(save
ta
.
hareketini 6nleminin yolunu
buldu.
bir
lumsal Kurtuluq dergisi, s. 38-39,
78) s0r-
Yaklaqtk 40 ytl I-KDP ile iligki d0ren ve y0z yrla yaklagan yagryla stnda varrlan ozerklik anlagmastndan asrrlrk bir qtnar agacrnr andrran sonra karargahrnr Zaxo'ya kuran y0k K0rt yurtseveri Mele AbdurrahDoktor $tvan, qok ktsa s0rede 619Ut- man, Molla Mustafa Barzani'nin lenmesini geniqletti ve silahlr mUca- yonUne boyle rqrk dele igin galtqmalart baqlattt. Bu Melle Abdurrahman'rn qu rum Sait Elqi'nin KDP'sinin etki alant- ilkel milliyetqiligin nasrl bir yara oldunr, dolayrsryla Barzani'nin etki alanrnr $unu bir ibret belgesi olarak g0zler daraltryordu. Barzani komployu 0n0ne "Yoldaglar! Ne kadar parti varsa noktada kurdu ve iki eski dostu komplo dtlzenlemekte '1970'de lrakydnetimiyle KDP
ara-
bubir
iyi iligkiler kurulmastna kargr deQiliz, ama bu. bizim kurban ediligimiz paha*na m olmah? Biz Ktirtler, ABD ve iran'tn geref sdzlne gilvenearastnda
rek dlgmana karg koyduk ve onunla savagilk. Bize mtikafat olarak soz verilen 1zerklik nerede?" Evet Molla Mustafa ihanetinin mtikafatrnr soruyor. Ama egemenler her zaman hainlere "mrlkafat" vermiqler-
tutuyor. sozleri
du-
bu karqr
seriyor:
dir. Trpkr TC'nin Kdr Sadi'ye, be/e vb.'lere verdiQi gibi. Molla
RayMus-
"1946'da Mahabad'da ortaya grkan durum, dengelere dayanarak biraz yer agmak isteyen ilkel milliyetgi gizginin devamtydr. Dengeleri bozulunca evli evine yerli yerine gitti. Ve Mahabad Ktirt Cumhuriyeti'nin Cumhurbagkant Kadr Muhammed cumhuriyeti co$kuyla ilan etti$i Qargrra Meydanr'nda Muhammed HUseyin, Seyfi Kadr ve Sadri Kadl isimli amca gocuklanyla yalnrz ba$rna idam ipini bo$azrna taktr." kargrya getirdi. Yrllarca fagist TC'nin zindanlarrnda omuz omuza direnmig iki yurtsever, kurulan komplo ytjzunden birbirini katlettiler. Bu olayrn komplo oldu$u ve MiTBarzani tarafrndan duzenledigi yaygrn olarak bilinmektedir. Bu konuda PKK Genel Sekreteri Abdullah Ocalan gdyle degerlendiriyor:
"Gilney Klrdistan'da lrak rejimine kary Klrt halkntn y0r0tt08i savag Kuzey Klrdistan'da da blylk ipi ve sempati toplar. Barzani bAt)n bu geligmeleri kendi agiretgi onderliSi alilnda toplamak igin birgok qareye bagvurur. B0t0n K1rdistanln kendi otonomi amaglanna hizmet etmesi igin Gilney'deki savagn cephe gerisi durumuna gelmesine qalrytr. Bu donem T-KDP geklinde ve yine KDP'ye bajlt olarak geligen orgiltlenme igindeki devrimci ve yurtsever kigiler Barzani'yi tedirgin eder. Barzani'nin Kuzey'deki geligmelere ylklediQi misyon bellidir. Aynca bdylesi bir geligme Thrk sdmlrgeciliSinin de kabul edemeyeceSi bir durumdur. Fagist TArk devletinin dayatma ve istemleri sonucunda T-KDP, Ttirk MiT'inin bir kolu durumuna getirilir. Bu hareket igindeki devrimci ve yurtsever ogeler gegitli komplo ve cinayetlerle katledilirler. Bunlann iginde Faik Bucak, Sait Elgi ve Sait Krmtztoprakln durumu Barzanihin bu hrs igin ne kadar gozilkara oldujunu gdstermektedir. Bu cinayetlerin iglenmesi, hem Barzani ve hem de T1rk somt)rgeciliQi igin vazgegilmez bir 6neme sahiptir. Barzani bu sire iginde Tlrk devlet yetkilileriyle sirekli iligki halindedir. Eger kendi g*ar ve politikastna gozyumulursa TArk devletinin gkarlannt tehlikeye sokacak bir gaba igerisine girmeyeceji gibi, Tilrk devletine digman faaliyetler kargtanda da tawr al acaE m bel i rtm ekted i r. KA rt halk n n TIrkiye'deki Tirk kardegleriyle demokratik bir ortamda sorunsuz yagad$m ve bu durumun Osmanh devrinde de boyle olduQunu Cevdet Sunay, Slbymen Demirel, Bhlent Ecevit gibi Tilrk devlet adamlanna ya.zdtmektuplarda dile getirir." (A. Ocalan, Serxweb0n Ocak 1989, s. 23) Molla Mustafa Barzani'nin TC ile iliqkileri igerisinde pek qok katletme olayr da yaganmrgtrr. Bunlarrn tumrinri tek tek agmak, qahgmanrn kapsamrnr agacaktrr. Ancak birkaq ornek daha verilebilir: "-Beni dogruluk kurtard. -Yoksa Doktor $rvan ve Sait Elgi gibi sen de oblrlbbilirdin. -Evet, inann 23 imam 6ld0rdtiler. -Santnm onlar biaz dt)rist imamlard, oyle deQil mi? -Evet iyiydiler. Onlardan yurtseverlik kokusu geldiSi igin 6ld0rdil.l.er." (lmam Zeynel Aslan, Abdullah Ocalan-Melle Abdurrahman sohbeti, Top-
fl
hepsinitantdm. Demeyin kibu yaghdr, bir gey anlamaz. Haytr... Yagma ve kigiliSime gdre yagamdan gok dersler Ekardm. Fakat ne yazk ki erken unutuyorum. Bu da yaghhktan. Siz de bilirsiniz ki, insan yaglantnca
unutkan olur. $imdiye kadar
Kirdistan'da kag parti qkmrysa hep halhmtzla oynamryilr. Bundan biraz kir kapmqlar, bu hlkeden bir ktsmtna konmuglar. Ve oyle zengin olmuglar ki, evler, kogkler yapmrylaS yabancr bankalarda paralan var. Ozellikle lKDP igin soyllyorum, gimdiye kadar iqinde olduQum parti igin. Halen de bu partiye mensubum, partinize katilmadm daha. Onlar Kilrdistan topraklanm gkarlan kargrstnda lrak'a satmrylar. Evet halkmtz kolayhkla satmrylar. Fakat lran Kirtleri 6yle de|il. Gilney Kirdistan'da Kt)rtluk yok. $imdiye kadar yurtseverlik kokusu kimden gelmigse kafasm kesmigler, 1ldilrmlgler. lnantn ben de ellerinden zor kurtuldum. Neden? Bende Kilrtlik daman olduQu iqin Ne zaman kafamr kesecekler diye dt)gt)nArlm. YurtseverliQiyle tannan herkesi kurguna dizer, 1ldilrlrlerdi." (Agy, s. 75)
UtanE
belgelei
Niye yapryordu bunlarr Molla Mus-
tafa Barzani ve qetesi? Bu sorunun yanrtr hem qok basit, hem gok karmagrktrr. Basittir, g0nk0 halkrndan utanrr ve onu yalnrzca somrirulecek bir nesne gibi gorUr. Karmagrktrr, q0nkU o kadar iple kendisini efendilerine baglamrgtrr ki, onlarrn sdzlerinden bir sanlim drqarr grkamaz, onlarrn kdlesidir. Bu konuda ABD Baqkanr Jimmy Carte/a yazdr$r mektuplar birer utang belgesi gibidir. O ABD ki, daha kanh elini Vietnam'dan gekeli birkaq yrl olmugtur, bu mektuplar yazrldrgrnda. 9 $ubat 1977 tarihli cevapsrz mektuptan bazr bol0mler aktarryoruz:
"Bize KArt devriminin, hem Birlegik Devletlelden, hem de lran'dan destek goreceQi soylendi, o gekilde ki, Kt)rtler iqin gergek bir ozerkliQi ve lrak igin demokratik cumhuriyeti gergeklegtirmek igin mt)cadele eden Khrtlerin lrak rejimi kargrstnda dayanabilmeleri mhmkhn olsun. Bunu ilgili taraflar arast nda heyetle-
rin
gelig-gidigi izledi ve hzla dostlanmtz arasnda koordinasyon saSland. (Bunlarrn CIA ve SAVAK ajanlarr oldugundan kugku duyulmamahdr r-bn)
Cezayir Devlet Bagkam Bumed-
yen vasftastyla lran $aht'yla temas kurulmugtur. Aynca Kirt sorunu sona erdigi taktirde BAAS'n komgulanna
kary politikaxnt deQigtirmeye ve Moskova ile olan iligkilerini ksmaya hazrltklt olduQu dolaylt yollardan Amerika'ya bildirildi. Saytn Bagkan, biz, iran ile lrak
tafa bunun cevabrnr kendisi veriyor: "iran miltteci kamptartnda mt? K1rt halkrntn kitleler halinde Glney, lrak'a silrillmesinde mi? Bailh illkelere doSru daQilmada mt? Ailelerin, kadn, qocuk ve yaghlann bolilnmesinde mi? lgkence alilnda 6lt)mde mi? KArt miltecilerinin lran makamlannca ansEtn s1rilme ve gonderilme korkusunda mt? Biz sizden 1ylesine, yapt$mz iyiligin (bu iyilik komrjnistleri ve yurtseverleri katletmek ve kom0nizmin K0rdistan'a girigini 6nlemektir; 6te yandan Kurdistan'rn petrol0n0 emperyalizmin emrine aqmak iqin K0rt kanr dOkmekli) iki mislini istemiyoruz, hatta egitini bile. Biz yalntzca Khrtlere vaat edilen ozerkliQin verilmesini istiyoruz.
Sayn Bagkan, Klrt dramrntn son perdesi heniz yeni baghyor. O ya bir trajedi ile bitecek veya onun sonu yeni bir baglangry olacak. Bu size ba|il. Saytn Bagkan, eSer Amerika'nn verdi|i soze tam olarak inanmasaydm, halhm bugin iqine dl$tiigil telaketlerden kurtarabilirdim. Bu, BAAS'n politikaam tam olarak desteklemek ve onunla gt)qleri birlegtirmek yoluyla yapilabilirdi. Ama bu tutum Amerika'ntn ilkelerine ters dilger, lrak'tn komgulanna da zarar verirdi. Ancak lst dereceli Amerikalt yetkililerin (bunlarrn CIA ajanlarr oldugu kuqkusuzdur, bn) teminail izerine igbirli}ini tercih ettim." Molla Mustafa yalvarmaya devam ediyor:
"Bu arada
imit
ediyoruz ki
iran'daki Kirt milttecilerinin Amerika'ya gelmelerine mlsaade edilecek ve onlara makul bir maddi yardtm tahsis edilecektir; daha onceleri bagka hlkelerden gelen mlltecilere tahsis edildiSi gibi.
Saytn Bagkan dilerim ki, haltumtn
yaralanna deva bulmak igin qaba gostereceksiniz. Ve onlann yurtlanna donmesi ve temel insani haklanna kavugmalartm saSlayan kahraman siz olacakstntz. Bir zamanlar onlann da sizin igin kahramanl* yapt*lan gibi. Yanm astrdan fazla bir zamandtr, halfum bt)tt)n gt)venini, umudunu bana bagladr. $imdi ben bu umudu size devrediyorum." Bu ihanet belgesi karqrsrnda soylenecek tek qey var: bir halkrn kaderiyle bu kadar kOtrl oynanmamahydr. Molla Mustafa, layrk oldugu gekilde de, 1979 yrlrnda ABD'nin Virgina Eyaleti'nde bir hastanede 6ldri.
inA
mffiy etgilik Kiirt toplumunun kanayan
sosyallarasdr
Barzani drneklerini tarihsel akrq iginde defalarca gord0k anlatrmlarda. Fakat bu ornek yakrn tarihimizin en uzun stireli. en koklu bir ihanet hare-
ketidir. 1931 yrlrndan bu yana Kurdistan'da s0rekli adrndan sOzettiren bu hareket geriye don0lUp bakrldrgrnda ytizbinlerce insanrmrzrn kantnt dOkmesine ragmen sahip qrkrlacak, temel alrnacak, sonuna kadar savunulacak bir tek deger yaratamamrgtrr. Aksine K0rdistan halkrnrn bagnna, belki de qok uzun zaman srlrecek bir yara agmrglar, bir bo[im halkr da kendilerine benzegtirmiqler. G0ney Krlrdistan gergeginde hakim olan yan bug0n direnmekten kaqan bir halktrr. Ozellikle son yrllarda bunun pratigi defalarca g0rulm0gt0r. Yani ilkel milliyetqiligin Barzani prati$inde ortaya qrkan sonucu ihanetgi bir tutum ve direnmeden uzaklaqan bir pratik olmuqtur. 70 yrldrr Krirt halkrna karqr her t0rl0 soykrrrmr, kimliksizligi, acryr, iqken-
ceyi, surgunu dayatan TC'ye demokratik, sorunsuz, dostumuz diyen; lran somrlrgecili$ine kargr direnmek isteyen yrizlerce peqmergeyi para ve qrkar karqrlr$rnda katleden: o, dunya halklarrnrn en zalim, en terdrc0 ve dzelde Krirdistan'rn bugrjnku durumunun bag sorumlusu ABD'ye "51. eyaletiniz olmak istiyoruz" diye mektuplar yazan', her grin elini direnigqi kanrna batrran, Melle Abdurrahman'rn deyimiyle "yurtseverlik kokan her insanrn bagrnr kesen" bir 6nderlige halen yurtsever, devrimci vb. gibi srfatlar yakrgtrrmak, ya suq ortaklrgr, ya da derin bir gaflettir.
Kurdistan tarihinde hep iki qizgi egemen olmugtur: Birincisi teslimiyet ve ihanet; ikincisi direniqtir. Bu galrqmada birinci qizgiyi incelemeye, bunun nedenlerini ve sonuqlarrnr izah etmeye qahgtrk. Amacrmrz da buydu. lkinci gizgiyi fazla one qrkarma geregini duymadrk. Ancak bu bO[]mde bir karqrlagtrrma gere$i ortaya grkmaktadrr. Birinci gizgi her zaman ve her yerde temsilini en yetkin bigimde or-
"Krirdistan tarihinde hep iki gizgi egemen
olmugtur: Birincisi teslimiyet ve ihanet; ikincisi direnigtir." taya koyarken. ikinci qizgi hep geri plana itilmig. temsilini qok az bulabilmiq. ihanetin hammaddesi haline getirilmigtir. Ama grinrjmuzde bu iki qizgi belirgin biqimde ayrrqmaya baqlamrg, kendi temsillerine kavuqmugtur. Halen varhgrnr devam ettiren tarihin en eski halklarrndan biri de K0rtlerdir. Ama bugun en sefil, en utanrlasr, bir durum iginde bulunan halklardan biri de yine K0rtlerdir. Bu durum tilkesini ve halkrnr seven her drir0st insanrn vicdanrnr srzlatmakta, utanq duygusu iqinde ya$amasrna yol aqmaktadrr. Fakat yaklagrk 20 yrl once bu utang duygusu ile yaqamak istemeyen, bir geyler yapmak isteyen, Kurt halkrnr bu durumundan grkartmak, onurlu bir yere gelmesi iqin yol gostermek isteyen bir avuq namuslu insan bir araya gelerek bir temsil gUc0 oluqturmak, direnmeye biraz yer aqmak istediler. Kendilerine Kurdistan Devrimcileri dediler. Daha ilk adrmda karqrlarrna tarihsel kokleri qok eskiye dayanan bir hastalrk qrktr: lhanet. Hatta 6ylesine b0y0k bir ihanet ki, neredeyse koskoca bir ulus bu batagrn iqine gekilmigti. Bu bilinqle hareket eden K0rdistan Devrimcileri kendilerini ozenle bu bataktan uzak tutmaya galrgtrlar. Fakat ihanet 0ylesine sinsi ve dylesine yaygrn ve igseldi ki, onlarrn
saflarrna da srzmayr baqardr.
Bu
konuda PKK OnderliQi'nin oldukga ayrrntrh bilgiler vermiq oldugu bilindiginden girmiyoruz. 1980'lerin bagrnda artrk onemli bir temsil g0cu haline gelen ve di-
renmeyi kendisine temel alan PKK'ye qok yonl0, gok karmaqrk saldrrrlar d0zenlendi. Parti iqine ajan srzdrrmaktan, geqitli sol ve saQ maskeli dtigman baglantrsr org0tleri saldrrtmaya kadar uzanan bir dizi saldrrr ve yonelim gundeme sokuldu. Fakat onderligin gaba ve uzak g0r09l0l0$0yle bunlar agrldr. Ortaya grkarrldr ve qogunlukla ezildiler.
Sonug "Evet, halktmrz yaraltdrr: gor[)nlrde durgun, bilingsiz ve orgitslzd1r. Ama daha derinde higbir halkrn sahip olamayacapt kadar 6fke ve kinle dolu olan bir halkilr. DoQaya, topluma ve kendisine bakg kin ve 6fke saqmaktadr. Gergindir, kugkucudur, alayctdtr, intikamctdrr, sayEldrr ve merhametlidir, yardm dilenir u.e kendisine sahip Ehlmasm ister. lgkence gdrmig ve ad gekmigtir. gok eziktir, qaresizdir, merhamet dilenir ve dua eder. Halk gerEekliQ| miz igte budur. Direngen sabrh ve ariftir. Yeni bir donemden gegerken. daha saytstz ozelliQiyle kendisini dr ga vuran halk gerqekligimiz ve bu gergekliQin kendine ozg0 direnmeci kigiligi bdyledir. Direnen halk ger-
gekliSimiz budur. Belki gAmb0r gilmbt)r ayaklanmamaktad r : ama bu alttan alta sirekli bir ayaklanmayr beyninde yagayan, kendisini rahatsrz etmeyen bir ofke iqinde yagamm sirdt)ren ve kendisine ozgir ayaklanmayt tutturan bir halk gerr
gekliQidir. Bu halk ihanete uQram6-
ttr. Netret etmektedir, affetmemektedir: ama intikam da alamamaktadtr. Bu, bdylesi bir ayaklanmadrr. Bunu bilmekte ve gormekte, ama elr ulagmamaktadr. Halhmtz boylesi bir devrimci konumda bulunmaktadtr. Sirekli aldatilmakta ve ilstelik aldatild$m bilnektedir. Halhmz igte boylesi bir aldatilmaya kary direnme iQindedir." (4. lnanq. Ozgrlr Halk, Arahk 1991. s. 25) Bu alrntr KUrt toplumunda madalyonun iyi yrizudur. Bir bagrmsrzlrk ve 6z90rl0k hareketinin esas alrnmasr ve reddetmesi gereken ydnlerin de aqrk bir ifadesidir. Ne geqmiEte. ne qimdi. ne de gelecekte ihanetin her ttlrlusrine bulagmrg. bunu temsil edip yaqatmrq KUrt egemen srnrflarr ve onlardan kaynaklanan kesimlerin Krirt halkrna bir gey ver-
medikleri ve vermeyecekleri
Eas-
maz bir gerqektir. Bu yuzden dryoruz ki;
"BugAn KArdistan devrimintn
oninde iki tilrll tarihi miras vardrr Birincisi tarihte zengin bir insanltk killfirA orhmtnda, yabancr egemenliQe, hakim snilara ve doQaya kary amanstz bir savagtm iqinde olugmug Kt)rt yiQitliQi-mertliQi biEt minde somutlagan Ki)rt halktntn dr renme tarihi: ikincisi, halka baskt. yabana egemenliSe ugakhk temelinde olugan ve bugln kargtmtza ddneklik, korkakl k, kaypakltk, millr ihanet. tilm insani ve yurtsever deSerlerinden soyutlanm6, fosillegmig bir insan artrQt gibi somutlagan hakim sntflann tarihidir. Biz bu ikitarihi miras birbirinden kesinlikle aytrt ederiz. Halk tarihine ne kadar sahip Ekar ve devrimci milcadelemizin kokl haline getirirsek, hakim stnilarrn tarihini de o kadar ayrrt eder ve lanetleriz." (Kirdistan Devriminin Yolu, s. 95) Nimet Sevim, Ahmet Qapan, Bekir Meriq 15 Aralrk 1992 - 1 Mart 1993