COVID-19 ένα γράμμα για την προστασία των παιδιών
Δρ. Σπύρος Κουτάγιας Οδοντίατρος-Προσθετολόγος
Χριστίνα Σπυρίδου Παιδίατρος
Γειά χαρά! Τα σχολεία έκλεισαν με μιας και σου είπαν “μείνε σπίτι” με την οικογένειά σου για λόγους προστασίας της υγείας εξαιτίας κάποιου, λέει, κορωνοϊού! Η ζωή σου, όπως όλων, άλλαξε πολύ γρήγορα, όπως γρήγορα έμαθες να κάνεις υπομονή, να “συναντάς” συγγενείς και φίλους μέσω Skype, να κάνεις διαδικτυακά μαθήματα μέσω Zoom και μια σύντομη έξοδο για άσκηση! Παρατηρείς μια διαφορετική πραγματικότητα που σου φέρνει δυσκολίες για να κάνεις αυτά που συνήθως σε ευχαριστούσαν, όπως τα χόμπι, οι παρέες και οι εκδρομές σου. Αυτός είναι και λόγος που έψαξες και ήδη βρήκες νέα ενδιαφέροντα στο σπίτι. Αντιλαμβάνεσαι, λοιπόν, ότι η πανδημία του κορωνοϊού, όπως λέγεται, είναι κάτι πρωτοφανές που μαζί σου βιώνει ολόκληρη η ανθρωπότητα και η παραμονή στο σπίτι φαντάζει πιο αναγκαία από οτιδήποτε. Αν σε αυτήν τη συγκυρία νιώθεις κάτι μέσα σου να σου λέει να μην παραμένεις θεατής σε όσα περνάνε από μπροστά σου στην τηλεόραση και στο internet αλλά θέλεις πολύ να γίνεις δραστήριος συμμετέχοντας ενεργά ώστε να αλλάξει αυτή η κατάσταση και να γίνουν όλα, ακόμα καλύτερα, από πριν, τότε έχεις ένα σπουδαίο καθήκον να επιτελέσεις που θα σε γεμίσει αισιοδοξία και δύναμη. Αυτό δεν είναι άλλο από το να μάθεις πώς “μένοντας σπίτι” μπορείς με ένα έξυπνο και δημιουργικό τρόπο να προφυλάξεις την υγεία σου και την υγεία των γύρω σου ώστε, όταν με το καλό όλα θα έχουν τελειώσει, να επιστρέψετε γεροί στους ρυθμούς της ζωής σας. Οφείλεις να ξέρεις ότι αυτή η αρρώστια που προκαλεί ο κορωνοϊός είναι μια ίωση που έχει δυο πολύ δικά της χαρακτηριστικά, στα οποία πρέπει να δώσεις σημασία. Το πρώτο είναι ότι ο ιός αυτός μπορεί να σε μολύνει πολύ εύκολα και γρήγορα όταν σου μεταδοθεί από άλλους ανθρώπους που λέγονται θετικοί φορείς του ιού και που καλά-καλά δε γνωρίζουν ότι πάσχουν γιατί απλά δε παρουσιάζουν τα συμπτώματα αυτής της αρρώστιας, όπως πυρετός, ξηρός βήχας, δύσπνοια, κ.ά. Οι περισσότεροι γίνονται καλά όμως ένα μικρό μέρος συνανθρώπων μας υποφέρει από πνευμονία που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποβεί μοιραία για τη ζωή τους. Αν όλοι αυτοί αρρωστήσουν με μιας, τότε κανένα κράτος στον κόσμο όσο ισχυρό και να είναι όσα νοσοκομεία και να έχει δεν θα μπορεί να τους περιθάλψει μαζί. Η ιατρική επιστήμη δεν έχει ακόμα βρει την κατάλληλη θεραπεία και από ότι φαίνεται θα πάρει πάνω από 6 μήνες για να υπάρξει κάποιο φάρμακο και πάνω από ένα χρόνο για κάποιο εμβόλιο. Οπότε καταλαβαίνεις καλύτερα από όλους, ότι για το επόμενο μεγάλο χρονικό διάστημα είναι ανάγκη να μάθουμε και να ακολουθήσουμε κάποιους καθημερινούς τρόπους προστασίας. Και εδώ είναι το μεγάλο καθήκον που έχεις προς τον εαυτό σου και το κοινωνικό σύνολο, δηλαδή να προσέχεις ώστε να διατηρήσεις την υγεία σου και με αυτόν τον τρόπο να διακόψεις την μετάδοση του ιού στους άλλους. Αυτός άλλωστε είναι ο στόχος όλων μας και για να τον πετύχεις πιθανόν να σου είναι χρήσιμες κάποιες λίγες συμβουλές σαν αυτές που ακολουθούμε όλοι, μικροί - μεγάλοι… Ειδικά όταν βρισκόμαστε σε εξωτερικό χώρο πρέπει να αποφεύγουμε να έρχεται σε επαφή το πρόσωπο και τα χέρια μας ότι θα μπορούσε να είναι μολυσμένο. Θα μπορούσε να είναι ο εισπνεόμενος μολυσμένος αέρας από την εκπνοή, την ομιλία, το φτάρνισμα ή το βήξιμο κάποιον που, όπως λέμε, είναι θετικός στον ιό ή επειδή ακουμπήσαμε μολυσμένες επιφάνειες και μετά φέραμε τα μολυσμένα χέρια στο στόμα μας. Ο ιός βρίσκεται μέσα σε σταγόνες σάλιου που εκσφενδονίζονται και πέφτουν είτε πάνω σε κάποιον άνθρωπο είτε σε όποια επιφάνεια συναντήσουν σε μια απόσταση έως και 2 μέτρα ή μέσα σε ακόμα μικρότερα σταγονίδια που αιωρούνται στον αέρα που αναπνέουμε για παραπάνω από 15-20 λεπτά. Για αυτούς τους λόγους θα πρέπει να ακολουθείς τις συμβουλές που μας έδωσαν οι ειδικοί γιατροί και λένε ότι: 1.
Αν χρειαστεί να πας σε ένα κλειστό χώρο εκτός σπιτιού, όπως για παράδειγμα σε ένα κατάστημα τροφίμων, στο γιατρό, σε δημόσια κτήρια ή να μετακινηθείς με ένα μέσο μαζικής μεταφοράς ή ταξί, να φοράς πάντα και σωστά μια μάσκα. Τη μάσκα πρέπει να την τοποθετείς με τρόπο που να καλύπτει πλήρως το κάτω μέρους του προσώπου και της μύτης σου. Όταν δεν τη χρειαστείς άλλο ή επιστρέψεις σπίτι σου να θυμάσαι ότι πρέπει να την αφαιρείς προσεκτικά από τα κορδόνια της και να την πετάς (προσοχή δεν ανακυκλώνεται!). Αν δεν έχεις μάσκα ένα μαντήλι, κασκόλ ή φουλάρι μπροστά από το στόμα και τη μύτη σου είναι πολύ καλύτερο από το να μην έχεις τίποτα, όμως μετά τη χρήση του κάποιος μεγαλύτερος οφείλει να φροντίσει να πλυθεί σε ζεστό νερό. 2. Δεν χρειάζεται να φοράς μάσκα ή μαντήλι όταν περπατάς στο δρόμο ή στην εξοχή μόνος ή με τους δικούς σου. Αν όμως τύχει ή χρειαστεί να βρεθείς σε εξωτερικό χώρο με κάποιον τρίτο φρόντισε να κρατάς μια απόσταση μακριά του για τουλάχιστον δύο μέτρα. Επίσης, αν χρειαστεί να φταρνιστείς ή βήξεις χωρίς μάσκα μάθε να προφυλάσσεις τον απέναντι σου φέρνοντας μπροστά το μανίκι σου. 3. Γενικά, με τα χέρια σου θα πρέπει να αποφεύγεις την επαφή ειδικά το στόμα και τα μάτια σου γιατί μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με μολυσμένες επιφάνειες. Από την άλλη, όμως ο ιός επειδή έχει γύρω του ένα λεπτό
στρώμα λίπους, με πολύ καλό σαπούνισμα “διαλύεται” και έτσι δεν μπορεί να μας μολύνει πλέον. Για αυτό είναι σημαντικό η πρώτη σου ενέργεια κάθε φορά που επιστρέφεις στο σπίτι, να καθαρίζεις πάρα πολύ καλά τα χέρια και το πρόσωπό σου με σαπούνι και νερό τρίβοντάς τα για 1-2 λεπτά της ώρας. Eιδικά το πλύσιμο των χεριών είναι απαραίτητο να το κάνεις αρκετές φορές μέσα στην ημέρα ενώ αν έχετε αντισηπτικό διάλυμα να το βάζεις μετά το πλύσιμο, δηλαδή πάνω σε καθαρά χέρια. Τέλος, επειδή τα νύχια σου μπορεί να “κρύβουν” ιούς χρειάζεται να τα φροντίζεις καθαρίζοντάς ή κόβοντάς τα. 4. Αν σε κάποια σου μετακίνηση γνωρίζεις ότι θα έλθεις σε επαφή με κάποια αντικείμενα ή επιφάνειες που μπορεί να είναι μολυσμένες π.χ. κατά την αγορά ειδών πρώτης ανάγκης, τότε είναι καλό να χρησιμοποιήσεις ένα ζευγάρι γάντια μιας χρήσης, τα οποία μετά τη χρήση, πρέπει να τα αφαιρέσεις τραβώντας το ένα μέσα στο άλλο και χωρίς να ακουμπήσεις την εξωτερική τους επιφάνεια να τα πετάξεις στα σκουπίδια (προσοχή δεν ανακυκλώνονται!). Σωστό είναι, όπως και με τα χέρια σου, να αποφεύγεις να πιάνεις το πρόσωπό ή άλλα γυμνά μέρη του σώματός σου ή άλλων. Αν δεν έχεις γάντια, μπορείς ελεύθερα να χρησιμοποιείς πριν και μετά από όποια εργασία με γυμνά χέρια τα ειδικά αντισηπτικά διαλύματα χεριών τα οποία έχουν ήδη τοποθετηθεί παντού. 5. Για την υγιεινή της στοματικής σου κοιλότητας, από όπου και εισέρχεται ο αέρας που αναπνέουμε, πρέπει να βουρτσίζεις τα δόντια και τη γλώσσα σου καθημερινά μετά τα κύρια γεύματα ενώ κάθε βράδυ να κάνεις χρήση οδοντικού νήματος και να κάνεις πλύσεις με ένα καθημερινό αντισηπτικό στοματοδιάλυμα. 6. Τέλος, είναι σημαντικό να προφυλάσσεις τα μάτια σου, αν έχεις να φοράς τα γυαλιά της οράσεώς σου και αν χρειαστεί να τα τρίψεις καλή ιδέα είναι η χρήση ενός χαρτομάντηλου το οποίο θα πετάξεις αμέσως μετά. Όταν τα μικροσταγονίδια που μεταφέρουν τον κορονοϊό επικαθίσουν σε μία επιφάνεια ξηραίνονται με την πάροδο του χρόνου και οι ιοί παραμένουν ενεργοί για κάποιο διάστημα ανάλογα με την επιφάνεια. Όταν τα χέρια μας έλθουν σε επαφή με αυτές τις μολυσμένες επιφάνειες ο ιός προσκολλάτε στο δέρμα και επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι αγγίζουν το πρόσωπό τους κάθε δύο με πέντε λεπτά η μόλυνση θα επεκταθεί. Κατά συνέπεια, όσο σημαντική είναι η υγιεινή των χεριών άλλο τόσο είναι και η καθαριότητα και απολύμανση των επιφανειών. Ο ιός μπορεί να παραμείνει ενεργός για κάποιες μέρες πάνω σε μεταλλικές, γυάλινες ή και πλαστικές επιφάνειες για αυτό πρέπει πρώτα να πλένονται με απορρυπαντικά και μετά να απολυμαίνονται μέσα σε λίγα λεπτά με ειδικά απολυμαντικά υγρά που τα βρίσκει κανείς στο εμπόριο και έχουν βάση το οινόπνευμα (αιθανόλη), το οξυζενέ (υπεροξείδιο του υδρογόνου) και τη χλωρίνη (υποχλωριώδες νάτριο). Για να απολυμάνεις μια μικρή επιφάνεια όπως για παράδειγμα μια λαβή, ή ένα μικροαντικείμενο μπορείς να την ψεκάσεις με το απολυμαντικό υγρό και να την σκουπίσεις ή κατευθείαν να την σκουπίσεις με μια υγρή με απολυμαντικό χαρτοπετσέτα. Στις ηλεκτρονικές συσκευές δεν επιτρέπεται η επαφή με υγρά και χημικούς παράγοντες και θα πρέπει να συμβουλευτείς κάποιον μεγαλύτερο για χρειάζεται μεγάλη προσοχή και επιφανειακό καθαρισμό με ειδικά εμποτισμένα απολυμαντικά χαρτομάντηλα ή πανάκια. Οι μεγάλες επιφάνειες, όπως πατώματα και είδη υγιεινής συνήθως σφουγγαρίζονται με διαλυμένη χλωρίνη και ξεπλένονται. Καλό είναι να γνωρίζεις ότι επειδή ιοί μπορεί να προσχωρήσουν στις πορώδεις επιφάνειες των ρούχων σου ή των σκεπασμάτων του κρεββατιού σου και για την αποφυγή της επιμόλυνσης του αέρα, καλό είναι να ζητήσεις από τους μεγαλύτερους να τα τινάζουν καθημερινά σε εξωτερικούς χώρους και να τα πλένουν συχνά στο πλυντήριο τουλάχιστον στους 60˚C. Ο καθαρισμός και ο καλός αερισμός του δωματίου σου θα πρέπει επίσης να είναι μέσα στις καθημερινές σου ασχολίες γιατί ο υπαίθριος αέρας και το ηλιακό φως αποτελούν φυσικά απολυμαντικά. Για οτιδήποτε τυποποιημένα τρόφιμα εισέρχονται συσκευασμένα σε κάθε σπίτι ή έτοιμα φαγητά σε πακέτο, ένας καλός κανόνας είναι να αντιμετωπίζεις τη συσκευασία του ως μολυσματική και αφού τηρήσεις τους κανόνες απόστασης και υγιεινής με όσους τα μεταφέρουν, να την καθαρίζεις πριν την τακτοποίηση και να γνωρίζεις ότι τα φρούτα και τα λαχανικών πρέπει να πλένονται σχολαστικά. Ειδικά, κατά την αποθήκευση, την προετοιμασία ή το μαγείρεμά τους επιβάλλεται να τηρείς καλή υγιεινή χεριών και σκευών. Βεβαίως, μην ξεχνάς, πριν και μετά κάθε γεύμα σου, να πλένεις επίσης πολύ καλά τα χέρια σου. Ολοκληρώνοντας αυτές τις συμβουλές, είναι σημαντικό για σένα που διαβάζεις όλα αυτά να γίνεις φωτεινό παράδειγμα και να διαδόσεις τις καλές πρακτικές που ακολουθείς καθημερινά όταν επικοινωνείς με φίλους και γνωστούς. Οι δικοί σου άνθρωποι και εμείς θα νιώσουμε πολύ περήφανοι για σένα! #μείνε_ασφαλής Χριστίνα & Σπύρος
συμβουλές προστασίας για βρέφη & νήπια Τα νεογνά και τα μικρά βρέφη, ενώ δεν φαίνεται να κινδυνεύουν περισσότερο από άλλες ηλικιακές ομάδες από τον νέο κορωνοϊό και οι περιπτώσεις βαριάς νόσου είναι πολύ λίγες παγκοσμίως, αποτελούν ωστόσο μια ξεχωριστή κατηγορία καθώς είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε μικροβιακές λοιμώξεις. Για το λόγο αυτό τα μέτρα υγιεινής αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία για όσους φροντίζουν μωρά. Η καλή υγιεινή των χεριών πριν την προετοιμασία γευμάτων και το σχολαστικό πλύσιμο και η αποστείρωση των μπιμπερό είναι κρίσιμα. Πριν πάρουμε αγκαλιά το μωρό θα πρέπει να πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας, και να ακουμπάμε το βρέφος πάνω σε ένα ειδικό πανάκι που έχουμε ρίξει πάνω στο θώρακα μας, αντί να το ακουμπήσουμε απευθείας στα ρούχα μας. Ερχόμενοι από ψώνια ή την εργασία μας, πρώτα πλένουμε καλά τα χέρια, αλλάζουμε ρούχα και μετά μπορούμε να πιάσουμε το μωρό. Εάν κάποιος φροντιστής του μωρού παρουσιάζει συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού, θα πρέπει να απομονώνεται από το βρέφος, αν όμως είναι αδύνατη η απομόνωσή του, θα πρέπει να φροντίζει να τηρεί όλους τους βασικούς κανόνες προφύλαξης μετάδοσης της νόσου, δηλαδή να φοράει απαραίτητα μάσκα κάθε φορά που φροντίζει το μωρό, να αερίζει πολύ καλά τους χώρους του σπιτιού και να πλένει συχνά και σχολαστικά τα χέρια του. Προσοχή: τα παιδιά κάτω των 2 ετών δεν πρέπει να φορούν μάσκες λόγω κινδύνου ασφυξίας! Η μητέρα που θηλάζει μπορεί να συνεχίσει να θηλάζει, είτε απευθείας από το στήθος τηρώντας τους παραπάνω κανόνες, είτε αντλώντας γάλα με θήλαστρο, το οποίο να χορηγείται στο μωρό από άλλο υγιές άτομο. Η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρία συστήνει την απομόνωση των μητέρων των νεογνών με επιβεβαιωμένη νόσο COVID-19 σε ξεχωριστό θάλαμο, όπου είναι εφικτό, και υποστήριξη του θηλασμού με τη βοήθεια του θηλάστρου. Για τα μεγαλύτερα παιδιά, η πρόκληση είναι η στοματική φάση της ανάπτυξης, όπου κυριολεκτικά τα πάντα περνούν τη δοκιμασία της γεύσης. Κοινώς τα βάζουν όλα στο στόμα. Εδώ οι γονείς θα πρέπει, χωρίς υπερβολές, να φροντίσουν για την κατάλληλη καθαριότητα των παιχνιδιών π.χ. τα πλαστικά παιχνίδια πλένονται με σαπούνι και ζεστό νερό, τα λούτρινα πλένονται στο πλυντήριο ή στο χέρι, και όσα δεν πλένονται καθαρίζονται με ένα ήπιο αντισηπτικό διάλυμα αποφεύγοντας τη χλωρίνη ειδικά στα παιχνίδι που το παιδί πιθανόν να βάλει στο στόμα του. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται σε αντικείμενα που φέρνουμε από έξω, όπως τα ψώνια του σούπερ μάρκετ, τα οποία οι μικροί εξερευνητές θα θέλουν αμέσως να ανακαλύψουν, και ενδεχομένως να δοκιμάσουν. Επειδή τα παιδιά είναι δύσκολο να κατανοήσουν τους λόγους που δεν πρέπει να ακουμπάνε επιφάνειες π.χ. στην παιδική χαρά, το "μένουμε σπίτι" αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία καθώς το περιβάλλον στο σπίτι είναι ελεγχόμενο και δύναται να καθαρίζεται συχνά. Φυσικά μπορούμε να βγαίνουμε ελεύθερα στο μπαλκόνι, στην αυλή ή στον κήπο του σπιτιού. Ένα άλλο πρόβλημα που ανέκυψε με την παραμονή των παιδιών στο σπίτι τον τελευταίο μήνα είναι η αύξηση ατυχημάτων όπως δηλητηριάσεις, εγκαύματα, πτώσεις, ηλεκτροπληξία, εισρόφηση ξένου σώματος. Περίπου το 80% των ατυχημάτων συμβαίνουν σε οικιακό περιβάλλον, και το 70% παρουσία τουλάχιστον ενός γονέα. Όταν δίπλα μας υπάρχει ένα μικρό παιδί χρειάζεται μεγάλη προσοχή και εγρήγορση. Το περιβάλλον του παιδιού πρέπει να είναι ασφαλές, οι πρίζες καλυμμένες, απορρυπαντικά, απολυμαντικά και φάρμακα κλειδωμένα, σκάλες ασφαλισμένες με ειδικά προστατευτικά, παιχνίδια κατάλληλα και εγκεκριμένα για την ηλικία του παιδιού. Όσο ασφαλές και αν είναι το περιβάλλον όμως, ένας ενήλικας θα πρέπει να έχει την προσοχή του συνεχώς στραμμένη στο παιδί, χωρίς αυτή να αποσπάται από ηλεκτρονικά μέσα, τηλεφωνική συζήτηση κλπ. Τα παραπάνω καθίστανται φυσικά πολύ δύσκολα για τους γονείς που εργάζονται από το σπίτι αυτή τη περίοδο, ωστόσο θα πρέπει πάντα να εξασφαλίζεται πρώτα η ασφάλεια των παιδιών. Τέλος, είναι σημαντικός ο έλεγχος του χρόνου έκθεσης των μικρών παιδιών μπροστά σε μία οθόνη. Ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, όμως αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία απεριόριστης χρήσης τηλεόρασης, υπολογιστών, έξυπνων κινητών ή τάμπλετ από τα παιδιά. Το διάβασμα ενός βιβλίου και άλλες δημιουργικές ενασχολήσεις είναι πάντα καλύτερες εναλλακτικές ειδικά όταν τις μοιραζόμαστε με τα παιδιά μας. INFO www.eody.gov.gr/odigies-gia-paramoni-paidion-kai-efivon-sto-spiti
www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/daily-life-coping/children.html STORY www.infokids.gr/wp-content/uploads/2020/03/παραμύθι.pdf