tersiz arac;lar arasmdaki tehlikeli s1k1?mI?hgm ortad:rn kalkmasmm iki yolu var: Bir taraftan, talebin insanlan aydmlatarak sm1rlandmlmas1, diger taraftan da ula~1la 颅 bilir arac;lar ic;in gayretle c;ah$mak. Worldwatch uzmanlan, sadece ikinci altematifin alum c;iziyor; birinci altematifin gozlerden yitip gitmesine izin veriyor. Raporlannda arac;lann verimli kullamm1 konusunda uyanda bulunuyor; mikro ekonominin kurallanm, milli (hatta global) politikalann zorunluluklan olarak yilceltiyor. Tabii ki, boyle yaparak c;1ku-merkezli ekonomiden bu.t un kaynaklann GSMH'yi art1rmak ic;in harcanmad1g1 ancak posas1z ve amks1z bir geli~me saglamak ic;in tam verimlilikle kullamld1g1 girdi-merkezli bir ekonomiye gec;i?in onculugunu ustleniyorlar. Bu yeni rec;etelere gore ekonomilerin, II. Dunya Sava?I sonrasmdaki on yilda oldugu gibi rekorlar k1rana degin vucutlanm adalece geli?tirmek yerine, tam bir forma girene dek "i~lemeleri " icap ediyor. (ag1mmn duzeni maksimizasyon degil optimizasyondur; muhendisler ve iktisatc;1lar, arnk her birim c;1kt1 ic;in, asgari girdiyi bnlma oyunundan yepyeni bir haz almaktalar. Birinci altematifi gozonune almamak (yani arz-tercihli taleplerin ak1lhca bir tahdidine yonelmemek) Worldwatch uzmanlanm iktisadi-dunya bak1~ ac;1s1 tuzagma du$urmektedir. Boyle bir yakla$tmda, her toplum, uretimi kendi degerler listesinin en ba?ma koyacak ve ekonomik organlanm geni$leterek ve onlara ivme kazand1rarak daha iyi bir hayat arayi?ma girecektir. Boylece raporlar, ekonominin toplumdaki ba$at konumunu c;ok ender sorgulayarak dunya kultiirlerinin, daha fazla maddi uretim arzusu noktasmda birbirlerine yakla?acagm1 da ortuk olarak ba$tan kabul etmektedir. Ye bu onyarg1, uretim-tuketimin duzeyini, hacmini, yap1s1 ve hlZlm toplumun dayaulan hedellerine uydunnaya c;ah~an -ve hatta c;ok geli?mi$ Kuzey ulkeleri ic;in de gec;erli olan- bir ak1lhca kendini k.1S1tlama politikas1m daha yakmdan incelemenin yolunu uk1yor. Bu yanh$hga du~erken raporlar, daha az meta-yogun, daha az profesyonel ve daha du~uk bir buyume hmna sahip toplumlan irsi bir noksanhk temelinde degerlendirmeye kauyorlar. Orta karar maddi taleplerle isteyerek ya?ayan farkh kulturleri hayal bile edemedikleri ic;in, iktisadi bakJ?J insan hayatmm dogal bic;imi olarak sunmaktan ba~ka bir ~ey yapam1yor. Sonuc; olarak global bakt? ac;1lan, butiin ko~ullann once iiretimin, hatta c;evresel a.;1dan rasyoncl olan iiretimin bile zorunluluklanna gore degerlendirilmcsi gibi, "geli~me" teorisinin gelenegini izleyen bir devamhhk onerisi oluyor. bte yandan, talepteki kararh arll~l kabullenen ve verimli ara<;lann te~vikiyl e yetinen <;evre politikalan, ekoloji adma, diin yamn daha da rasyonel bir hale getirilmesi tuzagma dii~mu ~ oluyor. HER YERDEKi KA YNAKLAR
Gclcnckscl iktisat<;Iiann dargi"irO~li"1lligi"1 hcrkcs<;c bilinir hale geldi .路 Gcn;cklcn de scrmayc vc cmcgin roli:tne
bakarken diger bin;ok zenginlik kaynagm1 ihmlil etmi$lerdir. Bu kaynaklar, diinya uretiminin yedegini olU$lUran odenmeyen kadm emeginden dogamn idamesini saglayan su, besin ve enerjilerin sessiz i?leyi~ine degin bir c;c$itlilik ic;erir. (cvrc gcli~tirmecilcri bu dar bakl$1 yenmek ic;in yola c;1km1?lard1r. Uzun vadede kaynaklann idame ettirilmesini saglamak ic;in hayati oncm ta$Iyan geni$ bir faktorler dizisi ongormu$lerdir. Kendi c;crc;eveleriylc gunluk hayatm bir parc;as1 olarak kabul gorcn sayis1z ?cy vc harckct yeni ve dramatik bir onem kazamp degerli kaynaklar haline gelmi~tir. Omegin Sencgalli koyluler tarafmdan bir kaptaki suyu 1s1tmada kullamlan inek d1~k1s1 , birdenbirc bir enerji kaynag1 haline gelmi$tir. Perulu bir gecekonducunun kulubesine ek in~aat yapmada kulland1g1 hurda metal, girdilerin yenidcn kullamlabilccegini gostermi~tir. Koy alanlanm eken Kcnyah kadmlar g1da uretimini arurmada insan faktorleri olarak kc~fedilmi$tir. Worldwatch'm goziindc dunyanm, sayilan giderek artan pek c;ok bolgesi yeni bir statii edinmi~. yerel ic;eriklerinden kopanlarak, kaynaklar olarak yeniden tammlanm1~ur. Neyin 1$Ig1 alunda hareketler, ?Cyler ve insanlar, "kaynaklar" olarak yeniden tammlanmaya ba$lanm1?t1r? Oncm kazanacaklan gayct ac;1k, c;unkii daha ulvi amac;lar ic;in yararh olarak goriilmektcdirler. Onemli olan ne olduklan dcgil, ne olabilecckleridir. Simdiye degin kendileri ic;in varolanlar amk gelecekte bir ba~kasmm kullamm1 ic;in varolacaklard1r. Bir kaynak, ba$ka bir $eye donu~tiiriilmedikc;e, degeri olmayan bir !?eydir. Asil degcri nc olursa olsun; daha iistiin c;1karlar ugruna yok olup gider sonunda. Yiiz y1h a!?km bir suredir "kaynak" terimi, sanayi ic;in yararh gird\lerin ara~tmlmas1 anlammda kullamlmaktad1r. Sonuc; olarak, alg1layi?1m1z ormanlara bak1p kcreste gormek, kayalara bak1p madcn ccvheri gormek, kirlara bak1p gayrimenkul gormek ve insanlara bak1p insan kaynaklan gormek olarak egitilmi!?tir. Dolay1s1yla bir ?eye "kaynak" demek, onu iiretimin egemenligi aluna vcrmck demek oluyor. "Kaynaklar"m cski moda e~anlamhs1 olan "hammadde", dilin nas1l yazg1yi verebileccgini ac;1kc;a gostermcktcdir. "Hammadde"yi, onu bir imalat surecindc mamul halinc getirmekten ba$ka ne yapabilirsiniz? Ne var ki, herhangi bir verimli kullamm bir !?eyi kaynak yapmaya yetmez. Gujarat'taki koyliiler inek d1~k1s1m toprag1 verimli hale gctirmek ic;in kullamyor olabilir. Ancak bu, sadcce ulusal urctim c;erc;evesinde goriildugiindc bir kaynak halini ahr. Ulusal (veya global) degerlendirmelcrde, kaynaklar belirlenir, olc;uliir ve goreli verimliliklerine gore deger bic;ilir. Bir kaynag1 olu$turan $CY GSMH'yi artmna kapasitesidir Bir !?eye kaynak demck ona ulusal c;1karlar dogrultusunda kullamlma imkamm bah~eder. Oysa ekonomik olmayan bak1~ ac;1smdan $Cyler, kendilcrinin s1mrs1z bir kullammma kaf$1 direnmeyi saglayan bir anlam ta?trlar. Ornegin bir Hint koyilnde her zaman dokunulmaz bir kut-
29