Spot 14 2012 december nummer

spot nr 14 2012 door Cees Janssens In deze spot: wist je dat recept natuurfoto foto vd maand Het bindende van verhalen verjaardagen

spot

Natuurfoto Š cees janssens 2012

spot

Foto van de maand

nr 14 2012

Het bindende van verhalen

Z

(Dag van de duurzaamheid 10-10-12 door Cees Janssens) olang de mensheid bestaat vertellen ze

elkaar al verhalen. Verhalen die gaan over

leven en dood.

Jammer genoeg vind je dat in deze tijd

minder terug. Mensen hebben het druk,

komen ’s avonds moe thuis van het werk en vervallen vervolgens nog al gemakkelijk in

bepaald gedrag bv. op de bank zitten en T.V. kijken. Natuurlijk worden daar ook verhalen verteld. Door programmering (dus tijdsgebrek) hebben ze vaak weinig of geen diepgang. Als de gespreksleider te lang op een onderwerp blijft hangen, fluistert de regisseur middels een technisch oortje in zijn oor dat hij het gesprek moet beëindigen.

Daarnaast zijn er natuurlijk de amusementprogramma’s die er zorg voor dragen dat we helemaal niet behoeven na te denken, om het alleen maar gedachteloos tot ons te laten komen.

Wat je in je omgeving steeds meer gaat zien, is dat de sociale contacten met onze medemens mede hierdoor meer verdwijnen en als men toevallig eens een praatje maakt gaat het vaak over een of ander t.v. programma van de vorige avond. Hiermee wil ik niet zeggen dat alles van t.v., computer of mobiele telefoon niet goed is, in tegendeel zelfs. We hebben nog nooit zo snel en zoveel informatie tot ons kunnen nemen als in deze tijd, maar we dreigen wel een van de oudste bezigheden van de mensheid te verliezen. Het elkaar verhalen vertellen. De ervaring en emotie die tijdens het vertellen van een verhaal aan elkaar uitgewisseld worden, die ons bestaan zo rijk maken.

Laatst heb ik het geluk mogen proeven wat het betekent elkaar rechtstreeks verhalen te vertellen en wat voor onvoorspelbare emoties dit los kan maken. Het was n.a.v. een project van Stichting Cultuurbehoud Breda die een thema hadden bedacht om aan senioren te vragen wat hun dierbaarste bezit was. Een bezit dat ze tot het einde van hun leven bij zich wilden houden met een uitleg erbij, waarom dat voorwerp hun dierbaarste bezit was. Er waren verrassend veel mensen die daar op gereageerd hadden en even zo verrassend waren hun verhalen daarbij. Stichting Cultuurbehoud Breda had tevens aan de mensen gevraagd of ze hun dierbaarste bezit uit wilden lenen voor een tentoonstelling, die op verschillende plaatsen in Breda omtrent dit onderwerp gehouden zou worden.

In een grote vitrinekast werden deze voorwerpen gepresenteerd, ondersteund met foto’s op posterformaat van de mensen die aan de tentoonstelling

deelnamen.Tevens met een stukje tekst waarom voor die mensen dat voorwerp hun dierbaarste bezit was. Deze tentoonstellingen zijn gezien de reacties een groot succes geworden.

Nu zou je kunnen zeggen dat het allemaal stoffige verhalen van oudere mensen zijn, maar het tegendeel is waar. Het leverde mooie, maar soms ook heel ontroerende verhalen op, die je aan het denken zetten, of een gevoel van herkenning geven. Dit ging bij Stichting Cultuurbehoud Breda natuurlijk ook niet onopgemerkt voorbij. Het zette hen ook aan het denken en zo werd het idee geboren om een basisschool (in dit geval basisschool De Wildert-Dubbelwijs in de Haagse Beemden) te benaderen met de vraag of de leerkrachten aan de

kinderen wilden vragen hun dierbaarste bezit mee naar school te brengen. En daarbij ook een verhaal te laten vertellen waarom dat hun dierbaarste bezit is. Dit samen te mengen met de verhalen van twee senioren (Vroukje en Cees) en dierbaarste bezit.

We werden uitgenodigd in groep 6 en 8 van deze school. Een experiment waarin niet te voorspellen viel wat hier de uitwerking van zou zijn. Zo zou ik vertellen over mijn buideltje. En Vroukje over haar commode. Maar ik zal eerst eerst uitleggen wat mijn buideltje is.

Jaren lang was en is wandelen een van mijn grootste hobby’s. Het uren alleen zijn in de natuur en het genieten om daar in rond te mogen lopen is een genot. Zo zat ik op een keer heerlijk op een bankje

nr 14 2012 in het bos uit te rusten en een boterham te eten, toen ik op het volgende idee kwam. Het zou eigenlijk wel leuk zijn om een klein voorwerpje van mijn vrouw en kinderen mee op wandeltocht te nemen.

Dit om in de stilte van de natuur iets tastbaars van mijn dierbaren bij me te hebben. Zo had ik op mijn tochten altijd een klein voorwerpje bij me van mijn vrouw en kinderen.

Op een gegeven moment dacht ik, het zou eigenlijk ook wel mooi zijn als ik voorwerpjes op mijn wandeltochten mee zou nemen van mensen die me na aan het hart liggen, of die me op een of andere manier diep in mijn hart geraakt hebben door bijvoorbeeld een bijzonder verhaal, of het feit dat het bijzondere mensen zijn. Mensen die me op een of andere manier liefde,wijsheid en kracht meegeven.

En zo vroeg ik die mensen of ze een klein voorwerpje voor me hadden en ze graag in de vorm van die voorwerpen bij me wilde dragen. Zo ontstond mijn buideltje, dat ik symbolisch mijn hart noem.

Mijn buideltje gevuld met hun liefde, verdriet en aangrijpende verhalen. Met dat buideltje in mijn rugzak ben ik in de loop der jaren al ruim de halve wereld aan kilometers rond gelopen.

Zo ging ik ook met dat buideltje en de daarbij behorende verhalen, naar basisschool de wildertDubbelwijs in de Haagse Beemden, niet vermoedend dat het bij de juf en de kinderen zoveel emoties los zou maken. De kinderen luisterden heel aandachtig naar mijn verhalen bij de voorwerpen en stelde daarbij verrassende vragen.

spot Er was zelfs een vraag wat ik met dat buideltje zou doen als ik dood zou gaan, waarop ik antwoordde dat ik het dan met me mee het graf in zou nemen.

Soms raakte ik bij het vertellen wat geëmotioneerd, omdat ik in maart 2010 getroffen werd door een CVA, waardoor het wandelen en de beleving daarvan nu in een heel ander daglicht zijn komen te staan. Het is juist dan een bijzondere ervaring dat je door die kinderen en hun juf getroost wordt op zo’n moment.

Maar het meest werd ik getroffen door de persoonlijke verhalen van de kinderen over hun dierbaarste bezit, waarbij er enkele kinderen tijdens het vertellen moesten huilen en niet meer verder konden vertellen, of zich herpakten en dapper hun verhaal af maakten. Het zou hier te ver voeren om al die verhalen van de kinderen neer te zetten, hoe mooi en ontroerend ze ook allemaal waren. Maar ik wil er toch enkele uitlichten om aan te geven hoe mooi het is elkaar verhalen uit het leven te vertellen en de emotie die daar bij hoort te delen, hoe droevig ze soms ook zijn. Juist doordat je door die interactie het ware en de liefde van de mensen naar boven ziet komen. Zeker nu je om je heen de wereld vaak ziet verharden en individualiseren.

Maar laat ik terug gaan naar groep zes en acht van de basisschool. In groep zes zaten de kinderen heel aandachtig naar mijn verhaal te luisteren. Velen hadden zelf ook iets bij wat hun dierbaarste bezit was. Door de korte tijd, waarvan ik het meeste had opgesnoept, bleef er voor de kinderen jammer genoeg maar weinig tijd over om hun verhaal te vertellen. Zonder de mooie verhalen van de andere kinderen te kort te willen doen, wil ik er een als voorbeeld uitlichten. Omdat dit verhaal diepe indruk op de klas en mij maakte. Het was het verhaal van Yaniek die vertelde over zijn overleden broertje.

Als dierbaarste bezit had hij het rouwkaartje van zijn broertje bij zich. Tijdens het vertellen raakte hij zo geëmotioneerd dat hij in huilen uit barstte en niet meer te troosten was. Het was een heel aangrijpend moment dat heel de klas stil maakte, je kon een speld horen vallen. Helaas was de tijd om en ging

De ervaring en emotie die tijdens het vertellen van een verhaal aan elkaar uitgewisseld worden, maken ons bestaan zo rijk. ik met mijn verhaal en emotie naar groep acht. Een leeftijdsgroep waarvan je zou kunnen denken, die kinderen beginnen net een beetje met puberen en die zijn met heel andere dingen bezig.

Maar de voorbeelden laten juist zien dat het tegendeel waar is en wat een boel emoties en liefde die kinderen op hun eigen manier met zich mee dragen.

Zo had Boris zijn geboorteknuffel bij, een groezelig beertje wat een keer wit was geweest en dat op de kop na zo plat was als een dubbeltje. Toen Boris zijn verhaal had gedaan vroeg de juffrouw waarom die beer zo plat was. Boris vertelde dat hij er zo aan gesabbeld had, dat op een gegeven moment de naad een stukje los was gegaan en alle korreltjes uit het lijfje waren gevallen. En omdat het een ondoenlijk werk was deze terug te stoppen had zijn moeder de naad weer netjes gerepareerd zonder vulling. Maar het bleef zijn dierbaarste bezit.

Anouk haar dierbaarste voorwerpen waren haar eerste schoentjes en een foto in een lijstje van haar overleden oma.

Olga had een plukje haar bij zich, van haar eerste knipbeurt en een afdruk op papier van haar handjes

nr 14 2012 en voetjes toen ze nog heel klein was.

Faith had haar eerste knutselwerkjes van toen ze nog peuter was in een plakboek, waar ze de vorige avond nog gezellig met haar moeder doorheen had zitten bladeren als voorbereiding op deze bijzondere morgen.

Sander had een sieraad van zijn overleden opa bij, terwijl hij daar over aan het vertellen was brak hij en begon te huilen. Juf Ankie troostte hem en je zag aan de hele groep dat het hen raakte.

Kevin had als groot voetballiefhebber zijn allereerste voetbal meegenomen. Indrukwekkend was het verhaal van Aberon, hij had niets bij zich, maar had een verhaal als dierbaarste voorwerp. Hij vertelde dat hij op de kleuterschool heel bang en bijna huilend de klas binnen kwam en toen opgevangen werd door Taufik, zijn huidige klasgenootje en dat ze vanaf die dag nog steeds de beste vrienden van elkaar zijn.

Heel ontroerend was het verhaal van Boniso.

Boniso heeft tot zijn eerste levensjaar in een kindertehuis gezeten in Afrika en had zijn geboorteknuffel bij zich. Ik dacht wat zal hij daar over gaan vertellen. Boniso vertelde dat hij geadopteerd was, maar dat zijn huidige ouders zijn naam te lang en te moeilijk vonden en hem een andere naam hadden gegeven. Deze geboorteknuffel was het enige wat hij nog als tastbare herinnering heeft. Op dat moment brak hij in tranen uit en kon zijn verhaal door het huilen niet meer afmaken. Toen Juf Ankie aan

Het meest werd ik getroffen door de persoonlijke verhalen van de kinderen.

de klas vroeg of iemand Boniso wilde troosten, ging heel de groep naar hem toe om hem weer op zijn gemak te stellen. Zo werd dit luisteren naar elkaars verhalen een bijzondere gebeurtenis. Iets wat door niemand van tevoren te voorspellen was geweest. Zeker niet dat het zo mooi en aangrijpend zou verlopen. Het geeft aan hoe belangrijk het is om elkaar verhalen en levenservaringen te blijven vertellen. Om verhalen te blijven delen, zodat we niet wegzakken in een gedrag dat nu al zeer sterk aanwezig is, dat we veel te vaak alleen maar met ons zelf bezig zijn. En dat we er voor moeten waken dat we door de t.v. en andere soorten van vermaak de weg naar onze medemens niet kwijt raken. Deze morgen op die basisschool heb ik van de kinderen geleerd hoe sociaal en nog niet te veel beschadigd kinderen zijn, ondanks de soms harde volwassen wereld van vandaag. Deze kinderen zijn onze toekomst.

Respect voor al die kinderen die het lef hadden om voor hun klasgenootjes en een vreemde senior in hun midden, toch hun verhaal en emoties met elkaar durfden te delen. Respect voor de school en de leerkrachten die dit project aangedurfd hebben.

Mijn dank gaat ook uit naar Stichting Cultuurbehoud Breda die met dit project weer hebben aangetoond dat het verhalen vertellen aan elkaar heel belangrijk is en dat hun project verder reikt dan dat ze zelf hadden durven vermoeden. Dankzij de inzet van de leerkrachten en Stichting cultuurbehoud Breda, die dit project van verhalen van senioren met junioren bij elkaar brachten, is nogmaals het bewijs geleverd dat door een goede aanpak en begeleiding een verandering in ons gedrag en samenleving te bewerkstelligen is.

Het voorbeeld hoe het zou moeten, heb ik die morgen op de basisschool De Wildert-Dubbelwijs van de leerkrachten en de kinderen mogen leren.

Het nieuwe kan niet groeien zonder geheugen en her(ver)halen.

spot

De Stem van Stilte Er liggen woorden op me te wachten.

Ik pak mijn pen, leg hem weer neer.

Hoe moet ik de juiste woorden vinden?

Die morgen loop ik in het nog donkere Markdal.

De Mark trekt haar trage kronkels door het landschap.

Voert een langwerpig spoor van mijn gedachten mee.

Stil en roerloos ligt het landschap voor me.

Een stilleven mooi door haar eenvoud.

Straks zal het licht in de lucht klimmen en alles krijgt zijn kleur.

Het gras zal van grauw naar groen kleuren.

Het eerste zonlicht zocht nog aarzelend de dag.

Ik voel tranen van verdriet en geluk.

Achter iedere traan zit een glimlach van herinneringen.

De diepste dingen kun je niet benoemen, Je kan ze alleen maar voelen in de stilte van je hart.

Een magisch licht kleurt de lucht.

De dag zit al aan de hemel.

Toch zoek ik naar woorden die mijn gevoel kunnen vangen.

Plots begrijp ik wat de nieuwe dag me die morgen leert ontdekken.

Het is het moment van de stilte.

Waar het belangrijkste voorbij de woorden ligt.

Daar staan ze geschreven in een oneindig verhaal.

Ik leg mijn pen maar weer neer en luister naar de stilte.

Naar de dingen die alleen in de taal van mijn hart gezegd kunnen worden.

De kracht van de stilte schrijft de woorden in mijn hart.

Woorden die niet op papier zijn te vangen.

Mijn pen kan ze niet laten voelen.

Cees Janssens 6-11-12