Stadsschouwburg Journaal #20

Stadsschouwburg Journaal maart - juni 2016

ssba.nl

VOORWOORD

WAAROM EIGENLIJK? Een half jaar geleden hing er twee dagen een banier overdwars bij de entree van de Stadsschouwburg. Niks bijzonders, we hebben altijd banieren overdwars aan de voorkant hangen. Meestal heeft niemand het erover. Bij deze was dat wel anders. Hij hing er in de context van een 24-uurs manifestatie over de vluchtelingenproblematiek, met de volgende tekst: Wat doet Apple voor de vluchtelingen?

Cover en illustraties p. 6, 10, 14, 18, 20: Deborah van der Schaaf

Stadsschouwburg Journaal # 20 maart - juni 2016

Deborah van der Schaaf illustreert op de manier die het beste past bij het onderwerp, de vraag, de persoon of het medium. Voor opdrachtgevers als de Volkskrant, Querido, Opzij, Elle eten, het CBS, Def., Sanoma uitgevers, VPRO Gids en uitgeverij Nieuw Amsterdam. En het Stadsschouwburg Journaal.

Concept en vormgeving: Van Lennep Redactie en teksten: An Cardoen Aan dit nummer werkten mee: Melle Daamen, Esther Duysker, Anita van Dolen, Robbert van Heuven, Astrid van Leeuwen, René van der Pluijm, Freddy van Thijn

www.deborahvanderschaaf.nl

Heel veel dank aan: iedereen die achter de schermen zijn ziel en zaligheid in dit nummer heeft gestoken.

Uitgave: maart 2016, Stadsschouwburg Amsterdam Druk: Dijkman Print Oplage: 10.000 Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van drukkerij Dijkman Print.

2

Het hing er twee dagen, was een ideetje van mijzelf, maar wát een gedoe heeft dat initiatief gegeven. Het begon natuurlijk met de Apple Store aan de overkant. Die belden meteen dat ze not amused waren en dat kan ik begrijpen. Maar vervolgens kwamen er tweets, facebook-berichten, columns in kranten, waarin ik uitgemaakt werd voor Hitler, Gutmensch (hetgeen geloof ik nog erger is) en subsidieslurper. Tot een doodsbedreiging aan toe. Waarom moest de Stadsschouwburg zich nou zo maatschappelijk uitspreken? De reactie dat ik slechts een vraag stelde, hetgeen zo was, draaide natuurlijk om de zaak heen. Ik wilde inderdaad een statement maken als schouwburg en gebruikte daarvoor dankbaar onze gewaardeerde overburen, de Apple Store. Iets tussen een geintje en een statement in. Ik zou het eigenlijk zo weer doen.

Maar de dieperliggende kwestie is natuurlijk: Is het goed dat een theater maatschappelijk positie in neemt? Is het wel goed dat we Expanding-programma’s doen, over onderwerpen die slechts weinig met theaterkunst te maken hebben, die actueel en soms omstreden zijn? Waarom eigenlijk?

Ja, waarom eigenlijk? Waarom willen we ons meer positioneren als een plek van nadenken, met gewaagd en relevant repertoire, dat in zijn kern politiek maatschappelijk is? Ik zal het verklaren: - Omdat het past in de traditie van de Amsterdamse Schouwburg. Bijna 4 eeuwen geleden namen Amsterdamse Rederijkers het initiatief tot de voorloper van de Stadsschouwburg, die drie decennia later officieel opende aan de Keizersgracht. Het was het eerste permanente toneelgebouw in Nederland. De Rederijkers waren er op uit om de Amsterdamse burger in contact te brengen met nieuwe ideeën.

Basis van toneel is reflectie op het eigen bestaan en de confrontatie van publiek met verschillende invalshoeken om ons samenleven te bezien.

- Omdat de schouwburg na een periode van stagnatie, inertie en een introverte houding aan het einde van de vorige eeuw, behoefte had aan openheid, extravertie, nieuwe activiteiten en ‘reuring’.

- Omdat het past bij theater als kunstvorm. Er is geen kunstvorm die zo direct de confrontatie met publiek aangaat, zo in the face is. Het is de oudste kunstvorm waar het aanzetten tot denken over de eigen situatie, tot reflectie, centraal staat. Die traditie biedt ruimte om ook in ander verband tot nadenken op te roepen en de schouwburg tot plek van nadenken, reflectie en contemplatie te maken. Het is geen toeval dat kerkelijke en totalitaire overheden doorheen de geschiedenis het theater altijd met argusogen hebben bekeken.

- Omdat ik denk dat het niet meer werkt om wereldproblemen als de vluchtelingencrisis of oorlog te verklaren uit problemen in de privésfeer. Dat deconstructivisme van de grote maatschappelijke thema’s heeft zijn tijd gehad.

Hoe mooi een stuk als Glazen speelgoed van O’Neill ook is, over een arm gezin ten tijde van de Amerikaanse Depressie, het verklaart niet de Amerikaanse kredietcrisis. Om de grote thema's aan te kaarten, willen we stukken programmeren en programma's maken waarin die thema's expliciet aan bod komen.

-O mdat het in andere landen, zoals met name buurland Duitsland, heel gebruikelijk is dat theaters politiek-maatschappelijk positie kiezen. Het is een inspiratie, al volgen wij daarin natuurlijk onze eigen weg en niet die van de buren (anders had ik ook Apple niet lastig moeten vallen).

Er wordt in Nederland nog wat raar tegenaan gekeken als een grote kunstinstelling positie kiest. Misschien hebben we onderbewust bad memories? Want voor wie het niet weet: de Belgische Revolutie, de afscheiding van het Koninkrijk der Nederlanden, werd in 1830 geproclameerd vanuit de Muntschouwburg in Brussel.

— Melle Daamen directeur

3

INHOUD

15 7 19 13

Van voorjaar naar zomer met tien uur (!) BORGEN, voor alle bingewatchers en andere fans van de serie. Met een bijzondere choreografe aan het woord: Ann Van den Broek.

Met vier nieuwe voorstellingen van Toneelgroep Amsterdam.

Vijf Stadsschouwburgers, van junior assistent to directeur, tippen hun Holland Festival-favoriet. Een column van Freddy van Thijn. En meer. Veel leesplezier. Het coverbeeld en de collages zijn van Deborah van der Schaaf 3 9 17 22

DE ANDERE STEMMEN

VOORWOORD DE STADSSCHOUWBURG ZOEKT VRIENDEN (M/V) UITGELICHT FOTOREPORTAGE: DE GROTE KUNSTSHOW

De nieuwe voorstellingen van Toneelgroep Amsterdam.

UITKIJKEN NAAR HET HOLLAND FESTIVAL Vijf medewerkers van de Stadsschouwburg over hun festivalfavoriet.

GET LOST

Oog in oog met de wereld.

GEEN EMOTIONEELUITLATINGS-GEFREAK Een interview met jubilerend choreografe Ann Van den Broek.

WASSEN-EN-WATERGOLVEN

BORGEN

Een column door Freddy van Thijn.

Bingewatchen in het theater.

4

5

INTERVIEW INTERVIEW

Het Holland Festival, het oudste en belangrijkste podiumkunstenfestival van Nederland, heeft een hechte band met de Stadsschouwburg, waar de festivalkassa en het festivalcentrum gevestigd zijn. Dit jaar zijn er zeven Holland Festival-voorstellingen in de schouwburg te zien.

Waar gaan we zelf heen? Vijf medewerkers van de schouwburg, van directeur en hoofd programmering tot junior assistent, vertellen waar zij naar uitkijken.

UITKIJKEN NAAR HET HOLLAND FESTIVAL DOOR AN CARDOEN

Mark Fischer (junior assistent programmering) tipt:

René van der Pluijm (hoofd programmering) tipt:

Holland Festival 2016 4 - 26 juni 2016

Die Stunde da wir nichts voneinander wussten van Thalia Theater Hamburg

The Encounter van Simon McBurney

hollandfestival.nl

Mark: "Die Stunde gaat over onze samenleving en laat op een absurdistische manier een Utopia zien, een Europa van de toekomst.

Zonder woorden, dat maakt het extra bijzonder. Ik heb nog niet zoveel van de schrijver, Peter Handke, gezien, maar hij heeft een unieke stem. Deze tekst bestaat alleen uit regieaanwijzingen. Ik ben benieuwd wat de Estse regisseurs ermee gaan doen. Handke heeft hen de vrijheid gegeven stukken toe te voegen, waardoor het heel erg over nu gaat. Ook een kans om twee (voor mij) nieuwe makers te ontdekken. Dat is het leuke aan het Holland Festival, het is een mix tussen hele grote namen en nog onbekendere regisseurs."

René: "In juni hoef ik niet op reis om voorstellingen en festivals te bezoeken in de buurlanden, veel belangwekkende theatermakers en gezelschappen komen dan naar Amsterdam. Ik kan me drie weken onderdompelen in 'ons eigen' Holland Festival, dat ik voor het eerst als jochie van 14 bezocht. Ik kijk naar veel voorstellingen uit, maar als ik één naam moet noemen, is dat Simon McBurney.

Zijn The Master and Margarita tijdens Holland Festival 2012 en Die Zauberflöte bij De Nationale Opera bevestigden zijn meesterschap in groot gemonteerde ensceneringen. In The Encounter staat hij alleen op het toneel en vertelt - met gebruikmaking van innovatieve techniek, zodat het lijkt of hij het in je oren fluistert - over de ontmoeting met een geïsoleerde stam in het Amazonegebied. Na de wereldpremière in Edinburgh toerde deze voorstelling met groot succes langs de belangrijke theaters en festivals in de wereld."

Over de voorstelling: Het Estse regieduo Ene-Liis Semper en Tiit Ojasoo maakte bij Thalia Theater Hamburg een geheel tekstloze voorstelling over Europa anno nu. Het werk dat ze gebruiken is van de Oostenrijker Peter Handke en bestaat enkel uit regieaanwijzingen. Van de auteur kregen de makers toestemming om nieuwe scènes toe te voegen, waarin ze verwijzen naar de meest actuele Europese kwesties.

6

Over de voorstelling: Simon McBurney maakt met zijn gezelschap Complicite een epische en intieme voorstelling, met behulp van geavanceerde geluidstechnologie en koptelefoons. Hij roept een wereld op van magie en verwondering. Het verhaal is gebaseerd op Petru Popescu's boek Amazon Beaming, over een Amerikaanse fotograaf die in het Amazonegebied op zoek gaat naar de mysterieuze Mayoruna-stam.

Engels gesproken.

Die Stunde da wir nichts voneinander wussten za 4 (besloten), zo 5 & ma 6 jun Kloing! zo 5 jun The Encounter do 9 - zo 12 jun Ça ira (1) Fin de Louis za 11 & zo 12 jun Nelken do 16 - zo 19 jun Husbands and wives do 16 - zo 26 jun Real Enemies do 23 & vr 24 jun Until the Lions do 23, vr 24 & za 25 jun Locatie: Gashouder, Westergasfabriek

7

“Pina Bausch is een van de allergrootsten.”

Melle Daamen (directeur) tipt:

Jasper Gilijamse (hoofd kassa) tipt:

Husband and wives van Toneelgroep Amsterdam

Akram Khan in de Gashouder

Melle: "De regisseur, Simon Stone, heeft altijd een bijzondere aanpak. Hij weet met behoud van de tekst, of toch de strekking ervan, van een klassieker een heel nieuw en ook heel indringend stuk te maken. Thyestes bijvoorbeeld, eerder te zien op het Holland Festival, begon met een hilarisch non-gesprek tussen een drietal wachtende backpackers in een busstation in Mexico of zoiets, waar zich vervolgens een Griekse wraaktragedie ontrolde. 'De Thyestes van de iPod-generatie', werd die genoemd. Alles klopte. Nu regisseert Stone voor de tweede keer bij Toneelgroep Amsterdam, na zijn Medea (waarvoor hoofdrolspeelster Marieke Heebink de Theo d'Or kreeg). Die was radicaal gemoderniseerd, maar bleef toch dicht bij het originele verhaal. Effectief en pakkend, echt goed. De lat ligt nu erg hoog. Ik heb Allens film gezien en ben heel benieuwd hoe Stone het gaat doen."

Jasper: "Het leuke van het Holland Festival, voor ons aan de kassa, is dat we vanuit de schouwburg kaarten verkopen voor het hele festival. Daarom heb ik een tip voor buiten de Stadsschouwburg: Until the Lions van Akram Khan in de Gashouder in het Westerpark.

Vast snel uitverkocht, Khan heeft veel fans hier. Hij is een goede bekende van de schouwburg, we laten zijn werk al zien van in het begin van zijn carrière. Zijn nieuwe voorstelling is zo groot opgezet dat die alleen in de Gashouder past. Ik verheug me er nu al op."

Over de voorstelling Husbands and wives is een onbarmhartig portret van een koppel dat gaat scheiden, naar de film van Woody Allen. Jack en Sally gaan scheiden. In opperste harmonie, beweren ze. Maar voor hun vrienden Gabe en Judy is het een ontzettende schok. De scheiding haalt het leven van het viertal grondig overhoop. "De relatie als nachtmerrie, waar alleen maar mee te lachen valt – zolang het kan.", zegt regisseur Simon Stone, die Husbands and wives regisseert bij Toneelgroep Amsterdam. "Life is not a Hollywood film."

Maarten Bul (SSBA Salon) tipt: Nelken van Tanztheater Wuppertal / Pina Bausch

Draagt u kunst en cultuur een warm hart toe?

Stadsschouwburg Amsterdam zoekt Vrienden die kunst & cultuur een warm hart toedragen.

Door Vriend te worden, steunt u ons in onze ambitie.

Stadsschouwburg Amsterdam heeft de ambitie hét toonaangevende centrum van theatercultuur in Nederland te zijn. Met de grote Nederlandse gezelschappen én getalenteerde jonge makers met 'smoel'. Met toneel-, dans-, muziektheater- en jeugdvoorstellingen. Met spraakmakende internationale voorstellingen en Expanding Theatre- evenementen, die de grenzen van het theater verkennen. Met theatereducatie waarin we cultuur overdragen en zoveel mogelijk mensen enthousiast maken voor theater.

Over de voorstelling Akram Khan staat zelf op het podium in Until the Lions, een voorstelling over gender en seksualiteit, over het veranderende lichaam: van jong naar oud, van man naar vrouw, en terug, in de voor Khan typerende mix van klassieke Indiase Kathak en moderne stijlen. In een bijzondere opstelling in de Gashouder, waar u als publiek rond de dansvloer zit.

Vrienden krijgen voorrang

Als Vriend ontvangt u een aantal exclusieve voordelen. U wordt als eerste geïnformeerd over nieuwe voorstellingen en u kunt als eerste kaarten kopen. Bovendien nodigen we u uit voor een ontmoeting met de programmeurs die u zullen vertellen over nieuwe voorstellingen.

Ook te zien in de Stadsschouwburg: Kloing! van Nadar Ensemble

€75 per jaar

Voor slechts €75,- per jaar bent u al Vriend van Stadsschouwburg Amsterdam. U kunt ook in termijnen betalen: €6,26 per maand / €18,75 per kwartaal / €37,50 per half jaar.

Een concert met live video en humor door de durfals van het jonge Belgische Nadar Ensemble. In dit concert werken ze samen met componisten die live video- en klankmanipulaties als integraal onderdeel zien van hun muziek. Naast Stefan Prins' Mirror Box Extensions en Bluff van Michael Beil/Thierry Bruehl staat Kloing! op het programma, van focuscomponist Olga Neuwirth. Een tragikomische duel tussen pianist Marino Formenti en een computergestuurde Bösendorfer concertvleugel.

Maarten: "Zo'n grootheid, en ik heb nog nooit iets van haar in het echt gezien. Wel veel registraties van haar voorstellingen, zoals het iconische Café Müller. Ik ga heel graag naar moderne dans, ben ook een groot fan van Julidans. Pina Bausch is een van de allergrootsten. Deze kans laat ik dus niet schieten. Mag ik als 'Culturele Deeltjesversneller van de Stadsschouwburg' ook een deeltje versnellen met een extra tip? Fotograaf Helmut Newton exposeert vanaf juni in het Foam - zeer de moeite waard - er zit ook een bijzondere foto uit een voorstelling van Pina Bausch bij."

Ça ira (1) Fin de Louis van Compagnie Louis Brouillard

Over de voorstelling Een van haar mooiste werken wordt het genoemd. In 1982 maakte Pina Bausch Nelken en sindsdien is het nooit meer van het repertoire verdwenen. Na vijf jaar is het Tanztheater Wuppertal van Bausch, die in 2009 overleed, terug in Nederland met deze tijdloze klassieker uit haar oeuvre. In het prachtige toneelbeeld, duizenden anjers die uit het toneel omhoog lijken te groeien, banen de dansers zich een weg over het podium: Bausch’ eeuwige slagveld van de liefde.

8

DE STADSSCHOUWBURG ZOEKT VRIENDEN (M/V)

Dit is de eerste keer dat werk van de Franse regisseur Joël Pommerat in Nederland te zien is. In eigen land maakte hij naam met aangrijpend en actueel theater. Ça ira (1) Fin de Louis – over hoe de Franse Revolutie de basis heeft gelegd voor het moderne Europa – is de voorlopige kroon op zijn werk. Politiek theater wordt belangwekkend drama.

Wilt u Vriend worden? Vul dan de strook hieronder in of bel of mail naar Nynke de Haan, telefoon: 020-523 78 66, e-mail: nynke.de.haan@ssba.nl. postadres: Stadsschouwburg Amsterdam, t.a.v. Nynke de Haan, Antwoordnummer 11340, 1000 PJ Amsterdam.

Een postzegel is niet nodig.

✂ Naam Vriend:

IBAN:

Real Enemies van Darcy James Argue’s Secret Society

Adres:

Naam rekeninghouder:

Postcode: Woonplaats:

Bedrag:

Componist en bandleider Darcy James Argue heeft de bigbandjazz weer cool gemaakt. Real Enemies is een multimediaconcert over de hedendaagse folklore van de samenzweringstheorie, een wervelende compositie: wild, bruut, exact als een klok en van een doordringende schoonheid. Filmmaker Peter Nigrini en schrijver/ regisseur Isaac Butler putten voor de teksten en beelden uit literatuur, films, computerspellen en de media.

Land:

Plaats en datum:

Telefoon: Geboortedatum:

Per:  maand  kwartaal  halfjaar  jaar

e-mail: Handtekening:

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan Stadsschouwburg Amsterdam om doorlopende incasso-opdrachten te sturen naar uw bank om een bedrag van uw IBAN af te schrijven en aan uw bank om doorlopend een bedrag van uw IBAN af te schrijven overeenkomstig de opdracht van Stadsschouwburg Amsterdam.

9

INTERVIEW

“Make friends with speed: Never so few, and never yet more need.”

Shakespeare, Henry IV

Choreografe Ann Van den Broek onderzocht de afgelopen vijftien jaar de krochten van de menselijke emotie. Dat leidde tot heftige, confronterende, eigenzinnige – en daarom vaak bekroonde –producties. We vieren deze 15e verjaardag met een special: met de jubileumproductie Pushing The Wheel, de terugkeer van We Solo Men en een bijzonder randprogramma. Astrid van Leeuwen keek samen met de choreografe terug. En vooruit.

“GEEN EMOTIONEELUITLATINGS-GEFREAK!” DOOR ASTRID VAN LEEUWEN

Wie haar recente werk kent, kan het zich amper voorstellen, maar volgens Ann Van den Broek waren haar eerste solo’s – Annexe en Hurry up please,… it’s time – nog heel braaf. “Ik wist van meet af aan dat ik de emoties in het menselijk lichaam wilde onderzoeken.

Ik wilde de mens van alle kanten laten zien, zijn innerlijke strijd verbeelden. Maar ik was nog niet streng genoeg, gebruikte nog te vaak gratuite bewegingen, kwam nog niet to the point.”

De drive om zelf te creëren was er altijd al, zegt Van den Broek (1970). “Dat was al zo toen ik op mijn elfde met amateurdanslessen begon.” Toch danste ze na haar dansopleiding aan het Rotterdamse Codarts eerst tien jaar in het werk van anderen. “Een heel rationele keuze: ik wilde eerst ervaren hoe het is om je in de ideeën van een choreograaf in te leven, voordat ik mijn eigen bedrijf ging leiden.”

Natuurlijk kon ze zich als danseres ook uiten, maar Van den Broek wist dat er meer was, een onstuitbare drang om zelf iets te vertellen, waarschijnlijk ontstaan in haar vroege jeugd. “Als kind zat ik al vol onbegrip. Ik voelde me buitengesloten, ook al had ik genoeg vriendinnetjes. Maar ik kwam uit een ander milieu, heftig, rauw, emotioneel. De structuur die ik bij die vriendinnetjes thuis en later tijdens de balletles zag, vond ik geweldig. Dat kende ik niet.”

Lust en waanzin Terugkijkend typeert ze haar eerste solo’s als ‘verzamelblauwdrukken’ voor haar latere werk. “Ik wilde teveel ineens, stopte er teveel emoties in. Dus daarna dacht ik: oké, dan zal ik die emoties gaan isoleren. En dat heb ik gedaan. In de jaren die volgden heb ik met mijn dansers elke emotie die mij bezighield uitgeplozen en geanalyseerd. Tot op de bodem. Als in een laboratorium.”

Als voorbeeld noemt ze Co(te)lette (onderscheiden met de Zwaan voor Meest Indrukwekkende Dansproductie), waarin ze inzoomde op de vrouwelijke lust. “Hoe doe je dat zonder dat het gedoe wordt? Hoe zet je lust op het toneel, anders dan dat je enkel een geile vrouw laat zien?” Kort daarop creëerde ze I SOLO MENT, een dubbelsolo geïnspireerd door de mentale problemen van haar broer. “De belangrijkste kernwoorden daarin waren waanzin en hallucinaties, waaraan de man lijdt, en de pijn en het verdriet van de vrouw die tevergeefs een connectie met hem zoekt.”

Van alle verbeelde emoties zijn woede en agressie de meest constante, zegt ze. Lachend: “Ik vraag me wel eens af wanneer het daar nou eens mee gedaan is. Maar ik blíjf me opwinden. Over de macht van het geld, of het feit dat wij mensen over lijken heen stappen. Maar ook op het persoonlijke vlak: ik kan bijvoorbeeld niet tegen laffe mensen.” Positieve emoties waren, zegt ze, jarenlang veel lastiger te uiten. “Dat lukte mij eigenlijk pas in Q61, uit 2011.”

Schertsend: “De dansers wisten niet wat ze meemaakten toen ik ze vroeg om gebaren te improviseren bij het woord ‘beautiful’ Eurekagevoel Maar, benadrukt ze: haar werk draait beslist niet enkel om emoties. “Ik vertrek vanuit een emotie, maar houd me met zoveel 10

dingen bezig. Met wereldlijke en menselijke processen, met relaties tussen individuen, met de vraag hoe je dingen in de ruimte plaats, met ritmiek, met klank. En zeker ook met vorm. Als ik een danser vraag om pijn uit te drukken, wil ik dat die pijn eerst echt vanuit zijn ruggengraat komt; ik wil geen makkelijk gekopieerd gevoel zien. Maar daarna controleer ik die beweging wel, fixeer ik deze net als een tendu in het klassieke ballet. Mensen die onze voorstellingen zien, denken soms dat het er in de studio heel heftig aan toe moet gaan. Maar allee, wat wij doen is geen emotioneel-uitlatings-gefreak! Het is een heel analytisch en gecontroleerd, bijna wiskundig proces, waarin we stapje voor stapje tot de kern komen.”

Pushing The Weel ma 2 mei, 20.00 uur We Solo Men di 3 mei, 20.00 uur Met uitgbreid randprogramma, o.a. muziek en documentaire ssba.nl Ook te zien, tijdens IETM: The Black Piece wo 13 apr, 20.30 uur

“Mijn eurekagevoel ontstaat wanneer ik de sensatie heb ergens doorheen gebroken te zijn. Wanneer ik buiten mezelf heb gestaan in mijn fantasie is er heel even dat geluksgevoel. En verder ben ik blij met die paar momenten dat mensen mij aanspreken en zeggen dat ze zich herkennen in of geraakt zijn door mijn werk.

Dat klinkt pathetisch, maar ik vermoed dat dat terugvoert op mijn nood om te verbinden. Met als gevolg dat ik mij wel altijd eenzaam zal voelen.”

De nieuwe Ann In haar laatste creaties duiken nieuwe elementen op. “In The Red Piece ben ik begonnen om verschillende werkelijkheden naast elkaar te plaatsen en meer dingen live te laten ontstaan. In The Black Piece (ook bekroond met een Zwaan – red.) ben ik daarin verder gegaan. Werp ik vragen op als: wat zie je en wat niet, wat hoor je en wat niet, en hoezeer verschilt dat wat je via de camera ziet van dat wat je live ziet? Ofwel: wat is waarheid en wat niet?”

Daarbij ging ze ook het experiment aan met de traditionele scheiding tussen toneel en zaal. “Ik wil dichter op de kijker kruipen, de grenzen tussen toeschouwer, danser en mijzelf verkleinen. Manieren vinden waarop je mensen als het ware uitnodigt om te kijken, in plaats van hen alleen maar iets in het gezicht te smijten waarover ze moeten nadenken.”

In het nieuwe Pushing The Wheel, haar jubileumproductie, borduurt ze voort op die ontwikkeling, maar kijkt ze ook achterom.

“De voorstelling is opgebouwd uit flashbacks en flashforwards van bestaand en nieuw bewegingsmateriaal, uitgevoerd tussen alle danskostuums en -schoenen van de afgelopen vijftien jaar.

Maar let wel: het is geen compilatie. Pushing The Wheel staat toch vooral voor de nieuwe Ann.” Na producties in vurig rood en diep zwart, is Pushing The Wheel ondergedompeld in geel, extreem hard geel. En dat terwijl Van den Broek geel ‘haat’. “Ik word er gek van, bij elke repetitie weer. Maar het móést die kleur zijn! Nick Caves Jubilee Street was een belangrijke inspiratiebron en bij de laatste songregels – I’m transforming, I’m vibrating, I’m glowing / I’m flying, look at me –kon ik me geen andere kleur voorstellen. Typisch voor mij trouwens: dan vier ik een keer feest, en dan kies ik voor iets wat ik helemaal niet leuk vind.”

11

INTERVIEW

Noord Nederlands Toneel brengt een verslavende serie naar het theater. Welkom bij BORGEN: 10 uur bloedstollend politiek drama, een unieke theaterbewerking van de immens populaire Deense tv-serie. Slechts te zien in een paar Nederlandse theaters, waaronder Stadsschouwburg Amsterdam.

Robbert van Heuven sprak met regisseur Ola Mafaalani en hoofdrolspeelster Malou Gorter.

foto: Maarten Kools

Terwijl de acteurs nog een beetje door de repetitiestudio dollen, haalt regisseur Ola Mafaalani vast het bijbeldikke script van BORGEN uit haar tas. Die moet de basis vormen voor tien uur politiek drama, gebaseerd op de eerste twee seizoenen van de immens populaire gelijknamige Deense televisieserie. Die dikte verklaart ook waarom actrice Malou Gorter niet met haar collega’s mee dolt, maar zich in een hoek van het repetitielokaal door haar eigen script worstelt. Gorter speelt de hoofdrol van ministerpresident Birgitte Nyborg. Tien uur lang staat zij straks onafgebroken op het toneel. “BORGEN is vooral een ensemblestuk”, zegt Gorter na de repetities. “We zien de voorstelling als een gezamenlijk avontuur. Maar als hoofdrol heb je wel extra verantwoordelijkheid. Ik vind dat wel spannend, hoor.”

BINGEWATCHEN IN HET THEATER DOOR ROBBERT VAN HEUVEN

Regisseur Mafaalani is een seriefanaat, vertelt ze. Een echte bingewatcher. Dus kom bij haar niet aanzetten met de opmerking dat tien uur lang is. “Ik steek zelf makkelijk tien uur in het kijken van een serie en daarna wil ik nog meer. Series houden de kijker erbij door hem steeds opnieuw te verrassen.” Daar zoekt ze ook naar in het theater: verrassen. “Door steeds weer nieuwe kleuren, nieuwe personages toe te voegen. Door de situatie eerst de ene en dan weer de andere kant op te sturen. Je moet BORGEN niet zien als een voorstelling, maar als een serie. Ik hoop dat mensen na afloop zeggen: ik wil nu ook nog het laatste seizoen zien.”

Wat is trouwens tien uur op een mensenleven, vraagt Mafaalani zich af. Want dat is wat ze met de voorstelling wil tonen: wat het leven is. Daarom organiseert ze een langdurig samenzijn tussen de personages en het publiek, waarin ook samen gegeten wordt.

“Alle elementen, de duur, het eten, de acteurs, het publiek, horen voor mij bij elkaar. De voorstelling gaat voor mij over levende mensen. Je leeft een tijdje met elkaar. Je hebt als publiek honger met de acteurs, je eet met de acteurs, je hebt slaap met de acteurs, je lacht en huilt met de acteurs. Je ziet prille liefdes, een huwelijk, geknakte carrières, een vrouw die op haar dochter wacht die ze haar hele leven heeft verwaarloosd. Er is altijd wel een situatie die samenvalt met waar jij nu in je leven bent.”

Theater is daartoe beter in staat dan televisie, zegt ze, omdat theater zich altijd in het hier en nu bevindt. Toeschouwers en publiek bevinden zich hetzelfde moment op dezelfde plek. “Daardoor kun je door de fictie heen breken en het publiek letterlijk bij het verhaal betrekken. Om de serie naar het theater te verplaatsen, had het toneelscript daarom soms net een beetje meer nodig.” Zo werkte Mafaalani met actrice Renée Soutendijk aan momenten waarop haar personage - de oudere, verslaafde politiek verslaggever Hanne Holm - het publiek letterlijk bij de gebeurtenissen op het toneel betrekt. Voor dergelijke aanpassingen kreeg Mafaalani toestemming van scriptschrijver Adam Price. “Hij

12

begrijpt het verschil tussen de kunstvormen. Zijn ouders werkten in het theater. De enige opdracht die ik van hem meekreeg was: maak het in jouw medium even goed als op de televisie.” Price, die naast scenarioschrijver ook chef-kok is, droeg ook bij aan het speciale culinaire concept voor de voorstelling.

De repetitie is inmiddels begonnen. Er wordt gewerkt aan een snelle opvolging van scènes waarin Nyborg te maken krijgt met een politieke crisis over Afghanistan, terwijl haar man graag wil dat ze de scheidingspapieren tekent. Doordat die scènes door elkaar lopen, wordt de complexe samenhang tussen privé en politiek heel helder. Dat blijkt dus nog een voordeel van theater.

Waar je op televisie alles chronologisch achter elkaar ziet, kun je in het theater dingen tegelijkertijd tonen. “Dat je op die manier Birgittes privé en werk door elkaar kunt tonen, is te gek”, vindt Gorter. “Het is als actrice bovendien heel fijn om over langere tijd een personage uit te bouwen. Net als de serie kun je de tijd nemen om haar ontwikkeling te laten zien. Zelfs de kleinste bijrollen krijgen diepgang, doordat je de personages tien uur kunt volgen.”

10 uur BORGEN: hoe werkt het?

BORGEN is opgezet als een serie. Veertien episoden volgen elkaar op. De eerste aflevering begint om 13.00 uur, de laatste duurt tot 23.00 uur.

U heeft geen vaste zitplaats. Tussen de afleveringen zitten korte pauzes waarin u de zaal kunt verlaten.

De prijs is incl. diner en diverse hapjes. Bezoekers die een voedselallergie hebben of vegetarisch willen eten, kunnen dit doorgeven via dinerborgen@nnt.nl. Het diner duurt ca. 1,5 uur.

BORGEN za 30 apr, zo 1 mei, za 14 & zo 15 mei, 13.00 uur

Het is nogal een weg die Nyborg aflegt. Van idealistische politica die onverwachts tot minister-president wordt gekatapulteerd tot een pragmatische premier die steeds meer het zicht op haar gezin en op de menselijke kant van haar werk verliest.

“Borgen zit enorm goed in elkaar”, zegt Mafaalani. “De lange lijnen worden knap uitgewerkt en door elkaar geweven. Het is een detective. Je ziet heel langzaam en heel precies hoe een normaal en idealistisch mens steeds opnieuw begrijpelijke keuzes maakt die uiteindelijk wel corrupt zijn.” Birgitte Nyborg is daarin zoals ieder mens, vindt ze. Bij iedereen sluimert het gevaar om samen te vallen met zijn agenda, tot slechts alleen maar een werkend lichaam te worden en daarmee tot een incompleet mens. “Als je Birgitte aan het begin van de voorstelling zou vragen: ‘Wie ben je?’, dan zou ze zeggen: ‘Ik ben een vrouw met een gezin die wil bijdragen om de wereld beter te maken.’ Aan het einde zou ze slechts antwoorden: ‘Ik ben minister-president.’”

“Toch houdt ze het heel lang vol om onconventioneel te handelen”, zegt Gorter. “Dat maakt haar zo’n interessant personage. Ze is creatief, ze improviseert. Maar op den duur raakt ze dat kwijt en gaat ook zij vuile politieke spelletjes spelen. En ik begrijp dat wel.”

“Het is een dilemma dat vooral elke vrouw herkent”, denkt Mafaalani. “Hoe moeilijk het is om tussen werk en gezin te balanceren. Dat je niet zegt: ‘Ik moet weg, want ik moet naar mijn gezin’, maar: ‘Ik heb nog een andere afspraak’. Omdat er anders gevraagd wordt: ‘Geef je eigenlijk wel om je baan?’”

13

PORTRET

Naast de regies van directeur Ivo van Hove nodigt Toneelgroep Amsterdam jaarlijks ook een aantal gastregisseurs uit - bekende namen en opkomend talent. Dit voorjaar gaan nieuwe voorstellingen van Luk Perceval, Guy Cassiers en Simon Stone in première. En De andere stem, gespeeld en geschreven door TA-acteur Ramsey Nasr in een regie van Ivo van Hove. We lenen die titel voor een portret van ‘de andere stemmen' van Toneelgroep Amsterdam.

DE ANDERE STEMMEN DOOR ESTHER DUYSKER

Het jaar van de kreeft regie: Luk Perceval

De welwillenden regie: Guy Cassiers

De Belg Luk Perceval groeit op in een schippersgezin. In 1979 studeert hij af als acteur aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium in Antwerpen en sticht in diezelfde stad in 1998 het Toneelhuis. In 2005 wordt hij huisregisseur van de Schaubühne am Lehniner Platz in Berlijn, in 2009 hoofd regie bij Thalia Theater te Hamburg. De Stadsschouwburg laat met grote regelmaat zijn werk zien, waaronder de meest recente, Platonov (2013, NTGent), In ongenade (2013, Toneelgroep Amsterdam) en FRONT (2014, Thalia Theater Hamburg & NTGent). In 2018 wordt Perceval ‘artist in residence’ bij de Brusselse KVS, waar hij een internationaal en multicultureel gezelschap zal creëren. In zijn werk gaat de regisseur op zoek naar een meer universele kijk op mens en maatschappij - de condition humaine, de worsteling van kleine mensen in grote conflicten: oorlog, racisme, maatschappelijke onzekerheid. In 2013 vroeg Toneelgroep Amsterdam Perceval voor de regie van In ongenade, naar de roman van J.M. Coetzee. Nu is hij terug voor de première van de theaterbewerking van zijn lievelingsboek: Het jaar van de kreeft van Hugo Claus.

Volgens Perceval is het boek meedogenloos. “Meedogenloos omdat het de liefde toont in haar vergankelijkheid. Het verhaal laat zien hoe de liefde na de eerste verrukking al snel overgaat in valse verwachtingen en onverdraaglijke ontgoocheling.”

Na Hamlet vs Hamlet (regie: Guy Cassiers) en Maria Stuart (regie: Ivo van Hove) is De welwillenden de derde coproductie van Toneelgroep Amsterdam en het Antwerpse Toneelhuis. Guy Cassiers regisseert deze bewerking van het ophefmakende boek van Jonathan Littell. Hans Kesting speelt een voormalig SS-er die terugkijkt op zijn gruweldaden tijdens WO II.

Het jaar van de kreeft gaat over een stormachtige, onmogelijke liefde. In provocerende, ontroerende en poëtische scènes zien we de ontreddering die hun (te) grote passie veroorzaakt. Seks, dood en tranen zijn ruim gedoseerd in dit verhaal van psychische verwarring en allesverslindende liefde, zoals Gerrit Komrij ooit schreef over dit boek. In de toneelbewerking staat de breuk tussen verwachting en realiteit in de liefde centraal. Wanneer Pierre Toni ontmoet, raakt hij in de ban van haar fascinerende persoonlijkheid. Toni lijkt een vrijgevochten vrouw, maar achter deze façade schuilt een getroebleerd en kwetsbaar meisje. Hun relatie komt onder druk te staan.

Toni’s seksuele geremdheid en haar gevoel van verantwoordelijkheid tegenover haar dochter werpen obstakels op.

Perceval zoomt in op de botsing tussen de grote gevoelens en de realiteit van alledag: “Wat mij interesseert, is de vage scheidingslijn tussen waan en werkelijkheid, de liefde als verslaving en zelfbedrog.

Het balanceren tussen grote gevoelens en banaliteit, tussen hooggespannen verwachtingen en dagelijkse beslommeringen.”

14

Cassiers begint zijn theatercarrière in Antwerpen aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. In 1998 werd hij artistiek leider van het Rotterdamse Ro Theater en sinds 2006 leidt hij het Toneelhuis. Het voorbije decennium concentreerde hij zich vooral op de thema’s van de macht en de Europese geschiedenis. Voorstellingen als Mefisto forever, Atropa, Bloed en Rozen, Hamlet vs.Hamlet en de driedelige cyclus De Man zonder Eigenschappen, naar Robert Musil, getuigen daarvan. Hierbinnen past ook zijn enscenering van De welwillenden, Jonathan Littells roman.

Het jaar van de kreeft (première) regie: Luk Perceval wo 23 mrt - za 2 apr & wo 20 - za 30 apr De welwillenden (NL première) regie: Guy Cassiers wo 6 - za 16 apr & wo 18 - za 28 mei De andere stem (NL première) regie: Ivo van Hove wo 11 - za 21 mei Husbands & wives (wereldpremière) regie: Simon Stone do 16 - zo 26 jun

De roman vertelt over de Jodenvernietiging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Littell trekt de lezer mee in het hoofd van hoofdpersoon Max Aue. Een 'foute Duitser' die zijn verhaal vertelt vanuit zijn perspectief als nazi en gehuwde homoseksueel. Daardoor plaatst Littell de lezer in een ongemakkelijke positie en laat ons inzien dat het Derde Rijk niet overmatig bevolkt was met monsters, maar met gewone burgers, die onder invloed van de ‘juiste’ omstandigheden collectief opschoven in de richting van de totale waanzin. De welwillenden is een urgent verhaal over de donkerste kanten van de mens, dat ten tijde van de wankele politieke basis van Europa en de opkomst van extreemrechtse en xenofobe partijen veel zegt over onze samenleving.

Volgens Cassiers staat het boek vol gruwelijke feitelijkheden en nauwelijks te verdragen beschrijvingen. Anderzijds ontroert het door prachtige beschrijvingen van landschappen en zijn de dialogen filosofisch en toegankelijk tegelijk. Cassiers: “De horror van het boek schuilt erin dat je gedwongen wordt je te identificeren met een beul.

Naast ongemak, heb je voortdurend schrik dat je zelf in die omstandigheden misschien ook de foute keuzes zou maken. Dat schokkende feit maakt dat boek heel belangrijk en is voor mij een van de voornaamste redenen om het te ensceneren.”

15

UITGELICHT

foto: De Mexicaanse Hond

foto: Kirsten Teun

TONEEL

TONEEL

HET GELUKZALIGE (PREMIÈRE)

DE MEXICAANSE HOND & OLYMPIQUE DRAMATIQUE / ALEX VAN WARMERDAM De Mexicaanse Hond (het gezelschap van theater- en filmregisseur Alex van Warmerdam) en het Vlaamse Olympique Dramatique delen een voorliefde voor gewone personages die gruwelijk ontsporen in een absurd verhaal met veel donkere humor.

Husbands and wives Regie: Simon Stone

De andere stem regie: Ivo van Hove

Eenendertig jaar oud is de Australiër Simon Stone, en al een paar jaar één van de meest gevraagde regisseurs in het internationale theatercircuit. Sinds zijn vijftiende weet hij dat hij theater wil maken.

Dat hij in juni voor een derde keer te zien is tijdens het Holland Festival, is een bekroning van zijn talent. In juni gaat Stones regie van Husbands and wives - naar de film van Woody Allen - tijdens het festival in wereldpremière. Stone groeit op in Cambridge, Engeland en richt bij zijn terugkeer in Australië in 2007 The Hayloft Project op. Populair theater is de bedoeling, aantrekkelijke verhalen in een vorm die uitdagend en internationaal is. Hiermee zet hij zichzelf op de kaart en ontwikkelt hij zich tot een inspirerende regisseur, die in Europa wordt opgemerkt en razendsnel furore maakt. Een theatermaker met een eigen stijl, waarbij hij zich richt op klassieke repertoirestukken die hij radicaal herschrijft en bewerkt tot hedendaagse, filmische voorstellingen. In 2011 wordt hij gevraagd door het Belvoir Theatre in Sydney, tegenwoordig is hij een van de vier vaste huisregisseurs van Theater Basel.

In La voix humaine, Jean Cocteaus monoloog uit 1927, speelt de telefoon een genadeloze rol. Het publiek hoort en ziet een vrouw die voor de laatste keer met haar ex-geliefde belt en kan enkel op basis van haar reacties gissen naar de mogelijke antwoorden van de afwezige ex.

Stone werkt vanuit improvisaties op thema’s, scènes en personages uit een stuk. Hieruit ontstaat vaak een volledig nieuwe tekst, waar het origineel doorheen schemert. Vanuit een unieke radicaliteit weet hij stukken te herinterpreteren naar onze tijd. Wie in 2013 tijdens het Holland Festival De Wilde Eend, of zijn Medea bij Toneelgroep Amsterdam zag, weet dat Stones werk zich kenmerkt als verfrissend en zintuiglijk, vaak met de impact van een mokerslag.

Zijn dialogen zijn overtuigend alledaags, meerdimensionaal en soms ronduit hilarisch.

Stone bewerkt Woody Allens Husbands and wives, waarin het echtpaar Jack en Sally gaat scheiden. Beiden zijn er oké mee, maar voor hun vrienden Gabe en Judy is het een schok. De beslissing van Jack en Sally ontketent een reeks gebeurtenissen die het leven van het viertal volledig overhoop gooit. Een gevecht tussen de drang naar vrijheid versus de behoefte aan geborgenheid breekt los. Hoe goed ken je jezelf, je partner, je vrienden?

Stone: “Allen tilt de banaliteit van moderne relaties op tot een Shakespeareaans niveau en giet daar een zweem noodlottige afbraak bij. Want op het eind, sta je daar in de regen zonder paraplu. Al de anderen zijn gelukkig, of ze hebben tenminste een manier gevonden om op een gelukkige manier ongelukkig te zijn. Maar jij staat daar nog altijd op iets te wachten, doorweekt, verbaasd, alleen.”

16

Hun vorige samenwerking, Bij het kanaal naar links (2011), was een doorslaggevend succes: avondenlang uitverkochte zalen (ook in de schouwburg), vijf sterren van de Volkskrant, een 'weergaloos' van Trouw.

Dus sloegen ze opnieuw de handen in elkaar. Het Gelukzalige gaat over een vennootschap van zakkenrollers, geleid door mevrouw Brouwer en de wrede en paranoïde Van Henegouwen. Met o.a. Annet Malherbe, Eva van de Wijdeven en Tom Dewispelaere.

LULU

TONEELGROEP OOSTPOOL / MARCUS AZZINI Passie en destructie in koortsachtig stuk over een vrouw en haar geliefden. Het Arnhemse Toneelgroep Oostpool, dat wordt geleid door Marcus Azzini, liet al vaak zien wat het in zijn mars heeft, met voorstellingen als (het overal uitverkochte) Angels in America, Het proces en Orlando.

Wedekinds tragedie Lulu is een koortsachtig stuk over een jonge vrouw en haar geliefden, waarin passie en verlangen leiden naar destructie.

Kirsten Mulder is de gedroomde actrice voor de titelrol.

Azzini brengt klassiek en nieuw repertoire in beeldende ensceneringen.

Zijn Lulu is een pleidooi voor de liefde zonder angst. Azzini: "In de liefde werkt bezitsdrang destructief. Om liefde te laten groeien moet je de hand van de ander soms even loslaten." ma 9 & di 10 mei, 20.30 uur

wo 6 apr (try-out), do 7 apr (première), vr 8 & za 9 apr, 20.30 uur en za 21 t/m di 24 mei, 20.30 uur

In De andere stem schrijft en speelt Ramsey Nasr het antwoord van de man, geregisseerd door Ivo van Hove. Waar Cocteaus monoloog het tragische verhaal van één vrouw toont, benadrukt deze nieuwe tekst de onlosmakelijke verbinding tussen twee mensen die wanhopig pogen los te komen van elkaar, maar daarin niet slagen.

Nasr groeit op in Rotterdam. Zijn studententijd brengt hij door op de toneelacademie Studio Herman Teirlinck in Antwerpen. In 1995 schrijft Nasr het afstudeerproject De Doorspeler, een theatermonoloog over een eenzame man. Ook zijn prozadebuut Kapitein Zeiksnor en de twee Culturen is in wezen een monoloog. In 2000 debuteert Nasr, na een korte toneelcarrière, als dichter en schrijft hij opnieuw een theatermonoloog. Dit Geen Lied wordt bekroond met de Taalunie Toneelschrijfprijs. Van Nasrs hand verschijnen prozaïsche werken, dichtbundels, vertalingen en libretto’s. In 2013 pakt hij zijn acteercarrière weer op en debuteert bij Toneelgroep Amsterdam in Lange dagreis naar de nacht. In 2014 speelt hij de glansrol van Howard Roark in The Fountainhead en ontvangt daarvoor de Louis d’Or. De andere stem is het eerste stuk dat Nasr voor Toneelgroep Amsterdam schrijft. Nasr: “Het leek me al jaren een logische vraag: wat heeft die man aan de andere kant van de lijn eigenlijk te zeggen?

Tot mijn verbazing hoorde en las ik steeds maar weer dat het een harteloze vent moest zijn. Maar wie zegt dat? Letterlijk: wie zegt wat? Niemand. We horen hem niet. Het kwam me oneerlijk voor dat zijn weerwoord onhoorbaar en onzichtbaar zou blijven. De andere stem is het verhaal van twee mensen, verslaafd aan de ander, wetende dat ze nooit voor elkaar werden gemaakt.”

foto: Gadi Dagon

foto: Deen van Meer

DANS

DANS

LAST WORK

LIGHT

(NL PREMIÈRE)

BATSHEVA DANCE COMPANY / OHAD NAHARIN (ISRAËL) Adembenemend dansstuk van één van de beste gezelschappen ter wereld."Eén brok energie", schreef Het Parool over de Batsheva Dance Company, "Geen moment veilig en voorspelbaar." Batsheva geldt als een van de belangrijkste gezelschappen van dit moment. De New York Times noemde artistiek leider Ohad Naharin een van de meeste fascinerende dansmakers op deze planeet.

Net als in SADEH21, vorig jaar in een uitverkochte schouwburgzaal, laat Last Work de dans zien waarvoor Batsheva zo befaamd is: krachtig, lenig en verbluffend virtuoos uitgevoerd. "De buitengewone dansers en de manieren waarop Naharin toestanden van plezier, pijn, waanzin en een soort dierlijkheid weet op te roepen in de beweging, is adembenemend.", schreef de New York Times.

LEINEROEBANA 25 jaar geleden begonnen Andrea Leine en Harijono Roebana hun gezamenlijke carrière als choreografenduo. Ze brachten abstracte dans samen met live muziek, uitgevoerd door hun uitstekende dansers en musici van wereldfaam. LeineRoebana werd bekroond in binnen- en buitenland en speelde in Europa, de Verenigde Staten, Canada, Rusland, Afrika en Indonesië.

Oost en west, zang en dans versmelten in een groots opgezette 'dansopera' ter ere van hun 25-jarig jubileum. Na Ghost Track werkt LeineRoebana opnieuw samen met de Indonesische componist Iwan Gunawan. De muziek wordt live uitgevoerd door gamelanensemble Kyai Fatahilla, Ekaterina Levental, Bernadeta Astari e.a. wo 25 mei, 20.30 uur

zo 15 & ma 16 mei, 20.00 uur

17

SERIE

Voor de vierde keer presenteert curator Frie Leysen met Get Lost een serie van bijzondere voorstellingen uit regio’s met theatertradities waarmee het Nederlandse publiek niet of nauwelijks bekend is.

Stadsschouwburg Amsterdam doet al vanaf het begin mee en deelt de visie van Get Lost.

GET LOST - OOG IN OOG MET DE WERELD DOOR AN CARDOEN

Get Lost werd in 2012 opgezet (toen nog onder de naam 'Ervaar daar hier theater') met als doel theater- en dansproducties uit Azië, Zuid-Amerika, Afrika en het Midden-Oosten naar onze contreien te halen. Per jaar zijn een aantal groot- en kleinschalige voorstellingen te zien in de schouwburgen en kleinere theaters van Nederland en België.

Get Lost wil het Nederlandse theaterpubliek kennis laten maken met theater- en dansmakers die in hun land van herkomst bijzondere dingen doen, maar hier niet of nauwelijks te zien zijn. Het is ook een van de speerpunten van de Stadsschouwburg: ons publiek in contact brengen met beelden, visies en invalshoeken uit alle windstreken. We halen met grote regelmaat theater uit heel Europa naar Amsterdam. En ook van verder. Tijdens Julidans was bijvoorbeeld als eens de Living Dance Studio in de Stadsschouwburg te zien, nu een van de gezelschappen in Get Lost. Door de krachten te bundelen met andere theaters en partners wordt nog meer mogelijk. Expertise en contacten ter plaatse worden gedeeld, de logistieke onderneming samen gedragen. Get Lost is zo'n samenwerkingsverband.

Voor de programmering werd Frie Leysen aangetrokken, die artistiek leider was van grote internationale festivals als KunstenFestivaldesArts in Brussel, Theater der Welt, het Arabische Meeting Points, de Berliner Festspiele en de Wiener Festwochen, en het internationale theater kent als haar broekzak. Leysen werd in 2014 bekroond met de Erasmusprijs, omdat zij een onverschrokken voorvechter is van de podiumkunsten en bijdraagt aan vernieuwing in het internationale theater. (Bij de uitreiking hield ze een pittige toespraak waarin ze de Koning aansprak op het feit dat in zijn land de kunsten nog nauwelijks kunnen ademen en weggezet worden als linkse hobby.)

Frie Leysen over Get Lost: "Ik vind het belangrijk dat we in Europa blijven werken aan de internationale circulatie van projecten en artiesten uit andere culturen en werelddelen. Het is gezond zo nu en dan geconfronteerd te worden met de manier waarop wij cultureel zijn geprogrammeerd. Zo niet, dan blijven we in clichés en stereotiepen denken. Door de mensen oog in oog te zetten met kunstenaars van overal bestrijd je dergelijke beelden en de gevaarlijke tendensen die eruit voortkomen. Een kerktorencultuur is de pest voor maatschappij en theaterbedrijf."Leysen zoekt niet naar een centraal thema, maar er is wel een leidraad: "Het gaat mij om de vraag hoe kunstenaars naar hun maatschappij kijken,

18

of ze nou in Kaapstad, Buenos Aires of Kinshasa wonen." Daarmee voelt de Stadsschouwburg zich verwant. Ook wij programmeren makers die iets te zeggen hebben over de wereld om hen heen, die ons aan het denken zetten. Leysen: "Ik heb gezocht naar hedendaags theater met een sterke artistieke taal, een voelbare urgentie en een maatschappelijke visie; voorstellingen die ook in een Europese theatercontext relevant blijven."

RED di 8 mrt, 20.30 uu Adonde van los muertos do 21 apr, 20.30 uur

Dit jaar presenteren we twee Get Lost-voorstellingen in de Stadsschouwburg: RED van de Chinese Living Dance Studio en Adonde van los Muertos - Lado A van de Argentijnse Grupo Krapp. Met daarbij telkens een inleiding vooraf en een nagesprek met de makers na afloop.

RED Het Rode Vrouwendetachement is een ballet van voorbeeldige maoïstische snit over een groep vrouwelijke communistische strijders. Klassieke ballerina's in militair uniform (maar dan wel met sexy korte broekjes) manipuleren allerlei wapentuig tijdens perfect gedrilde groepsdansen. Dit ballet hoort bij de culturele opvoeding van vele Chinezen. Vorig jaar werd de vijftigste verjaardag gevierd van Het Rode Vrouwendetachement. Choreografe Wen Hui - ze richtte de eerste onafhankelijke hedendaagse dansgroep van China op en durft al eens tegen een zeer been te schoppen - greep die gelegenheid aan om de wereld achter dat politieke ballet ter discussie te stellen. Ze gebruikt ook delen uit gefilmde interviews met choreografen en dansers die ooit meewerkten aan dat ballet.

Adonde van los Muertos - Lado A (Where the Departed Go) Het opmerkelijke Argentijnse collectief Grupo Krapp - theatermakers, dansmakers, filmmakers en musici - vernoemde zich zelf naar één van de bekendste personages van Samuel Beckett, eigenzinnig genie van het absurde theater. Grupo Krapp maakt een hybride vorm van theater of performance, die alle kanten uit kan en in alle talen kan spreken. In Adonde van los Muertos ('Waarheen de doden gaan') onderzoeken tien kunstenaars met elkaar en met het publiek, met humor en ernst, het meest on(be)grijpbare fenomeen van alle: de dood. Het resultaat is een voorstelling die associaties oproept met het werk van Pina Bausch, maar ook met Beckett en een vleugje Shakespeare. Het levert krachtige beelden op, waarbij Grupo Krapp in staat blijkt een serieus onderwerp te transformeren in iets volkomen ridicuuls. En omgekeerd.

19

Voor de zesde keer organiseren we Het Grote Interviewgala samen met Frénk van der Linden en Freddy van Thijn. De top van journalistiek Nederland verzamelt in de schouwburg en doen een boekje open over hun vak. Deze keer is het thema 'de macht en de verantwoordelijkheid van de journalist'.

Freddy van Thijn schreef een column. Om alvast op te warmen.

WASSEN-ENWATERGOLVEN DOOR FREDDY VAN THIJN

"Natuurlijk is het in mijn belang! Maar wie brengt mijn vrouw dan naar de kapper?" Die woorden, van een bakker die ik uitgenodigde voor een interview in een radioprogramma, illustreren voor mij de betrekkelijkheid van de 'Macht en Verantwoordelijkheid' van de interviewer, of de journalist in het algemeen.

Als redacteur bij Spijkers met Koppen in de jaren 90 werd me al snel duidelijk dat journalisten een zekere macht hebben (en daarmee, zou ik zeggen, ook een verantwoordelijkheid). Spijkers was een zeer goed beluisterd programma op Radio 2, dat werd uitgezonden vanuit een café in Utrecht (nog steeds trouwens).

Dat het programma macht had, bleek uit het feit dat politici en bestuurders er graag kwamen om door Max van Weezel of Felix Meurders streng te worden ondervraagd, ook al wisten ze dat ze tegelijkertijd zouden worden gedold door Jack Spijkerman. Het lukte iedere week om zeker twee Kamerleden, bestuurders, CEO's of ministers naar Utrecht te laten komen, waar ze live hun verhaal moesten doen in dat cafézaaltje met brakke studenten. Als dat achter de rug was, volgde ook nog het 'Spijkerlied', dat tijdens de uitzending door keien als Fred Florusse en Jeroen van Merwijk in elkaar was gezet, en waarin alles wat zo'n politicus had gezegd, nog eens niet zachtzinnig werd samengevat. Wie het niet goed deed, kon behoorlijk worden afgebrand. Maar wie daar sprankelde, maakte zich gemakkelijk populair. Den Haag was dan ook overtuigd van de macht en invloed van het programma en ook bestuurders wilden daar op hun vrije zaterdagochtend best voor komen.

Die macht is tegenwoordig voor een groot deel komen te liggen bij de gastheren en -vrouwen van de grote talkshows. Het is die macht die dit jaar centraal staat op Het Grote Interviewgala. Interviewers, geïnterviewden, studenten van media-academies, lezers, luisteraars en kijkers komen daar binnenkort voor de zesde keer bijeen om

20

daarover te praten en over de bijbehorende verantwoordelijkheden.

Met die politici was het simpel: als ze niet kwamen, vonden ze het niet opportuun of ze konden niet. Met de 'gewone' gasten in Spijkers was dat veel ingewikkelder. Wanneer de redactie weer eens een misstand op het spoor was gekomen, vond ze het haar verantwoordelijkheid om die aan de orde te stellen en daar de gewone mens over aan het woord te laten. Stuitten we bijvoorbeeld op een mevrouw die een bepaald medicijn niet vergoed kreeg (en bleek dat voor meer mensen zo), dan wilden we zo iemand graag in de uitzending. Maar die mevrouw op zaterdagmiddag naar het café in Utrecht halen om haar zaak te bepleiten, lukte vaak niet.

Het Grote Interviewgala wo 9 mrt, 19.30 uur

Natuurlijk, er waren mensen die niet op de radio dúrfden. En er waren er ook die dat gewoon niet wílden. Maar 'niet willen' was vaak niet de reden waarom een veelbelovende gast uiteindelijk toch niet kwam. Het waren de gewoontes die de doorslag gaven. Geregeld stelden mensen voor -omdat het niet uitkwam- om het gesprek op een ander tijdstip te doen. Ik wees er dan op dat dit niet kon, omdat het hier een live programma betrof. Daar waren mensen destijds nog niet zo aan gewend; vaak was mijn indruk dat die uitleg aan de andere kant van de lijn werd beschouwd als een duidelijk gebrek aan inschikkelijkheid. Dan kwam zo iemand dus niet.

Zo ging het ook met de bakker. Bij herinrichting van zijn straat was besloten dat op een paar passen van zijn winkeldeur een urinoir zou worden geplaatst. Dat probeerde deze bakker al een tijdje te voorkomen. En zeker, hij begreep ook wel dat het de zaak waarschijnlijk goed zou doen als hij die in Spijkers met Koppen aanhangig kon maken. Misschien kon hij zelfs de eveneens uitgenodigde wethouder op andere gedachten brengen; een unieke kans. Maar ja, zijn vrouw ging iedere week op zaterdagmiddag om één uur naar de kapper voor een wassen-en-watergolven. En als hij naar Utrecht kwam, hoe moest zij dan bij de kapper komen?

21

DE GROTE KUNSTSHOW Op 6 februari 2016 was - voor de derde keer - De Grote Kunstshow in de Stadsschouwburg te zien. Een kennismaking met behoorlijk rebelse beeldende kunst van veelal jonge kunstenaars. Niet in het museum, maar in het theater. De werken kwamen uit een bijzondere privĂŠcollectie, de KRC Collectie.

Zelden te zien, het zien meer dan waard. Lucas De Man presenteerde, ook voor de derde keer. Voor het eerst was er ook een editie speciaal voor kinderen, De Kleine Kunstshow. Een terugblik in beeld, met foto's van Ernst van Deursen.

22

23

IN PREMIÈRE MAART-JUNI 2016

In Stadsschouwburg Amsterdam, het Nederlandse huis van het theater, gaat een groot aantal voorstellingen in première. Dat is altijd een beetje spannend en extra feestelijk. U bent van harte welkom het met ons mee te maken!

John Gabriel Borkman (DeutschesSchauSpielHausHamburg) NL PREMIÈRE: DI 1 MRT

Hedda Gabler (Toneelhuis)

NL PREMIÈRE: MA 14 MRT

ROLLERCOASTER (Scapino Ballet Rotterdam) PREMIÈRE: ZA 19 MRT

Het jaar van de kreeft (Toneelgroep Amsterdam) PREMIÈRE: ZA 26 MRT

CELIA! (Urban Myth)

PREMIÈRE: ZO 3 APR

De welwillenden (Toneelgroep Amsterdam & Toneelhuis) NL PREMIÈRE: WO 6 APR

Het Gelukzalige (De Mexicaanse Hond & Olympique Dramatique) PREMIÈRE: DO 7 APR

Kings of war jr.

(Toneelgroep Amsterdam) PREMIÈRE: ZO 10 APR

Adonde van los muertos - Lado A (Grupo Krapp/Get Lost) NL PREMIÈRE: DO 21 APR

Primera carta de San Pablo a los Corintios.

Cantata BWV 4, Christ lag in Todesbanden.

Oh, Charles!

(Angélica Liddell) NL PREMIÈRE: VR 6 MEI

De andere stem (Toneelgroep Amsterdam) PREMIÈRE: WO 11 MEI

Last Work (Batsheva Dance Company) NL PREMIÈRE: ZO 15 MEI

Die Stunde da wir nichts voneinander wussten (Thalia Theater Hamburg) NL PREMIÈRE: ZA 4 JUN (BESLOTEN)

Kloing!

(Nadar Ensemble) NL PREMIÈRE: ZO 5 JUN

The Encounter (Simon McBurney) NL PREMIÈRE: DO 9 JUN

Ça ira (1) Fin de Louis (Joël Pommerat) NL PREMIÈRE: ZA 11 JUN

Husbands and wives (Toneelgroep Amsterdam) PREMIÈRE: ZO 19 JUN

Real Enemies (Darcy James Argue’s Secret Society) NL PREMIÈRE: DO 23 JUN