E-magazine sociale innovatie

SPAARNE LABS

Themanummer medewerker gedreven innovatie

Week van de Sociale Innovatie 2024

Stem voor het Beste Idee van het SG

Programma

Week van de Sociale Innovatie 2024

Maandag 1 juli

LABS TALK 12:00 - 13:00 uur

Met prof dr Anne Marie Weggelaar (MCA).

Dinsdag 2 juli

FILMVERTONING 17:00 uur

Documentaire film Human Forever in samenwerking met Mensgerichte Zorg.

Donderdag 4 juli

FINALE BESTE IDEE 15:00 - 17:00 uur

Feestelijke prijsuitreiking van Het Beste Idee van het SG.

Vrijdag 5 juli

MA-DI-DO-VRIJ-ZA-ZO MIBO

Organiseer een eigen borrelmoment met je team op vrijdag of elke andere dag.

Programma en aanmelden Labs Talks en finale Beste Idee:

3 - 4 Editorial

5 - 6 Spaarne Labs Team

7 - 8 Interview Milou Madsen en Siham Icho

Inhoudsopgave

9 - 10 Wist je dat?

11 - 12 Interview Jopie Van den Burg

13 - 14 Het Beste Idee van het SG

15 - 16 Interview Jasper Riepe

17 - 18 Woordzoeker

19 -20 Interview Saskia van Haaster en Sandra van Oeveren

21 - 22 Column Afgedankt

23 -24 Interview Nadine van Veen en Mirella van Os-Bos 25 - 26 Bij de Les 27 - 28 Interview Dirk Stokman 29 - 30 Inspiratie Snacks

31 - 32 Interview Wessel van der Steen

33 - 34 Test schuilt er een innovator in jou? 35 - 36 Sherpa’s

37 - 38 De kunst van vereenvoudigen

39 - 40 De kunst van anders kijken

EDITORIAL het kan ook anders

Ik zit aan tafel met een jonge verpleegkundige. 24 is ze, en ze heeft net een verpleegkundige vervolgopleiding afgerond. ‘Weet je wat het is?’, zegt ze, ‘Ik ren de hele dag maar door. Er is nauwelijks tijd voor reflectie of ontwikkeling. Ik ben alleen maar aan het overleven. Dit wil ik niet meer.’

Met een bedrukt gevoel loop ik even later de afdeling af. Ik moet denken aan de keer dat ik zelf als klein meisje in het ziekenhuis lag. Ik had een aangeboren hartafwijking en moest een ingrijpende operatie ondergaan. Het eerste wat ik zag toen ik bijkwam uit de narcose was mijn teddybeer, getooid met operatiemuts en mondkapje. Dat was het werk van zuster Van der Ploeg: met afstand mijn favoriete verpleegkundige. Zij zat vol met dit soort kleine, maar oh zo betekenisvolle verrassingen.

Door haar kan ik met een glimlach aan die tijd terugdenken.

Dit was in 1972. We leven nu in een andere tijd. Maar wat er sindsdien ook veranderd is in de zorg, één ding is nog altijd hetzelfde: het verlangen van professionals om iets te kunnen betekenen voor patiënten, om verschil te kunnen maken. Dat komt terug in vrijwel elk gesprek dat ik voer met verpleegkundigen of artsen. Wat helaas ook veel terugkomt is het gevoel van onmacht, van tekortschieten. Het verhaal van die jonge verpleegkundige staat helaas niet op zichzelf. De cijfers liegen er niet om. Meer dan 40% van de verpleegkundigen vertrekt binnen twee jaar na het afronden van de opleiding uit de zorg. En steeds minder jonge artsen kiezen voor een opleiding tot specialist. Terwijl we alle beschikbare handen nu al

heel hard nodig hebben, want er komt heel wat op ons af.

Moeten we ons hier maar bij neerleggen? Of kan het ook anders? Bij Spaarne Labs geloven we van wel. En we geloven ook dat verandering begint bij mensen. Als wij niet veranderen, verandert er niets. Voor deze eerste editie van Spaarne Labs Talks interviewde ik collega’s die het initiatief hebben genomen om anders te gaan werken, en die wij bij Spaarne Labs een eindje op weg hebben mogen helpen. Bij allemaal hoorde ik passie voor het werk, hart voor mensen en plezier om samen met anderen nieuwe mogelijkheden te verkennen. Gaat het bij jou al kriebelen? Maar voel je je nog wat onzeker bij het zetten van de eerste stappen? Wij lopen graag een stukje met je op!

Hanneke Bonfrer

Facilitator zorginnovatie bij Spaarne Labs

team Spaarne Labs team

Kinge Bouma

Kinge is onze innovatie-arts. Ze staat met beide benen in de zorg op de SEH. Als iemand van het team getuige is van de groeiende zorgkloof, dan is zij het. Ze is een netwerker en doorpakker met topsportmentaliteit, die de urgentie van transitie/transformatie duidelijk weet over te brengen. Ze is o.a. actief in het wijkproject en zet Advance Care Planning op de kaart.

Suzanne Bad er

Suzanne ademt vertrouwen, wat resulteert in het zien van onbeperkt potentieel in ieder mens. Ze brengt creativiteit, veerkracht en energie naar de oppervlakte, in ontmoetingen en concrete experimenten. Ze houdt van creëren; van het maken tekeningen, het schrijven van boeken tot maken van websites met online academie.

Ons vaste team wordt structureel verrijkt met stagiaires. AIOSsen uit allerlei specialismen voegen zich bij ons voor een leiderschaps- en innovatiestage. Wij dagen hen uit om anders te kijken, verbinden en doen. Ook stagiaires uit andere vakgebieden zoals multimedia en product engineering vinden ons lab. Op hun beurt houden de stagiaires ons fris en bieden ze ons unieke nieuwe perspectieven.

Priscilla Ver woer t

Priscilla is Creative Leader. Ze richt zich op de meest complexe vraagstukken die spelen in de zorg. Met haar ontwerpen zorgt ze voor bewustwording, legt ze verbindingen en creëert ze handelingsperspectief. Haar vleugels reiken tot in domeinen ver buiten het ziekenhuis, van waaruit ze ons voedt met nieuwe inzichten en perspectieven.

Joost

Termeer

Joost is content creator met een achtergrond in de kunst en fotografie. Hij brengt zijn creatieve en out of the box denkwijze in ons team. Hij is kei in verwonderen, dwarsdenken en mensen oprecht in beeld brengen. Hij produceert een variëteit aan multimedia, ook gericht op onderwijs en opleiden voor onze academie.

Hanneke Bonfrer

Hanneke is onze rots in de branding en een ervaren innovator. Ze is een organisatorisch multitalent. Ze tovert met taal en heeft altijd een rake vraag ter beschikking. Ze overziet het grotere geheel en het kleinste experiment. Ze is trekker van het Beste Idee van het SG en de Week van de Sociale Innovatie.

MILOU MADSEN & SIHAM ICHO

(AIOSsen) hebben elk een eigen motivatie, maar vinden elkaar in een gemeenschappelijk doel: inclusiviteit en kansengelijkheid in de zorg.

Interview

“Alsartsenoverschattenwijvaakwatpatiënten begrijpen”

Milou “Op zoek naar vrijwilligerswerk kwam ik terecht bij Noordje, een stichting in Amsterdam-Noord. Daar geef ik onder meer huiswerkbegeleiding en taalondersteuning. Sindsdien is het wel tot me doorgedrongen dat ik bevoorrecht ben vanwege de kansen die ik heb gekregen. Niet iedereen is zo gelukkig.”

Siham “Mijn opa hoort tot de eerste generatie gastarbeiders die naar Nederland zijn gekomen. Toen hij een paar jaar terug naar de huisarts ging vanwege krachtverlies in zijn hand kreeg hij vitamine D voorgeschreven. In werkelijkheid had hij een herseninfarct gehad. Maar doordat hij de taal onvoldoende beheerst kon hij de arts niet goed duidelijk maken wat zijn klachten waren.”

Milou “Nu ik meer met dit onderwerp bezig ben, betrap ik mezelf er regelmatig op dat ik te moeilijke woorden gebruik. Veel patiënten durven niet toe te geven dat ze de informatie niet begrijpen, zeker niet als er een arts tegenover ze zit. Met mijn project bij Spaarne Labs hoop ik ertoe bij te dragen dat artsen zich meer bewust worden van de manier waarop ze communiceren, en misschien ook alternatieven aan te kunnen reiken. Als ik twijfel vraag ik tegenwoordig bijvoorbeeld of patiënten in hun eigen woorden kunnen uitleggen wat ik net heb verteld. Dan merk je snel genoeg of ze het echt hebben begrepen.”

Siham “Ik richt me met name op de digitale gezondheidsvaardigheden. Steeds meer zorgverleners, huisartsen en ziekenhuizen, maken gebruik van apps of een portaal om met patiënten te communiceren. Maar lang niet iedereen kan dat. Al zijn degenen die het niet kunnen of willen lang niet altijd degenen van wie je dat zou verwachten. Daar kwam ik achter toen ik voor mijn project in gesprek ging met bezoekers van het buurthuis en de bibliotheek. Ik ontmoette een vrouw van 40 die geen mobiele telefoon bezat, en een succesvolle ondernemer die laaggeletterd bleek te zijn. Maar ook een oudere dame die het juist fijn vind dat ze digitaal haar gegevens kan inzien.”

Milou “Het is fijn dat bij Spaarne Labs de kennis aanwezig is hoe je zo’n project aanpakt, en de tijd om ons daarin te begeleiden.”

Siham “Spaarne Labs heeft mij gestimuleerd om vooral achter mijn laptop vandaan te komen en naar gebruikers toe te gaan. Uit mijzelf had ik dat minder snel gedaan. Ik dacht mensen geen zin zouden hebben om hierover in gesprek te gaan. Maar het tegendeel bleek waar.”

Spaarne Labs verwelkomt regelmatig aiossen als stagiair in het team. De meesten lopen een half jaar één of twee dagen per week mee. De aiossen draaien volwaardig mee in ons team en werken zelfstandig aan hun eigen experiment. Ook maken ze kennis met design thinking als methode voor het ontwerpen van oplossingsrichtingen voor complexe problemen.

je ? Wist dat

Het ziekenhuis zoals wij dat kennen pas bestaat sinds de 19e eeuw?

Dat het ziekenhuis tot het eind van 19e eeuw een instelling was voor armen? Wie geld had werd thuis verpleegd door naasten of door nonnen.

Het röntgen-apparaat het eerste medisch technologische apparaat is dat in het ziekenhuis werd geïntroduceerd?

Dat chirurgie van oorsprong een militair vak is?

Ten opzichte van 2000 de gemiddelde ligduur bijna is gehalveerd:

van 9 tot 5 dagen? In 1930 was dat nog 20 dagen.

Dat je in Nederland vanuit elke plaats binnen

30 tot 60 minuten in een ziekenhuis kunt zijn?

In landen als Zuid-Soedan kan dat wel enkele dagen duren.

De eerste opleiding voor verpleegkundigen in 1843 haar deuren opende?

Er tot 2006 verschillende klassen verpleegafdelingen waren in het ziekenhuis? En dat het toen nog voor kon komen dat je met zes patiënten op een zaal lag?

In Nederland nu al een op de zes mensen in de zorg werkt?

Het Spaarne Gasthuis jaarlijks ongeveer 1500 co-assistenten opleidt?

Men in de prehistorie geestesziekten behandelde door een gat te boren in de schedel, zodat kwade geesten zouden kunnen ontsnappen?

In Japan zoveel ouderen zijn, dat het winkelschap met incontinentiemateriaal groter is dan het schap met babyluiers?

Het pas vanaf 1971 werd toegestaan dat mannelijke verpleegkundigen vrouwelijke patiënten wasten?

De gemiddelde kosten voor een dag ziekenhuisopname 500 euro bedragen?

Het Sint Elisabeth Gasthuis, een van de voorlopers van het Spaarne Gasthuis, werd opgericht in 1581?

In 1846 de eerste operatie plaatsvond onder narcose? Tot die tijd was het niet gebruikelijk (en ook niet mogelijk) om patiënten te verdoven.

Mensapen in staat zijn zichzelf te behandelen met behulp van planten en insecten?

George Clooney zijn doorbraak als acteur te danken heeft aan zijn rol in de ziekenhuisserie ER?

Er in het gebouw van de Tweede Kamer een zaal vernoemd is naar Aletta Jacobs, de eerste vrouw die met succes een geneeskunde studie volbracht? Alle andere zalen zijn vernoemd naar politici.

JOPIE VAN DEN BURG

(patiëntenvervoer) was er als eerste bij toen werd gevraagd om inzendingen voor Het Beste Idee.

Interview

“Uiteindelijk zijn we er allemaal voordepatiënt.”

‘Soms geloof ik zelf haast niet dat ik dit werk al 30 jaar doe. Dagelijks vervoer ik met mijn collega’s 120 patiënten door het ziekenhuis, alleen al in Hoofddorp. Ik kom overal, spreek zoveel mensen. De contacten met patiënten vind ik het leukste. Er kunnen spontaan mooie gesprekken ontstaan terwijl we onderweg zijn. Mijn collega’s en ik: we zijn er voor de patiënt. Maar ik voel me ook onderdeel van de zorg.

Als je, zoals ik, overal komt en zoveel ziet, dan zie je ook waar dingen stagneren of hoe het beter zou kunnen, of slimmer. Deurgrepen bijvoorbeeld: die zijn voor ons helemaal niet handig, want daar blijven we tijdens het vervoer geregeld achter hangen. Of de indeling van patiëntenkamers, waar meubels in de weg staan waardoor het voor ons heel lastig manoeuvreren is. Mijn idee bij Het Beste Idee ging over de aanschaf van deelbare infuuspalen. Met een deelbare paal zouden we niet meer afhankelijk zijn van de verpleegkundige om de pomp voor het transport van de paal af te halen. Soms staan we minutenlang te wachten voor de verpleegkundige daar tijd voor heeft. Met als gevolg dat een patiënt te laat bij zijn afspraak is, waar ook weer iemand zit te wachten. Dat realiseren collega’s zich niet altijd.

Sociale innovatie is voor mij dat we ons ervan bewust zijn dat we elkaar nodig hebben, dat we het samen doen. En dat we elkaar weten te vinden. Bijvoorbeeld dat degene die het ontwerp maakt voor de inrichting van kamers of de indeling van een afdeling komt kijken hoe het werkt in de praktijk.

Een goed contact is zo belangrijk: ook binnen je eigen team. Wij hebben in onze kamer bijvoorbeeld altijd een legpuzzel op tafel liggen om samen aan te werken. Dan praten collega’s tijdens de pauzes ook eens met elkaar, in plaats van dat iedereen op zijn telefoon zit te kijken.”

Spaarne L abs

Meer dan 45 inzendingen kwamen er binnen voor Het Beste Idee 2024. Alle inzenders hebben we persoonlijk gesproken. Dat leverde over en weer een schat aan informatie en inzichten op. Met haar inzending bij Het Beste Idee van het SG is Jopie voor ons het sprekende voorbeeld dat iedereen een verandering in gang kan zetten. Al is haar idee niet uitgekozen, we hebben haar wel verder kunnen helpen door het bij inkoop onder de aandacht te brengen en Jopie te wijzen op Team Snel Geregeld.

idee SG Beste van het

De tweede editie van Het Beste Idee van het SG leverde maar

liefst 46 inzendingen op. Vier daarvan heeft Spaarne labs begeleid bij het verder verkennen en uitwerken van het idee.

Dit zijn de vier finalisten:

1

Jeroen van Zon (afdelingshoofd Hospitality en Schoonmaak) en accountmanager Daniëlle de Kort werkten twee oplossingen uit om de fysieke belasting te verminderen die wordt veroorzaakt door het tillen van zware waszakken. De eerste is een katrolsysteem in het plafond. De tweede een klemsysteem op de waszak, zodat er minder was in past. In het filmpje op onze website vertellen Jeroen en Daniëlle er meer over.

2

Judith Assendelft en Chantal Wijnands willen de begeleiding van ALS patiënten verbeteren. Patiënten meer regie geven over hun eigen behandeling, dat is wat ze willen bereiken. Ze stuitten tijdens hun reis op een app die precies dat doet en die hun patiënten veel tijd scheelt. Tijd, die juist voor mensen met ALS extra kostbaar is. Bekijk het filmpjeop de website voor meer informatie.

3

Marlies Prins is een gedreven regieverpleegkundige op de afdeling interne geneeskunde. Zij werkte oplossingen uit om het leerklimaat op haar afdeling te verbeteren. Tijdens het proces heeft ze al de eerste stappen gezet op weg naar haar droom:

een slimme verpleegkamer op de afdeling om medewerkers te inspireren. In het filmpje op de website vertelt ze er meer over.

4

Informatie op papier meegeven aan de patiënt is niet meer van deze tijd, vinden Tjalling van Dijk (wondverpleegkundige) en Job Dierikx (vaatchirurg). Het kan ook digitaal en Job en Tjalling laten zien hoe. Hun oplossing is niet alleen te gebruiken binnen de wondzorg, maar kan ook op andere afdelingen worden toegepast.

JASPER RIEPE

(student Engineering Product Ontwerpen aan de Hogeschool van Amterdam) loopt zijn afstudeerstage bij Spaarne Labs. Hij ontwerpt een ophangsysteem voor de schoenen van patiënten.

Interview

“Mijndocentdachtdatdezeopdrachtmisschien ietstemakkelijkzouzijn”

“Met mijn producten wil ik graag mensen helpen bij het oplossen van problemen. Mijn eerste kennismaking met een ziekenhuis was tijdens een stage bij het AMC. Ik zag meteen: hier valt heel veel te doen. Dus ik ben voor mijn afstudeerstage actief op zoek gegaan naar een opdracht bij een ziekenhuis. Bij Spaarne Labs was ik vanaf de eerste dag helemaal op mijn plek. Ik werd al blij toen ik daar binnenkwam: de inrichting, de kleuren, de sfeer. Het past me perfect!

Mijn opdracht is het ontwerpen van een oplossing voor de rondslingerende schoenen van patiënten. Chris van Amerongen, een verpleegkundige van de Eerste Hart Long Hulp, is met die vraag naar Spaarne Labs gestapt. De eerste week van mijn stage ben ik meteen een dag op zijn afdeling gaan meelopen om het probleem met eigen ogen te zien. De patiënt komt op de afdeling en de schoenen verdwijnen onder het bed, buiten bereik van de patiënt. En als ze niet onder het bed liggen, staan ze in de weg. Als een patiënt naar een andere afdeling wordt gebracht, worden de schoenen op het bed gelegd, terwijl dat eigenlijk niet de bedoeling is.

Mijn docent dacht aanvankelijk dat de opdracht misschien een beetje te eenvoudig was voor een afstudeerstage. Het product zelf, een ophangsysteem, is inderdaad technisch niet zo ingewikkeld. Maar je moet met zoveel factoren rekening houden, juist in een ziekenhuis. Er zijn om te beginnen allerlei hygiëne- en veiligheidseisen. Je kunt niet zomaar even je product aan een patiënt geven en observeren wat er gebeurt, zoals ik dat anders zou doen. En het product mag ook niet in de weg hangen als een patiënt wordt vervoerd. Daarnaast heb je te maken met inkoop. Al die perspectieven en voorwaarden: daarin zit de uitdaging. Dus eenvoudig: nee, dat is het echt niet. Dat weet mijn docent inmiddels ook.

Ik heb het meest geleerd van het meelopen met de gebruikers. Met Chris, maar ook met Jopie van den Burg van patiëntenvervoer. Tijdens het meelopen zag ik nog zoveel andere problemen die om een oplossing vragen. Mijn handen jeukten! Als het aan mij ligt, ga ik er morgen mee aan de slag.”

Hiernaast zie je Jasper met het prototype van zijn ontwerp.

S paarne L abs

Jasper ontwerpt voor zijn studie een prototype, een proefmodel. Daarmee zijn we naar een leverancier gestapt, die het systeem mogelijk in productie wil nemen. Tenminste, als het echt voldoet en er voldoende belangstelling voor is. Herken jij het probleem en ben je enthousiast over de oplossing? Op de volgende pagina kun je vast (vrijblijvend) een pre-order plaatsen.

Woordzoeker

Taal creëert onze werkelijkheid en bepaalt (mede) hoe wij kijken naar de wereld. De taal die wordt gebruikt bij het managen van een bedrijf is een andere dan de taal waarmee we elkaar verhalen vertellen. In deze woordzoeker: taal die past bij (sociale) innovatie.

De oplossing is een vraag die aan de basis staat van verandering.

TIDYTOE

Dé manier om rondzwervende schoenen van patiënten hygiënisch en binnen handbereik op te bergen.

SASKIA VAN HAASTER & SANDRA VAN OEVEREN

(HEMOVIGILANTIE MEDEWERKERS) BEDACHTEN EEN GAME ALS ALTERNATIEF VOOR DE SCHOLING VAN VERPLEEGKUNDIGEN RONDOM HET TOEDIENEN VAN BLOEDTRANSFUSIES.

Interview

“Vaakwillenwetesnel naareenoplossing”

Sandra “We zagen het al helemaal voor ons. Ons idee was om een escape room te bouwen waarin verpleegkundigen spelenderwijs bezig zijn met het onderwerp, en al doende leren. We merken dat veel collega’s opzien tegen een toets: die lading wilden we er graag vanaf halen door de scholing in de vorm van een game aan te bieden.”

Saskia “Het was heel fijn en nuttig om over ons idee te sparren met Spaarne Labs. Wij waren eigenlijk al bij de oplossing, maar zij hebben ons geholpen om goed te kijken naar de vraagstelling en de behoeften van de gebruiker. En om focus aan te brengen. Uiteindelijk hebben we samen een spelscenario op papier uitgewerkt. Dat zijn we gaan te testen bij de gebruikers.”

Sandra “Het is verrassend wat dat heeft opgeleverd. Ons plan was een game te ontwikkelen voor verpleegkundigen, waarmee ze zelfstandig zouden kunnen oefenen. Maar de oplossing sloeg juist ook bij toetsers erg aan, als houvast bij het aftoetsen. Dat hadden we vooraf niet bedacht.”

Saskia “We hebben gemerkt dat dat papieren scenario, dat we tussentijds overigens nog wel een paar keer hebben aangepast, eigenlijk prima voldoet. Het is ook makkelijk door onszelf te beheren, en iedereen kan ermee werken. En als klap op de vuurpijl ook nog eens vele malen goedkoper dan een escape room. Stel dat we meteen een escape room waren gaan bouwen, dan waren we vooral op zoek gegaan naar bevestiging van ons idee, en hadden we waarschijnlijk minder open gestaan voor feedback van gebruikers. Een prototype is daarvoor juist bedoeld.”

Sandra “Wat ik hiervan heb geleerd, is om niet te snel naar een oplossing toe te willen, en om de tijd te nemen om je te verdiepen in het probleem en de gebruiker. En verder was het een feestje om hiermee bezig te zijn: we hebben niet alleen veel geleerd, maar ook heel veel plezier gehad!”

S p a a r ne L abs

Als de oplossing van een probleem niet vaststaat, is Design Thinking een geschikte methode. Sinds kort gebruiken we het ook bij de begeleiding van verpleegkundigen die een specialistische vervolgopleiding doen. In plaats van de gebruikelijke eindopdracht kunnen ze ervoor kiezen om

AFGEDANKT

De ontwikkelingen gaan steeds sneller: apparaten die gisteren nog hypermodern waren, liggen vandaag in de kast. Dit is het verhaal van de welbekende pieper.

Nancy de Pieper (66) “Achteraf

ben ik natuurlijk naïef geweest, dat ik het niet heb zien aankomen.”

“Maar we waren al zo lang samen: en dan ga je bepaalde dingen toch als vanzelfsprekend aannemen. Ze waren zo blij met me toen. Mijn komst betekende een enorme verbetering. Moet je je voorstellen hoe ze hiervoor met elkaar communiceerden. Hoeveel tijd het kostte om contact te krijgen. Ik mag wel zeggen dat ik hun leven heb veranderd. Ze waren ineens veel beter bereikbaar. Ik stond altijd klaar, heb nooit een dag verzuimd. Zo ben ik: betrouwbaar. En ik ken mijn plaats: ik stel geen vragen. Ik geef alleen de boodschap door. Niets meer, niets minder. De artsen en ik: we waren onafscheidelijk. Ik was ervan overtuigd dat dat zo zou blijven.

Maar toen kwam hij op de proppen. Mister DECT. Eerst besteedde ik er niet te veel aandacht aan. Ik dacht dat het wel over zou waaien. Ik werkte tenslotte al jaren tot ieders tevredenheid. Maar de geruchten werden steeds sterker,

en uiteindelijk heb ik het op de man af gevraagd: willen jullie soms van me af? Ik kreeg ontwijkende antwoorden. Ze waren nog steeds blij met me, voorlopig hoefde ik me geen zorgen te maken. Het is dat ‘voorlopig’ dat bij mij de alarmbellen deed afgaan.

En plotseling was het voorbij. Van de ene dag op de andere lag werd mijn plek ingenomen door dat nieuwe modelletje. Oh, hij vond zichzelf heel wat, die DECT. Hij kan op de Wifi, wat dat ook mag betekenen. Poehpoeh! En hij had veel meer knopjes en functionaliteiten. Lekker belangrijk. Zelf ben ik een eenvoudig type: less is more, zeg ik altijd. Wat er niet is, kan ook niet kapotgaan. Nou, ik was kennelijk dus toch niet genoeg voor ze. Nu lig ik in een museum, waar mensen zich komen verbazen hoe onbeholpen en inefficiënt het er vroeger toch allemaal aan toeging. Weet je hoe vernederend dat is?

Maar wat denk je? Vorige maand gaat ineens de vitrine open en wordt hij naast me gelegd, die DECT. Afgedankt, net als ik. Voor weer een hipper typje. ROVER heet ze, geloof ik, what’s in the name. Huilen dat DECT deed! En dan heet ik Pieper! Uiteindelijk kon ik het niet meer aanhoren. Schat, zei ik, we kunnen twee dingen doen: hier chagrijnig liggen wezen en ons laten uitlachen. Of trots zijn op wat we hebben mogen bijdragen al die jaren. Weet wel: zonder ons was dat hippe ding er ook nooit gekomen. Dus kom op: knopjes getuit, display vooruit. Sindsdien liggen DECT en ik zij aan zij in de vitrine. Zo nu en wisselen we een blik van verstandhouding. Tijden veranderen. En zo hoort het ook.”

NADINE VAN VEEN EN MIRELLA VAN OS-BOS

Teamleider Nadine van Veen en afdelingshoofd Mirella van Os-Bos zochten contact met Spaarne Labs om de sfeer op de afdeling te verbeteren.

Interview

“Investeren in je team loont altijd!”

Nadine “Mirella en ik troffen bij ons aantreden bij chirurgie een afdeling aan met een groot personeelsverloop, een hoog verzuim, en veel onderlinge spanningen. Het viel ons op dat er veel over elkaar werd gepraat, maar weinig mèt elkaar. Dat wilden we zien te doorbreken, maar we wisten nog niet goed hoe. Voor mij viel dit mooi samen met mijn afstudeeropdracht.”

Mirella ”In Priscilla Verwoert van Spaarne Labs vonden we een medestander. Recent was een familielid van haar opgenomen geweest op onze afdeling en ze herkende bepaalde verbeterpunten. Daardoor voelde het echt als een gezamenlijke missie. Ik betwijfel of dat ook zo was geweest als we een extern iemand hadden ingehuurd.”

Nadine “We hebben samen de sessies ontworpen, met ook een aantal verpleegkundigen van de afdeling erbij. Priscilla vertaalde onze ideeën in een mindmap en kwam met voorstellen voor werkvormen.”

Mirella “We hebben er heel bewust voor gekozen om ook de leerlingen in de teamsessies te betrekken. Dit is uiteindelijk erg waardevol gebleken.”

Nadine “Tijdens de sessies was iedereen gelijk, teamleiders, verpleegkundigen én de leerlingen. We bouwden het rustig op, zodat er een veilige sfeer kon ontstaan waarin mensen het aandurfden om zich uit te spreken.”

Nadine “We deden bijvoorbeeld een oefening waarbij collega’s aan de hand van stellingen aan de ene of de andere kant van een lijn moesten gaan staan. Dat leverde zulke mooie gesprekken op! Er was ook veel aandacht voor de aankleding: iets lekkers bij de koffie, een goede lunch. De slotsessie was op een externe locatie: voor verpleegkundigen is dat best bijzonder. Dit soort dingen lijkt misschien niet zo belangrijk, maar het draagt eraan bij dat mensen zich gehoord en gezien voelen, dat ze ertoe doen. En we hebben vooral ook veel met elkaar gelachen.”

Nadine “Je ziet en voelt dat er veel meer verbinding is ontstaan. In de pauzes praten collega’s met elkaar, of doen een spelletje, in plaats van dat ze op hun telefoon zitten. Het leerklimaat is verbeterd. Die positieve verandering valt ook op bij collega’s uit het Huis.”

Mirella “Natuurlijk zijn we er nog niet. Die sessies zijn geen tovermiddel: we moeten de samenwerking in het team aandacht blijven geven. In de waan van de dag val je makkelijk weer terug in het oude patroon. De uitdaging is om het fris te houden. Als we maar met elkaar in gesprek blijven, dan hebben wij er alle vertrouwen in.’

S p a a r n e L abs

Wij experimenteren graag met manieren om de dialoog op gang te brengen door het ontwerpen van creatieve werkvormen. Daarbij leren we samen met het team wat het beste bij hen past en passen we voortdurend met elkaar het proces aan. Onze rol hierin is ook die van facilitator, zodat de gezamenlijke kennis en ideeën, vol innovatiekracht, tot nieuwe oplossingsrichtingen leiden.

les BIJ DE

Bij innovatie gaat het niet (alleen) om het halen van een einddoel. Zeker zo belangrijk zijn de lessen die je leert onderweg. Op deze pagina’s vind je een groot deel van ons portfolio van het afgelopen jaar, met de lessen en inzichten die dit heeft opgeleverd. Meer informatie vind je op onze (vernieuwde) website: Portfolio - Spaarnelabs of scan de QR code!

Te vroeg is ook niet op tijd

Eén van de inzendingen van Het Beste Idee van het SG 2023 was de digitale mantelzorgacademie: een online trainingstool om mantelzorgers instructie geven bij het uitvoeren van handelingen, zodat zij beter voorbereid zijn als een patiënt naar huis komt. Het idee werd heel goed ontvangen, maar bijna een jaar lang stond er geen eigenaar op om het verder te brengen. De laatste tijd krijgt het onderwerp steeds meer aandacht in de media. Nu is er wèl voldoende draagvlak in huis om het idee uit te voeren. Les: soms komen ideeën net iets te vroeg en moet er eerst een duwtje van buiten komen.

Begin niet zonder eigenaar

Het afgelopen najaar draaide een succesvol experiment op de afdeling chirurgie met een virtuele trainingstool voor communicatie. Met behulp van een avatar kunnen op een veilige manier diverse lastige gesprekssituaties worden geoefend. De gebruikers vonden de tool leuk en heel leerzaam, maar omdat er op dit moment geen eigenaar kan worden gevonden kreeg het experiment geen vervolg. Les: betrek stakeholders op tijd, zodat zij worden meegenomen in het doel van het experiment en hun rol tijdens een mogelijk vervolg duidelijk is.

Stel je (oordeel) uit

Tijdens de workshops met het verpleegkundig innovatielab Create4Care kwamen meer dan 200 praktijkproblemen aan het licht, die dagelijks zorgen voor ergernis en frustratie. Een aanzienlijk deel van de problemen had te maken

met niet beschikbare of niet goed functionerende hulpmiddelen en materialen. Zeker een geldkwestie, was de algemene gedachte. Na die aanname te hebben gecheckt bij inkoop, bleek dat niet het budget, maar regelgeving, grondstoffen en transport de belangrijkste knelpunten zijn. Nu dit bekend is, is er veel meer begrip en minder frustratie. Les: stel je oordeel uit tot je alle feiten op een rijtje hebt: blijf in verbinding en blijf nieuwsgierig.

Bijvangst kan hoofdvangst zijn

Het experiment met de start up Health Innovaitors had als doel een AI-oplossing te vinden om de ligduur op de afdeling geriatrie te verkorten. Het eindresultaat stelde in eerste instantie een beetje teleur. De meeste oplossingen die werden aangedragen hadden weinig te maken met AI en dé oplossing zat er ook niet bij. Maar de data die tijdens het experiment werden opgehaald hebben belangrijke inzichten opgeleverd en niet alleen op de afdeling geriatrie, maar ook elders in het ziekenhuis zaken in beweging gezet. Les: staar je niet blind op het einddoel, maar houd je ogen open voor lessen en inzichten die je opdoet onderweg.

Hoe mooi ook de technologie, de mens bepaalt het tempo

Samen met ontwikkelaar True Sim introduceerde Spaarne Labs een softwareprogramma om ABCDE trainingen te geven aan verpleegkundigen van de verpleegafdelingen met behulp van een hololens. De hololens maakt het mogelijk op een heel levensechte manier diverse scenario’s te oefenen met meerdere medewerkers tegelijk. Inmiddels zijn trainers en gebruikers heel enthousiast, maar het heeft even geduurd voor de hololens echt werd geadopteerd. Les: de technologie kan nog zo mooi zijn, uiteindelijk heeft ze pas waarde als er ook mee wordt gewerkt. Daarin is de mens de bepalende factor.

Meer leren: Instituut voor Briljante Mislukkingen

“Leer van de fouten van anderen: je leeft niet lang genoeg om ze allemaal zelf te maken – Dalai Lama”

Met die gedachte is het platform BriMis ontwikkeld. BriMis is een afkorting voor Brijante Mislukkingen, het geesteskind van Paul Iske (hoogleraar aan de Universiteit Maastricht en Chief Failure Officer van het Instituut voor Briljante Mislukkingen). Bezoek de website hier of scan de QR code.

DIRK STOKMAN

(SEH verpleegkundige en eigenaar van trainingsbureau Zuster Dirk) won de eerste editie van Het Beste Idee van het SG met zijn idee om aromatherapie toe te passen op de spoedeisende hulp.

Interview “Ikhebenormveelgeleerd!”

“Ik had op het Acute Zorg Congres een presentatie bijgewoond over aromatherapie en ik werd er meteen door gegrepen. Wat als we daarmee het stressniveau bij patiënten op de SEH kunnen verminderen? En daardoor het werk voor verpleegkundigen en artsen ook makkelijker kunnen maken? Ik zag het helemaal voor me. Maar al had ik een duidelijk idee wat ik wilde, ik had geen idee hoe ik het moest aanpakken.

In mijn enthousiasme was ik totaal niet bezig met alle obstakels en drempels die ik zou kunnen tegenkomen. Inmiddels weet ik veel beter wat er allemaal bij zo’n proces komt kijken. Dat ik zelf zo enthousiast ben over het onderwerp heeft geholpen om door te zetten. Dat, plus de begeleiding die ik tijdens de uitvoering heb gekregen. Want innoveren kan soms ook taai en ingewikkeld zijn.

Ik heb van dit traject enorm veel geleerd. Zo’n innovatieproces dwingt je om verbindingen te leggen. Ik heb gesproken met het wetenschapsbureau, infectiepreventie, medische techniek, inkoop. Door de publiciteit rond Het Beste Idee ben ik in contact gekomen met mensen binnen en buiten het ziekenhuis die ook met dit onderwerp bezig zijn. Ook moet je flexibel zijn, heb ik gemerkt en bereid zijn om je ideeën bij te stellen. Zo wilde ik aromatherapie aanvankelijk inzetten in de wachtruimte. Uiteindelijk gebruiken we het nu met succes om individuele patiënten te kalmeren.

S p a a r n e L abs

Na de finale van Het Beste Idee heeft Spaarne Labs Dirk nog ruim een half jaar gecoacht en begeleid bij de verdere uitwerking van zijn oplossing. Samen bedachten we een Liz-omgeving om de resultaten en lessen vast te leggen en hielpen we Dirk om deze te realiseren.

Ik wil beslist niet zeggen dat ik na deze ervaring een volleerde zorginnovator ben, maar een volgende keer weet ik wel beter hoe ik zo’n vraagstuk kan aanpakken. De wetenschap dat je altijd terug kunt vallen op Spaarne Labs voelt als een grote steun in de rug.

Voor iemand die eigenlijk helemaal niet van schrijven houdt ben ik best trots op de Liz-omgeving die ik heb gemaakt over mijn bevindingen. Daarmee maak ik de resultaten van mijn project overdraagbaar, zodat anderen er weer op verder kunnen bouwen. Dus als iemand zich geroepen voelt?”

Meer weten over het project van Dirk? Dit is de link naar de Lizomgeving: Aromatherapie met behulp van een diffuser of scan de QR code.

Lezen

Maakkracht - Tabo Goudswaard en Jetske van Oosten

Dit boek biedt een nieuwe benadering voor het aanpakken van complexe maatschappelijke vraagstukken. Het boek laat zien hoe iedereen, door middel van vijf stappen, problemen kan benaderen als een maker en zo kan bijdragen aan blijvende veranderingen

Zorg - Lynn Berger

Een heel raak boek over hoe allesomvattend en onzichtbaar zorg is.

Voor Ieder Wat Waars - Rob Wijnberg

Met dit boek brengt filosoof Rob Wijnberg een krachtig medicijn tegen het cynisme en de gevoelde machteloosheid van deze tijd.

Jonathan Livingston Seagull - Richard Bach

Verveeld met het zeemeeuwenbestaan besluit een meeuw zijn dromen na te jagen, maar de prijs is hoog. Klassieker over moed, verlangen en wilskracht.

Wandellust - Twan Huys

Over de helende werking van wandelen en de natuur, het verbreden van je horizon het inslaan van nieuwe wegen. Zet je wandelschoenen maar vast klaar!

Managementboek - Elleke van Gelder

Kijk niet naar problemen, maar naar de mogelijkheden. Voor iedereen die met een andere blik wil kijken naar verandering, ontwikkeling en vernieuwing in organisaties.

Waar halen ze het vandaan?

Spaarne Labs wil mensen inspireren.

Maar waar halen de teamleden zelf hun inspiratie vandaan? Een greep!

Luisteren

Chaos in de Orde

Met hulp van verschillende experts gaat zij ontrafelen hoe we oude patronen los kunnen laten en hoe we meesters kunnen worden in creativiteit en innovatie.

Rachel Levi

Groene Oren

Bekende acteurs kruipen in de huid van planten en dieren en bieden een heel nieuw perspectief. Verfrissend, verrassend en vermakelijk: er gaat een wereld voor je open.

Staatsbosbeheer

Onzekere Zaken

Onzekerheid over de toekomst zal er altijd zijn. Om daarmee om te gaan moeten we volgens de makers onzekerheidsvaardigheden ontwikkelen. Want wie aanvaardt dat de toekomst onzeker is, is beter in staat die vorm te geven.

Michael Schaap

De Toekomst is Grijs

Over de gevolgen van vergrijzing op onze samenleving. Reality check!

Omroep Max en NPO Radio 1

WESSEL VAN DER STEEN

(AIOS revalidatie) liep een half jaar innovatiestage bij Spaarne Labs. Hij deed onder meer mee in een wijkproject dat moet helpen voorkomen dat ouderen

Interview

“Menselijkeverbindingisde basisvaninnovatie”

“Mijn eerste dagen bij Spaarne Labs voelden eerlijk gezegd best ongemakkelijk. Er lag geen plan of opdracht voor me klaar. Dat ben ik als arts niet gewend. Ik ben ingesteld en opgeleid om in actie te komen, om te handelen. Achteraf ben ik juist blij dat ik de tijd heb gekregen en genomen om overal te gaan meekijken en luisteren, voordat ik een onderwerp heb gekozen waardoor ik echt werd gegrepen.

Dat in 2040, als we zo doorgaan, een op de vier mensen in de zorg zou moeten werken, was voor mij een eyeopener. Dat maakt meteen duidelijk dat er een maatschappelijk probleem is, dat we als ziekenhuis niet alleen op kunnen lossen. Daarom sprak het wijkproject me ook zo aan. In dit project werken wijkbewoners, zorginstellingen, gemeente en bedrijven samen om te voorkomen dat ouderen in het ziekenhuis terecht komen. Dat die verschillende partijen met elkaar aan tafel zitten is eigenlijk al een innovatie op zich. Vooral het betrekken van ondernemers is behoorlijk nieuw.

Met al die organisaties aan tafel is het heel makkelijk om te blijven steken in strategische en financiële belangen. Door in de ontmoetingen de vraag te stellen wat de zorgtransitie betekent voor jou als burger ontstonden er heel andere gesprekken. Want wat we ook voor werk doen: we zijn in de eerste plaats allemaal mens. Het systeem verandert pas als wij zelf veranderen.

De innovatie stage bij Spaarne Labs heeft me helemaal uit mijn artsen-bubbel gehaald. De lessen die ik daar heb geleerd neem ik de rest van mijn carrière mee. Wat ik zeker wil vasthouden is het plezier in het samenwerken dat ik bij Spaarne Labs heb ervaren. Niet alleen maar doelgericht bezig zijn met het afwerken van actiepunten, maar ook oog hebben voor de mens achter je collega. De dagelijkse check-in, die bij Spaarne Labs gebruikelijk is, heb ik alvast ingevoerd in ons artsenteam. Eerst werd er een beetje vreemd gekeken, maar het wordt al steeds normaler. Al houd ik het nog wel een beetje veilig. De vraag ‘wat voor plant voel jij je vandaag’ bewaar ik nog maar even voor later.”

SAls SEH-arts zie ik regelmatig patiënten die in de kern geen medische hulpvraag hebben. Ze zijn bijvoorbeeld thuis gevallen. Daardoor hebben ze acuut zorg nodig, maar aan het eigenlijke probleem kan ik vanaf de SEH weinig verbeteren. Als we hier niets mee doen, blijft dit keer op keer terugkomen. Hierin hebben we samen iets te doen: als organisatie, maar ook als mens.

Test

Schuilt er een innovator in jou?

Wanneer je met een probleem geconfronteerd wordt, hoe reageer je meestal?

A. Ik zoek naar bekende oplossingen die in het verleden hebben gewerkt.

B. Ik probeer een paar nieuwe ideeën uit die in me opkomen.

C. Ik brainstorm voor volledig nieuwe methoden en benaderingen.

C. Voortdurend, ik ben altijd op de hoogte van de laatste innovaties. 1 2

Hoe vaak lees je over nieuwe technologieën of trends?

A. Soms, als het echt belangrijk lijkt.

B. Regelmatig, om bij te blijven met wat er gaande is.

Wat is jouw houding ten opzichte van risico’s nemen?

A. Ik vermijd risico’s waar mogelijk; zekerheid is belangrijk.

B. Ik neem soms een risico, als ik denk dat het de potentiële voordelen waard zijn.

C. Risico’s nemen is essentieel; zonder risico geen beloning.

3

Hoe reageer je als iemand een idee voorstelt dat erg onconventioneel lijkt?

A. Ik ben sceptisch en wacht liever af wat anderen ervan vinden.

B. Ik ben nieuwsgierig en wil meer weten over hoe het zou kunnen werken.

C. Ik ben enthousiast en denk meteen na over hoe we het idee kunnen uitvoeren.

Hoe vaak experimenteer je met nieuwe ideeën of projecten?

A. Niet zo vaak; ik hou me aan wat ik ken.

B. Af en toe, wanneer ik tijd heb en het veilig lijkt.

C. Voortdurend, experimenteren is een manier van leven voor mij. 5

Jij bent een ware innovator! Je bent niet bang om risico’s te nemen en voortdurend nieuwe ideeën te testen. Blijf de grenzen verleggen en inspireer anderen met je durf en creativiteit. uitkomsten

Meestal C: De Innovatiegoeroe

Je hebt een goede balans tussen het verkennen van nieuwe ideeën en het vasthouden aan wat werkt. Blijf nieuwsgierig en moedig jezelf aan om nog meer creatieve risico’s te nemen.

Meestal B: De Ervaren Uitvinder

Je staat open voor nieuwe ideeën, maar houdt je graag vast aan wat bewezen is. Om een echte innovator te worden, kun je proberen vaker buiten je comfortzone te treden en meer risico’s te nemen.

Meestal A: De Beginnende Vernieuwer

SHERPA’S

Om het team van Spaarne Labs heen staat een kring van interne ambassadeurs: de Sherpa’s.

“Innovatiehelpen verduurzamen”

De Sherpa’s, 5 in totaal, zijn afkomstig van verschillende afdelingen en denken mee over de samenstelling van het portfolio. Ook kunnen de leden worden ingeschakeld bij het leggen van verbindingen of het oplossen van stagnaties.

Als er bijvoorbeeld voor een experiment een contract afgesloten moet worden zijn Vernon de Pool (inkoop) en Tineke Wiarda (juridische zaken) degenen die de leverancier en de voorwaarden checken. Ook kunnen zij helpen procedures te versnellen.

Sanne van Kempen is de link met de afdeling strategie. Zij kan beoordelen of een nieuw initiatief past binnen het geheel van al lopende programma’s en projecten en zorgen door de aansluiting. Omdat veel initiatieven een raakvlak hebben met HR maakt Senior Business Partner Saskia Haasnoot ook deel uit van het Sherpa-team. Vincent Rouwhorst, tenslotte, vertegenwoordigt IZT. Alle oplossingen die te maken hebben met de introductie van apps of softwaresystemen worden door hem met extra aandacht bekeken.

De Sherpa’s zijn voor Spaarne Labs heel waardevol als adviseur, maar ook als ambassadeur van innovatie naar hun eigen achterban. Omgekeerd levert deelname aan het team de Sherpa’s inspiratie op en nieuwe perspectieven. In het filmpje vertellen Sherpa’s Sanne van Kempen en Saskia Haasnoot over hun ervaringen.

Scan de QR code en bekijk het filmpje

COLOFON

Redactie

Suzanne Bader

Hanneke Bonfrer

Kinge Bouma

Joost Termeer

Priscilla Verwoert

Interviews en teksten

Hanneke Bonfrer

Vormgeving en fotografie

Joost Termeer