12
Eylül 2010 tarihinde bir referandum yapıldı. 12 Eylül’de yapılan referandumda, Anayasa Mahkemesi’nin üzerini çizdiği kimi cümlelerle son biçimine bürünen, 1982 Anayasası’nın bazı maddelerinde değişiklikleri öngören yasa, “Anayasa Değişiklikleri Paketi” halk oyuna sunuldu. Halk oyuna sunulan „Anayasa Değişiklikleri Paketi“ %58 oyla kabul edildi. 1982 Anayasası’nın kimi maddelerinde değişiklikler yapıldı. Yapılan değişikliklerden bir tanesi de Anayasa Mahkemesi ile ilgili olan 146., 147., 148. ve 149. maddeler idi. Anayasa Mahkemesi’nin asil üye sayısı 11’den 17’e çıkarıldı. Mahkeme üyeliğine seçilenler 12 yıl süreyle görev yapacaklar. Yapılan en önemli değişikliklerden bir tanesi de Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkının tanınmış olmasıdır. Bu yazımızda bireysel başvuru hakkının ne anlama geldiği ve örtünün altında saklı tutulan esas sorunu irdelemeye çalışacağız. 12 Eylül askeri faşist darbesi devlet şiddetini kurumsallaştırdı. Devlet şiddeti kural haline geldi. 12 Eylül 1980 askeri faşist darbesinden itibaren uzun yıllar boyunca bütün ülke bir işkencehaneye çevrildi. Okullar, askeri birlikler, fabrika binaları, depolar ve polis merkezleri işkencehane olarak kullanıldı. 12 Eylül 1980 ve sonraki yıllarda 1 milyonun üzerinde
insan gözaltına alındı. Bu dönemde yargılananların sayısı 200 bini buldu. Askeri mahkemelerde yargılanan bu kişilerin 98 bin 404’ü örgüt üyesi olmakla suçlandı. 71 bin kişi hakkında ünlü 141. ve 142. maddelerden dava açıldı. 12 Eylül dönemi boyunca askeri mahkemelerde 61 bin 220 kişi yargılanıp hüküm giydi. 50 kişi idam edildi. Yargısız infazlar artmaya başladı. Kimin ne kadar düşünebileceğine, ne kadar konuşabileceğine iktidar sahiplerinin karar verdiği, mutlak bir diktatörlük rejimi kuruldu. Bu diktatörlük rejimine karşı mücadele kesintiye uğramadan sürdürüldü. Hukuksal alanda önemli gelişmeler yaşandı. 1987 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı tanındı. 1989 yılından itibaren AİHM’nin tam yargı yetkisi kabul edildi. Anayasanın 90. maddesi değiştirildi. 90 madde, AİHM kararları ile yasalar arasında bir çelişki varsa AİHM kararlarının esas alınmasını öngörüyor. Başka bir deyişle, Türkiye’de AİHM kararları yasalardan önce geliyor. Türkiye insan haklarına ne kadar saygı gösteriyor? İnsan hakları alanındaki temel sorunlar ne? Bu soruların yanıtlarını AİHM Türkiye kararlarında, İnsan Hakları Örgütleri raporlarında ve Avrupa Komisyonu izleme raporlarında bulabiliriz. Türkiye, Rusya’dan sonra, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde en çok
güncel
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı üzerine
61