrðfÕ… Au ™u Ë{trÄ ™ ntuÞ ‚tuÞ ËrðfÕ… Au. {txu yuðtu ntuÞ ‚u „wýt‚e‚ yuftkr‚f ¼õ‚ ™ fnuðtÞ y™u su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu ÿZ r™ùÞ ntuÞ ™u ‚u™u Ë{trÄ Au yÚtðt ™Úte ‚tu …ý ‚u™u ËŒt r™ŠðfÕ… Ë{trÄ s Au.” …Ae Œe™t™tÚt ¼èu «&™ …qAâtu su, ‘{™{tk ËkfÕ…-rðfÕ… xt¤ðt™tu W…tÞ fhu y™u òu {™™u ™ S‚e þfu, ‚tu ‚u™e þe „r‚ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ftihð™u ™u …tkzð™u ÞwØ fhðt™tu «thk¼ ÚtÞtu íÞthu ftihð ™u …tkzðu yu rð[tÞwo su, ‘yt…ýu yuðu Xuftýu ÞwØ fheyu su, ä {LðL‚h fÚtt :- ËØ{o, ¼„ðt™u y™w„ún fhu ÷ t {LðL‚htrÄ…tu ™ tu Ä{o . Eþt™w f Útt :¼„ðt™™t yð‚th [rhºttu™e fÚtt ‚Útt ‚u{™t yuftkr‚f ¼õ‚tu™tk ™t™trðÄ ytÏÞt™ðt¤e ËífÚtt. r™htuÄ :- SðË{wŒtÞ™wk …tu‚…tu‚t™e f{oþÂõ‚ytu™e ËtÚtu Ëq û {tðMÚt «f] r ‚{tk hnu ð w k ‚u . {w Â õ‚:- 1.

Œuð{™w»ÞtrŒ Y…™tu íÞt„ fhe™u MðY…Úte (…tu‚t™t y…n‚…tÃ{íðtrŒ „wýtüfu rðrþü yuðt Y…Úte) hnuðwk ‚u. yt©Þ :- su™tÚte s„‚™e Wí…Â¥t ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ ÚttÞ Au, su™u ‘…hkƒúñ …h{tí{t’ EíÞtrŒ þçŒÚte ©wr‚M{]r‚Þtu fnu Au ‚u. ¼„ðrŒåAt ðt …qðo™t ËíËkMfth™t ƒ¤u fhe™u.

ðh.1-2

489

‚u ÞwØ{tk su ftuE {hu ‚tu …ý ‚u™t Sð™wk Yzwk ÚttÞ.’ yuðwk rð[the™u fwÁûtuºt™u rð»tu ÞwØ fÞwO. …Ae SíÞt ‚u™wk …ý Ëthwk ÚtÞwk ™u yu Ëk„út{{tk {htÞt ‚u™u …ý Œuð÷tuf™e «trÃ‚ ÚtE ™u htßÞ Útfe …ý yrÄf Ëw¾™u …tBÞt. ‚u{ su {™ ËtÚtu ÷ztE ytŒhu y™u òu {™™u S‚u ‚tu r™rðofÕ… ÂMÚtr‚™u …t{u ™u ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ ÚttÞ y™u òu {™ yt„¤ nthu ‚tu …ý Þtu„¼úü ÚttÞ. ‚u …Ae yuf sL{u yÚtðt ƒu sL{u yÚtðt ½ýu sL{u …ý ykíÞu ò‚tu yu yuftkr‚f ¼õ‚ ÚttÞ, …ý yuýu Œt¾ztu fÞtuo ‚u Aqxe ™ …zu. {txu ƒwrØðt™ ntuÞ ‚u™u ‚tu …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo {™ ËtÚtu sYh ðih ƒtkÄðwk. …Ae yu {™™u S‚þu ‚tu …ý Ëthwk Au ™u yu {™Úte nthþu ‚tu …ý Þtu„¼úü Útþu; ‚u{tk ykíÞu ò‚tk Ëthwk Au. ‚u {txu su fÕÞtý™u EåAu ‚u™u ‚tu {™ ËtÚtu sYh ðih ƒtkÄðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 1 >> 201 >>

ð[™t{]‚ 2 : [th þtMºtu fhe™u ¼„ðt™ ™u òýðt™w-k ft™ŒtËS™t «&™™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t ftŠ‚f ËwrŒ 13 ‚uhþ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™tk {krŒhÚte W¥thtrŒ rŒþu „tu{‚eS™u ftkXu ytkƒt™t ð]ût™e nuXu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u …e¤t ‚tË‚t™tu 1 Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt ht‚t fe™¾tƒ™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt {M‚f W…h shfËe Auzt™e fËwkƒ÷ …t½ ƒtkÄe n‚e ‚Útt shfËe Auzt™wk fËwkƒ÷ þu÷wk ¾¼u ™tkÏÞwk n‚wk y™u …t½™u W…h [k…t™t …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t ™u fkX™u rð»tu Ätu¤tk …w»…™tk nth rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ftkEf «&™-W¥th fhtu,” …Ae „t{ ƒwðt™t …xu÷ ft™ŒtËSyu ntÚt òuze™u …qAâw su, “nu {nthts! ¼„ðt™ þu «fthu htS ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu ¼„ðt™™tu ÿtun ™ fheyu ‚tu ¼„ðt™ htS ÚttÞ; íÞthu fnuþtu su ÿtun ‚u þwk ? ‚tu su yt Ëðo s„‚™t f‚to-n‚to ¼„ðt™ Au ‚u™u f‚to-n‚to ™ Ë{Syu ™u * ðh.ð[. 2, ‚t. 22-11-1825, „wYðth.

1 yuf ò‚™wk huþ{e ft…z-rf™¾tƒ

490

ðh.2

rðï™t f‚to-n‚to ft¤™u òýeyu yÚtðt {tÞt™u òýeyu yÚtðt f{o™u òýeyu yÚtðt Mð¼tð™u òýeyu; yu ‚u ¼„ðt™™tu ÿtun Au. fu{ su ¼„ðt™ Ëðo™t f‚to-n‚to Au ‚u™tu íÞt„ fhe™u fuð¤ ft¤, f{o, Mð¼tð y™u {tÞt ‚u™u s„‚™t f‚to-n‚to fnu Au. {txu yu ¼„ðt™™tu yr‚ ÿtun Au. íÞtk1 ÿütk‚ Au, su{ ‚{u „t{™t …xu÷ Atu, ‚u su ‚{the „t{{tk …x÷tE ™ hnuðt ‚u ‚{thtu ÿtune fnuðtÞ y™u ð¤e su{ [¢ð‚eo htò ntuÞ ‚u™tu nwf{ ¾tuxtu fhe™u su htò ™ ntuÞ ‚u™tu nwf{ [÷tðu, ‚tu ‚u …wY»t htò™tu ÿtune fnuðtÞ y™u ð¤e su{ ftuEf yuðt ft„¤ ÷¾e ÷¾e™u {u÷u su, ‘y{thtu htò Au ‚u ™tf-ft™ rð™t™tu Au yÚtðt ntÚt …„ rð™t™tu Au.’ yuðe he‚u htò™wk Y… Ëk…qýo ntuÞ ‚u™u ¾krz‚ fhe™u ðýoðu ‚u htò™tu ÿtune fnuðtÞ, ‚u{ ¼„ðt™ Au ‚u fh-[hýtrŒf Ë{„ú yk„u fhe™u Ëk…qýo Au y™u ÷uþ{tºt …ý ftuE yk„u rðf¤ ™Úte y™u ËŒt {qŠ‚{t™ s Au; ‚u™u yf‚to fnuðt ‚Útt yY… fnuðt ™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò su ft¤trŒf ‚u™u f‚to fnuðt, yu s ¼„ðt™™tu ÿtun Au. yuðe ò‚™tu su ¼„ðt™™tu ÿtun ‚u™u su ™ fhu ‚uýu Ëk…qýo ¼„ðt™™e …qò fhe y™u ‚u rð™t ‚tu [kŒ™-…w»…trŒfu fhe™u …qsu Au ‚tu …ý ¼„ðt™™tu ÿtune Au. {txu ¼„ðt™™u s„‚™t f‚ton‚to òýu y™u {qŠ‚{t™ òýu ‚u W…h s ¼„ðt™ htS ÚttÞ Au. y™u ðuŒ{tk ‚tu ¼„ðt™™wk MðY… ƒnw he‚u ðýoðe™u ™thtÞýu …tu‚u …tu‚t™tk {w¾u fÌtwk Au, …ý ‚u ftuE™t Ë{ßÞt{tk ytÔÞwk ™rn íÞthu ËtkÏÞþtMºtu fhe™u [tuðeþ ‚¥ð fÌttk ™u …k[ðeþ{wk ¼„ðt™™wk MðY… fÌtwk. ‚u ËtkÏÞ™t yt[tÞo su fr…÷{wr™ ‚uýu yu{ rð[tÞwO su, “MÚtq¤, Ëqû{ ™u fthý ‚u™u rð»tu Sð yuf…ýu fhe™u ð‚uo Au y™u yuÚte LÞthtu Sð hne þf‚tu ™Úte y™u Eïh Au ‚u …ý …tu‚t™e W…trÄ su rðhtx, Ëqºttí{t ™u yÔÞtf]‚. ‚u™u rð»tu yuf…ýu ð‚uo Au …ý ‚u rð™t hne þf‚t ™Úte. {txu ËtkÏÞþtMºtu Sð™u ™u Eïh™u [tuðeþ ‚¥ð ¼u¤t s „ÛÞt Au y™u …k[ðeË{t …h{tí{t™u 1. y™u ‚u{™u þtMºt™wk ÷uþ{tºt ¿tt™ ™Úte yu{ sýtÞ Au fu{ fu ‘‘¿æ: ÜUæHÜUæH:’’ EíÞtrŒ ©wr‚M{]r‚{tk ft¤trŒf™u ¼„ðt™™e þÂõ‚Y…u ðýoÔÞt Au. s„íË„torŒf{tk ft¤trŒf™e Mð‚kºt‚t ™Úte s fu{ fu ‚uytu ¼„ðt™™e «uhýtÚte s rðïË„torŒ ‚u ‚u r¢Þtytu fhu Au, ‚u ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au fu - ‘‘Îí Ã ²¢ ÜU}æü ™ ÜUæHp S±|ææ±æï …è±æï »± ™ J ²ÎÝé x æí ã „: ¨ç‹„ Ý ¨ç‹„ ²Îé Ð ï ÿ æ²æ’’ su{ [¢ð‚eo htò™e yt¿ttÚte ¾kzeÞt htòytu «ò™wk «þtË™ fhu Au ‚u{ s ¼„ðt™™e yt¿ttÚte s ft¤trŒf™wk rðïË„torŒf{tk f‚]oíð Au yuðe he‚u su s™ ¼„ðt™™u Ëðor™Þk‚t y™u Ëðof‚to òýu ‚us ¼õ‚ fnuðtÞ Au y™u su yuðe he‚u ™ òýu ‚u ¼„ðt™™tu ÿtune fnuðtÞ Au.

ðh.2

491

fÌttk Au” y™u Þtu„þtMºt™t yt[tÞo su rnhÛÞ„¼o Ér»t ‚uýu [turðþ ‚¥ð fne™u …k[rðþ{tu Sð™u fÌttu Au, ‚u{s …k[rðþ{t Eïh™u fÌtt Au, y™u …h{tí{t™u AÔðeË{tk fÌtt Au, yuðe he‚u ËtkÏÞþtMºt ™u Þtu„þtMºt ‚uýu ¼„ðt™™wk MðY… fÌtwk ‚tu …ý Ëtûttífth ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ ™ ÚtÞwk. y™u y™w{t™ «{týu ‚tu ÚtÞwk su, ‘ËtkÏÞ™u {‚u [turðþ ‚¥ðÚte …h Au ‚u ðM‚w ËíÞ Au y™u Þtu„™u {‚u [turðþ ‚¥ðÚte …h Sð-Eïh Au ™u ‚uÚte …h …h{tí{t Au ‚u ËíÞ Au.’ yuðe he‚u …h{tí{t™t MðY…™wk ƒuÞ þtMºtð‚u y™w{t™ «{týu fhe™u ¿tt™ ÚtÞwk, …ý ‚u ¼„ðt™ ft¤t Au fu …e¤t Au ? fu ÷tkƒt Au fu xwkft Au ? fu Ëtfth Au fu r™htfth Au ? yuðwk ftkE ¿tt™ ™ ÚtÞwk. …Ae …tu‚u ðtËwŒuð ¼„ðt™u …k[htºt ™t{u ‚kºt fÞwO. ‚u™u rð»tu yu{ «r‚…tŒ™ fÞwO su, ‘©ef]»ý …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ Au ‚u …tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu ËŒt rŒÔÞ Ëtfth {qŠ‚{t™ hÌttk Au y™u ‚u s ¼„ðt™ su ‚u ïu‚îe…ðtËe su y™k‚ r™hL™{wõ‚ Au; ‚u{™u …tk[ ð¾‚ …tu‚t™wk Œþo™ yt…u Au ‚Útt ðifwkX÷tuf™u rð»tu ‚u s ¼„ðt™ [‚w¼wos {qŠ‚Útft ÷û{eSyu Ërn‚ Au ™u ‚u þk¾, [¢, „Œt, …È™u Ähe hÌttk Au ‚Útt rðïfTËu™trŒf su …t»toŒ ‚u{ýu ËuÔÞt Au y™u yu s ¼„ðt™ …qsðt ÞtuøÞ, ¼sðt ÞtuøÞ ™u …t{ðt ÞtuøÞ Au y™u ‚u s ¼„ðt™ ht{-f]»ýtrŒf yð‚th Äthý fhu Au y™u ðtËwŒuð, Ëkf»toý, «ãwB™, yr™ÁØ yu [‚wÔÞqonY…u ð‚uo Au.’ yuðe he‚u Ëtfth {qŠ‚™wk «r‚…tŒ™ fÞwO Au. …Ae ‚u s …k[htºt ‚kºt™u ™thŒSyu Vhe™u fÞwO íÞthu ‚u ™thŒ…k[htºt fnuðtÞwk. ‚u™u rð»tu yuðe he‚u ¼„ðt™™t MðY…™wk «r‚…tŒ™ fÞwO su, ‘ftuE he‚u ËkþÞ hÌttu ™rn.’ ‚u {txu ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, 1 “ÝæÚæ²‡æÐÚæ ±ï Î æ Îï ± æ ÝæÚæ²‡ææX…æ: J ÝæÚæ²‡æÐÚæ Hæï Ü Uæ ÝæÚæ²‡æÐÚæ }æ¶æ: JJ ÝæÚæ²‡æÐÚæï ²æï x ææï ÝæÚæ²‡æÐÚ¢ „Ð: J ÝæÚæ²‡æ ÐÚ¢ ¿ææÝ¢ ÝæÚæ²‡æÐÚæ 1. yÚto :- ðuŒtu ™thtÞý ‚u s …h - «r‚…tã yÚtðt fthý su™u Au, yuðt Au. “¨±ï ü ±ï Î æ ²yÐÎ}ææ}æÝç‹„” “±ïÎñp ¨±ñüÚã}æï± ±ïl:” EíÞtrŒ ©wr‚M{]r‚ Au. ELÿtrŒ Œuð‚tytu ™thtÞý™t yk„ Útfe ÚtÞu÷t Au yux÷u ‚u™t þheh¼q‚ Au, ™‹Îí } ææ }æÝ¨æï ï …æ„:” EíÞtrŒ ©wr‚ Au. f{o«tÃÞ Mð„torŒ ÷tuftu ™thtÞý s Mðt{e su™t Au yuðt Au. Þ¿ttu ™thtÞý s …h - ythtæÞ yÚtðt «Ät™ su™u Au yuðt Au. rððuftrŒsLÞ W…tË™tí{f Þtu„ ™thtÞý s …h - æÞuÞ su{tk Au yuðt Au. rðãt™t yk„¼q‚ ‚… ™thtÞý s …h -…ÞoðËt™¼qr{ su™e Au yuðwk Au. þtMºtsLÞ ¿tt™ ™thtÞý s …h -¿tuÞ su™u Au yuðwk Au. Þtu„™t V¤Y… yŠ[htrŒ „r‚ ™thtÞý s …h - „L‚ÔÞ (…t{ðt ÞtuøÞ) su™u Au yuðe Au.

492

ðh.2-3

xæç„: JJ ‚Útt 1“±æ¨é ±æ¨é Î ï ± ÐÚæ ±ï Î æ ±æ¨é Î ï ± ÐÚæ }æ¶æ: J ±æ¨é Î ï ± ÐÚæ ²æï x ææ ±æ¨é Î ï ± ÐÚæ: çRU²æ: JJ ±æ¨é Î ï ± ÐÚ¢ ¿ææÝ¢ ±æ¨é Î ï ± ÐÚ¢ „Ð:J ±æ¨é Î ï ± ÐÚæï {}ææï ü ±æ¨é Î ï ± ÐÚæ xæç„: yuðe he‚u yu [th2 þtMºtu fhe™u ©ef]»ý™thtÞý ðtËwŒuð™t MðY…™wk s «r‚…tŒ™ fÞwO Au y™u yu [th þtMºtu fhe™u su ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su ‚u s …qhtu ¿tt™e fnuðtÞ. su{ ŒqÄ Au ‚u™u ™uºtu swyu íÞthu Ätu¤wk Œu¾tÞ y™u ™tfu Ëqk½u íÞthu Ëw„kÄðt™ sýtÞ y™u ytk„¤eyu fhe™u yzu íÞthu xtZwk-Q™wk sýtÞ y™u rsbtyu fhe™u [t¾u íÞthu MðtŒw sýtÞ; …ý yuf ErLÿÞu fhe™u ŒqÄ™t MðY…™wk Ëk…qýo ¿tt™ ™ ÚttÞ y™u Ëðo ErLÿÞu fhe™u ‚…tËe swðu íÞthu Ëk…qýo ¿tt™ ÚttÞ Au, ‚u{ ðuŒtrŒf [th þtMºtu fhe™u ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su íÞthu Ëk…qýo ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ ÚttÞ Au y™u yu{ òýðwk ‚u™u Ëk…qýo ¿tt™ fneyu y™u ¼„ðt™ …ý yu{ Ë{su s htS ÚttÞ Au …ý …h{uïh™u htS fÞto™tu ƒeòu W…tÞ ™Úte. {txu yuðe he‚u Ë{su ‚u s …qhtu ¿tt™e fnuðtÞ y™u ¼„ðt™ …ý ‚u W…h s yr‚þÞ htS ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 2 >> 202 >>

ð[™t{]‚ 3 : [th «fth™t {tuxt …wÁ»t™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t ftŠ‚f ðrŒ 11-yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh{tk ®ËntË™ W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu „w÷tƒ™tk …w»…™t nth Äthý fÞto n‚t y™u {M‚f™u rð»tu …t½{tk ‚tuht rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ Ë{M‚ ‚Útt ŒuþŒuþ™t * ðh.ð[.3, ‚t. 6-12-1825, ƒwÄðth. 1. yÚto :- …qðtuo¥th ¼t„îÞtí{f ðuŒtu ðtËwŒuð s …h - ‚tí…Þo¼qr{ su™e Au yuðt Au. yÂø™ ytrŒf Œuð‚t™e …qòY… Þtu„trŒf ðtËwŒuð s …h«Ät™…ýu ythtæÞ su™u Au yuðt Au. ELÿtrŒf™t W…tË™Y… Þtu„tu ðtËwŒuð s …h - rð»tÞ su™u Au yuðt Au, yuðe he‚u Ë{„ú ðuŒÚte ðuã yuf ðtËwŒuð ¼„ðt™ s Au. M{]r‚«tuõ‚ r¢Þtytu 2. ðtËwŒuð s …h - «Ät™…ýu ythtæÞ su™u Au yuðwk

Au. «f]r‚…wÁ»t™t rððufY… ¿tt™ ðtËwŒuð s …h - rð»tÞ su™u Au yuðwk Au. f]åAÙ[tLÿtÞýtrŒf ‚… ðtËwŒuð s …h - ythtÄ™t …h Au. ðýto©{rðrn‚ ©ti‚ M{t‚o Ä{o ðtËwŒuð …h yux÷u ðtËwŒuð™u ytÄe™ ÂMÚtr‚ «ð] Â ¥tðt¤tu Au . Ä{o «tÃÞ Mð„torŒ«trÃ‚Y… „r‚ ðtËwŒuð …h Au yux÷u yuf ðtËwŒuð s …t{ðt ÞtuøÞ Au. ðuŒ (ðuŒtL‚) ËtkÏÞ, Þtu„, …k[htºt.

ðh.3

493

nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt…ýt WØðËk«ŒtÞ™u rð»tu ¿tt™, ðihtøÞ, Ä{o y™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚; yu [th ðt™tk su{tk ntuÞ ‚u yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ. y™u yt…ýt ËíËk„{tk {tuxtu fhðt ÞtuøÞ …ý ‚u s Au y™u yu [th Ëk…qýo ™ ntuÞ ™u yuf s {wÏÞ…ýu fhe™u ntuÞ ‚tu …ý ºtý su ƒtfe hÌttk ‚u ‚u yuf™t …uxt{tk ytðe òÞ, yuðwk yuf fÞwk yu [thu{tk ©uc Au ?” íÞthu „tu…t¤t™kŒMðt{eyu ‚Útt {wõ‚t™kŒMðt{eyu fÌtwk su, “nu {nthts ! yuðtu ‚u yuf Ä{o Au ‚u Ä{o ntuÞ ‚tu ºtýu ðt™tk ‚u …wÁ»t{tk ytðu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ä{o ‚tu fux÷tf rð{w¾ 1 {týË ntuÞ ‚u{tk …ý ntuÞ, {txu ‚u™u þwk ËíËk„{tk {tuxtu fheþwk ?” …Ae yu ðt‚ Ëtk¼¤e™u ftuEÚte W¥th ŒuðtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu {tntíBÞu Ërn‚ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ™u ytí{r™ct, Ä{o ™u ðihtøÞ yu Ët{tLÞ…ýu ntuÞ ‚tu …ý ftuE rŒðË yu Ä{o{tkÚte …zu ™rn. fu{ su, su ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òý‚tu ntuÞ ‚u ‚tu yu{ rð[thu su, ‘¼„ðt™™e yt¿tt™u rð»tu ƒúñtrŒf Ë{„ú Œuð hÌtt Au ‚u ¼„ðt™™e yt¿tt {thtÚte fu{ ÷tu…tÞ ?’ yu{ òýe™u ¼„ðt™™t r™Þ{{tk r™hk‚h hnu.” íÞthu þwf{wr™yu …qAâwk su, “ßÞthu yuf {tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚yu fhe™u Ëk…qýo ÚttÞ íÞthu yuf ¼Âõ‚ fu{ ™ fne ™u [th ðt™tk þt ËtÁ fÌttk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yr‚þÞ2 {tntíBÞ Ërn‚ ¼Âõ‚ ¼„ðt™™u rð»tu ntuÞ ‚tu yuf ¼Âõ‚™u rð»tu ºtýu ytðe òÞ y™u Ët{tLÞ ¼Âõ‚ ntuÞ ‚tu yuf{tk ºtý ™ ytðu, {txu ‘[th ðt™tkyu Ërn‚ su ¼Âõ‚ ‚u su{tk ntuÞ ‚u yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ’ yu{ fÌtwk Au y™u yuðe yËtÄthý ¼Âõ‚ ‚tu …]Útwhtò™u n‚e, ‚u ¼„ðt™u ðh Œuðt™wk fÌtwk íÞthu ¼„ðt™™e fÚtt Ëtk¼éÞt ËtÁ Œþ nòh ft™ {tøÞt3 …ý ƒeswk ftkE ™ {tkøÞwk y™u su „tu…eytu™u htË¢ezt{tk ™ sðt ŒeÄe ‚u Œun {qfe™u ©ef]»ý …tËu „E. yuðe yËtÄthý 1. fýo shtËk½trŒf{tk …ý Ä{o n‚tu. 2. ¼Âõ‚ ‚tu yËtÄthý y™u ËtÄthý (…ht ™u y…ht) yuðt ¼uŒÚte ƒu «fth™e Au ‚u{tk. 3. ‘‘ç±{y¨± ÜU‡ææü²é„}æï¯ }æï ±Ú:’’ yu{ ¼t„ð‚{tk

fÌtwk Au. ‘Œþ nòh ft™u fhe™u fÚtt©ðý fhðtÚte sux÷tu yt™kŒ ÚttÞ ‚ux÷tu yt™kŒ ƒu ft™Úte fÚtt©ðý fhðtÚte ÚttÞ’ ytðtu yr¼«tÞ Ë{sðtu.

494

ðh.3-4

¼Âõ‚ ntuÞ ‚tu ¿tt™trŒf ºtýu yuf ¼Âõ‚{tk ytðe òÞ.” 1 íÞthu ƒúñt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “yuðe yËtÄthý ¼Âõ‚ þu W…tÞu fhe™u ytðu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tuxt …wÁ»t™e ËuðtÚtfe ytðu Au. ‚u {tuxt …wÁ»t …ý [th «fth™t Au. yuf ‚tu Œeðt suðt ™u ƒeò {þt÷ suðt ™u ºteò ðes¤e suðt™u [tuÚtt ðzðt™¤ yÂø™ suðt; ‚u{tk Œeðt suðt ntuÞ ‚u ‚tu rð»tÞY…e ðtÞwyu fhe™u ytu÷tE òÞ. ™u {þt÷ suðt ntuÞ ‚u …ý ‚uÚte yrÄf rð»tÞY…e ðtÞw ÷t„u ‚tu ‚uýu fhe™u ytu÷tE òÞ, ™u ðes¤e suðt su ntuÞ ‚u ‚tu {tÞtY…e ðhËtŒ™u …týeyu fhe™u …ý ™ ytu÷tÞ. y™u ðzðt™¤ yÂø™ suðt ntuÞ, ‚u ‚tu su{ ðzðt™¤ Ë{wÿ{tk hnu Au …ý Ë{wÿ™t s¤™tu ytu÷tÔÞtu ytu÷t‚tu ™Úte y™u Ë{wÿ™t s¤™u …e™u {q¤îthu ftZe ™t¾u Au ‚u …týe {eXwk ÚttÞ Au, ‚u™u {u½ ÷tðe™u ËkËth{tk ð]rü fhu Au, ‚uýu fhe™u ™t™t «fth™t hË ÚttÞ Au. ‚u{ yuðt su {tuxt…whw»t Au ‚u Ë{wÿ™t s¤ suðt ¾tht Sð ntuÞ ‚u™u …ý {eXt fhe ™t¾u Au. yuðe he‚u yu [th «fth™t su {tuxt …wÁ»t fÌtt ‚u{tk su ðes¤e™t yÂø™ suðt ‚Útt Ë{wÿ™t yÂø™ suðt {tuxt …wÁ»t Au, ‚u{™e Ëuðt òu …tu‚…tu‚t™t Ä{o{tk hne™u {™, f{o, ð[™u fhu ‚tu ‚u Sð™t ÓŒÞ{tk {tntíBÞ Ërn‚ ¼Âõ‚ ytðu Au. ‚u ðes¤e™t yÂø™ suðt ‚tu ËtÄ™Œþtðt¤t ¼„ðt™™t yuftkr‚f ËtÄw Au y™u ðzðt™¤ yÂø™ suðt ‚tu rËØŒþtðt¤t ¼„ðt™™t …h{ yuftkr‚f ËtÄw Au yu{ òýðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 3 >> 203 >>

ð[™t{]‚ 4 : Vwðtht™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t {t„þh ËwrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh{tk rðhts{t™ n‚t y™u yk„™u rð»tu Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™-W¥th fhtu.” íÞthu {wõ‚t™kŒ * ðh.ð[. 4, ‚t. 19-12-1825, {k„¤ðth.

1. su …wÁ»t™u Ët{tLÞ…ýu ¼„ðt™{tk ¼Âõ‚ ntuÞ ‚uýu ‚tu Ä{torŒf ºtý yk„ rËØ fhðtk.

ðh.4

495

Mðt{eyu …qAâwk su, “¼Âõ‚{t„o™u rð»tu «ðíÞtuo yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u™u yuðwk yuf ËtÄ™ ‚u fÞwk Au su, yuf ËtÄ™™u fÞto Útfe sux÷tk fÕÞtý™u yÚtuo ËtÄ™ Au ‚u Ëðuo ‚u yuf ËtÄ™™u rð»tu ytðe òÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ºteþ ÷ûtýu Þwõ‚ yuðt su Ëk‚, ‚u™tu su Ëk„, ‚u {™-f{oð[™u fhe™u ht¾u ‚tu sux÷tk fÕÞtý™u yÚtuo ËtÄ™ Au ‚ux÷tk Ëðuo ‚u™t Ëk„{tk ytðe òÞ Au.” yu{ W¥th fhe™u …Ae ©eS{nthts «&™ …qA‚t nðt su, “¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ yuðtu su Þtu„e ntuÞ, ‚u ËtkÏÞþtMºt ™u Þtu„þtMºt yu ƒuÞ™tu {‚ yuf ðtËwŒuð ™thtÞý …h Au yu{ òýu, {txu ‚u Þtu„e fÞu «fthu ¼„ðt™™t MðÁ…{tk ð]r¥t ht¾u ? y™u fu{ …tu‚t™t {™™u [÷tðu ™u ‚u {™ ¼u¤e fu{ {qŠ‚™u ht¾u ? y™u ‚u fuðe he‚u yk‚h{tk ð]r¥t ht¾u ? ™u fuðe he‚u ƒthýu ð]r¥t ht¾u ? y™u r™ÿtY…e ÷Þ ™u ËkfÕ…rðfÕ…Y…e rðûtu… ‚u Útfe fuðe Þtu„™e f¤tyu fhe™u swŒtu …zu1?” yu™tu W¥th fntu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ‚Útt „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu suðwk ytðzâwk ‚uðwk fÌtwk …ý ftuE Útfe W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su2, “su{ s¤™tu Vwðthtu ntuÞ ‚u™u Þtu„u fhe™u ½q{he ¾tE™u s¤ Ÿ[wk QA¤u Au, ‚u{ yk‚:fhýY…e su Vwwðthtu, ‚u™u rð»tu Sð™e ð]r¥t Au ‚u ½q{he ¾tE™u …k[ ErLÿÞ îthu QA¤u Au ‚u™u su Þtu„e ntuÞ ‚u ƒu «fthu fhe™u3, yuf ð]r¥tyu fhe™u ‚tu …tu‚t™t ÓŒÞ™u rð»tu ËtûteY…u hÌtt yuðt su ©eðtËwŒuð ¼„ðt™ ‚u™wk ®[‚ð™ fhu y™u ƒeS ð]r¥t Au ‚u™u ‚tu ÿrüîthu fhe™u ƒnth ht¾u y™u ‚u ð]r¥tyu fhe™u ƒnth ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fhu ‚u …ý ™¾rþ¾t…ÞO‚ Ë{„ú {qŠ‚™wk ¼u¤wk s ®[‚ð™ fhu …ý yufyuf yk„™wk swŒwk swŒwk ®[‚ð™ ™ fhu. su{ {tuxwk {krŒh ntuÞ ‚u™u yufËt{xwk ¼u¤wk s swðu 4 ‚Útt su{ {tuxtu …ðo‚ ntuÞ ‚u™u yufËt{xtu ¼u¤tu ™u ¼u¤tu s swðu yuðe he‚u ¼„ðt™™t MðY…™u swyu …ý yufyuf yk„ ™ swðu y™u ‚u {qŠ‚™u ßÞthu …tu‚t™e ÿrü yt„¤ Auxu Äthu ™u ‚u {qŠ‚™u …z¾u ƒeswk ftkEf …ŒtÚto Œu¾tÞ ‚tu ‚u {qŠ‚ Auxu Äthe Au ‚u™u Zwkfze ÷tðe™u …tu‚t™e ™trËft™t y„ú™e W…h yu {qŠ‚™u ht¾u, yu{ fh‚tk …ý ytË…tË ftkEf …ŒtÚto sýtÞ ‚tu …tu‚t™e ¼úfwrx™t 1. yuðe he‚u A «&™tu Au. 3. yux÷u. 2. …nu÷t ºteò y™u [tuÚtt «&™™tu W¥th yt…u Au. 4. ƒeò «&™™tu W¥th yt…u Au.

496

ðh.4-5

{æÞ™u rð»tu {qŠ‚™u Äthu, yu{ fh‚tk òu yt¤þ fu r™ÿt suðwk sýtÞ ‚tu ð¤e {qŠ‚™u ÿrü yt„¤ Auxu Äthu. …Ae su{ Atufhtk …‚k„™u Wztzu Au ‚uðe he‚u {qŠ‚Y…e …‚k„™u …tu‚t™e ð]r¥tÁ…e su Œtuhe, ‚uýu fhe™u {qŠ‚™u Ÿ[e [Ztðu y™u ð¤e …tAe nuXe ÷tðu y™u yz¾u…z¾u ztu÷tðu, yuðe he‚u Þtu„f¤tyu fhe™u ßÞthu Ë[u‚ ÚttÞ íÞthu ð¤e …tAe {qŠ‚™u ™trËft™u y„úu Äthu ™u íÞtkÚte ¼úfwrx{tk ÷tðe™u ÓŒÞ™u rð»tu {qŠ‚™u W‚thu y™u yk‚h™u rð»tu ËtûteY… su {qŠ‚ y™u ƒnth™e {qŠ‚ yu ƒuÞ™u yuf fhu, …Ae yk‚:fhý™e ƒu «fthu ð]r¥t ntuÞ ‚u yuf ÚtE òÞ Au 1. yu{ fh‚tk òu yt¤Ë fu r™ÿt suðwk sýtÞ ‚tu ð¤e ƒu «fthu ð]r¥t™u fhe™u {qŠ‚™u ƒnth ÷tðu, yuðe he‚u su ©tuºt, íðfT, hË™t y™u ½útý; ‚u îthu …ý Þtu„f¤t ËtÄu y™u ‚u{s {™, ƒwrØ, r[¥t y™u ynkfth ‚u îthu …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Äthu2 y™u ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý yu Ëðuo™u ËtkÏÞrð[thu fhe™u s swŒtk fhe™u yuf÷t [i‚LÞ™u rð»tu s ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Äthu. y™u ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u yk‚h{tk fu ƒnth Äthe ntuÞ y™u ‚u Ë{u ftuEf ÔÞðnth ËkƒkÄe rðûtu… ytzt ytðu ‚tu ‚u rðûtu…™wk …ý {qŠ‚™u Äthðt …ýu fhe™u Ë{tÄt™ fhu, …ý rðûtu…™u rð»tu …tu‚t™e Þtu„f¤t™tu íÞt„ ™ fhu yuðe he‚™e Þtu„f¤tyu Þwõ‚ yu Þtu„e ð‚uo Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 4 >> 204 >>

ð[™t{]‚ 5 : ¼„ðt™{tk {tÞt ™ Ë{sðt™wk, Ëh¾e Ëuðt™wk Index *Ëkð‚T 1882™t {t„þh ðrŒ 4 [‚wÚteo™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e ÷û{e™thtÞý™t {krŒhÚte W¥th rŒþu „tu{‚eS™u ftkXu ytkƒt™t ð]ût nuXu ðuŒe W…h Ztur÷Þt™u rð»tu W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u yr‚ Ëqû{ yuðtk ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu „w÷tƒ™t …w»…™t nth ½ýtf Äthý fÞto n‚t y™u ©ðý W…h {tuxt ƒu ƒu „w÷tƒ™tk …w»…™t „wåA Äthý fÞto n‚t y™u …t½™u rð»tu „w÷tƒ™t …w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ Ë{„ú ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. * ðh.ð[. 5, ‚t. 29-12-1825, þw¢ðth. 1. …tk[{t «&™™tu W¥th yt…u Au.

2. Aêt «&™™tu W¥th yt…u Au.

ðh.5

497

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðtkfzt ðtkfzt «&™ fhtu su suýu fhe™u Ëti™wk yt¤Ë Qze òÞ.’ yu{ fne™u …tu‚u ytÚt{ýe ftuhu WËefwk fhe™u …z¾t¼h ÚtÞt. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ÎñÎñ ± è sï ¯ æ xæé ‡ æ}æ²è }æ}æ }ææ²æ Îé Ú y²²æ J }ææ}æï ± ²ï Ðí Ð l‹„ï }ææ²æ}æï „ æ¢ „Úç‹„ „„ïï JJ’ yu &÷tuf{tk ©ef]»ý¼„ðt™u yu{ fÌtwk Au su, ‘su …wÁ»t {™u …t{u ‚u Œw:¾u fhe™u …ý ™ ‚htÞ yuðe su {the „wý{Þe {tÞt ‚u™u ‚hu Au.’ íÞthu su™u ¼„ðt™™e «trÃ‚ ÚtE Au ‚u™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fh‚tk Útftk ftkEf yk‚h{tk ËkfÕ…rðfÕ…™tu rðûtu… ÚtE ytðu Au, ‚u™u {tÞt rð™t ƒeswk ftuý fh‚wk nþu ? yu «&™ Au.” …Ae ©eS{nthts …tuZât n‚t, ‚u ƒuXt ÚtE™u yr‚ fÁýtyu ¼e™t Útft ƒtu÷‚t nðt su, “{tÞt™t su ºtý „wý Au ‚u{tk ‚{tu„wý™tk ‚tu …k[¼q‚ ™u …k[{tºtt Au; y™u hòu„wý™tk Œþ ErLÿÞtu, ƒwrØ y™u «tý Au y™u Ë¥ð„wý™tk {™ ™u ErLÿÞtu yk‚:fhý™t Œuð‚t Au. ‚u su su ¼õ‚ ÚtE „Þt Au ‚u Ëðuo{tk yu ºtý „wý™t ftÞoY… su ¼q‚, ErLÿÞtu, yk‚:fhý ™u Œuð‚t ‚u Ëðo n‚t. {txu yu™tu yu{ W¥th Au su, …h{uïh™u ÞÚttÚto…ýu fhe™u …h{uïh òÛÞt su, ‘yu ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu ftuE «fthu {trÞf ¼tð ™Úte y™u yu ¼„ðt™ ‚tu {tÞt ™u {tÞt™wk ftÞo su ºtý „wý ‚u Útfe …h Au.’ yuðtu su™u ¼„ðt™™tu ÿZ r™ùÞ ÚtÞtu ‚u ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚he [qõÞtu Au. y™u …tu‚t{tk ‚tu {tÞt™t „wý™wk ftÞo su ¼q‚, ErLÿÞtu, yk‚:fhý ™u Œuð‚t; ‚u …tu‚…tu‚t™e r¢Þt™u rð»tu «ð‚uo Au ‚tu …ý yu {tÞt™u ‚Þtuo fnuðtÞ. fu{ su yu {tÞt™wk ftÞo …tu‚t™u rð»tu ‚tu ntuÞ …ý …tu‚t™u ¼s™ fhðt ÞtuøÞ yuðt su «fx «{tý ©eðtËwŒuð ¼„ðt™ ‚u™u ‚tu yu {tÞt™t „wýÚte …h Ë{su Au, {txu yu™u …ý {tÞtÚte …h s òýðtu y™u ƒúñtrŒf Œuð ™u ðrËc, …htþh, rðïtr{ºttrŒf Ér»t; yu Ëðuo{tk „wý™tu «ðuþ sýtýtu Au ‚u þtMºt{tk …ý ÷ÏÞwk Au, {txu ‚u þwk {wõ‚ ™ fnuðtÞ ? ™u {tÞt™u ‚Þto ™ fnuðtÞ ? Ëðuo {wõ‚ Au ™u Ëðuo {tÞt™u ‚Þto Au. y™u yu{ òu W¥th ™ fheyu ‚tu yu «&™™wk Ë{tÄt™ ÚttÞ ™rn {txu yu s W¥th Au.” …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™u ytþhu sðwk ‚u ytþht™wk þwk Y…1 Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su, ‘¨±ü { }ææü Ý ì ÐçÚy²Á² }ææ}æï Ü ¢ U àæÚ‡æ¢ ±í … J ¥ã¢ y±æ¢ ¨±ü Ð æÐï | ²æï }ææï ÿ æç²c²æç}æ }ææ àæé ™ : JJ yu &÷tuf{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘ƒeò Ëðo Ä{o™tu 1. þhýt„‚™wk ÷ûtý þwk Au ? yuðtu «&™tÚto Ë{sðtu.

498

ðh.5

…rhíÞt„ fhe™u {thu yuf™u s þhýu ytÔÞ ‚tu nwk ‚™u Ëðo …t…Útfe {wftðeþ, ‚wk þtuf {t fÞo.’1 y™u yuðtu su ¼„ðt™™tu ÿZ yt©Þ ‚u su™u ntuÞ, ‚u™u {nt«÷Þ suðwk Œw:¾ ytðe …zu ‚tu …ý ‚u Œw:¾ Útfe hûtt™tu fh™thtu ¼„ðt™ rð™t ƒeò™u ™ òýu y™u su su …tu‚t™u Ëw¾ òuE‚wk ntuÞ ‚u …ý ¼„ðt™ Útfe s EåAu, …ý «¼w rð™t ƒeò™u Ëw¾ŒtÞf ™ òýu ™u «¼w™e su{ {hS ntuÞ ‚u «{týu s ð‚uo, yuðtu su ntuÞ ‚u «¼w™tu þhýt„‚ Sð fnuðtÞ; y™u ‚u s ¼„ðt™™tu y™LÞ ¼õ‚ fnuðtÞ.” …Ae ™tsu ¼õ‚u …qAâwk su, “su™u …rh…qýo ¼„ðt™™tu ytþhtu ™ ntuÞ ™u ƒtuÕÞt{tk ‚tu ™¬e nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™t suðwk s r™ùÞ™wk ƒ¤ Œu¾tz‚tu ntuÞ, ‚u þe he‚u fhe™u féÞt{tk ytðu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ËhË ™hË r™ùÞ ntuÞ ‚u ‚tu ¼u¤t hÌtt Útfe y™u ¼u¤tu ÔÞðnth fÞto Útfe suðtu ntuÞ ‚uðtu f¤tE ytðu Au. …Ae su™u Úttuztu r™ùÞ ntuÞ ‚u f[ðtE™u ËíËk„™t ¼ezt{tkÚte {t„ ŒE™u yuftk‚ …fze™u suðwk ÚttÞ ‚uðwk ¼s™ fhu, …ý nrh¼õ‚™e ¼ªËý{tk hnuðtÞ ™rn. {txu ¼„ðt™™tu ytþhtu …ý W¥t{, {æÞ{ ™u fr™c yu ºtý «fth™tu Au y™u ‚uýu fhe™u ¼õ‚ …ý ºtý «fth™t Au.” …Ae ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yu fËh {xe™u fr™c ntuÞ ‚u yt sL{™u rð»tu s W¥t{ ¼õ‚ ÚttÞ fu ™ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ ¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhu ‚u{s su W¥t{ nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™e …ý ¼„ðt™™e «ËtŒeyu fhe™u ¼„ðt™ ¼u¤e {t™Ëe …qò fhu y™u su{ ¼„ðt™™u yÚtuo Útt¤ fhu ‚u{s W¥t{ su ¼„ðt™™t ¼õ‚, ‚u™u yÚtuo …ý Útt¤ fhe™u ‚u™u s{tzu; y™u su{ ¼„ðt™™u yÚtuo …tk[ Yr…Þt™wk ¾h[ fhu ‚u{s ‚u {tuxt Ëk‚™u yÚtuo …ý ¾[o fhu. yuðe he‚u ¼„ðt™ ™u W¥t{ ÷ûtýðt¤t su Ëk‚, ‚u™e yr‚ «u{u fhe™u Ëh¾e Ëuðt su fhu ‚tu ‚u fr™c ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u ƒu sL{u ‚Útt [th sL{u ‚Útt Œþ sL{u fu Ëtu sL{u fhe™u W¥t{ ¼õ‚ suðtu Út™thtu ntuÞ, ‚u yt ™u yt sL{u fhe™u W¥t{ ¼õ‚ ÚttÞ Au. yuðwk ¼„ðt™ ™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™e Ëh¾e Ëuðt fÞto™wk V¤ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 5 >> 205 >> 1. ©ef]»ý ¼„ðt™u fnu÷t «…L™ ¼õ‚™t ÷ûtý{tk su LÞq™‚t …qýo fh‚t sýtðu Au.

ðh.6

499

ð[™t{]‚ 6 : r[{™htðS™t «&™™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t {t„þh ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh yt„¤ {k[ W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu …w»…™t nth Äthý fÞto n‚t ™u …t½™u rð»tu …w»…™t ‚tuht ÷xf‚t n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae r[{™htðSyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! Sð ßÞthu «Út{ «÷Þft¤u fthý þhehu Þwõ‚Útft {tÞt™u rð»tu ÷e™ n‚t, …Ae Ë]rü Ë{Þ™u rð»tu yu Sðtu™u MÚtq¤, Ëqû{ Œun™e «trÃ‚ ÚtE ‚Útt Œuð, {™w»Þ, …þw, …ûte ytrŒf Y… su rðr[ºt…ýwk ÚtÞwk ‚u f{uo fhe™u ÚtÞwk ? yÚtðt ¼„ðt™™e EåAtyu fhe™u ÚtÞwk ? y™u òu f{uo fhe™u ÚtÞwk yu{ fneyu ‚tu si™ {‚™e ËíÞ‚t1 ÚttÞ y™u òu ¼„ðt™™e EåAtyu fhe™u ÚtÞwk yu{ fneyu ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu rð»t{…ýwk ™u r™ŒoÞ…ýwk ytðu; {txu yu suðe he‚u ntuÞ ‚uðe he‚u f]…t fhe™u fntu” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu «&™ ‚{™u …qA‚t ytðzÞtu ™rn. fu{su, su fthý þheh Au ‚u™u rð»tu MÚtq¤, Ëqû{ yu su ƒu Œun, ‚u ƒes ð]ût LÞtÞu fhe™u hÌtt Au {txu yu™u fthý þheh fnu Au y™u yu su fthý þheh Au ‚u yrðãtí{f Au ™u y™trŒ Au ™u Ëkr[‚ f{uo Þwõ‚ Au y™u su{ ƒes ™u Vtu‚ht™u r™íÞ ËkƒkÄ Au y™u ¼qr{™u ™u „kÄ™u su{ r™íÞ ËkƒkÄ Au ‚u{ Sð™u ™u fthý þheh™u r™íÞ ËkƒkÄ Au y™u su{ …]Úðe™u rð»tu ƒes hÌttk Au. ‚u ð»ttoft¤u s¤™t Þtu„™u …t{e™u W„e ™eËhu Au, ‚u{ {tÞt™u rð»tu fthý þhehu Þwõ‚ Útft hÌtt yuðt su Sð, ‚u Wí…r¥t-ft¤™u rð»tu V¤«Œt‚t yuðt su …h{uïh, ‚u™e ÿrü™u …t{e™u …tu‚…tu‚t™t f{o™u y™wËthu ™t™t «fth™t Œun™u …t{u2 Au y™u ™tÂM‚f * ðh.ð[. 6, ‚t. 4-1-1826, „wYðth. 1. fu{ fu ‚uytu fuð¤ f{oÚte s s„‚™e Wí…r‚ fnu Au. 2. yr¼«tÞ yux÷tu Au fu - su{ ƒes, …]Úðe s¤trŒf™t ËkƒkÄ rð™t ykfwrh‚ Út‚wk ™Úte …hk‚w ‚u™tu ËkƒkÄ ÚtðtÚte s ykfwrh‚ ÚttÞ Au {txu ykfwh Útðt{tk …]Úðe s¤trŒf ËtÄthý fthý

„ýtÞ Au. ykfwhtu{tk su rðr[ºt‚t ÷tððe ‚u …]Úðe s¤trŒf{tk ™Úte …hk‚w …tu‚…tu‚t™t ƒes{tk s Au, {txu rðr[ºt‚t{tk MðMðƒes s rðþu»t fthý „ýtÞ Au, yux÷u yt{útrŒf «íÞuf ƒes™t ykfwhtu{tk …]Úðe s¤trŒf ËtÄthý Au …hk‚w suðwk ƒes ntuÞ ‚uðe s ykfwhtu{tk rðr[ºt‚t ytðu Au. ‘ßÞtk ËwÄe ËtÄthý fthýÚte r™ðton Út‚tu ntuÞ, ää

500

ðh.6

yuðt su si™ Au ‚u ‚tu fuð¤ f{o™u s f‚to fnu Au, …ý …h{uïh™u f{oV¤«Œt‚t ™Úte fnu‚t. ‚u ™tÂM‚f™tu {‚ ¾tuxtu Au1. {txu yuf÷wk ft¤™wk s ƒ¤ ftuE fnu ‚u …ý «{tý ™rn ™u yuf÷wk f{o™wk ƒ¤ ftuE fnu ‚u …ý «{tý ™rn ™u yuf÷wk …h{uïh™e EåAt™wk ƒ¤ ftuE fnu ‚u …ý «{tý ™rn; yu ‚tu su Ë{u su™wk «Ät™…ýwk ntuÞ ‚u Ë{u þtMºt{tk ‚u™wk s «Ät™…ýwk fÌtwk ntuÞ, …ý Ëðo Xuftýu yu™wk yu ÷uðwk ™rn. fu{ su ßÞthu «Út{ yt rðï håÞwk íÞthu «Út{™tu su ËíÞÞw„, ‚u™u rð»tu Ëðuo {™w»Þ™t ËkfÕ… ËíÞ Út‚t y™u Ëðuo ƒútñý n‚t y™u {™{tk ËfkÕ… Äthu íÞthu ËkfÕ…{tºtu fhe™u s …wºt™e Wí…r¥t Út‚e y™u Ëti™u ½uh fÕ…ð]ût n‚tk y™u sux÷tk {™w»Þ n‚tk ‚u Ëðuo …h{uïh™wk s ¼s™ fh‚tk. y™u ßÞthu ºtu‚tÞw„ ytÔÞtu íÞthu {™w»Þ™t ËkfÕ… ËíÞ hÌtt ™rn, ßÞthu fÕ…ð]ût nuXu òÞ íÞthu ËíÞ ËkfÕ… ÚttÞ y™u Mºte™tu M…þo fhu íÞthu …wºt™e Wí…r¥t ÚttÞ y™u ßÞthu ît…hÞw„ ytÔÞtu íÞthu Mºte™tu yk„Ëk„ fhu íÞthu …wºt™e Wí…r¥t ÚttÞ y™u yuðe he‚u su ää íÞtk ËwÄe …]Úðe s¤trŒf™u rðþu»t fthý fÕ…ðt™e sYh ™Úte’ yuðtu LÞtÞ Au. yuðe he‚u s„‚™e Ë]rü …h{tí{t™e EåAt rð™t Út‚e ™Úte. …hk‚w ‚u{™e EåAtÚte s ÚttÞ Au. {txu Ë]Âü Útðt{tk …h{tí{t fthý Au, …ý ‚u{tk su Œuð{™w»ÞtrŒ y™u Ëw¾e Œw:¾e ytrŒf rðr[ºt‚t ÚtE ‚u{tk …h{tí{t fthý ™Úte. ‚u{tk ‚tu Sð„‚ su y™trŒ f{orðþu»t ‚us rðþu»t fthý Au. {txu …h{tí{t{tk …ût…t‚ fu r™ŒoÞ‚tY… Œtu»t ™Úte. ‚u{tk ÔÞtËËqºt Au fu -‘‘±ñ ‘‘±ñ ¯ }²Ýñ Í æë ü ‡ ²ï Ý ¨æÐï ÿ æy±æœæƒæçã Îàæü ² ç„ JJ’’ yÚto :- …h{tí{t{tk ftuE™u Œuð ‚tu ftuE {™w»Þ ‚tu ftuE™u …þw ‚tu ftuE™u MÚttðh Þtur™ yt…e™u Wíf]ü {æÞ{ y™u fr™c ¼tð fhðtÚte …ût…t‚ fu yr‚½tuh Œw:¾Þtu„ fhðtÚte r™ŒoÞ‚t ™Úte, fu{ fu ‚u{tk …h{tí{t™u f{o™e y…uûtt Au-rð»t{Ë]Âü{tk Ë]ßÞ{t™ su ûtuºt¿ttu ‚u{™t f{o™e y…uûtt ht¾u Au. yux÷u ‚u{™t ‚u{™t f{o™u y™wËthu ‚uðe ‚uðe Þtur™ y™u Ëw¾ Œw:¾ yt…u Au. {txu ði»tBÞ ™i½]oÛÞ ™Úte. f{o™e y…uûtt ™rn ht¾e™u MðuåAtÚte s rðr[ºt Ë]Âü fhu ‚tu ði»tBÞ ™i½]oÛÞ ytðu, ‚tu ‚u{ ‚tu fh‚t ™Úte. rð»t{‚t{tk f{o s rðþu»t Au fthý Au. yu{ ©wr‚ …ý ƒ‚tðu Au - ‘‘¨æ{é Ü UæÚè ¨æ{é | æü ± ç„ ÐæÐÜUæÚè ÐæÐæï |æ±ç„ Ðé‡²: ÐL‡²ïÝ ÜU}æü‡ææ ÐæÐ: ÐæÐïÝ ÜU}æü‡ææ JJ’’ EíÞtrŒ. ŒuðtrŒ rðr[ºt ¼tð{tk «Ät™ fthý ‚tu Ë]ßÞ{t™ ûtuºt¿ttu™e «t[e™ f{oþÂõ‚ Au, …h{tí{t ‚tu r™r{¥t {tºt Au yu{ …htþh {wr™ …ý fnu Au ‘‘çÝç}æœæ}ææ~æ}æï ± æ¨æñ ¨ê Á ²æÝæ¢ ¨xæü Ü U}æü ç ‡æ J Ðí { æÝÜUæÚ‡æè|æê „ æ ²„æï ±ï ¨é Á ²àæQU²: JJ çÝç}æœæ}ææ~æ¢ }æévy±ñ± Ýæ‹²çyÜUç@ÎÐïÿæ„ï J Ýè²„ï „Ð„æ¢ ŸæïD S±àævy²æ ±S„é ±S„é„æ}æ æ}æìì JJ’’ (ûtuºt¿ttu y™u ‚u{t™t f{o «ðtntu y™trŒ Au. {txu Ë]Âü Ë{Þ{tk f{o™tu rð¼t„ ™ n‚tu yuðe þkft™tu yðftþ ™Úte.) Wõ‚ nu‚wÚte s …h{tí{t ©ef]»ý ¼„ðt™ …tu‚t™u f‚to Útft yf‚to fnu Au ‘‘™æ„é ± ü ‡ ²Z }æ²æ ¨ë C ¢ xæé ‡ æÜU}æü ç ±|ææxæàæ: J „S² ÜU„æü Ú }æçÐ }ææ¢ ç±h²ÜU„æüÚ }æÃ²²}æì JJ’’ su{ htò «ò™u r™„únt™w„ún fhu Au. ‚u{tk …tu‚u f‚to Au. ‚Úttr… ‚u{™t f{o™u y™wËthu fhu Au. ‚uÚte htò yf‚to Au yux÷u htò{tk rð»t{‚t y™u r™ŒoÞ‚tY… Œtu»t ™Úte ‚u{ …h{tí{t f‚to Útft yf‚to Au. yux÷u ði»tBÞ ™i½]oÛÞ ™Úte. 1. nðu {‚¼uŒÚte fnu÷e ft¤trŒf™e Mð‚kºt f‚]o‚t™tu r™»tuÄ fhe™u ‚u{™e fuðe f‚]o‚t Au, ‚u™tu «fth ÞwÂõ‚Úte «r‚…tŒ™ fhu Au.

ðh.6

501

ËíÞÞw„, ºtu‚tÞw„™e he‚ ‚u Ëðuo ËíÞÞw„, ºtu‚tÞw„{tk ™ ntuÞ, yu ‚tu «Út{ ËíÞÞw„ ™u «Út{ ºtu‚tÞw„ n‚t ‚u{tk n‚e. yuðe he‚u ßÞthu þw¼ ft¤ ƒ¤ðt™…ýu «ð‚uo íÞthu Sð™t yþw¼ f{o™t Ët{ÚÞo™u LÞq™ fhe ™t¾u Au y™u ßÞthu yr‚þÞ ŒwŠ¼ût1 ð»to ytðu íÞthu Ëðuo «ò™u Œw:¾ ytðu yÚtðt ¼thu ÷ztE ÚttÞ íÞthu ÷ûttðrÄ {týË yuf ft¤u {htE òÞ Au; íÞthu þwk ƒÄtÞ™wk yuf ¼u¤u þw¼ f{o ¾qxe „Þwk ? yu ‚tu yþw¼ ft¤™e s yr‚þÞ Ët{Úteo Au, ‚uýu Sð™t þw¼f{o™t ƒ¤™u nXtðe ŒeÄwk. {txu ßÞthu ƒ¤ðt™ ft¤™tu ðu„ «ð‚uo íÞthu f{o™tu {u¤ hnu ™rn, f{o{tk Ëw¾ ÷ÏÞwk ntuÞ ‚u Œw:¾ ÚtE òÞ ™u f{o{tk Sððwk ÷ÏÞwk ntuÞ ‚u ft¤u fhe™u {he òÞ. yuðe he‚u ßÞthu ƒ¤ðt™ ft¤™tu ðu„ ntuÞ íÞthu ft¤u fhe™u s Ëðo ÚttÞ Au, yu{ þtMºt{tk ÷ÏÞwk ntuÞ y™u ßÞthu ½ýtf {™w»Þ ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚ ÚttÞ Au íÞthu fr¤Þw„™u rð»tu …ý ËíÞÞw„ ÚttÞ Au. yu Xuftýu yuftkr‚f ¼õ‚™t su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ËkƒkÄe þw¼f{o ‚u™wk òuh þtMºt{tk fÌtwk ntuÞ, …ý ft¤™wk òuh fÌtwk ™ ntuÞ. ‚u ðt‚to™u òÛÞt rð™t ™tÂM‚f {‚ðt¤t Au ‚u fuð¤ f{o™u s Ëðof‚to fnu Au …ý yu{ ™Úte òý‚t su, yu ‚tu ¼„ðt™™t yuftkr‚f su ¼õ‚ ‚u™t f{o™wk Ët{ÚÞo fÌtwk Au, …ý rð{w¾ Sð™t f{o™wk yuðwk Ët{ÚÞo fÌtwk ™Úte y™u ßÞthu ¼„ðt™ yuðtu ËkfÕ… Äthe™u «fx ÚttÞ Au su, ‘yt Œunu fhe™u ‚tu …tºt-fw…tºt su su Sð™u {the {qŠ‚™tu Þtu„ ÚttÞ, ‚u Ëðo™wk fÕÞtý fhðwk Au.’ íÞthu ft¤™wk ™u f{o™wk ftkE Ët{ÚÞo hnu ™rn, íÞthu ‚tu yuf÷wk …h{uïh™wk s Ët{ÚÞo hnu Au. ‚u ßÞthu ¼„ðt™u f]»ýtð‚th ÄtÞtuo íÞthu {nt…t…ýe2 su …q‚™t, ‚uýu ¼„ðt™™u Íuh …tÞwk. ‚u™u ©ef]»ý¼„ðt™u …tu‚t™e {t‚t su ÞþtuŒtS ‚u ƒhtuƒh „r‚ yt…e. y™u ƒeò …ý {nt…t…e3 ŒiíÞ n‚t ‚u ¼„ðt™™u {thðt ytÔÞt n‚t, ‚u™u …ý ©ef]»ý ¼„ðt™ …h{…Œ yt…‚t nðt ™u ƒeò …ý su su ¼tðu fhe™u ©ef]»ý ¼„ðt™™t ËkƒkÄ™u …tBÞt ‚u Ëðuo™wk fÕÞtý fÞwO. {txu yu Xuftýu ‚tu …h{uïh™wk s ƒ¤ yr‚þÞ fÌtwk Au …ý ft¤™wk fu f{o™wk ftkE Ët{ÚÞo ™Úte fÌtwk. {txu su Xuftýu suðwk «fhý ‚u Xuftýu ‚uðwk òýðwk.” 1. Œw»ft¤. 2. ‘ rs½tkËÞtzr… nhÞu M‚™kŒ¥ðt… ËŒT„r‚{T’ ¼t. 10/6 {tk fÚtt Au.

>> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 6 >> 206 >> 3. ‘ðihuý Þk ™]…‚Þ: rþþw…t÷…tiÛzÙþtÕðtŒÞtu... ‚íËtBÞ{t…w:’ ¼t. y. …. &÷tuf. 48{tk fÌtwk Au.

502

ðh.7

ð[™t{]‚ 7 : Œiðe-ytËwhe Sð™t ÷ûtý™wk- yLðÞÔÞr‚huf™wk Index *Ëkð‚T 1882™t {t„þh ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË ©eS{nthts

©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ {k[ W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u nrh¼õ‚ …hM…h ¼„ðît‚to fh‚t n‚t ‚u{tk yuðtu «Ëk„ ™eËÞtuo su, Œiðe1 ™u ytËwhe2 yu ƒu «fth™t Sð Au; ‚u{tk Œiðe Sð ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚ s ÚttÞ ™u ytËwhe ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™Úte rð{w¾ s hnu. íÞthu r[{™htðSyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ytËwhe Sð ntuÞ ‚u ftuE «fthu Œiðe ÚttÞ fu ™ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ytËwhe3 Sð ‚tu Œiðe ™ s ÚttÞ. fu{ su yu ‚tu sL{Úte s ytËwh¼tðu Þwõ‚ Au y™u òu ftuEf he‚u fhe™u ytËwhe Sð ËíËk„{tk ytðe …zâtu ‚tu …ý ytËwh¼tð ‚tu x¤u ™rn, …Ae ËíËk„{tk hÌttu Útftu s ßÞthu þheh™u {qfu íÞthu ƒúñ™u4 rð»tu ÷e™ ÚttÞ ™u ð¤e …tAtu ™ef¤u5, yu{ y™k‚ ðth ƒúñ{tk ÷e™ ÚttÞ ™u …tAtu ™eËhu íÞthu yu™tu ytËwh¼tð Au ‚u ™tþ …t{u …ý ‚u rð™t6 ‚tu ytËwh¼tð ™tþ …t{u ™rn.” …Ae þtu¼tht{ þtMºte yu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™wk 7 yLðÞ…ýwk fu{ Au y™u ÔÞr‚huf…ýwk fu{ Au?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yLðÞÔÞr‚huf™e ðt‚to ‚tu yu{ Au su, ¼„ðt™ yÄtof {tÞt™u rð»tu yLðÞ ÚtÞt Au ™u yÄtof …tu‚t™t Ät{™u rð»tu ÔÞr‚huf hÌtt Au yu{ ™Úte. * ðh.ð[. 7, ‚the¾ : 7-1-1826, hrððth 1. “y¼Þk Ë¥ðËkþwÂØ:” EíÞtrŒ ð[™Úte ©ef]»ý ¼„tð™u fnu÷e Œiðe Ëk…Œtyu Þwõ‚ yÚtðt rð»ýw¼Âõ‚…htÞý. 2. “Œk¼tu Œ…tuoàr¼{t™ù” EíÞtrŒ ð[™Úte „e‚t{tk fnu ÷ e ytËw h e Ëk … Œtyu Þw õ ‚ yÚtðt rð»ýw¼Âõ‚Úte rð{w¾. ‘su rð»ýw¼Âõ‚ …htÞý Au ‚u Œiðe y™u su ‚uÚte rð…he‚ Au ‚u ytËwhe’ yu{ yÂø™ …whtý{tk fÌtwk Au -‘‘îti ¼q‚Ë„tio ÷tufuàÂM{LŒið ytËwh yuð [ > rð»ýw ¼Âõ‚ …htu Œið ytËwhM‚Âî…ÞoÞ: >>” Rr‚.

3. ytËwhe Sðtu Œiðe Útðt Œw÷o¼ Au, ‚uytu ƒu «fth™t Au - yuf sL{Úte s ytËwh¼tðu Þwõ‚ Au y™u ƒeò ytËwh Ëk„Úte ytËwh ¼tðu Þwõ‚ Au. ‚u{tk su ƒeò Au ‚u ‚tu W¥t{ Ëí…wÁ»t™e r™»f…x Ëuðt fhðtÚte y™u ËÄ{o ™ðÄt ¼Âõ‚ fhðtÚte ytËwh¼tð íÞt„ fhe™u Œiðe ÚttÞ Au y™u sL{Úte. 4. yûth ƒúñ«ftþ{tkÞ. 5. ¼„ðt™™e EåAtÚte ™ef¤e™u ¼Âõ‚ fhe™u VheÚte …ý ‚u{tk ÷e™ ÚttÞ. 6. ƒeò ftuE W…tÞÚte. 7. {tÞt y™u {tÞt™t ftÞo{tk.

ðh.7-8

503

yu ‚tu ¼„ðt™™wk MðY… s yuðwk Au su, {tÞt{tk yLðÞ ÚtÞt Útft …ý ÔÞr‚huf s Au …ý ¼„ðt™™u yu{ ƒef ™Úte su, ‘h¾u nwk {tÞt{tk òô ™u yþwØ ÚtE òô.’ ¼„ðt™ ‚tu {tÞt™u rð»tu ytðu íÞthu {tÞt …ý yûthÄt{Y… 1 ÚtE òÞ Au y™u [tuðeþ ‚¥ð™u rð»tu ytðu ‚tu [tuðeþ ‚¥ð …ý ƒúñY… ÚtR òÞ Au. ‚u ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, {æ}Ýæ S±ï Ý ¨Îæ çÝÚS„Üé U ãÜ¢ U ¨y²¢ ÐÚ¢ {è}æçã JJ RíÞtrŒf y™k‚ ð[™u fhe™u ¼„ðt™™t MðY…™wk «r‚…tŒ™ fÞwO Au, y™u su{ ð]ût™wk ƒes ntuÞ ‚u{tk …ý ytftþ Au. …Ae yu ƒes{tkÚte ð]ût ÚtÞwk íÞthu ‚u ð]ût™tk zt¤, …t™ztk, Vw÷, V¤ yu Ëðuo™u rð»tu ytftþ yLðÞ ÚtÞtu, …ý ßÞthu ð]ût™u ft…u íÞthu ð]ût f…tÞ ‚u ¼u¤tu ytftþ f…tÞ ™rn, y™u ð]ût™u ƒt¤u íÞthu ytftþ ƒ¤u ™rn. ‚u{ ¼„ðt™ …ý {tÞt ™u {tÞt™wk ftÞo ‚u™u rð»tu yLðÞ ÚtÞt Útft …ý ytftþ™e …uXu ÔÞr‚huf s Au, yu{ ¼„ðt™™t MðY…™wk yLðÞ ÔÞr‚huf…ýwk Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 7 >> 207 >>

ð[™t{]‚ : 8 fhtur¤Þt™e ÷t¤™wk *Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ËwrŒ 4-[tuÚt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ {k[ W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. y™u {wr™ Œwfz ËhtuŒt ÷R™u fe‚o™ „tð‚t n‚t ‚u Ë{u ©eS{nthtsu yk‚ÿorü fhe™u æÞt™{wÿtyu Þwõ‚ ÚtR™u Úttuzef ðth Œþo™ ŒeÄtk ™u …Ae ™uºtf{¤™u W½tze™u Ëðuo Ë¼t ËL{w¾ òuR™u ƒtuÕÞt su, “nðu Ëðuo Ëtk¼¤tu ðt‚2 fheyu Aeyu su, yt ™uºt™e su ð]r¥t ‚u yY…3 Au ‚tu …ý ð]Â¥t™u ytzwk ftuEf MÚtw¤ …ŒtÚto ytðu íÞthu ð]Â¥t htuftÞ Au. {txu yu ð]r¥t …ý MÚtq¤ Au ™u …]Úðe‚¥ð-«Ät™ Au ™u ‚u ð]r¥t™u ßÞthu …h{uïh™tu ¼õ‚ …h{uïh™t MðY…{tk ht¾u Au íÞthu ‚u ð]r¥t «Út{ ‚tu …t‚¤e Œtuhze™e …uXu …e¤e4 ¼tËu Au y™u su{ fhtur¤Þtu ntuÞ ‚u …tu‚t™e ÷t¤™u yuf M‚k¼Úte * ðh‚t÷ ð[. 8, ‚t. 12-1-1826, þw¢ðth. 2. yæÞtí{ðt‚to. 1. su{ ¼„ðt™™u yûthÄt{ yƒkÄf Au ‚u{ {tÞt 3. yY… suðe sýtÞ Au yuðtu ðtõÞtÚto Ë{sðtu. …ý yƒkÄf Au yuðwk ‚tí…Þo yt MÚt¤u Ë{sðwk. 4. y™u ÷tkƒe. ƒúñY… þçŒ™wk …ý ‚uðwk s ‚tí…Þo Ë{sðwk.

504

ðh.9

ƒeò M‚k¼ ËwÄe ÷tkƒe fhu, …Ae yu fhtur¤Þtu õÞthuf ‚tu yt M‚k¼ W…h òÞ ™u õÞthuf ytu M‚k¼ W…h òÞ ™u õÞthuf ƒu M‚k¼™u {æÞu ƒuËu, ‚u{ fhtur¤Þt™u Xuftýu Sð Au ™u yuf M‚k¼™u Xuftýu ¼„ðt™™e {qŠ‚ Au ™u ƒeò M‚k¼™u Xuftýu …tu‚t™wk yk‚:fhý Au ™u ÷t¤™u Xuftýu ð]r¥t Au, ‚u îthu fhe™u æÞt™™tu fh™thtu su Þtu„e, ‚u õÞthuf ‚tu ¼„ðt™™t MðY… Ëk„tÚtu Ëk÷ø™ ÚtR hnu Au ™u õÞthuf ‚tu yk‚:fhý™u rð»tu hnu Au ™u õÞthuf ‚tu yk‚:fhfý ™u ¼„ðt™ ‚u™t {æÞu hnu Au. yu{ ð‚o‚tk Útftk …]Úðe‚¥ð «Ät™ yuðe su …e¤e ð]r¥t ‚u ßÞthu s¤‚¥ð «Ät™ ÚttÞ íÞthu ïu‚ sýtÞ ™u ßÞthu yÂø™‚¥ð «Ät™ ÚttÞ íÞthu hõ‚ sýtÞ ™u ßÞthu ðtÞw‚¥ð«Ät™ ÚttÞ íÞthu ÷e÷e sýtÞ ™u ßÞthu ytftþ‚¥ð «Ät™ ÚttÞ íÞthu ~Þt{ sýtÞ. …Ae …k[¼q‚™wk «Ät™…ýwk {xe™u ð]r¥t r™„woý ÚttÞ íÞthu yr‚þÞ «ftþu Þwõ‚ sýtÞ Au ™u ¼„ðt™™t MðY…™u ytfthu ÚttÞ Au. {txu yuðe he‚u su ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t ht¾‚tu ntuÞ ‚u™u yr‚þÞ …rðºt…ýu hnuðwk. su{ Œuð™u …qsðt™u ‚í…h ÚttÞ ‚u ŒuðËh¾tu …rðºt ÚtR™u òu Œuð™e …qò fhu, íÞthu ‚u™e …qò™u Œuð yk„efth fhu Au. ‚u{ …h{uïh™u rð»tu ð]r¥t ht¾‚tu ntuÞ ‚u™u …ý ËtkÏÞþtMºt™e he‚u fhe™u MÚtq¤, Ëqû{ ™u fthý; yu ºtý ŒunÚte …tu‚t™wk MðY… LÞtÁk òýe™u fuð¤ ytí{tY… ÚtR™u …h{uïh™t MðY…™u rð»tu ð]r¥t ht¾ðe. …Ae yu{ ð]r¥t ht¾‚tk ht¾‚tk ßÞthu yu ð]r¥t ¼„ðt™™t MðY…{tk ÷e™ ÚtR òÞ yu s æÞt™ fh™tht Þtu„e™u r™ÿt fne Au, …ý Ëw»twrÃ‚{tk ÷e™ Útðwk yuðe yu Þtu„e™u r™ÿt ntuÞ ™rn.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 8 >> 208 >>

ð[™t{]‚ 9 : ¼„ðt™™wk r™„woý Ëw¾ fu{ sýtÞ ? ‚u™wk Index *Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ËwrŒ 8 yü{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ {k[ W…h „tŒe-‚rfÞt rƒAðtðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wr™{kz¤ Ë{M‚ «íÞu «&™ …qAâtu su, “htsËe, * ðh.ð[. 9, ‚t. 16-1-1826, {k„¤ðth.

ðh.9-10

505

‚t{Ëe ™u ËtÂ¥ðfe; yu ºtý «fth™wk su {trÞf Ëw¾ ‚u su{ ºtý yðMÚtt™u rð»tu sýtÞ Au ‚u{ r™„woý yuðwk su ¼„ðt™ ËkƒkÄe Ëw¾ ‚u1 fu{ sýtÞ Au?” …Ae yu «&™™tu W¥th {wr™{kz¤ Ë{M‚ {¤e™u fhðt {tkzÞtu, …ý yu™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…]Úðe ytrŒf [th ¼q‚ rð™t yuf÷tu s ytftþ ntuÞ y™u sux÷t ytftþ™u rð»tu ‚tht Au ‚ux÷t [kÿ{tk ntuÞ ™u ‚u™tu suðtu «ftþ ÚttÞ, ‚uðtu r[Œtftþ™tu 2 «ftþ Au. y™u ‚u r[Œtftþ™u {æÞu ËŒtÞ ¼„ðt™™e {qŠ‚ rðhts{t™ Au. ‚u {qŠ‚™u rð»tu ßÞthu Ë{trÄ ÚttÞ íÞthu yuf ûtý {tºt ¼„ðt™™t MðY…{tk ÂMÚtr‚ ÚtR ntuÞ, ‚u ¼s™™t fh™tht™u yu{ sýtÞ su, nòhtu ð»to …ÞO‚ {U Ë{trÄ™u rð»tu Ëw¾ ¼tu„ÔÞwk.” yuðe he‚u ¼„ðt™™t MðY… ËkƒkÄe su r™„woý Ëw¾ ‚u sýtÞ Au y™u su {trÞf Ëw¾ Au ‚u ƒnwft¤ ¼tu„ÔÞwk ntuÞ ‚tu …ý yk‚u ûtý suðwk sýtÞ Au. {txu ¼„ðt™™t MðY… ËkƒkÄe su r™„woý Ëw¾ Au ‚u y¾kz-yrð™tþe Au ™u su {trÞf Ëw¾ Au ‚u ™tþðk‚ Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 9 >> 209 >>

ð[™t{]‚ 10 : Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ ‚u™wk

Index

*Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ËwrŒ 11-yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t Œhƒth{tk Õtªƒzt™t ð]ût nuXu …tx W…h „tŒe-‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u yk„™u rð»tu Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk. y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk „t{ ¼tŒhý™t …txeŒth ¼„w¼tR ytÔÞt. ‚uýu ©eS{nthts «íÞu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! Sð™wk fÕÞtý fu{ ÚttÞ? …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “yt …]Úðe™u rð»tu htòÁ… ™u ËtÄwY…; yu ƒu «fthu ¼„ðt™™t yð‚th ÚttÞ Au. ‚u{tk htòY…u ßÞthu …]Úðe W…h «fx ÚttÞ íÞthu ‚tu ‚u ytu„ý[t¤eþ ÷ûtýu Þwõ‚ ntuÞ y™u ßÞthu ËtÄwY…u …]Úðe W…h «fx ÚttÞ íÞthu ‚tu ºteþ «fth™u ÷ûtýu Þwõ‚ ntuÞ 3. y™u su htòY…u * ðh‚t÷ ð[. 10, ‚t.: 19-1-1826, þw¢ðth. 1. ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ºtý yðMÚtt{tk. 2. yûthÄt{. 3. ‚u ƒk™u ÷ûtýtu fÕÞtý™u EåA‚t …wÁ»tu «Út{

òýðtk y™u yt ÷tu f {tk ËtÄw Y … ™u htòY… yð‚thtu™wk Œunr¢ÞtÚte ‚tu ËtÄBÞo ™Úte …ý ytr©‚ s™tu™wk fÕÞtý fhðt{tk ‚tu ËtÄBÞo Au.

506

ðh.10-11

¼„ðt™ ntuÞ ‚u ‚tu [tuËX «fth™e f¤tyu Þwõ‚ ntuÞ ‚Útt Ët{, Œt{, ¼uŒ, Œkz; yu [th «fth™t su W…tÞ ‚uýu Þwõ‚ ntuÞ ‚Útt þ]k„th ytrŒf su ™ð hË ‚uýu Þwõ‚ ntuÞ y™u ‚u ¼„ðt™ ßÞthu ËtÄwY…u ntuÞ íÞthu ‚u{tk yu ÷ûtý ntuÞ ™rn y™u su htòY…u ¼„ðt™ ntuÞ ‚u™u òu yt…íft¤ ytÔÞtu ntuÞ ‚tu {]„Þt fhe™u …ý Sðu y™u [tuh ntuÞ ‚u™u „Œo™ …ý {thu1 y™u ½h{tk Mºteytu …ý ht¾u. y™u ËtÄwY…u ¼„ðt™ ntuÞ 2 ‚u ‚tu yr‚þÞ y®nËt …h ð‚uo, ‚u ÷e÷t ‚]ý™u …ý ‚tuzu ™rn y™u ftc™e ‚Útt r[ºtt{ý™e Mºte™tu …ý M…þo fhu ™rn.3 {txu ËtÄwY… su ¼„ðt™™e {qŠ‚ y™u htòY… su ¼„ðt™™e {qŠ‚ yu ƒu™e her‚ yuf ntuÞ ™rn. y™u ©e{ŒT¼t„ð‚™t «Út{ MfkÄ™u rð»tu …]rÚð™u Ä{o™t ËkðtŒu fhe™u htòY… su ©ef]»ýtrŒf ¼„ðt™™t yð‚th ‚u™t ytu„ý[t÷eþ ÷ûtý fÌtt Au y™u yuftŒþ MfkÄ™u rð»tu ©ef]»ý ¼„ðt™ ™u WØð™t ËkðtŒu fhe™u ËtÄwY… su Œ¥ttºtuÞ, fr…÷ ytrŒf ¼„ðt™™t yð‚th ‚u™tk ºteþ ÷ûtý fÌttk Au. {txu su™u …tu‚t™wk fÕÞtý RåAðwk ‚u™u ‚u ‚u ÷ûtýu fhe ‚u ¼„ðt™™u ytu¤¾e™u ‚u ¼„ðt™™u þhýu Útðwk y™u ‚u™tu ÿZ rðïtË ht¾ðtu ™u ‚u™e yt¿tt{tk hne™u ‚u™e ¼Âõ‚ fhðe yu s fÕÞtý™tu W…tÞ Au y™u ¼„ðt™ ßÞthu …]Úðe™u rð»tu «íÞût ™ ntuÞ íÞthu ‚u ¼„ðt™™u {¤u÷t su ËtÄw ‚u™tu yt©Þ fhðtu, ‚tu ‚u Útfe …ý Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ Au y™u ßÞthu yuðt ËtÄw …ý ™ ntuÞ íÞthu ¼„ðt™™e «r‚{t™u rð»tu ÿZ «‚er‚ ht¾ðe ™u MðÄ{o{tk hne™u ¼Âõ‚ fhðe. ‚u Útfe …ý Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 10 >> 210 >>

ð[™t{]‚ 11 : Sð™t ™tþ™wk-Ëí…whw»t{tk nu‚ yu s Index ytí{Œþo™™™wk ËtÄ™ ‚u™wk *Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ËwrŒ 15 …wLÞ{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t Œhƒth{tk Õtªƒzt™t ð]ût nuXu …tx W…h „tŒe ‚feÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý * ðh.ð[. 11, ‚t. 23-1-1826, {k„¤ðth. yütk„Þtu„ ntuÞ y™u hË ‚tu yuf þtk‚ ™t{™tu 1. Sð ÷uðtu, {the ™tk¾ðwk. s ntuÞ y™u. 2. ‚u { tk Ëðo Þtu „ f¤tytu ntu Þ ‚Útt íÞt„ ™u 3. y™u ¼„ðt™{tk áZ ¼Âõ‚ ntuÞ.

ðh.11

507

fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu ïu‚ …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u fýo™e W…h …w»…™t „wåA ¾tuMÞt n‚t ™u …t½™u rð»tu …w»…™t ‚tuht ÷xf‚t n‚t ™u …tu‚t™t {w¾thrðkŒ ™e yt„¤ {wr™ {kz¤ Ë{M‚ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,1 “y{thtu ‚tu yuðtu Mð¼tð Au su, yuf ‚tu ¼„ðt™ ™u ƒeò ¼„ðt™™t ¼õ‚ ™u ºteò ƒútñý ™u [tuÚttu ftuEf „heƒ {™w»Þ; yu [thÚte ‚tu y{u yr‚þÞ ƒeÞu Aeyu su, ‘h¾u yu{™tu ÿtun ÚtE òÞ ™rn y™u yuðt ‚tu ƒeò ftuEÚte y{u ƒe‚t ™Úte. fu{ su, yu [th rð™t ƒeò™tu ftuEf ÿtun fhu ‚tu ‚u™t Œun™tu ™tþ ÚttÞ …ý Sð ™tþ …t{u ™rn y™u yu [th{tkÚte yufu™tu òu ÿtun fhu ‚tu ‚u™tu Sð …ý ™tþ …t{e òÞ Au.” yu ðt‚™u Ëtk¼¤e™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! Sð ‚tu yrð™tþe fÌttu Au ‚u™tu ™tþ ‚u fu{ òýðtu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…ðo‚™wk fu ƒeswk yuðwk s su ftuEf sz Œun ytðu ‚u{tk ftuE ft¤u Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ ™rn, yux÷u yu™t Sð™tu ™tþ ÚtE „Þtu yu{ òýðwk. {txu su™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåAðwk ‚u™u yu [th{tkÚte ftuE™tu ÿtun ™ fhðtu y™u ð¤e ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u yt„¤ ftuE «fthu {t™ ht¾ðwk ™rn. fu{ su, {t™ Au ‚u ‚tu ¢tuÄ, {íËh, E»Þto, ™u ÿtun yu™tu ytÄth Au y™u {t™e ntuÞ ‚u™e ¼Âõ‚…ý ytËwhe fnuðtÞ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u òu rƒðhtð‚tu ntuÞ ™u ‚u «¼w™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u yËwh òýðtu. y™u y{thtu ‚tu yu Mð¼tð Au su ƒútñý™tu ™u „heƒ™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ftuEf ÿtun fhu, ‚u ‚tu y{™u ŒeXtu s „{u ™rn y™u yt ÷tuf{tk ™u …h÷tuf{tk ‚u™u ™u y{thu Ëtuƒ‚ hnuðt™e ™Úte.” yux÷e ðt‚to fhe™u …Ae ©eS{nthtsu ƒu …Œ „ðhtÔÞtk su, “{tht nhS þwk nu‚ ™ ŒeËu hu ‚u™u ½uh þeŒ sEyu.” yuf ‚tu yu y™u ƒeswk su, “{tht ðnt÷tS þwk ðnt÷… ŒeËu hu ‚u™tu Ëk„ fu{ ‚Syu.” y™u …Ae yu ƒu …Œ þeÏÞt™e ËíËk„e {tºt™u yt¿tt fhe™u yu{ fÌtwk su, “yu ƒu …Œ{tk ðt‚to Au ‚u™u r™íÞ „tE™u Ëk¼the ht¾ðe.” yu{ fne™u ©eS{nthts ©e ÷û{e™thtÞý™t {krŒh yt„¤ yuf 1. {tht ytr©‚ s™tuyu ¼„ðt™™t ¼õ‚, ƒútñý y™u htkf s™ ‚u{™tu õÞthuÞ …ý ÿtun fhðtuu ™rn fu{ fu.

508

ðh.11

{k[ n‚tu ‚u W…h ytðe™u rðhts{t™ ÚtÞt. …Ae „tu…t¤t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “yt ËkËth™u rð»tu su …krz‚ Au ‚u þtMºt, …whtý Ëðuo ðtk[u Au …ý ‚u™u ¼„ðt™™tu ™u Ëk‚™tu su{ Au ‚u{ {rn{t fu{ Ë{ò‚tu ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þtMºt, …whtý ðtk[u Au ‚tu ¾ht; …ý yu™u ¼„ðt™™tu ytþhtu ™Úte. {txu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, E»Þto, {íËh ‚uýu yu™t Sð™u nhðe ™tkÏÞtu Au y™u ft{trŒf su þºtw ‚u yu™u ftuE ft¤u {tÚtwk W…tzðt Œu‚t ™Úte. …Ae ‚u …krz‚ …tu‚t™e …uXu s ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u Ë{su su, ‘su{ y{tht ft{trŒf þºtw ftuE ft¤u r™ð]r¥t …t{‚t ™Úte ‚u{ yu™t …ý ft{trŒf þºtw r™ð]r¥t ™rn …t{‚t ntuÞ.’ yu{ ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u rð»tu Œtu»t Ë{su; {txu þtMºt, …whtý ðtk[u …ý yu™u ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t Ëk‚™wk su{ Au ‚u{ ÞÚttÚto {tntíBÞ Ë{ò‚wk ™Úte.” …Ae ©eS{nthtsu Œe™t™tÚt ¼è ‚Útt {wr™{kz¤ Ë{M‚ «íÞu «&™ …qAâtu su, “ƒúñMðÁ… yuðt su Ëí…whw»t ‚u ‚tu ºtý þheh ™u ºtý yðMÚtt ‚u Útfe …h ð‚o‚t ntuÞ y™u [tiŒu ErLÿÞtu™e r¢Þt ‚u …tu‚t™u rð»tu yufu {t™‚t ™ ntuÞ, ‚u™u y¿tt™e Sð Au ‚u ytu¤¾e þfu ™rn. y™u ßÞthu yu™u {tuxt …whw»t™t Ëh¾e ÂMÚtr‚ ÚttÞ íÞthu yu {tuxt …wÁ»t su{ ð‚uo Au ‚u ËíÞ {™tÞ. y™u ßÞtk ËwÄe yu Ëí…whw»t™tu {rn{t yu™u ™ sýtÞ íÞtk ËwÄe ƒúñMðÁ…™u rð»tu ÂMÚtr‚ …ý ™ ÚttÞ ™u ytí{t™u rð»tu ÂMÚtr‚ ÚtÞt rð™t Ëí…wwÁ»t™tu {rn{t …ý ™ sýtÞ. {txu …hM…h rðhtuÄ ytÔÞtu ‚u rðhtuÄ x¤u ‚u W…tÞ fntu.” …Ae su™e suðe ™sh …q„e ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý yu «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘ÕÞtu y{u W¥th fheyu. yu™tu W¥th ‚tu yu Au su, …]Úðe™u rð»tu su ¼„ðt™™tu yð‚th ‚u™u {¤u÷t su Ëk‚ ‚u Ëk„tÚtu ßÞthu yu™u yr‚þÞ «er‚ ÚttÞ íÞthu yu Ëí…whw»t™u rð»tu yu™u ftuE «fthu Œtu»t ¼tËu ™rn. y™u su™u su Ëk„tÚtu ÿZ nu‚ ntuÞ ‚u™u ‚u™tu yð„wý ftuE «fthu ytðu s ™ne; y™u ‚u™tk ð[™ …ý ËíÞ {™tÞ, yuðe he‚u ÷tirff {t„o{tk …ý her‚ Au y™u fÕÞtý™t {t„o{tk …ý her‚ Au. {txu Ëí…whw»t™u rð»tu ÿZ «er‚ yu s ytí{Œþo™™wk ËtÄ™ Au y™u Ëí…whw»t™tu {rn{t òÛÞt™wk …ý yu s ËtÄ™ Au y™u …h{uïh™wk Ëtûtt‚T Œþo™ Útðt™wk …ý yu s ËtÄ™ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 11 >> 211 >>

ðh.12

509

ð[™t{]‚ 12 : {rn{t Ërn‚ r™ùÞ™wk

Index

*Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ðrŒ h ƒes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t Œhƒth{tk Õtªƒzt™t ð]ût ‚¤u …tx W…h „tŒe‚rfÞu Þwõ‚ Ztur÷Þtu n‚tu ‚u W…h rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u {tkne÷e ftuhu ïu‚ …Auzeyu Þwõ‚ „w÷tƒe hk„™e þt÷ ytuZe n‚e y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e y™u fkX™u rð»tu „w÷tƒ™t …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u ‚u Ë{u ©eS{nthts yk‚árü fhe™u ƒnw ðth ËwÄe rðhts{t™ ÚtÞt n‚t. …Ae ™uºtf{¤™u W½tze™u Ëðuo nrh¼õ‚™e Ë¼t Ët{wk fÁýtfxtûtu1 fhe òuE™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu Ëðuo™u r™ùÞ™e ðt‚ fhðe Au ‚u Ëðuo ËtðÄt™ ÚtE™u Ëtk¼¤tu su, y™k‚fturx ËqÞo, [kÿ{t ™u yÂø™ ‚u Ëh¾wk «ftþ{t™ yuðwk su yûthÄt{ ‚u™u rð»tu ©e…whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ËŒt rŒÔÞ{qŠ‚ Útft rðhts{t™ Au. y™u ‚u s ¼„ðt™ Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe™u rð»tu ht{f]»ýtrŒf yð‚th™wk Äthý fhu Au; íÞthu ‚u ¼„ðt™™t MðY…™tu su™u ËíË{t„{u fhe™u ÿZ r™ùÞ ÚttÞ Au, ‚u™tu Sð ƒes™t [kÿ{t™e …uXu rŒðËu rŒðËu ð]rØ™u …t{‚tu òÞ Au. y™u su{ [kÿ{t™u rð»tu su{ su{ ËqÞo™e f¤t ytð‚e òÞ ‚u{ ‚u{ ‚u [kÿ{t ð]rØ™u …t{‚tu òÞ Au, ‚u ßÞthu …qýo{tËe ytðu íÞthu [kÿ{t Ëk…qýo ÚttÞ Au. ‚u{ ¼„ðt™™tu …rh…qýo r™ùÞ ÚtÞt {tuh ‚tu yu Sð y{tðtMÞt™t [kÿ™e …uXu f¤tyu hrn‚ ¾ãtu‚2 suðtu ntuÞ. …Ae su{ su{ …h{uïh™t {rn{tyu Ërn‚ r™ùÞ™u …t{u Au ‚u{ ‚u{ ð]rØ™u …t{e™u …qýo{tËe™t [kÿ suðtu yu Sðtí{t ÚttÞ Au …Ae yu™u ErLÿÞtu, yk‚:fhý r™ùÞ{tkÚte z„tððt™u Ë{Úto ™Úte Út‚tk y™u …h{uïh „{u ‚uðtk [rhºt fhu ‚tu …ý ‚u™u ftuE he‚u ¼„ðt™™u rð»tu Œtu»t ¼tË‚tu s ™Úte. yuðtu su™u {rn{tyu Ërn‚ ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u ¼õ‚ r™¼oÞ ÚtE [qõÞtu y™u ‚u s ¼õ‚™u òu õÞthuf yË‚T Œuþ, yË‚T * ðh.ð[. 12, ‚t. 25-1-1826,„wÁðth. 1. fYýt¼he ™sh. 2. ykÄth{tk su™t þheh{tkÚte «ftþ Í¤f‚tu ÷t„u

yuðwk [tu{tËt™wk yuf Wz‚wk Sðzwk - ytr„Þtu…‚kr„Þtu

510

ðh.12

ft¤, yË‚T Ëk„ ™u yË‚T þtMºttrŒf™u Þtu„u fhe™u yÚtðt Œuntr¼{t™u fhe™u ¼„ðt™™t [rhºt™u rð»tu ËkŒun ÚttÞ ™u ¼„ðt™™tu y¼tð ytðu ‚tu yu Sð …qýo{tËe™t [kÿ{t suðtu n‚tu, …ý …tAtu y{tðtMÞt™t [kÿ suðtu ÚtE òÞ Au. {txu …tu‚t{tk su ftkEf Úttuze ½ýe ¾tuxâ ntuÞ ‚u yu Sð™u ÍtÍe ™z‚e ™Úte; …ý …h{uïh™t [rhºt{tk ftuE he‚u ËkŒun ÚttÞ yÚtðt …h{uïh™tu ftuE he‚u y¼tð ytðu íÞthu yu Sð fÕÞtý™t {t„o{tkÚte ‚íft¤ …ze òÞ Au. su{ ð]ût™tk {q¤ f…týtk íÞthu ‚u ð]ût yu™e {u¤u s ËwftE òÞ, ‚u{ su™u ¼„ðt™™u rð»tu ftuE he‚u Œtu»tƒwrØ ÚtE yu Sð ftuE he‚u rð{w¾ ÚtÞt rð™t hnu ™rn. y™u su™u r™ùÞ™wk yk„ Œwƒo¤ ntuÞ ™u ‚u ËíËk„{tk ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u yuðt ½tx ÚttÞ su, ‘þwk òýeyu {thwk ‚u fÕÞtý Útþu fu ™rn ÚttÞ ? y™u nwk ßÞthu {heþ íÞthu Œuð‚t ÚtEþ, fu htò ÚtEþ, fu ¼q‚ ÚtEþ ?’ su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu …rh…qýo r™ùÞ ™ ntuÞ ‚u™u yuðt ½tx ÚttÞ y™u su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu …rh…qýo r™ùÞ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, ‘{™u ‚tu ¼„ðt™ {éÞt ‚u rŒðËÚte s {thwk õÕÞtý ÚtE [qõÞwk Au y™u su {thwk Œþo™ fhþu fu {the ðt‚to Ëtk¼¤þu ‚u Sð …ý Ëðo …t…Útfe {wftE™u …h{…Œ™u …t{þu.’ {txu yuðe he‚u ¼„ðt™™tu {rn{t Ërn‚ r™ùÞ ht¾e™u …tu‚t™u rð»tu f]‚tÚto…ýwk {t™ðwk yu ðt‚ Ëðuo ¾ƒzŒth ÚtE™u ht¾ßÞtu.” …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “ÄLÞ ð]kŒtð™ðtËe ðx™e AtÞt hu ßÞtk nrh ƒuË‚t’ yu {tntíBÞ™wk fe‚o™1 „tðtu. …Ae ‚u fe‚o™ „tÞwk. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuðe he‚u ©ef]»ý ¼„ðt™u …ý ¼t„ð‚{tk õÌtwk Au su, 2¥ãæï ¥}æè Îï ± ±Úæ}æÚæ<™„¢ ÐæÎæ}Ïæé … ¢ „ï æ}æìì J Ý}æ‹y²é Ð æÎæ² çàæ¶æç|æÚæy}æÝS„}ææï Ð ãy²ñ „L…‹}æ ²yÜë U „}æì JJ” ¨é } æÝ:ÈUHæãü ‡ æ}æ yu{ …h{uïh™t Þtu„™u …t{e™u ð]ût™tu sL{ ntuÞ ‚u …ý f]‚tÚto ÚttÞ Au. {txu su ð]ût ‚¤u ¼„ðt™ ƒuXt ntuÞ ‚u ð]ût™u …ý …h{…Œ™wk yrÄfthe òýðwk. y™u su™t ÓŒÞ{tk yuðtu ¼„ðt™™tu {rn{t Ërn‚ ÿZ r™ùÞ ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu ™…wkËf suðtu òýðtu, ‚u yu™u ð[™u fhe™u ftuR Sð™tu WØth Útðt™tu ™rn. su{ htò ntuÞ ‚u ™…wkËf ntuÞ ™u ‚u™wk htßÞ s‚wk 1. ™h®Ën {nu‚t™wk. 2. yÚto :- Œu ð ðh y{htu y u …q s u ÷ t ‚{tht [hýth®ðŒ™u yt ð] û ttu …w » … V¤trŒfY… …qòËtÄ™ ÷E™u, su ‚{Úte (y¿tt™Úte) …tu‚t™u

fr™c ð]ûtsL{ «tÃ‚ ÚtÞtu Au ‚u ‚u{™t ™tþ {txu …tu‚t™e rþ¾tÚte yux÷u {M‚f™u Xuftýu hnu÷t y„ú ¼ t„Úte ‚{tu ™ u «ýt{ fhu Au , yt yr‚ ytùÞo™e ðt‚ Au. (10/10/5).

ðh.12-13

511

ntuÞ ™u ðkþ s‚tu ntuÞ, …ý yu Útfe ‚u™e Mºte™u …wºt ÚttÞ ™rn; y™u Ëðo {w÷f{tkÚte …tu‚t suðt ™…wkËf™u ‚uztðe™u ‚u Mºte™u Ëk„u ht¾u ‚tu …ý Mºte™u …wºt ÚttÞ ™rn. ‚u{ su™u ¼„ðt™™tu {rn{t Ërn‚ r™ùÞ ™Úte ‚tu ‚u™u {w¾u „e‚t, ¼t„ð‚ suðt ËŒT„úkÚt Ëtk¼¤u …ý ‚uýu fhe™u ftuE™wk fÕÞtý ™Úte Út‚wk. y™u ð¤e su{ ŒqÄ ™u Ëtfh ntuÞ ™u ‚u{tk Ë…o™e ÷t¤ …ze, …Ae yu™u su ftuE …eðu ‚u™t «tý òÞ. ‚u{ {tntíBÞ Ërn‚ su ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚uýu hrn‚ yuðtu su Sð ‚u™t {w¾ Útfe „e‚t, ¼t„ð‚™u Ëtk¼¤u ‚uýu fhe™u ftuE™wk fÕÞtý Út‚wk ™Úte, yu{tkÚte ‚tu {q¤„wk ¼qkzwk ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 12 >> 212 >>

ð[™t{]‚ 13 : ƒúñ ÔÞt…f ntuÞ ‚u {qŠ‚{t™ fu{ fnuðtÞ ? Index *Ëkð‚T 1882™t …tu»t ðrŒ 7 ËÃ‚{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t Œhƒth{tk Õtªƒzt™t ð]ût™e ‚¤u …tx W…h „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u yk„™u rð»tu Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞto n‚tk y™u fkX™u rð»tu ïu‚ …w»…™t nth …nuÞto n‚t. y™u nM‚f{¤u fhe™u yuf Œtz{™wk V¤ WAt¤‚t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u ©eS{nthts™u W…h Ëtu™t™t #ztyu Ërn‚ Aºt rðhts{t™ n‚wk. yuðe þtu¼t™u Äh‚t Útft ©eS{nthts rðhts{t™ n‚t. ‚u Ë{Þ{tk „t{ ¼tŒhý™t …txeŒth ¼„w¼tE ©eS{nthts …tËu ytÔÞt n‚t. ‚uýu …qAâwk su, “nu {nthts ! yt Ë{trÄ ‚u fu{ Út‚e nþu ?” 1 …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo yt ¼h‚¾kz{tk ¼„ðt™ yð‚th Ähu Au. ‚u ¼„ðt™ ßÞthu htòY…u ntuÞ íÞthu ‚tu ytu„ý[t¤eþ ÷ûtýu Þwõ‚ ntuÞ y™u Œ¥t, fr…÷ suðt ËtÄwY…u ntuÞ íÞthu ‚tu ºteË ÷ûtýu Þwõ‚ ntuÞ. ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚ Œu¾ðt{tk ‚tu {™w»Þ Ëh¾e s ytð‚e ntuÞ …ý yu yr‚þÞ y÷tirff {qŠ‚ Au. su{ …]Úðe™u rð»tu Ëðuo …Útht Au ‚u{ [{f…tý …ý …Úthtu Au, …ý [{f…tý{tk Ënsu yuðtu [{ífth hÌttu Au su, ‘[{f™t * ðh‚t÷ ð[. 13, ‚t. 30-1-1826, {k„¤ðth. 1. yütk„Þtu„ rËØ ÚtÞt …Ae Ë{trÄ Útðt™tu r™Þ{ Au ‚u rð™t …ý ‚{tht Œþo™ {tºtÚte s fux÷tf™u

Ë{trÄ ÚttÞ Au ‚u Útðt{tk þtu nu‚w Au yuðtu «&™tÚto Ë{òðtu.

512

ðh.13

…ðo‚™u Ë{e…u ðntý òÞ íÞthu ‚u™t ¾e÷t [{f™t …týt …tËu ‚ýtE òÞ Au. ‚u{ ¼„ðt™™e su {qŠ‚ htòY…u Au ™u ËtÄwY…u Au ‚u {qŠ‚™wk ßÞthu su Sð ©Øtyu fhe™u Œþo™ fhu Au ‚u™tk RrLÿÞtu ¼„ðt™ Ët{tk ‚ýtR òÞ Au íÞthu Ë{trÄ ÚttÞ Au. su{ ©ef]»ý ¼„ðt™™wk Œþo™ fhe™u „tufw¤ðtËe Ëðuo™u Ë{trÄ ÚtE n‚e y™u ¼„ðt™u ‚u Ë{trÄ{tk …tu‚t™wk Ät{ Œu¾tzâwk n‚wk. ‚uðe he‚u su su Ë{Þ{tk ¼„ðt™™t yð‚th ntuÞ ‚u ‚u Ë{Þ{tk ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu yuðtu [{ífth sYh ntuÞ, ‚u su ©Øtyu Þwõ‚ ¼„ðt™™tk Œþo™ fhu ‚u™e ErLÿÞtu Ëðuo ¼„ðt™ Ët{e ‚ýtE òÞ y™u ‚íft¤ Ë{trÄ ÚttÞ. y™u ftuEf Ë{Þ{tk ¼„ðt™™u ½ýtf Sð™u …tu‚t™u ËL{w¾ fhðt ntuÞ íÞthu ‚tu y¼õ‚ Sð ntuÞ yÚtðt …þw ntuÞ ‚u™u …ý ¼„ðt™™u òuE™u Ë{trÄ ÚtE òÞ Au, ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ÚttÞ yu{tk þwk ytùÞo Au ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ƒúñ Au ‚u ‚tu Ëðoºt ÔÞt…f Au yu{ Ëðuo fnu Au; ‚u su ÔÞt…f ntuÞ ‚u™u {qŠ‚{t™ fu{ fnuðtÞ y™u su {qŠ‚{t™ ntuÞ ‚u™u ÔÞt…f fu{ fnuðtÞ ? yu «&™ Au.’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ƒúñ ‚tu yufŒuþe Au …ý ËðoŒuþe ™Úte ™u ‚u ƒúñ ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™ Au ‚u yufŒuþe Útft ËðoŒuþe Au. su{ ftuEf …whw»tu ËqÞo™e W…tË™t fhe ntuÞ …Ae ËqÞo ‚u™u …tu‚t™t Ëh¾e ÿrü yt…u íÞthu ‚u …wY»t ßÞtk ËwÄe ËqÞo™e ÿrü …ntU[‚e ntuÞ íÞtk ËwÄe Œu¾u. y™u ð¤e su{ rËØŒþtðt¤tu …wY»t ntuÞ ‚u nòhtu ™u ÷t¾tu „tW W…h ftuEf ðt‚ fh‚tu ntuÞ ‚u™u su{ …tËu ðt‚to fhu ™u Ëtk¼¤u ‚u{ Ëtk¼¤u, ‚u{ s ÷t¾tu „tW W…h ftkEf ðM‚w …ze ntuÞ ‚u™u {™w»Þ™t suðzt ntÚt ntuÞ ‚uýu fhe™u …ý W…tzu; ‚u{ ©ef]»ý ¼„ðt™ yuf Xuftýu hÌtt Útft …tu‚t™e EåAtyu fhe™u ßÞtk Œþo™ Œuðtk ntuÞ íÞtk Œþo™ yt…u Au y™u yufY… Útft y™k‚Y…u ¼tËu Au y™u rËØ ntuÞ ‚u{tk …ý Œqh ©ðý, ŒqhŒþo™Y… [{ífth ntuÞ ‚tu …h{uïh{tk ntuÞ ‚u{tk þwk ytùÞo Au ? y™u ¼„ðt™™u „úkÚt{tk ÔÞt…f fÌtt Au ‚u ‚tu {qŠ‚{t™ Au ‚u s …tu‚t™e Ët{Úteoyu fhe™u yuf Xuftýu hÌtt Útft Ëðo™u Œþo™ yt…u Au yu{ ÔÞt…f fÌtt Au …ý ytftþ™e …uXu yY… Útft ÔÞt…f ™Úte. ¼„ðt™ ‚tu ËŒt {qŠ‚{t™ s Au. ‚u {qŠ‚{t™ ¼„ðt™ yûthÄt{{tk hÌtt Útft s y™k‚ fturx ƒúñtkz{tk ¼tËu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 13 >> 213 >>

ðh.13-14

513

ð[™t{]‚ 14 : rð{w¾ Sð Ä{eo òýu ‚u Ä{eo ™Úte ™u …t…eIndex òýu ‚u …t…e ™Úte *Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ðrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh yt„¤ rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ðztuŒht™t ðt½{turzÞt ht{[kÿu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! su fw…tºt Sð sýt‚tu ntuÞ ™u ‚u™u …ý Ë{trÄ ÚtE òÞ ‚u™wk þwk fthý nþu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ä{oþtMºt™u rð»tu su ðýto©{™t Ä{o fÌtt Au ‚u Útfe su ƒtÌt ð‚o‚tu ntuÞ ‚u™u Ëðuo ÷tuf yu{ òýu su, ‘yt fw…tºt {týË Au’ y™u ‚u fw…tºt™u ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t Ëk‚™tu òu niÞt{tk „wý ytðu ‚tu yu™u yu {tuxwk …wÛÞ ÚttÞ Au y™u ðýto©{™t Ä{o ÷tuÃÞt n‚t ‚u™wk su …t… ÷tøÞwk n‚wk ‚u Ëðuo ™tþ ÚtE òÞ Au y™u ‚u Sð yr‚þÞ …rðºt ÚtE òÞ Au. {txu yu™u ¼„ðt™™t MðY…{tk r[¥t [tuxu Au íÞthu Ë{trÄ ÚtE òÞ Au. y™u su …wY»t Ä{oþtMºtu fÌtt yuðt su ðýto©{™t Ä{o ‚u™u …t¤‚tu ntuÞ íÞthu ‚u™u Ëðuo ÷tuf Ä{oðt¤tu òýu, …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ËtÄw ‚u™tu òu ‚u ÿtun fh‚tu ntuÞ ‚tu ‚u Ëí…whw»t™t ÿtun™wk yuðwk …t… ÷t„u Au su, ‘ðýto©{™t Ä{o …téÞt™wk su …wÛÞ ‚u™u ƒt¤e™u ¼M{ fhe ™t¾u Au.’ {txu Ëí…whw»t™t ÿtun™tu fh™thtu ‚u ‚tu …k[{nt…t…™tu fh™thtu ‚uÚte …ý ðÄw …t…e Au. þt {txu, su …k[{nt…t… fÞtO ntuÞ ‚u ‚tu Ëí…whw»t™u ytþhu sE™u AwxtÞ Au …ý Ëí…whw»t™tu ÿtun fhu ‚u™u ‚tu ftuE Xuftýu Awxât™tu W…tÞ ™Úte. fu{ su, yLÞ Xuftýu …t… fÞwO ntuÞ ‚u ‚tu ‚eÚto{tk sE™u AwxtÞ Au y™u ‚eÚto{tk sE™u …t… fhu ‚u ‚tu ð@÷u… ÚttÞ Au. {txu Ëí…whw»t™tu ytþhtu fhu íÞthu „{u ‚uðtu …t…e ntuÞ ‚tu …ý yr‚ …rðºt ÚtE òÞ Au ™u ‚u™u Ë{trÄ ÚtE òÞ Au y™u Ëí…whw»t™tu ÿtune ntuÞ ™u ‚u „{u ‚uðtu Ä{oðt¤tu sýt‚tu ntuÞ ‚tu …ý {nt…t…e Au ™u ‚u™u ftuE ft¤u ¼„ðt™™tk Œþo™ ÓŒÞ™u rð»tu ÚttÞ s ™rn. {txu su™u rð{w¾ Sð …t…e òýu Au ‚u …t…e ™Úte y™u su™u rð{w¾ Ä{eo òýu Au ‚u Ä{eo ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 14 >> 214 >> * ðh‚t÷ ð[. 14, ‚t. 1-2-1826, „wYðth.

514

ðh.15

ð[™t{]‚ 15 : Œiðe ytËwhe ÚtÞt™t nu‚w™wk

Index

*Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh yt„¤ Õtªƒzt™t ð]ût nuXu {k[ W…h „tŒe‚rfÞt rƒAðtðe™u rðhts{t™ n‚t y™u rf™¾tƒ™tu Ëwhðt¤ ™u z„÷e …nuÞtO n‚tk y™u {M‚f W…h {tuxt Ëtu™uhe Auzt™wk ¼thu fËwkƒ÷ þu÷wk ƒtkæÞwk n‚wk y™u {tuxt {tuxt Ëtu™uhe Auzt™wk fËwkƒ÷ þu÷wk ¾¼t W…h rðhts{t™ n‚wk y™u {M‚f W…h Ëtu™uhe #zt™wk Aºt rðhts{t™ n‚wk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ Ë{M‚ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒXe n‚e. ‚u Ë{t{tk þtu¼tht{ þtMºteyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! Œiðe ™u ytËwhe; yu ƒu «fth™t Sð Au. ‚u y™trŒ1 ft¤™t Au fu ftuEf Þtu„u fhe™u ÚtÞt Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œiðe ™u ytËwhe yu ƒu «fth™t Sð Au, ‚u «Út{ ‚tu «÷Þft¤u {tÞt™u rð»tu ÷e™ ÚtÞt n‚t; …Ae ßÞthu s„‚™tu Ë„o ÚttÞ Au íÞthu ‚u ƒu «fth™t Sð …tu‚…tu‚t™t ¼tðu Þwõ‚ Útft W…su Au y™u fux÷tf ËtÄthý Sð Au ‚u ‚tu Œiðe ™u ytËwhe™u Ëk„u fhe™u Œiðe ™u ytËwhe ÚttÞ Au y™u fux÷tf Œiðe ™u ytËwhe Sð Au ‚u ‚tu suðtk suðtk f{o fh‚t òÞ Au ‚uðt ‚uðt ¼tð™u …t{‚t òÞ Au. ‚u{tk ytËwh¼tð™u rð»tu ™u Œiðe¼tð™u rð»tu {wÏÞ nu‚w ‚tu Ëí…whw»t™tu ftu… ™u y™w„ún Au. su{ sÞrðsÞ ¼„ðt™™t …t»toŒ n‚t ‚uýu Ëí…whw»t yuðt su Ë™ftrŒf, ‚u™tu ÿtun fÞtuo íÞthu yËwh¼tð™u …t{e „Þt y™u «uFtŒS ŒiíÞ n‚t ‚uýu ™thŒS™tu W…Œuþ „úný fÞtuo ‚tu …h{¼t„ð‚ Ëk‚ fnuðtÞt. {txu {tuxt …whw»t™tu su W…h ftu… ÚttÞ ‚u Sð ytËwhe ÚtE òÞ Au y™u su W…h {tuxt …wY»t htS ÚttÞ ‚u Sð Œiðe ÚtE òÞ Au; …ý ƒeswk Œiðe ytËwhe ÚtÞt™wk fthý ™Úte. {txu su™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåAðwk ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™tu ftuE he‚u ÿtun fhðtu ™rn y™u su he‚u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ htS ÚttÞ ‚u{ fhðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >>15>>215>> * ðh.ð[. 15, ‚t. 3-2-1826, þr™ðth.

1. Mð¼tðÚte Au fu r™r{¥tÚte Au yuðtu ¼tðtÚto Ë{òðtu.

ðh.16

515

ð[™t{]‚ 16 : {tuxt {týË ËtÚtu ƒ™u ™rn

index

*Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ðrŒ 13 ‚uhþ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t Œhƒth{tk Õtªƒzt™t ð]ût nuXu {k[ W…h „tŒe‚rfÞt rƒAðtðe™u rðhts{t™ n‚t ™u ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ Ë{M‚ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{t{tk ðztuŒht™t þtMºte ƒuXt n‚t. ‚uýu yu{ fÌtwk su, “nu {nthts ! ‚{u òu ftuEf {tuxt {týË™u [{ífth sýtðtu ‚tu ‚u{tkÚte ½ýtu Ë{tË ÚttÞ.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tuxt {týË ËtÚtu y{thu ÍtÍwk ƒ™u ™rn. þt {txu su, yu™u htßÞ™tu ™u Ä™™tu {Œ ntuÞ y™u y{thu íÞt„™tu ™u ¼Âõ‚™tu {Œ ntuÞ, {txu ftuE fu™u ™{e Œu yuðwk ft{ ™Úte y™u ftuE {tuxt {týË™u òu Ë{trÄ fhtðeyu ‚tu ftkEf „t{ „htË yt…u, ‚u™e y{tht ÓŒÞ{tk ÷t÷[ ™Úte. fu{ su, „t{ „htË ‚tu Ëw¾™u yÚtuo EåAeyu, ‚u y{thu ‚tu ™uºt {ek[e™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ®[‚ð™ fheyu ‚u{tk suðwk Ëw¾ Au ‚uðwk [tiŒ ÷tuf™t htßÞ™u rð»tu …ý ™Úte y™u òu ¼„ðt™™t ¼s™ suðwk htßÞ™u rð»tu Ëw¾ ntuÞ ‚tu MðtÞk¼w ð{™w ytrŒf su {tuxt {tuxt htò, ‚u Ëðuo htßÞ {qfe™u ð™{tk ‚… fhðt þt ËtÁ òÞ ? y™u ¼„ðt™™t ¼s™ suðwk Mºte™u rð»tu Ëw¾ ntuÞ ‚tu r[ºtfu‚w htò fhtuz Mºteytu™u þt ËtÁ {qfu ? y™u ¼„ðt™™t ¼s™™t Ëw¾ yt„¤ ‚tu [tiŒ÷tuf™wk su, Ëw¾ ‚u ™hf suðwk fÌtwk Au. {txu su ¼„ðt™™u Ëw¾u Ëwr¾Þtu ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u ‚tu ƒúñtkz™u rð»tu su rð»tÞ™wk Ëw¾ Au ‚u ™hf ‚wÕÞ ¼tËu Au y™u y{thu …ý ¼„ðt™™t ¼s™™wk Ëw¾ ‚u s Ëw¾ sýtÞ Au; ƒeswk Ëðuo Œw:¾Á… sýtÞ Au. {txu …h{uïh™wk ¼s™M{hý fh‚tk Útftk su™u Ënsu ËíËk„ ÚttÞ ‚u™u fhtðeyu Aeyu, …ý ftuE ðt‚™tu yk‚h{tk yt„ún ™Úte. yt„ún ‚tu fuð¤ ¼„ðt™™t ¼s™™tu y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ËíËk„ htÏÞt™tu Au. yu y{tht yk‚h™tu hnMÞ-yr¼«tÞ n‚tu, ‚u y{u ‚{the yt„¤ fÌttu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 16 >> 216 >> * ðh.ð[. 16, ‚t. 4-2-1826, hrððth.

516

ðh.17

ð[™t{]‚ 17 : ¿tt™e rs‚urLÿÞ Au.

Index

*Ëkð‚T 1882 ™t …tu»t ðrŒ y{tË™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™u ËL{w¾ nðu÷e W…h „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ Ëðuo ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “…k[ ¿tt™ErLÿÞtu ™u …k[f{o ErLÿÞtu Au ‚u …tu‚…tu‚t™t rð»tÞ™u ÞÚttÚto òýu Au. ‚u ¿tt™e ‚Útt y¿tt™e™u ErLÿÞtu îthu yufËh¾tu ÔÞðnth Au; …ý ¿tt™e ntuÞ ‚u™tk ErLÿÞtu y¿tt™e Útfe ƒeS he‚u ™Úte ð‚o‚tk. {txu ¿tt™e™u rs‚urLÿÞ õÌtt Au, ‚u fuðe he‚u òýðt ?” yu «&™ Au. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚttÞ íÞthu rs‚urLÿÞ ÚttÞ yu{ sýtÞ Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “r™ŠðfÕ… Ë{trÄðt¤t™u …ý …k[rð»tÞ „úný fhðt ‚u ‚tu Ëti™e …uXu ErLÿÞtu îthu s „úný ÚttÞ Au {txu rs‚urLÿÞ…ýwk fu{ Au ?” …Ae ƒnw he‚u fhe™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu W¥th fÞtuo, …ý Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “yu™tu W¥th ‚tu yu{ Au su, þçŒtrŒf su …k[rð»tÞ Au ‚u{tk su Œtu»t hÌtt Au ‚u™u òýu y™u ¼„ðt™™e su {qŠ‚ Au ‚u{tk su fÕÞtýfthe „wý Au ‚u™u …ý òýu y™u {trÞf su …k[rð»tÞ ‚u™u ¼tu„ððu fhe™u Sð™u ™hf™t fwkz™e «trÃ‚ ÚttÞ Au ™u {ntŒw:¾ ¼tu„ððtk …zu Au ‚u™u …ý òýu y™u yu{ òýu íÞthu yu™u …k[rð»tÞ™tu yr‚þÞ y¼tð ytðu Au ™u yu™u rð»tu ðihƒwrØ ÚttÞ Au. …Ae su ËtÚtu su™u ðih ÚtÞwk ‚u™u ‚u™u rð»tu ftuE he‚u «er‚ ÚttÞ s ™rn. yu{ Ë{S™u ßÞthu …k[rð»tÞ™tu {™{tkÚte su™u yr‚þÞ y¼tð ÚtE òÞ, ‚u rs‚urLÿÞ …wY»t fnuðtÞ. …Ae ¼„ðt™™e ©ðýfe‚o™trŒf ¼Âõ‚yu fhe™u …tu‚t™wk Srð‚ÔÞ …qÁk fhu …ý rð{w¾ Sð™e …Xu …k[rð»tÞ{tk ytËõ‚ ÚttÞ ™rn, yuðtu ntuÞ ‚u rs‚urLÿÞ fnuðtÞ.” …Ae ©eS{nthtsu ƒeòu «&™ …qAâtu,“su yuf íÞt„e Ëk‚ Au ‚u ‚tu fuð¤ r™ð]r¥t{t„oðt¤t Au y™u ‚u yu{ òýu Au su, ‘y{u ytí{t Aeyu’ …ý Œun™u …tu‚t™wk Y… {t™‚t ™Úte ™u ‚u™t Œun™e her‚ ‚tu sz ™u WL{¥t™t suðe ntuÞ y™u ‚u …whw»t™u òr‚, ðýo, yt©{; ‚u™wk yr¼{t™ ntuÞ ™rn * ðh.ð[. 17, ‚t. 6-2-1826,{k„¤ðth.

ðh.17

517

™u ¾tðwk, …eðwk, WXðwk, ƒuËðwk; ‚u Ëðuo ½u÷t™t suðwk ntuÞ, …ý ÷tuf{tk ¼¤‚wk ytðu ‚uðwk ™ ntuÞ ™u yuðt su íÞt„e ntuÞ ‚u™u ftuE™tu Ëk„ …ý hnu ™rn. su{ ð™™wk {]„÷wk ntuÞ ‚u™e …uXu WL{¥t Útftu yuf÷tu Vh‚tu hnu ™u yu™u ftuE he‚™wk ƒkÄ™ …ý ÚttÞ ™rn y™u ƒeò íÞt„e Ëk‚ Au. ‚u ‚tu r™ð]r¥t{t„oðt¤t Au ‚tu …ý «ð]r¥t{t„o{tk ð‚uo Au y™u su «ð]r¥t™u Þtu„u fhe™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËh ytþt, ‚]»ýt EíÞtrŒf Œtu»t ÓŒÞ™u rð»tu «ð‚uo ‚uðe r¢Þt™u rð»tu «ð‚uo Au, íÞthu ftuEf ò‚™tu yk‚h{tk rðfth …ý ÚtE ytðu Au. {txu yu íÞt„e™u yu «ð]r¥t{t„o{tk hnuðwk ½xu fu ™ ½xu ? y™u ð¤e yu «ð]r¥t{t„o{tk hnu‚tk Útft fuðe he‚u r™Šðfth hnuðtÞ ? y™u ‚{u fnuþtu su, ‘òu …h{uïh™e yt¿ttyu fhe™u yu «ð]r¥t{t„o{tk hnu ‚tu ƒkÄ™ ™ ÚttÞ’ ‚u W…h yu ytþkft Au su, ‘…h{uïh™e yt¿ttyu fhe™u ¼tkøÞ …eðu ‚tu þwk „tkztu ™ ÚttÞ ? sYh „tkztu ÚttÞ.’ {txu yu íÞt„e fuðe he‚u «ð]r¥t{t„o{tk hnu ‚tu ƒkÄ™ ™ ÚttÞ ?” yu «&™ Au. …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu ™u þwf{wr™yu yu™wk Ë{tÄt™ fhðt {tkzâwk …ý ÞÚttÚto W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su fuð¤ r™ð]r¥tÄ{oðt¤t íÞt„e Au ™u WL{¥t™e …uXu ð‚uo Au ‚u ‚tu fuð¤ ytí{r™ctðt¤t òýðt. y™u ð¤e su r™ð]r¥tÄ{oðt¤t íÞt„e ¼„ðt™™e ¼Âõ‚yu Þwõ‚ Au, ‚u™u ‚tu …h{uïhu õÌtt yuðt su r™Þ{ ‚u™u rð»tu hne™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ËkƒkÄe su «ð]r¥t{t„o ‚u™u rð»tu ËtðÄt™ ÚtE™u òuztðwk y™u yu su ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yÚtuo «ð]r¥t{t„o{tk òuztðwk yu™wk ™t{ s ¼Âõ‚ Au y™u yuðe «ð]r¥tðt¤t su íÞt„e Au. ‚u™e ƒhtuƒh r™ð]r¥t{t„oðt¤tu su fuð¤ ytí{r™c íÞt„e ‚u ÚtE þf‚tu ™Úte. þt {txu su, yt ‚tu íÞt„e Au ™u r™ð]r¥t{t„oðt¤t Au ‚tu …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt™u yÚtuo «ð]r¥t{tk «ð‚uo Au y™u yu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ íÞt„e ‚u™u ‚tu …h{uïh™t r™Þ{{tk hne™u «ð]r¥t{t„o™u rð»tu hnuðwk, …ý …h{uïh™t r™Þ{Úte yrÄf …ý ð‚oðwk ™rn ™u LÞq™ …ý hnuðwk ™rn. y™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, ytþt, ‚]»ýt, MðtŒ yu ytrŒf su rðfth, ‚u™tu íÞt„ fhe™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt™u yÚtuo «ð]r¥t{t„o™u rð»tu ð‚oðwk, ‚tu yu™u ftuE ò‚™wk ƒkÄ™ ÚttÞ ™rn y™u fuð¤ ytí{r™ctðt¤tu su íÞt„e ‚u fh‚tk ‚tu yt íÞt„e yr‚þÞ ©uc Au ™u ¼„ðt™™e f]…t™wk …tºt Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 17 >> 217 >>

518

ðh.18

ð[™t{]‚ 18 : yð~Þ…ýu ðt‚to òýðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1882 ™t {nt ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË ©eS{nthts ©eðh‚t÷

{æÞu ËkæÞt yth‚e ÚtÞt fuzu ©e÷û{e™thtÞý™t {kz…{tk „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ ÚtÞt n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt™wk Äthý fÞwO n‚wk ™u …tu‚t™e [thuftuhu {kz…™u W…h ‚Útt nuXu …h{nkË Ëðuo ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚ Ëðuo ƒuXt n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ‚{u Ëðuo {tuxt {tuxt …h{nkË Atu ‚u ‚{™u y{u «&™ …qAeyu Aeyu su, “ËíËk„e ntuÞ ‚u™u yð~Þ…ýu þe þe ðt‚to òýe òuEyu; fu{ su, ‚u™u ftuEf …qAu yÚtðt …tu‚t™t {™{tk ftuEf ‚fo ÚtE ytðu, íÞthu òu ‚u ðt‚to òýe ™ ntuÞ ‚tu ‚u™wk Ë{tÄt™ fu{ ÚttÞ ?” yu{ «&™ …qAe™u …Ae …tu‚u s ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu yu™tu W¥th y{u s fheyu Aeyu su, yuf ‚tu yt…ýtu WØð Ëk«ŒtÞ Au ‚u™e he‚ òýe òuEyu ‚Útt ƒeS „wY…hk…ht òýe òuEyu; ‚u fuðe he‚u ‚tu WØð ‚u ht{t™kŒMðt{e Y…u n‚t ™u ‚u ht{t™kŒMðt{e ©ehk„ûtuºt™u rð»tu MðÃ™{tk1 Ëtûtt‚T ht{t™wò[tÞo Útfe ði»ýðe Œeûtt™u …tBÞt. {txu ht{t™kŒMðt{e™t „wÁ ‚u ht{t™wò[tÞo Au ™u ‚u ht{t™kŒMðt{e™t rþ»Þ y{u Aeyu. yuðe he‚u „wÁ…hk…ht2 òýðe. y™u y{u y{tht Ä{ofw¤™wk MÚtt…™ fÞwO Au ‚u™e he‚ òýðe y™u ºteò y{tht Ëk«ŒtÞ{tk yr‚«{týÁ… su þtMºt Au ‚u™u òýðtk. ‚u þtMºt™tk ™t{-ðuŒ 1, ÔÞtËËqºt 2, ©e{ŒT¼t„ð‚ …whtý 3, {nt¼th‚™u rð»tu rð»ýwËnMºt™t{ 4, ¼„ðŒT„e‚t 5, rðŒwh™er‚ 6, MfkŒ…whtý™t rð»ýw¾kz {tkrn÷wk ðtËwŒuð{tntíBÞ 7 y™u Þt¿tðÕõÞM{]r‚ 8. yu su ytX þtMºt ‚u™u òýðtk y™u [tuÚtt Ëðuo ËíËk„e™t su su r™Þ{ Au ‚u™u òýðt y™u …tk[{t yt…ýt EüŒuð su ©e f]»ý ¼„ðt™ ‚u™u òýðt y™u MÚtt™f, Ëuðf ™u ftÞo; ‚u™u ¼uŒu fhe™u ‚u ©ef]»ý¼„ðt™™e {qŠ‚ytu™wk ƒnwk…ýwk Au ‚u™u òýðwk. y™u ‚u ©ef]»ý¼„ðt™™tk su …htuûtY… ™u «íÞûtY… ‚u™u òýðtk. ‚u{tk …htuûtY… ‚u fuðe he‚u ‚tu {tÞt™t ‚{ Útfe …h yuðtu su „tu÷tuf, ‚u™u {æÞu su yûthÄt{, ‚u™u rð»tu ©ef]»ý ¼„ðt™ hÌtt Au, ‚u rî¼ws * ðh.ð[. 18, ‚t. 7-2-1826, ƒwÄðth. 1. Ë{trÄ{tk.

2. „wÁ…hk…ht™u s Ëk«ŒtÞ fnu Au, “Ëk«ŒtÞtu „wÁ¢{:” yu{ ftuþ{tk …ý fÌtwk Au.

ðh.18

519

Au ™u fturx fturx ËqÞo Ëh¾t «ftþ{t™ Au ™u ~Þt{ËwkŒh Au ™u htrÄftS ™u ÷û{eSyu Ërn‚ Au ™u ™kŒ Ëw™kŒ ™u ©eŒt{trŒf su …t»toŒ, ‚u{ýu ËuÔÞt Au ™u y™k‚fturx ƒúñtkz™e su Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ ™u «÷Þ, ‚u™t f‚to Au ™u {nthtòrÄhts …ýu rðhts{t™ Au y™u yuðt su yu ¼„ðt™ ‚u [‚w¼wosY…™u Äthu Au yü¼ws Y…™u Äthu Au, ™u ËnMºt¼wsY…™u …ý Äthu Au ™u ðtËwŒuð, Ëkf»toý, yr™ÁØ ™u «ÄwB™; yu su [‚wÔÞqon ™u fuþðtrŒf su [turðþ ÔÞqn; yu Ëðuo Y…™u Äthu Au ‚Útt ðthtn, ™]®Ën, ðt{™, fr…÷, nÞ„úeð yu ytrŒf su y™uf yð‚th, ‚u™u Äthu Au ™u …tu‚u ‚tu ËŒt rî¼ws Au y™u W…r™»tŒ ‚Útt ËtkÏÞþtMºt ™u Þtu„þtMºt ‚Útt …k[htºt; yu{™u rð»tu yu s MðY…™wk ðýo™ fÞwO Au. yuðe he‚u …htuût…ýu ¼„ðt™™wk MðY… fÌtwk.1 y™u Ëðuo su yt[tÞo ÚtÞt Au, ‚u{tk ÔÞtËS {tuxt yt[tÞo Au ™u ‚u ÔÞtËS suðt ‚tu þkfht[tÞo ™ fnuðtÞ, ht{t™wò[tÞo ™ fnuðtÞ, {æðt[tÞo ™ fnuðtÞ, ®™ƒtfo ™ fnuðtÞ, rð»ýwMðt{e ™ fnuðtÞ, ðÕ÷¼t[tÞo ™ fnuðtÞ; fu{ su, yu yt[tÞo òu ÔÞtËS™t ð[™™u y™wËhu ‚tu yu yt[tÞo™t ð[™™wk ÷tuf{tk «{tý ÚttÞ, ™rn ‚tu ™ ÚttÞ y™u ÔÞtËS™u ‚tu ƒeò ftuE™e y…uûtt ™Úte. fu{ su ÔÞtËS ‚tu ðuŒ™t yt[tÞo Au, ™u …tu‚u ¼„ðt™ Au. {txu yt…ýu ‚tu ÔÞtËS™t ð[™™u s y™wËhðwk y™u ‚u su ÔÞtËS ‚uýu Sð™t õÕÞtý™u yÚtuo ðuŒ™tu2 rð¼t„ fÞtuo ™u Ë¥th …whtý fÞtO ™u {nt¼th‚ fÞwok ‚tu …ý ‚u ÔÞtËS™t {™{tk yu{ ÚtÞwk su, ‘Sð™t fÕÞtý™tu W…tÞ su{ Au ‚u{ ÞÚttÚto ™ fnuðtÞtu.’ ™u ‚uýu fhe™u …tu‚t™t {™{tk Ëk‚tu»t ™ ÚtÞtu. ‚u …Ae Ë{„ú ðuŒ, …whtý, Er‚ntË, …k[htºt, Þtu„þtMºt, ËtkÏÞþtMºt ‚u™wk Ëth yuðwk su ©e{ŒT ¼t„ð‚…whtý ‚u™u ÔÞtËS fh‚t nðt. ‚u ¼t„ð‚™u rð»tu Ëðo yð‚th fh‚tk ©ef]»ý ¼„ðt™™u s yrÄf…ýu fÌtt Au ™u Ëðo yð‚th™t Äh™tht su Au ‚u s MðÞk ©ef]»ý ¼„ðt™ Au y™u yu ©ef]»ý¼„ðt™u WØð «íÞu „wýrð¼t„™t yæÞtÞ{tk fÌtwk Au su, ‘nwk r™„woý Awk ™u {tht ËkƒkÄ™u su …t{u Au ‚u …ý r™„woý ÚttÞ Au.’ {txu ft{¼tð, îu»t¼tð, ¼Þ¼tð, ËkƒkÄ¼tð, M™un¼tð; yu{tkÚte su su ¼tðu fhe™u yu 1. «íÞûtY… ‚tu Äht‚¤{tk ð‚o‚wk ™htfth òýðwk, fÞto Au ‚u yr‚ ¼Âõ‚Úte {w{wûtwyu Ëtk¼¤ðt. ™htfth ©ef] » ý ¼„ðt™™tk Ë{„ú [rhºttu 2. É]„trŒ [th «fthu. Ëtûtt‚T ¼„ðt™ ÔÞtË{wr™yu …whtýtrŒf{tk ðýo™

520

ðh.18

©ef]»ý ¼„ðt™™u su Sð ytþÞto ‚u r™„woý ÚtE „Þt. {txu yu ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚u r™„woý Au. yuðe he‚u ÔÞtËSyu ©ef]»ý ¼„ðt™™u fÌtt Au y™u ‚u ÔÞtËSyu yu{ rËØtk‚ fÞtuo Au su, ‘Ëðo yð‚th™t Äh‚÷ su …h{uïh, ‚u s MðÞk ©ef]»ý ¼„ðt™ Au ™u ƒeò su yð‚th ‚u yu™t Au.’ y™u òu yu ©ef]»ý ¼„ðt™™u r™„woý ™rn fnu ™u þwØ Ë¥ðtí{f fnuþu, ‚tu ‚u™u ¼t„ð‚™t …qðto…h ËkƒkÄ™e ¾ƒh s ™Úte ™u ‚u™u rð»tu {tuxtu ƒtÄ ytðþu; fu{ su, „tu…eytuyu ©ef]»ý™u ¼„ðt™ ™ òÛÞt ™u ft{¼tðu fhe™u yus ©ef]»ý ¼„ðt™™u ¼ßÞt ‚uýu fhe™u ‚u „tu…eytu r™„woý ÚtE „E, íÞthu ‚u ©ef]»ý¼„ðt™™u þwØ Ë¥ðtí{f fu{ fnuðtÞ ? {txu ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚tu r™„woý s Au. ‚Útt ©ef]»ý ¼„ðt™u …tu‚u yswo™ «íÞu fÌtwk Au su, 1 …‹}æ ÜU}æü ™ }æï çÎÃ²}æï ± ¢ ²æï ±ï ç œæ „œ±„: J y²vy±æ Îï ã ¢ Ðé Ý …ü ‹ }æ Ýñ ç „ }ææ}æï ç „ ¨æï ù …é ü Ý ! JJ y™u yu ©ef]»ý¼„ðt™u …tu‚t™t sL{ Ë{Þ{tk ðËwŒuð-Œuðfe™u …h{uïh…ýt™e «‚er‚™u yÚtuo su [‚w¼wosY… Œu¾tzâwk ‚Útt ƒúñt™u su y™uf [‚w¼wosY… Œu¾tzâtk ‚Útt y¢qh™u su þu»tþtÞeY… Œu¾tzâwk ‚Útt yswo™™u rðïY… Œu¾tzÞwk, EíÞtrŒf Y…™u ¼uŒu fhe™u su ©ef]»ý ¼„ðt™™e W…tË™t™t ¼uŒ fnuðt ‚u ‚tu ÞtuøÞ Au …ý yu ©ef]»ý ¼„ðt™ ðús™u rð»tu ƒt÷{wfwkŒ fnuðtÞt, {wh÷e{™tunh fnuðtÞt, htÄtf]»ý fnuðtÞt ‚Útt ðtAztk [tÞtO, „tÞtu [the, „tuðÄo™ …ðo‚ ÄtÞtuo, „tu…eytu ËtÚtu htË¢ezt fhe ‚Útt {Útwht…whe{tk ytðe™u fkË™u {tÞtuo, ÞtŒð™u Ëwr¾Þt fÞto ‚Útt ËtkŒe…r™ ƒútñý™u ½uh rðãt ¼ÛÞt ‚Útt fwçò Ëk„tÚtu rðnth fÞtuo ‚Útt îthft…whe{tk ðMÞt ™u YÂõ{ýe ytrŒf yü …xhtýeytu™u …hÛÞt ‚Útt Ëtu¤ nòh Mºteytu™u …hÛÞt ‚Útt nÂM‚™t…wh{tk hÌtt ™u …tkzðtu™e Ëðo fü Útfe hûtt fhe ™u ÿti…Œe™e ÷ts ht¾e ™u yswo™™t ËthrÚt ÚtÞt; EíÞtrŒf MÚtt™f™u ¼uŒu fhe™u su ©ef]»ý ¼„ðt™™e y™uf ÷e÷t Au; ‚uýu fhe™u yu ©ef]»ý¼„ðt™™t rî¼ws MðY…™u rð»tu W…tË™t ¼uŒ ™ fhðt y™u su fhþu ‚u ð[™ÿtune, „wÁÿtune Au y™u yu ©ef]»ý ¼„ðt™™tk yt[hý su „tuðtr¤Þt™wk WråAü ¾tÄwk ‚Útt htËh{ý fÞwO; RíÞtrŒf y™uf «fth™tk 1. nu yswo™ ! …qðtuoõ‚ «fthu su …wÁ»t {thtk sL{ f{o™u ÞÚttÚto…ýu rŒÔÞ òýu Au ‚u …wÁ»t Œun™tu

íÞt„ fhe™u VheÚte sL{™u …t{‚tu ™Úte …hk‚w {™u s …t{u Au.

ðh.18-19

521

Au, ‚u yt[hý «{týu ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yt[hý ™ fhðwk. y™u yu ©ef]»ý ¼„ðt™u yuftŒþMfkÄ{tk ‚Útt ¼„ðŒT„e‚t{tk ‚Útt ðtËwŒuð{tntíBÞ{tk su{ ËtÄw™tk ÷ûtý fÌttk Au ‚Útt ðýto©{™t Ä{o fÌtt Au ‚Útt …tu‚t™e ¼Âõ‚ fÞto™wk fÌtwk Au ‚u «{týu ð‚oðwk, …ý yu ©ef]»ý ¼„ðt™™t yt[hý «{týu yt[hý ™ fhðwk y™u su fhþu ‚u rð{w¾ Au, y{thtu ËíËk„e ™Úte y™u yt…ýt EüŒuð yuðt su yu ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚u™tk yt[hý «{týu su{ ™ fhðwk, ‚u{ s ‚{thtu Ëðuo™tu yt[tÞo ™u „wÁ ™u W…Œuüt yuðtu su nwk, ‚u {tht Œun™tk su yt[hý ‚u «{týu …ý ‚{thu ™ fhðwk y™u y{tht Ëk«ŒtÞ™u rð»tu su{ su™t Ä{o fÌtt Au, ‚u su y{thtk ð[™ ‚u «{týu ‚{thu Ëðuo™u hnuðwk, …ý y{tht yt[hý «{týu ™ hnuðwk. yt su y{u ðt‚to fhe ‚u™u Ëðo …h{nkË ‚Útt Ëðo ËíËk„e þe¾e ÷ußÞtu ™u yu «{týu Ë{S™u yu{ s ð‚ostu ™u ƒeò yt„¤ …ý yu{s ðt‚to fhstu.” yu{ fne™u ©eS{nthts ¼tus™ fhðt …ÄtÞto. yuðe he‚™e ðt‚to™u Ëtk¼¤e™u Ëðuo ËtÄw ™u ËíËk„e ‚u yu{ Ë{s‚t nðt su, ‘yu …htuût su ©ef]»ý ¼„ðt™ fÌtt ‚u s yt ¼Âõ‚Ä{o™t …wºt ©eS{nthts Au, …ý yu Útfe …h ftuE ™Úte. y™u yu s yt…ýt EüŒuð Au ™u „wÁ …ý yu s Au.’ >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 18 >> 218 >>

ð[™t{]‚ 19 : ¼õ‚ Úttðt™wk - yrððuf™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t {nt ËwrŒ 2 ƒes™u rŒðË ©eS{nthts Ëtks™u

Ë{u ©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t {krŒh{tk W„{ýe ftuh™e Y…[tufe W…h „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh ¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae XtftuhS™e ËkæÞt yth‚e ÚtE hne íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu ¼„ðt™™e ðt‚to fheyu Aeyu su, yt Sð™u ßÞthu ¼h‚¾kz™u rð»tu {™w»ÞŒun ytðu Au íÞthu ¼„ðt™™t yð‚th ftk ¼„ðt™™t ËtÄw; yu sYh …]Úðe W…h rð[h‚t ntuÞ, ‚u™e òu yu Sð™u ytu¤¾tý ÚttÞ * ðh.ð[. 19, ‚t. 8-2-1826, „wÁðth.

522

ðh.19-20

‚tu yu Sð ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÚttÞ Au. …Ae yu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÚtÞtu ‚u™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto™u rð»tu «er‚ ht¾ðe ½xu ™rn. þt {txu su, ¼„ðt™™t Ät{™wk su Ëw¾ Au ‚u™e yt„¤ {trÞf …k[rð»tÞ™wk Ëw¾ Au ‚u ‚tu ™hf suðwk Au y™u su ™hf™t fezt Au ‚u ‚tu ™hf™u rð»tu …h{ Ëw¾ {t™u Au …ý su {™w»Þ ntuÞ ‚u ‚tu ‚u ™hf™u …h{ Œw:¾ŒtÞe òýu Au. ‚u{ su™u ¼„ðt™™e ytu¤¾tý ÚtE ‚u ‚tu ¼„ðt™™tu …t»toŒ ÚtÞtu ™u ‚u™u ¼„ðt™™tu …t»toŒ {xe™u rðüt™t fezt™e …uXu {trÞf …k[rð»tÞ™tk Ëw¾™u EåAðwk ™rn y™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu su su {™tuhÚt™u fhu ‚u Ëðuo ËíÞ ÚttÞ Au. {txu ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto™u yýË{sýu fhe™u su EåAu Au yu s yu™tu {tuxtu yrððuf Au. ‚u ËtÁ su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu [tiŒ ÷tuf™tk su ¼tu„Ëw¾ Au ‚u™u ftfrðüt ‚wÕÞ òÛÞtk òuEyu y™u {™-f{o-ð[™u fhe™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu s ÿZ «er‚ fhe òuEyu y™u yu{ Ë{ßÞwk òuEyu su, ‘su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u™u òu fŒtr[‚T ¼„ðt™ rð™t ƒeS ðtË™t hne „E ntuÞ, ‚tu ‚u …ý ELÿ…Œðe™u …t{u, ftk ƒúñ÷tuf™u …t{u; …ý «tf]‚ Sð™e …uXu ™hf-[tuhtþe{tk ‚tu òÞ s ™rn. íÞthu su ÞÚttÚto ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™tu su {rn{t ™u ‚u™wk su Ëw¾ ‚u ‚tu ðýoÔÞt{tk s fu{ ytðu ?’ {txu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™{tk s ÿZ «er‚ ht¾ðe.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 19 >> 219 >>

ð[™t{]‚ 20 : s™f™e Ë{sý™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t {nt ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts

©eðh‚t÷ {æÞu ©e÷û{e™thtÞý™t Œhƒth{tk ÷ªƒzt™t ð]ût™e nuXu ðuŒe W…h „tŒe‚feÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞto n‚tk ™u fkX™u rð»tu [{u÷e™t …w»…™tu nth rðhts{t™ n‚tu y™u {M‚f W…h ht‚t y‚÷Ë™wk1 Aºt rðhts{t™ n‚wk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu …h{nkË™u «&™ …wAâtu su, “hòu„wý{tkÚte ft{™e * ðh.ð[. 20, ‚t. 10-2-1826. þr™ðth.

1. yu ™t{™wk yuf ò‚™wk ™h{ huþ{e ft…z.

ðh.20

523

Wí…r‚ ÚttÞ Au y™u ‚{tu„wý{tkÚte ¢tuÄ ™u ÷tu¼™e Wí…r¥t ÚttÞ Au {txu yu ft{trŒf™wk ƒes ™ hnu yuðwk yuf ËtÄ™ õÞwk Au ?” …Ae þwf{wr™yu fÌtwk su, “ßÞthu r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚttÞ ™u ßÞthu ytí{Œþo™ ÚttÞ íÞthu s yu™t ÓŒÞ{tkÚte ft{trŒf™wk ƒes ƒ¤e òÞ.” …Ae ©eS{nthsu ytþkft fhe su, “rþð, ƒúñt, ©]kr„Ér»t, …htþh, ™thŒ; yu{™u þwk r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ™ntu‚e ? su ft{u fhe™u yu Ëðuo rðûtu…™u …tBÞt, {txu yu Ëðuo r™ŠðfÕ… Ë{trÄðt¤t s n‚t, ‚tu …ý ErLÿÞtu™e ð]r¥t y™w÷tu{ ÚtE íÞthu ft{trŒfu fhe™u rðûtu…™u …tBÞt’ {txu ‚{u fÌtwk yuðe he‚u yu «&™™tu W¥th ™ ÚtÞtu y™u su{ ¿tt™e r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™u rð»tu òÞ íÞthu r™Šðfth hnu Au ‚u{s y¿tt™e Ëw»twrÃ‚™u rð»tu r™Šðfth hnu Au. y™u ßÞthu ErLÿÞtu™e ð]r¥t y™w÷tu{ ÚttÞ Au, íÞthu ‚tu ¿tt™e ™u y¿tt™e ƒuÞ ft{trŒfu fhe™u rðûtu…™u …t{u Au; yu{tk ‚tu ¿tt™e y¿tt™e™tu ftkE rðþu»t sýt‚tu ™Úte. {txu nðu ƒeò …h{nkË W¥th fhtu.” …Ae ‚tu „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, Œuðt™kŒ Mðt{e, r™íÞt™kŒ Mðt{e, {wõ‚t™kŒ Mðt{e; yu Ëðuo {¤e™u suðtu su™u ¼tMÞtu ‚uðtu ‚uýu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk ftuEÚte Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ s™f rðŒune n‚t ‚u «ð]r¥t {t„o{tk n‚t ‚tu …ý r™Šðfth n‚t y™u ßÞthu s™f™e Ë¼t{tk Ëw÷¼t ™t{ ËkLÞtrË™e ytðe, íÞthu s™fhtò Ëw÷¼t «íÞu ƒtuÕÞt su, “‚wk {tht r[¥t™u {tun …{tzât™wk fhu Au …ý {tht „wÁ su …k[rþ¾ Ér»t, ‚u™e f]…t Útfe nwk ËtkÏÞ ™u Þtu„; yu ƒu {‚™u y™wËÞtuo Awk. {txu {tht yÄto þheh™u [kŒ™ [[uo y™u yÄwO þheh ‚hðthu fhe™u ft…u, yu çtuÞ {thu ƒhtuƒh Au y™u yt {the r{rÚt÷t…whe ƒ¤e òÞ ‚tu …ý {tÁk ftkE ƒ¤‚wk ™Úte. yu{ nwk «ð]r¥t{tk hÌttu Útftu yËk„e ™u r™Šðfth Awk. yuðe he‚u htò s™fu Ëw÷¼t «íÞu fÌtwk y™u þwfŒuðS™t …ý htò s™f „wÁ fnuðtÞt. {txu yu «&™™tu yu s W¥th Au su, ‘ELÿÞtu™e ð]r¥t y™w÷tu{…ýu ð‚o‚e ntuÞ y™u «ð]r¥t{t„o{tk hÌttu ntuÞ ‚tu …ý òu htò s™f™e …uXu su™t ÓŒÞ{tk Ë{sý™e ÿZ‚t ÚtE ntuÞ, ‚tu ‚u ftuE he‚u rðfth™u …t{u ™rn’ y™u su™u suðwk òÛÞwk òuEyu ‚uðwk ÞÚttÚto òÛÞwk ntuÞ su, yt ‚u Ëth Au ™u yt ‚u yËth Au, …Ae yuf ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t sux÷t {trÞf ytfth Au ‚u Ëðuo yr‚þÞ Œw:¾ŒtÞf Au ™u ™tþðk‚ Au yu{ òýu y™u …tu‚t™u Œun,

524

ðh.20

ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý; ‚u Útfe ™tu¾tu ytí{tÁ…u òýu, …Ae yu™u ftuE yuðw …ŒtÚto ™Úte su, ‘{tun …{tzðt™u yÚtuo Ë{Úto ÚttÞ.’ fu{ su, yu ‚tu Ëðuo {trÞf ytfth™u ‚wåA fhe òýu Au. y™u yuðe he‚u su™t yk‚h{tk Ë{sý™e ½uzâ ƒuXe ntuÞ ™u ‚u™t ErLÿÞtu «ð]r¥t{t„o™u rð»tu Ëðuo y™w÷tu{…ýu ð‚o‚tk ntuÞ ‚tu …ý ‚u ft{trŒfu fhe™u ûttu¼™u ™ …t{u. yuðtu su nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u íÞt„e ntuÞ yÚtðt „]nMÚt ntuÞ, …ý ‚u™t ÓŒÞ{tkÚte ft{trŒf™wk ƒes ™tþ …t{e òÞ Au y™u yuðtu su ntuÞ ‚u s Ëðuo nrh¼õ‚{tk ©uc ði»ýð Au. {txu „]neíÞt„e™tu ftkR {u¤ ™Úte, su™e Ë{sý {tuxe ‚u™u s ËtiÚte {tuxtu nrh¼õ‚ òýðtu. y™u rþð, ƒúñtrŒf™u rð»tu su ¾tuxâ fnuðtÞ Au ‚u™wk ‚tu yu{ Au. su, fux÷tf™u rð»tu ‚tu ytðe he‚™e Ë{sý™e fËh Au ™u fux÷tf™u rð»tu ‚tu ytðe Ë{sý ntuÞ ‚tu …ý ¼qkzt Œuþ, ft¤, Ëk„, r¢ÞtrŒf™u Þtu„u fhe™u ‚u{™u ft{trŒf rðfthÁ… ¾tuxâ fnuðtýe Au. {txu ytðe Ë{sý ntuÞ ‚tu …ý ftuE «fthu fwËk„ ‚tu fhðtu s ™rn, yu rËØtk‚ ðt‚to Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ðh‚t÷™wk >> 20 >> 220 >>

>> ©eðh‚t÷ «fhýk Ë{tÃ‚{T >>

525

526

y{ŒtðtŒ Ëk « ŒtÞ™t Rr‚ntË{tk ßÞtk Ú te {k r Œh MÚtt…íÞ™t ©e„ýuþ ÚtÞt Au. ßÞtk ¼„ðt™©e Mðtr{™thtÞý™t nM‚u Ëti «Út{ rþ÷tLÞtË y™u «r‚ct™e {ntr™hts™ - yth‚e ÚtE Au. yhu ! su „wsht‚™wk …wht‚™ y™u Ëk«ŒtÞ (W¥th rð¼t„)™wk Ë™t‚™ …tx™„h Au yuðt y{ŒtðtŒ™t ð¾tý ftuý fhe þfu ? rƒúrxþ Ëhfth …tËuÚte {krŒh {txu søÞt {u¤ðe™u ‚u{tk ¼h‚¾kz™t yrÄ…r‚©e ™h™thtÞý Œuð™e MÚtt…™t ®nŒw ËkMf]r‚™e yÂM{‚t „tÚtt™wk Ëwðýo…c ] Au. ËíËk„™t Ë{]Ø Rr‚ntË™t …t™u y™uf ÷e÷tytu™e ËtÚtu ËtÚtu ð[™t{]‚ suðt yæÞtí{ ®[‚™™t W¥tw„ k rþ¾htu …h [{ífthe æÞt™-W…tË™t™e ðt‚tu y{ŒtðtŒ™t ™t{u ™tUÄtÞu÷e Au. y{ŒtðtŒ „t{ ™Úte ©enrh™wk ÃÞtYk ÃÞtYk Ät{ Au.

527

ð[™t{]‚ 1 : [{ífthe æÞt™™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t {nt ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©ey{ŒtðtŒ {æÞu ©e™h™thtÞý™t {krŒh{tk ytÚt{ýe ftuhu {w¾th®ðŒ fhe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu „w÷tƒ™tk …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t ™u ft™™e W…h „w÷tƒ™tk …w»…™t „wåA rðhts{t™ n‚t ™u …t½™u rð»tu „w÷tƒ™tk …w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë¼t{tk ©eS{nthts yk‚h Ët{e árü fhe™u rðhts{t™ n‚t …Ae ™uºtf{¤™u W½tze™u Ëðuo Ët{wk òuÞwk. …Ae yu{ ƒtuÕÞt su, “y{thu yuf æÞt™™tk yk„™e ðt‚to fhðe Au, ‚u ðt‚to {tuûtÄ{o™u rð»tu …ý fne Au y™u su {tuxt {tuxt yu æÞt™u fhe™u rËØŒþt™u …tBÞt Au ‚u …ý y{u ½ýtf ŒeXt Au ™u y{tht …ý y™w¼ð{tk yu{ ð‚uo Au su, y™k‚ «fth™tk æÞt™ Au, …ý su yt ðt‚ fnuðe Au ‚u™e ƒhtuƒh ƒeswk ftuE æÞt™ ÚttÞ ™rn, su{ ftuE [{ífthe {kºt ntuÞ yÚtðt [{ífthe yti»tÄe ntuÞ, ‚u{tk Mðt¼trðf s [{ífth hÌttu Au, ‚u{ su yt æÞt™ y{thu fnuðwk Au ‚u æÞt™{tk …ý yuðtu Mðt¼trðf s [{ífth Au ‚u, ‚íft¤ rËØŒþt™u …t{e òÞ. nðu ‚u ðt‚to fheyu Aeyu, yu su æÞt™™tu fh™thtu Au ‚u™u s{ýt ™uºt{tk ËqÞo™wk æÞt™ fhðwk ™u ztƒt ™uºt{tk [kÿ™wk æÞt™ fhðwk. yuðe he‚u æÞt™ fh‚tk fh‚tk ËqÞo ™u [kÿ{t suðt ytftþ{tk Au ‚uðt ™u ‚uðt s ™uºt{tk Œu¾tðt {tkzu, íÞthu s{ýwk ™uºt Au ‚u ‚…ðt {tkzu ™u ztƒwk ™uºt Au ‚u Xhðt {tkzu, * y{. ð[. 1, ‚t. 4-3-1826, hrððth

528

y{.1

íÞthu ËqÞo™e Äthýt ztƒt ™uºt{tk fhðe ™u [kÿ™e Äthýt s{ýt ™uºt{tk fhðe. yuðe he‚u Äthýt fhe™u …Ae ËqÞo™u ™u [kÿ™u yk‚ÿorü fhe™u ÓŒÞtftþ{tk òuÞt fhðt y™u òu™thtu su …tu‚t™tu Sð ‚u™t Y…™u …ý Œu¾ðwk y™u Œu¾™thtu su Sðtí{t ‚u™u rð»tu …h{tí{t™wk æÞt™ fhðwk. …Ae ‚u™wk su ðtË™t®÷„ Œun Au, ‚u su{ hUx™tu Vt¤ftu Vhu ‚u{ ytftþ™u rð»tu Vh‚wk sýtÞ. …Ae yuðe he‚u æÞt™ fh‚tk Útft ¼„ðt™™wk su rðïY… Au ‚u™wk Œþo™ ‚u™u ÚttÞ Au, ™u ‚u Y…™u rð»tu [tiŒu ÷tuf™e h[™t Au ‚u Œu¾tE ytðu Au y™u ‚u MðY… yr‚þÞ {tuxwk …ý ™Úte Œu¾t‚wk. su{ ðx…ºtþtÞe ¼„ðt™ yuf ðz™t …ºt{tk ™t™t ƒt¤f ÚtE™u …tuZât n‚t y™u ‚u s ¼„ðt™™t WŒh™u rð»tu {tfOzuÞ Ér»tyu Ë{„ú ƒúñtkz ŒeXwk, yuðe he‚u ¼„ðt™™wk æÞt™ fh‚tk Útftk sux÷tk ftkE þtMºt{tk …ŒtÚto fÌttk Au ‚u Ëðuo yu™e árü{tk ytðu Au íÞthu yu™t Sðtí{t™u rð»tu su ftkEf ™tÂM‚f ¼t„ hÌttu ntuÞ ‚u {xe òÞ Au y™u ‚u™tu Sð yr‚ ƒr¤Þtu ÚttÞ Au y™u su su þtMºt{tk fÌtwk Au, ‚u Ëðuo ËíÞ Au yuðe yu™u ÿZ «‚er‚ ytðu Au y™u yrý{trŒf yü rËrØytu ‚u …ý yu æÞt™™t fh™tht™u ytðe™u ntsh ÚttÞ Au y™u ßÞtk ÷„ý ËqÞo™e ™u [kÿ™e rfhý …ntU[‚e ntuÞ íÞtk ÷„e ‚u™e árü …ntU[u yuðe y™k‚ rËrØytu «fxu Au, …ý …h{uïh™tu ¼õ‚ Au {txu ftuR rËrØytu™u „úný fh‚tu ™Úte, fuð¤ …h{uïh™wk s æÞt™ fhu Au, íÞthu yu æÞt™™tu fh™thtu ™thŒ, Ë™ftrŒf, þwfS™t Ëh¾e rËØŒþt™u …t{u Au. {txu y™k‚ «fth™tk æÞt™ Au …ý ‚íft¤ rËØŒþt™u …{tzu yuðwk ‚tu yu s æÞt™ Au.” yux÷e ðt‚to fhe hÌtt íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yuðwk æÞt™ ‚u yütk„Þtu„™u {t„uo fhe™u «týtÞt{ fh‚tu ntuÞ ‚u™u s rËØ ÚttÞ Au fu ƒeò™u …ý ÚttÞ Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«týtÞt{ðt¤t™tu ftkE {u¤ ™Úte, yu ‚tu òu yuðt æÞt™™tu yÇÞtË fhu ™u ‚u …h{uïh™tu yuftkr‚f ¼õ‚ ntuÞ ‚tu ‚u™u s yu æÞt™ rËØ ÚttÞ Au; …ý ƒeò Sð Útfe ‚tu yu {t„o™u rð»tu [÷t‚wk s ™Úte. {txu yu æÞt™™t su yrÄfthe Au ‚u™u ‚tu fÌtwk yuðwk su yu æÞt™ ‚u Útfe ƒeòu ‚íft¤ rËØ ÚtÞt™tu W…tÞ ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T y{ŒtðtŒ™wk >> 1 >> 221 >>

y{.2

529

ð[™t{]‚ 2 : ™tneÄtuE …qò fÞto™kw

Index

*Ëkð‚T 1882™t Vt„ý ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©ey{ŒtðtŒ {æÞu ©e™h™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ðurŒ™u rð»tu …tx W…h „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {M‚f™u rð»tu „w÷tƒe hk„™tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ‚u …t½™u rð»tu „w÷tƒ™t …w»…™t ‚tuht Íwfe hÌtt n‚t ™u ft™™u W…h „w÷tƒ™tk ƒu „wåA ¾tuMÞt n‚tk ™u fkX™u rð»tu „w÷tƒ™t …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u ƒu ¼ws™u rð»tu „w÷tƒ™t ƒtswƒkÄ ƒtkæÞt n‚t ™u ƒu ntÚt™u rð»tu „w÷tƒ™t …w»…™t „sht …nuÞto n‚t yuðe he‚u Ëðuo yk„{tk „w÷tƒ™t …w»…u „hftð ÚtÞt n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts Ëðuo …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “yuf «&™ …qAwk Awk su, yuf …h{uïh™tu ¼õ‚ Au ‚u ‚tu ò„ú‚, MðÃ™ y™u Ëw»twrÃ‚ ‚u Útfe …h ð‚uo Au, ™u {r÷™ hs, ‚{ ™u {r÷™ Ë¥ð, ‚u™tu íÞt„ fhe™u þwØ Ë¥ð{Þ ð‚uo Au, ™u yuðtu Útftu …h{uïh™u ¼su Au y™u ƒeòu su ¼õ‚ Au ‚u ‚tu rºt„wýtí{f ð‚uo Au ™u …h{uïh™u rð»tu ‚tu yr‚þÞ «er‚yu Þwõ‚ ð‚uo Au. yu ƒu ¼õ‚{tk õÞtu ¼õ‚ ©uc Au ?” …Ae Ëk‚{kz¤u ‚tu yu{ s fÌtwk su, “¼„ðt™™u rð»tu «er‚ðt¤tu ©uc Au. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu ™tne-ÄtuE™u …rðºt ÚtE™u ¼„ðt™™e …qò fhu Au y™u yuf ‚tu {¤{qºt™tu ¼Þtuo Útftu ¼„ðt™™e …qò fhu Au yu ƒu{tk fÞtu ©uc Au ?” íÞthu {wr™{kz¤u fÌtwk su, “…rðºt ÚtE™u ¼„ðt™™e …qò fhu ‚u ©uc Au.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su {trÞf W…trÄ™u ‚S™u ¼„ðt™™u ¼su Au ‚u™u ‚tu ‚{u LÞq™ fntu Atu ™u su {trÞf W…trÄyu Ërn‚ Útftu …h{uïh™u rð»tu «er‚ðt™T Au ‚u™u ©uc fntu Atu; ‚u yu fuðe he‚u ©uc Au ?” …Ae yu «&™™wk ftuEÚte Ë{tÄt™ ™ ÚtÞwk, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “„e‚t{tk [th «fth™t ¼õ‚ fÌtt Au ‚u{tk ¿tt™e™u s ¼„ðt™u …tu‚t™tu ytí{t fÌttu Au. {txu su {trÞf W…trÄ™u ‚S™u ƒúñY… ÚtE™u ¼„ðt™™u ¼su ‚u s ¼õ‚ * y{. ð[. 2, ‚t. 20-3-1826, {k„¤ðth.

530

y{.2-3

©uc Au. þt {txu su, r™íÞ«÷Þ su Ëw»twrÃ‚, ™u r™r{¥t «÷Þ su ƒúñt™e Ëw»twrÃ‚, ™u «tf]‚ «÷Þ su «f]r‚™wk ftÞo Ëðuo «f]r‚™u rð»tu ÷e™ ÚtE òÞ y™u ytíÞkr‚f «÷Þ su ¿tt™«÷Þ ‚u{tk ‚tu «f]r‚ …ÞO‚ Ëðuo ƒúñ™t «ftþ™u rð»tu ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u r™íÞ«÷Þ{tk Sð™e W…trÄ ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u r™r{¥t «÷Þ{tk Eïh™e W…trÄ ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u «tf]‚«÷Þ{tk …whw»t™e W…trÄ Ëðuo ÷e™ ÚtE òÞ Au, …ý ßÞthu Ë]rü ËòoÞ Au íÞthu yu ºtýu™u …tu‚…tu‚t™e W…trÄ ð¤„u Au. y™u ytíÞkr‚f «÷Þ su ¿tt™«÷Þ ‚uýu fhe™u suýu {trÞf W…trÄ™tu íÞt„ fÞtuo, ‚u™u ‚tu …tAe ftuE ft¤u {trÞf W…trÄ ð¤„‚e ™Úte y™u òu ftuEf ft¤u Œun Ähu ‚tu su{ ¼„ðt™ Mð‚kºt Útft Œun Ähu Au ‚u{ ‚u …ý Mð‚kºt Útftu Œun Ähu Au, …ý ft¤, f{o ™u {tÞt ‚u™u ytÄe™ Útftu Œun™u ™Úte Äh‚tu. {txu ƒúñY… ÚtE™u su …h{uïh™u ¼su ‚u s ©uc Au y™u yt ðt‚to Au ‚u su …h{uïh™tu y™LÞ ¼õ‚ Au y™u yuftkr‚f ¼õ‚™tk ÷ûtýu Þwõ‚ Au ‚u™u s Ë{òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T y{ŒtðtŒ™wk >> 2 >> 222 >>

ð[™t{]‚ 3 : ðzðtE™wk - W…þ{™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t Vt„ý ðrŒ 2 rî‚eÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©ey{ŒtðtŒ {æÞu ©e™h™thtÞý™t {krŒh™u ËL{w¾ ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u ‚u W…h rðhts{t™ n‚t ™u {M‚f W…h „w÷tƒe hk„™e …t½ rðhts{t™ n‚e ™u ‚u …t½™u rð»tu „w÷tƒ™t ™u [{u÷e™t nth rðhts{t™ n‚t ‚Útt …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ë{„ú {wr™{kz¤ «íÞu «&™ …qAâtu su, “Sð {tºt Au ‚u …k[rð»tÞ™u ytÄthu Sðu Au. ‚u ftk ‚tu ƒtÌt …k[rð»tÞ™u ¼tu„ð‚tu ntuÞ y™u ßÞthu ƒtÌt …k[rð»tÞ™tu Þtu„ ™ ntuÞ íÞthu yk‚:fhý{tk …k[rð»tÞ™wk ®[‚ð™ fÞto fhu, …ý yu Sð rð»tÞ™t ®[‚ð™ rð™t ™u rð»tÞ™u ¼tu„ÔÞt rð™t ûtý{tºt …ý hne þf‚tu ™Úte y™u su{ ðz™wk ð]ût Au, ‚u™tk su {q¤ ‚u s ðz™u ÷e÷tu ht¾u Au y™u ƒeòk Ëðuo {q¤ W¾ze „Þtk ntuÞ ™u òu yuf ðzðtE …]Úðe{tk [tUxe hne ntuÞ ‚tu …ý yu ðz™wk ð]ût ÷e÷wk * y{. ð[. 3, ‚t. 25-3-1826, hrððth.

y{.3

531

hnu Au. ‚u{ W…h Útfe fŒtr[‚T …k[rð»tÞ™tu íÞt„ fÞtuo Au …ý yk‚h{tk rð»tÞ™wk ®[‚ð™ ÚttÞ Au, yu s yu™u sL{{hý™tu nu‚w Au. yuðt su …k[rð»tÞ ‚u …h{uïh™t ¼õ‚™u fuðe he‚u sL{{hý™t nu‚w ™Úte ?” yu «&™ Au. …Ae yu™tu W¥th su{ Ë{òÞtu ‚u{ {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÞtuo, …ý ÞÚttÚto Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu yu «&™™tu W¥th y{u fheyu su, {tÞt{Þ yuðtk su ºtý þheh ‚u™e ¼tð™tyu hrn‚ fuð¤ ytí{Ë¥ttY…u hne™u su ¼õ‚ …h{u&ðh™e {qŠ‚™wk ®[‚ð™ fh‚tu ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™t ®[‚ð™™u ƒ¤u fhe™u ßÞthu W…þ{ yðMÚtt ð‚uo íÞthu yu ¼õ‚™u W…þ{™u ƒ¤u fhe™u …k[rð»tÞ sL{ {hý™t nu‚w ™ ÚttÞ. su{ {ne suðe fu Ëtƒh{‚e suðe ™Œe ƒu ftkXt{tk ðnu‚e ntuÞ íÞthu ntÚte, ½tuzt, ð]ût Ëðuo ‚ýtE òÞ, …ý ftuE Xhe þfu ™rn, ‚u{ W…þ{ðt¤t™u …ý „{u ‚uðt h{ýeÞ ¼tu„ ErLÿÞtu™u „tu[h ÚtÞt ntuÞ, …ý ßÞthu yk‚hËL{w¾ ÿrü fhu íÞthu suðt …qðosL{™u rð»tu ŒuÏÞt ntuÞ ™u ‚u yt sL{{tk ðeËhe òÞ Au ‚uðe ‚u™e rðM{]r‚ ÚtE òÞ Au. yuðe he‚u su ¼õ‚™u ð‚o‚wk ntuÞ ‚u W…þ{ fnuðtÞ, ‚u W…þ{™tu {rn{t yr‚ {tuxtu Au y™u su yt ËkËth™u rð»tu y¿tt™e Mºte …wY»t ntuÞ ™u ‚u™u …hýtÔÞt {tuh yr‚þÞ «er‚ ð‚o‚e ntuÞ ™u …Ae ‚u™u …hýtðe™u ºtý ht‚ ™u ºtý rŒðË ËwÄe Wò„htu ™u …kÚt fhtÔÞtu ntuÞ ™u …Ae yu ƒu™u ¼u¤tk fÞtO ntuÞ ‚tu r™ÿt™u {tÞuo yufƒeò™tk Y…™wk fu M…þo™wk Ëw¾ ¼tu„ððt™u Ë{Úto ÚttÞ ™rn y™u yufƒeò™u yt®÷„™ fhe hÌttk ntuÞ ‚tu …ý su{ ftü™u Ët{Ët{tk ƒtkÄe {qõÞtk ntuÞ ‚u{ Ëq‚tk ntuÞ, …ý …k[rð»tÞ{tk yufu Ëw¾ ytðu ™rn. yu òu y¿tt™ ft¤u Ëw»twrÃ‚{tk W…þ{™u …tBÞtk Au ‚tu …ý ftuE ò‚™e rð»tÞ™e ¾ƒh hnu‚e ™Úte, ‚tu su ¿tt™e Au ™u …h{uïh™t MðY…™u æÞt™u fhe™u W…þ{Œþt™u …tBÞtu Au ‚u™u …k[rð»tÞ fu{ ƒtÄ fhu ? ™ s fhu, {txu su W…þ{Œþt™u …tBÞtu ‚u™u …k[rð»tÞ sL{ {hý™t nu‚w Út‚t ™Úte.” …Ae r™íÞt™kŒMðt{eyu …qAâw su, “W…þ{Œþt …tBÞt™tu ‚{u fÌttu su ytí{tY…u ÚtE™u ¼„ðt™™t æÞt™ fhðt Y… W…tÞ ‚u ‚tu yr‚ fXý Au {txu yu rð™t ƒeòu yu™tu Ëw„{ W…tÞ ntuÞ ‚u fntu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu ¼„ðt™™wk yr‚þÞ {tntíBÞ Ë{s‚tu ntuÞ y™u ƒeswk ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt-[tfhe, Œþo™ fhðwk; ‚u{tk yr‚þÞ ðu„ðt™T ©Øt ð‚o‚e ntuÞ, yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚, ‚u™u

532

y{.3

yu W…þ{Œþt ytðu Au. …ý y{™u yu{ ¼tËu Au su, ‘su Ëuðf {t™e nþu ‚uu ‚tu ftuE™u ™rn „{‚tu ntuÞ.’ y™u {t™e Ëuðf …tËu su xu÷ [tfhe fhtððe ‚u ‚tu su{ ft¤ …zu íÞthu {tuxt {týË …ý ftuŒht ¾tE™u Sðu ‚u{ {t™e Ëuðf™u …tËu Ëuðt [tfhe fhtððe ‚u …ý yuðe Au y™u Äýe™tu htS…tu ‚tu suðtu r™{to™e Ëuðf W…h ntuÞ yuðtu {t™e W…h ™ ntuÞ. {txu Äýe™wk „{‚wk fhu ‚u s Ëuðf Ët[tu.” …Ae þwf{wr™yu …qAâwk su, “su™u rððuf ™u Ë{sý ™ ntuÞ ‚u Äýe™u fu{ htS fhu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{q¤Sƒúñ[the ™u h‚™S; yu yr‚þÞ õÞtk ztÌttk Au ? …ý fÕÞtý™tu ¾… yr‚þÞ Au. {txu ¼„ðt™ su{ htS ÚttÞ ‚u{ yu{™u fh‚tk ytðzu Au ¾Ák. y™u ð¤e yt Ë{Þ{tk ‚tu yÞtuæÞtðtËe ƒtE¼tE Ëðuo suðt y{tht „{‚t{tk ð‚uo Au ‚uðt ‚tu …h{nkË ‚Útt ËtkÏÞÞtu„e ™u f{oÞtu„e ËíËk„e; ‚u …ý y{tht „{‚t{tk ™Úte ð‚o‚t. fu{ su yÞtuæÞtðtËeyu ‚tu yr‚þÞ s ËíËk„ …htÞý …tu‚t™wk Srð‚ÔÞ fÞwO Au. {txu yÞtuæÞtðtËe™e …uXu ¼„ðt™™u htS fh‚tk ftuE™u ytðz‚wk ™Úte y™u yu yÞtuæÞtðtËe ‚tu ƒnw rðïtËe Au. {txu ftuEf f…xe nþu ‚tu yu{™u Au‚he sþu, ‚u Ëthwk yu{™u ftuEf ftÞo™tu ytŒh fhðtu ntuÞ íÞthu {tuxuht …h{nkË ‚Útt {tuxuht ËíËk„e „]nMÚt ‚u{™u …qAe™u ‚u ft{ fhðt Œuðwk, …ý ftuEf yuf sýt™u fÌtu fhðt Œuðwk ™rn. yuðe he‚u íÞt„e ‚Útt „]nMÚt ËíËk„e™u yÞtuæÞtðtËe™e ¾ƒh ht¾ðe, yu{ y{the yt¿tt Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T y{ŒtðtŒ™wk >> 3 >> 223 >>

y{ŒtðtŒ -«fhýk Ë{tÃ‚{T

y{.

533

534

„Z…whÄt{ ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ su™u …tu‚t™wk ½h {t™e™u 29 ð»to ËwÄe hÌtt yu “ „Zzt ” ™t …rðºt ™t{Úte ftuý yòÛÞwwk nþu? ™ð¾kz Äh‚e{tk yt Ät{ Ëðtuo…rh Au. íÞtk™e „r÷ „r÷{tk s ™rn, Äh‚e™t fý fý{tk …hƒúñ™t M…kŒ™tu™e y÷tirff y™w¼qr‚™tu ynuËtË {tºt M{hý fhðtÚte s ÚttÞ Au. Ëk«ŒtÞ™wk ftuE yuðwk þtMºt ™Úte su™e ykŒh „Z…wh™wk ™t{ ™ ntuÞ! yt „Z…wh™e Äh‚e{tk ŒtËíð™tk ytŒþo ŒtŒt¾t[h y™u ÷tzwƒt-Sðwƒt suðt r™»ft{{qŠ‚ ¼õ‚tu™e «u{ Œtuheyu ƒkÄtÞ™u hnu÷t ©enrh r™íÞ …h{nkËtu™e ËtÚtu ¿tt™ „tuce fh‚t, ¼õ‚tu ËtÚtu «§-…rh«§{tk òuzt‚t y™u Þtð‚T [kÿrŒðtfhti {tuût™t y{wÕÞ hËtÞýtu Ë{t™ ð[™t{]‚tu™e ð»tto Út‚e... ©e nrh™t r™ðtË¼q‚ yt „Zzt{tk ŒtŒt¾t[h™tu Œhƒth „Z, yûth ytu h ze, „tu…e™tÚtSŒuð {krŒh, ÷û{eðtze-htÄtðtze y™u suu™t M{hý{tºtÚte sL{ sL{tk‚h™t f÷{»t ™tþ …t{u Au yuðe WL{¥t „k„t(½u÷t™Œe) suðt y™uf …tð™ MÚtt™tu Au.

535

ð[™t{]‚ 1 : ¿tt™ ‚Útt nu‚™t yk„™wk

Index

*Ëkð‚T 1882™t ðiþt¾ ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t Vr¤Þt™e {tkrn÷e ftuhu ytÚt{ýu îth ytuhzt™e Ÿ[e ytuËheyu „tŒe ‚feÞu Þwõ‚ su ËwkŒh hkr„‚ Ztur÷Þtu, ‚u W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u {M‚f™u rð»tu su {tuxe ïu‚ …t½, ‚u{tk ËwkŒh {tu„ht™t …w»…™tu ‚tuhtu rðhts{t™ n‚tu y™u fkX™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™tu nth rðhts{t™ n‚tu y™u ƒu ntÚt™u rð»tu ‚u …w»…™t „sht rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu …h{nkË™u …qAâwk su, “…h{uïh™t ¼õ‚™u ¼qkzt Œuþ, ft¤trŒf™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu …ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚{tk rðÎ™ ÚttÞ ™rn, yuðe þe Ë{sý Au ?” …Ae …h{nkË™u suðwk Ë{òÞwk ‚uðwk fÌtwk, …ý ÞÚttÚto W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™u ¼su ‚u™u yuf ‚tu ÿZ ðihtøÞ òuEyu y™u ƒeS ytí{r™ct òuEyu; ‚u{tk òu ðihtøÞ ™ ntuÞ ‚tu ßÞthu {™„{‚wk …ŒtÚto {¤u íÞthu su{ ¼„ðt™{tk «er‚ fhu Au ‚u{ ƒeò …ŒtÚto{tk …ý ¼„ðt™™t suðe «er‚ ÚtE òÞ y™u òu ytí{r™ct ™ ntuÞ ‚tu ßÞthu Œun{tk Ëw¾ Œw:¾ ytðu íÞthu yu ¼õ‚™e ð]r¥tytu [qkÚttE òÞ, …Ae su™u Ëw¾ŒtÞe òýu ‚u{tk «er‚ fhu, y™u su™u Œw:¾ŒtÞe òýu ‚u ËtÚtu îu»t fhu, yuðe he‚u yu™e ƒwrØ ¼úü ÚtE òÞ, {txu ¼„ðt™™t *

„.yk.™wk ð[. 1, ‚t. 1-6-1826, þw¢ðth.

536

„.yk.1

¼õ‚™u ytí{r™ct y™u ðihtøÞ yu ƒuÞ yr‚þÞ ÿZ òuEyu. þt ËtÁ su, ðihtøÞu fhe™u ‚tu ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t ƒeò {trÞf ytfth{tºt ¾tuxt ÚtE òÞ Au y™u ytí{r™ctyu fhe™u {trÞf su Ëw¾ ™u Œw:¾ ‚u ¾tuxtk ÚtE òÞ Au y™u su™u ðihtøÞ ™u ytí{r™ct ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚtE ntuÞ ‚tu …ý ßÞtk ËwÄe Ë{trÄ{tk hnu íÞtk ËwÄe Ëw¾ þtkr‚ hnu y™u ßÞthu Ë{trÄ{tkÚte ƒnth ™eËhu íÞthu ™thtÞýŒtË™e …uXu Ëtht …ŒtÚto™u òuE™u [t¤t [qkÚtðt {tkzu.” 1 “y™u ð¤e su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu ¿tt™™wk yk„ ntuÞ, ™u ftk‚tu nu‚™wk yk„ ntuÞ, ‚u{tk su™u ¿tt™™wk yk„ ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™wk yr‚þÞ {tntíBÞ Ë{su y™u su™u nu‚™wk yk„ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ rð™t yÄo ½ze [t÷u ™rn, ‚u ¿tt™™t yk„ðt¤t ‚tu Íeýtu¼tE, Œuðht{ ™u «¼tþkfh Au. yuðe he‚u su nrh¼õ‚ ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òýu ‚u™u ¿tt™™t yk„ðt¤t òýðt. y™u suðwk ðús™e „tu…eytu™u ¼„ðt™™u rð»tu nu‚ n‚wk ‚uðe he‚™t su nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u nu‚™wk yk„ òýðwk2. y™u su™u ¿tt™™w yk„ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™u yk‚Þto{e òýu y™u yu{ òýu su, ‘¼„ðt™ ‚u ftuE™wk fÌtwk Ëtk¼¤u s ™rn, ¼„ðt™ ‚tu su ¼õ‚™wk suðwk yk„ ntuÞ ‚u™u ‚uðwk òýe™u ‚uðe he‚u fnu Au, …ý ftuE™e rþ¾t{ýu fhe™u [t÷‚t ™Úte.’ y™u su yu{ òýu su ‘¼„ðt™ ‚tu ftuEf™t rþ¾ÔÞt Útft {tht{tk ðtkf ™Úte ‚tu …ý {™u fnu Au’ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ s ™Úte3. y™u yt ËkËth{tk …ý su {™w»Þ™u su Ëk½tÚtu MðtÚto ntuÞ ‚u™tu ftuE he‚u yð„wý ÷u ™rn. þt {txu su, yu™u …tu‚t™t MðtÚto™wk nu‚ Au, ‚tu suýu ¼„ðt™ ËtÚtu sL{{hý™t ¼Þ Útfe Aqxðt™tu MðtÚto òÛÞtu ntuÞ, ‚u™u ftuE he‚u ¼„ðt™™tu yð„wý ytðu ™rn y™u su yu{ stýu su, ‘¼„ðt™ ‚tu ftuEf™t VuhÔÞt Vhe òÞ Au’ yu{ Ë{S™u su ¼„ðt™™tu yð„wý ÷u ‚u™u ‚tu ¿tt™™wk yk„ …ý ™Úte y™u nu‚™wk yk„ …ý ™Úte.” yuðe he‚u fne™u ©eS{nthtsu {tuxt {tuxt …h{nkË™u fÌtwk su ‚{u ‚{tÁk yu ƒu{tkÚte su yk„ ntuÞ ‚u fntu. …Ae Ëðuo …h{nkËu fÌtwk su, “y{thu ‚tu ¿tt™™wk yk„ Au.” 1. ‚tu ƒeò™e þe ðt‚to fnuðe ? 3. y™u su™u ¼„ðt™{tk nu‚ ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™t 2. ‚u nu ‚ ™t yk „ ðt¤t ‚tu ËÂå[Œt™k Œ {w r ™, {™w»Þ [rhºt{tk õÞthuÞ …ý Œtu»t „úný fhu f]…t™kŒ{wr™, …qòu¼õ‚ ð„uhu Au. ™rn, ¼„ðt™™e {™w»Þ÷e÷t™u õÕÞtýY… òýu.

„.yk.1

537

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u nu‚™wk yk„ ntuÞ ‚u™u ‚tu …tu‚t™t su r«Þ‚{ ‚u™u yÚtuo su ™ fhðt™wk ntuÞ ‚u …ý ÚttÞ. fu{ su yt ËkËth™u rð»tu su [tuh ntuÞ ‚u™u …tu‚…tu‚t™e Mºte ™u Atufhtk; ‚u™u rð»tu nu‚ ntuÞ Au. y™u ßÞthu [tuhe fhðt òÞ íÞthu ƒeò {týË™u {the™u …tu‚t™tk ½h™tk {týË™u ÿÔÞ yt…u Au. y™u yu [tuh ½ýtu r™ŒoÞ Au, …ý …tu‚t™tk fwxwkƒe W…h nu‚ Au ‚tu ‚u Ëk½tÚtu r™ŒoÞ ™Úte Út‚tu, ‚u{ su™u ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk½tÚtu nu‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h ¢tuÄ fu E»Þto ytðu s ™ne y™u yð„wý …ý ftuE he‚u ytðu s ™rn. yuðwk su™u nu‚ ntuÞ ‚u™u nu‚™wk yk„ fneyu y™u su™u ¿tt™ fu nu‚; yu ƒu{tkÚte yufuÞ yk„ ™Úte ‚u™u [t¤t[qkÚtýtu fneyu.” yux÷e ðt‚to 1 fne™u ©eS{nthts …tu‚t™t W‚tht{tk …ÄtÞto. …Ae ‚u s rŒðË Ëtks™u Ë{u ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu „tŒe ‚feÞt ƒeAtðu÷ Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ ÚtÞt n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚t y™u fkX™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u …tu‚t™e yt„¤ ËtÄw Œwfz ËhtuŒt ƒòðe™u fe‚o™ „t‚t n‚t. ‚u fe‚o™¼Âõ‚ ßÞthu fhe hÌtt íÞthu ©eS{nthtsu yu{ yt¿tt fhe su, “y{the ÷¾u÷e su rþûtt…ºte, ‚u™tu …tX y{tht ytr©‚ su íÞt„e ËtÄw ‚Útt ƒúñ[the ‚Útt „]nMÚt ƒtE-¼tE Ëðuo ‚u{ýu r™íÞu fhðtu y™u su™u ¼ý‚tk ™ ytðz‚wk ntuÞ ‚u™u r™íÞu ©ðý fhðwk y™u su™u ©ðý fhðt™tu Þtu„ ™ ytðu ‚u™u r™íÞ rþûtt…ºte™e …qò fhðe, yuðe he‚u y{u rþûtt…ºte{tk s ÷ÏÞwk Au. {txu yu ºtý{tkÚte su™u Vuh …zu ‚u™u yuf W…ðtË fhðtu, yu{ y{the yt¿tt Au. yuðe he‚™e su ©eS{nthts™e yt¿tt ‚u™u …t¤ðt™tu r™Þ{ yu Ëðuoyu ÄtÞtuo su, ‘nu {nthts ! su{ ‚{u fntu Atu ‚u{ y{u Ëðuo …t¤þwk.” ‚u™u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts yr‚þÞ «ËL™ ÚtE™u Ëðuo ËtÄw™u ™u Ëðuo ƒúñ[the™u {¤‚t nðt y™u Ëðuo ËíËk„e™t ÓŒÞ™u rð»tu …tu‚t™tk [hýth®ðŒ yt…‚t nðt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „.ykíÞ™wk >> 1 >> 224 >> 1. Ëk„ðft¤u.

538

„.yk.2

ð[™t{]‚ 2 : Ëðuo yÚto rËØ ÚtÞt™wk - «„x „wÁY… nrh™wk *Ëkð‚T 1882™t ßÞuc ËwrŒ 6 AXâ™u rŒðË Ëtks™u Ë{u Mðt{e

©eËnò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™t Vr¤Þt™u rð»tu ƒtòuX W…h rðhts{t™ n‚t y™u {M‚f W…h ~Þt{ Auzt™e Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e y™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u …t½™u rð»tu {tu„ht™tk …w»…™tu ‚tuhtu ¾tuMÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “s„‚™u ™tþðk‚ Œu¾u Au y™u Œun™u {qfe™u [i‚LÞ swŒtu ÚtE òÞ Au ‚u™u …ý Œu¾u Au, ‚tu …ý yt Sð™u s„‚™wk «Ät™…ýwk ÓŒÞ{tkÚte {x‚wk ™Úte y™u …h{uïh™u Ëðo «fthu Ëw¾™t ®ËÄw òýu Au ‚tu …ý …h{uïh{tk Sð™wk r[¥t [tukx‚wk ™Úte, ‚u{ ËíËk„ …ý yu™t ÓŒÞ{tk {wÏÞ Út‚tu ™Úte y™u Ä™, Mºte ytrŒf su ËtkËtrhf …ŒtÚto ‚u{tkÚte «er‚ {x‚e ™Úte ‚u™wk þwk fthý nþu?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “Sð™t ÓŒÞ{tk ðihtøÞ ™Úte ‚uýu fhe™u s„‚™wk «Ät™…ýwk {x‚wk ™Úte ™u ¼„ðt™{tk «er‚ Út‚e ™Úte.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðihtøÞ™e LÞq™‚t Au yu ‚tu ðt‚ Ët[e …ý y{™u ‚tu yu{ ¼tËu Au su, su™u ËíËk„ Út‚tk Út‚tk1 suðwk yk„ ƒkÄtÞ Au ‚uðwk ™u ‚uðwk s ËŒtÞ hnu Au, …ý ‚u rð™t ƒeswk Út‚wk ™Úte2 y™u ËíËk„u fhe™u ‚u yk„™e …wrü ‚tu ÚttÞ …ý yk„ ‚tu ‚u™wk ‚u s hnu Au. y™u ßÞthu su™u su yk„ ƒkÄtÞ Au, íÞthu yk„ ƒkÄt‚tk yu™wk r[¥t rð¼útk‚ suðwk ÚtE òÞ Au. su ft{e ntuÞ ‚u™wk r[¥t ft{u fhe™u rð¼útk‚ ÚttÞ ™u su{ ¢tuÄe ntuÞ ‚u™wk r[¥t ¢tuÄu fhe™u rð¼útk‚ ÚttÞ ™u su{ ÷tu¼e ntuÞ ‚u™wk r[¥t ÷tu¼u fhe™u rð¼útk‚ ÚttÞ, ‚u{ yu™wk r[¥t yk„ ƒkÄt‚tk rð¼útk‚ ÚtE òÞ Au. …Ae ‚u 3rð¼útk‚{tk suðwk yk„ ƒkÄtÞ ‚uðwk yk„ hnu Au. {txu su Ë{sw ntuÞ ‚u™u …tu‚t™wk su yk„ ntuÞ ‚u™u ytu¤¾e htÏÞwk òuEyu. ‚u ßÞthu ft{ ¢tuÄtrŒfu fhe™u …tu‚t™u rðûtu… Út‚tu ntuÞ íÞthu …tu‚t™t yk„™tu rð[th fhu ‚tu ‚u ft{trŒf ûteý …ze òÞ. su{ ftuEf „]nMÚt ntuÞ ‚u™u …tu‚t™e {t‚t, ƒtu™ yÚtðt Œefhe yr‚MðY…ðt™ ntuÞ * „.yk.™wk ð[. 2, ‚t. 11-6-1826, Ëtu{ðth. ŒtË…ýt™wk yk„ ƒkÄtÞ Au ‚tu ftuEf™u …r‚ðú‚t™wk 1. ßÞthu ¼„ðt™™tu r™ùÞ ÚttÞ Au íÞthu. yk„ ƒkÄtÞ Au. 2. ‚u{tk ftuEf™u ytí{r™ct™wk yk„ ƒkÄtÞ Au ftuEf™u 3. rð¼útk‚ Œþt{tk.

„.yk.2

539

‚u™u òuE™u òu ¼qkztu ½tx ÚtE òÞ ‚tu …Ae ‚u™e fuðe ŒtÍ ÚttÞ ? ‚uðe ŒtÍ ßÞthu ËíËk„ rð™t ƒeswk …ŒtÚto «Ät™ ÚttÞ íÞthu ÚtE òuEyu y™u ßÞthu yuðe ŒtÍ yÞtuøÞ …ŒtÚto™t ËkfÕ…™u Œu¾e™u ™ ÚttÞ ‚u™t ÓŒÞ{tk ‚tu ËíËk„ …ý «Ät™ ™ hnu y™u Ëðuo ËtÄ™™t V¤Y… ‚tu yt ËíËk„ Au. ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™u WØð «íÞu yuftŒþ MfkÄ{tk fÌtwk Au su, ‘yütk„Þtu„ ‚Útt ËtkÏÞrð[th ‚Útt þtMºt…X™ ‚Útt ‚…, íÞt„, Þtu„, Þ¿t, ðú‚trŒfu fhe™u nwk ‚uðtu ðþ Út‚tu ™Úte, suðtu ËíËk„u fhe™u ðþ Úttô Awk.’ {txu y{™u ‚tu yu{ ¼tËu Au su, …qðo sL{™tu ËkMfth nþu ‚u …ý Ëí…whw»t™u Þtu„u fhe™u ÚtÞtu nþu y™u yts …ý su™u ËkMfth ÚttÞ Au ‚u Ëí…wÁ»t™u Þtu„u fhe™u s ÚttÞ Au {txu yuðt Ëí…whw»t™tu Ëk„ «tÃ‚ ÚtÞtu Au ‚tu …ý su™u su{ Au ‚u{ Ë{ò‚wk ™Úte, ‚u™u yr‚þÞ {kŒƒwrØðt¤tu òýðtu; þt {txu su, suðe ïu‚îe…{tk Ë¼t Au ™u suðe „tu÷tuf, ðifwkX÷tuf™u rð»tu Ë¼t Au ™u suðe ƒŒrhft©{™u rð»tu Ë¼t Au, ‚uÚte …ý nwk yt ËíËk„e™e Ë¼t™u yrÄf òýwk Awk y™u Ëðuo nrh¼õ‚™u yr‚þÞ «ftþu Þwõ‚ Œu¾wk Awk. yu{tk òu ÷„th …ý r{ÚÞt fnu‚t ntuEyu, ‚tu yt Ëk‚ Ë¼t™t Ë{ Au. ‚u Ë{ þt ËtÁ ¾tðt …zu Au? su, Ëðo™u yuðwk y÷tirff…ýwk Ë{ò‚wk ™Úte y™u Œu¾ðt{tk …ý ytð‚wk ™Úte, ‚u Ëthwk Ë{ ¾tðt …zu Au y™u ƒúñtrŒf ™u …ý Œw÷o¼ yuðtu su yt ËíËk„ ‚u{tk ytðe™u …h{uïh rð™t su™u ƒeò …ŒtÚto{tk nu‚ hnu Au ‚u™wk fthý yu Au su, ‘suðe yu Sð™u …htuût™u rð»tu «‚er‚ Au ‚uðe «íÞût™u rð»tu ÿZ…ýu «‚er‚ Út‚e ™Úte.’ ‚u ©wr‚{tk fÌtwk Au su,‘suðe …htuût Œuð™u rð»tu Sð™u «‚er‚ Au ‚uðe òu «íÞût „wÁY… nrh™u rð»tu ytðu, ‚tu sux÷t yÚto «tÃ‚ Útðt™t fÌtt Au ‚ux÷t Ëðuo yÚto ‚u™u «tÃ‚ ÚttÞ Au.’ y™u ßÞthu ytðtu Ëk‚ Ë{t„{ «tÃ‚ ÚtÞtu íÞthu Œun {qfe™u su™u …t{ðt n‚t ‚u ‚tu Œun A‚tk s {éÞt Au. {txu su™u …h{…Œ fneyu, {tuût fneyu, ‚u™u A‚u Œunu s …tBÞtu Au y™u yt ðt‚to su fne, ‚u sýtÞ Au ‚tu òze yusu, …ý yu ‚tu yr‚þÞ Íeýe Au. ‚u su yuðe he‚u ð‚o‚tu ntuÞ ‚u™u yu{ Ë{òÞ su, ‘yu ðt‚to yr‚ Íeýe Au.’ ™u ƒeò™u ‚tu Ë{ßÞt{tk …ý ytðu ™rn, yuðe yr‚þÞ Íeýe ðt‚to Au.” yu{ ðt‚to fhe™u ©eS{nthts “sÞ ËÂå[Œt™kŒ” fne™u …tu‚t™t W‚tht{tk …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 2 >> 225 >>

540

„.yk.3

ð[™t{]‚ 3 : ŒÞt y™u M™un™wk

Index

*Ëkð‚T 1883™t y»ttZ ðrŒ 1 …zðt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu rðhts{t™ n‚t y™u ‚u rŒðË X¬h nhSyu …tu‚t™u ½uh ©eS{nthts™e …Äht{ýe fhe, íÞthu ©eS{nthts íÞtk …ÄtÞto. …Ae W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe ‚feÞt ƒeAtðe™u ©eS{nthts™u rðhts{t™ fÞto. …Ae nhS X¬hu ©eS{nthts™e fuËh[kŒ™trŒfu fhe™u …qò fhe. yuðe he‚u ©eS{nthts …qðo {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu {tu„ht™tk …w»…™t nth ‚Útt ƒu ¼wò™u rð»tu ‚u …w»…™t „sht ‚Útt …t½™u rð»tu ‚u …w»…™t ‚tuht, ‚u yr‚þÞ rðhts{t™ n‚t y™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk ©eS{nthtsu Ëðo Ëk‚ {kz¤™u «&™ …wAâtu su, “su nrh¼õ‚™t ÓŒÞ™u rð»tu ŒÞt ™u M™un; yu ƒu Mðt¼trðf hÌttk ntuÞ íÞthu M™un™wk MðY… ‚tu {Ä suðwk Au. ‚u ßÞtk íÞtk [tuxu y™u ŒÞt™tu Mð¼tð yuðtu Au su, ßÞtk íÞtk ŒÞt fhu, íÞthu ¼h‚Syu {]„÷t W…h ŒÞt fhe ‚tu ‚u {]„÷e™u …ux sL{ ÷uðtu …zâtu. y™u su ŒÞtðt™ ntuÞ ‚u™u su W…h ŒÞt ytðu ‚u Ëk½tÚtu M™un ÚtÞt rð™t hnu ™rn y™u yu ŒÞt ™u M™un ‚u™u xtéÞt™tu W…tÞ ‚tu ytí{¿tt™ ™u ðihtøÞ yu ƒuÞ Au. ‚u ytí{¿tt™ yuðwk Au su su{tk ftkR ƒeswk …uËu s ™rn y™u ðihtøÞ ™wk yuðwk MðY… Au su, Ëðuo ™t{Y…™u ™tþðk‚ Œu¾tzu {txu ytí{¿tt™ ™u ðihtøÞ; yu ƒu ð‚u fhe™u ŒÞt ™u M™un™tu ™tþ ÚtE òÞ Au y™u MÚtq¤, Ëwû{ ™u fthý; yu ytrŒf Ëðuo W…trÄ™tu …ý ™tþ ÚtE òÞ Au y™u fuð¤ ƒúñË¥tt {tºt hnu Au. …Ae yu™u ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu ŒÞt ™u M™un hnu Au fu ™Úte hnu‚tu ? yu «&™ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚Útt þwf{wr™ ‚Útt r™íÞt™kŒ Mðt{e yu ytrŒf …h{nkËu su™e suðe árü …q„e ‚uðtu ‚uýu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk ÞÚttÚto Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u W¥th fheyu, yu™tu ‚tu W¥th yu{ Au su, ¿tt™ ™u ðihtøÞu *

„.yk.™wk ð[. 3, ‚t. 20-7-1826, þw¢ðth.

„.yk.3

541

fhe™u ºtý þheh, ºtý yðMÚtt ™u ºtý „wý; yu Ëðo {trÞf W…tÄe Útfe [i‚LÞ swŒtu ÚtE òÞ Au y™u fuð¤ Ë¥tt{tºt hnu Au …ý {trÞf W…trÄ™tu ÷uþ …ý hnu‚tu ™Úte. íÞthu su{ Œe…f™tu yÂø™ ‚u fturzÞwk, ‚u÷ ™u ðtxâ; yu ºtý™u Þtu„u fhe™u árü{tk ytðu ‚Útt „úný fÞto{tk ytðu, …ý ßÞthu yu ºtý «fth™e W…trÄ™tu Ëk„ Aqxe òÞ Au íÞthu yu yÂø™ ftuE™e árü{tk …ý ™ ytðu y™u „úný …ý ™ ÚttÞ ™u W…trÄyu Þwõ‚ ntuÞ íÞthu s árüyu ytðu ™u „úný fÞto{tk ytðu, ‚u{ ¿tt™ ðihtøÞu fhe™u Ëðo {trÞf W…trÄ r™ð]r¥t …t{u Au íÞthu yu Sðtí{t Au ‚u fuð¤ ƒúñË¥tt {tºt hnu Au ™u ‚u {™-ðtýe™u y„tu[h Au ™u ftuE ErLÿÞu fhe™u „úný fÞto{tk ytð‚tu ™Úte. …Ae ‚u ft¤u ‚tu yu™u òu þwØ Ëk«ŒtÞu fhe™u ¼„ðt™™wk ¿tt™ «tÃ‚ ÚtÞwk ntuÞ ™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk {tntíBÞ ÞÚttÚto…ýu Ë{òÞwk ntuÞ, ‚u™u ‚tu Ëðo {trÞf W…trÄ™tu Ëk„ x¤e òÞ ™u …tut‚™tu Sðtí{t ƒúñY… ÚttÞ ‚tu …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu su ŒÞt ™u «er‚, ‚u r™hk‚h hnu Au. íÞtk áütk‚ Au- su{ Œe…f™e ßÞtu‚ Au ‚u™u ßÞthu W…trÄ™tu Ëk„ x¤e òÞ Au íÞthu yu yÂø™ ftuE ErLÿÞu fhe™u „úný ™ ÚttÞ, yuðtu ytftþ™u rð»tu hnu Au ‚tu …ý yu yÂø™™u rð»tu Ëw„kÄe ‚Útt Œw„OÄe™tu su …tþ ÷tøÞtu ntuÞ ‚u x¤‚tu ™Úte. su{ ðtÞw Au ‚u ‚tu yÂø™ Útfe …ý ðÄw yËk„e Au ‚tu …ý ‚u™u Ëw„kÄe ‚Útt Œw„OÄe™tu …tþ ÷t„u Au. ‚u{ s Sðtí{t™u ¿tt™, ðihtøÞu fhe™u {trÞf W…trÄ™tu Ëk„ x¤e òÞ Au ‚tu …ý ËíËk„™tu …tþ ÷tøÞtu Au ‚u x¤‚tu ™Úte y™u ‚u ƒúñY… ÚttÞ Au ‚tu …ý ™thŒ, Ë™ftrŒf ™u þwfS™e …uXu ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu yr‚þÞ ŒÞt ™u «er‚yu Þwõ‚ ð‚uo Au, íÞtk &÷tuf Au su :- 1 ‘‘ÐçÚçÝçD„æï ù çÐ Ýñ x æé ü ‡ ²ï ©œæ}æàHæï Ü UHèH²æ J xæë ç ã„™ï „ æ Úæ…¯ï ü ¥æw²æÝ¢ ²Î{è„±æÝì ’ ’ ‚Útt 2 ‘‘ãÚï x æé ü ‡ ææçÿæ#}æç„|æü x æ±æÝì ÏææÎÚæ²ç‡æ: J ¥Š²xææ‹}æãÎæw²æÝ¢ çÝy²¢ ç±c‡æé … ÝçÐí ² :’’ ‚Útt 3‘‘¥æy}ææÚæ}ææp }æé Ý ²æï ’ ’ ‚Útt 4 ‘‘Ðí æ ²ï ‡ æ }æé Ý ²æï Úæ…Ýì ’ ’ ‚Útt „e‚t{tk fÌtwk Au su, 5 ‘‘Ïæí r æ|æê „ : Ðí ¨ óææy}ææ Ý àææï ™ ç„ Ý ÜUæÑ ÜUæÑìì ÿæç ÿæç„„ J 1/3. …k[t¤t 2™e xeÃ…ýe{tk yÚto yt…u÷ Au. 4. yrÄf‚h rðrÄ r™»tuÄ™e yx…xe r¢Þtytu{tk Úte 2. yÚto :- ¼„ðt™™t „wýtuÚte su™e ƒwÂØ ytfŠ»t‚ r™ð]¥t ÚtÞu÷t, r™„woýt ðMÚtt{tk ð‚k‚t {wr™ytu ÚtE Au y™u rð»ýws™tu su™u r«Þ Au yuðt ¼„ðt™ ¼„ðt™™t [rhºtY… „wýtu™wk „t™ fhu Au. þwf{wr™ ¼t„ð‚Y… su {tuxwk ytÏÞt™ ‚u™u r™hk‚h (¼t„. 2/1/7) ¼ý‚t nðt. (¼t„. 1/7/11) 5. ÷tuÞt 7™e xeÃ…ýe{tk yÚto yt…u÷ Au.

542

„.yk.3-4

¨}æ: ¨±ï ü ¯ é |æê „ ï ¯ é }æjôQU H|æ„ï ÐÚæ}æì ’ ’ EíÞtrŒf ½ýtf &÷tufu fhe™u «r‚…tŒ™ fÞwO Au. su, ‘¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¿tt™, ðihtøÞu fhe™u {trÞf W…trÄ™u íÞt„ fhe™u ƒúñY… ÚtÞt ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu ŒÞt y™u «er‚ ‚uýu Þwõ‚ ntuÞ Au’ y™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ™ ntuÞ ™u fuð¤ ytí{¿tt™ ™u ðihtøÞu fhe™u {trÞf W…trÄ™u xt¤e™u Ë¥tt {tºt ð‚o‚tu ntuÞ, ‚u™u ‚tu ËtÄ™Œþt™u rð»tu ¼„ðt™™e W…tË™tyu hrn‚ yuðt su fuð¤ ytí{¿tt™e ‚u™t Ëk„Y… fwËk„™tu …tþ ÷tøÞtu Au; {txu ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu ŒÞt ™u M™un Út‚tk ™Úte, su{ ðtÞw™u ™u yÂø™™u Œw„OÄ™tu …tþ ÷t„u Au ‚u{ s ‚u™u ‚u fwËk„™tu …tþ ÷tøÞtu Au ‚u ftuE «fthu x¤‚tu ™Úte, su{ yïíÚtt{t ƒúñY… ÚtÞtu n‚tu …ý yu™u fwËk„™tu …tþ ÷tøÞtu n‚tu {txu ©ef]»ý ¼„ðt™ ™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ su …tkzð ‚u™u rð»tu ŒÞt ™u M™un ÚtÞtk ™rn. ‚u{ fuð¤ su ytí{¿tt™e Au ‚u ƒúñY… ÚttÞ Au ‚tu …ý ‚u™u fwËk„™tu …tþ s‚tu ™Úte ™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk ŒÞt ™u M™un Út‚tk ™Úte. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ‚tu {trÞf W…trÄ™tu Ëk„ {xe òÞ Au ‚tu …ý ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚, ‚u™u rð»tu yr‚þÞ ŒÞt ™u «er‚ ð]rØ™u …t{u Au. …ý ftuE he‚u ŒÞt ‚Útt «er‚ x¤‚e ™Úte, y¾kz hnu Au.” yu{ ðt‚to fhe™u ©eS{nthts ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 3 >> 226 >>

ð[™t{] ‚ 4 : ƒtrÄ‚t™w ð ] r ¥t™w k

Index

*Ëkð‚T 1883™t ©tðý ËwrŒ 3 ‚]‚eÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu {uze™e ytuËhe W…h „tŒe ‚rfÞt rƒAðtðe™u W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u ¿tt™ ðihtøÞu Þwõ‚ ntuÞ ™u rð[th™u ƒ¤u fhe™u …tu‚t™u ƒkÄ™ fhu yuðe su {trÞf …ŒtÚto{tk *

„.yk.™wk ð[. 4, ‚t. 6-8-1826, Ëtu{ðth.

„.yk.4

543

«er‚, ‚u™u xt¤e ™t¾e ntuÞ, ‚tu …ý yu ¼õ‚™u ßÞtk ËwÄe r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚttÞ ™rn, íÞtk ËwÄe ƒtrÄ‚t™wð]r¥t1 hne òÞ Au. ‚uýu fhe™u rð[th{tk yu{ hnu Au su, ‘h¾u {thu {t ƒt…, Mºte, Atufhtk, ÿÔÞ, fwxwkƒ, Œun, „un yu{™u rð»tu «er‚ hne „E ntuÞ ™rn?” yu{ ƒe‚tu hnu Au. su{ ftuEf þqhðeh …wY»t ntuÞ ‚uýu …tu‚t™t Ëðo þºtw {the ™tkÏÞt ntuÞ ‚tu …ý ‚u {hu÷ þºtw Útfe …ý õÞthuf ƒe òÞ Au ‚Útt MðÃ™{tk ‚u þºtw™u Œu¾u íÞthu ƒe òÞ Au, ‚u{ ‚u ¿tt™e ¼õ‚™u …ý su su …ŒtÚto yk‚h{tkÚte sqXwk fhe ™tkÏÞwk Au ™u ‚u{tkÚte «er‚ ‚tuze ™t¾e Au ‚tu …ý ƒtrÄ‚t™wð]r¥tyu fhe™u yk‚h{tk {trÞf …ŒtÚto™t ƒkÄ™ Útfe ƒef ÷t„u Au yÚtðt Ä™f÷ºttrŒf2 …ŒtÚto™e ftuEf Ë{u M{]r‚ ÚtE ytðu Au íÞthu {™{tk ƒe sðtÞ Au su ‘h¾u {™u ƒkÄ™ fhu’ yuðe he‚u su …ŒtÚto yk‚h{tkÚte yËíÞ fhe ™tÏÞtk ‚u …ŒtÚto™e M{]r‚ ÚtE ytðu ‚u™u ƒtrÄ‚t™wð]r¥t fneyu. ‚u ƒtrÄ‚t™wð]r¥t ßÞthu r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚttÞ íÞthu ™tþ ÚttÞ Au ™u yu …whw»t™u ¾tÄt…eÄt™e ‚Útt rŒðËhtrºt™e ‚Útt Ëw¾Œw:¾™e fþe ¾ƒh hnu‚e ™Úte y™u ßÞthu yu r™ŠðfÕ… Ë{trÄ{tkÚte ƒthýu ™eËhu ™u ËrðfÕ… Ë{trÄ{tk ð‚uo íÞthu ‚tu ƒtrÄ‚t™wð]r¥t hnu ¾he. {txu ‚u nrh¼õ‚™u ‚tð ytðu yÚtðt Œun …zðt™tu Ë{tu ÚttÞ íÞthu ƒtrÄ‚t™wð]r¥t™u Þtu„u fhe™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto™e …ý õÞthuf M{]r‚ ÚtE ytðu y™u ‚u Ë{t{tk su ƒtu÷tÞ ‚u …ý ƒhÕÞt3 suðwk ƒtu÷tÞ y™u ‘ytuÞ ƒt…, ytuÞ {t’ yuðtk ð[™ …ý ƒtu÷tÞ. íÞthu su yt ƒtrÄ‚t™wð]r¥t™t {{o™u ™ Ë{s‚tu ntuÞ ‚u™t ÓŒÞ{tk ‚u nrh¼õ‚™tu yð„wý ytðe òÞ su, ‘yt ¼„ðt™™tu ¼õ‚ fnuðt‚tu n‚tu ™u yk‚ft¤u yt{ fu{ ƒh÷u Au ?’ yuðtu su yð„wý ÷uðtÞ Au, ‚u ƒtrÄ‚t™wð]r¥t™tu {{o òÛÞt rð™t ÷uðtÞ Au. y™u yt ËkËth{tk fux÷tf …t…e {™w»Þ ntuÞ ™u ‚u yk‚ Ë{u ƒtu÷‚tk [t÷‚tk ¾ƒzŒth Útft Œun™u {u÷u Au yÚtðt ftuEf rË…tE ™u hs…q‚ ntuÞ ™u ‚u™u þheh{tk ½t ðt„u yux÷u ¾ƒzŒth Útft ™u ƒtu÷‚tk [t÷‚tk {he òÞ Au. {txu ¼„ðt™Úte rð{w¾ ntuÞ ™u ‚u ¾ƒzŒth Útftu Œun {qfu ‚tu …ý þwk ‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ Au ? ‚u™tu ‚u ™hf{tk s r™ðtË ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™wk 1. ƒtrÄ‚t™wð]Â¥t yux÷u ™ü ðtË™t™e …w™htð]Â¥t; r[¥t{tk ðtË™t™tu …tþ ntuÞ ‚u. su{ ðtËý{tkÚte Ëw„kÄ-Œw„OÄ Þwõ‚ …ŒtÚto ÷E 2. Ä™-Mºte ytrŒf. ÷eÄt …Ae …ý ‚u™tu …tþ ‚u{tk sýtÞ Au ‚u{ 3. r™ÿt{tk ƒƒz‚t ntuÞ ‚uðwk.

544

„.yk.4

™t{-M{hý fh‚tu Útftu Œun {qfu yÚtðt ƒtrÄ‚t™wð]r¥t™u Þtu„u fhe™u ƒuþwØ ÚtE™u Œun {qfu ‚tu …ý yu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ¼„ðt™™t [hýth®ðŒ™u s …t{u Au. y™u ‚us rŒðË ËkæÞt Ë{u ©eS{nthts …tu‚t™t W‚tht{tk {uze™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞto n‚tk. ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {tuxuht …h{nkË «íÞu «&™ …qAâtu su, “yt Œun™u rð»tu Sð hÌttu Au ‚u yuf Xuftýu fuðe he‚u hÌttu Au ™u Ëðo Œun{tk fuðe he‚u ÔÞt…e hÌttu Au ‚u fntu ?” …Ae su™u suðwk ¼tMÞwk ‚uýu ‚uðwk fÌtwk, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk ftuEÚte Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ Œun™u rð»tu yL™trŒf hË™tu rðfth ðeÞo Au ‚u{ …k[{nt¼q‚™t rðfthY… yuðwk yuf ÓŒÞ™u rð»tu {tkË™wk [¢ Au, ‚u™u rð»tu Sð hÌttu Au ‚u su{ [ªÚtht™tu ftfztu ntuÞ ‚u™u ‚u÷u …÷t¤e™u yÂø™yu Ë¤„tÔÞtu ntuÞ ‚u{ Sð Au ‚u ‚u {tkË™t [¢ Ëk½tÚtu ð¤„e™u hÌttu Au y™u ð¤e su{ ÷tuZt™tu ¾e÷tu ntuÞ ‚u™u rð»tu yÂø™ ÔÞt…e hÌttu ntuÞ ‚u{ {tkË™t [¢™u rð»tu Sð su ‚u rðþu»t Ë¥ttyu fhe™u ÔÞt…e hÌttu Au y™u Ët{tLÞ Ë¥ttyu fhe™u ƒÄt Œun™u rð»tu ÔÞt…e hÌttu Au. {txu su su Xuftýu Œun{tk Œw:¾ ÚttÞ Au ‚u Ëðo Œw:¾ Sð™u s Au …ý Œun™tk Ëw¾-Œw:¾ Útfe yu Sð swŒtu ™ fnuðtÞ. y™u ftuEf yu{ fnuþu su, ‘Sð ‚tu «ftþ{t™ Au y™u {tkË™wk [¢ ™u Œun ‚tu «ftþu hrn‚ Au ‚u ƒu™u yuf ƒeò{tk {éÞt fu{ fnuðtÞ ? ‚tu yu™tu W¥th yu{ Au su, su{ ‚u÷, fturzÞwk ™u ðtxâ; ‚u™t ËkƒkÄ rð™t yuf÷tu yÂø™™tu ßÞtur‚ ytftþ™u rð»tu yÄh…Äh hnu‚tu ™Úte, ‚u{ …k[¼q‚™t rðfthY… yuðwk su {tkË™wk [¢, ‚u™t ËkƒkÄ rð™t yuf÷tu Sð hnu‚tu ™Úte y™u su{ fturzÞt Útfe, ‚u÷ Útfe ™u ðtxâ Útfe yÂø™ swŒtu Au ‚u fturzÞt™u ¼tk„ðu fhe™u yÂø™™tu ™tþ Út‚tu ™Úte, ‚u{ {tkË™t [¢™u rð»tu ™u Œun™u rð»tu Sð ÔÞt…e™u hÌttu Au ‚tu …ý Œun™u {hðu fhe™u Sð {h‚tu ™Úte y™u Œun ¼u¤tu Ëw¾Œw:¾™u ‚tu …t{u ¾htu, …ý Œun™t suðtu yu Sð™tu ™tþðk‚ Mð¼tð ™Úte. yuðe he‚u Sð yrð™tþe Au ™u «ftþY… Au y™u Œun™u rð»tu

„.yk.4-5

545

ÔÞt…f Au y™u su{ {krŒh™u rð»tu yuf MÚt¤{tk Œeðtu {qõÞtu ntuÞ ‚u Œeðt™t yÂø™™e ßÞtur‚ rðþu»tu fhe™u ‚tu ðtxâ™u rð»tu ÔÞt…e hne Au y™u Ët{tLÞ…ýu fhe™u‚tu ƒÄt ½h™u rð»tu ÔÞt…e hne Au. ‚u{ Sðtí{t Au ‚u …ý rðþu»tu fhe ™u ‚tu …k[{nt¼q‚™t rðfthY… su {tkË™wk [¢ ‚u™u rð»tu ÔÞt…e™u hÌttu Au y™u Ët{tLÞ…ýu fhe™u ‚tu ƒÄt Œun{tk ÔÞt…e™u hÌttu Au, yuðe he‚u yt Œun™u rð»tu Sð hnu Au y™u yu Sð™u rð»tu …h{uïh …ý Ëtûte Y…u fhe™u hnu Au.” 1 >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk. >> 4 >> 227 >>

ð[™t{]‚ 5 : {tntíBÞu Þwõ‚ ¼Âõ‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1883™t ¼tŒhðt ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu „tŒe ‚rfÞt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™t nth …nuÞto n‚t y™u …t½™u rð»tu {tu„ht™tk …w»…™tk ‚tuht rðhts{t™ n‚t ™u ntÚt™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™t „sht rðhts{t™ n‚t, ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ {kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk ©eS{nthtsu fÌtwk su, “ftuEf «&™ …qAtu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts! ¼„ðt™™e su ¼Âõ‚ Au ‚u{tk ftuE he‚™wk rðÎ™ ™ ÚttÞ, yuðe ‚u fE ¼Âõ‚ Au ? y™u su ¼Âõ‚{tk ftkEf rðÎ™ ÚttÞ Au ‚u fE ò‚™e ¼Âõ‚ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚]‚eÞMfkÄ{tk fr…÷„e‚t™u rð»tu {t‚t Œuðnqr‚yu fr…÷S «íÞu fÌtwk Au su2 ‡æælyS}æÚ‡ææÎçÐÐ v±ç™„ì J EæÎæï ù çÐ ¨l: “²óææ}æ{ï ² Ÿæ±‡ææÝé Ü Uè„ü Ý ælyÐí u ‡æælyS}æÚ‡ææÎç * „.yk.™wk ð[. 5, ‚t. 22-9-1826, ƒwÄðth. 1. ‚u Sðu W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au. 2. nu ¼„ð™T ! fŒtr[‚T …ý su ‚{tht ™t{™wk ©ðý fe‚o™ fhðtÚte ‚Útt ‚{tu™u «ýt{ fhðtÚte ‚Útt ‚{tÁk M{hý fhðtÚte ï…[ …ý ‚íft¤ Þ¿t fhðt™u {txu fÕ…tÞ Au yux÷u …rðºt ÚttÞ Au ‚tu ‚{tht Œþo™Úte …rðºt ÚttÞ y™u f]‚tÚto ÚttÞ ‚u{tk þwk fnuðwk ? yt yuf ytùÞo™e ðt‚ Au fu su

ï…[™t …ý rsbt„ú{tk ‚{tÁk ™t{ ð‚uo Au ‚u ï…[ …ý ‚{tht ™t{tuå[thýÚte ‚{the ¼Âõ‚ hrn‚ yuðt f{oXtuÚte ©uc ÚttÞ Au, ð¤e su s™tuyu ‚{tÁk ™t{ Wå[thý fÞwO Au ‚u{ýu s ‚… fÞwO Au ‚u{ýu s ntu{ fÞtuo Au ‚u{ s ‚eÚto{tk M™t™ fÞwO Au ‚us ËŒt[thðt¤t Au ‚u{ýu s ðuŒ™tu yÇÞtË Þtuo Au yu{ òýðwk. (3/33/6-7)

546

„.yk.5

¨±Ýæ² ÜUËÐ„ï ÜUƒ¢ Ðé Ý S„ï |æxæ±óæé Îàæü Ý æ„ì JJ ¥ãæï Ïæ„ EÐ™æï ù „æï xæÚè²æÝì ²çÁ…uæxæí ï ±„ü „ ï Ýæ}æ „é | ²}æì J „ï Ð é S „ÐS„ï …é ã é ± é : ¨Fé Ú æ²æü Ïæí r ææ Ýê ™ ê Ý æü } æ xæë ‡ æç‹„ ²ï „ï JJ yu ƒu &÷tufu fhe™u suðwk ¼„ðt™™wk {tntíBÞ fÌtwk Au ‚Útt fr…÷Syu {t‚t Œuðnqr‚ «íÞu …tu‚t™wk {tntíBÞ fÌtwk Au su, 1 “}æj²æmæç “}æj²æmæç„„ ±æ„æï ù ²¢ ¨ê ² ü S „Ðç„ }æj²æ„ì J ±¯ü „ è‹Îí æ ï Îãy²çxÝ}æë ü y ²é p Úç„ }æj²æ„ }æj²æ„ìì JJ yuðe he‚u {tntíBÞ Ërn‚ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚u{tk ‚tu ftuE ò‚™wk rðÎ™ ytðu ™rn y™u {tntíBÞ òÛÞt rð™t «tf]‚ ƒwrØyu fhe™u òu ¼Âõ‚ fhu ‚tu ‚u{tk rðÎ™ ytðu Au.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “{tntíBÞ Þwõ‚ ¼Âõ‚ ytÔÞt™wk þwk ËtÄ™ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þwf, Ë™ftrŒf suðt su {tuxt …wY»t ‚u™e su Ëuðt ™u «Ëk„; ‚u{tkÚte {tntíBÞu Ënð‚o{t™ yuðe su ¼Âõ‚, ‚u Sð™t ÓŒÞ{tk WŒÞ ÚttÞ Au.” …Ae þwf{wr™yu …qAâwk su, “yuf ‚tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ yuðtu ntuÞ su ‚u™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý …rh…õð ntuÞ ™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tuntrŒf su rðfth ‚u yufu ‚u™t ÓŒÞ{tk ytðu ™rn y™u ƒeòu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™tu r™ùÞ …rh…õð ntuÞ …ý ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tuntrŒf rðfthu fhe™u yk‚h{tk rðûtu… Út‚tu ntuÞ. yu ƒu «fth™t ¼õ‚ ßÞthu Œun™u {qfu íÞthu yu ƒuÞ ¼õ‚™u ¼„ðt™™t Ät{{tk Ëh¾t Ëw¾™e «trÃ‚ ÚttÞ Au fu yrÄf LÞq™ Ëw¾™e «trÃ‚ ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý …rh…qýo ntuÞ ™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒfu fhe™u rðûtu…™u ™ …t{‚tu ntuÞ ™u yr‚þÞ íÞt„e ™u yr‚ ðihtøÞðt™T ™u yr‚ ytí{r™ctðt¤tu ntuÞ y™u òu ‚u «íÞût ©ef]»ý ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t ftkEf ƒeswk EåAu ‚tu ‚u™u LÞq™ Ëw¾™e «trÃ‚ ÚttÞ Au y™u ƒeòu su ¼õ‚ Au ‚u™u …ý ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu …rh…qýo Au ‚tu …ý ÓŒÞ{tk ft{, ÷tu¼, {tuntrŒf™tu rðûtu… ytðu íÞthu …tu‚t™t ÓŒÞ{tk ŒtÍ ÚttÞ ™u ¼„ðt™ su «íÞût ©ef]»ý ‚u™e {qŠ‚ rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto™u EåAu ™rn ‚u™u ytí{r™ct, ðihtøÞ òu Úttuztk ntuÞ ‚tu …ý yu Œun {qfe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk 1. Ë{„ú s„‚™u Ëw¾ yt…™thtu yt ðtÞw {tht ¼ÞÚte ðtÞ Au. ËqÞo {tht ¼ÞÚte ‚…u Au, ELÿ {tht ¼ÞÚte ð»tuo Au. yÂø™ {tht ¼ÞÚte ƒt¤u Au. {]íÞw {tht ¼ÞÚte «týeytu{tk rð[hu Au. (3/25/42).

„.yk.5-6

547

ƒnw {tuxt Ëw¾™u …t{u Au. þt {txu su, «Út{ fÌttu su ¼õ‚ ‚u W…hÚte ‚tu íÞt„e, ™u r™»ft{e sýtÞ Au …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t ƒeS ytí{Œþo™trŒf «trÃ‚™e ÓŒÞ{tk EåAt Au {txu yu Ëft{ ¼õ‚ fnuðtÞ y™u yu™u …h÷tuf™u rð»tu sYh LÞq™ Ëw¾™e «trÃ‚ ÚttÞ Au y™u su ƒeòu ¼õ‚ fÌttu ‚u W…hÚte ‚tu Ëft{ suðtu sýtÞ …ý yu ¼õ‚ ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t yk‚h{tk ƒeswk ftkE EåA‚tu ™Úte y™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t ƒeò Ëw¾™e EåAt™tu òu ½tx ÚtE òÞ ‚tu yr‚þÞ {™{tk ŒtÍu Au; {txu yu r™»ft{ ¼õ‚ fnuðtÞ. ‚u ßÞthu Œun™u {qfu íÞthu ƒnw {tuxt Ëw¾™u …t{u Au ™u ¼„ðt™™tu …t»toŒ ÚttÞ Au y™u ©ef]»ý ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu yr‚þÞ «er‚yu Þwõ‚ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk. >> 5 >> 228 >>

ð[™t{]‚ 6 : Sð y™u {™™e r{ºt‚t™wk

Index

*Ëkð‚T 1883™t ¼tŒhðt ðrŒ … …k[{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts Ëðo nrh¼õ‚ W…h f]…tárü fhe™u ƒtu÷‚t nðt su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ¼„ðt™™e fÚtt, fe‚o™, ©ðýtrŒf su ™ðÄt ¼Âõ‚, ‚u™u òu nrh¼õ‚ W…h E»Þtoyu fhe™u fhu ‚tu ‚u ¼Âõ‚yu fhe™u ¼„ðt™ yr‚þÞ htS Út‚t ™Úte y™u E»Þto™tu íÞt„ fhe™u fuð¤ …tu‚t™t fÕÞtý ™u yÚtuo ¼Âõ‚ fhu …ý ÷tuf™u Œu¾tzât ËtÁ ™ fhu ‚tu ‚u ¼Âõ‚yu fhe™u ¼„ðt™ «ËL™ ÚttÞ Au. {txu su™u ¼„ðt™™u htS fhðt ntuÞ ‚u™u ‚tu ÷tuf heÍtððt™u yÚtuo ‚Útt ftuEf™e E»Þtoyu fhe™u ¼Âõ‚ ™ fhðe, fuð¤ …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo s fhðe y™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tk Útftk ftkEf …tu‚t™u y…htÄ ÚtE òÞ ‚u™tu Œtu»t ƒeò™u {tÚtu Ähðtu ™rn y™u Sð{tºt™tu ‚tu yuðtu Mð¼tð Au su ßÞthu ftkEf …tu‚t{tk ðtkf ytðu íÞthu yu{ ƒtu÷u su, ‘{™u ƒesu ftuEyu ¼w÷tÔÞtu íÞthu {tht{tk ¼qÕÞ …ze …ý {tht{tk ftkE ðtkf ™Úte.’ …ý yu{ fnu™thtu {nt{q¾tuo Au. fu{ *

„.yk.™wk ð[. 6, ‚t. 21-9-1826, „wÁðth.

548

„.yk.6

su, ƒeòu ‚tu ftuEf fnuþu su, ‘‚w fqðt{tk …zâ.’ íÞthu yu™u fnuðu fhe™u þwk fqðt{tk …zðwk ? {txu ðtkf ‚tu yð¤wk fhu ‚u™tu s Au ™u ƒeò™u {tÚtu Œtu»t Œu Au. ‚u{ s ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý™tu ðtkf ftZðtu yu …ý Sð™e {q¾toEs Au ™u Sð ™u {™ ‚tu …hM…h yr‚ r{ºt Au. su{ ŒqÄ™u ™u …týe™u r{ºt‚t Au ‚u{ Sð™u ™u {™™u r{ºt‚t Au. ‚u ßÞthu ŒqÄ™u …týe™u ¼u¤tk fhe™u yÂø™ W…h {qfu íÞthu …týe ntuÞ ‚u ŒqÄ™u ‚¤u ƒuËu ™u …tu‚u ƒ¤u …ý ŒqÄ™u ƒ¤ðt ™ Œu íÞthu ŒqÄ …ý …týe™u W„thðt™u ËtÁ …tu‚u W¼htE™u yÂø™™u ytu÷ðe ™t¾u Au. yuðe he‚u ƒuÞ™u …hM…h r{ºtt[th Au, ‚u{ s Sð™u ™u {™™u …hM…h r{ºtt[th Au. ‚u su ðt‚ Sð™u ™ „{‚e ntuÞ ‚u ðt‚™tu {™{tk ½tx ÚttÞ s ™rn. ßÞthu ftkEf Sð™u „{‚wk ntuÞ íÞthu s {™ Sð™u Ë{òðu. ‚u fu{ Ë{òðu ? ‚tu Sð ßÞthu ¼„ðt™™wk æÞt™ fh‚tu ntuÞ íÞthu {™ fnuþu su, ‘¼„ðt™™e ¼õ‚ ftuEf ƒtE ntuÞ ‚u™wk …ý ¼u¤wk æÞt™ fhðwk.’ …Ae ‚u™t Ëðo yk„™wk ®[‚ð™ fhtðe™u …Ae su{ ƒeS Mºte™u rð»tu ¾tuxtu ½tx ½zu ‚u{ ‚u™u rð»tu …ý ¾tuxtu ½tx ½zu; íÞthu òu yu ¼õ‚™tu Sð yr‚þÞ r™{o¤ ntuÞ ‚tu ‚tu {™™wk fÌtwk ™ {t™u ™u yr‚þÞ ŒtÍ ÚttÞ ‚tu {™ yuðtu Vhe™u õÞthuÞ ½tx ½zu ™rn, y™u òu yu™tu Sð {r÷™ ntuÞ ™u …t…u Þwõ‚ ntuÞ ‚tu {™™wk fÌtwk {t™u. íÞthu ð¤e {™ yu™u ¼qkzt ½tx fhtðe fhtðe™u fÕÞtý™t {t„oÚte …tze ™tk¾u, ‚u ËtY fÕÞtý™t {t„oÚte yð¤e he‚u yÄ{o™e ðt‚to™u …tu‚t™wk {™ fnu yÚtðt ƒeòu ftuE {týË fnu ‚tu ‚u™u Ëk½tÚtu su þwØ {w{wûtw ntuÞ ‚u™u yr‚þÞ ðih ÚtE òÞ Au. …Ae …tu‚t™wk {™ yÚtðt ƒeòu {týË ‚u Vhe™u ‚u™u ‚u ðt‚to fnuðt ytðu ™rn y™u {™ Au ‚u ‚tu Sð™wk r{ºt s Au, ‚u Sð™u ™ „{u yuðtu ½tx ½zu s ™ne y™u ßÞthu ftkE {™™u yÞtuøÞ ½tx ÚtE òÞ íÞthu òu Sð™u {™ W…h yr‚þÞ heË [z‚e ntuÞ ‚tu Vhe™u {™{tk yuðtu ½tx ÚttÞ s ™rn y™u ßÞthu {™™u ËŒtÞ yÞtuøÞ ½tx ÚtÞt fh‚t ntuÞ íÞthu yu™u …tu‚t™t Sð™tu s ðtkf Ë{sðtu …ý yuf÷t {™™tu ðtkf Ë{sðtu ™rn. yuðe he‚u Ë{S™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu ‚tu ‚u™u ftuE rð{w¾ Sð™tu ‚Útt …tu‚t™t {™™tu su fwËk„ ‚u ÷uþ{tºt yze þfu ™rn y™u r™ŠðÎ™ Útftu ¼„ðt™™wk ¼s™ fhu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ykíÞ™wk >> 6 >> 229 >>

„.yk.7

549

ð[™t{]‚ 7 : ð@™e ¾e÷e™wk

Index

*Ëkð‚T 1883™t ¼tŒhðt ðrŒ 6 AXâ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu „tŒe ‚rfÞt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …t½™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t, ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts Ëðuo nrh¼õ‚ «íÞu ƒtuÕÞt su,“y{tht yk‚h™tu su rËØtk‚ Au ‚u fneyu Aeyu su, su™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåAðwk ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ËtÄw yuÚte W…htk‚ ƒeswk ftkE s„‚{tk Ëw¾ŒtÞe ™Úte. {txu su{ …tu‚t™t þheh™u rð»tu Sð™u ytí{ƒwrØ ð‚uo Au ‚uðe ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u rð»tu ytí{ƒwrØ ht¾ðe òuEyu y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût ÿZ fhe™u htÏÞtu òuEyu y™u ‚u …ût ht¾‚tk Útftk ytƒÁ ðÄtu yÚtðt ½xtu, yÚtðt {t™ Úttytu fu y…{t™ Úttytu, yÚtðt Œun Sðtu fu {htu, …ý ftuE he‚u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût {qfðtu ™rn; ™u yu{™tu y¼tð ytððt Œuðtu ™rn y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ suðt Œun ™u Œun™tk Ë„tk-ËkƒkÄe™u ðnt÷tk ht¾ðt ™rn. yuðe he‚u su nrh¼õ‚ ð‚uo ‚u™u yr‚ ƒ¤ðt™ yuðt su ft{, ¢tuÄtrŒf þºtw ‚u …ý …ht¼ð fhe þf‚t ™Úte y™u su ¼„ðt™™wk ƒúñ…wh Ät{ Au ‚u™u rð»tu ¼„ðt™ ËŒtÞ Ëtfth {qŠ‚ rðhts{t™ hnu Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ …ý yu ¼„ðt™™t Ät{{tk {qŠ‚{t™ Útft ¼„ðt™™e Ëuðt™u rð»tu hnu Au. ‚u ¼„ðt™™tu su™u «íÞût «{tý ÿZ ytþhtu ntuÞ ‚u™u {™{tk yuðe ƒef ™ ht¾ðe su, ‘nwk h¾u {he™u ¼q‚ «u‚ Útô fu h¾u ELÿ÷tuf™u s …t{wk fu h¾u ƒúñ÷tuf™u s …t{wk.’ yuðe ytþkft {™{tk ht¾ðe ™rn. fu{ su, su yuðtu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™t Ät{™u s …t{u, …ý ðå[{tk õÞtkE ‚u™u ¼„ðt™ hnuðt Œu ™rn y™u yu ¼õ‚s™ ntuÞ ‚u™u …ý …tu‚t™wk su {™ Au ‚u™u …h{uïh™t [hýth®ðŒ™u rð»tu ÿZ fhe™u ht¾ðwk. su{ ð@™e …]Úðe ntuÞ ‚u{tk ð@™e ¾e÷e [tuze ntuÞ ‚u ftuE he‚u W¾zu ™rn, ‚u{ ¼„ðt™™t *

„.yk.™wk ð[. 7, ‚t. 22-9-1826, þw¢ðth.

550

„.yk.7-8

[hýth®ðŒ™u rð»tu …tu‚t™t {™™u ÿZ ht¾ðwk y™u yuðe he‚u su ¼„ðt™™t [hýth®ðŒ™u rð»tu …tu‚t™t {™™u ht¾u; ‚u™u {he™u ¼„ðt™™t Ät{{tk sðwk yu{ ™Úte. yu ‚tu A‚u Œunu s ¼„ðt™™t Ät{™u …t{e hÌttu Au.” yu{ ðt‚to fhe™u ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u Ëðuo Ë¼t™u WXðt™e yt¿tt fhe. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 7 >> 230 >>

ð[™t{]‚ 8 : ËŒtÞ Ëwr¾Þt hnuðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1883™t ¼tŒhðt ðrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t ™u …t½™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t. ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wr™{kz¤™u «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u yuðtu õÞtu W…tÞ Au su, suýu fhe™u ËŒt Ëw¾e hnuðtÞ?” …Ae {tuxt {tuxt ËtÄw n‚t ‚uýu suðwk su™u Ë{òÞwk ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu yu{ Au su, su ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yuf ‚tu ÿZ ðihtøÞ ntuÞ y™u ƒeòu yr‚þÞ ÿZ MðÄ{o ntuÞ y™u suýu yu ƒu ËtÄ™u fhe™u Ëðo ErLÿÞtu™u S‚e™u …tu‚t™u ðþ fÞtO ntuÞ1 y™u su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu yr‚þÞ «er‚ ntuÞ y™u su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu yr‚þÞ r{ºt¼tð ð‚o‚tu ntuÞ y™u su ftuR rŒðË ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t ¼õ‚Útfe WŒtË ÚttÞ ™rn y™u su ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Ëk„u s htS hnu …ý ftuE rð{w¾ Sð™e Ëtuƒ‚ „{u ™rn, yuðtk su nrh¼õ‚™tk ÷ûtý ntuÞ ‚u yt÷tuf™u rð»tu ‚Útt …h÷tuf™u rð»tu ËŒtÞ Ëw¾eÞtu hnu Au y™u ðihtøÞ ™u MðÄ{o ‚uýu fhe™u suýu …tu‚t™tk ErLÿÞtu™u ðþ ™ fÞtO ntuÞ ‚tu ‚u ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Ëk„u hÌttu Útftu …ý Œw:¾eÞtu hnu Au. þt {txu su, suýu …tu‚t™e * „.yk.™wk ð[. 8, ‚the¾ : 25-9-1826, Ëtu{ðth. 1. yt {wÏÞ ËtÄ™ Au.

„.yk.8-9

551

ErLÿÞtu ™ S‚e ntuÞ ‚u™u ftuE Xuftýu Ëw¾ ÚttÞ ™rn y™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ ‚tu …ý ßÞthu ErLÿÞtu rð»tÞ{tk ‚ýtE òÞ íÞthu ‚u nrh¼õ‚™t ÓŒÞ{tk yr‚Œw:¾ ÚttÞ Au {txu Ëðo …tu‚t™tk ErLÿÞtu™u S‚e™u ðþ fhu ‚us ËŒt Ëw¾eÞtu hnu Au y™u suýu Ëðo ErLÿÞtu™u S‚e™u ðþ fÞtO ntuÞ ‚u™u s ðihtøÞðt™ ™u Ä{oðt¤tu òýðtu, …ý su™tk ErLÿÞtu ðþ ™ ÚtÞtk ntuÞ ‚u™u ðihtøÞðt™ ™u Ä{oðt¤tu ™ òýðtu y™u su ðihtøÞðt™ ™u Ä{oðt¤tu ntuÞ ‚u™u ‚tu Ëðo ErLÿÞtu r™Þ{{tk ntuÞ y™u ‚u ËŒtÞ Ëw¾eÞtu ntuÞ.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts! ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚{tk fÞwk yr‚þÞ {tuxwk rðÎ™ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™u yu s {tuxwk rðÎ™ Au su, su …tu‚t{tk Œtu»t ntuÞ ‚u™u Œu¾u ™rn y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Útfe su™wk {™ ™tu¾wk …ze òÞ y™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Útfe su™u ƒu…hðtE ÚtE sðtÞ. yus 1 yu™u yr‚þÞ {tuxwk rðÎ™ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 8 >> 231 >>

ð[™t{]‚ 9 : òý…ýtY… Œhðts™wk

Index

*Ëkð‚T 1883™t ytËtu ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …w»…™t nth ‚Útt „sht rðhts{t™ n‚t y™u …t½ W…h …w»…™t ‚tuht Íwfe hÌttk n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðo nrh¼õ‚™u fÌtwk su, “su y{tht {tuxt {tuxt …h{nkË Au ‚u™e suðe ÂMÚtr‚ Au ™u Ë{sý Au ‚u y{u ‚{™u ƒtE¼tE Ëðo™u fneyu, ‚u™u Ëtk¼¤e™u2 …Ae suðe he‚u ‚{u Ëðuo ð‚o‚t ntu ™u suðe ‚{™u ÂMÚtr‚ ntuÞ ‚uðe he‚u ‚{u fne Œu¾tzòu.” yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt * „.yk.™wk ð[. 9, ‚t. 11-10-1826, „wYðth. 2. ‚{tu Ëðo ¼õ‚tuyu …tu‚t™e ‚uðe ÂMÚtr‚ Ëthe he‚u rËØ fhðe. 1. yt ºtý Œtu»t.

552

„.yk.9

su, “y{tht {wr™{kz¤{tk su {tuxt {tuxt Ëk‚ Au ‚u™u yu{ ð‚uo Au su, …tu‚t™t ÓŒÞ™u rð»tu su òý…ýwk1 Au ‚u ¼„ðt™™t Ät{™tu Œhðtòu Au. ‚u Œhðtò W…h Ëðo Ëk‚ W¼t Au. su{ htò™t [tfh Au ‚u htò™t ½h™u Œhðtsu W¼t hÌtt Útft ftuE [tuh[fth™u htò …tËu sðt Œu‚t ™Úte. y™u ‚u htò™t [tfh™u yu{ ®n{‚ hnu Au su, ‘ftuE htò …tËu rðÎ™ fhðt òÞ ‚tu ‚u™t fxft fhe ™tk¾eyu, …ý ftuE he‚u htò ËwÄe …q„ðt ŒEyu ™rn.’ yuðe he‚u ®n{‚ Ërn‚ Zt÷, ‚hðth ƒtkÄe™u W¼t hnu Au, ‚u{ yt Ëðuo Ëk‚ Au ‚u òý…ýtY… su ¼„ðt™™t Ät{™tu Œhðtòu íÞtk W¼t hnu Au y™u yu òý…ýt™u {tkrn su yûthÄt{ ‚u{tk ¼„ðt™ Au ‚u™tk Œþo™ fhu Au y™u ‚u ¼„ðt™ ¼u¤w …tu‚t™t ÓŒÞ™u rð»tu Ä™, Mºte ytrŒf su {trÞf …ŒtÚto ‚u™u …uËðt Œu‚t ™Úte y™u ftuE òuhu fhe™u {trÞf …ŒtÚto ÓŒÞ{tk …uËðt ytðu ‚tu ‚u™tu ™tþ fhe ™t¾u Au, …ý ftuE he‚u su Xuftýu ¼„ðt™™u ÓŒÞ{tk ÄtÞto Au ‚u Xuftýu …uËðt Œu‚t ™Úte y™u þqhðeh™e …uXu ËtðÄt™ Útft W¼t hnu Au y™u ntr™, ð]rØ, Ëw¾, Œw:¾, {t™, y…{t™; ytrŒf y™k‚ ò‚™tk rðÎ™ ytðu, ‚uýu fhe™u …tu‚t™t {wft{Úte z„‚t ™Úte. íÞthu ftuE ytþkft fhu su, ‘íÞtkÚte z„‚t ™Úte íÞthu Œun™e r¢Þt su ¾t™-…t™trŒf ‚u™u fu{ fh‚t nþu? ‚tu ‚u áütk‚u fhe™u fneyu Aeyu su, su{ …trýÞthe ntuÞ ‚u fqðt W…h s¤ ®Ë[ðt òÞ Au, íÞthu fqðt™t ftkXt W…h …„ {qõÞtu ntuÞ ‚u™e …ý Ëwh‚ ht¾u su, ‘h¾u fqðt{tk …ze òô’ y™u ƒeS ð]r¥tyu fhe™u fqðt{tkÚte …týe ®Ë[u Au. ð¤e ƒeswk áütk‚-su{ ftuEf …wY»t ½tuzu [zâtu ntuÞ, íÞthu ½tuzt™t …U„zt{tk …„ ntuÞ íÞtk …ý Ëwh‚ ht¾u y™u ½tuzt™e ÷„t{ …fze ntuÞ íÞtk …ý Ëwh‚ ht¾u y™u Œtuz‚tk Útftk ðtx{tk Ítz ytðu, ¾tztu ytðu, …Úthtu ytðu íÞtk …ý Ëwh‚ ht¾u. yuðe he‚u yt Ëðo ËtÄw Au ‚u yk‚h ËL{w¾ árü ht¾e™u ¼„ðt™™e Ëuðt{tk …ý hnu Au ™u Œun™e r¢Þt …ý fhu Au ™u …tu‚t™e ÂMÚtr‚{tkÚte z„‚t ™Úte.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu {tuxt {tuxt su Ëk‚ ‚u™e ÂMÚtr‚ fne Œu¾tze ™u …Ae yu{ ƒtuÕÞt su, “‚{thu Ëðuo™u …ý yuðe he‚u yk‚h ËL{w¾ árü ht¾e™u r™hk‚h ¼„ðt™™e Ëuðt{tk hnuðwk y™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto ðnt÷tk Útðtk Œuðtk ™rn. yu ðt‚™e 1. ytí{t …h{tí{t™t MðY…™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ‚Útt Ä{o, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚™tu ÓŒÞ{tk ÞÚttÚto ƒtuÄ.

„.yk.9-10

553

yr‚þÞ ËtðÄt™e ht¾ðe. y™u su{ htò™tu [tfh Au ‚u htò …tËu „tV÷ ÚtE™u W¼tu ntuÞ ‚tu htò …tËu [tuh[fth sE …q„u íÞthu yu [tfh™e [tfhe ¾tuxe ÚttÞ, ‚u{ nrh¼õ‚™u …ý ¼„ðt™ rð™t ƒeòk …ŒtÚto{tk «er‚ ÚtE òÞ ‚tu su Xuftýu …tu‚t™t ÓŒÞ™u rð»tu òý…ýt{tk ¼„ðt™ hÌtt Au ‚u Xuftýu Ä™, Mºte ytrŒf ƒeòk …ŒtÚto …ý …uËe òÞ, íÞthu yu™e ¼Âõ‚ ¾tuxe ÚtE òÞ. {txu …tu‚t™e ¼Âõ‚™u r™ŠðÎ™ ht¾e™u su …h{uïh™t [hýth®ðŒ™u …t{ðt™u EåAu ‚u™u òý…ýtY… su ¼„ðt™™t Ät{™tu Œhðtòu, ‚u™u rð»tu ËtðÄt™ ÚtE™u hnuðw y™u ¼„ðt™ rð™t ƒeòk …ŒtÚto íÞtk …uËðt Œuðtk ™rn.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu …tu‚t™t Ëðo ¼õ‚s™™u rþûtt™tk ð[™ fÌttk. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 9 >> 232 >>

ð[™t{]‚ 10 : ð]kŒtð™ y™u ftþe™wk

Index

*Ëð‚T 1883™t ytËtu ðrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t ËíËk„e nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{u ©eS{nthts …tËu yuf {tÂæðËk«ŒtÞ™tu rðît™ ƒútñý ytÔÞtu. ‚u™u ©eS{nthtsu …qAâwk su, “‚{tht Ëk«ŒtÞ™t „úkÚt™u rð»tu ð]kŒtð™™u s ¼„ðt™™wk Ät{ fÌtwk Au. y™u ð¤e yu{ fÌtwk Au su, ‘{nt«÷Þ{tk …ý ð]kŒtð™™tu ™tþ Út‚tu ™Úte.’ y™u rþð{t„eo ntuÞ ‚u yu{ fnu Au su, ‘{nt«÷Þ{tk ftþe™tu ™tþ ™Úte Út‚tu.’ yu ðt‚to y{tht Ë{ßÞt{tk ytð‚e ™Úte. þt {txu su, {nt«÷Þ{tk ‚tu …]Úðe ytrŒf …k[¼q‚™tu yr‚þÞ «÷Þ ÚtE òÞ Au, íÞthu ð]kŒtð™ ™u ftþe ‚u fu{ hnu‚tk nþu? ™u þt™u ytÄthu hnu‚tk nþu ? yuðe ò‚™tu yr‚þÞ {tuxtu ËkþÞ ÚttÞ Au.” yu{ ðt‚to fhe™u ©eS{nthtsu ¼t„ð‚™wk …wM‚f {k„tðe™u yuftŒþ MfkÄ{tkÚte ‚Útt îtŒþ MfkÄ{tkÚte [th «fth™tk «÷Þ™tu «Ëk„ n‚tu, ‚u ðtk[e Ëk¼¤tÔÞtu. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ¼t„ð‚™tu ‚Útt „e‚t™tu {‚ òu‚tk ‚tu sux÷wk * „.yk.™wk ð[. 10, ‚t. 28-10-1826, hrððth.

554

„.yk.10

«f]r‚…whw»t Útfe ÚtÞwk Au ‚u {nt«÷Þ{tk ftkE hnu‚wk ™Úte y™u òu {nt«÷Þ{tk ð]kŒtð™ y¾kz hnu‚wk ntuÞ ‚tu ‚u™t «{tý™tu ÔÞtËS™t „úkÚt™tu &÷tuf ‚Útt ðuŒ™e ©wr‚ ‚u fne Ëk¼¤tðtuu. þt {txu su, ÔÞtËSÚte ƒeò ftuE {tuxt yt[tÞo ™Úte y™u ƒeò ‚tu su su yt[tÞo ÚtÞt Au ‚u{ýu ÔÞtËS™t fhu÷t „úkÚt™u ytþhe™u …tu‚…tu‚t™t Ëk«ŒtÞ [÷tÔÞt Au. {txu ytrŒ yt[tÞo su ÔÞtËS, ‚u™tk su ð[™, ‚u Ëðo yt[tÞo™tk ð[™ fh‚tk yr‚ «{tý Au. {txu ÔÞtËS™tk ð[™ ‚Útt ðuŒ™e ©wr‚yu fhe™u su ‘ð]kŒtð™ {nt«÷Þ{tk ™tþ ™Úte Út‚wk.’ yuðw su «{tý ‚u fne Ëk¼¤tðtu ‚tu y{thtu ËkþÞ r™ð]¥t ÚttÞ y™u su su yt[tÞo ÚtÞt ‚u{ýu …È…whtý™t ð[™u fhe™u …tu‚…tu‚t™tu {‚ MÚtt…™ fÞtuo Au. ‚tu …È …whtý{tk ûtu…f &÷tuftu ™t¾e ™t¾e™u MÚtt…™ fÞtuo Au. ‚u …t‚™t {‚™t ntuÞ ‚u {t™u …ý ƒeò ftuE {t™u ™rn.1 {txu ©e{ŒT¼t„ð‚ Ëh¾t «rËØ …whtý™wk ð[™ fne Ëk¼¤tðtu ‚tu y{thu «‚er‚ ytðu. þt {txu su, ÔÞtËSyu ðuŒ, …whtý, Er‚ntË yu Ëðuo™wk Ëth Ëth „úný fhe™u ©e{ŒT¼t„ð‚ fÞwO Au. {txu suðwk ¼t„ð‚ «{tý yuðtk ƒeòk …whtý yr‚þÞ «{tý ™rn y™u suðe ¼„ðŒT„e‚t «{tý, ‚uðwk Ë{„ú ¼th‚ «{tý ™rn. {txu yuðt ƒ¤ðt™ þtMºt™wk ð[™ fne Ëk¼¤tðtu ‚tu y{™u nt …zu.” yuðe he‚™tk su ©eS{nthts™tk ð[™, ‚u™u Ëtk¼¤e™u ‚u ƒútñý yu{ ƒtuÕÞtu su, “nu {nthts! ‚{u su «&™ fÞtuo ‚u ËíÞ Au, ™u ‚{tht «&™™tu W¥th fhðt™u yt …]Úðe W…h ftuE Ë{Úto ™Úte y™u {tht {™™u ‚tu ‚{tht MðY…™e ÿZ «‚er‚ ytðe Au su, ‘‚{u ‚tu Ëðo yt[tÞo™t yt[tÞo Atu ™u Eïh™t Eïh Atu.’ {txu {™u2 ‚{thtu rËØtk‚ ntuÞ ‚u f]…t fhe™u fntu ” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su3, “ðuŒ, …whtý Rr‚ntË ™u M{]r‚ytu; 1. yu{ fux÷tf rðît™tu fnu Au. 2. ‚{tht «&™™tu W¥th y™u. 3. ƒúñY… y™uf {wõ‚tu™t r™ðtËMÚtt™¼q‚ ð]kŒtð™ ™t{™t ƒúñ…wh …tu‚t™t Ät{{tk ©ef]»ý ËŒtft¤ rðhtsu Au. ËÂå[Œt™kŒY… rŒÔÞ{qŠ‚ ©ef]»ý Au y™u yûthƒúñ ™t{™wk rŒÔÞ ‚u™wk Ät{ …ý ËŒt y¾kz ð‚uo Au, ‚u ©ef]»ý ¼q‚¤{tk «fx ÚtE™u ðús¼qr{{tk hnu÷t ð]kŒtð™{tk r™ðtË fhe™u hÌtt n‚t, su MÚtt™{tk ©ef]»ý ntuÞ íÞtk ð]kŒtð™ ™t{™wk ƒúñ…wh …ý r™ùÞ ntuÞ s. su s™tu

¼„ðt™™e EåAtÚte s rŒÔÞ ÿÂü™u …tBÞt ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™ y™u ‚u{™t Ät{™u M…ü Œu¾u Au. rŒÔÞÿÂü™u …t{u÷t ¼õ‚tu™u ¼qr{ W…h hnu÷t ð]kŒtð™{tk Ë™t‚™ ƒúñ…whtrÄ…r‚ ©ef]»ý ¼„ðt™ y™u Ë™t‚™ ð]kŒtð™ËkÂ¿t‚ ƒúñ…wh Œu¾tÞ Au. {txu ‚u™e r™íÞ‚t ‚uytu fnu Au …ý ðM‚w‚: ¼qr{MÚt ð]kŒtð™™e r™íÞ‚t ™Úte . su{ hts…wÁ»t{tk htò™tu W…[th ÚttÞ Au ‚u{ Au. yuðe he‚u ‚{tht «&™™tu þtMºttuõ‚ r™Âù‚ W¥th ytÔÞtu nðu y{thtu rËØtk‚ fnwk Awk.

„.yk.10-11

555

yu Ëðo þtMºt{tkÚte y{u yu rËØtk‚ fÞtuo Au su; Sð, {tÞt, Eïh, ƒúñ y™u …h{uïh; yu Ëðuo y™trŒ Au. y™u {tÞt Au ‚u ‚tu …]Úðe™u Xuftýu Au y™u …]Úðe{t hÌtt su ƒes ‚u™u Xuftýu Sð Au y™u Eïh ‚tu {u½™u Xtftýu Au. ‚u …h{uïh™e EåAtyu fhe™u …whw»tY… su Eïh ‚u™tu {tÞt Ëk½tÚtu ËƒkÄ ÚttÞ Au íÞthu su{ {u½™t s¤™t ËkƒkÄu fhe™u …]Úðe{tk n‚tk su ƒes ‚u Ëðuo W„e ytðu Au, ‚u{ {tÞt{tkÚte y™trŒ ft¤™t Sð n‚t ‚u WŒÞ ÚtE ytðu Au, …ý ™ðt Sð ™Úte Út‚t. {txu su{ Eïh y™trŒ Au ‚u{ {tÞt …ý y™trŒ Au ™u ‚u {tÞt™u rð»tu hÌtt su Sð ‚u …ý y™trŒ Au. …ý yu Sð …h{uïh™t ykþ ™Úte. yu‚tu y™trŒ Sð s Au, ‚u Sð ßÞthu …h{uïh™u þhýu òÞ íÞthu ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚hu ™u ™thŒË™ftrŒf™e …uXu ƒúñY… ÚtE™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au ™u ¼„ðt™™tu …t»toŒ ÚttÞ Au. yuðe he‚u y{thtu rËØtk‚ Au.” yuðe he‚™tk su ©eS{nthts™tk ð[™, ‚u™u Ëtk¼¤e™u ‚u ƒútñý …tu‚t™t ði»ýð…ýt™t {‚™tu íÞt„ fhe™u ©eS{nthts™tu Ë{t©Þ fh‚tu nðtu y™u WØð Ëk«ŒtÞ™e Œeûtt™u „úný fh‚tu nðtu. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 10 >> 233 >>

ð[™t{]‚ 11 : Ëe‚tS™t suðe Ë{sý™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t yt»ttZ ËwrŒ 3 ‚]‚eÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u yuf «&™ …qAeyu su, ErLÿÞtu ™u {™; yu ƒu™u SíÞt™wk yuf ËtÄ™ Au fu ErLÿÞtu™u SíÞt™wk swŒwk ËtÄ™ Au ‚u {™™u SíÞt™wk swŒwk ËtÄ™ Au ? yu «&™ Au.” …Ae {tuxt {tuxt …h{nkË n‚t ‚u{ýu suðwk su™u ¼tMÞwk ‚uðwk ‚u{ýu fÌtwk, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu yu{ *

„.yk.™wk ð[. 11, ‚t. 27-6-1827, „wYðth.

556

„.yk.11

Au su1, ðihtøÞ, MðÄ{o, ‚… y™u r™Þ{; yu [th ËtÄ™u fhe™u ErLÿÞtu S‚tÞ Au y™u ¼„ðt™™e {tntíBÞu Ërn‚ su ™ðÄt ¼Âõ‚, ‚uýu fhe™u {™ S‚tÞ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “suðe r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™u rð»tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u þtkr‚ hnu Au ‚uðe yu Ë{trÄ rð™t …ý þtkr‚ hnu yuðtu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “suðe …tu‚t™t Œun™u rð»tu ytí{ƒwrØ ™u ÿZ «er‚ hnu Au ‚uðe s ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu ytí{ƒwrØ ™u ÿZ «er‚ hnu, ‚tu suðe r™ŠðfÕ… Ë{trÄ{tk þtkr‚ hnu Au ‚uðe þtkr‚ yu Ë{trÄ rð™t …ý ËŒtÞ hÌtt fhu, yu s yu™tu W¥th Au.” …Ae ©eS{nthtsu ð¤e …h{nkË «íÞu «&™ …qAâtu su, “„{u ‚uðt ¼qkzt Œuþ, ft¤trŒf «tÃ‚ ÚttÞ ‚tu …ý ftuE he‚u fÕÞtý™t {t„o{tkÚte …tAtu …zu s ™rn, yuðtu su nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u fuðe ò‚™e Ë{sý ntuÞ su, su Ë{sýu fhe™u yuðe he‚™e yu™u ÿZ‚t ytðu Au ‚u™u rð»tu ftuE he‚™wk rðÎ™ ÷t„‚wk ™Úte ?” …Ae {tuxt {tuxt Ëk‚ n‚t ‚u{tk suðwk su™u ¼tMÞwk ‚uðtu ‚uýu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu yu{ Au su, Sð™u suðe Œun™u rð»tu ytí{ƒwrØ Au ‚uðe ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu ytí{ƒwrØ ntuÞ ‚tu ‚u™u ftuE he‚™wk rðÎ™ ÷t„u ™rn y™u „{u ‚uðt Œuþ, ft¤trŒf ¼qkzt ytðu ‚uýu fhe™u yu ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Útfe rð{w¾ ÚttÞ ™rn.” …Ae ð¤e ©eS{nthtsu …h{nkË «íÞu «&™ …qAâtu su, “ò™feS™u ht{[kÿSyu ð™ðtË ŒeÄtu íÞthu ò™feSyu yr‚þÞ rð÷t… fhðt {tkzâtu íÞthu ÷û{ýS …ý yr‚þÞ Œe÷„eh ÚtÞt. …Ae Ëe‚tS ÷û{ýS «íÞu ƒtuÕÞt su, “nwk {tht Œw:¾ ËtÁ ™Úte htu‚e, nwk ‚tu ht{[kÿS™t Œw:¾ ËtÁ htuô Awk. þt {txu su, h½w™tÚtS yr‚ f]…t¤w Au. ‚u ÷tuft…ðtŒ ËtÁ {™u ð™{tk {qfe …ý nðu yu{ rð[th‚t nþu su, ‘Ëe‚t™u {U ð„h ðtkfu ð™{tk {qfe Au.’ yu{ òýe™u f]…t¤w Au ‚u {™{tk ƒnw Œw:¾ …t{‚t nþu, {txu 1. ErLÿÞtu y™u {™ SíÞt™t swŒt swŒt ËtÄ™ Au ‚u{tk.

„.yk.11-12

557

ht{[kÿS™u fnußÞtu su, Ëe‚t™u ‚tu ftkE Œw:¾ ™Úte ™u ðtÕ{ef Ér»t™t yt©{{tk sE™u Ëw¾u ‚{tÁk ¼s™ fhþu. {txu ‚{u Ëe‚t™u Œw:¾u fhe™u ftkE Œw:¾ …t{þtu {t.” yu{ Ëe‚tSyu ÷û{ýS Ëk½tÚtu fne {tufÕÞwk, …ý ftuE he‚u ht{[kÿS™tu yð„wý ÷eÄtu ™rn. yuðe he‚u su ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ftuE he‚u yð„wý ÷u ™rn y™u ðihtøÞ ™u Ä{o ‚uu ‚tu Ët{tLÞ…ýu ntuÞ; yuf nrh¼õ‚ ‚tu yuðtu Au y™u ƒeòu nrh¼õ‚ Au ‚u™u ‚tu ðihtøÞ y™u Ä{o ‚tu yr‚ ytfht Au …ý Ëe‚tS™t suðe Ë{sý ™Úte. yu ƒu «fth™t nrh¼õ‚ Au ‚u{tk fÞt Ëk½tÚtu yr‚þÞ «er‚ ht¾e™u Ëtuƒ‚ fhðe ?” …Ae [i‚LÞt™kŒMðt{eyu fÌtwk su, “Ä{o ™u ðihtøÞ òu Ët{tLÞ…ýu ntuÞ ‚tu …ý su™e ò™feS™t suðe Ë{sý ntuÞ ‚u™tu s yr‚þÞ «er‚ fhe™u Ë{t„{ fhðtu, …ý yr‚þÞ ðihtøÞ y™u Ä{oðt¤tu ntuÞ ™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷u‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™tu Ëk„ fhðtu ™rn.” …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “ÞÚttÚto W¥th ÚtÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 11 >> 234 >>

ð[™t{]‚ 12 : fht{‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t y»ttZ ðrŒ 8 yü{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™e {uze™t „tu¾™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ƒhtE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts …tu‚t™t ¼õ‚s™™u rþûtt fhðt™u yÚtuo ðt‚to fh‚t nðt su, “su™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåAðwk ‚u™u ftuE «fth™wk {t™ ht¾ðwk ™rn su, ‘nwk Wå[ fw¤{tk sL{ …tBÞtu Awk, fu nwk Ä™tZâ Awk, fu nwk Y…ðt™ Awk, fu nwk …krz‚ Awk.’ yuðwk ftuE «fth™wk {™{tk {t™ ht¾ðwk ™rn. y™u „heƒ ËíËk„e ntuÞ ‚u™t …ý ŒtËt™wŒtË ÚtE hnuðwk y™u ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚; ‚u™tu su™u yð„wý ytÔÞtu ntuÞ ™u ‚u ËíËk„e fnuðt‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u nzftÞt ït™ suðtu òýðtu. su{ nzftÞt ït™™e ÷t¤ su™u yzu ‚u™u *

„.yk.™wk ð[. 12, ‚t. 16-7-1827, {k„¤ðth.

558

„.yk.12

…ý nzfðt nt÷u, ‚u{ su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ytÔÞtu ntuÞ, ‚u ËtÚtu su nu‚ ht¾u yÚtðt ‚u™e ðt‚ Ëtk¼¤u ‚tu ‚u nu‚™tu fh™thtu ™u ðt‚™tu Ëtk¼¤™thtu …ý rð{w¾ Ëh¾tu ÚttÞ y™u ð¤e su{ ûtÞhtu„ ÚtÞtu ntuÞ ‚u ftuE yti»tÄu fhe™u {xu s ™rn, ‚u{ su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ytÔÞtu ntuÞ ‚u™t ÓŒÞ{tkÚte õÞthuÞ ytËwhe {r‚ x¤u ™rn y™u y™k‚ ƒúñníÞt fhe ntuÞ, ™u y™k‚ ƒt¤níÞt fhe ntuÞ ™u y™k‚ MºteníÞt fhe ntuÞ ™u y™k‚ „tiníÞt fhe ntuÞ ™u y™k‚ „wÁMºte™tu Ëk„ fÞtuo ntuÞ ‚u™tu …ý ftuE ft¤u Aqxftu ÚttÞ ™u þtMºt{tk ‚u …t… Aqxât™t W…tÞ …ý fÌtt Au …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™t yð„wý ÷uðtðt¤t™u ftuE þtMºt{tk yu …t… Aqxât™tu W…tÞ fÌttu ™Úte y™u Íuh ¾tÞ yÚtðt Ë{wÿ{tk …zu yÚtðt …ðo‚Úte …zu yÚtðt ftuE htûtË {¤u ™u ¾tE òÞ ‚tu yuf s ðth {hðwk …zu y™u su ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtune ntuÞ ‚u™u ‚tu y™k‚ fturx fÕ… ËwÄe {hðwk …zu ™u yð‚hðwk …zu y™u ð¤e „{u ‚uðtu þheh{tk htu„ ÚtÞtu ntuÞ ™u ‚uýu fhe™u þheh …zu yÚtðt ftuE þºtw {¤u ™u þheh™tu ™tþ fhe ™tk¾u, …ý Sð™tu ™tþ Út‚tu ™Úte y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fÞtoÚte ‚tu Sð™tu …ý ™tþ ÚtE òÞ Au. íÞthu ftuE fnuþu su, ‘Sð™tu ™tþ fu{ Út‚tu nþu ?’ ‚tu íÞtk áütk‚-su{ nesztu ntuÞ ‚u …wY»t …ý ™ fnuðtÞ ™u Mºte …ý ™ fnuðtÞ, yu ‚tu fuð¤ ð]kŒ÷ fnuðtÞ. ‚u{ su ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™t ÿtun™tu fh™thtu ntuÞ ‚u™tu Sð …ý yuðtu ™fthtu ÚtE òÞ su, ‘ftuE rŒðË …tu‚t™t fÕÞtý™t W…tÞ™u fhe s þfu ™rn.’ {txu yu™tu Sð ™tþ ÚtE „Þtu òýðtu. yu{ òýe™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fhðtu s ™rn y™u ð¤e …tu‚t™t Œun™t su Ë„tk-ËkƒkÄe ntuÞ ™u ‚u ËíËk„e ntuÞ ‚tu …ý ‚u{tk yr‚þÞ nu‚ ht¾ðwk ™rn. su{ ŒqÄ Ëtfh ntuÞ ™u ‚u{tk Ë…o™e ÷t¤ …ze ntuÞ ™u ‚u™wk su …t™ fhu ‚u™t «tý òÞ, ‚u{ …tu‚t™tk Œun™tk su Ë„tk ËkƒkÄe ntuÞ ™u ‚u nrh¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u{tk Œun™tk ËkƒkÄY… Ë…o™e ÷t¤ …ze Au, {txu ‚u{tk nu‚™t fh™tht™wk sYh yfÕÞtý ÚttÞ Au. yu{ òýe™u su™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåAðwk ntuÞ ‚u™u Œun™tk su Ë„tk ËkƒkÄe ntuÞ ‚u ËtÚtu nu‚ ht¾ðwk ™rn. yu{ ËkËth{tkÚte r™M…]n ÚtE™u ¼„ðt™™tk [hýth®ðŒ{tk «er‚ ht¾e™u

„.yk.12-13

559

¼„ðt™™wk ¼s™ fÞto fhðwk. yt su y{u ðt‚ fhe Au ‚u™u su yk‚h{tk ht¾u ‚u™u ftuE he‚u fÕÞtý™t {t„o{tk rðÎ™ ÚttÞ s ™rn y™u yt su ðt‚ ‚u fht{‚ suðe Au.” yu{ fne™u ©eS{nthtsu ðt‚to™e Ë{trÃ‚ fhe. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 12 >> 235 >>

ð[™t{]‚ 13 : Œuþft¤u yuftkr‚f Ä{o hÌtt™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t y»ttZ ðrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …t½™u rð»tu ‚tuht rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u yt„¤ {wr™ {kz¤ Œwfz-ËhtuŒt ÷E™u fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fe‚o™ ht¾tu, nðu ¼„ðŒT ðt‚to fheyu.” yu{ fne™u ©eS{nthtsu {wr™{kz¤ «íÞu «&™ …qAâtu su, “Sð™tu Œun Au ‚u ‚tu …qðo f{o™u ytÄe™ Au; ‚u™tu yuf r™Ätoh hnu‚tu ™Úte. ‚u õÞthuf Ëtòu hnu ™u õÞthuf f{toÄe™…ýu fhe™u {tkŒtu ÚtE òÞ ™u õÞthuf Mð‚kºt ð‚o‚tu ntuÞ ™u õÞthuf …htÄe™ …ý ÚtE òÞ y™u ÄtÞwO ntuÞ ‚u Xuftýu hnuðtÞ fu ™ s hnuðtÞ. y™u õÞthuf nrh¼õ‚™t {kz¤{tk hnu‚t ntuEyu ™u f{o fu ft¤™u Þtu„u fhe™u ™tu¾t …ze „Þt ™u yuf÷t s hne sðtÞ, íÞthu su su r™Þ{ ht¾ðt™e ÿZ‚t ntuÞ ‚u™tu ftkE {u¤ hnu ™rn yÚtðt #„úus suðtu ftuEf htò ntuÞ ™u ‚uýu õÞtkEf …hðþ htÏÞt yÚtðt …tu‚t™t {™ ™u ErLÿÞtu ‚u #„úus suðt s Au ‚uýu s …hðþ htÏÞt. íÞthu su Ëk‚™t {kz¤{tk hnuðwk ™u ËíËk„™e {ÞtoŒt …t¤ðe ‚u™tu ftkE {u¤ hnu ™rn y™u þtMºt{tk ‚tu yu{ s fÌtwk Au su, ‘Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚; yu [th Ëk…qýo ntuÞ íÞthu yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ ™u yuftkr‚f™e su {wÂõ‚ Au ‚u™u …t{u’ y™u ft¤-f{o™u Þtu„u fhe™u Œun™e ÔÞðMÚtt ‚tu yuf™e yuf hnu yu{ sýt‚wk ™Úte; {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u fuðe he‚u yuftkr‚f…ýwk hnu Au ? yu «&™ Au.” …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, [i‚LÞt™kŒ Mðt{e, r™íÞt™kŒ * „.yk.™wk ð[. 13, ‚t. 17-7-1827, ƒwÄðth.

560

„.yk.13

Mðt{e, {wõ‚t™kŒ Mðt{e, ƒúñt™kŒ Mðt{e, þwf{wr™ EíÞtrŒf {tuxt {tuxt ËtÄw n‚t ‚u{ýu suðwk su™u sýtÞwk ‚uðtu W¥th fÞtuo, …ý yu «&™™wk Ë{tÄt™ ™ ÚtÞwk. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ y{thu ¼„ðt™™u rð»tu r™ct hnu Au ‚u{ y{u fneyu su, y{thu ‚tu „{u ‚uðwk Ëw¾ Œw:¾ ytðu ‚Útt Ëk…‚T rð…‚T ytðu ‚u{tk yu{ hnu Au su yuf ‚tu ¼„ðt™™e yr‚þÞ {tuxâ… òýeyu Aeyu, ‚uýu fhe™u yt ËkËth{tk {tuxt {tuxt htò™e Ë{]rØ ™u htßÞ÷û{e, ‚u™u òuE™u ÷uþ{tºt …ý yk‚h{tk ‚u™tu ¼th ytð‚tu ™Úte. y™u yu{ Ë{Syu Aeyu su, ‘yt…ýu ‚tu ¼„ðt™ Útfe ftkE yrÄf ™Úte y™u yt…ýwk {™ Au ‚u ¼„ðt™™t [hýth®ðŒ{tk [tuxtzâwk Au.’ y™u ¼„ðt™ Ëk½tÚtu yuðe ÿZ «er‚ fhe Au su, ‚u «er‚™u ft¤, f{o, {tÞt{tkÚte ftuEyu xt¤ðt™u yÚtuo Ë{Úto ™Úte y™u …tu‚t™wk {™ yu «er‚ xt¤ðt™u fhu ‚tu …ý ¼„ðt™{tkÚte yu «er‚ ™ x¤u yuðe he‚™tu ÿZtð Au. ‚u „{u ‚uðwk Ëw¾ Œw:¾ ytðu Au ‚tuÞ ™Úte x¤‚tu y™u Mðt¼trðf {™{tk yuðe Ár[ hnu Au su, ‘þnuh ntuÞ fu {uze ntuÞ fu htsŒhƒth ntuÞ íÞtk ‚tu „{u s ™rn. y™u ð™ ntuÞ, …ðo‚ ntuÞ, ™Œe ntuÞ, Ítz ntuÞ, yuftk‚ Xuftýwk ntuÞ; íÞtk yr‚þÞ „{u Au. ™u yu{ òýeyu Aeyu su, ‘yuftk‚{tk ƒuËe™u ¼„ðt™™wk æÞt™ fheyu ‚tu Ëthwk.’ yuðe ËŒtÞ Ár[ hnu Au y™u ßÞthu y{™u ht{t™kŒ Mðt{e™wk Œþo™ ™ntu‚wk ÚtÞwk íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{e Ëk„tÚtu y{u yu{ Xhtð fhe htÏÞtu n‚tu su, ‘{™u ht{t™kŒ Mðt{e™wk Œþo™ fhtðtu ‚tu yt…ýu ƒu sý ð™{tk sE™u ¼„ðt™™wk y¾kz æÞt™ fÞto fheþwk y™u ftuE rŒðË ðM‚e{tk ‚tu ytðeþwk s ™rn.’ yu{ {™™tu Xhtð n‚tu. ‚u n{ýtk …ý {™ yuðwk ™u yuðwk s ð‚uo Au y™u ¼„ðt™™t su ¼õ‚ ‚u{tk ‚tu yuðwk ÿZ nu‚ Au ‚u™u ft¤, f{o ™u {tÞt; ‚u{tkÚte ftuEyu xt¤ðt™u Ë{Úto ™Úte y™u …tu‚t™wk {™ xtéÞt™wk fhu ‚tu …ý ÓŒÞ{tÚte x¤u s ™rn. yuðe ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk½tÚtu yr‚þÞ «er‚ Au y™u y{u fux÷ef ðth ËíËk„{tkÚte sðt™u yÚtuo WŒtË ÚtÞt Aeyu …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu Ë{qn òuE™u xõÞt Aeyu ‚u ftuE he‚u {qfe™u sðt‚wk ™Úte y™u su™u nwk ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ™ òýwk ‚u Xuftýu ‚tu {™u htÏÞt™t fturx W…tÞ fhu ‚tuÞ ™ s hnuðtÞ y™u „{u ‚uðe y{the þw©w»tt fhu ‚tuÞ y¼õ‚ Ëk½tÚtu y{thu ƒ™u su ™rn. yuðe he‚u ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk½tÚtu y{u y{tht {™™u yr‚þÞ «er‚yu fhe™u òuze htÏÞwk Au y™u ‚u ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ftuE …ŒtÚto ðnt÷wk htÏÞwk ™Úte; {txu þt ËtÁ ¼„ðt™{tk «er‚ ™rn hnu ? y™u ¼„ðt™™tk fÚtt fe‚o™trŒf

„.yk.13-14

561

fh‚t ntuEyu íÞthu ‚tu yuðe {M‚tE ytðu Au su, ‘òýeyu Œeðt™t ÚtE sðtþu’ y™u sux÷tu rððuf hnu Au ‚u ‚tu ftuEf ¼õ‚s™™t Ë{tË™u yÚtuo hnu Au …ý {™{tk ‚tu yuðe ™u yuðe s ¾w{the hnu Au y™u W…hÚte ‚tu ÷tuf™u {¤‚tu ÔÞðnth ht¾eyu Aeyu. y™u ‚u ¼„ðt™ Au ‚u s yt Œun™t «ð‚toð™tht Au. ‚u „{u ‚tu Œun™u ntÚteyu ƒuËthtu ™u „{u ‚tu ƒkŒe¾t™t{tk ™k¾tðtu y™u „{u ‚tu yt Œun{tk ftuEf {tuxtu htu„ «uhtu, …ý ftuE rŒðË ¼„ðt™ yt„¤ yuðe «tÚto™t fhðe ™Úte su, nu {nthts ! yt {tÁk Œw:¾ Au ‚u™u xt¤tu.’ þt {txu su, yt…ýu …tu‚t™t Œun™u ¼„ðt™™t „{‚t{tk ð‚toððtu Au ‚u su{ yu ¼„ðt™™wk „{‚wk ntuÞ ‚u{ s yt…ý™u „{u Au, …ý ¼„ðt™™t „{‚t Útfe …tu‚t™wk „{‚wk ÷uþ {tºt …ý ™tu¾wk ht¾ðwk ™Úte y™u yt…ýu ßÞthu ‚™, {™, Ä™; ¼„ðt™™u y…oý fÞwO íÞthu nðu ¼„ðt™™e EåAt ‚u s yt…ýwk «thçÄ Au. ‚u rð™t ƒeswk ftuE «thçÄ ™Úte. {txu ¼„ðt™™e EåAtyu fhe™u „{u ‚uðwk Ëw¾-Œw:¾ ytðu, ‚u{tk ftuE he‚u yf¤tE sðwk ™rn ™u su{ ¼„ðt™ htS ‚u{s yt…ýu htS hnuðwk y™u ytðe he‚™e su ¼„ðt™u rð»tu ÿZ «er‚, ‚uýu Þwõ‚ yuðtu su yu ¼õ‚ ‚u™t su Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚; ‚u™e hûtt™u ‚tu yu ¼„ðt™ …tu‚u s fhu Au y™u õÞthuf Œuþ-ft¤™t rð»t{…ýu fhe™u ƒtnuhÚte ‚tu ‚u Ä{torŒf™t ¼k„ suðwk sýt‚wk ntuÞ, …ý ‚u ¼õ‚™t yk‚h{tk ‚tu Ä{torŒf™tu ¼k„ Út‚tu s ™Úte.” yuðe he‚u ©eS{nthts …tu‚t™u W…Œuþu fhe™u su ¼„ðt™™t yr‚ ÿZ ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u su{ Ë{sðwk ½xu y™u su{ ¼„ðt™{tk ÿZ «er‚ fhe òuEyu ‚u Ëðuo ðt‚to fhe Œu¾tz‚t nðt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 13 >> 236 >>

ð[™t{]‚ 14 : ftÞMÚt™t yrððuf™wk - ÷kƒfhý™wk Index *Ëkð‚T 1884™t y»ttZ ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u {M‚f W…h …t½{tk …w»…™t ‚tuht Íqfe hÌtt n‚t ™u fkX™u rð»tu …w»…™t nth …nuÞto * „.yk.™wk ð[.14, ‚t. 19-7-1827, þw¢ðth.

562

„.yk.14

n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u {wr™{kz¤ fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “fe‚o™ ¼Âõ‚ Ë{ÂÃ‚ fhtu ™u «&™W¥th fheyu,” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ntÚt òuze™u …qAâkw su, “nu {nthts! …h{uïh Útfe ‚tu ƒeswk ftkE Ëth ðM‚w ™Úte, ‚tu…ý yu …h{uïh{tk yu Sð™u fu{ áZ «er‚ Út‚e ™Úte ? yu «&™ Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™u rððuf1 ™Úte. òu rððuf ntuÞ ‚tu yu{ rð[th ÚttÞ su, {thu ‚tu ƒúñ[Þo ðú‚ Au ‚tu…ý Mºte™t Ëw¾™e ‚]»ýt ÓŒÞ{tkÚte x¤‚e ™Úte ‚u yu ƒnw ¾tuxwk Au, y™u ‚u Mºte™wk Ëw¾ ‚tu [tuhtþe ÷t¾ Þtur™{tk ßÞtk ßÞtk sL{ ÄÞto íÞtk íÞtk Ëðoºt «tÃ‚ ÚtÞwk Au; ‚u …ý {™w»Þ ŒunÚte yrÄf «tÃ‚ ÚtÞwk Au. fu{ su, yu Sð ƒfhtu ÚtÞtu nþu íÞthu nòh ƒfheytu™u …tu‚u yuf÷tu ¼tu„ð‚tu nþu y™u ßÞthu ½tuztu fu …tztu fu ËtkZ fu ƒwrZÞtu ðt™htu EíÞtrŒf …þw™t Œun™u …tBÞtu nþu íÞthu ‚u™u rð»tu …tu‚…tu‚t™e òr‚™e yr‚þÞ Y…ðt™ ™u Þtið™ðt™ yuðe y™k‚ Mºteytu ‚u yufuyuf yu™u {¤e nþu. y™u ‚u{tk ftkE «thçÄ™wk fthý ™Úte ™u ¼„ðt™™e f]…t™wk …ý fthý ™Úte; yu ‚tu Ënus {¤e n‚e. y™u ð¤e …ý òu ¼„ðt™™wk ¼s™ ™rn fhu ‚tu su su Þtur™{tk sþu íÞtk íÞtk y™k‚ Mºteytu «tÃ‚ Útþu. ™u ‚u{tk ftuE Œuð‚t™wk …ý Ëuð™-…qs™ ™rn fÞwO òuEyu ™u ftuE {kºt™tu …ý s… ™rn fÞtuo òuEyu; yu ‚tu Ënsu s ‚u MºteytrŒf™tk Ëw¾™u …t{þu. y™u yt Sðu fux÷ef ðth Œuð‚t ÚtE™u Œuð÷tuf™tk …ý Ëw¾ ¼tu„ÔÞtk Au ™u fux÷ef ðth [¢ð‚eo htò ÚtE™u …]Úðe{tk …ý y™k‚ Ëw¾ ¼tu„ÔÞtk Au ‚tu…ý yu Sð™u MºteytrŒf su …ŒtÚto Au ‚u™u ¼tu„ÔÞt™e ‚]»ýt x¤‚e ™Úte. 2 ™u MºteytrŒf™wk su Ëw¾ Au ‚uu™wk yr‚þÞ Œw÷o¼…ýwk òýu Au ™u ‚u™wk yr‚ {tntíBÞ òýe™u ‚u{tk «er‚ fhu Au, ‚u «er‚ ftuE he‚u xt¤e x¤‚e ™Úte; yu …t…u fhe™u 1. ËthtËth™tu. 2. {txu {trÞf Ëw¾ ftuE™u …ý Œw÷o¼ ™Úte, ¼„ðt™ ËkƒkÄe Ëw¾ ‚tuu Ëðo Ëw¾Úte yr‚Œw÷o¼ Au. ¼„ðt™™t su Ëw¾™e «trÃ‚ {txu {tuxt {wr™ytu ð™{tk sE™u yr‚ ½tuh ‚… fhu Au. [¢ð‚eo htòytu …ý htßÞ™tu íÞt„ fhe™u ‚… fhðt ð™{tk òÞ Au. ¼„ðt™™wk ‚uðwk Ëw¾ …ý ‚u{™e

f]…tÚte s n{ýtk {™u «tÃ‚ ÚtÞwk Au ‚u Ëw¾™tu íÞt„ fhe™u ƒeò ‚wåA rð»tÞËw¾™e EåAt fu{ fhtÞ ? yuðe he‚u su ¼õ‚tu™u ËthtËth rððuf ntuÞ ‚u{™u ‚tu ¼„ðt™{tk s yíÞrÄf «er‚ ÚttÞ Au y™u {trÞf …ŒtÚto{tk õÞthuÞ …ý yr‚þÞ «er‚ ™Úte ™Úte ytðt ËŒËÂîðufu hrn‚ su Au ‚u.

„.yk.14

563

…h{uïh{tk ÿZ «er‚ Út‚e ™Úte y™u yuðe {r÷™ ðtË™t yt Sð™u ÚttÞ Au ‚u y{u ™shu ŒeXe Au. ßÞthu y{u ™t™t n‚t íÞthu yÞtuæÞt…whe{tk yuf rþð™wk {krŒh n‚wk, ‚u{tk sE™u y{u Ëq‚t. íÞtk yuf ftÞMÚt 1 r™íÞ rþð™wk …qs™ fhðt™u ytð‚tu. ‚u rþð™e …qò fhe™u „t÷ ðòze™u rþð …tËu yu{ ðh {t„‚tu su, ‘nu {nthts ! nu rþðS ! {™u ftuE rŒðË {™w»Þ™tu yð‚th Œuþtu {t. þt {txu su, {™w»Þ Œun{tk ‚tu ‚tkƒw ¾tE ¾tE™u {he „Þt, …ý Mºte™wk Ëw¾ Ëthe …uXu ¼tu„ðt‚wk ™Úte. {txu nu rþðS ! {™u ‚tu sL{tusL{ ÷kƒfýo™tu s yð‚th ŒußÞtu, su ÷ts {ÞtoŒt {qfe™u Ëthe …uXu Mºte™wk Ëw¾ ‚tu ¼tu„ðeyu.’ yu{ r™íÞ rþðS …tËu ðh {t„‚tu. yuðe he‚u yt Sð™t ÓŒÞ{tk …t…Y… ðtË™t ÚttÞ Au, {txu yu™u ftuE he‚u …h{uïh{tk «er‚ Út‚e ™Úte.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ð¤e …qAâwk su, “nu {nthts ! su™u yuðtu yr‚þÞ yrððuf ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™{tk «er‚ ™ ÚttÞ, …ý su™u yu{ sýt‚wk ntuÞ su, ‘¼„ðt™ Ëðo Ëw¾™t r™rÄ Au ™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto Au ‚u ‚tu fuð¤ Œw:¾ŒtÞe s Au.’ ‚tu …ý ‚u™u ¼„ðt™{tk «er‚ ™Úte Út‚e ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu Sð™u …qðosL{™u rð»tu yÚtðt yt sL{™u rð»tu ftuEf yr‚þÞ ¼qkzt su Œuþ, ft¤, Ëk„ ™u r¢Þt ‚u™tu Þtu„ ÚtE „Þtu Au; ‚uýu fhe™u yr‚þÞ ‚eûý f{o ÚtÞtk Au, ‚u ¼qkztk f{o™tu yu™t r[¥t{tk …tþ ÷tøÞtu Au, {txu Ëth-yËth™u òýu Au ‚tu…ý yu™u yËth™tu íÞt„ fhe™u …h{uïh™u rð»tu áZ «er‚ Út‚e ™Úte. y™u suðe he‚u ¼qkztk Œuþ, ft¤, r¢Þt y™u Ëk„ ‚u™u Þtu„u fhe™u ¼qkztk f{o™tu r[¥t{tk …tþ ƒuXtu, ‚uðe he‚u yr‚þÞ …rðºt Œuþ, …rðºt ft¤, …rðºt r¢Þt y™u …rðºt Ëk„; ‚u™u Þtu„u fhe™u yr‚þÞ ‚eûý òu Ëwf]‚ f{o ÚttÞ ‚tu ‚u™u Þtu„u fhe™u yr‚ ‚eûý su ¼qkzt …t…f{o ‚u™tu ™tþ ÚtE òÞ Au; íÞthu yu™u ¼„ðt™u rð»tu áZ «er‚ ÚttÞ Au. yu «&™™tu yu s W¥th Au.” …Ae yÞtuæÞt«ËtŒSyu …qAâwk su,2 “yuf™e ‚tu ƒwrØ …ý ½ýe ntuÞ ™u þtMºt{tk …ý ƒnw árü …q„‚e ntuÞ, y™u ƒeòu Au ‚u™e ‚tu ƒwrØ …ý 1. ûtrºtÞÚte þwÿ †e{tk Wí…L™ ÚtÞu÷ …qºt. yÚtðt yu 2. yt ÷tuf{tk ‚{tht ËíËk„e ¼õ‚ ƒu …wÁ»ttu Au ™t{™e ÷neyt y™u fthfw™e™wk ft{ fh™th ™t‚. ‚u{tk.

564

„.yk.14

Úttuze ntuÞ ™u þtMºt{tk …ý ÍtÍwk òý‚tu ™ ntuÞ; y™u ½ýe ƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u ËíËk„{tkÚte rð{w¾ ÚtE òÞ Au y™u Úttuze ƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u áZ Útftu ËíËk„{tk hnu Au, ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ËkËth™u rð»tu Œiðe ™u ytËwhe ƒu «fth™t Sð Au; ‚u{tk ytËwhe Sð ntuÞ ‚u™u ÍtÍe ƒwrØ ntuÞ ‚tu…ý ËíËk„{tkÚte rð{w¾ s ÚttÞ y™u Œiðe Sð ntuÞ ™u ‚u™u Úttuze ƒwrØ ntuÞ ‚tu…ý ftuE ft¤u ËíËk„{tkÚte rð{w¾ ™ ÚttÞ, su{ {h[t™wk ƒes ntuÞ ™u ÷ªƒzt™wk ƒes ntuÞ ™u ®þ„rzÞt ðA™t„™wk ƒes ntuÞ, ‚u™u ðtðe™u r™íÞ Ëtfh™wk …týe ËªåÞt fheyu. ‚tu…ý {h[tk ‚u ‚e¾tk s ÚttÞ ™u ÷ekƒztu fzðtu s ÚttÞ ™u ®þ„rzÞtu ðA™t„ ‚u Íuh s ÚttÞ. þt {txu su, yu™wk ƒes ¼qkzwk Au. y™u þuhze™u ðtðe™u ÷ªƒzt™t …t™™wk ¾t‚h ™tk¾e™u fzðwk …týe ËªåÞt fheyu, ‚tu…ý þuhze™tu hË ‚u {eXtu s ÚttÞ. ‚u{ Œiðe Sð Au ‚u ¼„ðt™™u ËL{w¾ s hnu Au ™u ytËwhe Sð ntuÞ ‚u rð{w¾ s ÚttÞ Au.” …Ae þwf{wr™yu …qAâwk su, “Œiðe ™u ytËwhe Sð ntuÞ ‚u fu{ òÛÞt{tk ytðu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œiðe Sð ntuÞ ‚u™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf Œtu»t ntuÞ ‚u ¼qkzt Œuþft¤trŒf™u Þtu„u fhe™u ntuÞ; …Ae Ëthtk Œuþ ft¤trŒf™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu Úttuzuf ft¤u fhe™u ™tþ ÚtE òÞ. y™u ytËwhe Sð™u su ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf Œtu»t ntuÞ ‚u ftuE ft¤u ™tþ ÚttÞ ™rn. y™u ‚u™u yuf ðth òu ftkEf fXý ð[™ fÌtwk ntuÞ ‚tu Sðu íÞtk ËwÄe ¼q÷u ™rn. y™u ‚u ytËwhe Sð òu ËíËk„e ÚtÞtu ntuÞ ‚tu Ëti fh‚tk ËhË nrh¼õ‚ sýtÞ, …ý su{ ¼t÷ Œuþ{tk {tuhu Ë{wÿ n‚tu ‚u ftk… s{tE™u {eXe …]Úðe ÚtE Au, ‚u ßÞtk ËwÄe ftk… ntuÞ íÞtk ËwÄe òu ¾tuŒeyu ‚tu …týe {eXwk ™eËhu y™u ‚uÚte òu nuXwk ¾tuŒeyu ‚tu Ë{wÿ™t suðwk ¾tÁk Íuh …týe ™eËhu; ‚u{ ytËwhe Sð ntuÞ ‚u nrh¼õ‚ ÚtÞtu ntuÞ ™u yu™wk „{‚wk {hze™u ÷„thuf Auzâtu ntuÞ ‚tu sux÷e {tuhu ËtÄw™e Ëuðt fhe ntuÞ ‚uÚte ÷t¾ ½ýtu ÿtun fhu ‚tu …ý {™{tk Ëk‚tu»t ™ ÚttÞ.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts! ‚{u fÌtwk su, ‘ytËwhe Sð ntuÞ ™u nrh¼õ‚ ÚtÞtu ntuÞ, ‚tu ‚u™wk ßÞtk ÷„e „{‚wk ht¾eyu íÞtk ËwÄe ‚tu ËíËk„e hnu ™u òu „{‚wk ™ ht¾eyu ‚tu rð{w¾ ÚttÞ.’ ‚u ßÞtk

„.yk.14

565

÷„e ™Úte ÚtÞtu ‚uðt{tk òu ‚u™tu Œun …ze òÞ ‚tu ytËwhe hnu fu Œiðe ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚u ytËwhe Sð ßÞtk ËwÄe Ëthtu ntuÞ ™u ‚uðt{tk Œun …zu ‚tu Œiðe ÚttÞ y™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhe™u …h{…Œ™u …t{u.” …Ae ™]®Ënt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “™ðÄt ¼Âõ‚{tk ©uc ¼Âõ‚ fE Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “™ðÄt ¼Âõ‚{tkÚte su™u su ¼Âõ‚yu fhe™u ¼„ðt™{tk áZ M™un ÚttÞ ‚u s ¼Âõ‚ ‚u™u ©uc Au.” …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su™u ƒt¤1 yðMÚtt ntuÞ yÚtðt Þtið™ yðMÚtt ntuÞ, ‚u™u fuðt …whw»t™tu Ëk„ ht¾ðtu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ðÞu fhe™u …ý ð]Ø ntuÞ y™u Ä{o, ¿tt™ ™u ðihtøÞ su™u áZ ntuÞ y™u ¼„ðt™™u rð»tu …ý áZ «er‚ ntuÞ ‚uðt …whw»t™tu Ëk„ «er‚yu fhe™u yu ƒuÞ sýt™u fhðtu.” …Ae ™tsu òu„eÞu …qAâwk su, “yuf™wk ¢tuÄu fhe™u ¼„ðt™{tk {™ òuztÞwk Au ™u yuf™wk ¼Þu fhe™u ¼„ðt™{tk {™ òuztÞwk Au, y™u yuf™wk ‚tu M™unu fhe™u ¼„ðt™{tk {™ òuztÞwk Au, yu ºtý{tk õÞtu ©uc Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™wk nu‚u fhe™u ¼„ðt™{tk {™ òuztÞwk ‚u ©uc Au.” …Ae rþðt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚tu ntuÞ …ý su™u ©eS{nthtsu fÌtwk yuðtu su Ëth-yËth™tu rððuf ‚u ™ ntuÞ ™u ðihtøÞ …ý ™ ntuÞ, ‚u™u yuðtu rððuf ‚Útt ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto{tk ðihtøÞ ‚u fu{ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu «Út{ s ¼„ðt™{tk áZ nu‚ ÚtE òÞ ‚tu rððuf ™u ðihtøÞ ‚u nu‚™u Þtu„u fhe™u «fx ÚttÞ Au. y™u su™u su …ŒtÚto{tk nu‚ ÚttÞ Au ‚u™u nu‚ fneyu yÚtðt ft{™t fneyu. ‚u su su …ŒtÚto{tk nu‚ ntuÞ ™u ‚u{tk òu ftuEf yk‚htÞ fhu ‚tu ‚u W…h ¢tuÄ ÚtE òÞ Au. ‚u {týË™t Œun{tk ‚tu ÚttÞ …ý …þw™u …ý ¢tuÄ ÚtE òÞ Au. su{ …tztu ntuÞ ‚u ft{™tyu fhe™u ¼UË W…h ytËõ‚ ÚtÞtu ntuÞ ™u ƒeòu …tztu ytðu ‚tu ‚u™u {the ™tk¾u Au, yuðe he‚u …þw-…ûte{tk Ëðoºt 1. rfþtuh yðMÚtt-…k[Œþ ð»to ËwÄe™e.

566

„.yk.14

Œu¾tÞ Au. ‚u{ su™u ¼„ðt™™u rð»tu áZ «er‚ ntuÞ ‚u™u su …ŒtÚto ‚u «er‚{tk yk‚htÞ fhðt ytðu ‚tu ‚u W…h ‚wh‚ ¢tuÄ ÚtE òÞ ™u ‚u …ŒtÚto™tu ‚íft¤ íÞt„ fhu. {txu òu ¼„ðt™{tk áZ nu‚ ntuÞ ‚tu yu™e {u¤u s ðihtøÞ ™u rððuf ÚtE ytðu Au.” …Ae ð¤e rþðt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “ƒwrØ{t™ ‚tu ƒuÞ …wY»t Au. ‚u{tk yuf ‚tu su{ …h{uïh fnu ‚u{ s {t™e ÷u yuðtu rðïtËe Au y™u ƒeòu ‚tu …h{uïh™tk ð[™ ntuÞ ‚u{tk …ý {t™ðwk ½xu ‚ux÷wk s {t™u, yu ƒu{tk õÞtu ©uc Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “rðïtËe yu s ©uc Au. ‚u ht{fÚtt{tk ht{[kÿSyu fÌtwk Au su, ‘su {thu ÿZ rðïtËu hnu ‚u™e su{ {t‚t ƒt¤f™e hûtt fhu Au ‚u{ nwk hûtt fÁk Aw.’ {txu rðïtËe yu s ©uc Au.” …Ae ytí{t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “{™{tk ‚tu yu{ r™ùÞ Au su, Œun…ÞO‚ …h{uïh™t „{‚t{tk s hnuðwk Au; ‚tu…ý yu{ òýeyu Aeyu su, …h{uïh™u ™u Ëk‚™u fu{ fheyu ‚tu yt…ýtu rðïtË ytðu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “rðïtË ‚tu …h{uïh™u ™u Ëk‚™u íÞthu ytðu ßÞthu yr‚þÞ {tkŒtu ÚttÞ ™u ‚u {kŒðtz{tk [tfhe …ý Ëthe …uXu ™ ÚtE ntuÞ ‚tu…ý ftuE™tu yð„wý ™ ÷u …tu‚u {qkÍtÞ …ý ™rn; ‚Útt ðtkf rð™t …ý …h{uïh ™u Ëk‚ ‚u …tu‚t™wk yr‚þÞ y…{t™ fhu ‚tu…ý ftuE™tu yð„wý ™ ÷u; íÞthu yu™tu …h{uïh™u ™u Ëk‚™u rðïtË ytðu. y™u ºteòu «fth yu Au su, sux÷t ËíËk„{tk r™Þ{ Au ‚u{tkÚte òu ÷uþ{tºt Vuh …zu ‚tu yr‚þÞ Œw:¾tE òÞ ™u ‚u™wk ‚íft¤ «tÞrù‚ fhu. y™u òu {™{tk ¾tuxtu ½tx ÚttÞ ‚tu ƒeò™u Œunu fhe™u ð‚o{t™{tk Vuh …zu ‚ux÷tu s Œw:¾tÞ ™u ºttË …t{u. íÞthu yu™tu …h{uïh™u ™u Ëk‚™u …rh…qýo rðïtË ytðu su, ‘yt ftuE ft¤u ËíËk„{tkÚte z„þu ™rn.” …Ae ¼„ðŒt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su ¼õ‚s™™t {™™u rð»tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk y¾kz {tntíBÞ ntuÞ ‚u ƒeò™u fu{ sýtÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™t {™™u rð»tu ¼„ðt™™wk ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk y¾kz {tntíBÞ ntuÞ ‚u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e r™»f…x

„.yk.14-15

567

¼tðu «er‚yu fhe™u Ëuðt fhu ™u Œunu fhe™u Ëðo Ëk‚™u …„u ÷t„u; y™u ftuEf Ëk‚ {tkŒt ntuÞ ‚tu ‚u™wk {tÚtwk Œtƒu, …„ Œtƒu ™u ¾tÄt-…eÄt™e ¾ƒh ht¾u; y™u …tu‚t™e …tËu …tu‚t™u {™„{‚e ðnt÷e ðM‚w ytðu ‚tu ‚u Ëk‚™u yt…e™u …Ae …tu‚t™t ft{{tk ðt…hu. yuðe he‚u {™-f{o-ð[™u fhe™u su ð‚uo ‚u™t yk‚h{tk ¼„ðt™™wk ™u Ëk‚™wk {tntíBÞ y¾kz Au yu{ òýðwk.” …Ae ©eS{nthtsu Ëk‚™u «&™ …qAâtu su1, “Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚ yu [thu yr‚ ‚eðú…ýu fhe™u ð‚o‚t ntuÞ ‚tu…ý Ä{o{tk ftkEf Ëkfh…ýwk ÚttÞ ™u ðihtøÞ{tk ftuEf Xuftýu ht„ hne òÞ y™u ¼Âõ‚{tk …ý ftkEf rþrÚt÷…ýwk ÚtE òÞ y™u ¿tt™{tk …ý ftkEf Œun ytËÂõ‚ hne òÞ ‚u™wk þwk fthý nþu ?” …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu ™u ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “su™u Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚ yu [th ‚eðú ð‚uo Au, yuðt su Eïh{qŠ‚ Ë{Úto ‚u{tk su ftkEf fËh suðwk sýtÞ Au ‚u ‚tu fuð¤ ŒÞtyu fhe™u hnu Au; …ý ƒeS ftuE ò‚™e fËh ™Úte. y™u yuðt su {tuxt ntuÞ ‚u ƒtÌt ÿrü ht¾e™u ð‚uo íÞthu fux÷tf Sðtu™u sz¼h‚ suðt ™u þwfS suðt fhe {qfu. {txu yuðt yr‚þÞ su {tuxt ‚u{™u su ÔÞtðntrhf ÿrüyu ð‚oðwk ‚u fuð¤ Sðtu W…h ŒÞtyu fhe™u Au.” …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “yu™tu W¥th yu s Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 14 >> 237 >>

ð[™t{]‚ 15 : …txtu „tuXât™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t yt»ttZ ðrŒ 13-‚uhË™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™e {uze™t „tu¾ W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu {tu„ht™tk …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u ©eS{nthtsu fÌtwk su, “yts ‚tu y{u y{tht hËtuÞt nrh¼õ‚™e yt„¤ ƒnw ðt‚ fhe.” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! fuðe he‚u ðt‚ fhe ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, * „.yk.™wk ð[. 15, ‚the¾ : 21-7-1827, hrððth. 1. …h{tí{t™tu ftuEf yuftkr‚f ¼õ‚ Au ‚u™u.

568

„.yk.15-16

“ðt‚ ‚tu yu{ fhe su, ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u ¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhðt ƒuËu ‚Útt ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðt ƒuËu ‚u Ë{u yu™tu Sð «Út{ su su ¼qkzt Œuþft¤trŒf™u Þtu„u fhe™u …k[rð»tÞ Útfe …ht¼ð …tBÞtu ntuÞ yÚtðt ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf™u Þtu„u fhe™u …ht¼ð …tBÞtu ntuÞ, ‚u Ëðuo™e yu™u M{]r‚ ÚtE ytðu Au1. su{ ftuE þqhðeh …wY»t ntuÞ ™u Ëk„út{{tk sE™u ½tÞu ytÔÞtu ntuÞ ™u ‚u ½tÞ÷ ÚtE™u …tAtu ¾tx÷t{tk ytðe™u Ëqyu, …Ae yu™u ßÞtk ËwÄe …txtu „tuXu ™rn íÞtk ËwÄe ½t™e ðuŒ™t x¤u ™rn ™u r™ÿt …ý ytðu ™rn ™u ßÞthu …txtu „tuXu íÞthu ½t™e …ezt x¤e òÞ ™u r™ÿt …ý ytðu. ‚u{ ¼qkzt Œuþ, ft¤, Ëk„ y™u r¢Þt; ‚u™u Þtu„u fhe™u Sð™u …k[rð»tÞ™t su ½t ÷tøÞt Au, ‚u ßÞthu ™ðÄt ¼Âõ‚ {tkrn÷e su ¼Âõ‚ fh‚tk Útftk yu …k[rð»tÞ™e ½t™e …ezt ™ hnu ™u …k[rð»tÞ™wk M{hý ™ ÚttÞ yu s yu™u …txtu „tuXâtu òýðtu y™u yu s yu™u ¼s™M{hý™wk yk„ ÿZ òýðwk. …Ae yu yk„{tk hne™u {t™Ëe …qò fhðe, ™t{ M{hý fhðwk, su fhðwk ‚u yu …tu‚t™t yk„{tk hne™u fhðwk, ‚tu yu™u yr‚þÞ Ë{tË ÚttÞ. y™u òu …tu‚t™t yk„™u ytu¤¾u ™rn ‚tu su{ ½tÞ÷™u …txtu „tuXu ™rn ™u Ëw¾ ™ ÚttÞ ‚u{ yu™u ¼s™-M{hý{tk ftuE he‚u Ëw¾ ™ ÚttÞ ™u …k[rð»tÞ™t su ½t yu™u ÷tøÞt ntuÞ ‚u™e …ezt x¤u ™rn. {txu yu ™ðÄt ¼Âõ‚{tkÚte su ¼Âõ‚ fh‚u Útfu …tu‚t™wk {™ ¼„ðt™{tk [tUxu y™u ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ½tx fhu ™rn, íÞthu ‚u nrh¼õ‚™u yu{ òýðwk su, ‘{tÁk ‚tu yu s yk„ Au; …Ae ‚u ò‚™e ¼Âõ‚ yu™u «Ät™ ht¾ðe yu rËØtk‚ ðt‚to Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 15 >> 238 >>

ð[™t{]‚ 16 : …r‚ðú‚t™e xuf™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t yt»ttZ ðrŒ y{tðtMÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu {tu„ht™tk …w»…™t nth …nuÞto n‚t ‚Útt …t½{tk ‚tuht yr‚þÞ þtu¼tÞ{t™ * „.yk.™wk ð[.16‚the¾:23-7-1827, {k„¤ðth. 1. {txu ™ð «fth™e ¼Âõ‚{tkÚte …tu‚t™u yr‚ r«Þ

su ftuE ¼Âõ‚Úte yËíM{]r‚™tu ßÞthu ™tþ ÚttÞ íÞthu æÞt™ …qò™wk Ëw¾ ÚttÞ.

„.yk.16

569

Íwfe hÌtt n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{wr™{kz¤ Ë{M‚ ‚Útt „]nMÚt nrh¼õ‚ Ë{M‚ «íÞu y{u «&™ …qAeyu Aeyu, ‚u suÚte W¥th ÚttÞ ‚u fhßÞtu. ‚u «&™ yu Au su, ‘¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u yð„wýðt¤t™tu íÞt„ fh‚tk ftkE ðth ÷t„u ™rn, …ý su{tk yr‚þÞ Yzt „wý ntuÞ ‚u™tu fuðe he‚u íÞt„ ÚttÞ ? y™u su{tk Yzt „wý ntuÞ ‚u ‚tu …tu‚t™t ËkƒkÄe ntuÞ yÚtðt ƒeòu ftuEf ntuÞ …ý „wýðt™ Ëk½tÚtu Ënsu s «er‚ ÚttÞ ™u ‚u „wý™u Þtu„u fhe™u su «er‚ ÚtE ntuÞ ‚u xt¤e x¤u s ™rn; {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™ rð™t ƒesu Xuftýu „{u ‚uðtu „wýðt™ ntuÞ ‚u™u Ëk½tÚtu «er‚ s ™ ÚttÞ, yuðtu þtu W…tÞ Au ? yu «&™ Au.” …Ae {tuxt {tuxt Ëk‚ ‚u{ýu suðtu ¼tMÞtu ‚uðtu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞw ™rn. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “ÕÞtu, y{u W¥th fheyu yu™tu W¥th yu Au su, su{ …r‚ðú‚t Mºte ntuÞ ‚u™u …tu‚t™tu …r‚ fk„t÷ ntuÞ ™u fwY… ntuÞ yÚtðt htu„e fu ð]Ø ntuÞ ‚tu …ý ƒeò su ‚t÷uðh1 ™u Y…ðt™ y™u Þtið™ðt™ …wY»t ‚u™u òuE™u ÷uþ{tºt {™{tk „wý ytðu ™rn y™uu su …r‚ðú‚t ntuÞ ‚u ‚tu ƒeò …wY»t Ët{wk ¼tðu fhe™u swðu yÚtðt nËe™u ƒtu÷u íÞthu yu™wk …r‚ðú‚t…ýwk ™tþ …t{u. y™u ‚u …r‚ðú‚t™u ½uh ftuEf …Áýt 2 ytÔÞt ntuÞ ‚tu ‚u™u yL™ s¤ yt…u ‚Útt …tu‚t™t …r‚™t su ËkƒkÄe …wY»t ‚u™u …ý yL™ s¤ yt…u ‚u ‚tu …r‚™t ËkƒkÄe òýe™u yt…u; …ý …tu‚t™t …r‚™t suðe ƒeò …whw»t{tºt Ëk„tÚtu ÷uþ{tºt «er‚ ™ ntuÞ y™u …tu‚t™t …r‚™t suðtu ƒeò …whw»t™tu „wý …ý ™ ytðu ™u …tu‚t™t …r‚™e {hS «{týu s ð‚uo, yuðe he‚u …r‚ðú‚t Mºte™u …tu‚t™t …r‚ Ëk„tÚtu ÿZ xuf Au. ‚u{ s ¼„ðt™™t ¼õ‚™u …ý ¼„ðt™ Ëk½tÚtu ÿZ xuf òuEyu. y™u suðu Y…u fhe™u ¼„ðt™™wk Œþo™ …tu‚t™u ÚtÞwk Au ™u ‚u Ëk„tÚtu su™u …r‚ðú‚t™t suðe ÿZ «er‚ ƒkÄtýe Au, ‚u™u {tuxt {tuxt su ƒeò {wõ‚ ËtÄw ‚u Ëk„tÚtu …ý «er‚ ÚttÞ s ™rn y™u …tu‚t™t EüŒuð su ¼„ðt™ ‚u™t su ƒeò yð‚th ntuÞ ‚u Ëk„tÚtu …ý «er‚ ÚttÞ ™rn, fuð¤ su MðY…™e 1. htsË «f]Â¥t «Ät™ ði¼ðe

2. {nu{t™.

570

„.yk.16-17

…tu‚t™u «trÃ‚ ÚtE ntuÞ ‚u™u Ëk„tÚtu s «er‚ hnu ™u ‚u™e {hS «{týu s ð‚uo; y™u ƒeò™u su ftkEf {t™u ‚u ‚tu ‚u™t òýe™u {t™u, yuðe su™u …tu‚t™t EüŒuð su ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu …r‚ðú‚t™t suðe ÿZ ¼Âõ‚ ntuÞ ™u ‚u „{u ‚uðt ƒeò „wýðt™™u Œu¾u …ý ‚u™u rð»tu nu‚ ÚttÞ s ™rn. su{ n™w{t™S ©eh½w™tÚtS™t ¼õ‚ Au. ‚u ht{tð‚th …Ae ƒeò fux÷tf ¼„ðt™™t yð‚th ÚtÞt Au …ý n™w{t™S™u ht{[kÿS™u rð»tu s …r‚ðú‚t™t suðe ¼Âõ‚ hne Au ‚u {txu n™w{t™S™e ¼Âõ‚ …r‚ðú‚t™t suðe Au. yuðe he‚u su ¼„ðt™™t ¼õ‚™e xuf ntuÞ ‚u™e …r‚ðú‚t™t suðe ¼Âõ‚ fnuðtÞ y™u su™wk yk„ yuðwk ™ ntuÞ ‚tu ‚u™e ÔÞr¼[trhýe™t suðe ¼Âõ‚ fnuðtÞ {txu òýe òuE™u …tu‚t™wk ™tf f…tÞ yuðe ¼Âõ‚ ™ fhðe ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ‚tu Ë{S rð[the™u …r‚ðú‚t™t suðe ÿZ ¼Âõ‚ fhðe. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 16 >> 239 >>

ð[™t{]‚ 17 : ¼h‚S™t ytÏÞt™™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t ©tðý ËwrŒ 6 AXâ™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©e{ŒT¼t„ð‚{tk suðwk ¼h‚S™wk ytÏÞt™ [{ífthe Au ‚uðe ‚tu ftuE fÚtt [{ífthe ™Úte. fu{ su, ¼h‚S ‚tu É»t¼Œuð ¼„ðt™™t …wºt n‚t. ™u ¼„ðt™™u yÚtuo Ë{„ú …]Úðe™wk htßÞ íÞt„ fhe™u ð™{tk „Þt n‚t y™u íÞtk ¼„ðt™™wk ¼s™ fh‚tk Útftk {]„÷e™t ƒå[t™u rð»tu …tu‚t™u nu‚ ÚtÞwk íÞthu ‚u {]„™u ytfthu …tu‚t™t {™™e ð]r¥t ÚtE „E. …Ae yuðt {tuxt n‚t ‚tu …ý ‚u …t…u fhe™u {]„™tu yð‚th ytÔÞtu. {txu y™k‚ «fth™t …t… Au …ý ‚u Ëðo …t… Útfe ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™ rð™t ƒesu Xuftýu su nu‚ fhðwk ‚u yr‚ {tuxwk …t… Au. {txu su Ë{sw ntuÞ ™u ‚u òu yu ¼h‚S™e ðt‚ rð[thu ‚tu yk‚h{tk yr‚ ƒef * „.yk.™wk ð[.17, ‚t. 30-7-1827, {k„¤ðth.

„.yk.17-18

571

÷t„u su, ‘h¾u ¼„ðt™ rð™t ƒesu Xuftýu nu‚ ÚtE òÞ !’ yuðe he‚™e yr‚þÞ ƒef ÷t„u y™u ¼h‚S ßÞthu {]„™t Œun™tu íÞt„ fhe™u ƒútñý™u ½uh yð‚Þto íÞthu ¼„ðt™ rð™t ƒesu Xuftýu nu‚ ÚtE òÞ ‚u™e ƒefu fhe™u ËkËth™t ÔÞðnth{tk r[¥t ŒeÄwk s ™rn ™u òýe™u „tkzt™e …uXu ðíÞto y™u su «fthu ¼„ðt™{tk y¾kz ð]r¥t hnu ‚u{ s hnu‚t nðt.” yux÷e ðt‚ fhe™u ©eS{nthts XtftuhS™e yth‚e ÚtE íÞtk …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 17 >> 240 >>

ð[™t{]‚ 18 : ðtË™t Sýo ÚtÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t ©tðý ðrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …t½™u rð»tu …w»…™t ‚tuht ÷xfe hÌtt n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™t ¼ºteò su h½wðehS, ‚u{ýu «&™ …qAâtu su, “suðe ò„ú‚ yðMÚtt™u rð»tu Sð™e ÂMÚtr‚ Au ‚uðe MðÃ™ yðMÚtt™u rð»tu fu{ hnu‚e ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Sð suðtu ò„ú‚ yðMÚtt{tk hnu Au ‚uðtu s MðÃ™ yðMÚtt™u rð»tu hnu Au. fu{ su ò„ú‚ yðMÚtt{tk suðe ðtË™t ntuÞ ‚uðe s MðÃ™ yðMÚtt{tk MVwhu Au.1” …Ae r™÷tuo¼t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ò„ú‚ yðMÚtt{tk ‚tu ftuE rŒðË ŒeXtkÞ ™ ntuÞ ™u Ëtk¼éÞt …ý ™ ntuÞ ‚uðtk ‚uðtk …ŒtÚto MðÃ™{tk MVwhe ytðu Au; ‚u™wk þwk fthý nþu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt * „.yk.™wk ð[.18, ‚t. 17-8-1827, þr™ðth. 1. yr¼«tÞ yuðtu Au fu - Sð™e ºtýuÞ yðMÚttytu rºt„wýtí{f Au, Ë¥ðtrŒf Œhuf „wý …ý …]ÚtfT …]ÚtfT ƒeò „wýÚte r{r©‚ Au yux÷u Ë¥ð„wý hs:‚{Úte r{r©‚ Au. hòu„wý ‚{:Ë¥ðÚte r{r©‚ yuðe he‚u ‚{:Ë¥ð r{r©‚ hòu„wý su{tk «Ät™ Au yuðe MðÃ™tðMÚtt{tk hòu„wý™wk «tÄtLÞ ð‚uo Au. fŒtr[‚T ‚{tu„wý™e yrÄf‚t Au. ‚{tu„wý Ë¥ðhsÚte r{r©‚ Au. MðÃ™ËkÂ¿t‚

yðMÚtt hòu„wýtí{f ð‚uo Au. ‚u{tk ‚{:Ë¥ðÚte r{r©‚ ÚtðtÚte ƒwÂØ{kŒ ÚttÞ Au. ‚uÚte y™w¼ðu÷wk …ý MðÃ™ Sð fne þf‚tu ™Úte, fŒtr[‚T MðÃ™tðMÚtt{tk Ë¥ð„wý™e yrÄõ‚t ÚtðtÚte Sð™e rMÚtr‚ ò„ú ‚ ™t su ð e ÚttÞ Au . y™u MðÃ™{tk y™w¼ðu÷t yÚto™e M{]r‚ …ý ÞÚtt¢{u ÚttÞ Au, MðÃ™tðMÚtt{tk hòu„wý™e yrÄõ‚t «tÞþ: ð‚uo Au {txu ¼útL‚…ýwk ÚttÞ Au ‚uÚte ò„ú‚™t suðe Sð™e ÂMÚtr‚ hnu‚e ™Úte.

572

„.yk.18

su, “™ ŒeXtk ntuÞ ™u ™ Ëtk¼éÞt ntuÞ yuðtk su …ŒtÚto MVwhu Au, ‚u ‚tu …qðosL{™tk su f{o, ‚u™e ðtË™tyu fhe™u MVwhu Au.” …Ae y¾kzt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts! yt Sð™u …qðosL{™tk su f{o ‚u f{o™wk òuh ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÚttÞ ‚tu …ý õÞtk ËwÄe hnu Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu Sð™u ßÞthu Ëí…whw»t™tu Ëk„ ÚttÞ Au íÞthu su{ su{ Ë{t„{ fh‚tu òÞ ‚u{ ‚u{ …qðo f{o ËkƒkÄe su ðtË™t ‚u sw™e Út‚e òÞ. …Ae yu™u sL{{hý ¼tu„ðtðu yuðe ‚u ðtË™t hnu ™rn. su{ ºtý ð»to™e ‚Útt [th ð»to™e su sw™e ztk„h ÚtE …Ae ‚u sBÞt{tk ‚tu ytðu ¾he …ý ðtðu ‚tu W„u ™rn, ‚u{ …qðo f{o™e ðtË™t Au ‚u Sýo ÚttÞ íÞthu sL{{hý™u ¼tu„ðtðu yuðe hnu ™rn. íÞthu ftuEf yu{ …qAþu su, ‘ðtË™t Sýo ÚtE fu{ sýtÞ ?’ íÞtk áütk‚-su{ ftuEf …whw»ttu Zt÷tu, ‚hðthtu ÷E™u Ët{Ët{t ÷ztE fh‚t ntuÞ, ‚u ßÞtk ËwÄe Ët{Ët{t yu{ ™u yu{ W¼t hnu íÞtk ËwÄe yu ƒuÞ™wk ƒ¤ ƒhtuƒh sýtÞ y™u ßÞthu yuf sýt™tu …„ …tAtu nXâtu íÞthu yu ntÞtuo fnuðtÞ. ‚u{ ¼„ðt™™tu su ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe ™u rð»tÞ ËkƒkÄe su ËkfÕ… ‚u ßÞtk ËwÄe ‚wÕÞ…ýu ð‚o‚t ntuÞ íÞtk ËwÄe yu{ òýðwk su, ‘ðtË™t ƒ¤ðt™ Au.’ y™u ßÞthu ¼„ðt™ ËkƒkÄe su ËkfÕ… ‚u rð»tÞ ËkƒkÄe ËkfÕ…™u nXtðe Œu íÞthu yu{ òýðwk su, ‘ðtË™t Sýo ÚtE „E Au.” …Ae ©eS{nthtsu …h{nkË «íÞu «&™ …qAâtu su, “su ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Œuntr¼{t™™e r™ð]r¥t ÚtE ntuÞ ™u …k[rð»tÞ™tu y¼tð ÚtE „Þtu ntuÞ, ‚u ƒeò Ëðo ¼õ‚™u fu{ féÞt{tk ytðu ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su “nu {nthts ! yt ‚{tht «&™™tu W¥th y{thtÚte ™rn ÚttÞ; {txu ‚{u f]…t fhe™u fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ „]nMÚtt©{e ntuÞ yÚtðt íÞt„e ntuÞ ™u ‚u™u Œuntr¼{t™ ‚Útt …k[rð»tÞ{tkÚte ytËÂõ‚ ‚u ‚tu r™ð]¥t ÚtE ntuÞ1, …Ae …h{uïh™e yt¿ttyu fhe™u suðe he‚u ½xu ‚uðe he‚u Œuntr¼{t™ …ý htÏÞwk òuEyu y™u su{ su™u ÞtuøÞ ntuÞ ‚u{ …k[rð»tÞ …ý ¼tu„ÔÞt òuEyu. íÞtk áütk‚-su{ yr‚þÞ Œwƒ¤wk Ztuh 1. ‚u ¼õ‚™e su su r¢Þtytu ntuÞ ‚u Ëðuo ¼„ðt™™e yt¿ttÚte s ntuÞ {txu ‚u ¼õ‚ ¼„ðt™™e

yt¿tt «{týu s r¢Þtytu™u fhu …ý …tu‚t™e EåAtÚte ftuE r¢Þt fhu ™rn.

„.yk.18-19

573

ntuÞ ‚u™u nuXu ÷tfztk ¼htðe™u ™u ®þ„zu-…qkAzu Ít÷e™u W¼wk fhu, ‚u ßÞtk ËwÄe yu {týË Ít÷e hnu íÞtk ËwÄe W¼wk hnu y™u ßÞthu {týË {qfe Œu íÞthu …]Úðe W…h …ze òÞ. ‚u{ su r™ðtoËr™f ntuÞ ‚u™u ‚tu ßÞtk ËwÄe …h{uïh yt¿ttyu fhe™u sux÷e r¢Þt{tk òuzu ‚ux÷e s r¢Þt™u fhe™u hnuðt Œu. su{ ftuEf …whw»t™t ntÚt{tk ‚eh f{tLÞ ntuÞ ‚u ßÞtk ËwÄe yu …wY»t ¾U[u íÞtk ËwÄe f{tLÞ fhze ÚttÞ y™u ßÞthu yu …wY»t f{tLÞ™u ¾U[‚tu yt¤Ëe òÞ íÞthu yu f{tLÞ Ze÷e ÚtE òÞ Au. ‚u{ su r™ðtoËr™f …wY»t Au ‚u ‚tu sux÷e …h{uïh™e yt¿tt ntuÞ ‚ux÷t s ÔÞðnth{tk òuztÞ …ý yt¿ttÚte ƒnth ftkE ™ fhu y™u su ËðtËr™f ntuÞ ‚u ‚tu su su ÔÞðnth{tk òuztÞtu ntuÞ, ‚u ÔÞðnth{tkÚte …tu‚t™e {u¤u Aqxe þfu ™rn y™u …h{uïh™e yt¿ttyu fhe™u …ý Aqxe þfu ™rn. yuðe he‚u r™ðtoËr™f …wY»t ™u ËðtËr™f …whw»t™tk ÷ûtý Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 18 >> 241 >>

ð[™t{]‚ 19 : íÞt„e™tk ƒu fw÷ûtý™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t ©tðý ðrŒ 13 ‚uhË™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu {tu„ht™tk ™u fŠýfth™t …w»…™tk nth rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suýu ËkËth™tu íÞt„ fÞtuo ntuÞ yuðt su nrh¼õ‚ ‚u™u ƒu fw÷ûtý Au, ‚u yt ËíËk„™u rð»tu þtu¼ðt Œu‚t ™Úte. ‚u{tk yuf ‚tu ft{™t y™u ƒeS …tu‚t™t fwxwkƒe™u rð»tu «er‚. y™u yu ƒu fw÷ûtý su{tk ntuÞ ‚u ‚tu y{™u …þw suðtu sýtÞ Au 1. ‚u{tk …ý su™u …tu‚t™t ËkƒkÄe{tk ðÄw nu‚ ntuÞ ‚u™tu ‚tu y{thu yr‚þÞ yð„wý ytðu Au. {txu suýu ËkËth íÞt„ fÞtuo ntuÞ ‚u™u ‚tu ÷uþ{tºt …ý …tu‚t™t ËkƒkÄe ËtÚtu *

„.yk.™wk ð[.19, ‚t. 20-8-1827, {k„¤ðth. 1. {txu {w{wûtw íÞt„eyu yü «fthu Mºte™tu íÞt„ ht¾ðtu.

574

„.yk.19

nu‚ ™ htÏÞwk òuEyu. þt {txu; su …k[ {nt…t… Au ‚u Útfe …ý Œun™t ËkƒkÄe{tk nu‚ ht¾ðwk ‚u ðÄw …t… Au. {txu su ¼„ðt™™tu íÞt„e ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu yt Œun Útfe ™u Œun™tk ËkƒkÄe Útfe …tu‚t™tu [i‚LÞ swŒtu òÛÞtu òuEyu su, ‘nwk ‚tu ytí{t Awk y™u {thu ftuE ËtÚtu ÷uþ{tºt ËkƒkÄ ™Úte.’ y™u Œun™tk ËkƒkÄe Au ‚u ‚tu [tuhtþe ÷t¾ ò‚™e nthu „ÛÞt òuEyu, y™u ‚u ËkƒkÄe™u ËíËk„e òýe™u ‚u™wk {tntíBÞ Ë{sðt òÞ ‚tu yuf‚tu ËkƒkÄ™wk nu‚ s ntuÞ ™u ð¤e ‚u™wk nrh¼õ‚…ýt™wk {tntíBÞ Ë{su, …Ae ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚Úte ËkƒkÄe{tk ðÄw nu‚ ƒkÄtÞ òÞ Au {txu su{tk Mðt¼trðf nu‚ hÌtwk s Au yuðt su …tu‚t™t ËkƒkÄe ‚u™u nrhs™ òýe™u òu ‚u{tk nu‚ fhu, ‚tu ‚u™tu sL{ ¾htƒ ÚtE òÞ Au. y™u ð¤e Œun™tu ËkƒkÄe ™ ntuÞ …ý su …tu‚t™e Ëuðt-[tfhe fh‚tu ntuÞ ‚u{tk …ý Mðt¼trðf nu‚ ÚtE òÞ Au, {txu su Ë{sw ntuÞ ‚u™u …tu‚t™e [tfhe fh‚tu ntuÞ ™u ‚u nrh¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u rð»tu nu‚ ™ ht¾ðwk. su{ ŒqÄ ™u Ëtfh ntuÞ ‚u{tk Ë…uo {tuZwk ™tÏÞwk ntuÞ, ‚tu ‚u …ý Íuh fnuðtÞ, ‚u{ su{tk Ëuðt[tfheY… MðtÚto {éÞtu ntuÞ ™u ‚u nrh¼õ‚ ntuÞ, ‚tu …ý ‚u{tk ‚u …tu‚t™tu MðtÚto ÷E™u nu‚ ™ ht¾ðwk. þt {txu su, …tu‚t™t Sð™u yu Útfe ƒkÄ™ ÚttÞ Au y™u su{ ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ ÚttÞ ‚u{ s su{tk …tu‚t™tu MðtÚto ntuÞ ‚u™wk …ý ®[‚ð™ Útðt {tkzu. yu s yu™u ¼„ðt™™t ¼s™{tk rðÎ™ fnuðtÞ. su{ ¼h‚S™u {]„÷e™wk ƒå[wk ‚u s yrðãt-{tÞtY… ÚtÞwk. yuðe he‚u su su ¼„ðt™™t ¼s™{tk yk‚htÞY… Út‚t ntuÞ ‚u™tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yrðãtY… òýe™u yr‚þÞ íÞt„ fhðtu y™u yt «fhý™e su ðt‚to ‚u™u Ëk‚{kz¤ ‚Útt ËtkÏÞÞtu„e nrh¼õ‚ Ë{M‚ ‚u{™u r™íÞ «íÞu fnuðe ™u Ëtk¼¤ðe; ‚u™e rð„‚ su, su™t {kz¤{tk su {tuxuhtu ntuÞ ‚u™u r™íÞ «íÞu yt ðt‚ fhðe y™u ƒeò™u Ëtk¼¤ðe y™u su {tuxuhtu ntuÞ ™u su rŒðË ðt‚ ™ fhu, ‚tu ‚u™u ‚u rŒðË W…ðtË fhðtu y™u su ©tu‚t ntuÞ ™u ‚u ©Øtyu fhe™u yt ¼„ðt™™e ðt‚ Ëtk¼¤ðt ™ ytðu, ‚tu ‚uýu …ý W…ðtË fhðtu y™u yt ð[™™u yr‚þÞ ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 19 >> 242 >>

„.yk.20-21

575

ð[™t{]‚ 20 : Mð¼tð, «f]r‚ fu ðtË™t™wk

Index

*Ëkð‚T 1884™t ©tðý ðrŒ 30 y{tðtMÞt™u rŒðË htrºt™u Ë{u

Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae Œe™t™tÚt¼èu «&™ …qAÞtu su, “nu {nthts ! ft¤1 ‚tu ¼„ðt™™e þÂõ‚ Au ™u f{o ‚tu Sðu fÞtO ntuÞ ‚u Au, …ý Mð¼tð ‚u ðM‚w„íÞu þwk nþu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Sðu su …qðosL{™u rð»tu f{o fÞtO Au, ‚u f{o …rh…õð yðMÚtt™u …t{e™u Sð ¼u¤tk yufhË ÚtE „Þtk Au. su{ ÷tuZt™u rð»tu yÂø™ «ðuþ ÚtE òÞ, ‚u{ …rh…õð…ýt™u …t{e™u Sð ËtÚtu {¤e hÌttk yuðtk su f{o, ‚u™u s Mð¼tð fneyu y™u ‚u™u s ðtË™t ‚Útt «f]r‚ fneyu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! Sð ËtÚtu yufhË…ýt™u …t{e hÌttk yuðtk su f{o yu™u s Mð¼tð ‚Útt ðtË™t fhe™u fntu Atu; yu ðtË™t™u xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ðtË™t xtéÞt™tu W…tÞ ‚tu ytí{r™ctyu Ërn‚ ©ef]»ý¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe yu s ¼tËu Au y™u òu ytí{r™ct rð™t yuf÷e s ©ef]»ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚tu su{ ¼„ðt™{tk nu‚ fhu ‚u{ ƒeò …ŒtÚto{tk …ý nu‚ ÚtE òÞ. {txu ytí{r™ct Ërn‚ ¼Âõ‚ fhðe yu s ðtË™t xtéÞt™tu W…tÞ Au y™u ytí{r™ctðt¤t™u …ý òu ftuEf ¼qkzt Œuþ-ft¤trŒf™u Þtu„u fhe™u y¿tt™e™e …uXu s ûttu¼ ÚtE ytðu, …ý ÍtÍe ðth xfu ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 20 >> 243 >>

ð[™t{]‚ 21:Ëtu™t™t Œtuht™wk-Ä{o{tk ¼Âõ‚ Ëh¾e „tihð‚t™wk Index *Ëkð‚T 1884™t ¼tŒhðt ËwrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo * *

„.yk.™wk ð[.20, ‚t. 22-8-1827, „wYðth. 1. ft¤, f{o y™u Mð¼tð; yt ºtý Sðtu ™ u „.yk.™wk ð[.21, ‚t. 31-8-1827, þr™ðth Ëw¾Œw:¾™e «trÃ‚{tk r™r{¥t Au ‚u{tk.

576

„.yk.21

ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu [{u÷e™tk …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ Ë{M‚ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u ™u þwf{wr™™u «&™-W¥th fhðt™e yt¿tt fhe. …Ae þwf{wr™yu „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™e su ¼Âõ‚ Au ‚uýu fhe™u Sð ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚hu Au ™u yûthÄt{™u …t{u Au. y™u su Ä{o Au ‚uýu fhe™u ‚tu Œuð÷tuf™e «tÂÃ‚ ÚttÞ Au ™u ‚u …wÛÞ™u yk‚u …tAtu Œuð÷tuf{tkÚte ‚u Sð …ze òÞ Au. y™u ¼„ðt™™t su yð‚th ÚttÞ Au ‚u ‚tu ßÞthu ßÞthu Ä{o™e ø÷tr™ ÚttÞ Au íÞthu íÞthu ‚u Ä{o™t MÚtt…™ fhðt™u yÚtuo ÚttÞ Au; …ý ¼Âõ‚™t MÚtt…™™u yÚtuo Út‚t ™Úte y™u su «tÂÃ‚ ¼Âõ‚ ð‚u ÚttÞ Au ‚u «tÂÃ‚ Ä{uo fhe™u sýt‚e ™Úte. {txu ¼Âõ‚ Ëh¾e õÞu «fthu Ä{o{tk {tuxtE ytðu ? yu «&™ Au.” …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu yu «&™™tu W¥th fhðt {tkzâtu, ‚u su su ðt‚ fhe ‚u{tk Ä{o ‚u ¼Âõ‚™t yk„Y… ÚtE òÞ …ý ftuE he‚u ¼Âõ‚ Ëh¾wk Ä{o{tk „tihð ytðu ™rn. …Ae yu ðt‚to Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts yr‚þÞ nË‚t nðt y™u yu{ ƒtuÕÞt su, “yu «&™™tu W¥th ½ýtu fXý Au. {txu ÕÞtu y{u yu™tu W¥th fheyu su1, “yu Ä{o ‚tu ƒu «fth™tu Au : yuf r™ð]r¥tÄ{o Au ™u ƒeòu «ð]r¥tÄ{o Au. ‚u yu ƒu «fth™tu Ä{o ‚u ¼„ðt™™t ËkƒkÄu Ërn‚ …ý Au ™u ¼„ðt™™t ËkƒkÄu hrn‚ …ý Au. ‚u{tk ¼„ðt™™tk ËkƒkÄu Ërn‚ su Ä{o Au ‚u ‚tu ™thŒ, Ë™ftrŒf, þwfS, Äúwð, «nT÷tŒ, ykƒhe»t yu ytrŒf su ¼õ‚s™ ‚u™tu Au; y™u yu Ä{o™u s ¼t„ð‚ Ä{o fnu Au ‚Útt yuftkr‚f Ä{o fnu Au ™u ‚u Ä{o y™u ¼Âõ‚ ‚tu ƒu ™Úte, yuf s Au. y™u su Ä{o MÚtt…™™u yÚtuo ¼„ðt™™t yð‚th ÚttÞ Au, ‚u …ý yu s Ä{o™t MÚtt…™™u yÚtuo ÚttÞ Au. y™u su fuð¤ ðýto©{™t Ä{o Au ‚u ‚tu ¼t„ð‚T Ä{o Útfe yr‚þÞ „tiý Au. y™u ¼t„ð‚ Ä{uo fhe™u ‚tu Sð su ‚u ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚he™u …whw»ttu¥t{™t Ät{™u …t{u Au {txu ¼t„ð‚ Ä{o ™u ¼Âõ‚ yu™wk ‚tu yufËh¾wk „tihð Au y™u «tÂÃ‚ …ý yufËh¾e s Au. yuðe he‚u ¼Âõ‚™e ™u Ä{o™e Ëh¾e {tuxtE Au. y™u fuð¤ su ðýto©{™t 1. su Ä{o Au ‚u s„‚™u Äthý fh™thtu Au {txu ‚u™wk hûtý fhðtÚte Ëðo s„‚™wk hûtý ÚttÞ Au.

„.yk.21

577

Ä{o ‚u ‚tu ‚u Útfe yr‚þÞ Œqƒ¤t Au ™u ‚u™wk V¤ …ý ™tþðk‚ Au.” y™u y{thtu …ý {‚ yu Au su, ‘¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚ ‚u rð™t ftuE Ëk„tÚtu nu‚ fheyu ‚tu…ý Út‚wk ™Útª’ y™u y{™u yu{ sýtÞ Au su, ‘sz¼h‚, þwfŒuð, Œ¥ttºtuÞ, É»t¼Œuð ¼„ðt™ yu™t Ëh¾tu y{tht Sð™tu Zt¤tu Au.’ {txu y{™u …ý ð™, …ðo‚ ™u sk„÷; yu{tk s hnuðwk „{u Au, …ý {tuxtk {tuxtk þnuh…txý ntuÞ yu{tk hnuðwk „{‚wk ™Úte, yuðtu y{thtu Ëns Mð¼tð Au; ‚tu …ý ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yÚtuo ÷t¾tu {týË™t ¼ezt{tk hneyu Aeyu ‚tu…ý y{thu suðwk ð™{tk hneyu ™u r™ƒOÄ hnuðtÞ ‚uðwk s hnuðtÞ Au y™u y{u …tu‚t™u MðtÚtuo fhe™u ÷t¾tu {týË{tk ™Úte hnu‚t, y{u ‚tu ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yÚtuo {týË™t ¼ezt{tk hneyu Aeyu. y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yÚtuo „{u ‚ux÷e «ð]r¥t fhðe …zu ‚tu …ý yu™u y{u r™ð]r¥t òýeyu Aeyu. y™u ¼„ðt™™tu su ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u „{u ‚ux÷t ðtkf{tk ytÔÞtu ntuÞ ‚tu …ý y{thu ‚u™tu yð„wý ytð‚tu ™Úte. y{u ‚tu yu{ òýeyu Aeyu su, ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk òu ftuEf Mðt¼trðf yÕ… Œtu»t ntuÞ ‚tu…ý ‚u òuðt ™rn y™u yu Œtu»t òu …tu‚t{tk ntuÞ ‚tu ‚u™u xtéÞt™tu W…tÞ fhðtu; …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk yu ò‚™tu Œtu»t ntuÞ ‚tu…ý yu nrhs™™tu yð„wý ÷uðtu ™rn. y™u nrh¼õ‚™tu ‚tu yð„wý ßÞthu {tuxt ð‚o{t™{tk [qfe òÞ íÞthu ÷uðtu ™u ƒeò yÕ… Œtu»t ntuÞ ‚u ËtÁ ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷uðtu ™rn. y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ðtŒrððtŒ fhe S‚e™u htS Útðwk ™rn, yu ËtÚtu ‚tu nthe™u s htS Útðwk; y™u su ðtŒrððtŒ fhe™u ¼„ðt™™tk ¼õ‚™u S‚u Au ‚u ‚tu …k[ {nt…t…™t su fh™tht ‚uÚte …ý ðÄw …t…e Au. y™u y{the yt„¤ su ftuE ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk ½Ët‚wk ƒtu÷u ‚u ‚tu y{™u ŒeXtu s „{u ™rn. y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷u‚tu ntuÞ ‚u™t ntÚt™wk ‚tu yL™-s¤ …ý ¼tðu ™rn. y™u Œun™tu ËkƒkÄe ntuÞ …ý òu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷u ‚tu ‚u ËtÚtu …ý yr‚þÞ fwnu‚ ÚtE òÞ. þt {txu su, yt…ýu ‚tu ytí{t Aeyu ‚u yt…ýu Œun ™u Œun™tk ËkƒkÄe ËtÚtu þt ËtÁ nu‚ òuEyu ? yt…ýu ‚tu Ë¥ttY… hne™u ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu nu‚ fÞwO Au, …ý ŒunƒwrØyu fhe™u nu‚ fÞwO ™Úte. ™u su

578

„.yk.21

Ë¥ttY… hne ™rn þfu ‚u™u ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËhtrŒf su þºtw ‚u …ezât rð™t hnu s ™rn. {txu su ytí{Ë¥ttY… ÚtE™u ¼Âõ‚ ™rn fh‚t ntuÞ ‚u™wk Y… ‚tu yt ËíËk„{tk W½tzwk ÚtÞt rð™t hnu s ™rn. þt {txu su, yt ËíËk„ Au ‚u ‚tu y÷tirff Au y™u suðt ïu‚îe…, ðifwkX, „tu÷tuf ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™t …t»toŒ Au ‚u suðt s yt Ëðuo ËíËk„e Au. y™u y{u ‚tu suðt ËðoÚte …h su rŒÔÞ yûthÄt{ ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™t …t»toŒ Au ‚u suðt òu yt ËíËk„e™u ™ òý‚t ntuEyu, ‚tu y{™u ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™t Ë{ Au. y™u su™u ¿tt™, ðihtøÞ, Ä{o ™u ¼Âõ‚ yu yr‚þÞ áZ ™rn ntuÞ ‚u ‚tu yk‚u ò‚tk Ze÷tu …zât rð™t ™rn s hnu. su{ {eýu …tÞu÷ Œtuhtu ntuÞ y™u ‚u rþÞt¤t{tk ™u [tu{tËt{tk ‚tu y¬z hnu, …ý ßÞthu W™t¤tu ytðu íÞthu sYh Ze÷tu ÚtE òÞ. ‚u{ ynªÞt nrh¼õ‚™u Ëðuo «fthu Ëw¾ hnu ™u ËíËk„{tk …ý ËL{t™ Út‚wk hnu, ‚u Y… su [tu{tËwk ™u rþÞt¤tu ‚u{tk ‚tu ¿tt™, ðihtøÞ, Ä{o ™u ¼Âõ‚ ‚u ËwÄtk ytfhtk sýtÞ; …ý ßÞthu ËíËk„{tk y…{t™ ÚttÞ ™u Œunu fhe™u …ý Œw:¾e ÚttÞ ‚u Y… su W™t¤tu ‚u{tk ‚tu ¿tt™, ðihtøÞ, Ä{o ™u ¼Âõ‚ ‚u {eýu …tÞu÷ Œtuht™e …uXu Ze÷tk ÚtE òÞ ‚tu…ý y{u ‚tu ‚u™tu íÞt„ fh‚t ™Úte, …ý yu s yu™e {u¤u {™{tk yturþÞt¤tu ÚtE™u ËíËk„{tkÚte …tAtu nXe òÞ Au. …Ae ‚u ËíËk„e fnuðt‚tu ntuÞ ‚tu…ý ‚u™u yk‚hu ËíËk„ ËkƒkÄe Ëw¾ ™ hnu. {txu ËíËk„ fhðtu ‚u ‚tu ytí{Ë¥ttY… ÚtE™u yr‚ áZ…ýu fhðtu, …ý Œun ‚Útt Œun™t ËkƒkÄe ‚u Ëk„tÚtu nu‚ hne òÞ yuðtu ËíËk„ fhðtu ™rn. su{ Ëtu™t™tu Œtuhtu fÞtuo ntuÞ ‚u AÞu É‚w{tk Ëh¾tu hnu …ý W™t¤t™u ‚t…u fhe™u Ze÷tu ÚttÞ ™rn, ‚u{ su™tu áZ ËíËk„ ntuÞ ‚u™u „{u ‚uðtk Œw:¾ ytðe …zu ‚Útt „{u ‚ux÷wk ËíËk„{tk y…{t™ ÚttÞ …ý ‚u™wk ftuE he‚u ËíËk„{tkÚte {™ …tAwk nXu ™rn. yuðt su áZ ËíËk„e ði»ýð Au, ‚u s y{thu Ë„tkðnt÷tk Au ™u ‚u s y{the ™t‚ Au ™u yt Œunu fhe™u …ý yuðt ði»ýð ¼u¤wk s hnuðwk Au ™u ©ef]»ý ¼„ðt™™t Ät{{tk …ý yuðt ði»ýð ¼u¤wk s hnuðwk Au, yu{ y{thtu r™ùÞ Au. y™u ‚{thu …ý ‚u{ s r™ùÞ htÏÞtu òuEyu. þt {txu su, ‚{u Ëðuo y{thu ytr©‚ ÚtÞt Atu {txu y{thu ‚{™u rn‚™e ðt‚ ntuÞ ‚u fne òuEyu.

„.yk.21-22

579

™u r{ºt …ý ‚u™u s òýðtu su, ‘…tu‚t™t rn‚™e ðt‚ ntuÞ ‚u Œw:¾ ÷„tze™u …ý fnu.’ yu s r{ºt™wk ÷ûtý Au ‚u Ë{S ht¾ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 21 >> 244 >>

ð[™t{] ‚ 22 : Ë¾e - Ë¾t™t ¼tð™w k Index *Ëkð‚T 1884™t ¼tŒhðt ðrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …t½™u rð»tu Ätu¤tk …w»…™t ‚tuht Íqfe hÌttk n‚t y™u fkX™u rð»tu Ätu¤tk, …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u …h{nkË Œqfz-ËhtuŒt ÷E™u …tu‚t™e yt„¤ rð»ýw…Œ „tð‚t n‚t. ‚u Ë{Þ{tk ©eS{nthts yk‚hËL{w¾ árü fhe™u rðhts{t™ n‚t. …Ae ©eS{nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “suðwk «u{÷ûtýt ¼Âõ‚yu Þwõ‚ yt fe‚o™™u rð»tu nrhs™™wk yk„ fÌtwk Au, yuðwk ‚tu Íeýt¼tE™wk yk„ Au ‚Útt …ðo‚¼tE ™u {q¤S yu™tk …ý yuðtk yk„ n‚tk. {txu y{u yk‚hËL{w¾ árü fhe™u rð[th‚t n‚t. y™u ƒeò …ý ËíËk„{tk yuðt yk„ðt¤t nþu. y™u su™u «u{÷ûtýt ¼Âõ‚™wk yk„ ytðu ‚u™u …k[rð»tÞ™u rð»tu «er‚ x¤e òÞ Au y™u ytí{r™ct htÏÞt rð™t™e s hnu Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “™h®Ën {nu‚t ‚tu Ër¾¼tðu ©ef]»ý ¼„ðt™™u ¼s‚t ™u fux÷tf ™thŒtrŒf ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u ‚tu ŒtË¼tðu fhe™u ¼„ðt™™u ¼su Au. yu ƒu «fth™t ¼õ‚{tk fu™e ¼Âõ‚ ©uc òýðe ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “™h®Ën {nu‚t, „tu…eytu ™u ™thŒË™ftrŒf yu{™e ¼Âõ‚{tk ƒu «fth ™Úte, yu ‚tu yuf «fth s Au 1. y™u Œun ‚tu …wÁ»t™tu ™u Mºte™tu ƒuÞ {trÞf Au ™u ™tþðk‚ Au; y™u ¼s™™tu fh™thtu su Sðtí{t ‚u …wÁ»t …ý ™Úte ™u Mºte …ý ™Úte, yu ‚tu Ë¥tt{tºt [i‚LÞ Au. ‚u Œun {qfe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au íÞthu suðe ¼„ðt™™e *

„.yk.™wk ð[. 22, ‚t. 9-9-1827, Ëtu{ðth

1. ƒk™u ¼Âõ‚{tk r¢Þt¼uŒ Ë‚u …ý «u{{tk ¼uŒ ™Úte.

580

„.yk.22

{hS ntuÞ ‚uðtu ‚u™tu ytfth ƒkÄtÞ Au yÚtðt yu ¼õ‚™u suðtu Ëuðt™tu yðftþ ytðu ‚uðtu ytfth Ähe™u ¼„ðt™™e Ëuðt fhu Au. y™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u su{ ¼„ðt™{tk «er‚ ntuÞ ‚u{ s òu Ä™, Mºte ytrŒf …ŒtÚto{tk «er‚ ÚtE òÞ, ‚tu yu ¼„ðt™™tu áZ ¼õ‚ fnuðtÞ ™rn. y™u …h{uïh™tu ¼õ‚ ÚtE™u ¼Âõ‚ fh‚tk Útftk su …t… fhu Au ™u ËíËk„{tk s fwðtË™t ƒtkÄu Au, ‚u …t… ‚tu yu™u ð@÷u… ÚttÞ Au. y™u fwËk„{tk sE™u …hMºte™tu Ëk„ fhu ‚u Útfe …ý ËíËk„{tk ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h fwÿrüyu òuðtÞwk ntuÞ ‚tu ‚u™wk ðÄw …t… Au. {txu su™u ¼„ðt™{tk áZ «er‚ fhðe ntuÞ ‚u™u ‚tu ftuE ò‚™wk …t… …tu‚t™e ƒwrØ{tk hnuðt Œuðwk ™rn. þt {txu su, ËíËk„e nrhs™ Au ‚u ‚tu suðtk …tu‚t™tk {t, ƒu™ fu Œefhe ntuÞ ‚uðtk Au. y™u yt ËkËth™u rð»tu yr‚þÞ su …t…e ntuÞ ‚u …tu‚t™t „tuºt™e 1 Mºteytu™u rð»tu fwÿrü ht¾u Au; {txu su nrhs™™u rð»tu fwÿrü ht¾u ‚u yr‚þÞ …t…e Au ™u ‚u™tu ftuE ft¤u Aqxftu ÚttÞ ™rn. {txu su™u hrËf ¼õ‚ Útðwk ntuÞ ‚u™u ytðe ò‚™wk …t… ‚u™tu íÞt„ fhe™u …Ae hrËf ¼õ‚ Útðwk.” “y™u Ëðo …t…{tkÚte {tuxwk …t… yu Au su, ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu Œtu»tƒwrØ ÚttÞ ™u ‚u Œtu»tƒwrØyu fhe™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ðih ƒkÄtE òÞ. {txu fturx „tiníÞt fhe ntuÞ ‚Útt {ã{tkË™wk ¼ûtý fÞwO ntuÞ ‚Útt yËkÏÞ „wÁMºte™tu Ëk„ fÞtuo ntuÞ, ‚u yu …t… Útfe ‚tu ftuE ft¤u Aqxftu ÚttÞ, …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu su ÿtune ‚u™tu ‚tu ftuE ft¤u yu …t… Útfe Awxftu ™ ÚttÞ. y™u ‚u …wY»t ntuÞ ‚tu htûtË ÚtE òÞ ™u Mºte ntuÞ ‚tu htûtËe ÚtE òÞ. …Ae ‚u ftuE sL{{tk yËwh {xe™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Út‚tu ™Úte. y™u suýu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun ytŒÞtuo ntuÞ ™u …rh…õð ÿtunƒwrØ ÚtE ntuÞ ‚u™e ‚tu ftuE Þtu„u fhe™u ÿtunƒwrØ x¤u ™rn. y™u ÿtun fÞto™e ËtÄ™ Œþt{tk ntuÞ ™u yu{ òýu su, ‘¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {U ÿtun fÞtuo yu {tuxwk …t… fÞwO, {txu nwk ‚tu yr‚þÞ ™e[ Awk y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u ‚tu ƒnw {tuxt Au.’ yuðe he‚u su ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu „wý ÷u y™u …tu‚t™u rð»tu Œtu»t swyu, ‚tu „{u ‚uðtk {tuxtk …t… fÞtO ntuÞ ‚tu…ý ‚u ™tþ …t{u Au. y™u ¼„ðt™ …tu‚t™t ¼õ‚™t ÿtun™t fh™tht W…h suðt 1. fw¤™e.

„.yk.22-23

581

fwhtS ÚttÞ Au ™u Œw:¾tÞ Au, ‚uðt ftuE …t…u fhe™u Œw:¾t‚t ™Úte. y™u ßÞthu ðifwkX÷tuf{tk sÞ-rðsÞu Ë™ftrŒf™wk y…{t™ fÞwo íÞthu ¼„ðt™ ‚íft¤ Ë™ftrŒf …tËu ytÔÞt ™u Ë™ftrŒf «íÞu yu{ ƒtuÕÞt su, “‚{tht suðt ËtÄw Au ‚u™tu su ÿtun fhu ‚u ‚tu {tht þºtw Au. {txu ‚{u sÞ-rðsÞ™u þt… ŒeÄtu yu ƒnw Ëthwk fÞwO, y™u ‚{tht suðt ¼„ðŒeÞ ƒútñý ‚u™tu ‚tu òu {thtu ntuÚt ÿtun fhu ‚tu ‚u ntÚt™u …ý nwk ft…e ™tk¾wk ‚tu ƒeò™e þe ðt‚ fnuðe ?” yuðe he‚u ðifwkX™tÚt ¼„ðt™ Ë™ftrŒf «íÞu ƒtuÕÞt, ™u ßÞ-rðsÞ n‚t ‚u ¼„ðŒeÞ™t y…htÄY…e su …t… ‚uýu fhe™u ŒiíÞ ÚtÞt. yuðe he‚u suýu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fÞtuo Au ‚u Ëðuo {tuxe …Œðe{tkÚte …ze „Þt Au, ‚u þtMºt{tk ðt‚ «rËØ Au. {txu su™u …tu‚t™wk Yzwk EåAðwk ‚uýu ¼„ðt™™tk ¼õ‚™tu ÿtun fhðtu ™rn ™u òu òýu-yòýu ftkEf ÿtun ÚtE „Þtu ntuÞ ‚tu …„u ÷t„e M‚wr‚ fhe™u su{ ‚u htS ÚttÞ ‚u{ fhðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 22 >> 245 >>

ð[™t{]‚ 23 : {t™Ëe …qò™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t ytËtu ËwrŒ 15 …w™{™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e

©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu Vr¤Þt™e ðå[u Ztur÷Þtu Z¤tðe™u ‚u W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts f]…t fhe™u Ëðo nrhs™ «íÞu ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u r™íÞu ¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhu. ‚u {t™Ëe …qò fhðt™e yu{ rðÂõ‚ Au su, W™t¤tu, rþÞt¤tu ™u [tu{tËwk yu ºtý É‚w™u rð»tu ™tu¾e ™tu¾e {t™Ëe …qò fhðe. ‚u{tk W™t¤t™t [th {rn™t ËwÄe ‚tu yu{ …qò fhðe su, Ëthwk, xtZwk, Ëw„kÄe{t™, …rðºt s¤ ntuÞ ‚uýu fhe™u ¼„ðt™™u «Út{ ™ðhtððt, ™u …Ae ÄtuÞu÷tu Ätu¤tu ¾uË ËwkŒh Íeýtu ™u ½txtu ntuÞ ‚u …nuhðt yt…ðtu. y™u …Ae ËwkŒh ytË™ W…h rðhts{t™ yuðt su ¼„ðt™ ‚u™tk yk„ yk„ rð»tu ËwkŒh {r¤Þt„h [kŒ™ ½Ëe™u ðtxft{tk * „.yk.™wk ð[. 23, ‚t. 22-10-1828, „wYðth.

582

„.yk.23

W‚the htÏÞwk ntuÞ ‚u [[oðwk. ‚u «Út{ ‚tu ÷÷tx™u rð»tu [[eo™u ÷÷tx™u Ëthe …uXu r™h¾ðwk ‚Útt ntÚt™u rð»tu [[eo™u, ntÚt™u Ëthe …uXu r™h¾ðt ‚Útt ÓŒÞ, WŒh, ËtÚt¤, ®…ze yu ytrŒf su yk„ ‚u™u rð»tu ‚u [kŒ™™wk ÷u…™ fhe fhe™u ‚u ‚u yk„™u r™h¾ðtk ‚Útt [hýth®ðŒ™e W…h ™u ‚¤u ËwkŒh fwkfw{ [tu…zðwk ™u ‚u [hýth®ðŒ™u r™h¾ðtk. …Ae {tu„ht, [{u÷e, „w÷tƒ, [k…tu; yu ytrŒf su Ëw„kÄe{t™ …w»… ‚u™t nth ‚Útt fkfý, ƒtswƒkÄ, xtu…e yu ytrŒf su yt¼q»tý ‚u ‚u …w»…™tk …nuhtððtk y™u {tu„ht™t …w»… suðwk Ätu¤wk ™u Íeýwk ™u ƒnw ¼thu ™rn yuðwk ðMºt {M‚f™u rð»tu Ähtððwk ‚Útt Ätu¤e, Íeýe ™u n÷fe yuðe su ËwkŒh …Auze ‚u ytuZtzðe. …Ae ‚u ¼„ðt™™u {¤ðwk, ‚u yuf ðth {¤ðwk, ƒuðth {¤ðwk, suðwk …tu‚t™u nu‚ Q…su ‚u{ {¤ðwk; ‚Útt ¼„ðt™™tk [hýth®ðŒ …tu‚t™e At‚e{tk ÷uðtk ‚Útt {M‚f W…h Äthðtk. y™u ‚u {¤ðu fhe™u su ¼„ðt™™t yk„™wk [kŒ™ …tu‚t™t yk„{tk ð¤„u ‚Útt ¼„ðt™™tk [hýth®ðŒ™u …tu‚t™e At‚e{tk ™u {M‚f W…h ÄtÞto ntuÞ ‚uýu fhe™u su fwkfw{ ð¤„u ‚Útt …w»…™t nth™tk r[n™ EíÞtrŒ su su …tu‚t™t yk„{tk ð¤„u ‚u™u Äthðwk; fnu‚tk yu{ òýðwk su, ‘¼„ðt™™wk «ËtŒe [kŒ™, fwkfw{ ™u nth ‚u {tht yk„{tk yzâtk Au.’ “y™u rþÞt¤t™t [th {rn™t ËwÄe ‚tu yu{ …qò fhðe su, «Út{ ‚tu ¼„ðt™™u Q™u s¤u fhe™u ™ðhtððt ™u …Ae Ätu¤tu ¾uË …nuhðt yt…ðtu ™u …Ae Ztur÷Þt W…h {¾{÷™wk „tŒ÷wk …tÚthe™u ‚u W…h Ätu¤tu ytuAtz ytuAtze™u ‚u W…h ¼„ðt™™u rðhts{t™ fhðt y™u …Ae Ëwhðt¤ …nuhtððtu ‚Útt z„÷e …nuhtððe ‚Útt Ëtu™uhe ‚thðt¤tu ¼thu fËwkƒe hUxtu {M‚fu ƒkÄtððtu ‚Útt fuzâu ¼thu hUxtu ƒkÄtððtu ‚Útt ¾¼u ¼thu hUxtu Ähtððtu ‚Útt neht, {tu‚e, Ëwðýo, ÷t÷™t1 su ¼t‚¼t‚™tk ½huýtk ‚u yk„ yk„™u rð»tu Ähtððtk ‚Útt {tu‚e™e {t¤t …nuhtððe. y™u ðMºt …nuhtðe™u ‚Útt yt¼q»tý …nuhtðe™u ¼„ðt™™tk su ‚u ‚u yk„ ‚u™u Ëthe …uXu r™h¾ðtk y™u ¼„ðt™™tk ÷÷tx™u rð»tu yuf fwkfw{™tu [tkŒ÷tu fhðtu.” “y™u [tu{tËt™t [th {rn™t ËwÄe yu{ …qò fhðe su, òýeyu ¼„ðt™ ftuEf „t{Úte ytÔÞt ‚u Ätu¤tk ðMºt Ëðuo …÷¤e „Þtk Au yÚtðt ™Œeyu …h{nkËu Ërn‚ ™tðt …ÄtÞto n‚t íÞtkÚte …÷t¤e™u ytÔÞt Au. …Ae ‚u …÷¤u÷tk 1. yu ™t{™tu {rýrðþu»t

„.yk.23-24

583

su ðMºt ‚u™u W‚htðe™u Ëðo fËwkƒ÷ ðMºt …nuhðt yt…ðtk y™u ÷÷tx™u rð»tu …e¤wk su fuËh[kŒ™ ‚u™wk ÷u…™ fhðwk. y™u W™t¤tu ntuÞ íÞthu [tu„t™ òÞ„t{tk ‚Útt Vw÷ðtze{tk ¼„ðt™ rðhts{t™ Au yuðe he‚u ¼„ðt™™u Äthðt. y™u rþÞt¤tu ™u [tu{tËwk ntuÞ íÞthu ftuEf Ëthe {uze™u W…h ¼„ðt™ rðhts{t™ Au yÚtðt ½h™u {tknu÷e ftuhu rðhts{t™ Au yuðe he‚u ¼„ðt™™u Äthðt. y™u ¼„ðt™™u s{ðt fE ðM‚w yt…ðe ‚tu su, ¼ûÞ1, ¼tußÞ2, ÷uÌt3, [tu»Þ4; …tu‚t™t {™{tk ¾tðt™u „{‚tk ntuÞ ‚uðtk ¼„ðt™™u yÚtuo ®[‚ððtk y™u ‚uðtk ¼„ðt™™u ™ ¼tð‚tk ntuÞ ‚tu…ý …tu‚t™u „{‚tk s ¼tus™ ¼„ðt™™u yÚtuo ®[‚ððtk. y™u ƒeòk su Äq…, Œe…, yth‚e yu ytrŒf W…[th ‚u ÞÚttÞtuøÞ ¼„ðt™™u y…oý fhðtk. yuðe he‚u ºtýu É‚w{tk r¼L™ r¼L™ …qò fhu ‚tu ‚u ¼õ‚™u ¼„ðt™™u rð»tu nu‚™e ð]rØ ÚttÞ Au, ™u ‚u™t Sð™u ƒnw Ë{tË ÚttÞ Au. {txu suýu yt ðt‚ Ëtk¼¤e Au ‚u ht¾ßÞtu ™u r™íÞu ytðe he‚u ¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhßÞtu. ™u ytðe ðt‚ y{u ftuE rŒðË fhe ™Úte.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu yuf ƒeS ðt‚ fhe su, “ßÞthu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u …tu‚t™e W…h htS ÚttÞ íÞthu ‚u ¼õ‚™u yu{ rð[thðwk su, ‘{thtk {tuxtk ¼tøÞ su, {the W…h ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ htS ÚtÞt.’ y™u rþûtt™u yÚtuo ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ …tu‚t™u ðZu íÞthu …ý yu{ rð[thðwk su, ‘{thtk {tuxtk ¼tøÞ su, {™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ðZât, suýu fhe™u {tht{tk yð„wý nþu ‚u sþu.’ yuðe he‚u ðZu ‚tu …ý htS Útðwk, …ý ðZu íÞthu {™{tk þtuf ™ fhðtu ™u f[ðtðwk ™rn ™u …tu‚t™t Sð™u yr‚ …t…e ™ {t™ðtu, htS hnuðwk. yt ðt‚ …ý htÏÞt suðe Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 23 >> 246 >>

ð[™t{]‚ 24 : Ëtu¤ ËtÄ™™wk - ¿tt™tkþ™t ðihtøÞ™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t ytËtu ðrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t * „.yk.™wk ð[. 24, ‚t. 4-11-1828, ƒwÄðth. 1. htkæÞt rËðtÞ s{e þftÞ ‚uðwk. 2. htkæÞt …Ae s{e þftÞ ‚u.

3. [txe™u s{tÞ ‚u. 4. [qËe™u s{tÞ ‚u.

584

„.yk.24

™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™t su ¼õ‚ ‚u yûthÄt{™u rð»tu ¼„ðt™™e Ëuðt{tk hnu Au ‚u Ëuðt™e «ÂÃ‚™tk su ËtÄ™ ‚u þtk Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©Øt, MðÄ{o, ðihtøÞ, Ëðo «fthu ErLÿÞtu™tu r™„ún fhðtu, y®nËt, ƒúñ[Þo, ËtÄw™tu Ë{t„{, ytí{r™ct, {tntíBÞ¿tt™u Þwõ‚ yuðe su ¼„ðt™™e r™ù¤ ¼Âõ‚, Ëk‚tu»t, r™ŒO¼…ýwk, ŒÞt, ‚…, …tu‚tÚte „wýu fhe™u {tuxt su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u{™u rð»tu „wÁ¼tð ht¾e™u ‚u{™u ƒnw «fthu {t™ðt, …tu‚t™u ƒhtuƒheÞt su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u{™u rð»tu r{ºt¼tð ht¾ðtu, …tu‚tÚte Q‚h‚t su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u{™u rð»tu rþ»Þ¼tð ht¾e™u ‚u{™wk rn‚ fhðwk; yuðe he‚u yt Ëtu¤ ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚ su ‚u yûthÄt{™u rð»tu ¼„ðt™™e Ëuðt™u Yze he‚u …t{u Au.” …Ae þwf{wr™yu «&™ …qAâtu su, “yt…ýt Ëðuo Ëk‚ ð‚o{t™{tk hnu Au ‚Úttr… yu{™u rð»tu yuðwk õÞwk ÷ûtý Au su; suýu fhe™u yu{ òýeyu su, yu™u yt…íft¤ …zþu ‚tu…ý yu Ä{o{tkÚte ™rn z„u ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™tk su su ™t™tk-{tuxtk ð[™ ‚u™e W…h r™hk‚h su™e árü hnu, …ý ð[™ ƒnth …„ Œuðtu …zu ‚u{tk yr‚ fXý …zu y™u ‚u ð[™Úte yt„¤ …„ {tkze™u yrÄf …ý ™ ð‚uo y™u ytuAtu …ý ™ ð‚uo ‚u™u òýeyu su, yu Ä{o{tkÚte yt…íft¤u …ý ™rn …zu.” …Ae ©eS{nthtsu f]…t fhe™u yu{ ðt‚to fhe su, “«f]r‚ su òðe ‚u Sð™u ƒnw fXý Au. ‚Úttr… òu ËíËk„{tk MðtÚto sýtÞ ‚tu «f]r‚ x¤ðe fXý ™ …zu. su{ ŒtŒt¾t[h™t ½h™tk {týËtu™u y{™u ht¾ðt™tu MðtÚto Au, ‚tu y{™u su «f]r‚ ™ „{u ‚u ht¾‚tk ™Úte; ‚u{ MðtÚtuo fhe™u «f]r‚ x¤u Au. ‚Útt ¼Þu fhe™u …ý x¤u Au …ý ‚u yr‚þÞ ™Úte x¤‚e. fu{ su, ßÞthu ftuE {týË ntuÞ íÞthu ‚u™tu ¼Þ ht¾u ™u {týË ™ ntuÞ ‚tu ™ ht¾u. su{ htò™u ¼Þu fhe™u [tuh «f]r‚™tu íÞt„ fhu Au. y™u su™tu su Mð¼tð ntuÞ ‚u™e W…h ðthkðth y{u fXý ð[™™t zk¾ {tÞto ntuÞ ™u f[ðtÔÞtu ntuÞ ‚tu…ý su ftuE he‚u …tAtu ™ …zâtu ntuÞ, ‚u W…h ‚tu y{thu yuðwk nu‚ hnu Au ‚u ò„ú‚-MðÃ™{tk Ëk¼tÞto rð™t ‚u nu‚

„.yk.24

585

yu{™wk yu{ hÌtwk òÞ Au ™u „{u ‚u{ ÚttÞ …ý ‚u nu‚ x¤‚wk ™Úte.” y™u ð¤e su nrh¼õ‚™u rð»tu su yk„ ntuÞ ‚u{tk yuf yk„ ËhË ntuÞ ‚u fneyu Aeyu su, “ŒtŒt¾t[h™u rðïtË™wk yk„, y™u htsƒtE™u íÞt„™wk yk„, y™u SðwƒtE™u ©Øt™wk yk„. y™u ÷tzwƒtE™u y{the «ËL™‚t fhðe yu yk„, y™u r™íÞt™kŒ Mðt{e™u y{the «ËL™‚t fhðe yu yk„ y™u ƒúñt™kŒ Mðt{e™u ËíËk„™e {ÞtoŒt™tu ftuE he‚u ¼k„ ™ ÚttÞ yuðtu yt„ún yu yk„, y™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u y{the «ËL™‚t fhðe, ‚Útt y{thtu rðïtË yu yk„ y™u Ëtu{÷t ¾t[h™u ËŒt yufhuýe…ýwk yu yk„ y™u [i‚LÞt™kŒMðt{e™u yu{ su ftuE he‚u {nthts «ËL™ ÚttÞ yu{ yt…ýe ð‚u ð‚toÞ ‚tu Xef. yu yk„, y™u MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e™u r™ùÞ ‚Útt {tntíBÞ yu yk„, y™u Xtftuh Íeýt¼tE™u yu{ su, ‘¼„ðt™ rð™t ƒeòk …ŒtÚto{tk h¾u {tÁk yk„ ƒkÄtE òÞ ™rn ? yuðwk yk„, y™u {tuxt ytí{t™kŒ Mðt{e™u y{tht ð[™™wk WÕ÷k½™ ÚttÞ ™rn yuðwk yk„.” yuðe he‚u ½ýtf {tuxuht …h{nkË ‚Útt nrh¼õ‚ ‚u™tk yk„ fÌttk.” y™u …Ae yu{ ƒtuÕÞt su, “ynª™e {tuxuhe ºtý ƒtEytu ‚Útt „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, ƒúñt™kŒ Mðt{e, {wõ‚t™kŒ Mðt{e, r™íÞt™kŒ Mðt{e, þwf{wr™, Ëtu{÷tu ¾t[h, ŒtŒtu¾t[h yu ‚{u Ëðuo su{ n{ýtk yt ð‚o{t™ ft¤u fuðt Yze he‚u ð‚tuo Atu ‚Úttr… òu Œuþ, ft¤, Ëk„, r¢Þt yu [th™u rð»tu rð»t{…ýwk ÚttÞ ‚tu yu{™tu yu{ hk„ hnu ™rn, yu ðt‚{tk ftkE ËkþÞ ™Úte. y™u fŒtr[‚T rð»tÞ{tk ƒkÄtE „Þtu ntuÞ, …ý òu su™u rð»tu sux÷tu ¿tt™tkþ ðÄthu ntuÞ ‚tu ‚u rð»tÞ™t ƒkÄ™™u ‚tuze™u ™ef¤u. ‚u ¿tt™tkþ ‚u þkw ? ‚tu yu{ Ë{sý ntuÞ su, ‘nwk su Sð ‚u ytðtu Awk ‚Útt Œun ‚u ytðtu Au ‚Útt Œun™tk ËkƒkÄe ‚u ytðtk Au ‚Útt «f]r‚, …wÁ»t, rðhtx, Ëqºttí{t, yÔÞtf]‚ ‚u™tk MðY… ‚u ytðe he‚™tk Au ‚Útt ¼„ðt™ ‚u ytðe he‚™t Au ‚Útt ¼„ðt™™wk Ät{ ‚u ytðe he‚™wk Au,’ EíÞtrŒf su ¿tt™tkþ ‚u™e su yk‚h{tk áZ‚t™e „úkrÚt, ‚u …ze ntuÞ ™u …Ae su ðihtøÞ W…su ‚u ðihtøÞ ¾htu y™u yu rð™t ƒeòu su ðihtøÞ ‚u ‚tu W…hÚte sýtÞ …ý yu{tk ƒ¤ ™rn, ƒ¤ ‚tu ¿tt™tkþÚte W…ßÞtu su ðihtøÞ ‚u{tk s Au; su{ Œeðt™tu yÂø™ ‚u™u ðtÞw ÷t„u íÞthu ytu÷tE òÞ y™u ðzðt™¤ yÂø™ ‚Útt {u½{tk su ðes¤e™tu yÂø™ ‚u s¤{tk hÌttu Au …ý ‚u s¤™tu …ht¼ð yu™u Út‚tu ™Úte,

586

„.yk.24

«ßðr÷‚ Útftu hnu Au. ‚u{ ¿tt™tkþ rð™t™tu su ðihtøÞ ‚u™u rð»tÞ™tu ËkƒkÄ ÚttÞ íÞthu yu ðihtøÞ xfu ™rn y™u ¿tt™tkþu fhe™u ÚtÞtu su ðihtøÞ ‚u™u rð»tÞ™tu ËkƒkÄ ÚttÞ ‚tu…ý yu ðihtøÞ ûteý ™ …zu, ðzðt™¤ yÂø™™e …uXu «ßðr÷‚ Útftu ð‚uo Au. y™u yuðtu su ¿tt™tkþ ‚u™e ftuE he‚u fhe™u ‚{tht {™{tk ytkxe …ze òÞ ‚u ËtÁ y{u r™hk‚h ðt‚to fheyu Aeyu. fu{ su, ftuEf ðt‚to™e [qkf ÷t„u ‚tu yuðe ytkxe …ze òÞ y™u su yu{ ™ Ë{su ™u ‘yt {the ò‚, yt {the {t, yt {thtu ƒt…, yt {tht ËkƒkÄe.’ yuðe he‚™e ynwk-{{‚tyu Þwõ‚ su™e Ë{sý Au ‚u™u ‚tu yr‚ «tf]‚ {r‚ðt¤tu yýË{sw òýðtu.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu f]…t fhe™u yu{ ðt‚to fhe su, “{w{wûtw™u Wíf]ü „wý™e «tÂÃ‚ ÚttÞ ‚u™wk fthý þwk Au ? ‚tu ¼„ðt™™e fÚtt ðt‚to Ëtk¼éÞt{tk su™u sux÷e «er‚ ‚u™u ‚ux÷tu s„‚™tu y¼tð ÚttÞ ‚Útt ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf Œtu»t™tu ™tþ ÚttÞ. y™u òu fÚtt ðt‚to{tk su™u yt¤Ë ntuÞ ‚u™e ftuh™e yu{ yxf¤ fhðe su,‘yu{tk {tuxt „wý ™rn ytðu.’ y™u þtMºt{tk ™ð «fth™e ¼Âõ‚ fne Au ‚u{tk ©ðý ¼Âõ‚™u «Út{ „ýe Au. {txu òu ©ðý ¼Âõ‚ su™u ntuÞ ‚tu «u{÷ûtýt …ÞO‚ Ëðuo ¼Âõ‚™tk yk„ yu™u «tÃ‚ Útþu.” yuðe he‚u ðt‚to fhe. y™u ‚u s rŒðË {æÞtnT™ Ë{u ŒtŒt¾t[h™tk Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËhe™e yt„¤ …h{nkË Ëðuo™e …kÂõ‚ s{ðt ËtÁ ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk ©eS{nthts ÷ªƒzt™t ð]ût™u nuXu Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t. …Ae ©eS{nthtsu …h{nkË yt„¤ yu{ ðt‚ fhe su, “ƒtEÞtu nrh¼õ‚ Au ‚u™wk {tntíBÞ ‚tu ÍtÍwk Ë{sðwk ™rn; fu{ su, {tntíBÞ™u r{»tu fhe™u {™{tk yu™wk {™™ ÚttÞ yux÷u MðÃ™{tk ytðu. {txu {tntíBÞ ÷uðwk ‚tu Ëti™wk Ë{…ýu ÷uðwk su, ‘yu Ëðuo ¼„ðt™™tk ¼õ‚ Au,’ …ý yrÄf LÞq™…ýu {tntíBÞ ÷uðwk ™rn. y™u òu yrÄf-LÞq™…ýu {tntíBÞ Ë{su, ‚tu ‚u{tk {tuxwk rðÎ™ Au. ‚u{ s ƒtEytu™u ¼tEytu™wk {tntíBÞ …ý Ë{…ýu Ë{sðwk y™u òu yu{ ™ Ë{su ‚tu yu ƒtEytu™u …ý {tuxwk rðÎ™ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk. >> 24 >> 247 >>

„.yk.25

ð[™t{]‚ 25 : ©eS™e «ËL™‚t™w– k ¾ht ¼õ‚™wk

587 Index

*Ëkð‚T 1885™t ftŠ‚f ËwrŒ 10-Œþ{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýt îth™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu f]…t fhe™u yu{ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™ ËkƒkÄe ¼Âõ‚, W…tË™t, Ëuðt, ©Øt, Ä{or™ct yu ytrŒf su su fhðwk ‚u{tk ƒeò V¤™e EåAt ™ ht¾ðe, ‘yu{ ËåAtMºt{tk fÌtwk Au ‚u ‚tu Ët[wk, …ý yux÷e ‚tu EåAt ht¾ðe su, ‘yuýu fhe™u {the W…h ¼„ðt™™e «ËL™‚t ÚttÞ.’ yux÷e EåAt ht¾ðe y™u yuðe EåAt htÏÞt rð™t y{Útwk fhu ‚tu ‚u™u ‚{tu„wýe fnuðtÞ. {txu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ytrŒf su „wý ‚uýu fhe™u ¼„ðí«ËL™‚t Y… V¤™u EåAðwk. y™u òu yu rð™t ƒeS EåAt ht¾u ‚tu [‚wÄto {wÂõ‚ ytrŒf V¤™e «tÂÃ‚ ÚttÞ.” “y™u ¼„ðt™™e su «ËL™‚t ‚u ½ýt W…[thu fhe™u su ¼Âõ‚ fhu ‚u™e s W…h ÚttÞ ™u „heƒ W…h ™ ÚttÞ yu{ ™Úte; „heƒ ntuÞ ™u ©Øt Ërn‚ s¤, …ºt, V¤, Vw÷ ¼„ðt™™u y…oý fhu ‚tu yux÷t{tk …ý htS ÚttÞ. fu{ su, ¼„ðt™ ‚tu yr‚ {tuxt Au, ‚u su{ ftuEf htò ntuÞ ‚u™t ™t{™tu yuf &÷tuf s ftuEf fhe ÷tðu ‚tu ‚u™u „t{ yt…u, ‚u{ ¼„ðt™ ‚wh‚ htS ÚttÞ Au.” “y™u ð¤e ¼„ðt™™tu ¾htu ¼õ‚ ‚u ftuý fnuðtÞ ? ‚tu …tu‚t™t Œun{tk ftuEf Œe½o htu„ ytðe …zu ‚Útt yL™ ¾tðt ™ {¤u, ðMºt ™ {¤u, EíÞtrŒf „{u yux÷wk Œw:¾ yÚtðt Ëw¾ ‚u ytðe …zu ‚tu…ý ¼„ðt™™e W…tË™t, ¼Âõ‚,r™Þ{, Ä{o, ©Øt yu{tkÚte hk[{tºt …ý {tu¤tu ™ …zu. hr‚ðt ËhË ÚttÞ, ‚u™u ¾htu nrh¼õ‚ fneyu.” …Ae ©eS{nthts™u htsƒtEyu «&™ …qAtÔÞtu su, “nu {nthts! fÞt „wýu fhe™u ‚{u htS Úttytu ™u õÞt Œtu»tu fhe™u fwhtS Úttytu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ytx÷t ‚tu ð[™{tk Œtu»t Au ‚u fÞt ? ‚tu …tu‚t™t *

„.yk.™wk ð[. 25, ‚t. 16-11-1828, Ëtu{ðth.

588

„.yk.25

yk‚h{tk ftkEf rðþu»t ð‚oðt™wk ntuÞ ‚u™wk y{™u yufðth fne Œuðwk su, ‘nu {nthts ! ‚{u fntu ‚tu nwk ytðe he‚u ð‚wO;’ …ý ðthkðth ™ fnuðwk su, ‘nu {nthts ! nwk yt{ ð‚wO fu yt{ ð‚wO, ‚u ‚{u fu{ {™u fnu‚t ™Úte ?’ ‚u ™ „{u. y™u {™u …tu‚t™tu EüŒuð òýu ™u ðthu ðthu {tht ðuý W…h ðuý ÷tðu ‚u ™ „{u. y™u nwk ftuE™e yt„¤ ðt‚ fh‚tu ntuô ™u ƒtu÷tÔÞt rð™t ð[{tk ƒtu÷u ‚u ™ „{u. y™u ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðwk ‚Útt Ä{o …t¤ðtu, ¼Âõ‚ fhðe EíÞtrŒf su su þw¼ r¢Þt fhðt™e Au ‚u™u suu ¼„ðt™ W…h ™tk¾u su, ‘¼„ðt™ fhtðþu ‚tu Útþu,’ ‚u ™ „{u. y™u ‘yt{ nwk fheþ’, yt{ nwk fheþ. yu{ fuð¤ …tu‚t™wk s ƒ¤ ht¾u …ý ¼„ðt™™wk ƒ¤ ™ ht¾u ‚u ™ „{u. y™u su™u ƒtuÕÞt{tk …tu‚t™t yk„™tu Xt ™ ntuÞ ‚u ‚tu yr‚þÞ ™ „{u. y™u ƒeòk ÔÞtðntrhf ft{ fhðtk ntuÞ ‚u{tk ‚tu ÷ts ‚Útt yt¤Ë ™ ntuÞ ™u ¼„ðt™™e ðt‚to fhðe, fÚtt fhðe, fe‚o™ „tððtk; ‚u{tk ÷ts ht¾u ™u yt¤Ë ht¾u ‚u ™ „{u. y™u íÞt„™tu yÚtðt ¼Âõ‚™tu yÚtðt ftuE he‚™tu su ynkfth ƒtu÷e{tk ÷tðu ‚u ™ „{u y™u Ë¼t ƒuXe ntuÞ íÞthu ËtiÚte AuÕ÷tu ytðe™u ƒuËu, …ý …tu‚t™u ßÞtk ½x‚wk ntuÞ íÞtk ™ ƒuËu, ‚u ™ „{u. ‚Útt ftuEf {tuxt ‚u Ë¼t{tk ƒuXt ntuÞ ™u ‚u™u fwýe {the™u {t„ fhe™u …tu‚u ƒuËu, ‚u ™ „{u y™u ƒtE {týË ntuÞ ™u ‚u …tu‚t™tk yk„™u Ztkfe™u ÷ßò Ërn‚ ð‚uo, ‚u „{u. ‚Útt [t÷u íÞthu ™e[e árü ht¾e™u [t÷u …ý Vtxe ÿrü ht¾u ™rn, ‚u „{u. y™u y{tht Œþo™ fh‚t ntuÞ ™u ftuEf ƒtE-¼tE ytðu yÚtðt fq‚Ák ™eËhu fu Ztuh ™eËhu fu ftkEf ¾z¾zu, ‚u™e Ët{wk ðthkðth Œþo™ {qfe™u swðu, …ý yuf árüyu Œþo™ ™ fhu, ‚u™e W…h ‚tu yuðe heË [zu su, ‘þw fheyu ËtÄw ÚtÞt, ™rn ‚tu yu™w ftkEf ‚tz™ fheyu.’ …ý ‚u ‚tu ÚttÞ ™rn; fu{ su ËtÄw™u ftuE™wk ‚tz™ fhðwk yu yr‚ yÞtuøÞ f{o Au. y™u su f…x ht¾u …ý …tu‚t™t {™™t su ËkfÕ… ‚u su™u fnuðt ÞtuøÞ ntuÞ ‚u™e yt„¤ …ý fnu ™rn, ‚u ™ „{u. y™u {t™ ‚Útt ¢tuÄ ‚Útt ftuEÚte ŒƒtE™u hnuðwk ‚u þwk ? ‚tu …tu‚t™t {™{tk suðwk ntuÞ ‚uðwk ƒeòÚte ŒƒtE™u fnuðtÞ ™rn. yu ºtý ðt™tk ‚tu yr‚þÞ ¼qkzt Au. y™u nrh¼õ‚™u {tkntu{tkne ƒhtuƒheÞt…ýwk hnu …ý yuf yuf™tu ¼th ™ ytðu yu …ý yr‚þÞ ¼qkzwk Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 25 >> 248 >>

„.yk.26

589

ð[™t{]‚ 26 : {™-ErLÿÞtu™u Œtƒe™u ð‚uo ‚uðt Ëk‚™wk Index *Ëkð‚T 1885™t ftŠ‚f ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™™e …uXu Ëuðt fhðt ÞtuøÞ yuðt su Ëk‚ ‚u fuðt ntuÞ ? ‚tu ErLÿÞtu, yk‚:fhý ytrŒf su {tÞt™t „wý ‚u™e su r¢Þt ‚u™u …tu‚u Œtƒe™u ð‚uo …ý yu™e r¢Þtyu fhe™u …tu‚u ŒƒtÞ ™rn ™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe r¢Þt™u s fhu ™u …k[ ð‚o{t™{tk áZ hnu‚t ntuÞ ™u …tu‚t™u ƒúñY… {t™u ™u …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™e W…tË™t fhu. yuðt su Ëk‚ ‚u™u {™w»Þ suðt ™ òýðt ™u Œuð suðt …ý ™ òýðt; fu{ su, yuðe r¢Þt Œuð-{™w»Þ™u rð»tu ntuÞ ™rn. y™u yuðt Ëk‚ {™w»Þ Au ‚tu…ý ¼„ðt™™e …uXu Ëuðt fhðt ÞtuøÞ Au. {txu su™u fÕÞtý™tu ¾… ntuÞ yuðt su …wÁ»t ‚u™u yuðt Ëk‚™e Ëuðt fhðe. y™u yuðt ËtÄw„wýu Þwõ‚ su ƒtE ‚u™e Ëuðt ƒtE™u fhðe.” …Ae ©eS{nthts™u ytí{t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yt ËíËk„{tk su ð‚o{t™™tu «ƒkÄ Au ‚u{tk ßÞtk ËwÄe hnu‚tu ntuÞ íÞtk ËwÄe ‚tu suðtu ‚uðtu ntuÞ ‚u™u …ý …k[rð»tÞu fhe™u ƒkÄ™ ÚttÞ ™rn; …ý ftuEf Œuþft¤™u Þtu„u fhe™u ËíËk„Úte ƒnth ™eËhe sðtÞ ‚tu…ý su™u …k[rð»tÞ ƒkÄ™ ™ fhe þfu, ‚u …wÁ»t fuðtu ntuÞ ‚u™tk ÷ûtý fntu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™e ƒwrØ{tk Ä{tOþ rðþu»t…ýu ð‚o‚tu ntuÞ ™u ytÂM‚f…ýwk ntuÞ su, “yt ÷tuf{tk su Ëthwk-™hËwk f{o fhu Au, ‚u™wk su Ëthwk-™hËwk V¤ ‚u™u sYh …h÷tuf{tk ¼tu„ðu Au,’ yuðe áZ {r‚ su™u ntuÞ ‚Útt ÷ts ntuÞ su, ‘¼qkzwk fheþwk ‚tu yt ÷tuf{tk {týË yt„¤ þwk {w¾ Œu¾tzeþwk ?” yuðtu su ntuÞ. ‚u „{u íÞtk òÞ ‚tu…ý yu™u ftuE …ŒtÚto ‚Útt MºteytrŒf ‚u ƒkÄ™ fhe þfu ™rn; su{ {Þtht{ ¼è Au ‚Útt {q¤S ƒúñ[the Au ‚Útt r™»fw¤t™kŒ Mðt{e Au, yuðe ò‚™t su ntuÞ ‚u™u Mºte-Ä™trŒf …ŒtÚto™tu Þtu„ ÚttÞ. ‚tu…ý *

„.yk.™wk ð[. 26, ‚t. 17-11-1828, {k„¤ðth.

590

„.yk.26

yu z„u ™rn. y™u yuðtu ntuÞ ™u ‚u™u òu yuf ytí{r™ct…ýwk ntuÞ su, ‘nwk ‚tu ytí{t Awk, ƒúñ Awk, ‚u {thu rð»tu þw¼-yþw¼ r¢Þt ÷t„‚e ™Úte, nwk ‚tu yËk„ Awk,’ yuðwk yk„ ntuÞ; ‚Útt ƒeswk yu{ ntuÞ su, ‘¼„ðt™™tu {rn{t ƒnw Ë{su ™u ‚u {rn{t™e ƒnw ðt‚to fhu su, ftkEf Ä{o rðÁØ ð‚toE sþu ‚u™tu þtu ¼th Au ? ¼„ðt™™tu {rn{t ƒnw {tuxtu Au.’ yu ƒu he‚™t su ntuÞ ‚u{tk yu ƒu he‚™t su Œtu»t ‚u Ä{o …t¤ðt{tk {tuxt yk‚htÞY… Au. {txu ytðe he‚u Ë{su ‚tu Ëthwk su, ‘ytí{r™ct …ý ÞÚttÚto ntuÞ ‚Útt ¼„ðt™™wk {tntíBÞ …ý Ëthe …uXu Ë{su y™u r™»ft{…ýwk, r™÷tuo¼…ýwk, r™:MðtŒ…ýwk, r™:M™un…ýwk, r™{to™…ýwk yu ytrŒf su Ä{o ‚u™u ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo Ë{S™u áZ…ýu …t¤u y™u yu{ Ë{su su, ‘nwk’ yu Ä{o™u …t¤eþ ‚tu {the W…h ¼„ðt™ ƒnw htS Útþu ™u òu {™u ftuE he‚u Ä{o{tkÚte ftkEf ¼k„ …zþu ‚tu ¼„ðt™™tu {the W…h ƒnw fwhtS…tu Útþu.’ yuðe he‚u su™t yk‚h{tk áZ „úkÚte ntuÞ ‚u ¼õ‚ su ‚u Ä{o{tkÚte ftuE rŒðË …zu s ™rn. y™u yuðtu su ntuÞ ‚u™u ftuE {trÞf …ŒtÚto ƒkÄ™ fhe þfu ™rn. y™u ytðe he‚™e Ë{sýðt¤tu ™ ntuÞ ™u ƒeòu „{u ‚uðtu ¿tt™ðt¤tu ntuÞ fu ¼Âõ‚ðt™ ntuÞ, ‚u™u …ý Ä{o{tkÚte ftkEf ¼k„ ÚtE òÞ ¾htu ‚Útt {trÞf …ŒtÚto ƒkÄ™ fhu ¾Ák, yu rËØtk‚ ðt‚to Au.” …Ae ð¤e ©eS{nthtsu f]…t fhe™u yu{ ðt‚to fhe su, “y{™u ynkfth ™ „{u; ‚u ynkfth ¼Âõ‚…ýt™tu ntuÞ, íÞt„…ýt™tu ntuÞ, ðihtøÞ…ýt™tu ntuÞ, ƒúñ…ýt™tu ntuÞ, Ë{sý™tu ntuÞ, ð‚o{t™ …téÞt™tu ntuÞ, yu he‚™tu su su ynkfth ‚u y{™u ™ „{u. y™u Œk¼ ™ „{u. ‚u Œk¼ ‚u þwk ? ‚tu …tu‚t™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™™tu r™ùÞ, ¼Âõ‚ y™u Ä{o ‚u Úttuztk ntuÞ ™u ƒeò yt„¤ …tu‚t™e {tuxâ… ðÄtÞto ËtÁ W…hÚte ‚tu ‚u™u ƒnw sýtðu, ‚u ™ „{u. y™u …tu‚t™u y™u ¼„ðt™™u su y¼uŒ…ýu ¼su ‚u ™ „{u. ‚Útt su r™Þ{ ÄtÞtuo ntuÞ ‚u r™Þ{™u ½zef {qfe Œu ™u ð¤e ½zef{tk …t¤u, yuðe he‚u su rþrÚt÷ ð‚o‚tu ntuÞ ‚u ™ „{u y™u ¼„ðt™™tu {rn{t ‚tu ÍtÍtu {tuxtu Ë{su ™u …tu‚t™u yr‚þÞ ‚wåA…ýu Ë{su …ý ŒunÚte swŒtu su ytí{t ‚u Y… …tu‚t™u ™ {t™u, ‚u ™ „{u. y™u nðu su „{u ‚u fneyu Aeyu su, ¼„ðt™™tu {rn{t ‚tu ÞÚttÚto Ë{su ™u …tu‚t™t ŒunÚte ÔÞr‚rhõ‚ su …tu‚t™tu

„.yk.26-27

591

ytí{t, ‚u™u ƒúñY… Ë{su y™u Ä{o{tk áZ hÌttu ntuÞ y™u ¼„ðt™™e y[¤ ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ y™u ytðe he‚™tu …tu‚u ntuÞ ‚tu…ý ËíËk„{tk ftuEf ftkE ™ Ë{s‚tu ntuÞ ™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu ntuÞ ‚u™u {tuxtu òýu ™u ‚u™e yt„¤ …tu‚t™u yr‚ ‚wåA òýu y™u ðt‚to fÞto{tk …tu‚t™t {w¾u fhe™u …tu‚t™e Ë{sý™tu fuV ftuE™e yt„¤ ÷„th …ý sýtðu ™rn, yuðtu su ntuÞ ‚u y{™u ƒnw „{u.” yuðe he‚u ©eS{nthts ðt‚to fhe™u …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 26 >> 249 >>

ð[™t{]‚ 27 : ftuE ò‚™e ytkxe ™ …tzât™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t ftŠ‚f ËwrŒ 15 …w™{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu ðt‚to fhe su, “þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu …k[rð»tÞ ËkƒkÄe su Ëw¾ ‚u rŒÔÞ{qŠ‚ yuðt su ¼„ðt™ …wÁ»ttu¥t{ ‚u™e su Ëw¾{Þ {qŠ‚ ‚u Y… su yuf MÚt¤ ‚u™u rð»tu hÌtwk Au. ‚u òu ¼„ðt™™e {qŠ‚™tk Œþo™ fh‚t ntuEyu ‚tu Y…™wk Ëw¾ «tÃ‚ ÚttÞ ™u ƒeò M…þo ytrŒf [th rð»tÞ, ‚u™wk Ëw¾ …ý «tÃ‚ ÚttÞ; ‚u yuf s Ë{Þ™u rð»tu ÚttÞ Au y™u ƒeò {trÞf su …k[rð»tÞ Au ‚u{tk ‚tu yuf rð»tÞ™tu ËkƒkÄ ÚttÞ íÞthu yuf rð»tÞ™wk s Ëw¾ «tÃ‚ ÚttÞ …ý ƒeò™wk ™ ÚttÞ. {txu {trÞf rð»tÞ{tk r¼L™r¼L™ …ýu Ëw¾ hÌtwk Au y™u ‚u Ëw¾ ‚tu ‚wåA Au ™u ™tþðk‚ ™u yk‚u y…th Œw:¾™wk fthý Au. y™u ¼„ðt™{tk ‚tu Ëðo rð»tÞ™wk Ëw¾ yuf ft¤u «tÃ‚ ÚttÞ Au ™u ‚u Ëw¾ {nty÷tirff Au ™u y¾kz, yrð™tþe Au. ‚u ËtÁ su {w{wûtw ntuÞ ‚u™u {trÞf rð»tÞ{tkÚte Ëðo «fthu ðihtøÞ …t{e™u y÷tirff Ëw¾{Þ yuðe su ¼„ðt™™e rŒÔÞ{qŠ‚ ‚u™u rð»tu Ëðo «fthu òuztðwk.” *

„.yk.™wk ð[. 27, ‚t. 21-11-1828, þr™ðth.

592

„.yk.27

y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “su nrh¼õ‚™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™tu ¾… ntuÞ ‚Útt Ëk‚ Ë{t„{™tu ¾… ntuÞ ‚tu ‚u „{u ‚uðtu …tu‚t™tu Mð¼tð ntuÞ ‚tu ‚u™u xt¤e™u su{ ‚u Ëk‚ fnu ™u ‚u™e {hS ntuÞ ‚u{ ð‚uo. y™u ‚u Mð¼tð ‚tu yuðtu ntuÞ su, ‘[i‚LÞ ËtÚtu sztE „Þtu ntuÞ’, ‚tu…ý ‚u™u ËíËk„™t ¾…ðt¤tu xt¤e ™tk¾u.’’ ‚u W…h …tu‚t™e ðt‚to fhe su, ‘‘y{thtu «Út{ íÞt„e Mð¼tð n‚tu …ý òu ©eht{t™kŒ Mðt{e™tk Œþo™™tu ¾… n‚tu ‚tu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™e yt¿tt™u y™wËthu ðíÞto …ý y{tht {™™wk „{‚wk ftkE ™ fÞwO.” “y™u ð¤e su nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ftuE ò‚™e ytkxe …tzðe1, ‚u™e yu{ rð„r‚ Au su, yuf ‚tu r™»ft{trŒf ð‚o{t™™e ytkxe …tze ntuÞ ™u yuf yuðe ytkxe …tze ntuÞ su, ‘yt Xuftýu nwk ytË™ fÁk ‚tu r™ÿt ytðu ™u ƒesu Xuftýu ™ ytðu.’ yu ytrŒf y™uf «fth™e su ‚wåA Mð¼tð™e ytkxe …tze ntuÞ, yu ƒuÞ™u yuf he‚™e ™ Ë{sðe. ð‚o{t™™e ytkxe ‚tu …tu‚t™t Sð™Y… Au ™u ‚u™u rð»tu ƒnw {t÷ Au, yuðe he‚u {tntíBÞu Ërn‚ ‚u™e ytkxe …tzðe. y™u ƒeò Mð¼tð™e ytkxe …tze ntuÞ ‚u™u rð»tu ‚tu ‚wåA…ýwk òýðwk ™u ‚u™u Ëk‚ {wftðu ‚tu {qfe Œuðe ™u «Út{™e ytkxe {qfðe ™rn y™u yu ƒuÞ™u ƒhtuƒh Ë{su ‚tu yu™u rð»tu {qZ…ýwk òýðwk. su{ ƒt¤f ntuÞ ‚uýu {qXe{tk ƒŒt{2 Ít÷e ntuÞ, ‚u™u ftuEf {wftðu ‚tu {qfu ™rn, ™u Yr…Þt™e {qXe ðt¤e ntuÞ ™u Ëtu™t{ntuh™e {qXe ðt¤e ntuÞ ™u ‚u™u {wftðu ‚tu ‚u™u {qfu ™rn. íÞthu yu ƒt¤fu ƒŒt{ ‚Útt Yr…Þtu ™u Ëtu™t{ntuh ‚u™u rð»tu ƒhtuƒh {t÷ òÛÞtu, {txu yu ƒt¤f™u rð»tu {qZ…ýwk Au. y™u ð¤e su{ ftuEf™t ntÚt{tk ƒŒt{ ntuÞ ™u [tuh ytðe™u fnu su, ‘‚wk {qfe Œu, ™rn ‚tu ‚hðthu {tÚtwk ft…e ™tk¾eþ.’ íÞthu ztÌttu ntuÞ ‚tu ‚u™u yt…e Œu ™u {q¾o ntuÞ ‚tu ™ yt…u. ‚u{ yu «fth™e ytkxe{tk LÞq™yrÄf…ýwk òýðwk. y™u yu{ ntuÞ ™rn, ™u ƒuÞ{tk Ët{tLÞ…ýwk òýu ‚tu yu™tu ytkxeŒth Mð¼tð òýðtu ™u ‚u™u {t™e òýðtu. y™u ytkxeyu fhe™u ‚u ð‚o{t™ …t¤‚tu ntuÞ ™u òu {hý …ÞO‚ yu{ ™u yu{ ™¼u ‚tu ‚tu Xef; …ý ‚u™tu …qhtu rðïtË ™ ytðu. fu{ su, òu yu™u ftuEf ò‚™tk ðuý ÷t„u 1. áZ‚t fhðe.

2. sw™t s{t™t™wk n÷ft ™týt™wk [÷ý rðþu»t.

„.yk.27

593

yÚtðt ‚u™wk {t™ ™ hnu ‚tu yuðtu yu hnuþu ™rn y™u su ytkxeyu fhe™u ð‚o{t™ …t¤‚tu ntuÞ ™u ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ ‚u ‚tu htsŠ»t fnuðtÞ ™u su ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ ‚Útt ð‚o{t™ …t¤‚tu ntuÞ ‚u ‚tu ƒúñŠ»t fnuðtÞ ™u ‚u ËtÄw fnuðtÞ. yuðe he‚u yu ƒuÞ{tk V¤™tu ¼uŒ …ý Au.” y™u ð¤e yu{ ðt‚ fhe su, “{t™, E»Þto ™u ¢tuÄ yu ºtý Œtu»t ‚u ft{ fh‚tk …ý yr‚þÞ ¼qkzt Au. fu{ su, ft{e W…h ‚tu Ëk‚ ŒÞt fhu, …ý {t™e W…h ™ fhu. ™u {t™{tkÚte E»Þto ™u ¢tuÄ Q…su Au, {txu {t™ {tuxtu Œtu»t Au. y™u {t™u fhe™u ËíËk„{tkÚte …ze òÞ Au yuðtu ft{u fhe™u ™Úte …z‚tu. fu{ su, yt…ýt ËíËk„{tk „]nMÚt nrh¼õ‚ ½ýt Au, ‚u ËíËk„{tk …zât Au. {txu yu {t™, E»Þto ™u ¢tuÄ yu ºtý W…h y{thu yr‚þÞ y¼tð hnu Au. y™u y{thtk su su ð[™ ÷¾u÷tk nþu ‚u{tk …ý yu{ s nþu, ‚u rð[the™u swytu ‚tu sýtE ytðþu; {txu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{S™u {t™™u xt¤ðwk.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚u fu™u fneyu ? ‚tu su{ yt ËkËth{tk «Út{ ƒt¤f…ýt{tkÚte {tƒt…, ðýo, yt©{, ™t‚, ò‚, …þw, {™w»Þ, s¤, yÂø™, …]Úðe, ðtÞw, ytftþ EíÞtrŒf su su …ŒtÚto™tu r™ùÞ ÚtÞtu Au, ‚u þtMºtu fhe™u ÚtÞtu Au. y™u þtMºt ™ Ëtk¼éÞt ntuÞ ‚tu ÷tuf{tk su þçŒ ‚u þtMºtÚte s «ðíÞto Au, ‚uýu fhe™u ‚u™tu r™ùÞ fÞtuo Au. ‚u{ þtMºtu fÌttk su r™»ft{, r™÷tuo¼, r™{to™, r™:MðtŒ, r™:M™un EíÞtrŒf Ëk‚™tk ÷ûtý ‚u™u Ëtk¼¤e™u yuðtk ÷ûtý ßÞtk Œu¾tÞ yuðt su Ëk‚ ‚u™u ™u ¼„ðt™™u Ëtûtt‚T ËkƒkÄ ntuÞ; {txu yuðt Ëk‚™t ð[™u fhe™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ fhðtu ™u ‚u™t ð[™{tk áZ rðïtË fhðtu ‚u™u r™ùÞ fneyu.” y™u ‚u …Ae ðztuŒhtðt¤t ™tÚt¼õ‚u ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “su™u ¼„ðt™™tu áZ r™ùÞ ntuÞ yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u™t su ËkƒkÄe ‚u™wk fÕÞtý ‚u ¼õ‚™t ËkƒkÄu fhe™u Au fu ™Úte ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu yu™tk ËkƒkÄe™u ‚Útt yu™t r…ºte™u yu™u rð»tu nu‚ ntuÞ ‚tu yu™wk õÕÞtý ÚttÞ ™u nu‚ ™ ntuÞ ‚tu ™ ÚttÞ. y™u òu ËkƒkÄe …ý ™

594

„.yk.27-28

ntuÞ ™u òu ‚u™u yu ¼õ‚™u rð»tu nu‚ ntuÞ ‚tu ‚u™wk …ý Ëthwk ÚttÞ. fu{ su, yu™u {wðtxtýwk ÚttÞ íÞthu ‚u ¼õ‚ ‚u™u Ëtk¼he ytðu y™u ‚u ¼õ‚™e ð]r¥t ‚tu ¼„ðt™ ËtÚtu r™hk‚h ÷t„e Au ™u ‚u ¼õ‚™wk ‚u™u M{hý ÚttÞ, {txu ‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ Au.” y™u ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u ytí{t™t MðY…™e ðt‚to fheyu Aeyu ‚Útt ¼„ðt™™t MðY…™e ðt‚to fheyu Aeyu, ‚u ðt‚toyu fhe™u suðwk yu™wk Ëw¾ Au ‚uðwk s Ëw¾ ‚tu ytð‚wk ™Úte. y™u suðwk yu™wk ÞÚttÚto Ëw¾ Au ‚u ‚tu Ë{trÄyu fhe™u òÛÞt{tk ytðu Au ‚Útt Œun {qõÞt fuzu òÛÞt{tk ytðu Au, …ý fuð¤ ðt‚toyu fhe™u òÛÞt{tk ytð‚wk ™Úte. su{ Y…™wk Ëw¾ ‚u ™uºtu fhe™u ¼tu„ðtÞ Au, …Ae ‚u Ëw¾™u {w¾u fhe™u ð¾tý fhu su, ‘ƒnw Ëthwk Y… ŒeXwk,’ íÞthu ‚u Ëw¾™tu y™w¼ð suðtu ™uºt™u ÚtÞtu ‚uðtu {w¾™u ™ ÚtÞtu. ‚Útt ©ðýu fhe™u þçŒ™u Ëtk¼éÞtu, ™trËftyu fhe™u „kÄ™u ËqkÎÞtu, íð[tyu fhe™u M…þo ÷eÄtu, SnTðtyu fhe™u hË [tÏÞtu, …Ae ‚u ‚u Ëw¾™tk ð[™u fhe™u ð¾tý fhu su, ‘ƒnw Ëthtu „kÄ n‚tu, ƒnw Ëthtu hË n‚tu, ƒnw Ëthtu M…þo n‚tu, ƒnw Ëthtu þçŒ n‚tu,’ yu{ fÌtwk ‚tu ¾Ák, …ý suðe he‚u ‚u ‚u ErLÿÞtu™u ‚u ‚u Ëw¾™tu y™w¼ð ÚtÞtu ‚uðtu ð[™u ™ ÚtÞtu, ‚u{ Ë{trÄyu fhe™u ‚Útt Œun {qfe™u suðtu ¼„ðt™™t Ëw¾™tu y™w¼ð ÚttÞ Au ™u yt™kŒ ÚttÞ Au ‚Útt ytí{t™t Ëw¾™tu y™w¼ð ™u yt™kŒ ÚttÞ Au ‚uðtu yu™e fuð¤ ðt‚ fhu, ‚uýu fhe™u Út‚tu ™Úte. y™u òu yu ƒu™e ðt‚to Ëtk¼¤e™u ‚u™wk {™™ ™u r™rŒæÞtË fhu ‚tu yu™tu Ëtûttífth ÚttÞ ™u Ëtûttífth ÚttÞ íÞthu Ë{trÄyu fhe™u suðtu yu ƒu™tu y™w¼ð ™u yt™kŒ ÚttÞ ‚uðtu s ÚttÞ. {txu yu ƒu™e ðt‚to Ëtk¼¤e™u yu™wk {™™ ™u r™rŒæÞtË fhðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 27 >> 250 >>

ð[™t{]‚ 28 : ¼„ðt™™t {t„o{tkÚte …zât™wk

Index

*Ëð‚T 1885™t ftŠ‚f ðrŒ …zðt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t *

„Zzt ykíÞ™wk ð[. 28, ‚t. 22-11-1828, hrððth.

„.yk.28

595

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™e ¼Âõ‚{tkÚte ƒu «fthu Sð …zu Au. yuf ‚tu þw»fðuŒtk‚™t „úkÚt™u Ëtk¼¤e™u ƒeò ytfth™u ¾tuxt fhu ‚u{ ©ef]»ýtrŒf su ¼„ðt™™t ytfth ‚u™u …ý ¾tuxt fhu; yu þw»fðuŒtk‚e™u yr‚ y¿tt™e òýðt. y™u ƒeòu su yu{ Ë{s‚tu ntuÞ su, ‘¼„ðt™™u ¼Syu ‚tu „tu÷tuf ™u ðifwkX÷tuf{tk Mºte¼tu„, ¾t™…t™ ytrŒf su …k[rð»tÞ™t Ëw¾ ‚u™u …t{eyu.’ …Ae ‚u Ëw¾™e ytËÂõ‚yu fhe™u ¼„ðt™™u …ý ¼q÷e òÞ ™u {q¤„tu fwƒwrØðt¤tu ÚtE™u yu{ Ë{su su, ‘yu Ëw¾ ™ ntuÞ ‚tu yu Ät{{tk htrÄft, ÷û{e ytrŒf Mºteytu ¼u¤u ¼„ðt™ …ý h{u Au; {txu yu Ëw¾ …ý ¾Ák Au.’ …ý ¼„ðt™™u …qýoft{ ™u ytí{tht{ ™ Ë{su y™u yuðe su ¼„ðt™™e r¢Þtytu Au ‚u ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚™t Ëw¾™u yÚtuo Au. ‚u Ëthwk ¿tt™-ðihtøÞu Ërn‚ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe. y™u yu ¼„ðt™™t MðY…™u suýu yu{ òÛÞwk ntuÞ su, ‘Ëðo Ëw¾{Þ {qŠ‚ ‚tu yu ¼„ðt™ s Au ™u ƒesu …k[rð»tÞ{tk su Ëw¾ ‚u ‚tu yu ¼„ðt™™t Ëw¾™tu ®fr[‚T ÷uþ Au.’ yu{ ¼„ðt™™u {tntíBÞu Ërn‚ su Ë{ßÞtu ntuÞ ‚u ftuE …ŒtÚto{tk ƒkÄtÞ s ™rn y™u ‘yu ¼„ðt™™t Ät{™t Ëw¾ yt„¤ ƒeò ÷tuf™tk su Ëw¾ ‚u ‚tu ™hf suðtk Au.’ yu{ {tuûtÄ{o{tk fÌtwk Au. ytðe he‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Ë{sðwk y™u yu{ ™ Ë{su ‚tu yu ƒuÞ «fthu fhe™u ¼„ðt™{tkÚte …ze òÞ Au.” …Ae ©eS{nthts™u Ëwht¾t[hu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™u ‚Útt Ëk‚™u suðt Au ‚uðt r™ùÞ…ýu òýe™u …ý ftuE™wk yk‚h …tAwk …ze òÞ Au ‚u™wk þwk fthý Au ?’’ …Ae ©eS{nthtsu W¥th fÞtuo su, “yuýu ¼„ðt™™tu r™ùÞ fÞtuo n‚tu íÞthu s yu{tk ftåÞ… hne „E Au. ‚u þwk? ‚tu ftuEf™u MðtŒu fhe™u Ëthwk Ëthwk ¾tðt òuE‚wk ntuÞ ™u ‚u™u ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ ‚u ¾tuŒu íÞthu ‚u™wk yk‚h …tAwk …ze òÞ ‚Útt ft{™tu ½tx hne „Þtu ntuÞ ™u ‚u™u ¾tuŒu ‚Útt ÷tu¼ hÌttu ntuÞ ™u ‚u ÷tu¼™u {wftðu ™u fnu su, ‘yt ‚tÁk Ä™, {t÷, ¾u‚h, ðtze ‚u ftuEf™u yt…e Œu.’ íÞthu ‚u ð[™ …¤u

596

„.yk.28

™rn, ‚uýu fhe™u …tAtu …ze òÞ ‚Útt {t™ ntuÞ ™u ‚u {t™™u Ëk‚ ‚Útt ¼„ðt™ ¾tuŒu ™u y…{t™ fhu, íÞthu ‚uýu fhe™u …ý …tAtu …ze òÞ Au. yuðe he‚u r™ùÞ ntuÞ ™u su su …tu‚t{tk yð„wý hne „Þtu ntuÞ ‚uýu fhe™u …tAtu …ze òÞ Au y™u suýu r™ùÞ fÞtuo ntuÞ ‚u Ë{Þ{tk s yu yð„wý xt¤e™u fÞtuo ntuÞ ‚tu ‚u …tAtu …zu ™rn y™u yu yð„wý n{ýtk …ý su{tk su{tk nþu ‚u òu rð[the™u …tu‚t™t yk‚h Ët{wk swðu ‚tu sýtE ytðu su, ‘ytðe he‚™u yk„u nwk ft[tu Awk, ‚u òu {™u …téÞt™wk fnuþu ‚tu nwk rð{w¾ ÚtEþ.’ yu{ ÞÚttÚto òýu.” …Ae ƒúñt™kŒMðt{e ‚Útt þwf{wr™ ‚Útt Ëwhtu¾t[h; yu ºtý™u ©eS{nthtsu …qAâwk su, “‚{u suýu fhe™u …tAt …ze òytu yuðtu ‚{tht{tk õÞtu yð„wý Au?” íÞthu yu ºtýuyu fÌtwk su, “nu {nthts ! {t™Y… Œtu»t Au, {txu ftuEf ƒhtuƒheÞt Ëk‚ y…{t™ fhu ‚tu ftkEf {wkÍðý ÚttÞ.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u …qAeyu Aeyu su, 1“lé Ð „² »± „ï Ý ²²é Ú ‹„}æÝ‹„²æ J ” yuðe he‚u {tntíBÞu Ërn‚ ¼„ðt™™u òÛÞtk ntuÞ ™u yuðt su ¼„ðt™ ‚u™t su Ëk‚ ‚u ËtÚtu {t™ E»Þto, ¢tuÄ fu{ ÚttÞ? y™u òu ÚttÞ Au ‚tu òÛÞt{tk Vuh Au. fu{ su „ð™oh Ëtnuƒ™u òÛÞtu Au su, yu Ë{„ú …]Úðe™tu …tŒþtn Au ™u ƒr¤Þtu Au ™u òu ‚u™tu yuf „heƒ Ëh¾tu n{ur÷Þtu2 ytÔÞtu ntuÞ, ‚tu ‚u™tu nwf{ {tuxtu htst ntuÞ ‚u …ý {t™u, ™u ‚u su{ fnu ‚u{ ŒtuÞtuo ŒtuhtÞ. þt {txu su, ‚u htòyu yu{ òÛÞwk Au su, ƒr¤Þtu su „ð™oh Ëtnuƒ ‚u™tu yu n{ur÷Þtu Au’ y™u suÚte su ƒr¤Þtu, ‚u™e yt„¤ {t™ hnu ™rn, ‚u{ suýu ¼„ðt™™u Ë{„ú yiïÞo-Ë{]rØ™t Äýe òÛÞt ntuÞ ‚tu ‚u™u Ëk‚™e yt„¤ {t™ fu{ hnu?” …Ae ƒúñt™kŒMðt{eyu fÌtwk su, “nu {nthts! ‚{u Xef fntu Atu. òu yu{ {tntíBÞu Ërn‚ ¼„ðt™™u òÛÞt ntuÞ ‚tu {t™, E»Þto, ¢tuÄ ‚u Ëk‚™e yt„¤ ÚttÞ s ™rn.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “swðtu™u WØðS fuðt {tuxt n‚t ™u fuðt ztÌtt n‚t, …ý òu ¼„ðt™™e {tuxtE™u òý‚t n‚t ‚tu ‚u ¼„ðt™™u rð»tu nu‚ðt¤e su ðús™e „tu…eytu ‚u™t [hý™e hs™u …tBÞt ËtÁ ð™ðu÷e™tu yð‚th {tøÞtu, ‚u fÌtwk Au su1. ÷tuÞt 10™e xeÃ…ýe{tk yÚto yt…u÷ Au

2. htsŒq‚.

„.yk.28

597

¥æ¨æ}æãæï ™Ú‡æÚï ‡ æé … é ¯ æ}æã¢ S²æ¢ ±ë ‹ Îæ±Ýï çÜU}æçÐ xæé Ë }æH„æñ ¯ {èÝæ}æ {èÝæ}æìì J ²æ Îé S y²…¢ S±…Ý}ææ²ü Ðƒ¢ ™ çãy±æ |æï … é } æé ü Ü é U ‹ÎÐÎ±è¢ Ÿæé ç „ç|æ<±}æë x ²æ}æì JJ ‚Útt ƒúñtyu …ý fÌtwk su, 2¥ãæï ! |ææx²}æãæï ! |ææx²¢ Ý‹Îxææï Ð ±í … æñ Ü U¨æ}æì J ²ç‹}æ~æ¢ ÐÚ}ææÝ¢ Î ¢ Ðê ‡ æZ Ïæí r æ ¨Ýæ„Ý}æì JJ yuðe he‚u ƒúñt …ý ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òý‚t n‚t ‚tu yuðe he‚u ƒtuÕÞt, ‚u {txu òu ¼„ðt™™e ™u Ëk‚™e yuðe he‚u {tuxtE òý‚tu ntuÞ ‚tu {t™, E»Þto, ¢tuÄ hnu s ™rn ™u ‚u™e yt„¤ ŒtËt™wkŒtË ÚtE™u ð‚uo ™u „{u ‚ux÷wk y…{t™ fhu ‚tu …ý ‚u™t Ëk„™u {qfe™u Auxu sðt™u EåAu s ™rn y™u yu{ {™{tk ÚttÞ ™rn su, ‘nðu ‚tu õÞtk ËwÄe ¾{eyu? yt…ý ‚tu yt…ýu ½uh ƒuXt Útft s ¼s™ fheþwk.’ ‚u {txu yu{ {tntíBÞ Ë{su ‚tu {t™ x¤u.” yuðe he‚u ðt‚to fhe. y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u™u ftuE f{oÞtu„u fhe™u Ëq¤eyu [ZtÔÞtu ™u ‚u Ë{Þ{tk y{u …ý ‚u™e …tËu W¼t ntuEyu …ý ‚u ¼õ‚™t ÓŒÞ{tk yu{ ½tx ™ ÚttÞ su, ‘yt ¼„ðt™ {™u Ëq¤e™t fü Útfe {wftðu ‚tu Xef.’ yuðe he‚u …tu‚t™t Œun™t Ëw¾™tu ËkfÕ… ™ ÚttÞ ™u su fü …zu ‚u™u ¼tu„ðe ÷u yuðtu su r™»ft{ ¼õ‚ ‚u™e W…h ¼„ðt™™e ƒnw «ËL™‚t ÚttÞ Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™T ËkƒkÄe Ëw¾™u ftuý …t{u Au? ‚tu ‚u fneyu Aeyu su, su{ {tA÷wk ntuÞ ‚u™u s¤ Au ‚u Sð™Y… Au ‚u s¤™tu Þtu„ ßÞtk ËwÄe ntuÞ íÞtk ËwÄe ‚u s¤{tk {tA÷wk [t÷u, nt÷u, ¢ezt fhu ™u s¤™tu rðÞtu„ ÚttÞ íÞthu ‚u™e [k[¤‚t x¤e òÞ ™u {he òÞ. ‚u{ su™u …k[rð»tÞu fhe™u Sð™…ýwk ßÞtk ËwÄe {™tÞwk Au ™u ‚uýu fhe™u Ëw¾ {tLÞwk Au ™u ‚u™tu rðÞtu„ ÚttÞ íÞthu {wðt suðtu ÚtE 1. yntu ! su „tu…eytu ftuEÚte …ý íÞt„ ™ ÚtE þfu „tu…eÞtu™t [hýhuýw™t M…þo™u ÞtuøÞ Útô ytðe yuðt ËkƒkÄe s™™tu y™u ytÞtuo™t Ä{o{t„o™tu ytþkËt fÁk Awk. ¼t. 10/47/62 íÞt„ fhe™u ðuŒtuyu …ý „tu‚ðt ÞtuøÞ yuðe 2. …h{t™kŒY…, Ë™t‚™, …qýo, ©ef]»ýtÏÞ …hkƒúñ {wfwkŒ ¼„ðt™™e …Œðe™u ¼su Au. yÚtto‚T su { ™t r{ºtY…u hÌtt Au {txu ‚u ™k Œ „tu … ¼„ðt™™t æÞt™…htÞý ÚtE Au . ‚u yt ðúsðtËeytu™tk yntu yntu¼tøÞ Au. ‚u{™t „tu…eytu™t [hýhs™t M…þoðt¤e ð]kŒtð™{tk ¼tøÞ™wk ðýo™ ÚtE þfu ‚u{ ™Úte. ð‚o‚e „wÕ{, ÷‚t, yti»tÄe ð„uhu™u {æÞu nwk …ý ¼t. 10/14/32. ftuEf Útô yux÷u ftuEf ‚]ý fu fextrŒY…u

598

„.yk.28-29

òÞ Au. yuðtu su ntuÞ ‚u ¼„ðt™™t Ëw¾™u õÞthuÞ …ý …t{u ™rn y™u …k[rð»tÞu fhe™u su™u Sð™…ýwk x¤e „Þwk Au ‚u s ¼„ðt™™t Ëw¾™u y™w¼ðu Au ™u ¼tu„ðu Au ™u yuðt™u s ¼„ðt™™t Ëw¾™e «tÂÃ‚ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 28 >> 251 >>

ð[™t{]‚ 29 : ðeË-ðeË ð»to™t ƒu nrh¼õ‚tu

Index

*Ëkð‚T 1885™t …tu»t ËwrŒ 2 ƒes™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk {uze™u yt„¤ ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t ™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu þwf{wr™™u «&™ …qAâtu su, “ƒu ËíËk„e Au, ‚u™e yðMÚtt ðeË ðeË ð»to™e Au ‚Útt ƒuÞ™u r™ùÞ, nu‚-¼Âõ‚, ðihtøÞ, Ä{o ‚u ƒhtuƒh Au y™u ‚u{tkÚte yuf™u ‚tu «thçÄÞtu„u fhe™u …hýe™u Mºte {¤e ™u yuf™u ™ {¤e ™u ËtkÏÞÞtu„e hÌttu ™u yu™u …ý …hÛÞt™e ‚tu EåAt n‚e, …ý {¤e ™rn. íÞthu yu ƒu sý™u ‚eðú ðihtøÞ ‚tu «Út{Úte s ™ n‚tu; {txu rð»tÞ¼tu„{tk ƒuÞ™u ‚eûý ð]r¥t n‚e ‚u ‚eûý ð]r¥t ytuAe ‚u yu „]nMÚt ÚtÞtu, ‚u™e ÚttÞ fu ËtkÏÞÞtu„e™e ÚttÞ? ‚u fntu y™u ðuŒ ‚tu yu{ fnu Au su, ‘su™u ‚eðú ðihtøÞ ntuÞ ‚u™u ƒúñ[Þo…ýt Útfe s ËkLÞtË fhðtu ™u su™u {kŒ ðihtøÞ ntuÞ ‚u™u rð»tÞ ¼tu„™e ‚eûý‚t xtéÞt™u yÚtuo „]nMÚtt©{ fhðtu ™u …Ae ðt™«MÚt Útðwk ™u …Ae ËkLÞtË fhðtu.’ {txu rð[the™u W¥th fhßÞtu ?” …Ae þwf{wr™yu yu™tu W¥th fhðt {tkzâtu, …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthtsu yu™tu W¥th fÞtuo su, “yu „]nMÚtt©{e Ëthtu ™u ƒeòu su ËtkÏÞtu„e ‚u ¼qkztu. fu{ su, yu™u ‚eðú ðihtøÞ ™Úte. {txu yuýu rð»tÞ™u ‚wåA ™u yËíÞ òÛÞt ™Úte ‚u{ ftkE …tu‚t{tk ytí{r™ct™e …ý ÿZ‚t ™Úte. ‚u ËtÁ yu ËíËk„Úte ƒnth òÞ ™u rð»tÞ™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu ƒkÄtÞ òÞ ™u òu rð»tÞ™tu Þtu„ ™ ÚttÞ ‚tu ËíËk„™e …tAe ÷t÷[ ht¾u *

„.yk.™wk ð[. 29, ‚t. 7-1-1829, „wYðth.

„.yk.29

599

™u ËíËk„{tk ytðu. y™u su „]nMÚt Au ‚u™u A {rn™u Ëk‚™t Œþo™ ÚttÞ ‚tu …ý Ë{tË hnu. {txu {kŒ ðihtøÞðt¤t™u íÞt„ fhðtu yu Xef ™Úte, íÞt„ ‚tu ‚eðú ðihtøÞðt¤t™u fhðtu ‚u Xef Au. y™u {kŒ ðihtøÞðt¤tu íÞt„ fhu, ‚tu yu™tu íÞt„ Œun…ÞO‚ ™¼u ™rn. ð»tuo, ƒu ð»tuo, Œþ ð»tuo ‚u™t íÞt„{tk rðÎ™ sYh …zu.” íÞthu þwf{wr™yu ytþkft fhe su, “nu {nthts ! yu {kŒ ðihtøÞðt¤tu íÞt„e Au ‚u Ëk‚ Útfe ¼„ðt™™t {tntíBÞ™e ðt‚ Ëtk¼¤u ™u …Ae ‚tu ‚u {™{tk rð[th fhu, ‚tu þwk yu™u ‚eðú ðihtøÞ ™ ytðu ? y™u «Út{Úte s ‚eðú ðihtøÞ ‚tu ftuEf™u «thçÄ Þtu„u fhe™u nþu y™u ƒnwÄt ‚tu yu{ «íÞût Œu¾tÞ Au su, yt™u ðihtøÞ ™ n‚tu ™u …Ae ÚtÞtu; íÞthu yu™wk fu{ Ë{sðwk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu ‚tu yu{ W¥th Au su, …tu‚t™u rð[thu ‚Útt ftuE he‚u ‚eðú ðihtøÞ ÚttÞ ™rn y™u òu Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚; yu [th „wýu fhe™u Ëk…L™ yuðt su {tuxt ËtÄw, ‚u™e ËtÚtu yu™u yr‚þÞ nu‚ ÚttÞ. su{ ¼„ðt™ ËtÚtu nu‚ ÚttÞ Au. íÞthu ‚tu ‚u swðu, Ëtk¼¤u, ƒtu÷u EíÞtrŒf su su r¢Þt™u fhu ‚u …tu‚t™u su {tuxt Ëk‚ ËtÚtu nu‚ Au ‚u™e {hS «{týu fhu, …ý ‚u™e {hS ™ ntuÞ ‚uðe ftuE r¢Þt fhu ™rn. y™u ‚u Ëk‚™e {hSÚte ƒtnuh ðíÞto{tk ‚u™t {™™u rð»tu r™hk‚h ¼Þ ð‚uo su, ‘òu nwk yu{™e {hS «{týu ™rn ð‚wO ‚tu yu {the ËtÚtu nu‚ ™rn ht¾u.’ ‚u ËtÁ r™hk‚h ‚u™e {hS «{týu ð‚uo, {txu òu yuðwk Ëk‚ ËtÚtu nu‚ ÚtÞwk ntuÞ, ‚tu ðihtøÞ ™ ntuÞ ‚tu …ý yu™tu íÞt„ …th …zu y™u swðtu™uyt…ýt ËíËk„{tk ƒtE-¼tE-…h{nkË; yu Ëðuo™u y{the W…h nu‚ Au ‚tu {tuxuhe ƒu ºtý ƒtEÞtu Au ‚u ƒhtuƒh ƒeS Ëðuo ƒtEÞtu ð‚o{t™ …t¤u Au. fu{ su, yuu {™{tk yu{ òýu Au su, òu y{u ¾ƒzŒth ÚtE™u ð‚o{t™ ™rn …t¤eyu ‚tu {nthts™wk nu‚ y{the W…h ™rn hnu ™u fwhtS Útþu.’ ‚Útt …h{nkË{tk …ý yu{ Au ‚Útt ƒeò su ËíËk„e ‚Útt ƒúñ[the ‚Útt …t¤t, yu Ëðuo{tk …ý yu{ Au. ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚ ƒtE ¼tE Auxu hÌttk Au ‚u …ý ð‚o{t™{tk ¾ƒzŒth ð‚uo Au y™u yu{ òýu Au su, ‘òu yt…ý Ëthe …uXu ™rn ð‚eoyu ‚tu {nthts fwhtS Útþu.’ {txu y{thu rð»tu nu‚u fhe™u ƒkÄtýt Útft Ëðuo Ä{o{tk ÿZ…ýu ð‚uo Au, …ý ðihtøÞ ‚tu ftuEf™u Úttuztu

600

„.yk.29-30

nþu ™u ftuEf™u ÍtÍtu nþu, ‚u™tu ftkE {u¤ Au ™rn. y™u y{u …k[t¤t{tk {tuhu {tkŒt ÚtÞt n‚t ™u ‚u{tkÚte òu ftkEf ÚtÞwk ntu‚ ‚tu su{ n{ýtk Ëðuo™e ð]r¥tytu Au ‚uðe ™ hnu‚. íÞthu ‚tu su ‚eðú ðihtøÞðt¤t ntuÞ ‚u Ä{o{tk hnu ‚Útt ‚u™e ËtÚtu suýu …tu‚t™t Sð™u nu‚u fhe™u ƒtkÄe htÏÞtu ntuÞ, ‚u Ä{o{tk hnu ‚Útt su ËíËk„™tu Þtu„ ht¾u ™u ¼„ðt™™u yk‚Þto{e òýe™u …tu‚…tu‚t™t r™Þ{ fÌttk Au ‚u «{týu ð‚uo, ‚tu Ä{o{tk hnu y™u yu rð™t ƒeò™wk ‚tu ftkE Xef hnu ™ne. {txu ‚{u su «&™ …qAâtu n‚tu ‚u™tu yt y{u fÌttu yu s W¥th Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 29 >> 252 >>

ð[™t{]‚ 30 : …tk[ ðt‚to™t y™wËkÄt™™wk *Ëkð‚T 1885™t …tu»t ËwrŒ 15 …q™{™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{tht {™{tk yt ƒu ðt‚to „{u Au ™u íÞtk {™ yxfu Au. ‚u{tk yuf ‚tu su™u yu{ ntuÞ su, ‘yuf [i‚LÞ™t ‚us™tu htrþ Au ™u ‚u™t {æÞ™u rð»tu ©e…wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™™e {qŠ‚ ËŒt rðhts{t™ Au,’ yuðtu áZ r™ùÞ ntuÞ y™u ‚u ¼„ðt™™e W…tË™t, ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ ‚u ðt‚ „{u; …ý fuð¤ [i‚LÞ ‚us™u {t™‚tu ntuÞ ™u ‚u™e W…tË™t fh‚tu ntuÞ, ™u ¼„ðt™™u ËŒt Ëtfth ™ {t™‚tu ntuÞ ™u ‚u™e W…tË™t ™ fh‚tu ntuÞ ‚tu ‚u ™ „{u. y™u ƒeswk yu{ su, yuðt su ¼„ðt™ ‚u™u yÚtuo su ‚…™u fh‚tu ntuÞ ‚Útt Þtu„™u ËtÄ‚tu ntuÞ ‚Útt …k[rð»tÞ™t y¼tð™u fh‚tu ntuÞ ‚Útt ðihtøÞðt™ ntuÞ EíÞtrŒf su su ËtÄ™ ‚u ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo r™ŒO¼…ýu fhu ‚u „{u. y™u yuðt™u Œu¾e™u y{tÁk {™ htS ÚttÞ Au su, ‘yu™u þtƒtþ Au su yu ytðe he‚u ð‚uo Au. y™u ð¤e yt …tk[ ðt‚to™wk y{thu r™íÞu r™hk‚h y™wËkÄt™ hnu Au. ‚u{tk yuf ‚tu yu{ su, yt…ýu yt Œun™u {qfe™u sYh {he sðwk Au ™u *

„.yk.™wk ð[. 30, ‚t. 19-1-1829, {k„¤ðth.

„.yk.30-31

601

‚u™tu rð÷kƒ ™Úte sýt‚tu, yu ‚tu yu{ s r™ùÞ sýtÞ Au su, ‘yt ½ze, yt ûtý{tk yt…ýu {hðwk Au.’ ™u Ëw¾-Œw:¾, htS…tu-fwhtS…tu Ëðo r¢Þt{tk yuðe he‚u ð‚uo Au; yuðtu ðihtøÞ fÌttu. y™u ƒeswk yu{ su, yt…ýu {heþwk ‚u{tk ytx÷wk ft{ ‚tu yt…ýu fÞwO Au ™u ytx÷wk ƒtfe Au ‚u fhðwk Au, yuðwk r™hk‚h y™wËkÄt™ hnu Au. y™u ºteswk yu{ su, y{tht {™{tk …k[rð»tÞ™e ðtË™t x¤e „E Au fu ™Úte x¤e ? y™u yu{ òýwk Awk su, x¤e ‚tu „E Au íÞthu ‚u ‚u rð»tÞ™e su r¢Þt ‚u fu{ ÚttÞ Au? íÞthu h¾u ™ x¤e ntuÞ ! yu{ yýrðïtË™wk r™hk‚h y™wËkÄt™ hnu Au y™u [tuÚtwk yu{ su, {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf {tuxt {tuxt ËtÄw ‚Útt ƒeò …ý {tuxt {tuxt nrh¼õ‚; yu su Ëðo Au ‚u™u …k[rð»tÞ™e ðtË™t x¤e „E Au fu ™rn ? y™u yt™e ðtË™t x¤e Au, ™u yt™u yt™e ™Úte x¤e. yu{ Ëðuo™t ÓŒÞ Ët{wk òuÞt fhðwk yu{ y™wËkÄt™ hnu Au. y™u …tk[{wk yu{ su, òu nwk {tht {™™u WŒtËe fhðt ÷t„wk ‚tu ftuý òýu õÞtkÞ s‚wk hnuðtÞ ™u Œun …ze òÞ. {txu yu{ òýeyu Aeyu su, ‘{™™u WŒtËe ™ fhðwk.’ fu{ su ¼÷t y{thu Þtu„u fhe™u yt Ëðuo ƒtE-¼tE; …h{nkË htS…u ƒuXtk ¼„ðŒT¼Âõ‚ fhu Au, ‚tu yu Xef Au y™u ¼„ðŒT¼Âõ‚™u fh‚tk Œu¾e™u {™{tk ƒnw htS…tu ÚttÞ Au su, {he ‚tu Ëðo™u sðwk Au, …ý ytðe he‚u ¼Âõ‚ fhðe yu s SÔÞt™tu {tuxtu ÷t¼ Au. yu{ r™hk‚h y™wËkÄt™ hnu Au.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu …tu‚t™t ¼õ‚™e rþûtt™u yÚtuo …tu‚t™wk ð‚o™ ÷E™u ðt‚to fhe ™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T ©e…wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý Au. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 30 >> 253 >>

ð[™t{]‚ 31 : AtÞt™t ÿütk‚u æÞt™™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t {nt ËwrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË Ëtks™u Ë{u ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýt îth™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt ht‚e ftuh™wk rð÷tÞ‚e Ätu¤wk Ätur‚Þwk ytuZâwk n‚wk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. *

„.yk.™wk ð[. 31, ‚t. 7-2-1829, hrððth.

602

„.yk.31

y™u ðtòk ð„tze™u fe‚o™™wk „t™ …h{nkË fh‚t n‚t ‚u ‘ãçÚ }æï Ú ï ãæHÚÜUè HÜUÚè’ yu fe‚o™1 „tR hÌtt íÞthu {nthtsu fÌtwk su, ‘‘…}æé Ý æ Üï U „èÚ ÆæÇæï ’ ’ yu fe‚o™2 „tytu.” …Ae yu fe‚o™ „tððt ÷tøÞt íÞthu yuðt Ë{Þ{tk ©eS{nthts ƒnw ðth rð[the hÌtt ™u …Ae ƒtuÕÞt su, “nðu fe‚o™ ht¾tu. y{u yt yuf ðt‚to fheyu Aeyu, ‚u Au ‚tu Úttuzef …ý æÞt™™t fh™tht™u ƒnw Xef ytðu yuðe Au. ™u ‚u ðt‚ ftuE rŒðË y{u fhe ™Úte.” …Ae ð¤e ™uºtf{¤™u {ª[e™u rð[the hÌtt ™u …Ae ƒtuÕÞt su, “fturxfturx [kÿ{tk, ËqÞo, yÂø™ ‚u™t suðtu ‚us™tu Ë{qn Au ™u ‚u ‚us™tu Ë{qn Ë{wÿ suðtu sýtÞ Au. yuðwk ƒúñY… ‚uòu{Þ su ¼„ðt™™wk Ät{, ‚u™u rð»tu su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™e ytf]r‚ hne Au y™u ‚u ytf]r‚{tkÚte yu …tu‚u ¼„ðt™ yð‚th Äthu Au y™u yu ¼„ðt™ fuðt Au ‚tu ûth-yûth Útfe …h Au ™u Ëðofthý™t …ý fthý Au ™u yûthY… yuðt su y™k‚ fturx {wõ‚ ‚u{ýu ËuÔÞt Au [hýf{¤ su™tk yuðt Au. y™u yuðt su yu ¼„ðt™ ‚u s …tu‚u ŒÞtyu fhe™u Sðtu™t …h{ fÕÞtý fhðt™u yÚtuo n{ýtk «fx «{tý Útft ‚{the Ëðuo™e ÿrü™u „tu[h Ëtûtt‚T…ýu ð‚uo Au. {txu ‚u su Ät{{tk hne {qŠ‚ ™u yt «fx ©ef]»ý™e {qŠ‚ ‚u{tk yrÄf…ýu Ëtá~Þ…ýwk Au. ‚u ©ef]»ý™e su {™w»ÞY… {qŠ‚ ‚u™t æÞt™™tu fh‚÷ su ntuÞ ‚u™e su árü ‚u ¼„ðt™™t Y… rð™t ƒeò Y… rð»tÞ{tºt{tk yr‚þÞ ðihtøÞ™u …t{e™u ‚u ¼„ðt™™t Y…{tk s ÷wçÄ ÚttÞ, íÞthu ‚u™u ‚u «íÞût ¼„ðt™™e {qŠ‚ ™u Ät{™e {qŠ‚ ‚u ƒuÞ{tk ÷„th …ý ¼uŒ ™ sýtÞ. y™u ‚u {qŠ‚ ™u yt {qŠ‚™tk Y… yðMÚtt ‚u ƒhtƒh sýtÞ; ‚Útt ‚u {qŠ‚ sux÷e Ÿ[e Au ™u sux÷e …wü Au ‚uðe ™u ‚uðe s yt {qŠ‚ …ý sýtÞ Au, …ý ‚u{tk ™u yt{tk yuf htu{™tu …ý Vuh ™ sýtÞ. yr‚þÞ yuf…ýwk sýtÞ. yuðe he‚u ‚u{tk ™u yt {qŠ‚{tk Vuh ÷„th …ý ™Úte. ‚u {qŠ‚ ™u yt {qŠ‚ yuf s Au. yuðe su «íÞût {qŠ‚ ‚u™wk æÞt™ ™uºt™u yt„¤ ƒtnuh fhu íÞthu ‚tu ‚u{tk ™u yu{tk ÷„th Vuh ™Úte ™u ‚u s {qŠ‚™u æÞt™™tu fh‚÷ «r‚÷tu{…ýu …tu‚t™t ™uºt{tk swðu íÞthu ‚u s {qŠ‚ «Út{ sýt‚e ‚uðe ™ sýtÞ ™u ™uºt™e fefe{tk suðze {qŠ‚ Au ‚uðze sýtÞ. …Ae ð¤e yu æÞt™™tu fh‚÷ «r‚÷tu{…ýu fkXÚte 1. ËqhŒtËfrð rðhr[‚. 2. «u{t™kŒ{wr™ rðhr[‚. ‘‘ƒL™u fe‚o™tu …rhrþü{tk yt…u÷ Au’’

„.yk.31-32

603

nuXu ËwÄe {tkrn÷e ftuhu æÞt™u fhe™u swðu íÞthu yu s {qŠ‚™u {tuhu ƒu «fthu Œu¾‚tu ‚u{ ™ Œu¾u ™u ‚u s {qŠ‚™u ƒnw s {tuxe, ƒnw s Ÿ[e, ƒnw s òze, ™u ƒnw s ¼Þkfh yuðe Œu¾u; su{ {æÞtnT™ ft¤™tu ËqÞo ntuÞ íÞthu AtÞt …wÁ»t™t þheh ƒhtuƒh ntuÞ ™u ‚u s ËqÞo™u ytÚtBÞt xtýwk ÚttÞ íÞthu AtÞt {tuxe ÷tkƒe ÚttÞ, …ý …wÁ»t™t þheh «{týu ™Úte hnu‚e. ‚u{ ‚u {qŠ‚ …ý …qðuo fne ‚uðe {tuxe ÚttÞ. …Ae yu {qŠ‚™u ÓŒÞ™u rð»tu hne su ƒwrØ, ‚u ƒwrØ™u rð»tu swðu ‚Útt ‚u ƒwrØ{tk hÌttu su …tu‚t™tu Sð ‚u™u rð»tu swðu íÞthu ‚u s {qŠ‚™u yk„wc{tºt …rh{týu swðu y™u rî¼ws sýtÞ fu [‚w¼wos sýtÞ, …ý {tuhu ºtý «fthu Œu¾e ‚uðe ™ Œu¾tÞ y™u …Ae ð¤e yu æÞt™™t fh‚÷™u «r‚÷tu{…ýu …tu‚t™t SðÚte …h fturx fturx ËqÞo[kÿ-yÂø™™t ‚us™t Ë{qn™u rð»tu yu {qŠ‚ sýtÞ Au. ‚u suðe árü yt„¤ sýt‚e n‚e ‚uðe s he‚™e sýtÞ Au, …ý ÷„th Vuh ™Úte sýt‚tu. {txu „wýt‚e‚ yuðwk su yûthÄt{ ‚u™u rð»tu su {qŠ‚ Au ‚u s {qŠ‚ «íÞût Au, yu ƒu{tk Vuh ™Úte. su{ Ät{™e {qŠ‚ „wýt‚e‚ Au ‚u{ s {™w»Þ {qŠ‚ …ý „wýt‚e‚ Au y™u …qðuo su {qŠ‚{tk Vuh …zâtu ‚u ‚tu „wý{Þ yuðtk su MÚtt™f ‚uýu fhe™u …zâtu. ‚u ™uºt{tk Ë¥ð„wý ™u fkX{tk htòu„wý ™u ƒwrØ{tk hÌttu su Sð, ‚u …ý „wý{Þ Au.” yu{ ðt‚to fhe™u …Ae ƒtuÕÞt su, “{tuhu „t‚t n‚t ‚u fe‚o™ „tytu.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu …tu‚t™t …wÁ»ttu¥t{ MðY…™t r™Y…ý™e ðt‚to …htuût…ýu fhe™u fne. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 31 >> 254 >>

ð[™t{]‚ 32 : {tntíBÞ™t ytuÚtu …t… fÞto™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t {nt ËwrŒ 5 …k[{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u „ðiÞt …h{nkË ðËk‚™tk fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf ËtÄw™u fÌtwk su, 1“ç±¯²æ *

„Zzt ykíÞ™wk ð[. 32, ‚t. 8-2-1829, Ëtu{ðth.

1. ÷tuÞt 10{e xeÃ…ýe{tk yÚto yt…u÷ Au.

604

„.yk.32

ç±çÝ±„ü ‹ „ï çÝÚæãæÚS² Îï ç ãÝ:” yu &÷tuf™tu yÚto fhtu.’’ íÞthu ‚u{ýu ht{t™ws¼t»Þu Ërn‚ yÚto fÞtuo. íÞth …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu ‚tu y{u yu{ r™ùÞ fÞtuo su, Þwðt yðMÚtt su™u ntuÞ ‚u™u ytnth ûteý fhðtu ™u Þwõ‚tnth-rðnth…ýu hnuðwk ™u ytnth ûteý ÚttÞ; íÞthu Œun™wk ƒ¤ ûteý ÚttÞ y™u íÞthu s ErLÿÞtu S‚tÞ, ‚u rð™t ErLÿÞtu S‚tÞ ™rn ™u yuðtu Útftu …tu‚t™t {™™u ¼„ðt™™e ™ð «fth™e ¼Âõ‚™u rð»tu Ár[ Ërn‚ ht¾u ™u ¼Âõ‚{tk «er‚ ht¾u, yu ƒu «fthu yu ð‚uo ‚tu yu™tu ËíËk„ …th …zu y™u yu{ ™ ntuÞ ‚tu yu ßÞthu íÞthu sYh ErLÿÞtu™u ðþ ÚtE™u rð{w¾ ÚttÞ. ‚u „tuðÄo™ suðtu Ë{trÄr™c ntuÞ ‚tu…ý yu™tu yu™u ¼Þ Au, ‚tu ƒeò™e þe ðt‚to ? y™u ytnth r™Þ{{tk fhðtu ‚u ½ýtf W…ðtË Xt{wft fhðt {tkzu ‚uýu fhe™u ™ ÚttÞ, yu{ ‚tu ÍtÍe ‚]»ýt ÚttÞ ™u {q¤„tu ytnth ðÄu ™u W…ðtË™tu ¾tk„tu1 ¾tÞ íÞthu ƒ{ýtu ðt¤u; {txu yu ‚tu Äehu Äehu ytnth™u ½xtzðt {tkzu ‚tu r™Þ{{tk ytðu. su{ {u½ Íeýe Íeýe ƒwkŒu ð»tuo Au …ý ƒnw …týe ÚttÞ Au, ‚u{ Äehu Äehu ytnth™u r™Þ{{tk fhðtu ™u yu{ fhu íÞthu ErLÿÞtu r™Þ{{tk ytðu ™u ¼Âõ‚{tk «er‚ ntuÞ ‚tu yu …th …zu, yu r™rù‚ ðt‚to Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™™tu su Ët[tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{ßÞt™e fuðe her‚ Au? ‚tu ‘su ¼„ðt™ Au ‚u ‚uòu{Þ yuðwk su …tu‚t™wk yûthÄt{, ‚u™u rð»tu ËŒt Ëtfth {qŠ‚ Útft rðhts{t™ Au, ™u Ëðo™t fthý Au, Ëðo™t r™Þk‚t Au, Ëðo™t yk‚Þto{e Au, y™uf ftuxe ƒúñtkz™t htòrÄhts Au, ™u y÷tirff rŒÔÞ Ëw¾{Þ {qŠ‚ Au ™u {tÞt™t „wýÚtfe hrn‚ Au.’ yuðe he‚u «íÞût ¼„ðt™™u òýe™u ‚u ¼„ðt™ rð™t su ƒeòk Ëðo {trÞf …ŒtÚto {tºt ‚u™u yr‚þÞ ‚wåA ™u ™tþðk‚ Ë{su ™u yuf ¼„ðt™™u rð»tu s «er‚ fhu ™u ™ð «fth™e ¼Âõ‚™u fhu. y™u ð¤e yu{ Ë{su su, ‘yuðt yr‚þÞ {tuxt su ¼„ðt™ ‚u™e {ÞtoŒt™u rð»tu ft¤, {tÞt, ƒúñt, rþð, ËqÞo, [kÿ{tk EíÞtrŒf Ëðuo Ë{Úto Au ‚u …ý r™hk‚h ð‚uo Au.’ yuðwk òýe™u ‚u ¼„ðt™u ƒtkÄe su Ä{o{ÞtoŒt ‚u™u rð»tu ‚u ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo …tu‚u r™hk‚h ð‚uo …ý ‚u Ä{o{ÞtoŒt™tu õÞthuÞ ÷tu… ™ fhu. y™u su fwƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u fu{ Ë{su ? ‚tu ‘yuðt {tuxt 1. ƒŒ÷tu.

„.yk.32-33

605

su ¼„ðt™ ‚u ‚tu …r‚‚…tð™ Au, yÄ{WØthý Au. ‚u {txu ftkEf Ä{o rðÁØ yð¤wk ð‚toE sþu ‚tu ‚u™e þe ®[‚t Au ? ¼„ðt™ ‚tu Ë{Úto Au’. yuðe he‚u {tntíBÞ™tu ytuÚt ÷E™u {q¤„tu …t… fhðt Útfe zhu ™rn. yuðtu su ntuÞ ‚u ‚tu Œwü Au, …t…e Au ™u yuðe Ë{sýðt¤tu ntuÞ ™u ‚u W…hÚte ¼õ‚ suðtu sýt‚tu ntuÞ ‚tu…ý ‚u™u ¼õ‚ ™ òýðtu ™u ‚u™tu Ëk„ õÞthuÞ ™ fhðtu y™u ¼õ‚ ‚tu «Út{ fne ‚uðe he‚™e Ë{sýðt¤t™u s òýðtu ™u ‚u™tu s Ëk„ fhðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 32 >> 255 >>

ð[™t{]‚ 33 : [th ðt™tkÚte ƒwÂØ{tk Vuh ™ …zu ‚u™wk Index *Ëkð‚T 1885™t Vt„ý ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk, ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðo …h{nkË yt„¤ yu{ ðt‚to fhe su, “Ä™, Œtu÷‚, Mºte y™u …wºt yu ytrŒf su …ŒtÚto ‚uýu fhe™u su™e ƒwrØ{tk Vuh …zu ™rn y™u yu™u yÚtuo ftuE™u rð»tu ytMÚtt ytðu ™rn, yuðt ‚tu ËíËk„{tk Úttuztf „ý‚he™t nrh¼õ‚ ntuÞ, …ý ÍtÍt ntuÞ ™rn.” yu{ fne™u ð¤e ƒtuÕÞt su, “yuðt ‚tu yt {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚Útt „tu…t¤t™kŒ Mðt{e Au. ‚u yu{™u ftuE ƒeòu „{u ‚uðtu ntuÞ ™u [{ífth Œu¾tzu ‚tu…ý ‚u™tu ftuE he‚u ¼th ytðu s ™rn. y™u fuðtu ntuÞ ‚u™u ftuE™tu ¼th ™ ytðu? ‚tu su yu{ Ë{s‚tu ntuÞ su, ‘yt ŒunÚte ™tu¾tu su ytí{t ‚u nwk Awk ™u ‚u nwk «ftþ{t™Ë¥ttY… Awk ™u ‚u {tht MðY…™u rð»tu «íÞût ¼„ðt™ y¾kz rðhts{t™ Au ™u ‚u ¼„ðt™™t ytfth rð™t ƒeò su «tf]‚ ytfth{tºt ‚u yËíÞ Au ™u y™k‚ Œtu»tu Þwõ‚ Au. yuðtu ðihtøÞ ntuÞ ™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ ÞÚttÚto òý‚tu ntuÞ ‚u™u ftuE ò‚™tu ƒwrØ{tk ¼ú{ ÚttÞ ™rn, …ý yu ðt‚to yr‚ fXý Au. fu{ su, yu yuðt {tuxt Au ‚tu…ý òu yu{™u {t™™tu ƒnw Þtu„ *

„.yk.™wk ð[. 33, ‚t. 16-3-1829, {k„¤ðth.

606

„.yk.33

ÚttÞ ‚Útt Yr…Þt y™u Ëtu™t{ntuh™t Z„÷t yt„¤ ytðe™u …zðt ÷t„u ‚Útt Y…ðt™ yuðe su Mºteytu ‚u™tu Þtu„ ÚttÞ, ‚tu yu íÞt„e Au ‚tuÞ …ý yuýu fhe™u yu{™wk Xuftýwk hnu ™rn. y™u òu yuðtu Þtu„ ÚttÞ ‚tu yts yt…ýt íÞt„e{tk su yr‚ Q‚h‚tu nþu ‚u suðt …ý hnu fu ™ hnu, yu{tk …ý ËkþÞ Au. fu{ s,u yu …ŒtÚto™tu ‚tu Þtu„ s yuðtu Au. su{ yt yt…ý Ëðo ƒuXt Aeyu, ‚u fuðt ztÌtt Aeyu ? …ý òu ŒtÁ™t þeþt™wk …t™ fÞwO ntuÞ ‚tu ftkE Xt hnu ™rn; ‚u{ yu …ŒtÚto™tu Ëk„ sYh ÷tøÞt rð™t hnu s ™rn. {txu yu …ŒtÚto™tu Þtu„ òu ™ Útðt Œu ‚tu yu yuÚte ƒ[u ™u yu™tu Þtu„ ÚtÞt {tuh yu™tu ¼Þ ht¾u su, ‘h¾u {™u yu™tu Þtu„ ÚtÞt.’ y™u yu ðt‚to þtMºt{tk «rËØ Au su, ‘yu™tu Ëk„ ‚tu yuf ¼„ðt™™u ™ ÷t„u’. ‚u fÌtwk Au su, 1 ‘ « ô¯ ÝæÚæ²‡æ}æë „ ï ’ ‚Útt 2 ‘²ï ù ‹²ï S±„: ÐçÚN„æÎçÐ çÏæ|²ç„ S} S}ææ !’ …Ae ©eS{nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “ðtËwŒuð ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ fu™u fneyu ? ‚tu su™u rð»tu MðÄ{o,¿tt™, ðihtøÞ y™u {tntíBÞu Þwõ‚ yuðe ðtËwŒuð ¼„ðt™™e y™LÞ ¼Âõ‚, yux÷tk ðt™tk ntuÞ ‚u™u yuftkr‚f ¼õ‚ fneyu. y™u yu™e „r‚ yu{ fne Au su, ‘yu™tu ðtËwŒuð ¼„ðt™{tk «ðuþ ÚttÞ.’ ‚u «ðuþ ‚u þwk ? ‚tu ‚us™t {kz¤™u rð»tu rŒÔÞ{qŠ‚ yuðt su ðtËwŒuð ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu yu ¼õ‚™u M™un ntuÞ ‚u M™unu fhe™u ðtËwŒuð ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu yu™t {™™wk r™hk‚h y™wËkÄt™ hnu ™u ytËõ‚ Útftu ð‚uo ™u yuðe he‚u hÌttu Útftu yu ðtËwŒuð ¼„ðt™™e Ëuðt™u rð»tu …ý ƒnth Útfe hnu; ‘su{ ÷û{eS Au ‚u ðtËwŒuð ¼„ðt™™t ÓŒÞ™u rð»tu r[nT™Y…u M™un™t ytrÄõÞ…ýu fhe™u hÌttk Au ™u ƒnth Útfe MºteY…u fhe™u Ëuðt{tk …ý hÌttk Au,’ ‚u{ yu yuftkr‚f ¼õ‚™tu ðtËwŒuð ¼„ðt™™u rð»tu «ðuþ òýðtu y™u n{ýtk …ý su ¼õ‚™u ¼„ðt™™e fÚtt, fe‚o™, ™t{M{hý EíÞtrŒf su ŒË «fth™e ¼Âõ‚ ‚Útt ¼„ðt™™wk {tntíBÞ ‚Útt MðÄ{o ‚Útt ðihtøÞ ‚Útt ytí{r™ct ‚Útt Ëk‚™tu Ë{t„{ yu™wk ƒkÄtý ntuÞ ‚u yuðwk ntuÞ su, ‘‚u rð™t ftuE he‚u [t÷u s ™rn’. su{ yVeý ytrŒf™tu ƒkÄtýe ntuÞ ‚u™u ‚u rð™t [t÷u ™rn ™u ‚u yVeý ‚tu fzðwk Íuh Au, ‚tu…ý yVeý™t ƒkÄtýe™u yVeý rð™t [t÷u ™rn. ‚Útt ŒtY™wk ƒkÄtý ntuÞ ‚tu ‚u ŒtY 1. ÷tuÞt 13 ™e xeÃ…ýe{tk yÚto yt…u÷tu Au. 2. yÚto :- ‚{tht Útfe ƒeò Sðtu Au ‚u …tu‚u íÞt„

fhu÷t rð»tÞ Ëuð™Úte …ý ¼Þ …t{u Au yÚtto‚T ðtË™t{tºtÚte ƒk½tÞ Au. ¼t„ 11/6/17

„.yk.33

607

…ý …eðu íÞthu „¤wk ƒ¤u yuðtu Au ‚tu…ý ‚u rð™t [t÷u ™rn. ‚u yu™u ½ýtf Yr…Þt yt…u ‚tu…ý ‚u ƒkÄtýÚte ‚u ðnt÷t ™ ÚttÞ ™u ™ ÷u. fu{ su, yu ÔÞË™ yu™t Sð Ëk„tÚtu sztE „Þwk Au, ‚u{ su™u ¼„ðŒT¼Âõ‚ ytrŒf r¢Þt™wk ƒkÄtý ÚtÞwk ntuÞ ‚u „{u ‚uðtu fËwk„ ÚttÞ ‚tu…ý ‚u rð™t yu™u [t÷u s ™rn. ™u yu rð™t ƒeò ftÞo{tk yu™wk {™ htS ÚttÞ ™rn. ™u ¼„ðŒT¼Âõ‚ ytrŒf r¢Þt{tk yu™tu Sð sztE „Þtu ntuÞ ™u yu™tu s yu™u yr‚ Eþf ntuÞ, yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u™tu …ý ðtËwŒuð ¼„ðt™™u rð»tu «ðuþ Au yu{ òýðwk. y™u ‚u ¼„ðŒT¼õ‚ fuðtu ntuÞ? ‚tu ¼„ðt™™e Ëuðt rð™t [‚wÄto {wÂõ‚™u …ý ™ EåAu, ‚tu ƒeò™e þe ðt‚to ? yuðtu ntuÞ ‚u ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ òýðtu ™u yu™u ftuE …ŒtÚto{tk Eþf ™ ntuÞ, y™u yuðtu ™ ntuÞ ™u õÞthuf ¼„ðt™™e ¼Âõ‚{tk Ëwðtýo ÚttÞ ™u òu fwËk„™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu ¼Âõ‚™u ¼q÷e òÞ ™u ‚u [t¤u [Ze òÞ yu™u ‚tu «tf]‚ Œuntr¼{t™e fneyu, …ý yu ¼õ‚ ¾htu ™rn ™u yu™tu rðïtË ™rn.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™u Mºte, Ä™, Œuntr¼{t™ y™u Mð¼tð; yu [th ðt™t{tk ftåÞ… ntuÞ ™u ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ ‚tu…ý yu™e ¼Âõ‚™tu rðïtË ™rn. yu™e ¼Âõ‚{tk sYh rðÎ™ ytðu; fu{ su, õÞthuf yu™u Mºte-Ä™™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu ¼Âõ‚™tu Xt hnu ™rn ™u ‚u{tk ytËõ‚ ÚtE òÞ ‚Útt ŒuntæÞtË ntuÞ ‚tu ßÞthu Œun{tk htu„trŒf fü «tÃ‚ ÚttÞ ‚Útt yL™-ðMºttrŒf ™ {¤u yÚtðt ftuEf fXý ð‚o{t™ …t¤ðt™e yt¿tt ÚttÞ íÞthu …ý ‚u™u ¼Âõ‚{tk ¼k„ ÚttÞ ™u rðf¤ 1 ÚtE òÞ ™u ftkE rð[th ™ hnu ™u [t¤t [qkÚtðt ÷t„u ‚Útt ftuEf he‚™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u Ëk‚ xtufðt {tkzu ™u ‚u Mð¼tð «{týu ð‚oðt ™ Œu, ƒeS he‚u ð‚toðu íÞthu …ý yu {wkÍtÞ ™u yu™u Ëk‚™t Ë{t„{{tk hnuðtÞ ™rn. íÞthu ¼Âõ‚ ‚u õÞtkÚte hnu ? {txu su™u áZ ¼Âõ‚ EåAðe ntuÞ ‚u™u yu [th ðt™t{tk ftåÞ… ht¾ðe ™rn ™u yu [th™e ftåÞ… ntuÞ ‚tu…ý Ë{S™u Äehu Äehu íÞt„ fhðe, ‚tu ðtËwŒuð ¼„ðt™™e r™ù¤ ¼Âõ‚ ÚttÞ. yt ðt‚to ‚u yt{ s Au …ý yu{tk ftuE ËkþÞ ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 33 >> 256 >> 1. ÔÞtfw¤-yt‚wh.

608

„.yk.34

ð[™t{]‚ 34 : ¼„ðt™™u rð»tu s ðtË™t hÌtt™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t [iºt ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nths ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™u þwf{wr™yu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™ rð™t ƒeò {trÞf …ŒtÚto{tºt™u rð»tu ðtË™t ™ hnu ™u yuf ¼„ðt™™u rð»tu s ðtË™t hnu, ‚u™tk ƒu ËtÄ™ sýtÞ Au. yuf ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ™u ƒeòu ¿tt™u Ërn‚ ðihtøÞ, yu ƒu ËtÄ™ Au. ‚u yu ƒu ËtÄ™ ‚tu su™u yr‚þÞ…ýu ™ ð‚o‚tk ntuÞ ™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™u rðïtË ‚tu ntuÞ, yuðt™u …ý yuf ¼„ðt™™e s ðtË™t hnu, ™u ƒeò …ŒtÚto™e ðtË™t ™ hnu yuðtu ºteòu ftuE W…tÞ Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu «&™ ¾htu ™u yu ƒu ËtÄ™u fhe™u s yuf ¼„ðt™™e ðtË™t hnu ™u ƒeò …ŒtÚto™e ™ hnu ‚u ¾Ák. y™u òu yu ƒu ËtÄ™ ™ ntuÞ ‚tu yu™u ¼„ðt™ rð™t yLÞ …ŒtÚto™e ðtË™t ™ x¤u. {txu Sð‚u Œw:¾eÞtu ð‚uo™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ Au {txu {hu íÞthu yu™wk fÕÞtý ¼„ðt™ fhu y™u ¼„ðt™ rð™t yLÞ …ŒtÚto™e ðtË™t xtéÞt™tk su{ yu ƒu ËtÄ™ Au ‚u{ ºteswk …ý yuf Au. ‚u þwk ? ‚tu su™t suðt r™Þ{ fÌtt Au ‚u{tk ËtðÄt™ …ýu ð‚uo. ‚u r™Þ{ fÞt ? ‚tu yuf ‚tu MðÄ{o ËkƒkÄe r™Þ{. ‚u fu{, ‚tu su{ ytí{r™ðuŒe ËtÄw-ƒúñ[the™t r™Þ{ Au, ‚u{ s ytí{r™ðuŒe ™ ntuÞ ‚tu…ý Mºte™u ™ òuðt™tu r™Þ{ ht¾u ‚Útt Mºte™e ðt‚to ™ Ëtk¼¤ðt™tu r™Þ{ ht¾u. yuðe he‚u …k[rð»tÞ™t íÞt„ ËkƒkÄe r™Þ{™u áZ…ýu ËtðÄt™ Útftu …t¤u ‚Útt ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™e Œunu fhe™u …rh[Þto fhu ‚Útt ¼„ðt™™e fÚtt Ëtk¼¤u EíÞtrŒf ™ð «fth™e ¼Âõ‚ ËkƒkÄe su r™Þ{ ‚u™u …t¤u íÞthu yu™t {™{tk …ý þw¼ ËkfÕ… Útðt ÷t„u. yuðe he‚u ƒu «fth™t r™Þ{{tk su ð‚uo ‚tu ‚u™u ðihtøÞ ™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ yu ƒu ™ ntuÞ ‚tu…ý ‚u ÚttÞ ™u yr‚þÞ ƒr¤Þtu ÚtE òÞ ™u yu™u …ŒtÚto{tk yþw¼ ðtË™t x¤e™u yuf ¼„ðt™™e ðtË™t rŒðËu rŒðËu ð]rØ …t{‚e òÞ Au.” *

„.yk.™wk ð[. 34. 34, ‚the¾ : 6-4-1829, {k„¤ðth.

„.yk.34

609

…Ae ð¤e ©eS{nthts™u þwf{wr™yu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! su ¢tuÄ Au ‚u þt{tkÚte Wí…L™ ÚttÞ Au ? ‚tu …tu‚t™u su …ŒtÚto™e ft{™t ntuÞ ‚Útt su{tk …tu‚u {{íð ƒtkæÞtu ntuÞ ™u ‚u™tu ¼k„ ftuEf fhu íÞthu ‚u™u ‚u{tkÚte ¢tuÄ Q…su Au; ™u ft{™t su EåAt ‚u™tu ¼k„ ÚtÞtu, íÞthu ‚u ft{ n‚tu ‚u ¢tuÄY…u …rhýt{™u …t{u Au. {txu yu™tu ‚tu yuðtu Mð¼tð s ÚtÞtu su, yu{tk ¢tuÄ Q…su y™u yu{ ÚttÞ ‚tu…ý ¢tuÄ ™ Q…su yu{ Au fu ™rn ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su {tuxt ËtÄw Au ‚u{ýu ¼„ðt™™e yt¿ttyu fhe™u yÚtðt þtMºtárüyu fhe™u {tntíBÞ òýe™u …tu‚t™e EåAtyu fhe™u y™uf Sðtu™u Ä{o{ÞtoŒt{tk h¾tððt y™u ¼„ðt™™u {t„uo [Ztððt yuðtu þw¼ ËkfÕ… {™{tk EåAâtu ntuÞ, ™u ‚u{tk «ðíÞto ntuÞ y™u ftuEf Sð Ä{o{ÞtoŒt™tu ¼k„ fhe™u yÄ{o{tk «ð‚uo, íÞthu ‚u {tuxt …wÁ»t™u ‚u Sð™e W…h ¢tuÄ Q…S ytðu. fu{ su, …tu‚t™tu su þw¼ ËkfÕ… ‚u™tu ‚uýu ¼k„ fÞtuo, {txu Ä{o-{ÞtoŒt{tk ht¾ðt™e rþûtt™u yÚtuo ‚u™e W…h ¢tuÄ fhe™u ‚u™u rþ¾t{ý ™ Œu, ‚tu {ÞtoŒt™tu ¼k„ Út‚tu òÞ ™u ‚u Sð™wk Ëthwk ™ ÚttÞ. {txu yuðe he‚u ‚tu ¢tuÄ ÚttÞ ‚u Xef ™u yu{tk ftkE ƒtÄ ™rn. fu{ su, yuðt {t„o{tk su {tuxt ËtÄw «ðíÞto ‚u™u ytþhe™u nòhtu {týË hÌttk ntuÞ, ‚u™u ftkEf heË fhe™u fÌtt rð™t™wk fu{ [t÷u ? y™u ¢tuÄ ‚tu íÞthu ™ ÚttÞ su, ‘su{tkÚte ¢tuÄ ÚttÞ ‚u™tu íÞt„ fhe Œu’ y™u yuftyufe ð™{tk Vh‚tu hnu íÞthu ¢tuÄ ™ ÚttÞ, …ý yu{ ‚tu yu{™tÚte fu{ fhtÞ ? fu{ su, yu{ýu ‚tu y™uf Sð™u ðt‚to fhe™u ¼„ðíËL{w¾ fhðt ™u ‚u™wk su fÕÞtý ÚttÞ, ‚u™wk su {ntV¤ ‚u þtMºt árüyu fhe™u Ë{ßÞwk Au ‚Útt yuðe he‚™e su ¼„ðt™™e yt¿tt ‚u™wk {tntíBÞ òÛÞwk Au. {txu ¢tuÄ ÚttÞ ‚tu …ý yu su …tu‚t™tu þw¼ ËkfÕ… ‚u™tu íÞt„ fhu s ™rn y™u ð¤e su™u ftuEf {tuxt ËtÄw Ëk„tÚtu nu‚ ÚtÞwk ntuÞ ™u ‚u™u rð»tu …tu‚t™t fÕÞtý Útðt Y… MðtÚto {tLÞtu ntuÞ ™u yu{ òý‚tu ntuÞ ™u su, ‘yt ËtÄwÚte s {tÁk Ëthwk Útþu.’ yuðtu su ntuÞ ‚u™u ¢tuÄ™tu Mð¼tð ntuÞ ‚tu…ý {tuxt ËtÄw W…h yu™u ftuR rŒðË ¢tuÄ ™ ÚttÞ ™u yu ¢tuÄ™u {qfe s Œu, yu{ …ý ¢tuÄ òÞ Au. y™u …ŒtÚto™t ÷uý Œuý ËtÁ ‚u ‚wåA …ŒtÚto™u yÚtuo su ËtÄw Ëk„tÚtu ¢tuÄ fhu Au, ‚u™u ‚tu ËtÄw™wk {tntíBÞ ‚Útt ËtÄw™tu su ytðe he‚™tu {t„o ‚u Ë{òÞtu s ™Úte ™u Ë{òÞtu ntuÞ ‚tu ‚wåA …ŒtÚto ËtÁ ¢tuÄ fhu ™rn y™u ƒwrØðt™

610

„.yk.34-35

ntuÞ Ë{sw ntuÞ ™u ‚wåA …ŒtÚto ËtÁ ËtÄw Ëk„tÚtu ¢tuÄ fhu ‚tu ‚u™e ƒwrØ htò™t ft{Œth™t suðe ÔÞtðntrhf òýðe, …ý ËtÄw…ýt™e ƒwrØ yu™u ytðe s ™Úte, yu{ Ë{sðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 34 >> 257 >>

ð[™t{]‚ 35 : «f]r‚ {htuzât™w-k ¼õ‚™t ÿtunÚte ¼„ðt™™t ÿtun™wk Index *Ëkð‚T 1885™t [iºt ËwrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk. ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™u þwf{wr™yu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! su™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu áZ yt©Þ ntuÞ, su yt©Þ „{u ‚uðtu yt…íft¤ ytðe …zu ™u Œun™u Ëw¾-Œw:¾, {t™-y…{t™ Œuþft¤™wk rð»t{…ýwk, EíÞtrŒfu fhe™u òÞ ™rn, ‚u fu{ sýtÞ su, ‘yu™u yuðtu yt©Þ Au.’ y™u ‚u™t {™™tu yr¼«tÞ ‚Útt Œun™tu yt[th1 ‚u fuðtu ntuÞ ? ‚u fntu” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼õ‚™u yuf ¼„ðt™™u rð»tu s {tuxâ… ntuÞ ™u ¼„ðt™Úte ƒeswk ftuE …ŒtÚto yrÄf ™ òý‚tu ntuÞ ™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò Ëðuo™u ‚wåA òý‚tu ntuÞ ‚Útt …tu‚t™e su «f]r‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™ ‚Útt ËtÄw ‚u {htuzu ™u «f]r‚ «{týu ™ [t÷ðt Œu ™u «f]r‚ ntuÞ ‚uÚte ƒeS he‚u ð‚toðu íÞthu su {wkÍtÞ ™rn ™u «f]r‚ {htuzu2 ‚u{tk f[ðtÞ òÞ ™rn ™u …tu‚t™e «f]r‚ „{u ‚uðe fXý ntuÞ ‚u™u {qfe™u su{ ¼„ðt™ ‚Útt ËtÄw ‚u fnu ‚u{ s Ëh÷…ýu ð‚uo, yuðe ƒu «fthu su™e Ë{sý ntuÞ ‚u™u „{u ‚uðtu yt…íft¤ …zu ‚tu…ý ¼„ðt™™tu yt©Þ ™ x¤u.” íÞthu ð¤e þwf{wr™yu …qAâwk su, “{wkÍt‚tu ‚tu ntuÞ. fu{ su, «f]r‚™u {htuzu íÞthu Sð™u {wkÍðý ÚttÞ …hk‚w ‚u {wkÍðý{tk …ý ftkE Vuh Au fu ™rn ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«f]r‚ {htuzu ™u {wkÍtÞ íÞthu su * „.yk.™wk ð[. 35, ‚t. 12-4-1829, Ëtu{ðth. 1. yt[hý.

2. «f]r‚ rðÁØ ð‚o™ fhtðu ‚u.

„.yk.35

611

…tu‚t™tu s yð„wý ÷u, …ý ¼„ðt™™tu ™u ËtÄw™tu yð„wý ™ ÷u, yu Ëthtu. y™u su …tu‚t™tu yð„wý ™ ÷u, ™u ¼„ðt™™tu ™u ËtÄw™tu yð„wý ÷u, ‚tu yu™tu rðïtË ™rn ™u yuðtu su ntuÞ ‚u™t yt©Þ™tu …ý Xt ™rn.” íÞthu ð¤e þwf{wr™yu …qAâwk su, “su™e su «f]r‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™u ‚Útt ËtÄwyu ftuE rŒðË {htuze ™ ntuÞ íÞthu ‚u …tu‚t™t {™{tk fu{ Ë{su su, ‘{the «f]r‚™u {htuzþu íÞthu {tÁk Xef ™rn hnu.’ fu{ su, …tu‚u su ys{tðu÷ ðt‚to ™ ntuÞ ‚u™tu rðïtË fu{ ytðu ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu‚tu …tu‚t™t {™™t su ËkfÕ… ‚u™e Ët{e árü ht¾u su, ‘{tht {™{tk ¼„ðt™ rð™t ƒeò …k[rð»tÞ ËkƒkÄe ¼tu„ Au ‚u{tk þt™e ðtË™t ƒ¤ðt™ Au? ™u ƒ¤ðt™…ýu fÞt rð»tÞ™tu ËkfÕ… ÚttÞ Au ? yu{ rð[thu ‚tu suðtu …tu‚u ntuÞ ‚u{ {t÷w{ …zu, …ý ƒeS he‚u ™ …zu y™u ßÞthu yu rð[thu íÞthu yu{ rð[thu su, ‘yt …ŒtÚto™tu {thu ƒ¤ðt™ ½tx Au ™u ‚u{tk nwk «ð‚wo Awk ™u ‚u{tkÚte ßÞthu {™u ËtÄw {htuzþu íÞthu {thu Xef ™rn hnu.’ yu{ yu™u …tu‚t™tu r™ùÞ ÚttÞ y™u ƒ¤ðt™ «f]r‚ ntuÞ ™u ‚Œr… òu yu™e «f]r‚™u ¼„ðt™ ‚Útt ËtÄw ftuE rŒðË {htuzu ™rn, ‚tu ‚tu yu …th …ze òÞ ™u òu {htuzu yu™tu Xt hnu ™rn. yk‚u yr‚ {wkÍtE™u rð{w¾ ÚtE òÞ.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “ËtÄw™t ÿtun™wk þtMºt{tk Ëðo fh‚tk yrÄf …t… fÌtwk Au, ‚u™wk þwk fthý Au ? ‚tu yu ËtÄw™t ÓŒÞ™u rð»tu Ëtûtt‚T ©ef]»ý ¼„ðt™ hÌtt Au. {txu ËtÄw™tu ÿtun fhu íÞthu ¼„ðt™™tu ÿtun ÚttÞ Au. fu{ su, ËtÄw™tu ÿtun fhu íÞthu ‚u™t ÓŒÞ{tk hÌtt su ¼„ðt™ ‚u Œw:¾tÞ Au; íÞthu yu ¼„ðt™™t ÿtun™wk yrÄf …t… Au. {txu Ëk‚™t ÿtun™wk Ëðo fh‚tk yrÄf …t… fÌtwk Au y™u fkË, rþþw…t÷, …q‚™t yu ytrŒf su ŒiíÞ; ‚u{ýu ¼„ðt™™tu ÿtun fÞtuo ™u ‚u™wk …ý ¼õ‚™e …uXu ¼„ðt™u fÕÞtý fÞwO ‚u™tu þtu yr¼«tÞ Au? su, yu ŒiíÞu ðihƒwrØyu fhe™u …ý ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fÞwO íÞthu ¼„ðt™u yu{ òÛÞwk su, ‘ðihƒwrØyu fhe™u …ý yu ŒiíÞu {tÁk ®[‚ð™ fÞwO ™u {tht ËkƒkÄ™u …tBÞt, {txu {thu yu™wk fÕÞtý fhðwk.’ yuðe he‚u yu™u rð»tu ¼„ðt™™e ŒÞt™wk yrÄf…ýwk òýðwk y™u ð¤e yu{ òýðwk su, ‘yu ðihƒwrØyu fhe™u ytþÞto ‚u™wk …ý ¼„ðt™u fÕÞtý fÞwo ‚tu su ¼õ‚ ¼Âõ‚yu fhe™u yu™tu ytþhtu ÷uþu ™u ¼„ðt™™u

612

„.yk.35

¼Âõ‚yu fhe™u htS fhþu ‚u™wk ¼„ðt™ fu{ fÕÞtý ™rn fhu ? fhþu s. yuðe he‚u ¼„ðt™™e ŒÞt™wk yrÄf…ýwk sýtðe™u {™w»Þ™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚{tk «ð‚toððt, yuðtu yr¼«tÞ þtMºt™t fh™tht™tu Au. …ý yu{ ™Úte su, ‘ŒiíÞ™e …uXu ¼„ðt™™wk yý„{‚wk fhðwk. {txu ¼„ðt™™e W…h ðih¼tð ht¾e™u su ¼„ðt™™tu ÿtun fhu ™u yý„{‚w fhu, ‚u™u ‚tu ŒiíÞ s òýðt. y™u yu …ût ‚tu ŒiíÞ™tu Au y™u su{ ¼„ðt™™wk „{‚wk ntuÞ ‚u «{týu s ð‚oðwk ™u ¼Âõ‚ fhðe ™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u htS fhðt yuðtu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût Au.” …Ae þwf{wr™yu ©eS{nthts™u …qAâwk su, “nu {nthts ! ËtÄw™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™ hÌtt ntuÞ ™u ‚u™t ÿtunÚte ¼„ðt™™tu ÿtun ÚttÞ ™u ‚u™e Ëuðt fheyu ‚tu ¼„ðt™™e Ëuðt ÚttÞ ‚u ËtÄw™tk ÷ûtý þtk Au ? ‚u fntu” íÞthu ©eS{nthts Úttuzefðth rð[the™u f]…t fhe™u ƒtuÕÞt su, “«Út{ ‚tu {tuxwk ÷ûtý yu Au su, ¼„ðt™™u õÞthuÞ …ý r™htfth ™ Ë{su. ËŒtÞ rŒÔÞ Ëtfth {qŠ‚ Ë{su y™u „{u yux÷tk …whtý, W…r™»tŒT, ðuŒ EíÞtrŒf „úkÚt™wk ©ðý ÚttÞ ™u ‚u{tk r™htfth…ýt suðwk Ëtk¼éÞt{tk ytðu ‚tu…ý yu{ òýu su, ‘ftk ‚tu yt…ý™u yu þtMºt™tu yÚto Ë{ò‚tu ™Úte ™u ftk ‚tu yu{tk fu{ fÌtwk nþu, …ý ¼„ðt™ ‚tu ËŒt Ëtfth s Au’ y™u òu Ëtfth ™ Ë{su ‚tu ‚u™e W…tË™t áZ ™ fnuðtÞ. y™u Ëtfth ™ ntuÞ ‚u™u rð»tu ytftþ™e …uXu f‚to…ýwk ™ fnuðtÞ ‚Útt yuf Œuþ™u rð»tu hnuðt…ýwk ™ fnuðtÞ. {txu ¼„ðt™ ‚tu ËŒt Ëtfth s Au ™u y™uf ƒúñtkz™e Wí…r¥t-ÂMÚtr‚«÷Þ™t f‚to Au ™u ËŒt …tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu rðhts{t™ Au ™u htòrÄhts Au ™u ‚u s yt «íÞût Au. yuðe he‚u su yt Ë{sý ‚u ftuE he‚u ftuE ft¤u z„e ™ òÞ, ËŒt yu{s Ë{su; yuf ‚tu yu ÷ûtý ntuÞ 1. ‚Útt yu ¼„ðt™™e su yuftkr‚f ¼Âõ‚ ‚u™u …tu‚u fh‚tu ntuÞ y™u yu ¼„ðt™™wk su ™t{M{hý ™u fÚtt-fe‚o™trŒf ‚u™u ftuE fh‚wk ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u {™{tk ƒnw htS ÚttÞ 2. ‚Útt yu ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk hnuðwk ntuÞ ‚u{tk ftuE Mð¼tð ytztu ytðu ™rn y™u ‚u Mð¼tð™u {qfu …ý ¼„ðŒT ¼õ‚™t Ëk„™tu íÞt„ ™ fhu y™u ‚u …tu‚t™t Mð¼tð™u ËtÄw ¾tuŒu, ‚tu ËtÄw™tu y¼tð ™ ÷u y™u …tu‚t™t Mð¼tð™tu yð„wý ÷u‚tu hnu, …ý

„.yk.35-36

613

f[ðtE™u ¼õ‚™t Ë{qn{tkÚte Auxu hnuðt™tu ftuE rŒðË {™ ½tx …ý ™ fhu. yu{ ™u yu{ ¼õ‚™t Ë{qn{tk …zâtu hnu yuðtu ntuÞ. 3. ‚Útt Ëthwk ðMºt, Ëthwk ¼tus™, Ëthwk s¤ ‚Útt su su ftuE Ëthwk …ŒtÚto …tu‚t™u «tÃ‚ ÚttÞ ‚tu {™ yu{ ½tx fhu su, ‘yt …ŒtÚto nwk ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yt…wk ‚tu Xef’ y™u ‚u …ŒtÚto ‚u™u yt…u ™u htS ÚttÞ, yuðtu ntuÞ. 4. ‚Útt ¼õ‚™t Ë{qn{tk hnu‚tu ntuÞ ™u ‚u™e ftuh™wk yu{ ™ ÚttÞ su, ‘yt ‚tu fux÷tf ð»to ¼u„tu hÌttu …ý yu™t yk‚h™tu ‚tu ftkE ‚t„ ytÔÞtu ™rn ™u yt ‚u ftuý òýu fuðtuÞ nþu ? yu™wk ‚tu ftkE f¤t‚wk ™Úte’. yuðtu ™ ntuÞ ™u suðtu yu {tkrn-ƒtnuh ntuÞ ‚u™u Ëðuo òýu su, ‘yt ‚u ytðtu Au.’ yuðtu su Ëh÷ Mð¼tððt¤tu ntuÞ. 5. y™u þtk‚ Mð¼tððt¤tu ntuÞ ‚tu…ý fwËk„e™e Ëtuƒ‚ ™ „{u ™u ‚u ÚttÞ ‚tu ‚…e òÞ, yuðe he‚u rð{w¾™t Ëk„™e Mðt¼trðf yÁr[ ð‚o‚e ntuÞ. 6. ytðt A ÷ûtýu Þwõ‚ su ËtÄw ntuÞ ‚u™t ÓŒÞ{tk Ëtûtt‚T ¼„ðt™ rðhts{t™ Au yu{ òýðwk. y™u yuðt ËtÄw™tu ÿtun fÞto ‚tu ¼„ðt™™tu ÿtun fÞtO ƒhtuƒh …t… ÷t„u y™u yuðt ËtÄw™e Ëuðt fhu ‚tu ¼„ðt™™e Ëuðt fÞto ‚wÕÞ V¤ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 35 >> 258 >>

ð[™t{]‚ 36 : fÕÞtý™t yËtÄthý ËtÄ™™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t ðiþt¾ ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tkÚte ½tuzeyu [Ze™u ©e÷û{eðtzeyu …ÄtÞto n‚t ™u ‚u ðtze™u {æÞu su ytuxtu ‚u W…h rðhts{t™ ÚtÞt n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðo …h{nkË ‚Útt nrh¼õ‚ «íÞu «&™ fÞtuo su, “yt Sð™u fÕÞtý™wk yËtÄthý ËtÄ™ þwk Au su, su™u rð»tu yu «ð‚uo ‚tu yu™wk r™ùÞ fÕÞtý ÚttÞ ™u ‚u{tk ƒeòk ftuE rðÎ™ «r‚ƒkÄ fhu ™rn? ‚u fntu ‚Útt yuðt fÕÞtý™t ËtÄ™{tk {tuxwk rðÎ™ þwk Au su, suýu fhe™u *

„Zzt ykíÞ™wk ð[. 36, ‚t. 4-5-1829, {k„¤ðth.

614

„.yk.36

‚u{tkÚte r™ùÞ …ze òÞ ? ‚u …ý fntu.” …Ae Ëðuoyu …tu‚t™e ƒwrØ «{týu W¥th fÞtuo, …ý yu «&™™wk Ë{tÄt™ ™ ÚtÞwk. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fÕÞtý™wk yËtÄthý ËtÄ™ ‚tu yu Au su, ©e…whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™u ƒúñßÞtur‚™t Ë{qn™u rð»tu y™trŒ Ëtfth {qŠ‚ Ë{sðt ™u ‚u™t s Ëðuo yð‚th Au yu yu{ Ë{S™u ‚u «íÞût ¼„ðt™™tu su ‚u ¼tðu fhe™u yt©Þ fhðtu ™u Ä{uo Ërn‚ ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe ™u ‚uðe ¼Âõ‚yu Þwõ‚ su ËtÄw ‚u™tu Ëk„ fhðtu, yu fÕÞtý™wk yËtÄthý ËtÄ™ Au y™u yu{tk ƒeòk ftuE rðÎ™ «r‚ƒkÄ fh‚tk ™Úte y™u yu ËtÄ™™u rð»tu {tuxwk rðÎ™ yu Au su, ‘þw»f-ðuŒtk‚e™tu Ëk„ fhðtu’ y™u òu yu™tu Ëk„ fhu ‚tu ‚u™u þwk rðÎ™ ÚttÞ’ ? ‚tu ‚u™tu Ëk„ fh™thtu su …wY»t ‚u™u, ‚u™u rð»tu nu‚ ÚttÞ y™u su nu‚ ÚttÞ ‚u „wýu fhe™u ÚttÞ Au, su{ ftuEfu ft¤{tk yL™ yt…e™u Sðtzâtu ntuÞ ‚u™e W…h nu‚ ÚttÞ, yuðe he‚u su suýu „wý fÞtuo ntuÞ ‚u™e W…h nu‚ ÚttÞ, ‚u{ ‚u þw»fðuŒtk‚e ‚u yu™u yu{ „wý Œu¾tzu su, ‘ytí{t Au ‚u™u sL{{hý ™Úte ™u ‚u r™htfth Au y™u ‚u „{u yux÷wk …t… fhu ‚tu…ý ‚u™u Œtu»t ™ ÷t„u.1’ yuðtu yu™u „wý ƒ‚tðe™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™t ytfth™wk ¾kz™ fhe ™tk¾u íÞthu yu™u yu {tuxwk rðÎ™ ÚtÞwk. fu{ su, ¼„ðt™™e {qŠ‚{tkÚte …ze „Þtu. {txu yu þw»fðuŒtkr‚™tu Ëk„ õÞthuÞ ™ fhðtu, y™u yu þw»fðuŒtkr‚ ‚tu {nt y¿tt™e Au, ™u ¼„ðt™™t ¼Âõ‚{t„o{tk yuðwk {tuxwk ftuE rðÎ™ ™Úte.” yux÷e ðt‚to fhe™u ©eS{nthts …tAt ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …ÄtÞto ™u W„{ýt îth™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h ƒuËe™u yu{ ðt‚to fhe su, ‘‘y{u Ëðo þtMºt™u Ëtk¼¤e™u yu rËØtk‚ fÞtuo Au y™u y{u yt …]Úðe{tk Ëðuo Xuftýu VÞto ™u ‚u™u rð»tu ½ýtf rËØ ŒeXt Au.” yu{ fne™u „tu…t¤ŒtËS ytrŒf ËtÄw™e ðt‚to fhe Œu¾tze ™u …Ae yu{ ƒtuÕÞt su, “nkw ‚tu yu{ òýwk Awk su, ¼„ðt™™e {qŠ‚™e su W…tË™t ™u æÞt™, ‚u rð™t su ytí{t™u Œu¾ðtu ™u ƒúñ™u2 Œu¾ðwk ‚u ‚tu ÚttÞ s ™rn ™u W…tË™tyu fhe™u s ytí{t Œu¾tÞ, ƒúñ Œu¾tÞ …ý ‚u rð™t ‚tu Œu¾tÞ s ™rn y™u W…tË™t rð™t ytí{t-ƒúñ™u Œu¾ðt™u EåAðwk ‚u fu{ Au ? ‚tu, su{ ytftþ™u 1. y™u …h{tí{t …ý r™íÞ r™Šðfthe „wýu Þwõ‚ Au fÞthuÞ …ý ™Úte. ‚u …h{tí{t{tk y™u Sðtí{t{tk ðtM‚rðf ¼uŒ 2. …h{tí{t™u.

„.yk.36-37

615

S¼u fhe™u Ëtu ð»to ËwÄe [txeyu ‚tu …ý õÞthuÞ ¾txtu, ¾thtu MðtŒ ytðu s ™rn ‚u{ ¼„ðt™™e {qŠ‚™e W…tË™t rð™t ytí{t ƒúñ Œu¾tÞ s ™rn. ‚u „{u ‚ux÷wk s‚™ fhu ‚tu…ý ™ Œu¾tÞ1 y™u r™ƒeos yuðt su ËtkÏÞ ™u Þtu„; ‚uýu fhe™u su ytí{t™wk Œþo™ þtMºt{tk fÌtwk Au ‚u ¼÷u fÌtwk Au; …ý y{u yuðtu ftuE ŒeXtu ™Úte ™u y™w¼ð{tk …ý yu ðt‚to {¤‚e ytð‚e ™Úte. {txu yu ðt‚to ¾tuxe Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 36 >> 259 >>

ð[™t{]‚ 37 : Œrhÿ…ýt{tk …ý «Út{™e [eòu Ëtk¼hu ‚u™wkIndex *Ëkð‚T 1885™t ðiþt¾ ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu [tf¤t W…h rðhts{t™ n‚t. ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðuo ËtÄw ‚Útt Ëðuo nrh¼õ‚ «íÞu yu{ ðt‚to fhe su, “su™u ¼„ðt™™t MðY…™wk ÞÚttÚto ¿tt™2 yufðth ÚtÞwk ntuÞ ™u …Ae ‚u™u Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„ rð»t{ ÚtE òÞ ‚tu …ý ‚u ¿tt™™tu ÷uþ òÞ ™rn. íÞtk áütk‚ Au - su{ ftuEf {tuxtu htò ntuÞ yÚtðt {tuxtu ÷¾uþhe þtnwfth ntuÞ ™u ‚u™u «thçÄt™wËthu ‚u yrÄfth Aqxe „Þtu ntuÞ ™u Œrhÿ…ýwk ytðe „Þwk ‚uýu fhe™u ¾zÄtLÞ ¾tðt {¤u yÚtðt ztuze™e ¼tS {¤u ‚Útt ftuXtk - ƒtuhtk, ƒtVu÷e …e…Þtuo EíÞtrŒf suðwk ‚uðwk ¾tðt {¤u íÞthu ‚u™u ¾tÞ …ý {tuhu su …tu‚u ¼thu ¼thu {uðt ¾tÄt ntuÞ ‚Útt ¼thu {qÕÞðt¤e [eòu ftuE™u ™ {¤u yuðe {k„tðe™u ¾tÄe ntuÞ, ‚u Ëðuo Ëtk¼he ytðu ™u {™{tk yu{ ½tx fhu su, ‘yuðe yuðe ¼thu [eòu™u nwk {tuhu ¾t‚tu ™u nðu nwk ytðwk suðwk ‚uðwk yL™ ¾tô Awk.’ yuðe he‚u ßÞthu ßÞthu ¾tÞ íÞthu ‚u Ëtk¼he ytðu y™u su «Út{Úte s suðwk ‚uðwk yL™ ¾t‚tu ntuÞ ™u ‚u™u Œrhÿ…ýwk ðÄw fhðwk ytðtu y{thtu rËØtk‚ Au. 2. r™ùÞtí{f. 1. {txu ytí{t …h{tí{t™tk Œþo™ fhðt EåA‚t ¼õ‚tuyu Ëðo «Þí™Úte ™htf]r‚ ¼„ðt™™wk æÞt™

* „.yk.™wk ð[. 37, ‚t. 6-5-1829, „wYðth.

616

„.yk.37

ytðu íÞthu …ý ‚u s ¾tÞ, íÞthu ‚u™u þwk Ëtk¼hu ? ‚u{ suýu ¼„ðt™™t MðY…™wk Ëw¾ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼s™™wk Ëw¾ …tu‚t™t {™{tk yufðth ÞÚttÚto…ýu òÛÞwk Au ™u ‚u™u …Ae Ë{t„{™tu Þtu„ ™ hÌttu ™u ƒnth ™ef¤e „Þtu ‚tu …ý ‚u Ëw¾™u Ëk¼th‚tu Útftu s Ëw¾-Œw:¾™u «thçÄt™wËthu ¼tu„ðu, …ý ‚u Ëw¾™u ¼q÷e ™ òÞ y™u suýu ¼„ðt™™wk Ëw¾ òÛÞwk ™Úte, ™u ‚u™tu y™w¼ð ÚtÞtu ™Úte, ‚u þwk Ëk¼thu? yu ‚tu …þw suðtu Au. nðu ‚u ¼„ðt™™wk su MðY… ‚u™wk ¿tt™ fneyu Aeyu su, ‘¼„ðt™™tu su ytfth Au ‚uðtu ytfth ƒeò Œuð, {™w»ÞtrŒf su «f]r‚{tkÚte ytfth ÚtÞt Au, ‚u ftuE™tu ™Úte y™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò Ëðo™u ft¤ ¼ûtý fhe òÞ Au ™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ft¤™wk Ët{ÚÞo…ýwk ™Úte [t÷‚wk, yuðt ¼„ðt™ Au ™u ¼„ðt™™t suðt ‚tu yuf ¼„ðt™ s Au, …ý ƒeòu ftuE ™Úte y™u ¼„ðt™™t ËtÄBÞo…ýt™u …tBÞt yuðt su ¼„ðt™™t Ät{{tk ¼õ‚ Au ‚u™tu ytfth …ý ¼„ðt™ suðtu Au, ‚tu …ý ‚u …wY»t Au ™u ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{ Au ™u ‚u Ëðo{tk ©uc Au ™u yu{™u W…tMÞ Au ™u Ëðuo™t Mðt{e Au ™u yu ¼„ðt™™t {rn{t™tu ftuE …th …t{‚t ™Úte. yuðt rŒÔÞ{qŠ‚ su ¼„ðt™ ‚u r™„woý Au, ™u æÞuÞ Au y™u yu™wk su æÞt™ fhu Au ‚u r™„woý ÚtE òÞ Au, yuðwk ¼„ðt™™wk MðY… Au y™u yu ¼„ðt™ Au ‚u …tu‚t™t Ät{Y… yuf Œuþ™u rð»tu hÌtt Útft s yLðÞ…ýu y™uf ƒúñtkz™u rð»tu hÌtt su Ëðuo Sð™t Ë{qn, ‚u{™u rð»tu ‚u{™t ÞÚtt ÞtuøÞ f{oV¤«Œt‚t…ýu yk‚Þto{e Y…u fhe™u hÌtt Au y™u Ëðo Sð™t Sð™ Au ™u yu rð™t yu Sð ftkE fhðt™u ™u ¼tu„ððt™u Ë{Úto ™Úte Út‚tu y™u yu su ¼„ðt™ ‚u rËØuïh Au, su{ ftuEf rËrØðt¤tu …wY»t ntuÞ ‚u ynªÞt ƒuXtu Útftu ƒúñt™t ÷tuf{tk …ŒtÚto ntuÞ ‚u™u yt ntÚtu fhe™u „úný fhe ÷u, ‚u{ ¼„ðt™ yuf Œuþ{tk hÌtt Útft s …tu‚t™e Þtu„f¤t™u Ët{ÚÞuo fhe™u Ëðo r¢Þt™u fhu Au y™u su{ yÂø™ su ‚u ftc™u rð»tu ™u …t»ttý™u rð»tu hÌttu Au ‚u yÂø™™wk MðY… ƒeS he‚™wk Au ™u ftc …t»ttý™wk MðY… ƒeS he‚™wk Au ‚u{ ¼„ðt™ Ëðo Sð™u rð»tu hÌtt Au, ‚u ¼„ðt™™wk MðY… ƒeS he‚™wk Au ™u ‚u Sð™wk MðY… ƒeS he‚™wk Au y™u yuðe he‚™t y™k‚ yiïÞuo Þwõ‚ yuðt su yu ¼„ðt™, ‚u s …tu‚u Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þ suðt ÚttÞ Au.’ ‚u ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ su™u ytðe he‚u ÚtÞwk ntuÞ ™u ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhe

„.yk.37-38

617

ntuÞ ™u ‚u ¿tt™-¼Âõ‚™t Ëw¾™tu …tu‚t™t Sð{tk y™w¼ð yufðth ÞÚttÚto ÚtÞtu ntuÞ, ‚tu ‚u™e rðM{]r‚ õÞthuÞ ÚttÞ ™rn y™u „{u ‚uðwk Ëw¾ Œw:¾ …zu ‚tu…ý ‚u™u rð»tu ‚u ¼„ðt™™t MðY…™t Ëw¾™tu su y™w¼ð ‚u ðeËhe òÞ ™rn. su{ ‚u htò™u «Út{™wk su …tu‚t™wk Ëw¾ ‚u Œrhÿ…ýt{tk …ý ðeËh‚wk ™Úte ‚u{. y™u yt ðt‚to þt ËtÁ fheyu Aeyu ? ‚tu ytðtu ËíËk„™tu Þtu„ n{ýtk ‚tu Au, …ý fŒtr[‚T Œuþ, ft¤, «thçÄ™t rð»t{…ýt Útfe yuðtu Þtu„ ™ hnu íÞthu òu ytðe ðt‚to Ë{S ht¾e ntuÞ ‚tu ‚u™t Sð™wk õÕÞtý ÚttÞ y™u yu™u yuðtu áZ r™ùÞ ntuÞ ‚tu yu™u õÞthuÞ yu{ ™ Ë{òÞ su, ‘{tÁk õÞthuÞ yfÕÞtý Útþu’ y™u ytðtu Þtu„ hnuðtu ƒnw Œw÷o¼ Au ™u ytðe he‚u Œunu ð‚oðwk ‚u …ý Œw÷o¼ Au. fu{ su, ftuEf rŒðË ƒtnuh ™ef¤e sðtÞ íÞthu yt{ Œunu ™ ð‚toÞ ‚tu …ý yt ðt‚to Ë{S ht¾e ntuÞ ‚tu yu™t Sð™wk ƒnwk Ëthwk ÚttÞ, {txu yt ðt‚to fhe Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk >> 37 >> 260 >>

ð[™t{]‚ 38 : Ëtk¾ÏÞÞtrŒ™wk - ËŒtÞ Ëwr¾Þt™wk

Index

*Ëkð‚T 1885™t ðiþt¾ ËwrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e„tu…e™tÚtS™t {krŒh™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u ËtkÏÞtrŒf þtMºt™t rð[thu fhe™u yu{ r™ùÞ fÞtuo Au su, {tÞt™t ftÞo{tkÚte Wí…L™ ÚtÞt su ytfth {tºt ‚u Ëðuo r{ÚÞt Au. “fu{ su, yu Ëðuo ytfth ft¤u fhe™u ™tþ …t{u Au y™u ¼„ðt™™t yûthÄt{™u rð»tu su ¼„ðt™™tu ytfth Au ‚Útt ‚u ¼„ðt™™t …t»toŒ su {wõ‚ ‚u{™t su ytfth Au, ‚u Ëðuo ËíÞ Au ™u rŒÔÞ Au ™u yr‚þÞ «ftþu Þwõ‚ Au y™u ‚u ¼„ðt™™tu ™u ‚u {wõ‚™tu su ytfth ‚u …whw»t™t suðtu rî¼ws Au y™u ËÂå[Œt™kŒ Y… Au. y™u ‚u yûthÄt{™u rð»tu hÌtt su yu ¼„ðt™, ‚u s u‚u ‚u {wõ‚ …wY»t, ‚u{ýu rŒÔÞ yuðt su ™t™t «fth™t W…[th, ‚uýu fhe™u ËuÔÞt Útft ™u ‚u {wõ‚ …whw»t™u …h{ yt™kŒ™u W…òð‚t *

„.yk.™wk ð[. 38, ‚t. 17-5-1829, Ëtu{ðth.

618

„.yk.38-39

Útft ËŒt rðhts{t™ Au y™u yuðt Ëðtuo…he su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u s ŒÞtyu fhe™u Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo yt …]Úðe™u rð»tu «fx ÚtÞt Útft Ëðo s™™t ™Þ™„tu[h ð‚uo Au ™u ‚{tht EüŒuð Au, ™u ‚{the Ëuðt™u yk„efth fhu Au. y™u yuðt su yu «íÞût …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™t MðY…{tk ™u yûthÄt{™u rð»tu hÌtt su ¼„ðt™; ‚u™t MðY…{tk ftkE …ý ¼uŒ ™Úte, yu ƒu yuf s Au. y™u yuðt su yt «íÞût …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u yûthtrŒf Ëðo™t r™Þk‚t Au, Eïh™t …ý Eïh Au ™u Ëðo fthý™t …ý fthý Au ™u Ëðtuo…he ð‚uo Au ™u Ëðo yð‚th™t yð‚the Au ™u ‚{thu Ëðuo™u yuftkr‚f¼tðu fhe™u W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au y™u yt ¼„ðt™™t su …qðuo ½ýtf yð‚th ÚtÞt Au, ‚u…ý ™{Mfth fhðt ÞtuøÞ Au ™u …qsðt ÞtuøÞ Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “yuf ÿÔÞtrŒf™tu ÷tu¼ ‚Útt Mºte™u rð»tu ƒuXt-QXât™e ðtË™t ‚Útt hË™u rð»tu SnTðt™e ytËÂõ‚ ‚Útt Œuntr¼{t™ ‚Útt fwËk„e{tk nu‚ hne òÞ ‚Útt ËkƒkÄe{tk nu‚ ntuÞ, yu Atu ðt™tk su™u ntuÞ, ‚u™u ftuE rŒðË Sð‚u ™u {he™u …ý, Ëw¾ ‚tu õÞthuÞ ÚttÞ s ™rn. {txu su™u Ëw¾ EåAðwk ntuÞ ‚u™u yuðt Mð¼tð ntuÞ ‚tu xt¤ðt ™u r™ð]r¥t…h Útðwk ™u ƒhtuƒheÞt™e Ëtuƒ‚ ™ ht¾ðe ™u Œuntr¼{t™u hrn‚ ™u ðihtøÞu Þwõ‚ ™u ¼„ðt™™wk yÕ… ð[™ ntuÞ ‚u{tk Vuh …zu ‚tu ‚u {n‚Tð[™{tk Vuh …zâtu ntuÞ ‚u{ {t™‚t ntuÞ yuðt su ¼„ðŒT ¼õ‚ {tuxt ËtÄw ‚u Ëk½tÚtu …tu‚t™t Sð™u sze Œuðtu ™u ‚u™t ð[™{tk {™, f{o, ð[™u ð‚oðwk ™u rð»tÞ™t ËkƒkÄÚte ‚tu Auxu s hnuðwk, …ý yu™tu ËkƒkÄ …tu‚t™t r™Þ{™u íÞt„ fhe™u Útðt Œuðtu ™rn ™u òu rð»tÞ™tu ËkƒkÄ fhðt {tkzu ‚tu yu™tu Xt hnu s ™rn, yu rËØtk‚ ðt‚to Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk. >> 38 >> 261 >>

ð[™t{]‚ 39 : rðþÕÞfhýe yti»trÄ™wk

Index

*Ëkð‚T 1886™t y»ttZ ðrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ *

„.yk.™wk ð[. 39, ‚t. 25-7-1829, hrððth.

„.yk.39

619

…h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðo …h{nkË ‚Útt Ëðo ËíËk„e yt„¤ ðt‚to fhe su, “¼„ðt™™e {tÞt ‚u fE Au ? ‚tu ‘Œun™u rð»tu ynkƒwrØ ™u Œun ËkƒkÄe …ŒtÚto™u rð»tu {{íðƒwrØ’ yu s {tÞt Au ‚u yu {tÞt™u xt¤ðe. y™u yu {tÞt™u suýu xt¤e ‚u {tÞt™u ‚Þtuo fnuðtÞ. y™u ‘yu {tÞt™u xt¤e™u ¼„ðt™{tk «er‚ fhðe’ yux÷tu Ëðo þtMºt™tu rËØtk‚ Au; ‚u™u yts Ë{òu fu ½ýu rŒðËu fhe™u Ë{òu1. y™u n™w{t™, ™thŒ, «n÷tŒ yu su {tuxt {tuxt ¼„ðt™™t ¼õ‚, ‚u{ýu …ý2 ¼„ðt™ …tËu yu{ s {tøÞwk Au su, ‘ynk{{íð Y… {tÞt Útfe hûtt fhßÞtu y™u ‚{thu rð»tu «er‚ ÚtßÞtu y™u yu {tÞt™u ‚Þto ntuÞ ™u ‚{thu rð»tu «er‚ðt¤t ntuÞ yuðt su ËtÄw, ‚u™tu Ëk„ ÚtßÞtu y™u yu ËtÄw™u rð»tu nu‚ ™u {{íð ÚtßÞtu.’ {txu yt…ýu …ý yu{ fhðwk ™u yu{ {t„ðwk y™u yu™tu ©ðý, {™™, r™rŒæÞtË fhðtu. y™u ¼„ðt™™tu su ¼õ‚ ntuÞ, ‚u™u ytí{r™ct™wk ƒ¤ ‚Útt ¼„ðt™™t {tntíBÞ™wk ƒ¤, yu ƒu ƒ¤ òuEyu. ‚u ytí{r™ct ‚u þwk? ‚tu …tu‚t™t ytí{t™u ŒunÚte …]ÚtfT òýðtu. y™u ËtÄw ¼u¤t hnu‚t ntuEyu, ‚u{tk …hM…h ftuEf r™r{¥tu ƒtu÷t[t÷e ÚttÞ ‚Útt ftuEf ò‚™tu ynk{{íð ÚttÞ ‚Útt {t™, ¢tuÄ, MðtŒ, ÷tu¼, ft{, {íËh, E»Þto yu ytrŒf yð„wý™e «ð]r¥t ÚttÞ, íÞthu òu ytí{t …tu‚t™u ™ òý‚t ntuEyu ‚tu ËtÄw™tu yð„wý ytðu; ‚u{tkÚte yu™wk ƒnw ¼qkzwk ÚttÞ. {txu …tu‚t™t ŒunÚte …]ÚtfT ytí{t òýðtu y™u ‚u ytí{t Au ‚u ƒútñý ™Úte, ûtrºtÞ ™Úte, fýƒe ™Úte, ftuE™tu Œefhtu ™Úte, ftuE™tu ƒt… ™Úte, yu™e ftuE ò‚ ™Úte, ™t‚ ™Úte, yuðtu Au y™u yu ytí{t ‚tu ËqÞo ‚Útt yÂø™ suðtu ‚usMðe Au ™u òý…ýu Þwõ‚ Au y™u ‚u yÂø™™e ßðt¤t ‚Útt ËqÞo™tk rfhý ‚u ‚tu sz Au. fu{ su, ‚u™u ytk„¤e yztzeyu ‚tu ¾Ëu ™rn y™u feze ntuÞ ™u ‚u™u ytk„¤e yztzeyu ‚tu ¾Ëe™u yð¤e [t÷u. {txu ytí{t ‚u òý…ýu Þwõ‚ Au y™u yu™u ËqÞo, yÂø™ suðtu fneyu Aeyu ‚u ‚tu yu™tu ytfth yuðtu ‚usMðe Au ‚u {txu fneyu Aeyu y™u yu ytí{t y™uf Þtur™™u …tBÞtu Au y™u yu{ fnuðtÞ Au su, ‘sux÷wk 1. …ý Ë{S™u su ¼õ‚ yuðe he‚u fhþu ‚us Ëw¾e 2. ynk{{íðY… {tÞt™tu íÞt„ fhe™u ¼„ðt™{tk Útþu ƒeòu Ëw¾e Útþu ™rn. áZ «er‚ fhe Au.

620

„.yk.39

Ë{wÿ™wk …týe Au ‚ux÷wk yu Sð …tu‚t™e {t‚t™wk ŒqÄ ÄtÔÞtu Au’ y™u íÞtk íÞtk y™uf «fthu {htýtu Au ‚tu …ý {Þtuo ™Úte, suðtu Au ‚uðtu ™u ‚uðtu s Au y™u yu y¿tt™ yðMÚtt{tk …tu‚t™u ŒunY…u {t™‚tu n‚tu íÞthu …ý ™ {Þtuo, ‚tu nðu yt…ý™u yu™wk ¿tt™ ÚtÞwk íÞthu ‚tu yu fu{ {hþu? yuðtu su ytí{t ‚u™u …tu‚t™wk MðY… {t™ðwk. y™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ fu{ òýðwk ? ‚tu ¼„ðt™ Au ‚u y™uf ƒúñtkz™t htòrÄhts Au y™u su ƒúñtkz™t yu htò Au ‚u ƒúñtkz™e …ý „ý‚e ™Úte, ‚u fÌtwk Au su, 1 “lé Ð „² »± „ï Ý ²²é Ú ‹„}æÝ‹„„²æ y±}æçÐ ²Î‹„Úæ‡ÇçÝ™²æ ÝÝé ¨æ±Ú‡ææ:” y™u ‚u yufyuf ƒúñtkz{tk ƒúñt, rð»ýw, rþð ntuÞ ‚Útt Ët‚ îe…, Ët‚ Ë{wÿ, {uÁ, ÷tuft÷tuf ytrŒf …ðo‚, ‚uýu Þwõ‚ …]Úðe™e h[™t ntuÞ ‚Útt [tiŒ÷tuf™e h[™t ntuÞ ‚Útt yü ytðhý™e h[™t ntuÞ EíÞtrŒf Ët{„úeyu Ërn‚ su y™uf ƒúñtkz, ‚u™t htò ¼„ðt™ Au y™u su{ yt …]Úðe™tu [¢ð‚eo htò ntuÞ ™u ‚u htò™tk su „t{ztk ‚u ‚tu „ýtÞ yuðtk ntuÞ, ‚tu …ý ‚u™e fux÷e {tuxâ… òÛÞt{tk ytðu Au ? y™u ¼„ðt™™u ‚tu yuðt ƒúñtkz™e …ý „ý‚e ™Úte, {txu ¼„ðt™™e ‚tu ƒnw s {tuxâ… Au y™u ‚u ƒúñtkz™u rð»tu yt Sð Au ‚u ¼„ðt™™e yt„¤ þt ÷u¾t{tk Au? ftkE ™Úte, yr‚ ‚wåA Au y™u ‚u ¼„ðt™u, yu ƒúñtkz™u rð»tu …k[rð»tÞ ËkƒkÄe Ëw¾ Sðtu™u ytÃÞwk Au ‚u Ëw¾ fuðwk Au ? ‚tu yu Ëw¾™u ËtÁ fux÷tf …tu‚t™tk {tÚttk f…tðu Au yuðwk {ntŒw÷o¼ suðwk sýtÞ Au. íÞthu …tu‚t™e {qŠ‚{tk ‚Útt …tu‚t™t Ät{{tk su Ëw¾ Au ‚u ‚tu ƒnw ¼thu Au y™u «tf]‚ rð»tÞ Ëw¾ Au ‚u ‚tu yLÞ …ŒtÚto™u ytþhe™u hÌtwk Au ‚Útt …]ÚtfT …]ÚtfT Au y™u su ¼„ðt™ Au ‚u ‚tu Ëðuo Ëw¾{tºt™t htrþ Au ™u yu ¼„ðt™ ËkƒkÄe su Ëw¾ Au ‚u yrð™tþe Au ™u {nt y÷tirff Au y™u su{ ftuEf ¼thu Ä™tZâ „]nMÚt ntuÞ ‚u …tu‚t™t ½h{tk y™uf «fth™tk ¼tus™ s{‚tu ntuÞ ™u ‚u s{e™u WÂåAü ftkEf ƒxfwk htux÷tu ðÄu ‚u fq‚ht™u ™t¾u íÞthu ‚u yr‚þÞ ‚wåA fnuðtÞ, ™u …tu‚u s{‚tu ntuÞ ‚u {nt Ëw¾{Þ fnuðtÞ. ‚u{ ¼„ðt™u ƒúñtkz™u rð»tu y™uf Sðtu™u …k[rð»tÞ ËkƒkÄe Ëw¾ ytÃÞwk Au, ‚u ‚tu fq‚ht™u ™tkÏÞtu su ƒxfwk htux÷tu, ‚u™e …uXu yr‚ ‚wåA Au ™u …tu‚t™u rð»tu su Ëw¾ Au ‚u ‚tu {nt{tuxwk 1. ÷tuÞt 10 ™e xeÃ…ýe{tk yÚto yt…u÷tu Au. ¼t. 10/87/41.

„.yk.39

621

Au. y™u ð¤e Ëw»twÂÃ‚ yðMÚtt™u rð»tu yu Sð™u ¼„ðt™ {tuxwk Ëw¾ …{tzu Au. ‚u „{u ‚uðe ðuŒ™t ÚtE ntuÞ ™u Ëw»twÂÃ‚{tk òÞ íÞthu Ëwr¾Þtu ÚtE òÞ Au.” “y™u ð¤e yu ¼„ðt™™t [hýf{¤™e hs™u ƒúñt, rþð, ÷û{eS, htÄtS, ™thŒ, þwf, Ë™ftrŒf, ™ð Þtu„uïh yuðtk yuðtk {tuxtk Au, ‚u …ý …tu‚t™t {M‚f W…h [Ztðu Au ™u {t™™u {qfe™u yu ¼„ðt™™e r™hk‚h ¼Âõ‚ fÞto fhu Au y™u ð¤e yu ¼„ðt™u s„‚{tk rðr[ºt Ë]rü fuðe fhe Au? ™u ‚u{tk fuðwk znt…ý fÞwO Au? su swðtu™u, ‘{týË{tkÚte {týË ÚttÞ Au, …þw{tkÚte …þw ÚttÞ Au, Ítz{tkÚte Ítz ÚttÞ Au, fezt{tkÚte feztu ÚttÞ Au y™u {týË™tk yk„{tkÚte ftuEf yk„™tu ¼k„ ÚtE „Þtu ntuÞ ™u „{u ‚uðtu ztÌttu ntuÞ ‚tu …ý ‚u yk„™u ‚uðwk ™u ‚uðwk fhðt™u Ë{Úto ftuE he‚u ™ s ÚttÞ.’ EíÞtrŒf y™uf f¤t ¼„ðt™{tk hne Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™wk {tntí{Þ òýe™u ‚Útt ¼„ðt™™u Ëw¾{Þ {qŠ‚ òýe™u ƒeò Ëðo …ŒtÚto{tk ðihtøÞ ÚttÞ Au ™u yuf ¼„ðt™{tk s «er‚ ÚttÞ Au y™u yuðe he‚u «Út{ fÌtwk su …tu‚t™t Sðtí{t™wk ¿tt™ ‚Útt ¼„ðt™™t {tntíBÞ™wk ¿tt™ yu ƒu su™u rËØ ÚtÞt ntuÞ ™u ‚u òu „{u ‚uðt …k[rð»tÞ ËkƒkÄe Ëw¾{tk fŒtr[‚T ƒkÄtE „Þtu ntuÞ, ‚tu …ý ‚u{tk ƒkÄtE hnu ™rn. ‚u™u ‚tuze™u ™ef¤u s hnu Au. y™u su rð»tÞ™tk Ëw¾™tu íÞt„ fhe™u ð‚o‚tu ntuÞ ™u ‚u ™ ƒkÄtÞ yu{tk ‚u þwk fnuðwk? {txu yu ƒu «fth™tk ¿tt™™u Ëtk¼¤e™u yu™tu …tu‚t™t {™{tk ðu„ ÷„tze Œuðtu. su{ ftuEf þqhðeh ™u ytfhtu {týË ntuÞ ™u ‚u™tu ftuEf «r‚…ûte ntuÞ, ‚uýu ‚u™tu ƒt… {the ™tkÏÞtu ntuÞ, ‚tu ‚u™e ‚u™u ƒnw ŒtÍÞ ÚttÞ ™u ‚u ŒtÍÞ Út‚e ntuÞ ™u ð¤e ‚u™tu Œefhtu {the ™tk¾u ™u ð¤e ¼tE™u {the ™tk¾u ™u ð¤e ƒtEze™u ÷E òÞ ™u ð¤e {t™u ÷E™u {wË÷{t™™u yt…u ™u ð¤e „t{„htË Íqkxe ÷u; yuðe he‚u su{ su{ yu™tu …ht¼ð fhu ‚u{ ‚u{ yu™u ƒnw {™{tk ŒtÍÞ ÚttÞ ™u ò„ú‚, MðÃ™{tk Ëðoft¤u yu™u yu ðt‚™tu s yt÷tu[1 hnu. ‚u{ su™u yt ƒu ðt‚™tu r™hk‚h yt÷tu[ hnu íÞthu yu™u yu ¿tt™ rËØ ÚttÞ y™u yu™u „{u ‚uðtu yt…íft¤ …zu ‚tu ‚u™u rð»tu yu™e ËntÞ fhu y™u su{ rðþÕÞfhýe 1. hxý.

622

„.yk.39

yti»tÄe ÷tðe™u n™w{t™Syu ht{[kÿ™u …eðtze, íÞthu su Œun{tk þÕÞ1 ÷tøÞtk n‚tk ‚u Ëðuo yu™e {u¤u ŒunÚte ƒtnuh ™ef¤e „Þtk. ‚u{ su™u yt ƒu ðt‚ {™{tk ÷t„e „E ntuÞ, ‚u™u ErLÿÞtu™u rð»tÞ ¼tu„™e EåAt hne Au yu þÕÞ Au ‚u Ëðuo ™ef¤e òÞ. fnu‚tk rð»tÞ ¼tu„{tkÚte yu™e ErLÿÞtu™e ð]r¥t ™ef¤e™u yuf ¼„ðt™{tk ð¤„u y™u ËíËk„e …ý yu™u s fneyu, fu{ su, ËíÞY… yuðtu su …tu‚t™tu ytí{t ‚Útt ËíÞY… yuðt su ¼„ðt™ ‚u™tu su™u ytðe he‚u Ëk„ ÚtÞtu, ‚u™u ËíËk„e fneyu y™u yt ƒu «fthu su ðt‚to Au. ‚u™u Œiðe Sð Ëtk¼¤u íÞthu ‚u™t ÓŒÞ{tk ÷t„e™u h„-h„{tk «ð‚eo òÞ y™u su ytËwhe Sð ntuÞ ™u ‚u Ëtk¼¤u. íÞthu ‚u™u ‚tu ft™Úte ƒtnuh s ™ef¤e òÞ, …ý ÓŒÞ{tk Q‚hu ™rn. su{ ït™ ntuÞ ™u ‚u ¾eh ¾tÞ, ‚u ‚u™t …ux{tk hnu s ™rn, ð{™ ÚtE òÞ. ™u ¾eh suðwk ftkE ¼tus™ ËhË ™ fnuðtÞ ‚tu …ý ‚u ït™™t …ux{tk hne™u h„h„{tk «ð‚uo ™rn y™u ‚u ¾eh™u {týË ¾tÞ íÞthu ‚u™u …ux{tk hnu ™u h„h„{tk «ð‚uo ™u ƒnw Ëw¾ ÚttÞ. ‚u{ ït™ suðtu su ytËwhe Sð, ‚u™t ÓŒÞ{tk ‚tu yt ðt‚ …uËu s ™rn ™u {týË suðtu su Œiðe Sð, ‚u™t ÓŒÞ{tk Q‚hu ™u h„h„{tk ÔÞt…e òÞ. y™u ð¤e su ¼„ðt™ Au. ‚u suðt ‚tu yu yuf s Au y™u ¼„ðt™™u ¼S ¼S™u ½ýtf ¼„ðt™™t ËtÄBÞo…ýt™u …tBÞt Au ‚tu…ý ‚u ¼„ðt™ suðt ‚tu Út‚t s ™Úte ™u òu yu ¼„ðt™ suðt s ÚttÞ ‚tu ¼„ðt™ ½ýtf ÚttÞ. íÞthu ‚tu s„‚™e ÂMÚtr‚ ‚u yuf ò‚™e s ™ hnu. fu{ su, yuf ¼„ðt™ fnuþu, nwk s„‚™e Wí…r¥t fheþ ™u ƒeòu fnuþu, nwk s„‚™tu «÷Þ fheþ y™u ð¤e yuf ¼„ðt™ fnuþu, nwk ðhËtŒ fheþ ™u ƒeòu fnuþu, nwk ™rn fÁk; ™u yuf fnuþu, nwk {týË™t Ä{o …þw{tk fheþ ™u ƒeòu fnuþu, nwk …þw™t Ä{o {týË{tk fheþ; yuðe he‚u ÂMÚtr‚ ™ hnu. y™u yt ‚tu swðtu™u, s„‚{tk fuðe he‚u ƒhtƒh yŒ÷2 «{týu Ëðo r¢Þt™e «ð]r¥t ÚttÞ Au. …ý ‚÷¼th …ý Vuh …z‚tu ™Úte. {txu Ëðo r¢Þt™t «ð‚toð™tht ™u Ëðo™t Mðt{e yuf s ¼„ðt™ Au ‚Útt ¼„ðt™ Ëk„tÚtu ƒeò™u Œtð ƒkÄtÞ yu{ …ý sýt‚wk ™Úte. {txu ¼„ðt™ ‚u yuf s Au …ý ƒeòu yu suðtu Út‚tu ™Úte y™u yt Ëðuo ðt‚ fhe ‚u Úttuzef Au, …ý yu{tk Ëðuo ðt‚ ytðe „E. y™u yt ðt‚™wk su hnMÞ Au, ‚u su 1. ƒtý.

1. ÞÚttr™Þ{.

„.yk.39

623

ztÌttu ntuÞ ‚u™u Ë{òÞ …ý ƒeò™u Ë{òÞ ™rn. y™u ytx÷e ðt‚ Ë{S™u suýu áZ fhe ‚u™u Ëðuo ðt‚ Ëk…qýo ÚtE, yu™u ftkE fhðwk ƒtfe ™ hÌtwk y™u ytðe he‚u su y{u ðt‚ fhe, ‚u™u Ëtk¼¤e™u ™u ‚u ðt‚™e su ¼„ðt™™t ¼õ‚™u áZ‚t ntuÞ, ‚u™tu Ëk„ ht¾ðtu ‚tu yu™u yt ðt‚to™e rŒðËu rŒðËu áZ‚t Út‚e òÞ y™u yt ðt‚ y{u fheyu Aeyu ‚u ftkE ƒwrØ™e fÕ…™tyu ™Úte fh‚t ‚Útt rËØtE sýtððt ËtÁ ™Úte fh‚t. yt‚tu y{the ys{tðu÷ ðt‚ Au, ™u su{ y{u ð‚eoyu Aeyu ‚u{ ðt‚ fheyu Aeyu. fu{ su, y{thu Mºte-Ä™trŒf …ŒtÚto™tu ¼thu Þtu„ Au ‚Útt …k[rð»tÞ™tu ¼thu Þtu„ Au, ‚Útt Ëwh‚, y{ŒtðtŒ, ðztuŒhu, ðh‚t÷u sEyu Aeyu íÞthu nòhtu {týË ¼u„tk ÚttÞ Au ™u ‚u {t™u Au ‚Útt ðts‚u-„ts‚u yr‚ ËL{t™ fhe™u …Ähtðu Au ‚Útt íÞtk íÞtk ¼thu ¼thu òÞ„tytu òuÞt{tk ytðu Au ‚Útt ¼thu ðMºt, ðtn™trŒf™tu Þtu„ ÚttÞ Au. yu Ëðuo Au ‚Úttr… …tu‚t™t ytí{t Ët{e árü fheyu Aeyu ‚Útt ¼„ðt™™t {tntíBÞ Ët{e árü fheyu Aeyu, íÞthu ‚u Ëðo™wk yr‚ ‚wåA…ýwk ÚtE òÞ Au, ™u yu{tk ftuE Xuftýu ƒkÄtE sðt‚wk ™Úte ™u …qðo Œun™e su{ rðM{]r‚ Au, ‚u{ yu Ëðuo™e rðM{]r‚ ÚtE òÞ Au. {txu yu ƒu ðt‚ y{thu rËØ Au ‚u ËtÁ yu{ y{thu ð‚toÞ Au y™u ƒeòu …ý òu yu ƒu ðt‚™u rËØ fhu, ‚tu ‚u™u fŒtr[‚T yuðtu ftuEf Þtu„ ÚtE òÞ, ‚tu …ý yu™u yu{ ð‚toÞ. {txu yt ðt‚ yð~Þ Ë{òðt™e Au.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu f]…t fhe™u ƒeò™u Ë{Ítððt ËtÁ …tu‚t™wk ð‚o™ ÷E™u ðt‚to fhe y™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T ©e…whw»ttu¥t{ ™thtÞý Au. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt ykíÞ™wk. >> 39>> 262 >>

yuðe he‚u yt su Ëðuo ©eS{nthts™tk ð[™t{]‚ ‚u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚Útt „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚Útt r™íÞt™kŒ Mðt{e ‚Útt þwf{wr™; yu [th ËtÄwytuyu ¼u¤t ÚtE™u su{ Ëtk¼éÞwk Au, y™u su{ …tu‚t™e ƒwrØ Au, ‚u «{týu ÷ÏÞtk Au y™u ©eS{nthts su ‚u rŒðË rŒðË «íÞu ytðe ytðe he‚™e y™uf «fth™e ðt‚to™u fh‚t Útft ™u …tu‚t™t ¼õ‚s™™u yt™kŒ W…òð‚t Útft ©e„Zzt™u rð»tu rðhts‚t nðt.

624

„.yk.39

}æé Q UæÝ‹Îp xææï Ð æHæÝ‹Îæï }æé ç ÝLÎæÚ{è: J çÝy²æÝ‹Îàæé Ü UæÝ‹Îæñ ™y±æÚæï }æé Ý ²S„é ²ï JJ1JJ »„ñ : ¨Ñì x æy² çHç¶„æÝèyƒ¢ {}æü … Ýï ã ü Ú ï : J ±™æï ù }æë „ æçÝ ¨±æü ç ‡æ ²ƒæ}æç„ ²ƒæŸæé „ }æì JJ2JJ „~ææÎæñ Îé x æü Ý xæÚï S±æç}æÝæï v „æçÝ „ï Ý „é J ¥C¨#ç„¨¢ w ²æçÝ „æçÝ ¨‹„èCÎàææçÝ çã JJ3JJ Ðí æ ï Q UæçÝ ™ „„S„ï Ý ¨æÚÑì x æÐé Ú ¨¢ ¿ æÜï U J xæí æ }æï ù CæÎàæ¨¢ w ²æçÝ „æÝèCæçÝ |æ±ç‹„ çã JJ4JJ „ï Ý æï Q UæçÝ „„S„æçÝ xæí æ }æï ÜUæ²æü ² Ýæç|æ{ï J ¨ç‹„ mæÎàæ¨¢ w ²æçÝ ¨±ü ¨ æñ w ²ÜUÚæç‡æ çã JJ5JJ Hæñ ã æç|æ{ï „„æï xæí æ }æï „æçÝ Ðí æ ï Q UæçÝ „ï Ý ™ J ¨‹y²CæÎàæ¨Ñìì w²æçÝ |æQUæ|æèCÐí Î æçÝ çã JJ6JJ ¨‹y²CæÎàæ¨Ñ xæí æ }æï Ð@æH¨¢ ¿ æï ù ƒ „ï Ý „æ‹²é ç Î„æçÝ ±ñ J ¨‹y²ï Ü Uæç‹„ÜU|æQUæÝæ¢ Ðí ï D æçÝ ¨#¨Ñì w ²²æ JJ7JJ Ðé Ý Îé ü x æü Ð é Ú ï „ï Ý S±æç}æÝæ ÜUçƒ„æ‹²ƒ J ¨ç‹„ „æçÝ ¨#¯çC¨¢ Ñ ì w ²æ„æçÝ çã „œ±„: JJ8JJ „ „æï ±ëœææH²ÐéÚï „ïÝ {}æü¨é„ïÝ ™ J „æçÝ ô±àæç„¨¢ Ñ ì w ²æçÝ ÜUçƒ„æçÝ |æ±ç‹„ çã JJ9JJ „„: ŸæèÝxæÚï „æçÝ Ðí æ ï Q UæçÝ ~æèç‡æ „ï Ý ™ J Ÿæè|æçQU{}æü Ð é ~ æï ‡ æ ¨ç‹„ |æQUçÐí ² æç‡æ çã JJ10JJ ÜUçƒ„æçÝ Ðé Ý S„ï Ý S±æç}æÝæ Îé x æü Ð œæÝï J ™y±æôÚàæy¨Ñìì w²æçÝ „œ±„: JJ11JJ „æçÝ ¨‹y²ï Ü Uæï Ý ™y±æôÚàæy¨Ñ »±¢ çã „æçÝ ¨±æü ç ‡æ ç}æ„æçÝ çmÚ¨æçÿæç|æ: J ¨ç‹„ ¨¢ ç Hç¶„æçÝ Ÿæè}æãæÚæ…çÝÎï à æ„: JJ12JJ §}ææçÝ ²ï ÐçÆc²ç‹„ Ÿææï c ²ç‹„ ™æÎÚæÁ…Ýæ: J |æç±c²ç„ ãÚæñ „ï ¯ æ¢ |æçQUÚï Ü Uæç‹„ÜUè {í é ± }æì JJ13JJ ¥æŒ²æ²²çóæ……ÝæÝì S±ÜUè²±™Ýæ}æë „ ñ : J …²ç„ ŸæèãçÚ: S±æ}æè Ÿæè}ægé x æü Ð é Ú ï Ðí | æé : JJ14JJ S±{}æü S ² ™ …è±æy}æ¿ææÝS² ç±Ú„ï S „ƒæ J

„.yk.39

625

}ææãæy}²ï Ý ¨ã S±è²¿ææÝ |ævy²æï ï ² ü ƒ æƒü „ : Hÿæ‡ææçÝ S±|æQï U |²æï ² ©±æ™ Î²æçÝç{: ÝæÝæç±{ñ : Ðí ¨ Çì x æñ S „¢ Ý}ææ}ææï |æçQUÝ‹ÎÝ}æì çÝ…ñ ± ü ™ æï ù }æë „ ñ H æï ü Ü ï U ù„Ðü ² læï çÝ…æçŸæ„æÝì Ðí è „æï Ý: ¨±ü Î æ ¨æï ù S„é ŸæèãçÚ{ü } æü Ý ‹ÎÝ: „m™æï ù }æë „ Ðæ„æÚæï ²ï S²é S „yÐÎ¨¢ Ÿ æ²æ: ¨y¨çÑì x æÝ: Ðí ¨ óææS„ï |æ±‹y±S}ææ¨é ¨±ü Î æ

JJ15JJ J JJ16JJ J JJ17JJ J JJ18JJ

JJ xæÉÇæ ¥‹y² Ðí Ü UÚ‡æ¢ ¨}ææ#}æì J J JJ §ç„ Ÿæè|æçQU{}ææü y }æ… Ÿæè¨ã…æÝ‹ÎS±æç}æ±™Ýæ}æë „ æçÝ ¨¢ Ð ê ‡ ææü ç Ý JJ ±ë œ ææH²ï ¨ |æxæ±æÝì …²„èã ¨æÿææ„ì JJ

626

¼q„tu¤-¾„tu¤

¼q„tu¤-¾„tu¤™wk ð[™t{]‚ ©eS{nthtsu yt»ttZe ð»to 1863™t ftŠ‚f ËwrŒ 1 Úte «ƒtuÄ™e yuftŒþe™e ykŒh „Zzt{tk ¼Âõ‚ƒt„{tk nh{t™t ð]ût‚¤u ƒuËe™u þwft™kŒ{wr™ …tËu nrhs™tu W…h ¼q, îe…, ¾kz, Þw„…rh{tý y™u «÷Þðýo™…qðof ¼h‚¾kz{tk {™w»Þ sL{™e Œw÷o¼‚t ðýoðe, ‚u™tÚte yLÞ ÷tirff «ð]r¥t™tu yt„ún ™rn fh‚t {tuûtÁ…e ftÞo rËØ fhe ÷uðt™t WÆuþÚte …ºt ÷¾tðu÷tu. ‚u ðt‚ nrh÷e÷t{]‚™t 6 f¤þ{tk 11-12 rð©t{{tk ðýoðe Au. yt …ºt ‚u s yt™w…qðeoðt¤tu nþu fu yLÞÚtt nþu ‚u™tu rð[th fÞto rð™t W…Þtu„™tu òýe …]ÚtfT A…tÔÞtu Au. ©e{ŒT¼t„ð‚trŒ ËŒT„úkÚttu™u rð»tu ÷ÏÞwk Au su, ¼h‚¾kz{tk {™w»Þ™tu Œun …t{ðtu ‚u yr‚ Œw÷o¼ Au, ®[‚t{rý ‚wÕÞ Au, su Œun™u ELÿtrŒf Œuð‚t EåAu Au ‚u Œuð‚t™u rð»tÞ ™u ði¼ð rð÷tË ™u ytÞw»t, ‚u ‚tu {™w»Þ™t Útfe ½ýwk yrÄf Au, …ý íÞtk {tuût™wk ËtÄ™ ™Úte Útt‚wk. {tuût™wk ËtÄ™ ‚tu ¼h‚¾kz™u rð»tu {™w»Þ Œun …tBÞt Útfe ÚttÞ Au. ‚u rð™t ƒesu ftuE Xuftýu ™u ftuE Œun™u rð»tu Útt‚wk ™Úte. yu nu‚w {txu Ëðo ŒuþÚte {]íÞw÷tuf{tk ¼h‚¾kz™u rð»tu {™w»Þ™tu Œun …t{ðtu ‚u yrÄf Au, ‚u™u ‚wÕÞ ƒeswk ftuE [tiŒ ÷tuf{tk MÚtt™f ™Úte. ‚u [tiŒ÷tuf™tk ™t{- yt {]íÞw÷tuf Au ‚uÚte Qæðo 6 ÷tuf Au. ‚u{tk «Út{ ¼wð÷tuof Au (1) ‚u{tk {r÷™ Œuð hnu Au. ‚uÚte Qæðo ƒeòu Mð„o÷tuf Au (2) ‚u{tk ELÿtrŒf Œuð hnu Au. ‚uÚte Qæðo ºteòu {n÷tuof Au (3) ‚u{tk yÞo{trŒ r…rºtŒuð hnu Au. ‚uÚte Qæðo [tuÚttu s™÷tuf Au (4) ‚uÚte Qæðo …tk[{tu ‚…÷tuf Au (5) yu ƒu ÷tuf{tk ¼]øðtrŒÉr»t hnu Au. ‚uÚte Qæðo Aêtu ËíÞ÷tuf Au. (6) ‚u{tk ƒúñt hnu Au. yu ËíÞ÷tufËrn‚ Ët‚ ÷tuf Au. ‚u {]íÞw÷tufÚte yÄtu su nuXt Ët‚ ÷tuf Au, ‚u{tk «Út{‚tu y‚¤ (1) ƒeòu rð‚¤ (2) ºteòu Ëw‚¤ (3) yu ºtýu™u rð»tu ŒiíÞ hnu Au. ‚uÚte nuXtu ‚¤t‚¤ 1. ƒeòu {nt‚¤, 2. ºteòu hËt‚¤, 3. yu ºtý{tk r™þt[h hnu Au, 6. yu™u nuXt fÌtt ‚uÚte nuXtu Ët‚{tu …t‚t¤ Au, 7. ‚u{tk Ë…o hnu Au. yu Ët‚ ÷tuf ‚u {]íÞw÷tufÚte nuXtk Au, ‚u Ërn‚ Ëðo ÚtE™u [tiŒ ÷tuf ÚtÞt. ‚u{tk {]íÞw÷tuf Au ‚u ©uc Au. ‚u {]íÞw÷tuf™t Ët‚ îe… Au. ‚u [¢tfth Au ™u ‚u™u {æÞu skƒwîe… Au. ‚u yuf ÷ût òus™™tu Au,

¼q„tu¤-¾„tu¤

627

‚u™u Vh‚tu ¾tht s¤™tu Ë{wÿ Au. ‚u …ý yuf ÷t¾ òus™™tu Au (1) ‚uÚte ƒeòu Ã÷ût ™t{u îe… Au.‚u ƒu ÷t¾ òus™™tu Au. ‚u™u Vh‚tu Ë{wÿ ‚u …ý ƒu ÷t¾ òus™™tu Au. ‚u™w s¤ Eûtw su þuhze™tu hË suðwk Au (2) ™u ‚uÚte ºteòu þtÕ{r÷ îe… Au ‚u Vh‚tu Au. ‚u [th ÷t¾ òus™™tu Au. ‚u™u Vh‚tu Ë{wÿ Au ‚u [th ÷t¾ òus™™tu Au ‚u™wk s¤ ‚u Ëwht su ŒtÁ ‚u™tk suðwk Au (3) ‚uÚte [tuÚttu fwþîe… Au ‚u Vh‚tu Au. ™u ‚u ytX ÷t¾ òus™™tu Au ™u ‚uðztu Vh‚tu Ë{wÿ Au ™u ‚u™wk s¤ ½]‚ su ½e ‚u suðwk Au (4) y™u ‚uÚte …tk[{tu ¢tI[îe… Au. ‚u Ëtu¤ ÷t¾ òus™™tu Au ™u ‚uðztu Vh‚tu Ëtu¤ ÷t¾ òus™™tu Ë{wÿ Au. ‚u™wk s¤ ‚u ûteh su ŒqÄ ‚u suðwk Au (5) ‚uÚte Aêtu þtfîe… Au. ‚u ƒºteË ÷t¾ òus™™tu Au. ‚u™u Vh‚tu Ë{wÿ Au ‚u, ‚u suðztu Au. ‚u™wk s¤ ‚u ŒÄe{kztuŒ su Œnª, ‚u™t ½tu¤ðt suðwk Au (6) ‚uÚte Ët‚{tu …w»fh îe… Au ‚u [tuËX ÷t¾ òus™™tu Au ™u ‚u™u Vh‚tu Ë{wÿ Au. ‚u …ý [tuËX ÷t¾ òus™™tu Au. ‚u™wk s¤ su ËwÄt ‚u suðwk {eXwk Au (7) yuðe he‚u Ët‚ îe… Au. ‚u{tk yt skƒwîe… Au ‚u ©uc Au. ™u ‚u skƒwîe…™t ™ð ¾kz Au. ‚u fu{ Au ? ‚tu yu îe… Au ‚u™u {æÞu Ëwðýo™tu {uÁ …ðo‚ Au. ‚u …ðo‚™e ‚÷trx{tk [thu …tËu Vh‚tu yuf E÷tð‚o ™t{u ¾kz Au. ‚u{tk Ëkf»toý™e W…tË™t Au ™u íÞtk rþðS {wÏÞ ¼õ‚ Au y™u ð¤e ‚u {uÁÚte …rù{ rŒþtyu yuf fu‚w{t¤ ™t{u ¾kz Au. ‚u™wk Ëw¼„ yuðwk ƒeswk …ý ™t{ Au ™u ‚u{tk «ãwB™™e W…tË™t Au ™u íÞtk ÷û{eS {wÏÞ ¼õ‚ Au y™u ð¤e ‚u {uÁÚte W¥th rŒþtyu ºtý ¾kz Au. ‚u{tk «Út{ hBÞf ™t{u ¾kz Au, ‚u{tk {íMÞ ¼„ðt™™e W…tË™t Au ™u íÞtk ËtðŠý {™w {wÏÞ ¼õ‚ Au y™u ‚uÚte W¥th{tk ƒeòu rnhÛÞ{Þ ¾kz Au, ™u ‚u{tk fq{oS™e W…tË™t Au, ™u íÞtk yÞo{t {wÏÞ ¼õ‚ Au ™u ‚uÚte W¥th{tk ƒeòu fwÁ ¾kz Au, ™u ‚u{tk ðthtn™e W…tË™t Au, ™u íÞtk …]Úðe {wÏÞ ¼õ‚ Au. yu …tk[ ¾kz ÚtÞt ™u ð¤e ‚u {uÁÚte …qðo rŒþt{tk ¼ÿtï ™t{u ¾kz Au, ™u íÞtk nÞ„úeð™e W…tË™t Au, ™u ‚u{tk ¼ÿ©ðt ™t{u {wÏÞ ¼õ‚ Au y™u ð¤e ‚u {uÁÚte Œrûtý rŒþt{tk ºtÛt ¾kz Au, ™u ‚u{tk «Út{ nrhð»to ¾kz Au. ‚u™u rð»tu ™]®ËnS™e W…tË™t Au ™u «nT÷tŒS {wÏÞ ¼õ‚ Au ™u ‚uÚte Œrûtý rŒþt{tk ƒeòu ®f…whw»t ™t{u ¾kz Au, ‚u{tk ht{÷û{ýS™e W…tË™t Au, íÞtk n™w{t™S {wÏÞ ¼õ‚ Au. y™u ‚uÚte Œrûtý

628

¼q„tu¤-¾„tu¤

rŒþt{tk ¼h‚ ¾kz Au ™u ‚u{tk ™h™thtÞý Œuð™e W…tË™t Au, ™u íÞtk ™thŒS {wÏÞ ¼õ‚ Au. yuðe he‚u yt skƒwîe…; ‚u™t ™ð ¾kz fÌtt. ‚u{™u rð»tu ¼h‚ ¾kz Au ‚u yr‚ ©uc Au. ‚u þt nu‚w {txu ? ‚tu ƒeò ytX ¾kz Au. ‚u{tk ¼tu„-rð÷tË™tk Ëw¾ ‚tu ½ýtk yrÄf Au, …ý {tuût™wk ËtÄ™ íÞtk Útt‚w ™Úte ™u {tuût™wk ËtÄ™ ‚u ‚tu yuf ¼h‚ ¾kz{tk s ÚttÞ Au. yu nu‚w {txu yt ¼h‚ ¾kz™u ‚wÕÞ [tiŒ ÷tuf™u rð»tu ƒeswk ftuE Xuftýwk ™Úte. y™u ð¤e ¼h‚-¾kz Au ‚u{tk …ý ‚uh Œuþ Au ‚u y™tÞo fnu‚tk fXtuh Au. ‚u fneyu AeÞu-yuf ‚tu ƒk„t¤ (1) ƒeòu ™u…t¤ (2) ºteòu ¼qx (3) [tuÚttu ft{tûte (4) …tk[{tu ®ËÄ (5) Aêtu ftƒw÷ (6) Ët‚{tu ÷tntuh (7) ytX{tu {w÷‚t™ (8) ™ð{tu Eht™ (9) Œþ{tu yË‚kƒtu÷ (10) yr„Þth{tu yhƒM‚t™ (11) ƒth{tu Mðt÷ (12) ‚uh{tu r…÷r…÷t{ (13) yu ‚uh Œuþ {r÷™ Au, ‚u{tk su {™w»Þ Œun …t{u ‚u™u {tuût™t Œt‚t yuðt su ËŒT„wÁ ‚u™tu òu„ {¤ðtu ™u {tuût™t Ä{o™u Ë{sðwk ‚u ½ýwk fXý Au. nðu ƒeò Ëtztƒth Œuþ Au ‚u ytÞo fnu‚tk W¥t{ Au. ‚u{™tk ™t{ su «Út{ ‚tu yuf …qðo (1) ƒeòu ðús (2) ºteòu {t÷ð (3) [tuÚttu {tÁ (4) …tk[{tu …kòƒ (5) AXtu „wsht‚ (6) Ët‚{tu Œrûtý (7) ytX{tu {÷ƒth (8) ™ð{tu r‚÷k„ (9) Œþ{tu ÿtrðz (10) y„eÞth{tu ƒth{÷th (11) ƒth{tu ËtuhX (12) yhÄtu fåA; yu Ëtztƒth Œuþ W¥t{ Au. ‚u{tk ËŒT„wÁ ™u ƒúñðu¥tt Ëk‚ Au ‚u{™wk «„x…ýwk ½ýwk hnu Au ™u ‚u Œuþ{tk {™w»ÞŒun …t{u Au ‚u{™u Ä{o, ¼Âõ‚, ðihtøÞ, ¿tt™; yu Ë{òÞ yu{ Au ™u {tuût™t {th„™u òýu yu{ Au. ‚u fu{ òýu ? ‚tu yu su W¥t{ Œuþ Au ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™t yð‚th ½ýtf ÚttÞ Au yux÷t {txu yu Œuþ ©uc Au y™u ¼h‚¾kz™tk Ëðo {™w»Þ Au ‚u {tuût™tu W…tÞ fhu ‚tu {tuût ÚttÞ yu{ Au ™u ™ fhu ‚tu ™ ÚttÞ. {txu su rððufe Au ‚u™u ®nËtŒtu»t hrn‚ ÚtE™u fwËk„™tu íÞt„ fhe ËŒT„wÁ ™u ƒúñðu¥tt Ëk‚™tu yt©Þ fhe™u ‚u{™u Ëuððt ™u ‚u ËŒT„wÁ ™u Ëk‚; ‚u{™tk ÷ûtý ËŒT„úkÚt™u rð»tu ÷ÏÞtk Au su Ä{o, ¼Âõ‚, ðihtøÞ, ¿tt™ yu ytrŒf þw¼ „wý Ëk…L™ ntuÞ ‚u™u ytu¤¾e™u ‚u™tu yt©Þ fhðtu ™u ‚u fnu ‚uðe he‚u ‚u™tk ð[™{tk …tu‚t™t Œun, ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý ‚u ht¾ðtk ™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk yu s {tuût™wk ËtÄ™ Au. ‚u suýu ¼q‚ft¤u feÄwk

¼q„tu¤-¾„tu¤

629

™u ð‚o{t™ ft¤u fhu Au ™u ¼rð»Þ ft¤u fhþu ‚u™u y{qÕÞ {™w»Þ Œun™tu ÷t¼ ÚtÞtu yu{ òýðwk ™u ‚u™u Ë{sw ™u {tuxtu òýðtu y™u yu{ ™Úte Ë{s‚tu ™u ‚wåA ËkËth™t Ëw¾{tk ÷tu¼tE™u ft¤™t ftur¤Þt yuðt su ¾tuxt {‚ðtŒe „wÁ, ‚u™tk ð[™ {t™e™u ytðtu {™w»Þ Œun y{qÕÞ Au ‚u™u ¾wðu Au ™u ‚us ¼õ‚{tk ‚tu ztÞt fnuðt‚t ntuÞ ‚Útt Ë{sw fnuðt‚t ntuÞ ‚Útt {tuxt fnuðt‚t ntuÞ ™u ‚u™e s„‚{tk Þþ-feŠ‚ ½ýe ntuÞ ‚u ‚tu Ëðo MðÃ™‚wÕÞ Au. ‚u™u Ët[wk {t™e™u ‚u{tk {tun …tBÞt Au ™u {tuût™tu W…tÞ ™Úte Ë{s‚t ‚tu ‚u™u ƒúñðu¥tt ËtÄw ™u ËŒT„úkÚt Au ‚u {q¾o fnu Au. ytí{½t‚e fnu Au. ™u ‚u{™u …tAtu Vhe™u ytðtu {tuût ûtuºt{tk {™w»Þ™tu Œun {¤ðtu, ‚u™tu rð÷kƒ ‚tu ½ýtu Au. ‚u ËŒT„úkÚt™u y™wËthu ÷ÏÞwk Au. su, yt…ýtk ð»to 666-AËtu ™u AtËX ™u {tË 8-ytX òÞ Au íÞthu ƒúñt™tu 1-yuf ÷ð ÚttÞ Au. yuðt 60-ËtX ÷ð™wk 1-yuf r™r{»t ‚u yt…ýtk ð»to 40,000 [t¤eË nòh òÞ, íÞthu ƒúñt™wk yuf r™r{»t ÚttÞ. yuðtk 60 ËtX r™r{»t™wk yuf …¤ ‚u yt…ýtk ð»to 24,00,000 [tuðeË ÷t¾ òÞ íÞthu ƒúñt™wk 1 yuf …¤ ÚttÞ. yuðt 60 ËtX …¤™e 1 yuf ½ze, ‚u yt…ýtk ð»to 14,40,00,000 [tiŒ fhtuz™u [t¤eË ÷t¾ òÞ íÞthu ƒúñt™e 1 yuf ½ze ÚttÞ Au. yuðe 30 ºteË ½ze™tu 1 yuf rŒðË, ‚u yt…ýtk ð»to 4,32,00,00,000 [th yƒs ™u ƒºteþ fhtuz ÚttÞ, íÞthu ƒúñt™u 1 yuf rŒðË ÚttÞ Au. ‚u [th sw„™e 1 yuf [tufze 17,28,000 Ë¥th ÷t¾ ™u yêtrðþ nòh Ë‚Þw„. 12,96,000 ƒth ÷t¾ ™u AL™wk nòh ºtu‚tÞw„. 8,64,000 ytX ÷t¾ ™u [tuËX nòh ît…h. 4,32,000 [th ÷t¾ ™u ƒºteË nòh f¤e™tk. ºtu‚t÷eË ÷t¾ ™u ðeþ nòh ð»to ÚttÞ íÞthu 1 yuf [tufze ÚttÞ. yuðe ƒúñt™t yuf rŒðË{tk, 1 yuf nòh [tufze òw„™e ÚttÞ Au. ‚u ƒúñt™t 1 yuf rŒðË{tk 14 [tiŒ {™w ™u 14 [tiŒ ELÿ; ‚u ‚wÕÞ htßÞ fhe™u ™tþ …t{u Au. 1 yuf {™w ™u 1 yuuf ELÿ yt…ýtk ð»to 30,85,71,428 ºteË fturx ™u …k[trË ÷t¾ ™u Eftu‚uh nòh ™u [thËtu yêtðeË ™u ‚u W…htk‚ {tË 6 Atu ™u rŒðË 25 …[eË, ½ze 42 ƒU‚t¤eË, …¤ 51 yuftð™, r™r{»t 25 …[eË, ÷ð 42 ƒu‚t¤eË, ™u W…htk‚ 12 ƒth ÷ð™tu [tiŒ{tu ¼t„, yux÷wk yuf yuf hne™u [tiŒ ELÿ ÚtE òÞ Au. ‚u ƒúñt™t ÷ð r™r{»ttrŒf Ëðo rŒðË{tk W…S™u ™tþ ÚttÞ

630

¼q„tu¤-¾„tu¤

Au. ‚u™wk ™t{ «Út{ r™íÞ«÷Þ fnuðtÞ Au ™u ‚u ƒúñt™e yuf htrºt ÚttÞ Au íÞthu ƒúñt Ëqðu Au íÞthu Mð„o, {]íÞw ™u …t‚t¤; yu rºt÷tufe™tu ™tþ ÚttÞ Au. ‚u suðztu rŒðË Au ‚uðze htrºt Au. ‚u yt…ýtk ð»to 8,64,00,00,000 ytX yƒs ™u [tuËX fhtuz ÚttÞ íÞthu ƒúñt™e yntuhtrºt ÚtE™u yuf rŒðË ÚttÞ Au. ‚u rŒðË rŒðË «r‚ ™tþ ÚttÞ Au, ™u rŒðËtk‚hu …tAwk fhu Au ™u ‚u ™tþ ÚttÞ Au ‚u™wk ™t{ 2 ƒeòu r™r{¥t «÷Þ fnuðtÞ Au. yu ƒúñt™t 1 yuf rŒðË™e yðrÄ fne. yuðt ºteË rŒðË™tu 1 yuf {tË. yuðt ƒth {tË™wk 1 yuf ð»to. yuðtk 100 Ëtu ð»to ƒúñt Œun ht¾u Au. ‚u ƒúñt Œun {qfu íÞthu yu [tiŒ ÷tuf Ërn‚ ƒúñtkz™tu ™tþ ÚttÞ Au. íÞthu «f]r‚Úte W…ßÞwk fths, ‚u Ëðo «f]r‚{tk ÷Þ …t{u Au yu ºteòu «tf]‚ «÷Þ fnuðtÞ Au. [tuÚttu ytíÞkr‚f «÷Þ ÚttÞ Au, íÞthu ‚tu y™k‚fturx ƒúñtkz™tu ™tþ ÚttÞ Au. ‚u rŒðËu ‚tu «Ät™ …whw»t™wk fthý yu su «f]r‚ …wY»t, ‚u …tu‚t™u rð»tu y™k‚fturx ƒúñtkz™u «r‚÷tu{ fhe™u …tu‚u yûth…whw»t™t ‚us{tk ÷e™ ÚttÞ Au. ‚u™wk ™t{ [tuÚttu ytíÞkr‚f «÷Þ «÷Þ ÚtE òÞ Au íÞthu yu Sð Au ‚u ytðtu {™w»Þ Œun …tBÞtu ntuÞ, ‚u Œun ð]Útt-¾tuxtk-{trÞf Ëw¾ ™u {‚ðtrŒ „wÁ™u ytþhu hrn™u nthu Au. ‚u Sð Þ{Þt‚™t ™u ™hffwkz™tk Œw:¾ ™u ÷¾[tuhtËe ò‚™t su Œun Au ‚u™tk Œw:¾ ¼tu„ðe™u ‚u{tk Vhe™u …tAtu Ëtzt ºtÛt ftuxe «tf]‚ «÷Þ fÌtt yuðt Útþu, íÞthu Vhe™u {tuût ûtuºt{tk ytðtu {™w»Þ™tu Œun …t{u Au. yux÷tu Vhe™u {™w»Þ Œun …t{ðt™tu rð÷kƒ Au. {txu nu ¼tE, ËqÍu ‚tu yts Ë{S™u {tuût™t Œt‚t su ËŒT„wÁ ™u Ëk‚, ‚u™tu yt©Þ fhe™u ‚u™e yt¿tt{tk …tu‚t™tu Œun, ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý™u ðh‚tðe™u …tu‚t™t ytí{t™wk ©uÞ fhe™u ¼„ðt™™t Ät{™u …ntU[tu ™u òu yts yu ðt‚ ™rn Ë{òu ™u ytðtu {™w»Þ Œun {tuût™t ËtÄ™™wk Ät{ Au, ‚u ð]Útt nthþtu ‚tu Vhe …tAtu òu„ {¤ðt™tu rð÷kƒ, ‚tu {tuhu ÷ÏÞtu yux÷tu Au. ‚u «{týu ¼tu„ðe™u ‚u yðrÄ …qhe Útþu ‚u rŒðË òu„ {tuût Útðt™tu Úttþu ‚u Œe’ òu rð[thþtu ‚tu Úttþu ™u ™rn rð[thtu ‚tu ‚urŒ …ý {tuût Úttþu ™rn, yu rËØtk‚ ðt‚to Au. Ë{sw ntuÞ ‚u rð[thòu ™u {wh¾™u {tÚtu ‚tu ©wr‚M{]r‚™e yt{LÞt ™Úte ‚u ‚tu ftuE yu ðt‚™u Ë{sþu ™rn. ©ehM‚w... >> Ë{tÃ‚tuàÞk „úLÚt: >>

632

…rhrþü-1

þý„th™e {trn‚e ‘‘nw k su ð[™t{] ‚ Ëtk ¼ ¤w k Aw k fu ðtk [ w Aw k ’ ’ ‚u ©eS {nthts õÞtk ? õÞthu ? fnu Au ; ‚u ™ t æÞt™Y… y™w Ë k Ä t™ {txu {nt{w r ™ {w õ ‚t™k Œ Mðt{e ytrŒf «{w ¾ Ëk ‚ tu y u r‚rÚt-‚ðthe¾-MÚtt™Ë{Þ™e ËtÚtu ËtÚtu ©enrh™t þý„thtu ™ e yr‚ Ëw k Œ h ™tU Ä ÷¾e Au V÷‚: òýu MðÞk ©eS {nthts Ëk ‚ tu - ¼õ‚tu ËtÚtu ƒú ñ [[to fhe hÌtt Au ™u nw k Ëtk ¼ ¤w k Aw k ’ ’ yu ð e ô[e ¼tð™t ËtÚtu ©ðý{™™-r™rŒæÞtË fhe þftÞ Au . «íÞu f ð[™t{] ‚ ™t «thk ¼ {tk ð[™t{] ‚ ™t WŒT „ t‚t ©eS {nthts™w k þçŒr[ºt {w f tÞw k Au su ™ t Œþo ™ Úte yt…ýu ÄLÞ ƒ™eyu Aeyu . yt ‘‘ytu … ™ª„ …u h u „ ú t V’’ («Út{ Vfhtu ) WÕ÷u ¾ ©enrh™t þý„th rð»tu yt…u ÷ e ytk r þf {trn‚e yMÚtt™u ™rn „ýtÞ. ð[™t{]‚{tk ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞýu Äthý fhu ÷ t rðrðÄ þý„thtu { tk (1) Ëw h ðt¤ (2) z„÷e (3) …t½ (4) þu ÷ w k (5) ¾u Ë (6) [tŒh (7) [tu V t¤ (8) hU x tu (9) VU x tu (10) …Au z e (11) yk „ h¾w k (12) {tu ¤ eÞw k (13) Ätu ‚ e (14) ƒtu f t™e rð„u h u rðþu » t æÞt‚ÔÞ Au . yt þý„th-ðMºttu { tk Ú te (1) ¾u Ë ò{tu

…rhrþü-1

(2) …Au z e (3) [tŒh (4) [tu V t¤ (5) Ätu ‚ eÞw k (6) þu ÷ w k (7) hU x tu ; yt Ët‚ «fth™t ðMºttu ¾tË fhe™u (f{hÚte W…h™t þheh™u Ztk f ðt) ytu Z ðt™t W…Þtu „ {tk ÷u ð t{tk ytð‚t. þu ÷ w k ytu Z t‚w ‚u { s {tÚtu …ý ƒtk Ä ðt{tk ytð‚w k . ‚u ð e s he‚u VU x tu {tÚtu ƒk Ä t‚tu y™u f{hu …ý ƒk Ä t‚tu . ð[™t{] ‚ {tk ¾u Ë þçŒ ½ýtu yx…xe he‚u ð…htÞu ÷ tu Au . {txu ßÞtk ‘‘¾u Ë …nu Þ tu o n‚tu ’ ’. yu ð tu þçŒ ÷¾u ÷ tu ntu Þ íÞtk ‘‘¾u Ë ’’ þçŒ™tu yÚto ‘‘Ätu ‚ e’’ yu ð tu ÷u ð tu . Œt.‚. ÷tu Þ t. 8, „.«. 66, 71, y{. 2, rð„u h u . y™u ßÞtk ‘‘¾u Ë ytu Z âtu n‚tu ’ ’ yu ð tu þçŒ ÷¾u ÷ tu ntu Þ íÞtk ¾u Ë þçŒ™tu yÚto W…ðMºt-W…h ytu Z ðt™t ðMºt ‚hefu ÷u ð tu . Œt.‚. Ëthk 3, ftrh. 11 rð„u h u . .. ‘‘Ätu ¤ w Ätu ‚ eÞw ’ ’ …nu Þ w o n‚w k yu ð tu M…ü WÕ÷u ¾ {tºt „.{. 34{tk ð[™t{] ‚ {tk s Au . ƒtfe Ëðo º t ‘‘¾u Ë ’’ þçŒ îtht s ‘Ätu ‚ e’ ™w k yr¼Ät™ fhu ÷ Au . ¾u Ë ™tu yÚto Ätu ‚ e …ý ÚttÞ s Au . Ëthk . 3ò ð[™t{] ‚ {tk ‘‘ft¤t Au z t™tu ¾u Ë ytu Z âtu n‚tu ’ ’ y™u ‘‘Ätu ¤ tu ¾u Ë …nu Þ tu o n‚tu ’ ’. ytðtu WÕ÷u ¾ Au . ¾u Ë …nu Þ tu o y™u ytu Z âtu Au . «u { Ë¾e «u { t™k Œ Mðt{eyu …ý Mð¼trðf [u ü t™t …Œtu { tk – ‘‘…„ ËtÚt¤™u hu, ÷qE™u

633

ƒtu f t™e

fuzeÞw

Ëwhðt¤

634

…rhrþü-1

Ëthk „ …týe ftu h t ¾u Ë ™u hu , …nu h u Ëthe …u X u ‚týe.’’ ‘‘¾uË’’ þçŒ îtht Ätu‚e™wk yr¼Ät™ fhu ÷ w k Au . ©eS {nthts ‚týe™u Ätu ‚ eÞw …nu h ‚t. xq k f {t ¾u Ë …nu h ðt-ytu Z ðt; ƒL™u «fthu W…Þtu „ {tk ÷u ð t‚tu . fw ÷ ð[™t{] ‚ 262 {tk Ú te 162 ð[™t{] ‚ {tk ‘‘ïu ‚ ðMºt Äthý fÞto ’ ’™tu WÕ÷u ¾ Au . rðŒu þ e ðMºt-Äthý fÞto ™ tu WÕ÷u ¾ yu f {tºt ™u {tºt „Zzt yk í Þ™t 31{tk ð[™t{] ‚ {tk s Au . y™u su { t ©eS {tnhts™t þý„th ðMºt{tk …t½ VU x t rËðtÞ ftu E s WÕ÷u ¾ ™ ntu Þ ‚u ð t y{. ºtesw y™u „.{. 19{w k , yt ƒu s ð[™t{] ‚ tu Au . y™u ftu E …ý WÕ÷u ¾ ™ ntu Þ ‚u ð t ftrh. 10 y™u „.{. 51; yt ƒu s ð[™t{] ‚ tu Au . 162 – ð.[.{tk ïu ‚ ðMºt Äthý fÞto Au . 078 – ð[.{tk . ¾u Ë fu Ätu ‚ e …nu Þ to ™ tu WÕ÷u ¾ Au . 018 – ð.[.{tk Ëw h ðt¤ Äthý fhu ÷ Au . 002 – ð[.{t. {tºt {M‚f …h™t þý„th™tu WÕ÷u ¾ Au .

z„÷e

yk „h¾wk

…rhrþü-1

635

002 – ð[.{tk . þý„th™tu ftu E WÕ÷u ¾ ™Úte. ©eS {nthtsu ð[™t{] ‚ ™t WŒT „ t™™t 262 rŒðËtu { tk Ú te ÷tu Þ tÄt{{tk A rŒðË y™u ftrhÞtýe{tk yu f rŒðË fw ÷ Ët‚ rŒðË ƒtu f t™e ðt¤u ÷ e Au . yt ËtÚtu Ëk « ŒtÞ™t Ëw « rËØ r[ºtfth©e V‚u n ®Ën yu . ðt¤tyu ¾q ƒ s hË…q ð o f ¾k ‚ Úte ‚i Þ th fhe yt…u ÷ r[ºttu y™u ¼„ðŒT „tu { k z ¤™t ytÄthu xq k f e {trn‚e ËtÚtu ðMºttu - þý„th™e Úttu z e rð„‚ òýeyu . 1.

yk „ h¾w k – …w Á »t™u …nu h ðt™w k Ëeðu ÷ w k „¤tÚte ‚u ½q k x ý Ëw Ä e™w k f…zw k . – ÷tk ƒ w fu r zÞw k – sq ™ e Zƒu ƒtk Ä ðt™tu z„÷tu . – ftu E ÷tk ƒ t, ftu E xq k f t, ftu E ™e W…÷e fËtu At‚eyu y™u ftu E ™e fËtu s{ýu ‚tu ftu E ™e ztƒu …z¾u yu { ‚u ™ t sw Œ t-sw Œ t ½tx ÚttÞ Au .

z„÷e – ƒu ð ze-yk „ h¾e, yM‚hðt¤e ƒk z e (yM‚h yu x ÷u f…ztk ™ e yk Œ h Ëeðu ÷ w k ÷q k „ zw k ) – ftu ÷ h rð™t™w k y™u f{h Ëw Ä e ytð‚w k ƒtk Þ rð™t™w k fu ƒtk Þ Ërn‚™w k …nu h ý. – ™t™t Atu f htk y™u Mºteytu ™ u …nu h ðt™e yM‚hðt¤e yk „ h¾e. z„÷tu – yM‚hðt¤tu „h{ yÚtðt ËtŒtu yk „ h¾tu , „¤tÚte ½q k x ý

636

…rhrþü-1

Ëw Ä e™w k ƒtk Þ ðt¤w k òzw …w Y »t™u …nu h ðt™w k Ëeðu ÷ w k ðMºt, ftu x , ðt½tu , {tu x tu yk „ h¾tu . Ëw h ðt¤ – Ëw h ðt¤ yu x ÷u …tÞò{tu , ÷U ½ tu fu [tu h ýtu . – ½q k x eÚte Zª[ý Ëw Ä e ƒu Ë ‚tu ™u W…hÚte ¾w Õ ÷tu yu ð tu ÷U ½ tu , Ëq k Ú týtu . – ËtÚt¤ yt„¤ ¾q ÷ ‚tu ntu Þ ‚u ð tu ÷U ½ tu , {tu x e [tu h ýe.

Ätu r ‚Þw k – Ätu ð tÞ y™u …nu h tÞ ‚u ð w k , …w Á »t™u f{hÚte ™e[u ™ t ¼t„™u Ztk f ðt {txu …nu h ðt™w k ËeÔÞt rð™t™w k ÷tk ƒ w ðMºt. – …tu r ‚Þw k (…w Á »t™u f{hu ðªxt¤e™u …nu h ðt™w k ðMºt, ½q k x ý Ëw Ä e ytð‚w k ™t™w k Ätu r ‚Þw k . ) ¾u Ë – W¥theÞ; …w Á »t™u ¾¼u ™tk ¾ ðt™e …Au z e-Œw … ètu . – ¾u Ë Ätu ‚ e ‚hefu …nu h ðt™t ‚u { s W…hýe ‚hefu ytu Z ðt™t - yu { ƒk ™ u W…Þtu „ {tk ÷u ð t‚tu . (yk „ ðMºtW…hýtu . )

…Au z e – ytu Z ðt™w k òzw k f…zw k , [tŒh, …Au z e, [tu u V t¤, ytu A tz. – ¾u Ë , Œw … ètu , W…hýtu . [tŒh – Ätu ¤ t f…zt™tu …tk [ -Ët‚ ntÚt ÷tk ƒ tu fxftu . – ytu A tz, „tŒ÷tk …h …tÚthðt™w k ðMºt. – …Au z e, ytu Z ðt™w k òzw k f…zw k .

…rhrþü-1

637

[tu V t¤ – ƒu ð ze òze ytu Z ðt™e [tŒh, ‚u ™ e ÷k ƒ tE 24 ntÚt ntu Þ Au . ftrXÞtðtz{tk ‚u ƒ„Ëht, ƒe÷¾t, Ëtu h X y™u ðk Ú t÷e{tk Ëthe ƒ™u Au .

þu ÷ w k – fËƒe ftu h …t÷ððt¤tu ƒthef Ëw k Œ h ðýtx™tu ¾u Ë ; fËƒe W…hýtu ; W¥theÞ ðMºt. – þu ÷ w k {tÚtu ƒk Ä t‚w ‚u { s ytu Z t‚w k …ý ¾Ák . – Mºteytu ™ u …nu h ðt™e fËƒe …t÷ððt¤e yu f «fth™e ®f{‚e Ëtze.

10. þt÷ – Ÿ[e ò‚™e ¼hu ÷ e rf™theðt¤w k , Q™, Ëq ‚ h, hu þ { ð„u h u ™ w k [tu h Ë yÚtðt ÷k ƒ [tu h Ë ytu Z ðt™w k f…zw k . – ytu Z ðt™e „h{ Ätƒ¤e. – þt÷ {tu x u ¼t„u Xk z eÚte ƒ[ðt ytu Z tÞ Au …ý fu x ÷ef ð¾‚ þtu ¼ t™t ðMºt ‚hefu …ý ‚u ™ tu W…Þtu „ ÚttÞ Au . ft~{ehe þt÷ rðï rðÏÞt‚ Au . 11. …t½ – {M‚f …h þý„th {txu ƒtk Ä u ÷ ¾tË «fth™w k Vtr¤Þw k , {tu x e …t½ze. – þ] k „ th ð¾‚u ¼„ðt™™t {M‚fu Ähðt™e …t½ze. – {M‚f …h f…zt™u ðªxe™u ƒ™tðu ÷ tu y{w f ½tx. - «Œu þ ðth y÷„-y÷„ «fthu …t½ ƒk Ä tÞ Au . su { fu , „w s ht‚e, ŒÂûtýe, fåAe.

638

…rhrþü-1

12. VU x tu – {tÚtu ƒtk Ä ðt™t f…zt™tu y{w f ytk x tŒth ½tx. – {tÚtu ƒtk Ä ðt™w k xq k f t …™t™w k ÷tk ƒ w k Íeýw k f…zw k . – VU x tu {tÚtu ƒk Ä t‚tu ‚u s he‚u fu z u …ý ƒk Ä t‚tu . 13. hU x tu – f{hu ƒtk Ä ðt™w k ÷q „ zw k . – {tÚtu ƒtk Ä ðt™tu fËƒe rf™th™tu W…hýtu , VU x tu , {tu r ¤Þw k fu þu ÷ w k . 14. {tu r ¤Þw k – Ëtu ™ u h e Au z tðt¤e ÷t÷ fËƒe …t½ze; {tu ¤ , fËƒe VU x tu ; {k z e÷. – {k z e÷-fËƒe ƒthef ðýtx™e …t½ze. 15. ƒtu f t™e – ƒu W ft™ y™u ŒtZe Zk f tÞ ‚u { f…ztk Ú te {tÚtw k ƒtk Ä ðw ‚u .

…rhrþü-2

639

…rhrþü-2

ðMºt-þý„th™e ËtÚtu ËtÚtu ‚íft÷e™ Ë{Þ{tk «rËØ ft…z y™u rðrðÄ ¼h‚ft{™tu ytAtu ÏÞt÷ ™e[u ™ e rð„‚ ðtk [ ðtÚte {¤þu . 1. 2.

ytË{t™e – ytftþ™t su ð t hk „ ™w k , ðtŒ¤e, ™e÷tu ðýo . rf™¾tƒ – ft[™t fxft {q f e™u fhu ÷ w k ¼h‚ft{. – hu þ {e f…ztk W…h fËƒ y™u ‚tht xe…fe ð„u h u ™ w k fhu ÷ w k ¼h‚ft{. – sheƒw è t™t ðýtx™w k hu þ {e ðMºt, ytu A e Yk ð txeðt¤w k . – hu þ { y™u fËƒ™u ËtÚtu ðýe™u ƒw è tŒth At… …tzu ÷ ntuÞ ‚uðwk ðMºt (fËƒ-huþ{™t ‚t‚ýt ËtÚtu ðýu÷t Ëtu™tY…t™t ‚thðt¤w k ƒthef ft…z, ErsÃ‚{tk ƒ™tðt‚w k yu f ò‚™w k þý™w k ft…z.) fËw k ƒ ÷ – fËw k ƒ t™t Vw ÷ su ð tu hk „ , ÷t÷ hk „ (fËw k ƒ t - {ÿtË, Þw h tu … , ò…t™, ®nŒw M ‚t™{tk ƒ™‚w k yu f ò‚™w k yt f…zw k „tu Œ zt™t …z y™u …t½ze{tk ð…htÞ Au . ) srhÞt™e – sheðt¤w k (she-Ëtu ™ t-Y…t™t ‚th ËtÚtu ðýu ÷ tu ‚k ‚ w ) – she ¼hu ÷ w k . shfËe – Ëtu ™ t-Y…t™t ‚th™e „q k Ú týe (¼h‚ fu ðý‚h ntu Þ ‚u ð w k ) – fËƒ™t ¼h‚ðt¤w k

640

…rhrþü-2

– Ëw ‚ htW fu hu þ {e ft…z W…h fËƒ™t ƒw è t yÚtðt ðu ÷ …tzu ÷ t ntu Þ ‚u ð w k . 6. ƒw è tŒth – ƒw è t ƒw è tðt¤w k , su { tk Ëw þ tu r ¼‚ [tk Õ ÷t ntu Þ ‚u ð w k ƒw è eŒth, ™fþe fu ¼h‚ðt¤w k , ¼t‚e„¤ (ƒq x t-ft„¤ f…zt …h ¼hu ÷ w k Vw ÷ .) 7. Œtu r hÞt™e – ðýtx{tk Úttu z u Úttu z u yk ‚ hu òzt Œtu h t™e ¼t‚ ntu Þ yu ð w k f…zw k , yu f ò‚™w k ƒthef ytze fu W¼e ÷exeðt¤w k f…zw k . 8. neh ftu h e – hu þ {e ftu h ™w k , hu þ {e rf™thðt¤w k . 9. ht‚w k – Q„‚t Ëq Þ o ™ t su ð t ðýo ™ w k , ÷tu r n‚; ÷t÷ [ýtu X e™t hk „ ™w k , fËw k ƒ e hk „ ™w k . 10. ‚tË‚tu – yu f ò‚™w k hu þ {e f…zw k , rf™¾tƒ. – sq ™ t ð¾‚{tk ®nŒw M ‚t™{tk ðýt‚w k yu f ò‚™w k Ëw ‚ htW ft…z. 11. „h{…tu Ë – Xk z e{tk þu f fhðt {txu ð…ht‚e ¾Ë¾Ë™t Sk z ðtk ™ e …tu x ÷e. – „h{ …tu Ë ™w k yu x ÷u yk Œ h ft…z™t ƒu …z ðå[u Y ¼he™u Ëeðu ÷ w k ðMºt. 12. „q Z tu hk „ – ½u h tu hk „ , ½txtu hk „ .

…rhrþü-2-3

641

13. þý – ¼ªze™e ò‚™tu hu Ë tŒth At÷™tu yu f htu … tu . 14. Aªx – yu f ò‚™w k hk „ e™ ¼t‚e„¤ f…zw k . 15. {¾{÷ – yu f ò‚™w k hu þ {e ft…z. • • •

…rhrþü-3

‘‘ytu … ™ª„ …u h u „ ú t V’’«Út{ Vfht{tk ©eS{nthts™t þý„th™e ËtÚtu ËtÚtu su MÚtt™-Ëk f u ‚ fhu ÷ Au ‚u ™ e Úttu z e Ë{sw ‚ e ™e[u yt…e Au . 1.

Ztu r ÷Þtu – {tu x tu hk „ e™ …txe ¼hu ÷ tu ¾tx÷tu , …÷k „ , Ëq ð t™e …tx.

„tŒe-‚rfÞt – ƒu Ë ðt {txu Y ¼hu ÷ e …tu [ e „tŒe y™u xu f tu ÷u ð t {txu ‚rfÞtðt¤w k ytË™. – „tŒe: Ÿ[e ƒu X f, ‚Ï‚, ®ËntË™.

– ‚rfÞtu : xu f tu ÷E™u ƒu Ë tÞ yu ð w k ƒhzt …tA¤ {q f ðt™w k fu {tÚtt ™e[u ½t÷ðt™w k …tu [ w k Y yÚtðt hu þ { ¼hu ÷ w k „tu ¤ fu ÷k ƒ „tu ¤ òzw k xu f ý. …tx – ¾tx÷t su ð w k …ý ÷tfztk ™ tk …trxÞtk sze™u ™ƒtðu ÷ w k ƒu Ë ðt™w k {tu x w k [tu f Xw k .

642

…rhrþü-3

– …trxÞtk ™ w k Ëw þ tu r ¼‚ ytË™, ½ýt {týË ƒu Ë e þfu yu ð e …trxÞt™e Ÿ[e ƒu X f, [tu ‚ htu . ƒtòu X

– [th …tÞt™w k ÷tfzt™w k ytË™, {tk [ tu , …tx÷tÚte shtf ðÄthu Ÿ[e ™u Ëthe ƒ™tðx™e ƒu X f. [tf¤tu – ƒu Ë ðt {txu [tu h Ë ytfth™w k neh ¼hu ÷ w k ytËr™Þw k .

– Ëtk „ t{tk [ e W…h ™tk ¾ ðt™e „tŒe. ®ËntË™

– ®Ën™e ytf] r ‚ðt¤w k Ÿ[w k ytË™. – htò, Œu ð fu yt[tÞo ™ w k rðrþü ytË™. ðu Œ e-ðu r Œft – …eX, ƒu Ë ýe, ðu Œ e, Þ¿t fu ntu { fhðt ƒ™tðu ÷ e {txe™e ytu x ÷e.

– Ÿ[w k ƒ™tðu ÷ w k ytË™, Ÿ[e ƒu X f. ytu x tu – ƒu X f ‚hefu ð…htÞ ‚u ð e ½h™u yze™u fht‚e Ÿ[e søÞt.

ytu x ÷tu – …ÚÚth ð„u h u ™ e ƒ™tðu ÷ e Ÿ[e ƒu X f.

– yt„÷t ƒthËt¾™e yt„¤ ftZu ÷ [tu ‚ htu . 10. {k [ – Ÿ[u ƒu Ë ðt™u {txu ƒ™tðu ÷ e ƒu X f, {u z tu . – [th …tÞt™w k Ëw k Œ h ƒu Ë ðt™w k Ëw ¾ tË™, Wå[ ytË™.

…rhrþü-4

643

…rhrþü-4 ð[™t{] ‚ ™t …t™u WÕ÷u r ¾‚ Ëk „ e‚™t

ðtãtu™tu …rh[Þ

…¾tðs :ð[.„.«. 21-26 rð„u h u . …¾tðs™wk {q¤™t{ …ûtðtã. yÚtto‚T su™u ƒL™u …ût (ƒtsw)Úte ð„tze þftÞ ‚u ð w k ðtã. …¾tðs™e h[™t ÷k ƒ ð‚w o ¤ tfth, ÷tfzt{tk Ú te ÚttÞ Au . ‚u ™ e ÷k ƒ tE 60 Ëu Â Lx{exh™e ytË…tË ntu Þ Au . {æÞ™e ÔÞtËhu ¾ t 90 Ëu Â Lx{exh™e ntu Þ Au . …¾tðs s{ýeƒtsw Ú te ™t™w y™u ztƒe ƒtsw Ú te {tu x w ntu Þ Au . Ëk „ e‚¿ttu ™ t {‚ «{týu s{ýeftu h ™t „tu ¤ tfth™e ÔÞtËhu ¾ t 16 Ëu Â Lx{exh y™u ztƒeftu h ™t „tu ¤ tfth™e ÔÞtËhu ¾ t 25 Ëu Â Lx{exh ntu Þ Au y™u ‚u ™ u ƒL™u …ût (ƒtsw ) yu ½u x tk ™ w k [t{zw k {Ze™u ð„tzðt{tk ytðu Au . Ëk M f] ‚ ™t rðît™tu™t {‚ «{týu …¾tðs™u Ëk M f] ‚ ¼t»tt{tk {] Œ k „ fnu ð tÞ Au . {] k Œ „™w k ðýo ™ Éøðu Œ ™e É[tytu { tk …ý Au . …¾tðs yð™î ðtãtu { tk ™ w k yu f yr‚«rËØ ðtã „ýtÞ Au . {] k Œ „ y™u …¾tðs ½ýt «fth™t ntu Þ Au . Ët{tLÞ he‚u …¾tðs ytu r hMËt ™] í Þ{tk y™u ½ýe ð¾‚ fÚtf{tk …ý ð…htÞ Au . {] Œ k „ …¾tðs™e yu f ‚t{tk Ëk „ e‚¿ttu { tk {‚i õ Þ ™Úte. fu x ÷tf ‚s¿ttu {] Œ k „ …¾tðsÚte Úttu z w ™t™t MðY…™w k {t™u Au . Ëthk „ e :- „.«. 22 «tu . {tu ÷ tƒût îtht Ëk „ e‚{tk ™tu x u þ ™ …Ør‚ Œt¾÷ ÚtÞt …AeÚte su { nth{tu ™ eÞ{ ËtÚtu „tÞ™ ÚttÞ Au . ‚u { yu f s{t™t{tk

644

…rhrþü-4

Ëthk „ e ËtÚtu „tÞ™ Út‚w k . Ëk „ e‚™t ‚{t{ ðtãtu { tk {t™ð Mðh™e Ëti Ú te ™Sf™tu Mðh Ëthk „ e™tu ntu Þ Au ; yu { tk ftu E ƒu { ‚ ™Úte. Ëthk„e™e ykŒtS‚ ÷kƒtE 61 Ëu Â Lx{exh ntu Þ Au . ‚u ™ w k r™{to ý ÷tfztk ™ t yu f ÷tk ƒ t xw f ztk ™ e yk Œ h …tu ÷ tý fhe™u fhðt{tk ytðu Au . ‚u ™ e ™e[u ™ t ¼t„u [t{zw k {Zu ÷ w ntu Þ Au . y™u W…÷t ¼t„u ÷tfzw k ntu Þ Au . ™e[u ™ t …ntu ¤ t ¼t„™e {æÞu yu f ½tu z e {q f ðt{tk ytðu Au . Ëthk „ e{tk 40 su x ÷t ‚th ntu Þ Au su { tk Ú te ºtý fu [th ‚th s {w Ï Þ ntu Þ Au . ƒtfe™t 36 su x ÷t {w Ï Þ ‚th™e ™e[u ntu Þ Au su ™ u ‚hV™t ‚th fnu ð tÞ Au , su ™ u „tÞ™ Ë{Þu s{ýe ƒtsw { tk hnu ÷ e [tðeytu îtht ht„™t „tÞ™ Ë{Þu {u ¤ ððt™t ntu Þ Au , ‚th ƒnw Ä t r…¥t¤™t ntu Þ Au . Ëthk „ e ð„tz‚e ð¾‚u ‚u ™ tu …ntu ¤ tu ¼t„ ðtŒf™t ¾tu ¤ t{tk y™u W…÷tu ¼t„ ðtŒf™t ztƒt ¾¼t …h xu f ððt{tk ytðu Au . y™u s{ýt ntÚt{tk ½tu z t™t ðt¤™tu „s ÷E™u ™e[u ™ t ‚th …h Vu h ðtÞ Au . y™u {w Ï Þ ‚thtu …h ztƒt ntÚt™t ™¾Úte Mðh M…k Œ ™ fhðt{tk ytðu Au . Ëk « ŒtÞ{tk «u { t™k Œ Mðt{e «rËØ Ëthk „ e ðtŒf n‚t. ‚{t{ ðtãtu { tk Ëthk „ eðtŒ™ ¾q ƒ y½Y ntu ð t™u fthýu rŒðËu rŒðËu ‚u ™ e ÷tu f r«Þ‚t ½x‚e òÞ Au . Ëhtu Œ :¼th‚eÞ Ëk „ e‚ ðtãtu { tk yu f Ë{Þu yr‚÷tu f r«Þ ƒ™u ÷ w k yt Ëhtu Œ …Âù{ yu r þÞt™t ‘‘hƒtƒ’’ ðtã™w k ðk þ s y™u Ëthk „ e™w k ™t™w k MðY… „ýðt{tk ytðu Au .

…rhrþü-4

645

Ëhtu Œ ÷tfzt™t yu f s xw f zt{tk Ú te ƒ™tððt{tk ytðu Au . ‚u ™ tu ™tŒ „tZ y™u „w k s ™{Þ ntu Þ Au . Ëhtu Œ ™e ÷k ƒ tE 1.05 Úte 1.50 {exh™e ntu Þ Au . ‚u ™ tu yu f „tu ¤ tfth Au z t™tu ÔÞtË 30 Ëu Â Lx{exh ntu Þ Au . Ëhtu Œ {tk Ät‚w ™ t fw ÷ 18 su x ÷t ‚th ntu Þ Au , su { tk Ú te A {w Ï Þ y™u 12 su x ÷t („ti ý ) ‚hV™t ‚th fnu ð tÞ Au . {w Ï Þ ‚thtu ™ u ƒesu Au z u ÷„tðu ÷ e [tðe …h ƒtk Ä u ÷ t ntu Þ Au , yt ¼t„ Ëtk f ztu ntu Þ Au y™u ‚u ™ e …h Ät‚w ™ w k yu f ‚w k ƒ zw k ntu Þ Au . ËhtuŒ ðtŒ™ Ë{Þu s{ýt ntÚt{tk ™tr¤Þuh™e ft[÷e{tkÚte ƒ™tðu÷e ™¾÷e (r{shtƒ) …nu h ðt{tk ytðu Au . ztƒt ntÚtÚte ‚th y™u s{ýt ntÚt{tk hnu ÷ t r{shtƒÚte ð„tze þftÞ Au . Ëhtu Œ ™e ðå[u ™ t ¼t„{tk ÷tfzt …h [¤f‚e Ät‚w ðzu szu ÷ e ntu Þ Au . Ëhtu Œ {tk rË‚th™e su { …zŒt ntu ‚ t ™Úte. ƒtfe rË‚thÚte ¾q ƒ s ™Sf™tu ‚u ™ tu ytfth ntu Þ Au . ‚ƒ÷t :÷tu Þ t-2 „.{. 4, 34, 56-67. „.yk . 13-22. ytsu …¾tðs™w k yË÷ MÚtt™ ‚ƒ÷tyu ÷E ÷eÄw k Au . ¼th‚eÞ Ëk „ e‚ …Ør‚{tk ‚ƒ÷t Ëðo { tLÞðtã Au . ‚ƒ÷t ƒu ntu Þ Au , ‚u { tk Ú te s{ýt™u ‚ƒ÷w y™u ztƒt™u ƒtÞw (ztƒw ) fnu ð t{tk ytðu Au . ‚ƒ÷w ÷tfzt{tk Ú te y™u ƒtÞw

646

…rhrþü-4

‚tk ƒ t{tk Ú te y™u ¾tË «fth™e {txe{tk Ú te ƒ™tððt{tk ytð‚w k ; ytsu ‚ƒ÷t Ëðo r ðrŒ‚ ðtã Au . ƒL™u …h [t{zw k {Zu ÷ w k ntu Þ Au ; su ™ u …w z e fnu ð t{tk ytðu Au . s{ýt ‚ƒ÷t™e …w z e™u [t{zt™e …èeytu Ú te ƒtk Ä u ÷ e ntu Þ Au y™u ‚u ™ e ðå[u ÷tfzt™t xw f zt ntu Þ Au . ‚u ™ t îtht Ëw h ™e r{÷tðx fhtÞ Au . s{ýe …w z e™e ðå[u þtne ntu Þ Au . y™u ztƒe …w z e™e ðå[u y™u rf™th™e ðå[u …ý þtne ntu Þ Au . rË‚th :- ÷tu Þ t 2. „.{. 4 W¥th ®nŒw M ‚t™e Ëk „ e‚ Œhƒth{tk Ëti Ú te ðÄw ÷tu f [tn™t ntk Ë ÷ fh™th ðtã rË‚th Au . rË‚th™tu sL{ ðeýt{tk Ú te ÚtÞu ÷ tu òýðt {¤u Au . y{eh ¾w þ htu y u «t[e™ ðeýt™t ytÄth …h yu f ðtSk º t ƒ™tðe ‚u™e …h ºtý ‚th [ZtÔÞt y™u ‘‘Ënu ‚ th’’ ™t{ ytÃÞw k . yu s ytsu rË‚th-rË‚th ™t ™t{u ytu ¤ ¾tÞ Au . rË‚th{tk ™e[u ™ t ¼t„u 25 Úte 45 Ëu Â Lx{exh …ntu ¤ w k ‚w k ƒ zw k ntu Þ Au . ‚u ™ e W…h yu f ½tu z e-ƒú e s ÷„tzu ÷ e ntu Þ Au su ™ t …h Ët{tLÞ he‚u 17 ‚th ntu Þ Au . Œtk z t™t W…÷t ¼t„u [tðeytu ntu Þ Au su ™ t ðzu ‚th™t Ëw h {u ¤ ðe þftÞ Au . ‚th{tk {ýft …ý ntu Þ Au . ‚th ™e[u …ý ‚th y™u ‚u ™ e ™e[u Ät‚w ™ e …èeytu ntu Þ Au su ™ u {u ¤ ððtÚte RåAt™w Ë th Mðh Wí…L™ fhe þftÞ Au . ½ýeðth Mðh {tÄw Þ o {txu rË‚th™e ƒeò Au z t …h …ý ‚w k ƒ zw k {q f ðt{tk ytðu Au . rË‚th ð„tzðt {txu Ät‚w ™ e ™¾÷e™tu W…Þtu „ ÚttÞ Au . su ™ u Ëk „ e‚™e ¼t»tt{tk {eshtƒ ‚hefu …ý ytu ¤ ¾tÞ Au .

…rhrþü-4

647

‚t÷, Ítk Í - {k S ht :{k r sht™u ½ýt ™t{tu Ú te ytu ¤ ¾ðt{tk ytðu Au , su ð t fu Ítk Í , ‚t÷ yÚtðt {k S ht ƒeò ½ýt ytðt ™t{tu Ú te {k r sht™u ytu ¤ ¾ðt{tk ytðu Au . Ët{tLÞ he‚u {k r sht yu ƒu Ítk Í ™e òu z e ntu Þ Au . {k r sht yu ™] í Þ ‚Útt Ëk „ e‚™w k yr¼L™ ËtÄ™ „ýðt{tk ytðu Au , yt W…fhý ËtÄ™ ¾q ƒ …w h týw Au . su ™ e At…tu ½ýt …ti h trýf {k r Œhtu ‚Útt M{thftu ™ e ftu‚hýe{tk òuðt {¤u Au. ‚u ™ t MðY…{tk hnu ÷ t ytk r þf ¼u Œ r[ºttu Ú te ðÄw M…ü Ë{S þftþu . sw y tu . {] Œ k „ :{] Œ k „ Ët{tLÞ‚h ŒÂûtý ¼th‚™w k ðtã „ýðt{tk ytðu Au . {] Œ k „ …¾ðts™e ËtÚtu ¾q ƒ {¤‚w ytðu Au …ý ƒL™u ™ tk ƒk Ä thý{tk ½ýtu ‚Vtð‚ Au . ƒL™u ðtãtu ™ t ‚t÷{tk …ý ½ýtu ‚Vtð‚ Au . {] Œ k „ {tk ztƒe ƒtsw ™ t ¼t„{tk ÷tu x ‚Útt …týe™w k r{©ý îtht ‚t÷™e {u ¤ ðýe fhðt{tk ytðu Au . Œhu f ftÞo ¢ { ƒtŒ yt r{©ý™u Œq h fhðt ytðu Au . {] Œ k „ ™u ð„tz‚t Ë{Þu ðtŒf …„ W…h …„ ht¾e {] Œ k „ ™u s{ýt …„™e W…h „tu X ððt{tk ytðu Au . {] Œ k „ ½ýw k ðs™ Ähtð‚w k ntu ð tÚte …„ W…h ft…z™tu htu ÷ fhe …ý {q f ðt{tk ytðu Au . {] Œ k „ {tk s{ýt ntÚt îtht ™t™e …ze™tu ¼t„ ð„tzðt{tk ytðu Au y™u ÷tu x ™t r{©ýðt¤t ¼t„™u ztƒt ntÚt îtht ð„tzðt{tk ytðu Au .

648

…rhrþü-5

…rhrþü-5 ð[™t{]‚{tk ¼„ðt™Mðtr{™thtÞý™e …htðtýe &÷tuuf ËŒ¼tuo ËtÚtu ð[™t{]‚{tk ©eS{nthtsu yt…u÷t „úkÚttu™tk yð‚hýtu™e ™tUÄ ynª {qfðt{tk ytðe Au. «{týð[™tu ¥~æ ¨xææïü ç±¨xæüp SƒæÝ¢ Ðæï¯‡æ}æê„²: J }æ‹±‹„ÚïàææÝéÜUƒæ çÝÚæï{æï }æéçv„ÚæŸæ²: JJ ¥ƒæï ç±|æêô„ }æ}æ }ææ²æç±ÝS„æ }æñE²ü}æCæX}æÝéÐí±ëœæ}æì J çŸæ²¢ |ææxæ±„è¢ ±æSÐësç‹„ |æÎíæ¢ ÐÚS² }æï „ïùàÝé±„ï „é HæïÜUï JJ ¥ÝïÜU…‹}æ¨¢ç¨hS„„æï ²æç„ ÐÚæ¢ xæç„}æì J ¥‹„: Ðíç±C: àææS„æ …ÝæÝæ¢ ¨±æüy}ææ JJ ¥‹„ï ²æ }æç„: ¨æ xæç„: ¥‹²ÿæï~æï ÜëU„¢ ÐæÐ¢ „èƒüÿæï~æï ç±Ýà²ç„ J „èƒüÿæï~æï ÜëU„¢ ÐæÐ ±…íHïÐæï |æç±c²ç„ JJ ¥ÐçÚç}æ„æ {íé±æS„Ýé|æë„æï ²çÎ ¨±üxæ„æS„<ã Ý àææS²„ïç„ çÝ²}ææï {íé± ! Ýï„Úƒæ ! ¥±…æÝç‹„ }ææ¢ }æêÉæ }ææÝé¯è¢ „Ýé}ææçŸæ„}æì J ÐÚ¢ |ææ±}æ…æÝ‹„æï }æ}æ |æê„}æãïE±Ú}æì JJ ¥ã¢ ÏæírææçS}æ J ¥ã¢ ±ñEæÝÚæï |æêy±æ Ðíæç‡æÝæ¢ Îïã}ææçŸæ„: J Ðíæ‡ææÐæÝ¨}ææ²év„: Ð™æ}²‹Ý¢ ™„é<±{}æì JJ ¥ãæï ¥}æè Îï±±Úæ}æÚæ<™„¢ «{týð[™tu ÐæÎæ}Ïæé…¢ „ï ¨é}æÝ:ÈUHæãü‡æ}æì J Ý}æ‹y²éÐæÎæ² çàæ¶æç|æÚæy}æÝ-

ËkŒ¼o „úkÚt/¢{tkf

ð[™t{]‚

|ææxæ. 2/10/1

±Ú.1

|ææxæ. 3/25/37 xæè„æ. 6/45

xæ.Ðí . 43 xæ.Ðí.15, ¨æ.11 xæ.}æ.1,8,16 Hæï . 7

xæ.Ðí.1, xæ.}æ.3

|ææxæ. 10/87/30

Hæï . 13

Hæï.18, Ð¢.7 Hæï . 7

xæè„æ. 15/14

Ð¢ . 4

ËkŒ¼o „úkÚt/¢{tkf

ð[™t{]‚

…rhrþü-5

649

|ææxæ. 10/15/5 ±Ú.12 S„}ææïÐãy²ñ „L …‹}æ ²yÜëU„}æì JJ ¥ãæï ! |ææx²}æãæïï ! |ææx²¢ Ý‹ÎxææïÐ±í…æñÜU¨æ}æì J ²ç‹}æ~æ¢ ÐÚ}ææÝ¢Î¢ Ðê‡æZ Ïæíræ ¨Ýæ„Ý}æì JJ |ææxæ. 10/14/32 xæ.¥¢ . 28 ¥æy}ææÚæ}æp }æéÝ²æïï çÝxæíü‹ƒæ ¥Œ²éL RU}æï J |ææxæ. 1/7/10 Ð¢.2, xæ.¥¢.3 ÜéU±ü‹y²ãñ„éÜUè¢ |æçv„ç}æyƒ¢|æê„xæé‡ææï ãçÚ: JJ ¥æ}æ²æï ²ïÝ |æê„æÝæ¢ …æ²„ï ²p ¨é±í„ ! „Îï± sæ}æ²¢ ÎíÃ²¢ Ý ÐéÝæç„ ç™çÜUçy¨„}æì JJ »±¢ Ýë‡ææ¢ çRU²æ²æïxææ: ¨±ïü ¨¢¨ëç„ãï„±: J |ææxæ. 1/5/33-34 xæ.}æ.11 „ »±æy}æç±Ýæàææ² ÜUËÐ‹„ï ÜUçËÐ„æ: ÐÚï JJ ¥æ„æïü ç…¿ææ¨éÚƒæüƒèü ¿ææÝè ™ |æÚ„¯ü|æ ! J „ï¯æ¢ ¿ææÝè çÝy²²év„ »ÜU|æçv„<±çàæc²„ï JJ xæè„æ. 7/16-17 Hæï .7, Ð¢ .3 ¥æ¨æ}æãæï ™Ú‡æÚï‡æé…é¯æ}æã¢ S²æ¢ ±ë‹Îæ±Ýï çÜU}æçÐ xæéË}æH„æññ ¯{èÝæ}æì J ²æ ÎéSy²…¢ S±…Ý}ææ²üÐƒ¢ ™ çãy±æ |æï…é}æéüÜéU‹ÎÐÎ±è¢ Ÿæéç„ç|æ<±}æëx²æ}æì JJ |ææxæ. 10/47/61 xæ.¥¢ . 28 §Î¢ çã ç±E¢ |æxæ±æçÝ±ï„Úæï Ð¢ . 2 |ææxæ. 1/5/20 ²„æï …xæySƒæÝçÝÚæï{¨¢|æ±æ: J « „ï ¿ææÝæ‹Ý }æéçv„: J çãÚ‡²ÜUï à æè²àææ¶æŸæé ç „: Hæï . 7 Àæ¢Îæïx²æï. : 6/2/1 Hæï . 13 ¥ïÜU}æï±æçm„è²¢ Ïæíræ J »„ÎèàæÝ}æèàæS² ÐíÜëUç„SƒæïùçÐ „Îìxæé‡æñ: J Hæï . 13 |ææxæ. 1/11/38 Ý ²éÁ²„ï ¨Îæy}æSƒñ²üƒæ ÏæéçhS„ÎæŸæ²æ JJ ÜU}æü‡ææï sçÐ ÏææïhÃ²¢ ÏææïhÃ²¢ ™ ç±ÜU}æü‡æ: J Hæï . 7 ¥ÜU}æü‡æp ÏææïhÃ²¢ xæãÝæ ÜU}æü‡ææï xæç„: JJ xæè„æ. 4/17 ÜU}æü‡²ÜU}æü ²: Ðà²ïÎÜU}æüç‡æ ™ ÜU}æü ²: J xæ.}æ.11 ¨ Ïæéçh}ææ‹}æÝéc²ï¯é ¨ ²év„: ÜëUySÝÜU}æüÜëU„ì JJ xæè„æ. 4/18 …‹}æ ÜU}æü ™ }æï çÎÃ²}æï±¢ ²æï ±ïçœæ „œ±„: J xæ.}æ.10, ±Ú.18 y²vy±æ Îïã¢ ÐéÝ…ü‹}æ Ýñç„ }ææ}æïç„ ¨æïù…éüÝ ! JJ xæè„æ. 4/9 …‹}æælS² ²„:... ²~æ ç~æ¨xææïü }æë¯æ J |ææxæ. 1/1/1 {æ}Ýæ S±ï Ý ¨Îæ çÝÚS„Üé U ãÜ¢ U ¨y²¢ ÐÚ¢ {è}æçã JJ Ð¢ . 7 ç…„¢ …xæ„ì ÜUïÝ }æÝæï çã ²ïÝ J }æç‡æÚyÝ}ææHæ: 11 ¨æ.1 „y¨ëC¨ëC¨ëCï¯é ÜUæïù‹±¶ç‡Ç„{è: Ðé}ææÝì J

650

…rhrþü-5

« ô¯ ÝæÚæ²‡æ}æë„ï ²æïç¯‹}æÄ²ïã }ææ²²æ JJ |ææxæ. 3/31/37 Hæï.13, xæ.¥¢.33 Eï . ©. 4/10 „}æï ± ç±çÎy±æç„}æë y ²é } æï ç „ Ýæ‹²: Ð‹ƒæ ç±l„ï ù ²Ýæ² JJ Hæï . 7 Hæï . 18 „ïÝñ ±LÐï‡æ ™„é|æéü…ïÝ ¨ãS~æÏææãæï |æ± ç±E}æê„ïü ! xæè„æ. 11/46 „ï¯æ¢ ¿ææÝè çÝy²²év„ »ÜU|æçv„<±çàæc²„ï J çÐí²æï çã ¿ææçÝ Ýæïùy²ƒü}æã¢ ¨ ™ }æ}æ çÐí²: JJ ©ÎæÚæ: ¨±ü »±ñ„ï ¿ææÝèy±æy}æñ± }æï }æ„}æì JJ xæè„æ. 7/17-18 Ð¢.3, xæ.}æ.1 y²… {}æü}æ{}æZ ™ ©|æï ¨y²æÝë„ï y²… J }æãæ., àææ¢. 316/40, Hæï . 15 ©|æï ¨y²æÝë„ï y²vy±æ ²ïÝ y²…ç¨ „œ²… JJ 318/44 öCì±ïÎ¢ }ææÝé¯¢ L Ð¢ „± ¨æñ}²¢ …ÝæÎüÝ: J Ð¢ . 4 §üÎæÝè}æçS}æ ¨¢±ëœæ: ¨™ï„æ: ÐíÜëUô„ xæ„: JJ xæè„æ. 11/51 Îñ±è sï¯æ xæé‡æ}æ²è }æ}æ }ææ²æ ÎéÚy²²æ J }ææ}æï± ²ï ÐíÐl‹„ï }ææ²æ}æï„æ¢ „Úç‹„ „ï JJ xæè„æ. 7/14 Hæï.13, ±Ú.5 léÐ„² »± „ï Ý ²²éÚ‹„}æÝ‹„„²æ y±}æçÐ |ææxæ. 10/87/41 Hæï . 10 Š²æ²„æïï ç±¯²æÝì Ðé¢¨: ¨XS„ï¯êÐ…æ²„ï J ¨Xæy¨Tæ²„ï ÜUæ}æ: ÜUæ}ææyÜUíæï{æïùç|æ…æ²„ï JJ RUæïï {æÎì |æ±ç„ ¨¢}ææïã: ¨¢}ææïãæyS}æëç„ç±|æí}æ: J xæ.}æ.1 S}æëç„|æí¢àææÎì ÏæéçhÝæàææï ÏæéçhÝæàææyíÐí‡æà²ç„ JJ xæè„æ. 2/62-63 Ý ÜéU²æüyÜU<ãç™y¨w²¢ }æÝç¨ sÝ±çSƒ„ï J ²çmd}|ææçÓ™ÚæÓ™è‡æZ ™SÜU‹Î „Ð »ñE²ü}æì JJ çÝy²¢ ÎÎæç„ ÜUæ}æS² çÀÎí¢ „}æÝé ²ïùÚ²: J Hæï . 14 ²æïï çxæÝ: ÜëU„}æñ~æS² Ðy²é…æü²ï± Ðé¢pHè JJ |ææxæ. 5/6/3-4 Ý „Îì|ææ¨²„ï ¨ê²æïü Ý àæàææ¢ÜUæï Ý Ðæ±ÜU: J xæè„æ : 15/6 ²Îìxæy±æ Ý çÝ±„ü‹„ï „Îì{æ}æ ÐÚ}æ¢ }æ}æ JJ xæ.}æ.13 ÝæÚæ²‡æÐÚæ ±ïÎæ Îï±æ ÝæÚæ²‡ææX…æ: J ÝæÚæ²‡æ ÐÚæHæïÜUæ ÝæÚæ²‡æÐÚæ }æ¶æ: JJ ÝæÚæ²‡æÐÚæï ²æïxææï ÝæÚæ²‡æÐÚ¢ „Ð: J |ææxæ. 2/5/15-16 ±Ú.2 ÝæÚæ²‡æÐÚ¢ ¿ææÝ¢ ÝæÚæ²‡æÐÚæ xæç„: JJ çÝÚTÝ: ÐÚ}æ¢ ¨æ}²}æéÐñç„ J }æé‡ÇÜUæïÐçÝ¯Îì : 3/1/3 ¨æ. 11, ÜUæ.1 Ýïã ÝæÝæçS„ çÜU@Ý J Ïæë . ©. 4/4/19 Ð¢ . 2 Ýñxæéü‡²Sƒæ Ú}æ‹„ï S}æ xæé‡ææÝéÜUƒÝï ãÚï: J |ææxæ. 2/1/7 Ð¢ . 3

…rhrþü-5 Ýñ c ÜU}²ü } æŒ²Ó²é „ |ææ±±<…„¢ Ý àææï|æ„ï ¿ææÝ}æH¢ çÝÚ¢…Ý}æì J ÐçÚçÝçD„æïï ùçÐ Ýñxæéü‡²ï ©œæ}æàHæïÜUHèH²æ J xæëãè„™ï„æ Úæ…¯ïü ¥æw²æÝ¢ ²Î{è„±æÝì JJ Ðà² }æï Ðæƒü ! L Ðæç‡æ àæ„àææïùƒ ¨ãS~æàæ: J ÝæÝæç±{æçÝ çÎÃ²æçÝ ÝæÝæ±‡ææüÜëU„èçÝ ™ JJ ÐéL ¯ï‡ææy}æ|æê„ïÝ ±è²ü}ææ{œæ ±è²ü±æÝì J Ðí¨¢xæ}æ…Ú¢ Ðæàæ}ææy}æÝ: ÜU±²æï ç±Îé: J ¨ »± ¨æ{é¯é ÜëU„æï }ææïÿæmæÚ}æÐæ±ë„}æì JJ Ðíæ²ï‡æ }æéÝ²æï Úæ…Ýì J Ïæã±æï ¿ææÝ„Ð¨æ Ðê„æ }æÎì|ææ±}ææxæ„æ: J Ïæéhèç‹Îí²}æÝ:Ðíæ‡ææÝì …ÝæÝæ}æ¨ë…yÐí|æé: J }ææ~ææƒZ ™ |æ±æƒZ ™ sæy}æÝïùÜUËÐÝæ² ™ JJ Ïæíræ|æê„: Ðí¨‹Ýæy}ææ Ý àææï™ç„ Ý ÜUæ¢ÿæç„ J ¨}æ: ¨±ïü¯é |æê„ï¯é }æÎì|æôv„ H|æ„ï ÐÚæ}æ JJ |æ… xææïç±‹Î¢ |æ… xææïç±‹Î¢ xææïç±‹Î¢ |æ… }æêÉ}æ„ï ! |æê|ææÚ: ÿæçÐ„æï ²ïÝ „æ¢ „Ýê¢ ç±…ãæ±…: J ÜU‡ÅÜ¢U ÜU‡ÅÜUïÝñ± m²¢ ™æÐèçàæ„é: ¨}æ}æì JJ |æêç}æÚæÐæïùÝHæï ±æ²é: ¶¢ }æÝæï ÏæéçhÚï± ™ J ¥ã¢ÜUæÚ §„è²¢ }æï ç|æ‹Ýæ ÐíÜëUç„ÚC{æ JJ ¥ÐÚï²ç}æ„Sy±‹²æ¢ ÐíÜëUô„ ç±çh }æï ÐÚæ}æì J …è±|æê„æ¢ }æãæÏææãæïï ! ²²ïÎ¢ {æ²ü„ï …xæ„ì JJ }æœæ: ÐÚ„Ú¢ Ýæ‹²çyÜUç@ÎçS„ {Ý¢…² !J }æç² ¨±üç}æÎ¢ Ðíæï„¢ ¨ê~æï }æç‡æxæ‡ææ §± JJ }æy¨ï±²æ Ðí„è„¢ ™ ¨æHæïv²æçÎ ™„éC²}æì J ÝïÓÀç‹„ ¨ï±²æ Ðê‡ææü: ÜéU„æïù‹²yÜUæHç±ŒHé„}æì JJ }æÎì|æ²æmæç„ ±æ„æïù²¢ ¨ê²üS„Ðç„ }æÎì|æ²æ„ì J ±¯ü„è‹Îíæï Îãy²çxÝ}æëüy²épÚç„ }æÎì|æ²æ„ì JJ }æ}æ ¨æ{}²ü}ææxæ„æ: J }æ}æñ±æ¢àææï …è±HæïÜUï …è±|æê„: ¨Ýæ„Ý: J }æÝ:¯DæÝèç‹Îí²æç‡æ ÐíÜëUç„SƒæçÝ ÜU¯üç„ JJ

651 |ææxæ. 1/5/12 |ææxæ. 2/1/9

Hæï . 7 Ð¢.2,3, xæ.}æ.39 xæ.¥¢.3

xæè„æ. 11/5 |ææxæ. 3/5/26

Hæï . 7, Ð¢ . 6 Ð¢ . 7

|ææxæ. 3/25/20 |ææxæ. 2/1/7 xæè„æ. 4/10

xæ.Ðí . 54 xæ.¥¢.3 ÜUæ.1

|ææxæ. 10/87/2

ÜUæ.1

xæè„æ : 18/54 ™Ðü Å Ð¢ … Úè

Hæï.7, Ð¢.2, xæ.¥¢.3 xæ.Ðí . 42

|ææxæ. 1/15/34-35 Hæï ï . 18

xæè„æ. 7/4-5

Hæï . 7

xæè„æ. 7/7

Hæï . 7

|ææxæ. 9/4/67

xæ.Ðí . 43

|ææxæ. 3/25/42 xæè„æ. 14/2

Hæï.16, xæ.¥¢.5 Hæï . 13

xæè„æ. 15/7

xæ.}æ.8

652 ç}æçƒHæ²æ¢ ÐíÎèŒ„æ²æ¢ Ý }æï Îsç„ çÜU@Ý J

²„æï ±æ™æï çÝ±„ü‹„ï ¥ÐíæŒ² }æÝ¨æ ¨ã JJ ²~æ ²æïxæEÚ: ÜëUc‡ææï ²~æ Ðæƒæïü {Ýé{üÚ: J „~æ Ÿæè<±…²æï |æêç„{íéü±æ Ýèç„}æüç„}æü}æ JJ xæè„æ. 18/78 xæ.Ðí . 70 ²‹Ýæ}æ{ï ² Ÿæ±‡ææÝé Ü Uè„ü Ý ælyÐí ã ì ± ‡æælyS}æÚ‡ææÎçÐ v±ç™„ì J EæÎæïï ùçÐ ¨l: ¨±Ýæ² ÜUËÐ„ï ÜUƒ¢ ÐéÝS„ï |æxæ±‹Ýé ÎàæüÝæ„ì JJ ¥ãæï Ïæ„ EÐ™æïù„æï xæÚè²æÝì, ²çÁ…ãì±æxæíï ±„ü„ï Ýæ}æ „é|²}æì J „ïÐéS„ÐS„ï …éãé±é: ¨SÝéÚæ²æü ÏæírææÝê™éÝæü}æ xæë‡æç‹„ ²ï „ï JJ |ææxæ. 3/33/6-7 xæ.¥¢.5 ²p }æêÉ„}ææï HæïÜUï ²p Ïæéhï: ÐÚ¢ xæ„: J |ææxæ. 3/7/17 Hæï . 10 „æ±é|ææñ ¨é¶}æï{ï„ï çvHà²y²‹„çÚ„æï …Ý: JJ ²S}ææyÿæÚ}æ„è„æïùã}æÿæÚæÎçÐ ™æïœæ}æ: J ¥„æïùçS}æ HæïÜUï ±ïÎï ™ Ðíçƒ„: ÐéL ¯æïœæ}æ: JJ xæè„æ. 15/18 Hæï .7, Ð¢ .6 ²S² Ðëçƒ±è àæÚèÚ¢ ²: Ðëçƒ±è}æ‹„Úæï Hæï . 7 Ïæë . ©. 3/7/3 ²}æ²y²ï¯ „ ¥æy}ææ‹„²æü}²}æë„: J ²S²æÿæÚ¢ àæÚèÚ¢... »¯ ¨±ü|æê„æÝ‹„Úæy}ææùÐã„ÐŒ}ææ çÎÃ²æï Îï± »ÜUæïï ÝæÚæ²‡æ: J Hæï . 7 ¨éÏææHæïï ÐçÝ¯Î : 7 ²S²æy}æÏæçh:Üé ‡ æÐï ç~æ{æ„é Ü Uï ÜUH~ææçÎ¯é |ææñ } æ §Á²{è: J ²œæèƒüÏæéçh: ¨çHHï Ý ÜU<ãç™Á…Ýïc±ç|æ¿æï¯é ¨ »± xææïï¶Ú: JJ |ææxæ. 10/84/13 xæ.}æ.54 ²S²æy}ææ àæÚèÚ¢ ² ¥æy}ææÝ}æ‹„Úæï Ïæë ã ÎæÚ‡²ÜUæï Ð çÝ¯Îì , Hæï . 7 }ææŠ²ç‹ÎÝÐæÆ : 3/7/22 ²}æ²ç„ ¨ „ ¥æy}ææù‹„²æü}²}æë„: J ²æ çÝàææ ¨±ü|æê„æÝæ¢ „S²æ¢ …æxæ<„ ¨¢²}æè J ²S²æ¢ …æxæíç„ |æê„æçÝ ¨æ çÝàææ Ðà²„æïï }æéÝï: JJ xæè„æ. 2/69 xæ.Ðí . 50,xæ.}æ.20U |ææxæ. 11/6/17 xæ.¥¢ . 33 ²ïù‹²ï S±„: ÐçÚN„æÎçÐ çÏæ|²ç„ S}æ J ±æ¨éÎï±ÐÚæ ±ïÎæ ±æ¨éÎï±ÐÚæ }æ¶æ: J ±æ¨éÎï±ÐÚæ ²æïxææ ±æ¨éÎï±ÐÚæ: çRU²æ: JJ ±æ¨éÎï±ÐÚ¢ ¿ææÝ¢ ±æ¨éÎï±ÐÚ¢ „Ð: J

…rhrþü-5 ±æ¨éÎï±ÐÚæï {}ææïü ±æ¨éÎï±ÐÚæ xæç„: JJ ç±læç±lï }æ}æ „Ýê ç±h²éh± ! àæÚèçÚ‡ææ}æì J Ïæ¢{}ææïÿæÜUÚè ¥ælï }ææ²²æ }æï ç±çÝ<}æ„ï JJ ç±C|²æãç}æÎ¢ ÜëUySÝ}æïÜUæ¢àæïÝçSƒ„æï …xæ„ì ç±¯²æ ç±çÝ±„ü‹„ï çÝÚæãæÚS² ÎïçãÝ: J Ú¨±…Z Ú¨æïùŒS² ÐÚ¢ ÎíCì±æ çÝ±„ü„ï JJ Ÿæhæ±æÝì H|æ„ï ¿ææÝ¢ „yÐÚ: ¨¢²„ïç‹Îí²: J ¿ææÝ¢ HÏŠ±æ ÐÚæ¢ àææç‹„}æç™Úï‡ææç{xæÓÀç„ JJ Ÿæ±‡æ¢ ÜUè„üÝ¢ ç±c‡ææï: S}æÚ‡æ¢ ÐæÎ¨ï±Ý}æì J ¥™üÝ¢ ±‹ÎÝ¢ ÎæS²¢ ¨w²}ææy}æçÝ±ïÎÝ}æì JJ ¨ §ü ÿ æ„ J ¨y²¢ àææñ™¢ Î²æ ÿææç‹„Sy²æxæ: ¨‹„æï¯ ¥æ…ü±}æì àæ}ææï Î}æS„Ð: ¨æ}²¢ ç„ç„ÿææïÐÚç„: Ÿæé„}æì JJ ¿ææÝ¢ ç±ÚçQUÚñE²Z àææñ²Z „ï…æï ÏæH¢ S}æëç„: J S±æ„~²¢ ÜUæñàæH¢ ÜUæç‹„{ñ²Z }ææÎü±}æï± ™ JJ ÐíæxË|æ²¢ ÐíŸæ²: àæèH¢ ¨ã ¥æï…æï ÏæH¢ |æxæ: J xææ}|æè²Z Sƒñ²ü}ææçS„v²¢ ÜUè<„}ææüÝæïùÝã¢ÜëUç„: JJ ¨œ±¢ ²ÎìÏæíræÎàæüÝ}æì J ¨}æHæïCæà}æÜUæ@Ý: J ¨±ü{}ææÝì ÐçÚy²Á² }ææ}æïÜ¢U àæÚ‡æ¢ ±í… J ¥ã¢ y±æ¢ ¨±üÐæÐï|²æïï }ææïÿæç²c²æç}æ }ææ àæé™: JJ ¨±Z ¶çË±Î¢ Ïæíræ J ¨ ±ïÎ {æ„é: ÐÎ±è¢ ÐÚS² ÎéÚ‹„±è²üS² ÚƒæXÐæ‡æï: J ²æïù}ææ²²æ ¨¢„„²æÝé±ëœ²æ |æ…ï„ „yÐæÎ¨Úæï…xæ‹{}æì JJ ¨æ<cÅ¨æ}æèŒ²¨æLL Œ²ñÜUy±}æŒ²é„ J ¨æHæïv² ¨æ<cÅ¨æ}æèŒ²¨æ Îè²}ææÝ¢ Ý xæëã‡æç‹„ ç±Ýæ }æy¨ï±Ý¢ …Ýæ: JJ S±ÜëU„ç±ç™~æ²æïï çÝ¯é ç±àæç‹Ý± ãï„é„²æ „Ú„}æ„pÜUæSy²ÝH±yS±ÜëU„æÝéÜëUç„: J S±ËÐ}æŒS² {}æüS² ~ææ²„ï }æã„æïï |æ²æ„ì J ãÚïxæéü‡ææçÿæŒ„}æç„|æüxæ±æÝì ÏææÎÚæ²ç‡æ: J ¥Š²xææ‹}æãÎæw²æÝ¢¢ çÝy²¢ ç±c‡æé…Ý çÐí²: JJ

653 |ææxæ. 1/2/28-29 ±Ú.2 |ææxæ. 11/11/3 xæè„æ. 10/42

Hæï . 10 Hæï . 7

xæè„æ : 2/59

Hæï . 10

xæè„æ. 4/39

xæ.}æ.16

|ææxæ. 7/5/23 xæ.Ðí . 40 »ï„Úï²æïÐçÝ¯Îì : 3/1 Ð¢ . 7 J

xæ.}æ.9,17 ±Ú.5 Ð¢ . 2

|ææxæ. 1/3/38

Ð¢ . 7

|ææxæ. 3/29/13

xæ.Ðí . 43

|ææxæ. 10/87/19 xæè„æ. 2/40

xæ.Ðí . 41 xæ.}æ.9

|ææxæ. 1/17/11

xæ.¥¢.3

654

…rhrþü-6

ð[™t{] ‚ {tk su ™ tu WÕ÷u ¾ ÚtÞtu Au ‚u fe‚o ™ tu Ëk ‚ ™t {rn{t™w k fe‚o ™ (ð[™t{] ‚ „.«.14) …Œ-1 (ht„ : Ätu¤) Ëw ¾ ŒtÞf hu (2), Ët[t Ëk ‚ ™tu Ëk „ , Ëk ‚ Ë{t„{ feSÞu . ..xu f 0 S hu Ëk‚Ë{t„{Úte x¤u, ytþt ‚]»ýt hu (2), E»Þto yr¼{t™, {tun, {íËh, {{‚t ƒ¤u, «„xu Wh{tk hu (2), «¼w™kw áZ ¿tt™...Ëk‚Ë{t„{0 S hu Ëk‚Ë{t„{Úte ÚtÞt, {wr™ ™thŒ hu (2), nrh™wk {™ yt…, y™uf …r‚‚ WØrhÞtk, ‚u™t sþ™tu hu (2), {tuxtu …h‚t…...Ëk‚Ë{t„{0 S hu rËØ ÚtÞt ËíËk„Úte, þwf ytrŒf hu (2), {wr™ðh Ëw¾Y…, r[¥t [tuxâwk nrh[hý{tk, òÛÞtu Ëk‚Úte hu (2), {tuxtu {{o y™q…...Ëk‚Ë{t„{0 S hu {rn{t {tuxtu Au {nk‚™tu, su™u Ëuðu hu (2), Aqxu {tÞt™wk ò¤, «e‚ ðÄu …hƒúñ{tk, {wõ‚t™kŒ fnu hu (2), ‚S yt¤…k…t¤...Ëk‚Ë{t„{0 …Œ-2 ƒz¼t„e hu (2), …t{u Ëk‚™tu Ëk„, Ëk‚Úte {ntËw¾ …t{eyu. S hu Ëk‚ ƒzt …h{thÚte, xt¤u WhÚte hu (2), yrðãt yr¼{t™, sL{ ËwV÷ fhu sk‚™tu; yt…u y™w¼ðe hu (2), «¼w «„x™wk ¿tt™...Ëk‚Úte0 S hu «¼wËk„u «e‚ ðÄthðt, Vhu s„{tk hu (2) Ët[t Ëk‚ Ëwòý, …h{tí{t r…Atýðt; …h{thÚtehu (2), yt…u …Œ r™ðto ý ...Ëk ‚ Úte0 S hu Ëk‚™t sþ ©e{w¾u fÌtt, „e‚t {æÞu hu (2), „tu®ðŒ Ëw¾Ät{, y™w¼ðe {thtu ytí{t; su™t {™Úte hu (2), xéÞt ¢tuÄ ™u ft{...Ëk‚Úte0 S hu Ëk‚ð[™ ¼tðu Ëwýu, ‚u™tk …t‚f hu (2), …t{u Ëðuo ™tþ, «e‚ ðÄu …hƒúñ{tk; {wõ‚t™kŒ fnu hu (2), …t{u …Œ yrð™tþ...Ëk‚Úte0

1 2 3 4

…Œ-3 Ët[t ËtÄw hu (2), ËwkŒh „wýÄt{, Ë{S™u ËíËk„ feSÞu. S hu Ëk‚ Ëw÷ûtýt™t ¼Þto, yð„wý™tu hu (2), Wh{tk ™rn ÷uþ, {nt™w¼ðe {wr™ ‚u ¾ht; yt…u Ënw™u hu (2), Ët[tu W…Œuþ...Ë{S™u 01 S hu Ëk‚ ËŒt þe‚¤ hnu, õÞthu ™ ‚u…u hu (2), ft{ ¢tuÄ™e ò¤, ÷tu¼ ‚S nrh™u ¼su; Äthu Wh{tk hu (2), áZ fhe ©e„tu…t¤... Ë{S™u 02 S hu rºt¼wð™™e Ëk…‚ {¤u, ‚tuÞ ™ ‚su hu (2) yÄo …¤ nrhæÞt™,

…rhrþü-6

655

ƒúñY… ÚtE nrh™u ¼su, yuðt Ëk‚™u hu (2), fe[ f™f Ë{t™... Ë{S™u 03 S hu yu{ þw¼ ÷ûtý ytu¤¾e, ËŒt fhðe hu (2), nrhs™™e Ëuð, nrhË{ nrhs™ òýðt; {wõ‚t™kŒ fnu hu (2), ‚u ‚hu ‚‚¾uð... Ë{S™u 04 …Œ-4 ËŒt fhðtu hu (2), nrhs™™tu Ëk „ , Œw ÷ o ¼ Œþo ™ Ëk ‚ ™tk S hu Ëk‚Ë¼t {æÞu ©enrh, ËŒt hnu Au hu (2) ðt’÷tu ðifwkX™tÚt, yzËX ‚ehÚt yu™t [hý{tk; yuðt Ëk‚Úte hu (2), ðu„u ÚtEyu Ë™tÚt...Œw÷o¼ S hu Ëk‚ {éÞt ‚u™u nrh {éÞt, yu™tu {rn{t hu (2), ðŒu ðuŒ…whtý, ËtkÏÞ «„x ËkËth{tk; þwf™thŒ hu (2), …tBÞt …Œ r™ðtoý...Œw÷o¼ S hu Ëk‚ð[™ Ët[tk „ýe, „Þtu ð™{tk hu (2), Äúwð ™t™fztu ƒt¤, «„x «¼w™u ‚u …tr{Þtu; ÚtÞtu yrð[¤ hu (2), sþ ðtæÞtu rðþt¤...Œw÷o¼ S hu yuðwk òýe ynk‚t ‚S, þwØ ¼tðu hu (2) fhðe Ëk‚™e Ëuð, {™w»Þ¼tð {™Úte ‚òu; {wõ‚t™kŒ fnu hu (2), Ët[t Ëk‚ Au Œuð...Œw÷o¼

01 02 03 04

„Zzt {æÞ «fhý 21 : 67 ‚Útt „.yk. 22™t ËkŒ¼uo rð»ýw…Œ þt{¤eÞu ðt’÷u ËtÞh ð÷tuÞtu hu ðt÷t, {uY™tu feÄtu hðtÞtu hu ðt÷t; ðtËk„e ™t„™tk ðt÷u ™u‚htk feÄtk, òußÞtu {tht ™tÚt™e ™ðtÞwk hu...þt{¤eÞu. „erhðhÄthe Ähe™u ƒuXt hu ðt÷t, ¼qÄh ¼÷u ¼÷u ytÔÞt hu ðt÷t; ð÷tuýt™t Ëk[ Ëðuo ÷tÔÞt hu ðt÷t, yt…u yËwh™u ‚uze ÷tÔÞt hu ðt÷t...þt{¤eÞu. ËtÞh ð÷tu Ô Þtu ™u h‚™ ™e…òÔÞtk hu ðt÷t, ™eféÞtk hu ðt÷t ÷û{e™the hu ðt÷t; Ëwh™u …t‚tk yËwh™u …tÞwk hu ðt÷t, [hýt{]‚ {tuhthe hu ðt÷t...þt{¤eÞu. W¥th™tk s¤ {uY zwƒðt ÷tøÞt hu ðt÷t, ft™wztu ft{ý òýu hu ðt÷t; ft[ƒt™wk Y… ÄÞwO {thu ðt÷u hu ðt÷t, ð÷tuýwk Ëw‚h ytÔÞwk hu ðt÷t...þt{¤eÞu. nrh™wk ð÷tuýwk nh¾uÚte „tðwk hu ðt÷t, ðe¾ ‚tu ¼tu¤t {ntŒuð™u …tÞwk hu ðt÷t; ¼ýu ™hËiÞtu ™Úte n{ýtk™wk hu ðt÷t, ðuŒ …whtýu ð¾tÛÞwk hu ðt÷t...þt{¤eÞu. ð[. …k[t¤t. ™wk 3 Ë¾e yts {tun™ ŒeXt hu, þuheyu ytð‚t hu, {tuh÷e™tk „e‚ {Äwhtk hu, [tÕÞt ytðu „tð‚t hu - 1 ytðu Ônt÷tu nË‚t h{‚t hu, „tuðt¤tu™t ËtÚt{tk hu, WA¤‚t ytðu {tu n ™ hu , Vq ÷ Œze ntÚt{tk hu - 2 hk„zt{tk ht‚tu {t‚tu hu, [tÕÞt ytðu þtu¾{tk hu, hrËÞtu òu ð t™u ftsu hu , W¼e Aw k „tu ¾ {tk hu - 3

656

…rhrþü-6

{tu n ™™w k {w ¾ zw k òu Þ w k hu , òuE™u niÞt W…h nth òuE hu, ƒnu™e

½w k ½ x™e ytu x {tk hu , ½tÞ÷ ÚtE Awk hu, ™uýtk fuhe [tux{tk hu - 4 hÌtwk {™ {tune™u hu, «u{Ë¾e™t ™tÚt™u hu, hnwk Awk òuE™u hu - 5 – «u{t™kŒ Mðt{e „.{.«. 48 ðkŒwk Ënò™kŒ hËY…, y™w…{ Ëth™u hu ÷tu÷ – «u{t™kŒ Mðt{e ËíËk„e ¼õ‚tu yt fe‚o™ htus ƒtu÷u Au yuÚte ‚u fe‚o™tu™e yºtu hswyt‚ fhe ™Úte. „.{.«. 57 ‚w÷ËeŒtË™tk ºtý …Œ „ðhtÔÞtk …Œ-1 ßÞtkrf ÷„™ ht{ËtU ™tnª > ‚tu ™h ¾h fq f h Ëq f h Ë{, ð] Ú tt rsÞ‚ s„{tk n e >>1>> ft{ ¢tuÄ, {Œ, ÷tu¼, ™ªŒ, ¼Þ, ¼q¾, ÃÞtË Ëƒne fu > {™w s Œu n Ëw h ËtÄw Ëhtn‚, Ëtu , Ë™u n ËtÄu …hfu >>2>> Ëw h Ëw ò ™ Ëq … q ‚ Ëw ÷ åAt™, „r™Þ‚ „w ™ „w Y „tR > rƒ™ nrh ¼s™ RLŒth™ fu V÷ ‚s‚ ™ne fYytR >>3>> fehr‚ fw ÷ fh‚q r ‚ ¼q r ‚, ¼÷e þe÷ ËY… Ë÷tu ™ u > ‚w ÷ Ëe «¼w y™w h t„ hrn‚ sË, Ët÷™ Ët„ y÷tu ™ u > >4>> …Œ-3 ßÞt fu r«Þ ™ ht{ ðiŒune > Ëti AtkrzÞu fturx ƒihe Ë{, sãr… …h{ Ë™u n ª ‚SÞtu ‚tu r n ftu x e ði h e Ë{, Þãr… …h{ Ë™u n e ‚ßÞtu r…‚t «n÷tŒ rƒ¼e»tý ƒk Ä w ¼h‚ {n‚the ƒr÷ „w Á ‚ßÞtu fk Ú t ðú s ðr™‚t, ¼Þu {w Œ {k „ ÷fthe ™t‚u ™u n ht{fu {r™Þ‚, Ëw Ó Œ Ëw Ë u Ô Þ sntk ÷ti yk s ™ fnt ytk r ¾ su r n Vq x U , ƒnw ‚ f fntI fntk ÷ti ‚w÷Ëe Ëtu Ëƒ ¼tkr‚ …h{ rn‚, …qßÞ «t™ ‚u ÃÞthtu; òËtU ntuÞ Ë™un ht{…Œ, yu ‚tu {‚tu n{thtu

>>1>> >>1>> > >>2>> > >>3>> > >>4>>

…rhrþü-6

657 …Œ-2

yune fÌttu ! Ëkw™w ƒuŒ [nwk > ©e h½w ð eh [h™ ®[‚™, ‚S™t ™trn™ Xti h fnk w ò f u [ h ™ rðhkr[ ËuR, rËrÄ …t R þkfh nwk þw f Ë™ftrŒ {w õ ‚ rð[h‚, ‚u W ¼s™ fh‚ yk s nw k Þãr… …h{ […÷ ©e Ëk ‚ ‚, rÚth ™ hnr‚ f‚ nw k nrh…Œ …k f s …tR y[÷ ¼R, fh{ ð[™ {™ nk w f \ ý t ® Ë Ä w ¼„‚ ®[‚t{rý, Ëtu¼t Ëuð‚ nwk yti h Ëf÷ Ëw h yËw h RË, ft÷ ¾tÞu Wh„ Anw k ËwÁr[ fÌttu ËtuR ËíÞ ƒt‚, yr‚ …h{ ð[™ sƒ nkw ‚w ÷ ËeŒtË h½w ™ tÚt rð{w ¾ ™®n r{xtE rð…r¥t fƒnk w

>>1>> > >>2>> > >>3>> > >>4>> > >>5>>

ðh. «. 11 (ht„-{÷th) {t’ht nhS þwk nu‚ ™ Œehu hu, ‚u™u ½uh þeŒ sEyu, ‚u™u Ëk„u þeŒ hneyu...xuf0 nu‚ rð™t nwkfthtu ™ Œuðtu, su™wk nh¾u þwk nizwk ™ neËu hu, yt„¤ sR™u ðt‚ rðM‚thu, su™e ytkÏÞwk{tk «u{ ™ ŒeËu hu...‚u™u0 1 ¼Âõ‚ ¼tð™tu ¼u Œ ™ òýu , ¼w h tÞtu ÚtR ¼t¤u hu , ÷r÷‚ ÷e÷t™u hk„u ™ ht[u, …Ae W÷u[e ykÄt\ xt¤u hu...‚u™u0 2 ™t{ ‚ýtu rðïtË ™ ytðu , ôzw k ‚u ôzk w þtu Ä u hu ònT™ðe ‚ehu ‚hk„ ‚S™u, …Ae ‚x{tk sE™u fq… ¾tuŒu hu...‚u™u0 3 …tu ‚ t™t Ëh¾e fhe™u òýu , …w Á »ttu ¥ t{™e ftÞt hu ™hËiÞt™t Mðt{e™e ÷e÷t, ytuÕÞtk {r‚Þtk fnu Au {tÞt hu...‚u™u0 4 – ™h®Ën {nu‚t (ht„-{÷th) {tht Ônt÷tS þwk Ônt÷… ŒeËu hu, ‚u™tu Ëk„ þeŒ ‚Syu, ‚u rð™t fu™u ¼Syu hu... xuf0 ËL{w¾ ò‚tk þkft ™ fesu, {h ¼t÷t ‚ýtu {un ðhËu hu, nkË sR nrhs™™u {¤þu, ft[e ‚u ftÞt …zþu hu... ‚u™tu0 1 þq¤e W…h þÞ™ fhtðu, ‚tuÞ ËtÄw™u Ëk„u hneÞu hu, Œwrhs™ ÷tuf Œw¼to»tý ƒtu÷u, ‚u™wk Ëw¾Œw:¾ Ëðuo ËneÞu hu...‚u™tu0 2

658 y{]‚…u yr‚ {eXtk {w¾Úte, nrh™t [rhºt Ëwýtðu ƒúñt ¼ð Ë™ftrŒf suðt, su™tk Œþo™ fhðt™u ytðu ™hf fwkzÚte ™hËwk ÷t„u, Œwhes™™wk {w¾ {™{tk {wõ‚t™kŒ {„™ ÚtE {t„u, Ônt÷t ðtË Œuòu nrhs™{tk

…rhrþü-6 hu, hu... ‚u™tu0 3 hu, hu... ‚u™tu0 4

ðh. «. 12 (ht„-ËtuhXt) ÄLÞ ð]kŒtð™ðtËe ðx™e AtÞthu ßÞtk nrh ƒuË‚t, ©es{w™tS …qÛÞ ‚ýtu „‚ ™rn …th hu, ™t’ðt nrh …uË‚t...xuf 0 ÄLÞ ÄLÞ ‚u ðús ™t ËtÚt™u , ÄLÞ ÄLÞ yu ™k Œ S ‚t‚™t ÄLÞ ÄLÞ ‚u sþtu Œ t {t‚™u , ÄLÞ ÄLÞ ‚u ðú s ™t ËtÚt™u . ..ÄLÞ 01 ÄLÞ ÄLÞ ‚u ðús™e ð]ûtðu÷e, ÄLÞ ÄLÞ yu Ëh¾e Ëtnu÷e ÄLÞ nrh ð¤„e su™e ƒu÷e, ÄLÞ ÄLÞ ‚u ðús™e ð]ûtðu÷e... ÄLÞ 02 ÄLÞ ÄLÞ „tu f w ¤ ™e Äu ™ w ™ u , ÄLÞ ÄLÞ Ônt÷t™e ðu ý w ™ u , ÄLÞ ÄLÞ ft{ý„the ™u ý w ™ u , ÄLÞ ÄLÞ „tu f w ¤ ™e Äu ™ w ™ u . ..ÄLÞ 03 ÄLÞ ÄLÞ fÁýt …w‚™t {tËe, ÄLÞ ÄLÞ {]íÞw™e xt¤e VtkËe Ônt÷u {wõ‚ …{tzâtk „tufw¤ðtËe, ÄLÞ ÄLÞ fÁýt …w‚™t {tËe... ÄLÞ 04 ÄLÞ ÄLÞ yu „tu f w ¤ „t{™u , ‚u ™ u …tBÞt nrh™t Ät{™u , ðthe òô þt{¤t ~Þt{™u , ÄLÞ ÄLÞ yu „tu f w ¤ „t{™u . .. ÄLÞ 05 ÄLÞ ™kŒhtÞ™t fths fÞto, htò W„úËu™™u rþhAºt ÄÞtO. {nu‚t ™hËiÞt™u y¾qx ¼Þto, ÄLÞ fkËhtÞ™t fths fÞto... ÄLÞ 06 – ™h®Ën {nu‚t „k.yk.«. 31 nrh {uhu nt÷hfe ÷fhe nt÷hfe ÷fhe, nrh {uhu nt÷hfe ÷fhe, …fhe Ëtu …fhe... nrh0 1 {™ f{o ð[™u ™k Œ ™k Œ ™þw k , ÿZ fhe fu …fhe... nrh0 2 ò„‚ Ëtu ð ‚ nrh Ë…™™{U , ft™ ft™ sfhe... nrh0 3 òu „ ytu Ä tS yu Ë e ÷„‚ ni ßÞw k fzðe ffhe... nrh0 4 ‚w{ ‚tu ytuÄtS ƒtuÄ ÷R ytÞu, þe¾e Ëw™e ™fhe... nrh0 5 Ëw h ŒtË «¼w þk w sR fnªytu , ò ftu {‚ sfhe... nrh0 6 – frð ËqhŒtË

…rhrþü-6

659

„.yk.«. 31 ™tUÄ : ð[™t{]‚{tk “s{w™tfu ‚eh Xtztu” yux÷es …kÂõ‚ Œt¾ðu÷e Au. yu þçŒtuÚte þY Út‚tk ƒu fe‚o™tu Au. ‚uÚte ƒk™u fe‚o™tu yºtu hsw fÞtO Au. (…Œ-1) s{w™t fu ‚eh Xtztu, s{w™t fu ‚eh ƒtkfu ƒ÷ðeh Xtztu, s{w™t fu ‚eh...Xtztu0 xuf ntu ™i™t ƒi™t ƒtkfu, ƒtkÄu ƒtkfe …t½ rþh; [kŒ™fe ¾tuh fe™u, Ëtkðhu þheh...Xtztu0 ntu ƒtk f e ¼ti k n u Ëtu n u , r[¥t {tu n u ™tËt feh; Œu¾‚ [rf‚ hr‚…r‚ n‚Äeh...Xtztu0 ntu ƒtkfu ÷t÷, ƒtkfu øðt÷, ÷eytu Ëk„ ¼eh; ƒtkËwhe ƒòðu ƒtkfe, Veh Veh Veh...Xtztu0 ntu ¼hðt „EÚte nw k ‚tu s{w ™ t ftu ™eh; «u{t™kŒ ftu ™tÚt Œu¾e „E …eh...Xtztu0 (…Œ-2) htSð ™u™ hrËÞtu htSð ™u™ W…s [u™ Œu¾e htSð ™u™... xuf0 ntu rðfËu ðthesË{ yr‚ Aƒe yu™ ¼úfwrx ¼ú{h Íwfu {t™w hË ÷u™... hrËÞtu0 ntu [t\ r[‚ð™e {wËf™e Ëw¾Œu™ fwrx÷ fxtût{U Ëw[ð‚ Ëu™...hrËÞtu0 ntu s{™t …wr÷™…h [th‚ nu Äu™ {tun™ ƒòð‚ {ÄwheËe ƒu™... hrËÞtu0 ntu {tE ƒús™the Ëk„ ztu÷u rŒ™hu™, «u{t™kŒ Aƒe …h ðthe fturx {u™... hrËÞtu0

1 2 3 4

(…Œ-3) Y… hË¾t™e hrËÞtu Y… hË¾t™e Ëtkðhtu „w{t™e hrËÞtu Y… hË¾t™e... xuf0 ntu ‚Á™ rfþtuh Aƒe Œu¾he ËÞt™e WX‚ f{¤{w¾ hu¾t ™t™e ™t™e . hrËÞtu0 1 ntu {Œ™ ËŒ™ ÿ„ sw„ Ë¾e ò™e nh ÷u‚ {™ {uhu {]Œ {wËft™e...hrËÞtu0 2

1 2 3 4

660

…rhrþü-6

ntu [t÷‚ {ht÷ „r‚ yr‚ Aƒe yt™e hr‚…r‚ {r‚ Œu¾e yr‚ Ëfw[t™e...hrËÞtu0 3 ntu yu Aƒe hntu \… ftu r™Ät™e «u{t™kŒ rƒ™r‚ fh‚ ™e‚ æÞt™e...hrËÞtu0 4 …Œ-4 Y…ftu hËt÷ ÃÞthtu Á… ftu hËt÷ r„rhÄh ÷t÷ ÃÞthtu Á… ftu hËt÷....xuf0 ntu {]„{Œ r‚÷f fh™ þrþ ¼t÷ ™¼ ‚S [tnu [kŒt {eÕÞtu ‚íft¤....ÃÞthtu0 1 ntu {]Œw {wËf™e Aƒe yÄh «ðt÷ fkƒw Ë{ fkXR ¼wò Ëtun‚ rðþt÷....ÃÞthtu0 2 ntu ™ðr™hŒ ð…w Wh ƒ™{t÷, ò™e r™s Ë¾tÄ™ ntu‚ nu r™nt÷....ÃÞthtu0 3 ntu ÷t÷nwËu [t÷ …h {tununu {ht÷, «u{t™kŒ Äthe Wh ‚ßÞtu nu skò÷....ÃÞthtu0 4 – frð «u{t™kŒ Mðt{e (…Œ-1) s{w™t fu ‚eh Xtztu ™kŒ÷t÷ ƒkËeðthtu r[‚ð‚ nu r[¥t {tunu, ƒtkfu ™u™ftu ™òhtu... xuf0 s¤ ¼h‚ „RÚte s{w™t, rþh‚u W½tztu W‚thtu ½wk½xfe ytux ¾tu÷e ŒuÏÞtu {U ft™ fthtuÄt... s{w™t0 [kŒ™fe ¾tuh fe™e, rþh {tuh{w„x Äthtu …x …e‚ ntÚt {tuh÷e, ÷e™tu ™kŒftu Œw÷thtu... s{w™t ytAe ƒòðu ƒtkËwhe, „tðu ßÞwk ‚t™ ÃÞthtu {Äwhe Ëe {eXe ƒtu÷™e, {uht {™fw ®ðÄe zthtu... s{w™t [k[¤ rðþt÷ ™u™t {™{Útftu {t™„thtu «u{t™kŒ fu r[¥t nw‚u ntu™ ™ Œô LÞthtu... s{w™t0 (…Œ-2) Xtztu fŒ{fe AiÞtk ðúshtsftu f™iÞt fnt fnw Ë÷tu™u Á…fe, fAw ò‚ ™trn fiÞt... xuf0 …r„Þtk y™w… ¼t„…U, y™wŒt„Ëw ƒ™iÞt

1 2 3 4

…rhrþü-6

661

fuþhfu r‚÷f þtu¼t, ºtw¼ð™ fe Ae™ ÷iÞtk... fwkz÷fe Í÷f Ëtunu, þwf …tu÷™e {U ÍiÞtk yu ßÞwk {e™ {t™wk Ëhðh, ‚S {e÷™nu yuÞtk... ¼úfwxe ƒkf […¤™u™, r[‚ð™e [e‚iÞtk {]„ {e™ ™r÷™ ¾ks™, Aƒe Œu¾fu ÷siÞtk... Íwfe hÌttu ‚fe ™tËt, þwf yÄhrƒƒk …iÞtk Aƒe Œu¾e «u{t™kŒ {„™, …h‚ [h™ {iÞt...

Xtztu0 1 Xtztu0 2 Xtztu0 3 Xtztu0 4

(…Œ-3) R™ Ëtkðhu „w{t™e {tuÞu, fe™e nu rŒðt™e ™u™™fe Ëu™W{U {uht, {™fwk ÷e™tu ‚t™e...xuf0 s{w™t „RÚte yt÷e, ¼hðu fwk nwk òu …t™e ytÞu hu ~Þt{ fqksftu, yfu÷e {tuÞu ò™e...R™0 ½™~Þt{ ËwkŒh Au÷tu, ƒtu÷u òu {eXe ƒt™e nË™e r[‚ð™e {tuhu, {™ fu ƒe[ {t™e...E™0 ykr¾Þt ¼E W‚tðhe Aƒe Œu¾fu ÷tu¼t™e {tuhe ƒtkn Œtn™e Ëtu, {e÷ƒufwk Vhft™e...R™0 ðu ‚tu [‚wh yt‚wh, Ëw™ nu Ë¾e ËÞt™e «u{t™kŒ ftu ™tÚt {e÷fu, fe™e nu Wh r™þt™e...R™0

1 2 3 4

(…Œ-4) Œu¾tuhe yt÷e þtu¼t, ƒ™u fwksfu rƒnthe {™tus ‚Á™ fturxf, Aƒe …U ò‚ ðthe... xuf0 [k[÷ rðþt÷ ™u™{U, Ë¾e Œu¾he ¾w{th Ae™ ÷e™ þhŒ …kfs fe, ËwkŒh‚t Ëthe... Œu¾tuhe0 1 ™ðe™ s÷fe ãwr‚, Ae™ ÷e™ r„hÄthe Œu¾he ytftþ Ëtun‚ {t™wk, suËe Íwkze Útthe... Œu¾tuhe0 2 Wh W‚k„ ¼ws yò™, ™÷e™ ™tr¼ ÃÞthe Ae™ ÷R „r‚ f÷ nkËfe „Þu {t™Ëh rð[the... Œu¾tuhe0 3 ðúsfe ðÄw rð÷tufu, Aƒe ƒuXe fu yxthe «u{t™kŒ ftu ™tÚt ytð‚ ½™~Þt{ yt™kŒfthe... Œu¾tuhe0 4 – frð «u{t™kŒ Mðt{e

662

…rhrþü-7

…rhrþü-7 su ð[™t{]‚{tk yuf s rŒðË{tk ƒeS ð¾‚ ƒeò MÚt¤tu, ƒeò Ë{Þu y™u ƒeò „t{u Ë¼t ÚtE Au ‚uðt ð[™t{]‚tu ð[™t{]‚ 1

Ëk ð ‚.«.yk f Ë¼t ¢{tkf Ë{Þ MÚt¤ 2 3 4 5 (y) su{tk Ë{Þ swŒtu Au MÚt¤ : ŒtŒt¾t[h™tu Œhƒth, „Zzt

32-„.«.«.

1876

…nu÷e ƒeS

Ëðthu ƒ…tuh ™{‚u

ytÚt{ýt îth™t ytuhzt ÷ªƒzt™t ð]ût ™e[u

78-„.«.«.

1877

…nu÷e

Ëðthu ƒeS

ytÚt{ý îtht™t ytuhzt {æÞtöu …tu‚t™e Ë{e…u yux÷u …tu‚t™t W‚tht{tk

45-„.{.«.

1880

…nu÷e ƒeS

ËtÞkft¤u

Q„{ýt îth™t ytuhzt Œhƒth{tk

11-ðz‚t÷

1882

…nu÷e ƒeS

÷ªƒzt™t ð]ût ™e[u {krŒh yt„¤ {k[ W…h

1-„.yk.«.

1882

…nu÷e ƒeS

Ëtksu

ytÚt{ýt îth™t ytuhzt W„{ýt îth™t ytuhzt

4-„.yk.«.

1882

…nu÷e ƒeS

ËkæÞtft¤u

…tu‚t™t W‚thu …tu‚t™t W‚thu

24-„.yk.

1885

…nu÷e ƒeS

{æÞtöu

„tu…e™tÚtS™t {krŒh{tk W¥thtŒt îth™t ytuhzt

(yt) su{tk MÚt¤ swŒtk Au. „Zzt 10-„.{.«.

1878

21 „.{.«.

1878

36-„.yk.«.

1885

39-„.{.«.

1880

…nu÷e ƒeS …nu÷e ƒeS …nu÷e ƒeS …nu÷e

÷û{e ðtze Ëðthu {æÞtn™u -

÷û{e ðtze W„{ýt îth™t ytuhzt ðtËwŒuð ™thtÞý™t {krŒh yt„¤

ƒeS

ŒtŒt¾t[h™tu Œhƒth

÷û{e ðtze W„{ýt îth™t ytuhzt ÷û{e ðtze

(E) su{tk „t{ swŒtk Au. (1)10 Ët.«.

1877

…nu÷e ƒeS

¾tk¼zt „t{u ™Œe ftkXu Ítz ™e[u Ëthk„…wh „t{ Sðt ¾t[h™tu Œhƒth{tk

…rhrþü-8

663

…rhrþü-8 (…qýo …qY»ttu¥t{ ©e Mðtr{™thtÞý™t ð[™t{]‚{tkÚte WØ]‚) yt ƒúñtkz (14) Au. ‚u™u [thu ftuhu ÷tuft÷tuf (13) …ðo‚ Au. ‚u „Z™e …uXu hÌttu Au. y™u ‚u ÷tuft÷tuf™e ƒnth ‚u y÷tuf (rðhtx™thtÞý) (12) Au y™u ‚u y÷tufÚte …h Ëó ytðhý (s¤ (11), ‚us (10), ðtÞw (9), ytftþ (8), ynkfth (7), {n¥t¥ð (6), «Ät™…wY»t (5)) Au. y™u ‚uÚte …h yuf÷wk ykÄtYk ({nt{tÞt) Au y™u ‚u ykÄthtÚte …h «ftþ Au ‚u «ftþ™u r[Œtftþ fneyu. („.«.46.) yr‚ Ë{Úto su ¼„ðt™ (1) ‚u …tu‚u yûth{tk «ðuþ fhe™u yûthY…u (2) ÚttÞ Au y™u …Ae {q¤ «f]r¥t (3) …wY»tY…u (4) ÚttÞ Au. y™u …Ae «Ät™…wY»t Y…u (5) ÚttÞ Au. („.«. 63, 41, 12, 51.) …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™™wk su yûthÄt{ ‚u™t ƒu ¼uŒ Au yuf Ë„wý…ýwk (1) y™u ƒeswk r™„woý…ýwk. (2). („.{. 42.) ßÞthu ftuE ¼õ‚™u Ë{trÄ™u rð»tu y÷tirff ÿrü ÚttÞ Au íÞthu ‚u™u ¼„ðt™™e (1) {qŠ‚™u rð»tu ftuxe ftuxe ËqÞo™t Ëh¾tu «ftþ ¼tËu Au y™u y™k‚ ftuxe su {wõ‚ ‚u …ý {qŠ‚ ¼u¤t ¼tËu Au y™u yûthÄt{ (1) …ý ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚ ¼u¤wk s ¼tËu Au. {txu yu Ëðuo ¼„ðt™ ¼u¤wk Au. („.«. 71.) yü ytðhýyu Þwõ‚ yuðtk su ftuxe ftuxe ƒúñtkz ‚u su yûth™u rð»tu yýw™e …uXu sýtÞ Au yuðwk su …wY»ttu¥t{ ™thtÞý™wk Ät{Y… yûth ‚u Y… …tu‚u hÌttu Útftu …wY»ttu¥t{™e W…tË™t fhu ‚u™u W¥t{ r™ðofÕ… r™ùÞðt¤tu fneyu. (÷tuÞt 12.)

664

…rhrþü-9

…rhrþü-9 Ët÷ðth ð[™t{]‚™wk ftuüf Ëkð‚T 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886

«fhý ËkÏÞt „.«. 1 „.«. 78 „.{. 02 „.{. 24 „.{. 31 „.{. 56 ðh. „.yk . 3 „.yk . 11 „.yk . 23 „.yk . 39{wk

«fhý ËkÏÞt „.«. 77 „.{. 01 „.{. 23 „.{. 30 „.{. 55 „.{. 67 „.yk . 2 „.yk . 10 „.yk . 22 „.yk . 38

Úte Úte Úte Úte Úte Úte Úte Úte Úte Úte

fw ÷ 77 57 22 07 25 11 25 08 12 17 01 262

Ëkð‚ 1876 Úte 1886 = 11 ð»to{tk ËtiÚte ðÄw ð[™t{]‚tu 1876™t y™u ËtiÚte ytuAt ð[™t{]‚tu 1886™t Au.

ƒeò Ëk‚tu

yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts h½w ð ehS {nthts

nrh¼õ‚tu

þuhtu

1. „Zzt «.«. 2 Ëthk„…wh

MÚt¤

©eS {nthts

ð[™t{]‚

78 18

40 6

22 4

32 12

5 -

4 4

3 -

8 -

41 15

17 2

12 18 7 67 20 3 39

5 3 5 45 5 1 44

7 47 1 29 8 3 17

5 8 17 4 1 11

2 2 1 1

3 11 2 1 -

0 3 2 1 1 11

2 3 2 1 -

8 15 2 8 0 7

1 1

2 1 1 3 11 6

262

154 138 90

21 16

ËkÏÞt

f]…tðtõÞ

y™w. ykf

«&™

(fwkz¤, ¾tk¼zt)

3 4. 5. 6. 7. 8. 9

ftheÞtýe ÷tu Þ t …k [ t¤t „Zzt ({æÞ) ðz‚t÷ y{ŒtðtŒ „Zzt ykíÞ