Een vangnet voor de zelfstandige

Burn-outs zijn een steeds frequenter voorkomende fysiologische aandoening in België, dat becijferde het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV). Voor de buitenwereld blijft het vaak onzichtbaar, voornamelijk omdat een burn-out een individuele strijd is. Maar hoeveel moeilijker is die strijd als zelfstandige?

Een drukkere periode komt bij zowat iedereen wel eens voor. Het kan op het werk een tijdje druk zijn, waardoor je genoodzaakt bent overuren te maken. Misschien is een van je ouders langdurig ziek en neem jij de verzorging volledig op jou. Of je moet na de uren nog klussen aan een nieuwe schuur in de tuin, of je volgt een extra opleiding drie avonden per week. “Drukbezet zijn wordt pas een probleem wanneer het engagement te lang aanhoudt”, vertelt Kris Van den Broeck, psycholooggedragstherapeut bij Universiteit Antwerpen. “Een burn-out wordt veroorzaakt door een te lang volgehouden inspanning met een tekort aan recuperatietijd. Voor een lange tijd dachten wetenschappers dat de oorzaak lag bij werkgerelateerde problemen. Maar er zijn veel meer oorzaken aan te duiden, zoals de zorg voor de kinderen of studeren.”

Iedereen kan een burn-out krijgen en de cijfers van het RIZIV zijn duizelingwekkend. Bijna 112.000 Belgen waren op 31 december 2020 al langer dan één jaar arbeidsongeschikt ten gevolge van een burn-out of depressie. Maar volgens Van den Broeck komen we tegenwoordig wel sneller weer uit de put geklauterd die een burn-out kan slaan: “Er wordt gestreefd naar een deeltijds terugkeren naar het werk binnen drie tot vier maanden. Maar zoals de cijfers aangeven lukt dit niet altijd. Dat komt doordat een burn-out een heel individuele ziekte is. In het algemeen verloopt het genezingstraject in drie stappen. Eerst wordt er een periode van actieve rust ingelast. Dan neem je afstand van zowel het werk als van huishoudelijke taken. In deze periode is mentale rust van groot belang, maar sporten is wel toegestaan. In de tweede fase wordt er gezocht naar de oorzaak. Die wordt in de laatste fase aangepakt, door bijvoorbeeld in gesprek te gaan met de werkgever als de burn-out werkgerelateerd was.” en 2020. Vanaf 2016 nam dat aantal toe met 43,38 procent. Ongeveer 1800 zelfstandigen hadden eind 2020 al langer dan één jaar met een burn-out te kampen. Bij loontrekkenden was een stijging van 7,14 procent te zien in deze periode. “Mensen met een burn-out zijn uitgeput, worden vooral cynischer over het werk en hebben competentieverlies. Dat betekent dat ze het idee krijgen niet over de competentie(s) te beschikken om taken uit te voeren”, zegt Van den Broeck.

Dat vormt vooral voor de zelfstandige een probleem, aangezien niemand anders in veel gevallen de job zal overnemen. Wat ervoor zorgt dat de zaak veelal voor een tijd moet sluiten of voor een hele tijd stilvalt. Maar wil dat dan noodzakelijkerwijs een definitieve stopzetting betekenen die leidt tot loonverlies, of kunnen zij rekenen op een sociaal vangnet?

Zelfstandigen met een burn-out hebben in feite net als werknemers recht op een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid. Het RIZIV somt de drie voorwaarden op die hieraan verbonden zijn. De zelfstandige moet eerst aangifte doen bij de adviserende arts van het ziekenfonds, de arbeidsongeschiktheid moet erkend worden door het ziekenfonds en de sociale bijdragen moeten betaald zijn. Een aangifte gebeurt met het formulier ‘getuigschrift van arbeidsongeschiktheid’. Dit wordt ingevuld door zowel de dokter als de zelfstandige. Voor de bezorging van het getuigschrift hebben zelfstandigen zeven dagen tijd. Het RIZIV waarschuwt dat zij na deze periode 10 procent van de uitkering per dag verliezen, vanaf de dag waarop je recht op uitkering hebt tot en met de dag van de aangifte.

Vanaf de eerste dag van de arbeidsongeschiktheid door een burn-out ontvangen zelfstandigen een uitkering. De arts bepaalt de duur van de recuperatieperiode, waarbij dus gestreefd wordt naar een periode van drie tot vier maanden. Met toelating van de adviserende arts mag een zelfstandige die graag terug aan de slag wil gaan al eerder deeltijds of voltijds terugkeren. Om helemaal te kunnen herstellen van een burn-out is het echter belangrijk om voldoende recuperatietijd te nemen, waarschuwt Van den Broeck: “Er zijn enkele factoren die zelfstandigen een verhoogd risico op een burn-out geven. Hun gedrevenheid bijvoorbeeld, zij investeren veel meer tijd en moeite in het uitbaten van een eigen zaak.” Verder hangt veel af van de beroepscategorie waarin een persoon zich bevindt. “Zorgverleners zijn er bijvoorbeeld vatbaarder voor omdat zij altijd in contact komen met mensen die zelf problemen hebben. Het risico op een burn-out hangt in sterke mate af van het soort werk dat je doet.”

Om geen overhaaste beslissing te nemen en te snel terug aan de slag te gaan, is het verstandig professionele hulp te zoeken. Een terugval kun je vermijden door na te denken over je levensstijl en wat er moet veranderen. Van den Broeck raadt de begeleiding van een psychotherapeut aan: “Zij helpen je bij het aanpakken van de persoonlijke aspecten die de burn-out veroorzaakten. Veelal komt dit voor bij perfectionisten, voor hen is het ook moeilijk rust te vinden in de eerste fase van het herstel. Op het moment dat zij thuiszitten, organiseren ze thuis heel het huishouden. Hierdoor komen zij cognitief moeilijk tot rust.”

Verschillende ziekenfondsen dekken een deel van de kosten om een therapeut te zien. Het bedrag en de voorwaarden verschillen van fonds tot fonds. Leden van de Christelijke Mutualiteit (CM) krijgen maximaal vierentwintig tegemoetkomingen, tot 10 euro per sessie. Bij het Neutraal Ziekenfonds Vlaanderen (NZVL) krijgen volwassenen vijf consultaties van 10 euro terugbetaald. Vlaams & Neutraal Ziekenfonds (VNZ) betaalt maximaal 50 euro voor volwassenen per kalenderjaar terug. Tot slot voorziet De VoorZorg maximaal twaalf tegemoetkomingen per jaar, waarbij tot 10 euro per consultatie wordt terugbetaald.

Binnen België is het sociale vangnet voor zelfstandigen systematisch uitgebreid. Volgens het RIZIV hebben zelfstandigen sinds 1 juli 2019 recht op een uitkering vanaf de eerste ziektedag. Dit geldt wanneer zij langer dan zeven dagen ziek zijn. Ook bij een burn-out kunnen zij terugvallen op deze regeling. Het heeft namelijk een lange hersteltijd, van doorgaans drie tot vier maanden. Om een terugval te voorkomen zijn aanpassingen in het leven en op het werk nodig. Een psychotherapeut kan hierbij helpen en de oorzaken van de burn-out mee aanpakken.

Er zijn enkele factoren die zelfstandigen een verhoogd risico op een burn-out geven. Hun gedrevenheid bijvoorbeeld, zij investeren veel meer tijd en moeite in het uitbaten van een eigen zaak.

— Kris Van den Broeck, Universiteit Antwerpen

Vlaams & Neutraal Ziekenfonds: verrassend voordelig voor iedereen!

Het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds (VNZ) is vastberaden om zijn 125.000 leden het beste te bieden. VNZ onderscheidt zich onder meer door in te zetten op een unieke familiale aanpak, via sociaal voelende ledenadviseurs en een groep maatschappelijk assistenten. “We willen ook de maatschappelijk kwetsbare mensen aan boord trekken.”

VNZ20031 Ziekenfondsen zijn één van de belangrijkste pijlers van onze gezondheidszorg. De bedragen waarmee ze werken, zijn dan ook navenant. “De Belgische ziekenfondsen verdelen jaarlijks ruim 37 miljard euro onder hun leden. Zo’n 28 miljard gaat naar terugbetalingen voor medische kosten. Nog eens 9 miljard gebruiken we voor uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid of invaliditeit, maar ook voor vader- en moederschapsrust”, schetst VNZ-directeur Jürgen Constandt. “Dat gigantische bedrag omvat een kwart van alle federale middelen, en ligt significant hoger dan de twee miljard die defensie jaarlijks uitgeeft, maar toch is het nog steeds ontoereikend. Belgen betalen gemiddeld 19% van de medische kosten uit eigen zak. Nederlanders betalen de helft minder dan wij. Hetzelfde met geneesmiddelen: Belgen betalen 40% van de medicatie uit eigen zak, terwijl Duitsers slechts 20% zelf bekostigen.”

Huisbezoeken

Het grootste addertje onder het gras zit volgens Constandt in tandzorg, waar we tot 50% van de factuur zelf betalen. Daarom startte VNZ twee unieke formules. MaxiPlan en TandPlus, waarbij je tot 2000 euro aan extra tandkosten krijgt terugbetaald. En zo heeft VNZ nog wel wat diensten die hen uniek maken. “We zoeken proactief uit op welke vergoedingen mensen recht hebben. Daarom zitten in onze 43 kantoren veel sociale profielen die goed kunnen luisteren naar heel specifieke problemen, zoals een moeder met dementie of kinderen met beperkingen. Daarnaast hebben we vijftien maatschappelijk assistenten die bij mensen thuis langsgaan. Voor een aanzienlijk deel van onze bevolking gaat de maatschappij te snel. Hun wagonnetje haakt af en ze raken geïsoleerd. En dat zijn echt niet alleen ouderen. Hen willen we bereiken met onze huisbezoeken.”

Verzekeringen op maat

Daarnaast heeft VNZ een bijzonder aantrekkelijk ziekenfondspakket. “We betalen voor iedereen het lidgeld van een sportclub tot 30 euro terug, maar we doen ook tal van andere preventieve tussenkomsten. Denk aan medische apps, de diëtist, oordoppen op maat, rookstopmiddelen, sportmedische keuring en vaccinaties”, somt Constandt op. “Voor jonge gezinnen betalen we tot 300 euro aan luiers terug. Orthodontie vergoeden we tot 1.200 euro en kampvergoedingen tot 120 euro. Medioren en senioren komen bij ons ook niets tekort: we betalen tot 100 euro voor een nieuwe bril en leveren sterke tussenkomsten bij tandimplantaten.”

Hospitalisatieverzekering

VNZ biedt hoge aanvullende tussenkomsten tegen een democratisch tarief. Test Aankoop was dan ook zeer lovend over hun hospitalisatieverzekering HospiPlus & AmbuPlus. “Is zo’n hospitalisatieverzekering wel nodig, vragen veel mensen zich af. Nou, wél als je bij een ziekenhuisopname in een éénpersoonskamer wil liggen. In Vlaanderen bedraagt het gemiddeld ereloonsupplement immers al 148 % bovenop het Riziv-tarief. In Brussel en Wallonië spreken we zelfs over een surplus van 200 %, met excessen tot 300 %. Er zijn soms ook extra kosten voor dure materialen. Wij bieden onze leden de keuze uit diverse hospitalisatieformules. We zijn er bovendien in geslaagd om een derdebetalerskaart te ontwikkelen, HospiPluskaart, waardoor ook de oplegkosten rechtstreeks met het ziekenhuis geregeld worden.”

Elke dag 25 nieuwe leden

Bovenstaande toont aan dat het altijd een goed idee is om ziekenfondsen met elkaar te vergelijken. Het wettelijke pakket is overal identiek, maar de jaarlijkse lidgelden en voordelen zijn soms heel divers. “Het liefst komen we aan huis om alles goed uit te leggen, maar ook een digitale voorstelling is mogelijk. Meestal is men snel overtuigd. Elke werkdag mogen we 25 nieuwe leden verwelkomen. Vaak dankzij de mond-aan-mondreclame van onze leden of fijne aanbevelingen op sociale media. Als men de stap wil zetten, is het een kwestie van een paar formaliteiten. Wij regelen alles en nemen bestaande verzekeringen over. Er is geen onderbreking van rechten en er zijn geen wettelijke wachttijden. Het is dus heel eenvoudig: bel 015 28 90 91 of surf even naar www.vnz.be om een afspraak te regelen. Wij doen heel graag de rest.”

Jürgen Constandt, Algemeen directeur

Terugbetalingen tot 300 euro: Diëtist tot 50 euro Lidgeld sportclub tot 30 euro Medische apps tot 20 euro Oordoppen op maat tot 50 euro Psycholoog tot 50 euro (100 euro t.e.m. 18 jaar) Sportmedische keuring tot 50 euro Vaccinaties tot 50 euro