D I T D O S SI ER WO R DT G EP U BL I C EER D D O O R S M AR T M ED I A EN VALT N I E T O N D ER D E V ER AN T WO O R D EL I J K H EI D VAN D E R ED A C T I E VAN K N A C K

VOOR LICHAAM EN GEEST

OKT 2017

SASKIA VAN NIEUWENHOVE Actieplan jeugdzorg

CARINE BOONEN Optimale zorg vraagt samenwerking

Bezorgde zorgsector Voorbereiden op de toekomst

Dementie 'Cognitief' leven

DIRK DE WACHTER

Lees meer op fokus-online.be #optimalezorg

'Een kwart van de jongeren is echt eenzaam’

d

1S

tij

f

ge

1 com

or elk e lee

chaqu

eâ

.FONDANT / ✹ mp

Bij uw apotheker Po

ur chaque

â

VALER / .àA

www.vistalife.be mp

✹

!

extra strong

Pour

Vo

1 co

strong

1000 800 400 600 2000

1000 800 400 600

800 400 600 60+

ONDANT / mé F pri ✹

ge

12 - 60

ble LT-ta t / ✹ ME

1 co

0 - 12

600

400 600

eD

Vitamin

Herbronnen met DE ZONNE-VITAMINE !

le Si s imp

-tablet /

2

EDITORIAL CARINE BOONEN

FOKUS-ONLINE.BE

Optimale zorg vraagt samenwerking tussen mens en technologie

Veel leesplezier

Ilse Cottenie, Project Manager

COLOFON

Onze kwaliteitsvolle en toegankelijke zorg wordt internationaal erkend. In de Euro Health Consumer Index 2016 staan we vierde. Maar niet enkel goede zorg is belangrijk voor welzijn en gezondheid. Ook onderwijs, wonen, omgeving, werk, cultuur, sport… zijn hierbij van belang. Daarom kiest de Vlaamse regering voor ‘Health in All Policies’, een gezondheidsbeleid dat zich strekt over verschillende beleidsdomeinen.

M

eer dan 70 procent van de zorguitgaven gaat naar chronisch zieken. In de EU jaarlijks meer dan 700 miljard. De vergrijzing brengt mee dat mensen vaak meerdere ziektebeelden tegelijk hebben en daarnaast verhoogt onze complexe maatschappij de nood aan geestelijke gezondheidszorg. Daarom is gepersonaliseerde preventie nu meer dan ooit nodig. Zowel technologie als bewustmaking zijn hierin een belangrijke schakel.

onder andere mogelijk om heel wat ziekenhuiszorg nu veilig in de thuiszorg te behandelen, al dan niet gemonitord op afstand. Een elektronisch dossier verzekert accurate, snelle en veilige gegevensdeling in functie van de noden van de patiënt en met respect voor de privacy. Zo wordt de persoon met een zorgnood mederegisseur van de voor hem optimale zorg, en zet hij mee de krachtlijnen uit. ONZE NANOTECHNOLOGIE EN levens-

wetenschappen zijn internationaal erkende speerpunten. Voor 2017 bedraagt de Vlaamse begroting voor economie, wetenschap en innovatie 2,7 miljard euro. Vele technologieën vinden dan ook razendsnel hun weg naar de zorgsector. Het Internet der Dingen,

intelligente robots, slimme materialen, 3D-printing, stamceltherapie, gentherapie, big data... De digitale transformatie biedt ongelooflijke opportuniteiten.

We gaan voluit voor innovatie, maar is alles wat technisch mogelijk is, ook wenselijk? Samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en zorgactoren streven ernaar de juiste zorg op het juiste moment bij de juiste patiënt te brengen. We krijgen de indruk dat vroeg of laat alles mogelijk

Astrid Goossens wordt. We gaan voluit voor innovatie, maar is alles wat technisch mogelijk is, ook wenselijk?

14

Dementie voorkomen door mentale en fysieke fitness

18

Saskia Van Nieuwenhove: actieplan jeugdzorg

Daan Vanslembrouck

8 procent van het BBP en plaatst voor 11 miljard euro bestellingen bij andere bedrijfstakken. Het Planbureau voorziet de komende vijf jaar een stijging van het aantal banen in de zorgsector, van 323.600 tot 377.200, goed voor 35 procent van alle banengroei in Vlaanderen. Spectaculaire technologische innovaties mogen dan misschien de aandacht opeisen van de media, maar de nood aan sociale interactie en emotionele intelligentie maakt dat digitalisering en robotica de werkgelegenheid in de zorgsector niet snel beïnvloeden. De warme inzet van vele mensen blijft onmisbaar voor optimale zorg.

Nico Van Dam VORMGEVING: Baïdy Ly DRUKKERIJ: Roularta SMART MEDIA AGENCY BE Leysstraat 27, 2000 Antwerpen Tel +32 3 289 19 40 meerinfo@smartmediaagency.be redactie@smartmediaagency.be

DIT IS SMART MEDIA Smart Media is een topspeler op het gebied van content marketing en native advertising. Onze campagnes worden zowel digitaal als in belanghebbende kranten verspreid. Onze basisgedachte is een sterke

06 De toekomst van de zorg

De zorgen van de zorgsector

Frederic Petitjean

COVERBEELD:

04 Zitten is het nieuwe roken

12

TEKST:

DE VLAAMSE SOCIAL PROFIT realiseert

LEES MEER...

10 Profielinterview: Dirk De Wachter

Ruben Lancksweerdt HOOFDREDACTIE:

TEKST CARINE BOONEN, COÖRDINATOR FLANDERS' CARE

NIEUWE TECHNOLOGIE MAAKT het

PRODUCTIELEIDER:

04

06

focus op het onderwerp. Door creatieve media-oplossingen helpen we u uw merk versterken en creëren we waarde voor uw doelgroep. Door kwalitatief hoge content

10

14

zorgen wij ervoor dat uw klanten, onze lezers, actie ondernemen.

FULL FACIAL SCAN FOR UNIQUE, TAILOR-MADE 3D PRINTED EYEWEAR

VORMGEVERS VAN UW IMAGO Vlamingstraat 19, B-8000 Brugge +32 50 33 50 02 Antoine Dansaertstraat 97, B-1000 Brussel +32 2 511 04 47 www.hoet-optiek.be

Meten is weten! Snel en betrouwbaar

VerovalÂŽ ZELFTEST

- Slechts 28% van de Belgische bevolking laat jaarlijks zijn gezondheid controleren* - Coeliakie treft 2% van de Belgen. Slechts 16% daarvan werd gediagnosticeerd** - Cholesterol: 2 Belgen op 3 hebben een te hoog cholesterolgehalte maar slechts 20% werd gediagnosticeerd!

En U? Vraag raad aan uw apotheker Nieuw : Medische zelftests voor thuisgebruik www.veroval.be * Ligue cardiologique belge 2014. ** Cranney A, et al. The candian Celiac Health Surgery Dig Dis Sci.2007;52:1087-1095

inlassing_Knack_versdef.indd 1

Intolerantie / Allergie Acute symptomen Gezinsplanning Preventie

15/09/2017 13:09:25

4

FOCUS GEZONDHEID

FOKUS-ONLINE.BE

‘Zitten is het nieuwe roken’ Kantoormensen herkennen het vast wel. De bewegingen op het werk manifesteren zich vaak in een paar afstanden richting koffiemachine, met de lift naar de refter of een wandeling naar het kopieerapparaat. Kort door de bocht, maar wie een zittende job heeft, kan zelf heel veel doen om een gezondere werkweek te verkrijgen. TEKST DAAN VANSLEMBROUCK

NAAST MEER BEWEGING begint gezond-

WIE DAN TOCH opteert om ’s morgens

heid op de werkvloer bij onze eetgewoonten. Dit begint bij het klaarmaken van de lunch ’s morgens. Wit brood met een dikke laag préparé, of bruin brood met wat kippenwit of magere kaas. Je hoeft geen dokter te zijn om te weten wat nu precies het gezondste is. Kris Baeckelandt, diëtist en docent voedingstechnologie aan de Brugse voedingsschool Ter Groene Poorte, stelt dat een evenwichtige, gezonde lunch energie levert, licht verteerbaar is en voldoende groenten moet bevatten. “Een lichte lunch bevordert de werkprestaties en doet je minder loom voelen. Eet ook geen te grote hoeveelheden. Het kan zelfs helpen om eerst een groot glas water te drinken zodat je hongergevoel vermindert.” Een win-win situatie, want voldoende water drinken is ook onmisbaar tijdens een gezonde werkdag.

de lunch te bereiden, gaat best voor bruin of volkorenbrood met magere vleessoorten zoals kippenwit, kalkoenfilet, rosbief of filet d’Anvers. “Vul dat dan eventueel aan met wat plattekaas, cottage cheese, rozijnen, druiven en noten. Neem ’s middags ook rustig de tijd om te lunchen. Dit houdt je lichaam beter in balans.”

HOEWEL VELEN DE ambitie hebben om

gezonder te lunchen, is de dagelijkse ontbijtshift vaak een gevecht tegen de tijd om de kinderen schoolklaar te krijgen. Dan schieten gezonde eetgewoontes er al gauw over. Een broodje bestellen op het werk dan maar? “Of je lunch al de avond ervoor voorbereiden”, tipt Baeckelandt. “Een gezonde lunch bewaart prima in de koelkast. Neem nu wraps met zalm en een lichte plattekaas met kruiden en frisse groenten. Veel tijd heb je daarvoor niet nodig. Je wikkelt het vervolgens in aluminiumfolie en klaar is kees. Kinderen zijn er trouwens dol op.”

het op verjaardagen aankomt. Dan zoekt men al snel heil in suikers en vetten, wat altijd scoort.” Het kan echter ook anders. Kies bijvoorbeeld als traktatie voor kerstomaatjes, druiven, noten of denk eens out of the box. “Een collega koos ervoor om een uurwerk te kopen voor de leraarskamer in plaats van een traktatie. Of zelfs een knuffel kan al voldoende zijn (lacht).”

ALS LESGEVER BEREIKT Baeckelandt

de nodige impact, maar reikt zijn advies ook tot de leraarskamer of is daar nog werk aan de winkel? “Er is altijd werk aan de winkel, zeker als

VOEDING IS ÉÉN ding, maar ook

voldoende bewegen is een bouwsteen voor een gezonde werkweek. Natuurlijk is een rondje joggen ’s

avonds uitstekend, maar ook tijdens de dag zijn er aandachtspunten. Zeker voor wie een zittend beroep heeft. “Zitten is het nieuwe roken. Dat horen we regelmatig terugkomen.” Aan het woord is ergonoom Roeland Motmans. Hij stelt dat bedrijven steeds vaker het probleem inzien. “Er worden vaker zit-/statafels aangekocht of er wordt geëxperimenteerd met staande vergaderingen. Op die manier daalt de productiviteit niet. Het bevordert namelijk de bloedsomloop, waardoor je je minder snel moe voelt en waardoor klachten minder

De ideale zithouding bestaat niet. Niemand kan uren in dezelfde houding zitten

vaak voorkomen.” Ook steeds meer medewerkers gaan een persoonlijk engagement aan om ervoor te zorgen dat hun houding en levensstijl op het werk correct is. Dit om klachten te voorkomen in plaats van te genezen. Steun van de werkgever houdt medewerkers hierin alert. VELE BEDRIJVEN WILLEN dus beweging

bij hun werknemers motiveren. Bijvoorbeeld door ook te experimenteren met ergonomische bureaustoelen, die je niet het gevoel geven te bewegen. Geert Vindevogel van Health2work legt uit: “De ideale zithouding bestaat niet. Niemand kan uren in dezelfde houding zitten. Het is dan ook essentieel om af en toe eens een koffie te halen, je naar een andere verdieping te verplaatsen of een rondje te wandelen. Het risico op vroegtijdig sterven, neemt namelijk met 40 tot 60 procent toe als je meer dan tien uur per dag zit.” EEN OPVALLENDE CONCLUSIE, maar

zitten we dan echt zoveel? Vindevogel bevestigt: “Tel maar eens op hoeveel uren je per dag zit. Naast het werk, is er de ontbijttafel, de sofa, de auto... Het is confronterend als je merkt dat je makkelijk tussen de tien en twaalf uur per dag neerzit.”

- G EER T VI N D E VO G EL

EN WELLICHT LAS u dit artikel ook al

zittend? Hoog tijd voor wat beweging dus. Gelukkig kunnen kleine veranderingen in onze levensstijl al een wereld van verschil maken.

MEER WATER DRINKEN Het kan gemakkelijker!

Geen zin om te sleuren met zware flessen water? Met een SipWell waterkoeler in huis, heb je altijd fris, bruisend en warm water bij de hand. Je water wordt gewoon aan je deur geleverd. SipWell waterkoelers zijn er in een prachtig design en in leuke kleuren die passen bij elk interieur. Neem vrijblijvend contact op en wij zoeken samen met jou naar een formule die bij je past! Als je SipWell klant wordt ontvang je bovendien: - EEN GRATIS ABONNEMENT (65+) VAN DE LIJN (2 JAAR) - OF 1 JAAR GRATIS DAG ALLEMAAL!

www.sipwell.com

Bereik ons op het nummer 052 890 848 of via e-mail interesse@sipwell.com met referentie “abonnement de lijn/magazine”

Heeft u het al gehoord? We hebben een nieuwe uitstraling.

Eén op de zes volwassenen ervaart een vorm van gehoorverlies. Weet u hoe het met uw gehoor gesteld is? Hoorboetiek adviseert u op het gebied van gehoorbescherming en hooroplossingen. U bent van harte welkom in een van onze winkels in Hasselt en Genk voor een gratis hoortest. Voor meer informatie: www.hoorboetiek.be

T

Het zijn spannende tijden op het gebied van hoortoestellen. Niet alleen worden componenten kleiner en gaan de hoorprestaties vooruit, maar het gebruik van nieuwe, innovatieve materialen biedt ook nieuwe mogelijkheden. Waar traditionele hoortoestellen nog van acrylaat en andere composieten werden gemaakt, hebben technologische verbeteringen er nu toe geleid dat een nieuw materiaal de markt kan betreden: titanium.

ADVERTORIAL

itanium is de nieuwste rage Voortreffelijk titanium

Titanium staat bekend om zijn extreme duurzaamheid en zijn lichte gewicht. Het wordt gebruikt voor verschillende hoogwaardige producten, zoals krachtige voertuigen, horloges en vliegtuigen. Het wordt zelfs in de medische sector gebruikt voor chirurgische implantaten. Dus waarom zouden we dit handige materiaal niet gebruiken om een hoortoestel te maken? Phonak Virto B-Titanium in-het-oor hoortoestellen

Dankzij zijn eigenschappen is titanium het perfecte materiaal voor in-het-oor hoortoestellen die in de gehoorgang worden aangepast. Waarom? Titanium-behuizingen zijn 15x sterker dan behuizingen van acrylaat en kunnen zo dun als papier worden geproduceerd. Hierdoor wordt de maat van het hoortoestel een stuk kleiner.

De kunst van discretie

Omdat veel hoortoesteldragers zich zorgen maken dat hun hoortoestel zichtbaar is, zijn in-het-oor hoortoestellen specifiek ontwikkeld om onopvallend te zijn. De Zwitserse hoortoestelfabrikant Phonak heeft een nieuw product toegevoegd aan zijn uitgebreide portfolio, dat niet alleen een super discrete aanpassing in de gehoorgang verzekert, maar ook geweldige hoorprestaties biedt. Het nieuwe Phonak Virto™ B-Titanium-hoortoestel is op maat gemaakt zodat het perfect aansluit op de oren en de persoonlijke gehoorbehoeften van de gebruiker. Het is vervaardigd uit medisch titanium met behulp van geavanceerde 3D-printtechnologie. Hierdoor wordt dit het kleinste hoortoestel dat Phonak ooit geproduceerd heeft! Als u dus op zoek bent naar een hoortoestel dat super discreet is en dat is ontworpen om de zware uitdagingen van het leven te weerstaan, dan is een Phonak Virto B-Titanium zeker de juiste keuze!

“Voor meer informatie over deze nieuwe generatie op maat gemaakte hoortoestellen, stuur een mail naar marketing.be@phonak.com met als onderwerp „Titanium“.”

6

TOEKOMST ZORG 3 VRAGEN AAN...

FOKUS-ONLINE.BE

De toekomst van de zorg

Ouder worden. Als we het geluk hebben, staat het ons allemaal te wachten. Alleen rest ons de vraag of we gezapig afwachten of hierop tijdig anticiperen? Het laatste lijkt ons aangewezen, zeker omdat het zorglandschap de komende jaren voor grote veranderingen staat door de toenemende bevolkingsvergrijzing.

DIRK BRYSSINCK VILLA VOORTMAN

Welke evolutie zie je binnen de zorg? “Door de hogere effectiviteitseisen in de zorgsector en de combinatie met de vermarkting van de zorg dreigen steeds meer mensen uit de boot te vallen. Door de trend van meetbaarheid en kwantificeerbaarheid, kiest men steeds vaker voor kortdurende behandelingen onder medicatie die voor sommige sectoren meer winst opleveren dan recidiverende problematieken, die langdurige zorg vereisen.”

Waar liggen de prioriteiten en de opportuniteiten? “We moeten een zorg uitbouwen via kleinschalige, laagdrempelige ontmoetingshuizen (zoals Villa Voortman), waarbij niet de ziekte maar het individu en zijn context centraal staan. Hierdoor komt gelijkwaardigheid, participatie, overleg en destigmatisering in de plaats van medische, stigmatiserende etiketten. Dit leidt tot verbondenheid en verlangen in plaats van uitsluiting uit een samenleving.”

Waarvoor moeten we waakzaam zijn? “Vermaatschappelijking wordt vaak als dekmantel gebruikt voor onterechte besparingen. Hierdoor dreigt het gevaar dat de miserie zich verplaatst van de instelling naar de straat en dat de meest kwetsbare mensen in de steek worden gelaten. Een groter efficiëntiedenken leidt tot meer DSM-diagnoses met registratiedruk en behandelrichtlijnen waarin mensen als onmondige, onmachtige patiënten worden overgeleverd aan een verdere bureaucratisering en uitsluiting.”

TEKST DAAN VANSLEMBROUCK

D

e bevolkingsvergrijzing zal de komende decennia veranderingen veroorzaken in onze samenleving. “Logisch, want we zitten met de generatie babyboomers die ouder wordt. Die generatie is financieel welstellend, actief, geïnteresseerd en wil zo lang mogelijk zelf eigen baas zijn en beslissingen nemen.” Aan het woord is Prof. Dr. Marc De Vos, verbonden aan Itinera Institute, een denktank die onderzoek voert op beleidsniveau en onder meer de zorgsector onder de loep nam. WE KUNNEN HIERBIJ een dubbele

vaststelling maken wat betreft het toekomstbeeld van de ouderenzorg. Enerzijds zal het klassieke verhaal van infrastructuur niet langer van tel zijn. “De zwart/wit context tussen rusthuis en thuis wonen zal vervagen. Deze generatie gaat anders leven, denken en wonen. Bovendien moet de medische benadering van de zorg voor een stuk ingeruild worden voor een groter sociaal luik.” Een piste waarmee het patroon verlegd wordt. De oudere generatie leeft nu langer en heeft totaal andere behoeften. “Faciliteiten zoals cultuur, sport en het verenigingsleven moeten meegenomen worden in het totaalplaatje. Ondersteuning in welbehagen is namelijk even belangrijk als fysieke zorg.” ANDERZIJDS SCHUIFT DE VOS het

‘emanciperend werken’ naar voor, een denkpiste die het klassieke zorgverhaal omdraait. Vroeger was het vooral de overheid die bepaalde hoe die zorg voor jou zou verlopen.

“Nu moeten we echter de rollen omkeren”, stelt De Vos. “Ouderen moeten nu zelf zeggen wat ze willen en de maatschappij moet inspelen op de vraag. We moeten het verhaal van vraag en aanbod anders bekijken dus.” HIERIN KAN HET rugzakmodel van

de Vlaamse Regering een rol spelen. Hierbij wordt er financiële ondersteuning geboden, maar de persoon in kwestie beslist zelf hoe hij dat invult. “Zo creëer je een groter gevoel van welbehagen. De persoon kiest zelf de woning of de accommodatie die het beste bij hem

past, zowel qua mobiliteit als qua ligging.” Mensen blijven namelijk graag in hun vertrouwde omgeving wonen. De behoefte is er duidelijk, nu moet er ingespeeld worden op die veranderingen. De Vos: “We moeten een creatieve, innovatieve biotoop creëren die perfect kan bestaan binnen een regelgevend kader dat duidelijk is voor iedereen.” NIET ALLEEN DE zorg binnen de

samenleving staat voor grote veranderingen, ook het individu staat voor persoonlijke culturele verandering. De Vos: “Wij hebben een cultuur waarin we graag afwachten

en de kat uit de boom kijken. We zijn in onze middelbare leeftijd nog niet bezig met ouder worden, maar we staan er toch beter bij stil waar we al kunnen. Wat doe je met je woning later? Als je nu verbouwt, denk je dan aan de oudere dag? Wil je lang thuis blijven wonen? Momenteel zijn we te weinig bezig met later. We moeten duidelijk sneller anticiperen.” Sensibiliseren is hier het woord dat aan de orde is. De afwachtende houding moet langzaam plaats maken voor een actieve houding die verantwoordelijkheid voor eigen persoon en gezin centraal plaatst. “Denk nu zelf na over morgen, voor iemand anders voor jou moet beslissen.” TENSLOTTE IS ER nog een belangrijk

Ondersteuning in welbehagen is even belangrijk als fysieke zorg - MAR C D E VO S

luik dat het toekomstbeeld van de zorg drastisch zal veranderen, namelijk technologie. “Door de opmars van allerlei technologische snufjes kunnen we veel meer inzetten op preventie”, besluit De Vos. Diverse apps helpen de medische dienstverlening te ondersteunen. Smartware helpt bij het monitoren van patiënten, waardoor artsen of verpleegkundigen hen beter kunnen opvolgen. “Preventie en bewustmaking staan boven genezing. Preventie is niet alleen voordelig voor de patiënt, maar ook voor de sociale zekerheid. Door de technologische evolutie kunnen we hier een win-win creëren en dat is wat op termijn telt.” Er zijn dus grote veranderingen op til in de sector, wat de komende jaren voor een interessante dynamiek zal zorgen.

ADVERTORIAL

Psychiatrisch Centrum Gent-Sleidinge: een eigen cultuur met als basis `gastvrijheid´ Gastvrijheid is een existentiële houding die doorgetrokken wordt in elk aspect van ons werk. Het betekent dat wij hartelijk en gul zijn voor ieder die op onze deskundigheid beroep doet, nagenoeg zonder drempels. Gastvrijheid gaat verder dan zorgen voor een warme, veilige plaats. We bieden een professionele context aan, zodat wie bij ons terecht komt de nodige ademruimte vindt om zijn levenszoektocht te hernemen. Met creativiteit en een open geest trachten we aansluiting te vinden bij de stijl van de persoon die zich aandient. Deze grondhouding maakt dat ons ziekenhuis er met jaarlijks 1.700 opnames in slaagt een antwoord te bieden op heel diverse zorgvragen. We ontvangen mensen met burn-out en depressie, maar evengoed complexe problematieken uit jeugdzorg, verslaving, psychose, mensen zonder papieren en gerechtelijke problemen.

www.pcgs.be

Door steeds met verwondering te luisteren naar die complexe geschiedenissen is er een cultuur ontstaan die de groei van aangepaste expertise en het ontwikkelen van innoverende behandelingsmethodieken stimuleert. We durven onze eigen inzichten in vraag stellen en onze werking decentraliseren en geven ruimte aan het creatieve potentieel van onze medewerkers. We streven naar een geïntegreerde uitbouw van een netwerkende zorg door nauwe samenwerking met huisartsen en andere hulpverleners, integrale jeugdzorg, familie, de buurt, et cetera. ‘Welzijn’ en ‘gezondheid’ liggen voor ons in elkaars verlengde. Daarom vragen we van onze medewerkers de veeleisende combinatie van een gedegen wetenschappelijke vorming met een steeds weer open blik om de ontmoeting aan te gaan.

ADVERTORIAL

WERKEN AAN DE ‘FAMILIE-REFLEX’ De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) ondergaat momenteel grote veranderingen. Er zijn belangrijke aandachtspunten, zegt Sara Casalin, coördinator van Familieplatform Geestelijke Gezondheid vzw: zo is er een ‘familie-reflex’ nodig, want een GGZ zonder familiebeleid is contraproductief. Zeker als men weet dat de zorg meer en meer thuis gebeurt. De betrokkenheid van de familie in de GGZ blijft inderdaad vaak een hiaat. “Aandacht hebben voor en werken met de familie van de cliënt moet compleet evident worden”, zegt Sara. “Nog te vaak raakt betrokken familie en sociaal netwerk niet door de “firewall” van de zorgvoorziening, ook al zitten ze met vele vragen, weten ze niet hoe ze hun familielid kunnen helpen of zelf geholpen kunnen worden.”

Studiedag “Een krachtige GGZ mét families” Op 24 november organiseert het Familieplatform een studiedag, waar ook minister Vandeurzen aanwezig zal zijn. Hulpverleners, cliënt- en familieervaringsdeskundigen zullen met elkaar in trialoog gaan over thema’s als gedwongen opname en familiebeleid. Goede praktijken zullen worden belicht zodat iedereen geïnspireerd geraakt.

Nochtans blijkt uit onderzoek dat er kwaliteitsvollere zorg wordt geleverd wanneer de cliënt meer regie over de zorg krijgt én er rekening wordt gehouden met de verbondenheid met belangrijke anderen. Bovendien: de familie kan de cliënt pas echt ondersteunen, als ze zelf ook steun ervaart. “We hanteren de term ‘familie’ breed”, zegt Sara, “dat zijn ‘naastbetrokkenen’: ouders, broers/ zussen, kinderen, partners maar ook tantes, vrienden en buddy’s die nauw betrokken zijn bij de zorg”. Trialoog Familieplatform behartigt de belangen van families in de GGZ in Vlaanderen. Het overkoepelt verschillende familieorganisaties: Vlaamse Vereniging Autisme, Centrum ZitStil, Similes, IKTIC Tourettevereniging, Werkgroep Verder, en Huntington-Liga. “We kunnen niet zonder familieorganisaties”, zegt Sara. “Zij bieden

rechtstreeks hulp aan families met sterke kennis over specifieke problematieken, en werken goede praktijken uit. Onze taak is de krachten en noden te bundelen, te verbinden en te communiceren naar het zorgbeleid.” Hierbij staat de ‘triade’ centraal: de driehoek cliënt – familielid – hulpverlener. Afstemming tussen de drie perspectieven, de ‘trialoog’, is nodig om tot goed herstel te komen. “Hierbij kunnen hulpverleners met families op verschillende ‘sleuteldomeinen’ werken doorheen het ganse zorgproces: hen verwelkomen, informeren, ondersteunen en laten participeren aan de zorg. Als er weinig of geen sociale verbinding is, moet samen met de cliënt gezocht worden hoe dit kan worden hersteld.” Het Familieplatform richt zich dus naar de triade maar ook de brede sector en het beleid. Sara: “Er zijn al goede praktijken, zoals zorgvoorzieningen die werken met familietevredenheidsenquêtes, familieraden of familieervaringsdeskundigen. Maar te weinig. Wij ijveren ervoor dat een overheid het voor alle zorgvoorzieningen mogelijk maakt een helder familiebeleid en goede praktijken uit te dragen.” KOPP Bijzondere aandacht moet er zijn voor kinderen van wie een ouder kampt met psychische kwetsbaarheid. “Vaak moeten kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP) zowel in het huishouden als ten aanzien van de ouder zorg opnemen. Zij mogen niet uit de hulpverleningsboot vallen, zelfs al worden er (nog) geen problemen bij het kind gemeld. Ouders ondersteunen in hun ouderschap en de veerkracht van deze kinderen verhogen, is cruciaal.”

Alle praktische informatie: www.familieplatform.be info@familieplatform.be

RUST Een muur in een leegte. Ongewoon makkelijk tussen de graven. Dwars loopt het pad. Kamer in kamer in kamer. Alleen samen uit wind en zicht. In gesprek met een plek. Vol van herinnering. Vol van leven. RUST Ter nagedachtenis van de slachtoffers van zelfdoding. De nabestaanden kunnen een boodschap nalaten in de muur. Paardedreef 1, Houthulst Naar een ontwerp van Boudy Verleye, Kobe Vandenberghe en Olivier Goethals. www.oeist.be

ADVERTORIAL

“Er is nood aan diversiteit in het zorglandschap” Denken over zorg Voor de uitdagingen in de zorgsector zijn vandaag al toekomstbestendige oplossingen nodig. Dat vraagt niet alleen een degelijk beleid en fondsen, maar ook denkwerk. Triodos Bank is een van de organisaties die meedenkt over de toekomst van de zorg. Met haar maatschappelijke visie is de bank een natuurlijke partner voor de zorgsector: het recht op levenskwaliteit voor iedereen is een kernwaarde, ingeschreven in de statuten van de bank. Triodos Bank verstrekt kredieten aan ziekenhuizen, dagcentra, woonzorgcentra, projecten in de ziektepreventie en financiert 30% van alle wijkgezondheidscentra in België. Door die activiteiten heeft de bank heel wat expertise in huis. Die gebruikt ze om de sector mee te versterken voor toekomstige maatschappelijke evoluties. Triodos Bank gaat de dialoog aan over hoe we het zorglandschap van morgen kunnen invullen. Daarbij gaat veel aandacht naar de combinatie van wonen en zorg.

Diversiteit, kwaliteit & impact Bij elk project dat de bank financiert, kijkt ze zowel naar de impact van de organisatie op de samenleving en het milieu als naar het financiële plaatje. “Wij vinden het belangrijk dat er diversiteit bestaat in de zorgoplossingen. Iedereen is anders en heeft op andere momenten in zijn of haar leven andere behoeften,” zegt William Barrault, Senior Relationship Manager bij Triodos Bank. “We zien nu een brede waaier van oplossingen ontstaan, aangepast aan de levensfase en aan de wensen van de zorgbehoevende.” Mensen willen en kunnen veel langer thuis wonen. Als dat echt niet meer lukt, blijft de oplossing van het woonzorgcentrum. Daartussen ligt een hele reeks mogelijkheden, denk maar aan kangoeroewoningen, andere vormen van cohousing en begeleid wonen. Ronny Jongen, Manager Social Profit & SME bij Triodos Bank: “Vroe-

ger werden mensen op latere leeftijd naar een rusthuis gebracht waar ze de rest van hun leven doorbrachten, ongeacht hun mobiliteit, hun eventuele ziektebeeld of speciale behoeften. Nu zijn het meer en meer kritische klanten die zelf op zoek gaan naar de meest geschikte vorm van (woon)zorg. Steeds meer mensen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen, of op zijn minst in hun eigen buurt.” Met een verouderende bevolking is het normaal dat veel aandacht gaat naar ouderenzorg. “Maar zorg wordt al te vaak gelijkgesteld met ouderenzorg,” zegt Christophe Convents, Relationship Manager bij Triodos Bank. “Ook in de andere takken beweegt er veel. Zo hebben wij het project de Molenhoeve gefinancierd, een proeftuin waar mensen zo zelfstandig mogelijk wonen. De bewoners zijn heel uiteenlopend: mensen met een beperking wonen er naast ouderen en mensen die uit de psychiatrische zorg komen en opnieuw in de samenleving stappen. Dat is een gezonde mix en het werkt. Iedereen wil graag zo autonoom mogelijk leven. Diversifiëring van zorgoplossingen kan dan uitkomst bieden, omdat iedereen een beetje voor elkaar zorgt.”

We doen het zelf

Levensloopbestendige woning In 2016 publiceerden Probis en Triodos Bank de studie Perspectief op de toekomst van onze zorg. Een vergrijzende, maar steeds langer actieve bevolking vraagt om specifieke oplossingen. Mensen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Woonzorgcentra worden verblijfplaatsen voor mensen voor wie zelfzorg niet meer lukt of mantelzorg te zwaar wordt. Een levensloopbestendige woning is aangepast aan elke levensfase van haar bewoners. Belangrijk is bijvoorbeeld de ligging: als mensen in hun eigen buurt kunnen wonen, houden ze meer sociaal contact en hoeven ze op latere leeftijd niet te verhuizen. Ideaal is die buurt toegankelijk met het openbaar vervoer en zijn de bewoners van verschillende leeftijden. (De volledige studie kan u downloaden op triodos.be/professionelen/ sectorexpertise/healthcare/perspectief-opde-toekomst-van-onze-zorg.)

Mensen die voor elkaar zorgen: het is de basis voor een ander fenomeen dat terrein wint: de burgerinitiatieven. In Brussel financiert Triodos Bank bijvoorbeeld de Coupole Bruxelloise de l’Autisme, een vereniging van vrijwilligers, ouders en professionele zorgverleners die leefruimte creëert voor volwassenen met autisme die vaak nergens anders terecht kunnen. De vereniging bouwt in Jette een dagcentrum en 3 appartementen voor telkens 5 personen. Zo kunnen de bewoners relatief zelfstandig wonen in een familiale omgeving, terwijl ze toch de juiste zorg krijgen. Er is duidelijk nood aan diversiteit in het zorglandschap maar de wil en de kennis om ze waar te maken is er evenzeer.

Christophe Convents

Het OCMW van Machelen vernieuwde zijn zorgcentrum met een krediet van Triodos Bank. Foto’s: Olivier Papegnies

www.triodos.be

Ronny Jongen

William Barrault

ADVERTORIAL

“All Genders Welcome”-campagne van RainbowHouse Brussels gaat weer van start Het RainbowHouse, de Brus-

teloket. Zij hebben als doel clichés

heel blij mee”, zegt Frank. “Toch

selse koepelorganisatie van LGBTQI+ verenigingen (Lesbian,

(“een huwelijk bestaat uit man en vrouw”) te doorbreken. “Elke ge-

blijkt dat mensen uit de LGBTQI+ hoek nog altijd moeilijk zichzelf

Gay, Bisexual, Trans*, Queer, In-

meente kiest zelf een campag-

kunnen zijn. De suïcidecijfers

tersex...), organiseert opnieuw

nebeeld, met eigen medewerkers

liggen bijvoorbeeld hallucinant

zijn “All Genders Welcome”-campagne. Brusselse gemeenten

erop”, zegt campagnecoördinator Camille Pier. “Dat maakt de beel-

hoog. Dat bewijst dat er nog heel wat werk aan de winkel is.”

maken hiermee zichtbaar dat

den sterker”.

iedereen welkom is, inclusief ho-

Vormingscyclus

mo’s, lesbiennes en transgenders. Brussels staatssecretaris voor

Koffieautomaat “Zelfs in onze open maatschappij

Er is ook een opleiding voorzien in “All Genders Welcome”. “Daarmee

Gelijke Kansen, Bianca Debae-

blijft volledige gelijkheid voor ho-

richten we ons op diensten die re-

ts, draagt het project een warm

mo’s, lesbiennes en transgenders

gelmatig met diversiteit te maken

hart toe en financiert het al vanaf de start. Ook de Federatie Brus-

een verre droom”, zegt coördinator Frank Schoenmakers. “Uit

hebben, zoals personeelsdiensten”, zegt Camille. “We overlopen

sel-Wallonië geeft er sinds kort zijn

onderzoek blijkt dat meer dan de

de thematiek en terminologie, en

steun aan.

helft van de LGBTQI+ personen op het werk niet open durft te zijn.

leggen uit wat dat voor iemand betekent, “uit de kast komen” en

Elf Brusselse gemeenten en Actiris, de gewestelijke dienst voor arbeidsbemiddeling, nemen aan

Tegenover hun baas is dat al meer

hoe ingrijpend dat kan zijn.”

dan 60%. Zelfs bij een eenvoudige vraag aan de koffieautomaat

“All Genders Welcome” is een toe-

“All Genders Welcome” deel. “In 2015 waren er drie organisaties,

“Hoe was je weekend”, moeten

gankelijk project met een positie-

ze al een deel van hun privéleven

ve insteek, dat binnen alle werk-

daarna zes en nu al twaalf”, zegt staatssecretaris Bianca Debaets. “Dat gaat dus mooi vooruit.”

verzwijgen. Het toont aan dat je

omgevingen kan worden ingezet.

privé en werk nooit helemaal uit elkaar kunt houden - als je dat al

“Bedrijven en instellingen die hier interesse in hebben, zijn dan ook

zou willen.”

van harte welkom contact met

De affiches tonen bijvoorbeeld een lesbisch koppel met kinderen

“Er is al veel ten goede veranderd

ons op te nemen”, besluit Frank.

of twee homo’s voor een gemeen-

in de samenleving, en daar zijn we

www.rainbowhouse.be

ADVERTORIAL

BOKS vzw pleit voor efficiëntere behandeling van stofwisselingsziekten In de veelheid van ziekten raken stofwisselingsziekten ondergesneeuwd. Eric Verbeiren van BOKS vzw, die mensen met stofwisselingsziekten helpt, pleit voor een een betere begeleiding door de medische sector en de opname van meer stofwisselingsziekten in de hielprik. Is zo’n test nodig? “Eén van de grootste problemen is een te late diagnose en behandeling. De meeste stofwisselingsziekten zijn progressief dus hoe sneller je ingrijpt, hoe minder schade. Bij sommige ziekten is de situatie na twee jaar zelfs palliatief, omdat een behandeling zinloos wordt. Het is technisch mogelijk meer stofwisselingsziekten op te nemen in de hielprik. Hiermee zou de overheid veel leed en veel geld kunnen besparen.” Schiet de medische sector tekort? “In de opleiding krijgen studenten amper uitleg over stofwisselingsziekten. Daarbij worden ze weinig met het fenomeen geconfronteerd. Als er in België tien kinderen rondlopen met één bepaalde stofwisselingsziekte is de kans klein dat een dokter daarmee in contact komt. Er zijn al stappen gezet maar door die onwetendheid sterven er nog altijd kinderen of krijgen ze een zware beperking.” Medicijnen zijn ook duur, hoe kunnen we dat oplossen? “Ten eerste moeten we meer druk uitoefenen op de pharmaindustrie. Daarnaast hebben we in België acht centra voor stofwisselingsziekten die alle ziekten behandelen. In het Verenigd Koninkrijk worden vrijwel alle patiënten met eenzelfde ziekte in één centrum gevolgd. Daar hebben dokters ervaring met vijftig of zestig patiënten, hier hebben ze er twee of drie door de te grote verspreiding. Elk universitair ziekenhuis wil immers zijn eigen centrum. We zouden geld besparen én kinderen voor de dood kunnen behoeden als die verdeeldheid stopt.”

10 PROFIELINTERVIEW DIRK DE WACHTER

FOKUS-ONLINE.BE

We hebben van geluk iets maakbaars gemaakt Als hoogleraar en psychiater is Dirk De Wachter een specialist inzake geluk. Maar waarin schuilt geluk? Betekent het nu iets anders dan vroeger? En wat kan ons helpen om gelukkig te worden? “Mensen hebben andere mensen nodig om verdriet en problemen de baas te kunnen.” TEKST FREDERIC PETITJEAN

W

e ontmoeten Dirk De Wachter in zijn prachtige herenhuis in Antwerpen. Overal hangt er kunst aan de muur en zwerven er boeken rond. Op de platendraaier ligt atonale pianomuziek. De inrichting verraadt de persoonlijkheid van zijn bewoner: erudiet, charmant en geestig.

Professor, zijn we ongelukkiger dan vroeger? “(Gedecideerd:) Néé. Ik verras u misschien met dat antwoord omdat ik, ten onrechte, vaak als cultuurpessimist wordt afgeschilderd, maar nee, we zijn niet ongelukkiger dan vroeger. Ongeluk is van alle tijden en bovendien mogen we blij zijn dat we al een hele tijd leven zonder al te grote oorlogen, kindersterfte of armoede. Dat was in vroegere tijden weleens anders. Vroeger was het dus niet beter, dat is een illusie. We hebben wel een aantal problemen die ‘anders’ zijn dan vroeger. Vaak gaat dat over zingeving: wat is het leven? Waarom moet ik leven? Hoe moet ik omgaan met tegenslag?”

Nochtans is die zoektocht naar geluk een ware wedren geworden. “Dat is zeker zo, je wordt daar bijna ongelukkig van (lacht). Er ligt op jonge mensen een grote druk: om het te maken, om het leuk te hebben, om alles op een rijtje te hebben en als dat niet lukt, wordt dat bijna niet meer verdragen. Moeilijkheden, tekortkomingen, verdriet… Dat heeft geen

FOTO NICO VAN DAM

plaats meer in de normaliteit, in het gewone leven. En die gevoelens worden ook heel erg ‘gepsychiatriseerd’. Men verwacht daarover heel snel een medische diagnose. We kunnen dat zelf geen plaats meer geven. Vroeger maakte dat deel uit van het noodlot, het goddelijke zelfs. Nu niet meer.”

Een goede therapeut maakt zichzelf zo snel mogelijk overbodig Wordt er te snel naar de spreekkamer van de psychiater getrokken? “Nee, ik zie niet zozeer mensen die te snel gekomen zijn, maar ik zie wel vaak mensen die eerst eens hadden moeten praten met hun familie, hun vrienden en hun geliefden zodat het niet zo ver gekomen was. Kijk, volgens mij maakt een goede therapeut zichzelf zo vlug mogelijk overbodig. Ik probeer altijd het natuurlijke netwerk van de mensen te activeren: wie is er nog in uw leven? Met wie kunt u praten? Wie ziet u graag? Als u zich eens wat minder voelt, spreek dan af met een vriend of vriendin en praat erover. Niet met uw smartphone of niet via Facebook, maar in

’t echt. En neem elkaar eens vast. Want dat kun je niet op Facebook.”

Ondanks alle mogelijkheden tot contact, hebben we minder ‘echt’ contact dan vroeger? “We zijn collectief ‘ik-kiger’ geworden. Onze tijd is heel erg op onszelf gericht, op onze ontplooiing. ‘Ik’ moet geweldig zijn, het moet zijn zoals wij het willen. Een ander? Die dient om ons te amuseren. We zijn nogal doorgeschoten in het individuele ten nadele van de gemeenschap. Ik zeg niet dat het vroeger beter was, toen we nog met z’n allen rond een kerktoren woonden, maar wie kent er in de stad zijn buren nog? We zijn ergens onderweg de connectie met anderen kwijtgespeeld. En dat hoor ik tegenwoordig toch wel heel vaak in mijn praktijk: 'Ik heb niemand, ik kan nergens terecht'. En dat is intriest. Een kwart van de jongeren is echt eenzaam.”

Heeft de technologische vooruitgang ons geestelijk armer gemaakt? “Oh, maar ik ben helemaal niet tegen de smartphone. Mijn zoon zat vorig jaar in Ho Chi Minhstad en het was fantastisch om met hem te skypen. Maar ik was nog blijer toen ik hem na zes maanden daar ben gaan bezoeken en hem eens kon vastpakken. Die nieuwe media zijn prima, zolang ze het ware contact niet in de weg staan. En helaas is dat bij sommigen tegenwoordig wel zo. We hebben elkaar als mensen nodig

’Er werden er nog nooit zoveel psychofarmaca voorgeschreven

ADVERTORIAL

Eerste Hulp bij Eenzaamheid Vergeet de klimaatverandering, vergeet de pensioendiscussie en al zeker Donald Trump. De grootste bedreiging voor onze samenleving is…eenzaamheid. Eenzaamheid in de zin van: je door niets of niemand meer begrepen voelen. Of met kopzorgen zitten en er niet over durven te praten. Omdat je bang bent dat mensen je zullen wegzetten als zwak en kwetsbaar. Eigenschappen die lijnrecht indruisen tegen onze tijdsgeest. Waar je altijd sterk, assertief en gevat uit de hoek moet komen. Zeven dagen op

zeven, 24 uur op 24, zowel online als offline, als het even kan. Alsof dat de normaalste zaak van de wereld is. Dat is het voor alle duidelijkheid dus niét. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die de moed vinden om sereen te getuigen over hun tocht door de woestijn. Zo sprak acteur Aron Wade onlangs openlijk over zijn depressie. Een eenzaamheidziekte, zo omschrijft hij het treffend. Met een vreemde paradox ook: je hebt mensen nodig, maar tegelijk duw je ze weg. Want je angsten, twijfels en zor-

Jan Van Speybroeck, directeur Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid - VVGG

www.samenveerkrachtig.be

gen, die hou je toch liever voor jezelf? Juist, ja. Tot je op een dag merkt dat je jezelf vakkundig geïsoleerd hebt, hermetisch afgesloten van alle anderen. En het probleem alleen maar groter is geworden. De remedie is nochtans allesbehalve hoogtechnologisch: praten mét en luisteren náár elkaar. Echt praten, dat is zeggen wat er op je hart ligt. Echt luisteren, dat is je aandacht helemaal richten op de ander. Neem er gerust de tijd voor. Het werkt gegarandeerd. Zowel voor praters als voor luisteraars…

DIRK DE WACHTER PROFIELINTERVIEW

#OPTIMALEZORG

Instagram geeft een wereldbeeld waarin mislukking geen plaats meer heeft

11

3 VRAGEN AAN...

ANNE DE KEYSER

PSYCHOTHERAPEUTE BIJ DE SCHEIDINGSSCHOOL om ons verdriet en onze problemen de baas te kunnen, maar dan wel ‘in ’t echt’. Niet via een machine. Dat klinkt wollig, misschien zelfs ‘lullig’, maar het is waar.”

Misschien zijn we bang om ons kwetsbaar te tonen? “Ja, want daar kunnen we op gepakt worden. We moéten succesvol zijn en voortdurend met een glimlach door het leven gaan. Het mag niet geweten zijn dat er misschien iets fout zit. Kijk naar Instagram: meer dan 95 procent van de foto’s zijn toffe foto’s. Iedereen is blij, succesvol en gelukkig. Dat geeft een wereldbeeld waarin mislukking, lastigheid of ‘ambetantigheid’ geen plaats meer hebben. Je wordt gedefriend als je te veel zeurt. Of ze sturen je naar de psychiater voor een pil. Het grote probleem is volgens mij dat we het geluk in het Westen beschouwen als een maakbaar gegeven, als iets koopbaars bijna. Het is iets dat we zelf in de hand hebben, onze eigen verantwoordelijkheid.”

De samenleving lijkt gelukkig, maar het is dus schijn.

aan jongeren.’

GEZICHTSPROBLEMEN?

“Dat is de grote paradox. We zien enkel geluk, maar tegelijkertijd is er een enorme wachtlijst voor de psychiatrie en werden er nog nooit zoveel psychofarmaca voorgeschreven: kalmeermiddelen, slaapmiddelen, antidepressiva… Een eindeloze stroom. De langdurige werkonbekwaamheid door psychische redenen

neemt elk jaar toe. Dat gaat nu al over 135.000 mensen in België.”

Kan religie ons helpen? “Of we terug naar de mis moeten (lacht)? Die religieuze context van twee generaties geleden komt niet meer terug. Hoewel er natuurlijk wel sommige mensen zijn die zeggen dat we over twee generaties allemaal islamieten zullen zijn. Er zijn ook quasi-reactionaire bewegingen naar een nieuwe, strenge kerkelijkheid, zoals bijvoorbeeld in sommige delen van de Verenigde Staten. Ik heb geen glazen bol, maar dat is volgens mij niet blijvend. Anderzijds zie ik wel dat het mystieke, het goddelijke, het religieuze, in de niet-godsdienstige betekenis, een belangrijk gegeven is in het menselijk bestaan. En we hebben dat in onze consumerende wereld verdrongen. Je ziet veel mensen die zoekend zijn. Zowel in druggebruik, als in keihard sporten, als in verre reizen, als in Oosterse filosofieën. De mens is in wezen wel een spiritueel wezen. En dat zit met deze tijd gewrongen.”

SMART FACT Wat was u geworden als u geen psychiater was geweest? “Ik heb heel even overwogen om architect te worden, maar eigenlijk wist ik op mijn 15de al dat ik psychiater zou worden. Ik doe het nog altijd even graag. En eigenlijk kan ik ook niks anders (lacht).”

op atie iegids form onom n i eer e/erg rm .b voo 2work k j i K h t l a .he ww

w

Hoe flexibel gaan gezinnen om met co-ouderschap? “Co-ouderschap wordt nog vaak onterecht geïnterpreteerd als een week-week verblijfsregeling, terwijl dit niet altijd aangepast is aan de wensen van ouders of kinderen. Flexibiliteit, creativiteit en aanpassingen volgens de levensomstandigheden zijn nochtans belangrijk bij het beslissen over de verblijfsregeling. Belangrijk is dat er ook goed naar kinderen wordt geluisterd!”

Wat als de ouders op een negatieve manier uit elkaar gaan? “Wanneer ouders na een scheiding moeilijk communiceren met elkaar, is het best aanvaardbaar om dit overleg tot een minimum te beperken. Een kind heeft namelijk veel meer last van strijd tussen zijn ouders dan van het feit dat het er in de twee huizen anders aan toe gaat. Belangrijk blijft wel dat de ouders een minimum aan respect voor elkaar kunnen tonen, anders komt een kind in de knel tussen zijn twee ouders.”

Wat voor effect heeft een scheiding op de omgeving? “Vrienden, familie, grootouders… zijn ook deel van de scheiding en spelen een belangrijke rol in het bieden van morele steun, en praktische ondersteuning. Wel is het zo dat een netwerk echter ook onbedoeld de strijd kan aanwakkeren. Belangrijk is dat een netwerk luistert maar ook steun geeft, om de rust te helpen terugvinden.”

Voor iedereen een gezonde en efficiënte werkomgeving!

In heel België staat de Brailleliga klaar om blinde en slechtziende personen gratis te begeleiden. – Dagelijks leven, administratieve aanvragen – Studies, opleiding, werk – Vrije tijd, aangepaste spellen T. 02 533 32 11 Engelandstraat 57 1060 Brussel info@braille.be www.braille.be

Vraag de nieuwe Ergonomiegids gratis aan! De meest complete ergonomiegids van België Onmisbaar naslagwerk voor o.a. preventieadviseurs en ergotherapeuten Antwoorden op vragen als: * Worden medewerkers productiever door te werken aan een zit-sta bureau? * Hoe krijgt men een organisatie van RSI naar ROI? * Hoe kan de fysieke belasting van medewerkers structureel minder worden?

12 EXPERTPANEL VERGRIJZING

FOKUS-ONLINE.BE

De zorgen van de zorgsector

Een vergrijzende bevolking, kosten voor zorg en medische hulp die de pan uit swingen, een ellenlange lijst vacatures die maar moeilijk ingevuld geraken… De zorgsector heeft al wat uitdagingen voor de komende jaren op zijn bord liggen. Wat is de beste manier om daar mee om te gaan en welke oplossingen zijn er? Drie actoren uit het veld geven hun ongezouten mening. TEKST FREDERIC PETITJEAN

KARIN VAN MOSSEVELDE DIRECTEUR GEZONDHEID & WELZIJN VAN DE SOCIALISTISCHE MUTUALITEIT

MARC DIERICK

LUCIEN SPEECKAERT

DIRECTEUR WOONZORGCENTRUM MOLENSTEE IN KAMPENHOUT

VOORZITTER VAN DE VLAAMSE BEROEPSVERENIGING ZELFSTANDIGE VERPLEEGKUNDIGEN

Welke impact heeft de vergrijzing op jouw sector?

“Al verschillende jaren zien we dat twee fenomenen zich gelijktijdig voordoen: mensen willen steeds langer thuis blijven wonen én ze worden ouder. Die twee trends hebben de werkwijze in de zorgsector complexer gemaakt en vragen ook inspanningen van ons personeel. Dit terwijl het al moeilijk is om verpleegkundigen en gezinshelpers te vinden. Het brengt voor hen een heel nieuwe manier van werken mee, waarin het digitale aspect steeds belangrijker wordt. Binnen vijf à tien jaar hebben we een nieuwe generatie, die opgegroeid is met tablets en ze helemaal aanvaardt. Het ideaalbeeld van ‘het woonzorgcentrum aan huis’ zal dan stilaan realiteit worden. Wel mogen we het persoonlijke contact niet uit het oog verliezen.”

“De aard van de zorg is veranderd. Wij zien de laatste jaren twee fenomenen. Het eerste is dat mensen meteen een veel complexere zorg nodig hebben als ze bij ons terechtkomen. Ze komen dan vaak uit een thuissituatie die bijna niet meer te dragen was voor de familie of de mantelzorger. Vroeger ging het vaker zo: iemand was pakweg 80 jaar oud, ging naar het rusthuis omdat hij alleen was komen te staan en nood had aan sociaal contact. En daar had hij of zij gaandeweg meer zorg nodig. Nu krijgen we mensen over de vloer die meteen een rolstoel nodig hebben of bedlegerig zijn. Het tweede fenomeen is de stijging van het aantal mensen met dementie. Wat de zorgvraag natuurlijk ook meteen complexer maakt.”

“De sector thuisverpleging was goed voor ruim 1,4 miljard euro of 6 procent van het totale RIZIV-budget. Uit RIZIV-cijfers blijkt dat 79,7 procent van dit budget naar de leeftijdsgroep 65-plus gaat. 52 procent van deze uitgaven betreft 80-plus. Het aandeel 80-plussers neemt de afgelopen jaren toe. Tussen 1991 en 2016 is de totale bevolking in België met dertien procent gestegen. Het aandeel 65-plussers steeg van iets meer dan vijftien naar ruim achtien procent. Tegen 2041 is er een bevolkingstoename met tien procent en dan zal het aandeel 65-plussers al bijna een kwart van de totale bevolking vertegenwoordigen. Ook de toename van patiënten met chronische aandoeningen, die ruimer zijn dan alleen maar de vergrijzing, neem spectaculair toe en weegt op het budget.”

Hoe is jouw sector geëvolueerd en wat zijn de uitdagingen voor de toekomst?

“De grote uitdaging wordt het vinden van personeel dat de digitalisering mee kan dragen. Al onze mensen moeten met elkaar in verbinding staan, bijvoorbeeld om dossiers te kunnen uitwisselen. Dit niet alleen bij zorgpersoneel, maar ook bij pakweg kraamhulp of poetsvrouwen. Dit komt dan nog bovenop het feit dat het sowieso moeilijker wordt om mensen aan te trekken. De arbeidsmarkt krimpt. Ik denk dat we dit ook over de zuilen heen moeten aanpakken en moeten samenwerken. Die wil is er, en er wordt over dit soort zaken nagedacht, maar we moeten snel handelen, de tijd dringt. Dat is trouwens ook mijn oproep aan de overheid en de regering: ze kent onze problemen, ze willen er iets aan doen, maar het gaat toch vaak traag.”

“De grote uitdaging voor ons wordt het bieden van een menselijk antwoord op die complexere zorgvraag waar ik het over had. Het verblijf in een rusthuis wordt steeds korter. Wij willen dat goed doen. Zodat mensen hun gewoonten kunnen behouden, zodat ze zich goed voelen en zelfredzaam blijven. Er wordt nog teveel over ‘zorg’ gepraat en te weinig over ‘leven’. Je levert mensen in een rusthuis een aantal uren per dag zorg, maar al de rest is ‘leven’. Daar zou ook meer aandacht naar mogen gaan, vind ik. Het zorgaspect en de verpleging zijn natuurlijk zeer belangrijke aspecten en onze verplegers doen daar een prachtige job, maar zij hebben meestal de tijd niet om dat stukje ‘leven’ in te vullen.”

“De uitdaging ligt in de eerste plaats bij de overheden van dit land. Wil men vanuit de eerste lijn de zorg blijven organiseren, dan kan dat alleen maar met de nodige budgetten. De staatshervormingen hebben alles hopeloos ingewikkeld gemaakt omdat programmatie van bedden en voorzieningen afhangen van de gemeenschappen en alles wat met gezondheidszorg te maken heeft federale materie is. De gebrekkige financiering van de zorg en welzijnssector, maakt ook dat steeds vaker gebruik wordt gemaakt van het budget van de sector thuisverpleging. De zorgen bij bewoners van serviceflats en assistentiewoningen komen eveneens ten laste van dit budget, hoewel het vaak de woonzorgcentra zijn die deze organiseren en uitbaten.”

Er is een trend om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Hoe moet dat gebeuren?

“Onze Zorgcentrale Z-Plus speelt hierop in door innovatieve, digitale oplossingen te ontwikkelen om mensen zo lang mogelijk thuis te houden. We steunen daarvoor op drie pijlers. De eerste is alarmering. Dat gaat verder dan de bekende knop om de hals om hulp op te roepen. Wij willen evolueren naar sensoren als life companions, die ook mobiel kunnen worden ingezet wanneer mensen aan het wandelen of winkelen zijn en met artificiële intelligentie zijn uitgerust. De tweede pijler is ‘zorg op afstand’. Er wordt dan bijvoorbeeld een tablet ingezet om diabetici te begeleiden zodat de verpleegkundige niet elke dag moet langskomen. De derde pijler is ‘meten’. In de toekomst zal alles opgemeten worden, hartslag, bloeddruk… en automatisch geïnterpreteerd worden.”

“Ik begrijp heel goed dat veel mensen graag zo lang mogelijk thuis blijven, maar het spijtige daarvan is dat de groep die wél naar een zorgcentrum wil komen, omdat ze bijvoorbeeld alleenstaand en eenzaam zijn, nu wat uit de boot vallen. Die focus op zorg in onze centra is een beetje te dominant geworden. Er zou ook gerust weer wat meer aandacht mogen zijn voor animatie- en ontspanningsmogelijkheden. Kijk, ik zit al 30 jaar in dit vak en ik heb al tientallen gevallen gezien waarvan ik denk: hier is men te laat mee naar ons gekomen, het is hier ergens fout gegaan. En dat is vooral een evolutie van de laatste jaren. Het zo lang mogelijk thuisblijven is prima, zolang het maar menselijk en doenbaar blijft.”

“Wij steunen volledig het idee om mensen zo lang mogelijk thuis te houden. Herstel en behoud kan nergens beter dan thuis of in een vervangende thuissituatie. Niet alleen voldoende middelen zullen de kans op welslagen garanderen. Ook de ondersteuning van de mantelzorg, de uitbouw van buurtzorg, mobiele consultatiemogelijkheden... moeten meer aandacht krijgen. Competente zorgverleners, multidisciplinaire samenwerking en de patiënt centraal, zijn drie basisvoorwaarden voor een kwalitatieve en veilige zorgverlening. Daarenboven komt de afbouw van de bedden en de verkorting van de ligdagduur in de ziekenhuizen: het zijn de thuisverpleegkundigen die deze zorg voor een groot deel op zich nemen.”

I.C.C. • GENT • CITADELPARK

20ste jubileum

14 & 15

OKTOBER

2017

ZATERDA G VAN 13 TOT 19 U ZONDAG UR VAN 10 T OT 18 UU R

HEALTHY LIFE 2017

FOOD

BODY

MIND

ENVIRONMENT

DOWNLOAD NU REEDS

UW VRIJKAART www.gezondheidsbeurs.eu

h • 23 g lunc E/ m

rtie /po gE

soep •

d ltij aa

17

ADVERTORIAL

ontbijt •

6g

meer info op www.revogan.be

E

/s ne de

it fru

sa p•

10 g E/portie

mu ffin ffin • 10 g E/mu

LEES MEER OP

FOKUS-ONLINE.BE #OPTIMALEZORG

14 ACTUEEL DEMENTIE

Dementie voorkomen door mentale en fysieke fitness 1 op de 3 ouderen heeft kans op dementie. Deze evolutie is dan ook één van de grootste uitdagingen voor de zorgsector in de 21ste eeuw. Hoewel dementie tot op heden niet kan worden genezen, liggen er wel een aantal mogelijkheden binnen je eigen kracht, die bijdragen aan het voorkomen van de aandoening. TEKST ASTRID GOOSSENS

O

nderzoekers voorspellen dat tegen 2050 het aantal dementerenden globaal zal verdrievoudigen. Dit maakt dementie volgens de Wereldgezondheidsorganisatie nog steeds prioriteit nummer 1. Hoewel er globaal gezien een stijging op te merken is, kennen we in België een stabilisatie in het aantal mensen met de aandoening. Een afvlakking van deze curve is toe te schrijven aan het feit dat we als geïndustrialiseerd land een betere voedings- en levensstijl hanteren. MAAR WELKE ROL speelt een actieve

levensstijl hierin? Dr. Yannick Vermeiren, postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen en wetenschappelijk medewerker bij de Alzheimer Liga Vlaanderen, legt uit: “In 2011 stelden Amerikaanse onderzoekers zich dezelfde vraag. Uit verder onderzoek bleek dat ouderen die een jaar lang aerobic oefeningen deden, een vergrote hippocampus hadden. Dit is het kleine deel van de hersenen dat instaat voor tal van leerprocessen, zoals het kortetermijngeheugen.” SPORT BLIJKT DUS een belangrijke,

maar vaak over het hoofd geziene, therapie in het voorkomen van dementie. Zo werd vastgesteld dat beweging het leeftijdsgerelateerde verlies aan hersenmaterie beperkt en zelfs afremt. Dr. Vermeiren: “Door regelmatig te sporten, worden onze hersenen letterlijk afgeschermd van de ziekteprocessen die uiteindelijk leiden tot dementie

en geheugenverlies. Beweging heeft een positieve invloed op de bloeddoorstroming in onze hersenen en vermindert het risico op ontstekingsreacties. Daarnaast moedigt dit ook sociaal contact aan tussen ouderen, wat een enorm belangrijke factor vormt in het voorkomen van dementie. Wanneer mensen actief deel blijven uitmaken van de maatschappij, bouwen ze

meer weerstand op tegen deze aandoening.” BIEDEN FYSIEKE FITHEID en sociale

interactie daarom de ultieme garantie? Professor Christine Van Broeckhoven, werkzaam aan de Universiteit Antwerpen en het VIB, legt uit: “Naast een gezonde levensstijl is het belangrijk een actief, “cognitief ” leven te blijven leiden en je creatief te

blijven ontplooien. Zo blijf je je hersenen globaal stimuleren.” De generatie babyboomers is hier het levende bewijs van. Na de 2de wereldoorlog werd er namelijk meer in onderwijs geïnvesteerd, wat maakt dat de kans op dementie bij deze bevolkingsgroep tot 5% lager ligt. Daarnaast heeft deze groep ook de kennis en middelen om een gezonde levensstijl na te streven.

OF DEMENTIE VOLLEDIG kan worden voorkomen? “Dat kan niemand garanderen” aldus Professor Van Broeckhoven. “Veel is uiteraard afhankelijk van het individu zelf. Zo zijn er risicofactoren die buiten onze controle liggen, zoals leeftijd en genenmateriaal.” Leeftijd is hierbij de grootste risicofactor. Ruim 20% van de ouderen boven de 80 jaar heeft namelijk dementie, waarbij dit 40% is bij ouderen boven de 90 jaar. Hoewel de ziekte niet kan worden genezen, kan het ziekteproces in de hersenen wel worden opgespoord, tot zelfs 10 tot 20 jaar voor je de klinische symptomen krijgt. “Dit betekent dat we nu al een vroege diagnose kunnen stellen, en zo op een preventieve manier patiënten zouden kunnen behandelen met als doel het ziekteproces te vertragen en zo de dementie uit te stellen. HET WORDT STEEDS duidelijker dat

een goede voorlichting en het consequent aanpassen van de levensstijl, op vlak van voeding, beweging én mentale fitness, sterk bijdragen aan het voorkomen van dementie. Dr. Vermeiren klinkt alvast optimistisch wat betreft een verandering in de algemene opvatting: “Misschien zal dementie toch niet ‘de ziekte van de eeuw’ zijn, zoals wel vaker wordt gesuggereerd. Hopelijk zullen we binnenkort niet meer spreken van ‘lijden aan dementie’, maar wel van ‘leven met dementie’, en zullen tal van mogelijkheden binnen eigen handbereik liggen.

ADVERTORIAL

IJ V EREN VO O R EEN TOEKOM ST M ET EEN M EER TOEG A NK ELIJ K E ROL VO O R P SYCHO LO GIE

“Wij helpen mensen zichzelf te helpen” Als we pijn ervaren of ons niet goed voelen is het simpel. We gaan naar de huisarts of naar een specialist, maar voor wie niet goed in zijn vel zit of nood heeft aan psychologische ondersteuning ligt het vaak moeilijker. We kroppen het maanden op, praten misschien even met een vriend of partner, maar eigenlijk rapen we beter de moed samen en stappen we naar een klinisch psycholoog want efficiënte en duurzame hulp loert misschien om de hoek… Koen Lowet is gedelegeerd bestuurder van de Vlaamse Verenging voor Klinisch Psychologen (VVKP) en vertelt dat het beeld rond psychologie nog al te vaak verkeerd geïnterpreteerd wordt: “Mensen denken dat ze meteen als gek beschouwd zullen

worden of mogelijks in de psychiatrie opgenomen worden, maar niets is minder waar.” De VVKP pleit juist voor een grotere laagdrempeligheid waardoor het belang van klinische psychologie en de klinische psychologische hulp beter beschikbaar wordt. “Met medicatie kan je een probleem behandelen, maar wij investeren in een duurzame gedragsverandering waardoor de cliënt meer levenskwaliteit krijgt op lange termijn. Angsten of depressies kunnen tijdelijk van aard zijn. Wij kunnen helpen om te leren omgaan met die negatieve gedachten, vaardigheden bij te sturen en hen helpen hoe ze andere keuzes kunnen maken.” Begeleider aan de zijlijn In de volksmond praat men dan al

snel over het woord ‘genezen’, maar binnen de VVKP onderstreept men duidelijk dat een psycholoog niet geneest. “Wij helpen mensen zichzelf te helpen. We geven meer inzicht en situeren hoe een probleem is ontstaan. We reiken alternatieven aan en begeleiden naar een andere vorm van gedrag. De cliënt in kwestie doet het wel allemaal zelf. Wij zijn de begeleider aan de zijlijn. Hij moet zijn gedrag veranderen. Wij adviseren. Wij geven de voorzet.” Ondertussen zijn 2500 psychologen aangesloten bij VVKP. Op de website is een register aangemaakt waarop mensen vrij eenvoudig een psycholoog kunnen vinden en contacteren in de buurt. Iedereen kan er terecht. “We bieden ondersteuning aan mensen met psychologische problemen,

maar binnen de klinische psychologie willen ook een brug slaan tussen het somatische en het geestelijke aspect van gezondheidszorg. Zo begeleiden we kanker- of diabetespatiënten in hun zoektocht naar aanvaarding en gedragsverandering.” Ook tussen onderzoek en praktijk wil VVKP bruggen bouwen. Dit dankzij de verbondenheid met de faculteiten en de inspanningen van de werkgroep is de vereniging uitgegroeid tot een kenniscentrum. “We zijn een knooppunt van informatie geworden. We verzamelen en verspreiden wetenschappelijke kennis waardoor we onze leden optimaal willen bedienen met op maat gesneden advies.”

Met medicatie kan je een probleem behandelen, maar wij investeren in een duurzame gedragsverandering waardoor de cliënt meer levenskwaliteit krijgt op lange termijn — Koen Lowet, gedelegeerd bestuurder VVKP

Wie nood heeft aan een klinisch psycholoog kan surfen naar www.vvkp.be

ADVERTORIAL

“Ons nieuwe zorgconcept slaat de brug tussen het ziekenhuis en de thuisomgeving” Nieuwe zorgverblijven in Meise en Lokeren spelen in op sneller ontslag uit ziekenhuis en focussen op een degelijke voorbereiding op terugkeer naar huis. In Meise is eind september Moutershof geopend, begin volgend jaar opent zorgverblijf Ter Lokeren in Lokeren de deuren. In beide zorgverblijven kunnen residenten terecht voor kortdurende herstel en revalidatie, of wanneer mantelzorg tijdelijk wegvalt. Zowel in Moutershof als in Ter Lokeren kunnen residenten dag en nacht rekenen op professionele ondersteuning. Er staat een team van onder andere dokters, kinesisten, ergotherapeuten, verpleegen zorgkundigen voor hen klaar. Zij staan in nauw contact met behandelende artsen en ziekenhuizen.

Residenten hoeven niet hun volledige revalidatie op hun kamer door te brengen. Er zijn verschillende gemeenschappelijke zones, onder andere een brasserie en een fitnessruimte. Dat maakt het voor residenten makkelijker om te ontspannen en elkaars gezelschap op te zoeken wanneer ze dat willen. Meer informatie: www.moutershof.be

Luc Kluppels Directeur Moutershof & Ter Lokeren

“

Doordat de ziekenhuizen verder blijven snoeien in het aantal ligdagen en herstel en revalidatie niet altijd op een ideale manier thuis kunnen gebeuren, is er dit nieuwe zorgconcept. Patiënten van alle leeftijden kunnen in Moutershof en Ter Lokeren terecht voor revalidatie na een operatie, herstel tijdens of na ziekte, of wanneer een mantelzorger plots wegvalt. Op die manier bieden we een brede oplossing voor een acuut probleem in de zorgsector.

“

Uitgelicht: Moutershof Moutershof biedt zo’n 100 kamers één -en tweepersoonskamers en vier familiekamers voor residenten die tijdelijk opvang kunnen gebruiken. In de kamers zet Moutershof maximaal in op de autonomie van de resident. De kamers in het zorgverblijf beschikken over een koelkast, televisie, kluisje en een oproepsysteem. Speciale wellnessbedden kunnen worden verlaagd tot op vloerniveau en ook de douches werden op vloerniveau gehouden. In elke kamer is bovendien veel natuurlijk licht.

Dit is de enige dokter die sommige mensen te zien krijgen. Hoe tandpijn verbijten zonder naar de tandarts te kunnen gaan? Hoe een huisdokter raadplegen als je geen huis hebt? Gezondheidszorg is voor veel mensen onbereikbaar. Met onthaalcentra in Brussel, Antwerpen, Namen, La Louvière en Oostende helpt Dokters van de Wereld zij die nood hebben aan maar geen toegang hebben tot medische zorg. WWW.DOKTERSVANDEWERELD.BE BE26 0000 0000 2929 Help ons gezondheidszorg toegankelijk te maken voor iedereen.

ADVERTORIAL

Nieuwe wind door Geriatrie AZ Jan Palfijn Gent dubbelinterview met dr. Marleen Smet en dr. Elisabeth Vander Stichele De komst van een nieuwe geriater, dr. Vander Stichele, en een hernieuwde

naast puur lichamelijke aandoeningen hebben ze vaak ook mentale of sociale problemen. We

sche ingrepen en de opvolging ervan door de chirurg of orthopedist worden uitgevoerd in co-

Andere belangrijke troeven zijn de wondzorgkliniek en de samenwerking met de dienst Sp Re-

samenwerkingsovereenkomst met het UZ Gent zorgen voor een nieuw élan in de geriatrische afdeling van het AZ Jan Palfijn Gent. In een dubbelinterview bieden diensthoofd Geriatrie dr. Marleen Smet en dr. Vander Stichele een eerste blik op hun plannen.

willen hen met een holistische, multidisciplinaire aanpak voor al deze verschillende aspecten een oplossing bieden. Naast de rol van artsen en verpleegkundigen is een even belangrijke taak weggelegd voor kinesitherapie, ergotherapie, logopedie, de sociale dienst…

management met mij. Deze aanpak levert een enorme daling in mortaliteit op, sommige studies maken gewag van 50% minder mortaliteit. Ook de co-morbiditeit (urineweginfecties, decubitus, delier) wordt sneller en beter opgevangen, de ligdagen verminderen en de oriëntatie na de ziekenhuisopname gebeurt meer op maat van de individuele geriatrische patiënt.

validatie Cardio-Pulmonair waar sinds een aantal jaren een activerend beleid wordt gevoerd. Samen met dr. Van Erck zal ik de geriatrische patiënten opvolgen en zo het aanbod vanuit de dienst Geriatrie vergroten. Als laatste troef is er de brede ervaring en expertise van diensthoofd dr. Smet en haar team.

Kunnen jullie de dienst Geriatrie even voorstellen? Dr. Smet: Het zorgprogramma geriatrie behelst vijf pijlers: hospitalisatie, geriatrisch dagziekenhuis, geriatrische consultatie, interne liaison geriatrie en de externe liaison geriatrie. Onze

Dr. Vander Stichele: Naast deze twee geriatrische hospitalisatie-afdelingen, beschikt het AZ Jan Palfijn Gent over een derde, gemengde, afdeling: de Ortho-Geriatrie. Hier worden geriatrische patiënten met een chirurgisch of orthopedisch probleem opgenomen. Deze afdeling is

dienst Geriatrie valt onder hospitalisatie en bestaat momenteel uit twee afdelingen met elk 28 bedden. De ene afdeling wordt gesuperviseerd door professor Petrovic van het UZ Gent, en de andere door mij.

sinds kort mijn werkterrein en we voorzien daar fundamentele veranderingen in de aanpak.

Op beide afdelingen worden patiënten met een typisch geriatrisch profiel gehospitaliseerd. Dit

Wat houden die veranderingen concreet in? Dr. Vander Stichele: We kiezen van bij de opname van patiënten ouder dan 75 voor een geriatrische aanpak binnen een chirurgischorthopedische setting. Als geriater zal ik hier

zijn frêle bejaarden met een multiproblematiek:

de hoofdbehandelaar zijn, waarbij techni-

Er is ook sprake van een intense samenwerking met het UZ Gent. Wat mogen we hiervan verwachten? Dr. Smet: Parallel met de nieuwe aanpak zal de samenwerking met de dienst Geriatrie van het UZ Gent een hechtere invulling krijgen. Dit past volledig in onze visie tot samenwerking of ‘netwerking’ en biedt voor de geriatrische afdeling een belangrijke opportuniteit: enerzijds kunnen we beroep doen op de expertise en het innovatieve van een universitair team, anderzijds blijft de gepersonaliseerde aanpak die zo kenmerkend is voor een perifeer ziekenhuis, gegarandeerd.

Wat is jullie ambitie met de dienst Geriatrie in het AZ Jan Palfijn Gent? Dr. Smet: We hebben plannen om onze dienst Geriatrie verder uit te breiden en we hopen uiteindelijk gespecialiseerde subafdelingen te kunnen uitbouwen waarbij patiënten, in functie van hun pathologie of profiel, op verschillende afdelingen opgenomen worden. Dit biedt een aantal belangrijke voordelen: niet in het minst het uitbouwen van een specifieke expertise op een welbepaalde afdeling, maar ook het feit dat verwarde of storende patiënten op deze manier kunnen afgezonderd worden, wat de rust en recuperatie van henzelf, maar ook van de anderen kan bevorderen.

Wat zijn de troeven van AZ Jan Palfijn Gent voor oudere patiënten? Dr. Vander Stichele: Naast de holistische en multidisciplinaire aanpak en de samenwerking met het UZ Gent, heeft het AZ Jan Palfijn Gent

We hopen op deze manier een nieuw élan aan onze dienst te geven, waarbij we ernaar streven om van de dienst Geriatrie van het AZ Jan Palfijn Gent een referentiecentrum te maken voor de geriatrische zorg in het Gentse

nog enkele sterke troeven in de geriatrie. Zo beschikt het als enige ziekenhuis in het Gentse over een afdeling psychogeriatrie voor ouderen

zorglandschap.

met geestelijke problemen.

Voor meer informatie: www.janpalfijn.be

ADVERTORIAL

“Ik heb een droom en Konekt helpt me om die te realiseren” Konekt, organisatie voor mensen met een beperking, wordt geconfronteerd met ouders die voor het eerst zien dat hun zoon of dochter toch over mogelijkheden beschikt. Ouders die hun kind een interessante rol zien opnemen in een job of als vrijwilliger. Het feit dat ze hierover verrast zijn, is zorgwekkend. Want dat betekent dat er kostbare tijd verloren is gegaan. Het volle potentieel halen uit mensen met een beperking en hen in een inclusieve wereld laten leven. Dat is, in één zin, het doel van Konekt. “De context waarin mensen met een beperking zich bevinden, leidt er vaak toe dat ze hun talenten niet voldoende ontdekken”, zegt algemeen directeur Koen Deweer. “Het is moeilijk om verder te kijken dan hun beperking en te vaak wordt ervan uit gegaan: “Die gaat dat nooit kunnen”. Die redenering willen wij ombuigen.”

Ik wil dat mijn kind met een beperking een toekomst heeft zoals mijn andere kinderen — Katty

Konekt wil alle mensen met een beperking de kans geven om van jongs af aan hun talenten te ontplooien en echt deel uit te maken van de samenleving. Een manier is door het geven van opleidingen, voor mensen met een beperking, maar ook voor hun omgeving. “Neem de situatie

Werken is belangrijk om andere mensen te kunnen zien dan mensen met een beperking. Anders is je wereld maar klein — Jacinth

van Sofie”, zegt Koen. “Ze ging naar het buitengewoon onderwijs en sinds haar twaalfde kregen zij en haar familie te horen dat ze “veel zorg nodig had” en dat een job “er niet zou in zitten”. Sofie is één van die mensen met wie we aan de slag gaan. We leiden hen op tot bijvoorbeeld co-begeleidster in een kleuterklas of in een woonzorgcentrum. Zelfs in de privé kunnen ze terecht. Bij bouwbedrijf Durabrik bijvoorbeeld hebben we mensen uit onze opleiding die het onthaal verzorgen. En de resultaten zijn schitterend. Een jaar na datum is meer dan 80% nog aan het werk. Ook voor hun zelfbeeld is dat fantastisch. Sofie is uitgegroeid tot een zelfbewuste, zelfzekere jongedame.” “Het idee wordt binnenkort trouwens nog uitgebreid,” zegt Koen. “Konekt werkt aan een nieuw, meer langdurig project ‘BRAKE-OUT’ waarin jongvolwassenen gedurende twee of drie jaar de kans krijgen om hun vleugels te spreiden. Het traject bestaat uit drie delen, die afwisselend aan bod komen. Ten eerste gaan we op zoek naar het talent van de jongere. Wie ben je? Wat doe je graag? En hoe kun je dit talent ontwikkelen? Dit is belangrijk voor alle jongeren, zegt Koen, maar zeker voor jongeren met een beperking. Want ze

kennen hun talent vaak niet. Ten tweede zetten we in op nieuwe ervaringen opdoen. In miniprojecten krijgt de jongere de kans om nieuwe rollen uit te proberen: een job, vrijwilligerswerk of lid worden van een vereniging in de buurt. We bouwen verder op het succes van deze leerervaringen. Ten derde zetten we in op het verruimen van de vriendengroep. Want je droom waarmaken, doe je niet alleen.”

Ik ben zelf nog steeds verbaasd van wat er allemaal mogelijk is. Het is spectaculair hoeveel talent mensen hebben, ook mensen met een beperking — Miriam

“Op die manier krijgen ze weer verbinding met de maatschappij en bouwen ze een sociaal netwerk uit. De jongeren zelf en hun ouders vragen ons om hier op in te zetten. Ze leren zichzelf kennen en ontwikkelen een identiteit die ruimer is dan hun beperking. Dit biedt nieuwe mogelijkheden. Deze boost aan zelfvertrouwen opent nieuwe deuren. In december hebben we de kick off van BRAKE-OUT. Concreet gaan we in Gent van start, uiterlijk voorjaar 2018 moet alles op de rails staan. Na de Pilot in Gent breiden we uit naar alle Vlaamse provincies”

BRAKE-OUT: VOOR WIE: Voor jongeren van 18 tot 30 jaar uit Vlaanderen WAT: traject van één dag per week gedurende 2 à 3 jaar, waarin we met jongeren bouwen aan hun toekomstplan. Op 14 december organiseert Konekt een gratis kick off-moment voor BRAKE-OUT in ZEBRASTRAAT van 19u tot 20.30u met aansluitend drink. Parking New Zebra, Gustaaf Carlierlaan 232, Gent (vlakbij de afrit Gent-Centrum). Wilt u hier bij zijn? Dat kan! Bel 09/261.57.50 of mail naar brake-out@konekt.be

www.konekt.be

18 CHRONICLE SASKIA VAN NIEUWENHOVE

FOKUS-ONLINE.BE

Actieplan jeugdzorg: er is nog werk aan de winkel Het Vlaamse jeugdzorglandschap verandert constant, en gelukkig maar. Opvoedingsondersteuning en thuisbegeleiding voorkomen dat bepaalde situaties escaleren en kinderen uit huis moeten worden geplaatst. Inzetten op deze laagdrempelige vorm van zorg is dan ook een absolute must. Want ingrijpen wanneer het nog kan, bij de eerste signalen van verontrusting, is cruciaal. Hoe precair de situatie ook is, elk kind hoopt namelijk toch met zijn ouder te kunnen blijven samenleven. Maar hierin zien we nog belangrijke werkpunten. TEKST SASKIA VAN NIEUWENHOVE, JOURNALISTE

B

innen de sector leeft nog veel verontwaardiging rond opvoedingsondersteuning als vorm van zorg. Toch is het belang van bepaalde instanties niet te onderschatten. Hierbij is het CLB (Red.: Centrum voor Leerlingenbegeleiding) één van de grootste melders van verontrusting. Zij zien vaak dat een kind zichzelf thuis niet kan ontplooien. Het is dan ook van groot belang meteen gevolg te geven aan dat signaal. Soms volstaan namelijk enkele gesprekken al om een ouder terug op de rails te krijgen. WEL IS HET zo dat zo'n signaal van het

CLB soms maanden blijft liggen. Redenen hiervoor zijn plaatsgebrek, geen juiste indicatiestelling, ouders die niet willen meewerken, een wachtlijst voor de 'juiste’ hulp. Als een mama bijvoorbeeld hulp vraagt voor haar autistische zoon, klinkt het helaas nog veel te vaak: “U moet nog 4 jaar wachten, mevrouw”. OOK DE ADMINISTRATIEDRUK blijft een

groot pijnpunt. Toen ik vroeger thuiskwam van school in één van mijn jeugdinstellingen, zaten de opvoeders na school nooit in de opvoederskamer, maar bij ons in de leefgroepen. Ze hielpen met huiswerk en waren nabij. Nu zitten opvoeders veel te vaak aan de computer. Zo spenderen ze te veel tijd aan het uitschrijven van de contextwerking

en moet haast elke telefoon met een ouder, elke poging tot herstel met de thuissituatie worden genoteerd. De balans helt te veel over naar het moeten noteren van alles. Dat geeft in geen geval een gezinsvervangend gevoel. En kinderen en jongeren voelen dat.

De balans helt te veel over naar het moeten noteren van alles. Dat geeft in geen geval een gezinsvervangend gevoel

OOK BIJ PLEEGZORG zien we die tendens.

Bij perspectiefbiedende, langdurige plaatsingen ligt de volledige verantwoordelijkheid voor de zorgomkadering van het kind bij het pleeggezin. Ook die gezinnen hebben soms een extra hulpvraag of een extra noodsituatie, zoals bijvoorbeeld een overlijden van de echte mama of papa. Pleegzorgbegeleiders hebben vaak te veel dossiers en kunnen maar enkele uren vrijmaken per gezin. Toch is het van groot belang dat deze pleegouders onvoorwaardelijke steun krijgen van de begeleidingsdiensten. WE MOETEN BLIJVEN strijden voor meer

begeleiders en minder dossiers per begeleider. We moeten signalen van het CLB meteen beantwoorden, middelen verschuiven zodat we meteen gehoor kunnen geven aan hulpvragende ouders. Zo kunnen we ook mensen uit de sector meteen hulp en ondersteuning bieden. Dat zou veel leed van kinderen en jongeren voorkomen. Het is nodig om op die nagel te blijven kloppen. Elk kind verdient dat.

ADVERTORIAL

Respectvol scheiden kan je leren Mensen in scheiding voorzien van informatie en vorming. Dat is het doel van de Scheidingsschool. Al sinds 2008 maakt de Scheidingsschool scheidingen op laagdrempelige manier bespreekbaar en hanteerbaar. De preventieve kracht van informatie staat centraal. Goed geïnformeerde mensen kunnen voor, tijdens én na de regelingen treffen die alle betrokkenen ten goede komen. Zo vinden ze hun weg doorheen het juridische, financiële en psychosociale kluwen dat een scheiding vaak is. Tweemaal per jaar biedt De Scheidingsschool een reeks van zeven infosessies in groep aan in Leuven. Men mag de hele cyclus volgen, maar dat hoeft niet. Alle info: www.descheidingsschool.be

Je laat hen niet los

ADVERTORIAL

Zoals Saskia Van Nieuwenhove terecht aan de kaak stelt, vallen jonge instellingsverlaters en jongvolwassenen soms door de mazen van het hulpverleningsnet. Ken je als hulpverlener, leerkracht, agent of buur een jongere die in de knel zit? Dan kan je hem of haar doorverwijzen naar het lokale CAW (Centrum voor Algemeen Welzijnswerk) of JAC (Jongeren Advies Centrum). Daar kunnen ze terecht voor gratis hulp bij psychische, relationele, financiële en andere welzijnsproblemen.

Foto: CAW Crisisteam -18 Antwerpen Jouw tip redt levens Minderjarigen zonder stabiele thuis meld je aan bij het Crisismeldpunt -18. Dat team biedt acute crisisopvang en -begeleiding. Surf naar www.caw.be/crisis. Bel: 078/150.300 Chat: www.caw.be

Voorkomen is beter dan ... Jongeren van alle leeftijden komen langs voor hulp of een babbel bij het CAW. Ten slotte trekken we ook naar instellingen en pleinen om jongeren te ontmoeten.

ADVERTORIAL

35

Jubil eum

JAAR

Multiple Sclerose-Liga Vlaanderen 35 jaar, hoera !? Hoera! We vieren 35 jaar in de bres staan voor intussen 4.500 personen met MS (PmMS) in Vlaanderen en Brussel, omkaderd door 29 personeelsleden die instaan voor psychosociale zorg en door 500 vrijwilligers. MS is een ongeneeslijke, chronische en evolutieve aandoening waarbij de meeste PmMS in hun leven met steeds meer en zwaardere fysische en cognitieve beperkingen moeten leren omgaan. Voor de medewerkers van de MS-Liga betekent dit gespecialiseerd maatwerk in interactie met de actoren in het zorg- en welzijnsveld waarbij we moeten rekening houden met een diverse groep qua zelfredzaamheid en kwetsbaarheid.

Bot s jij in je w erk op o n r e c ht t e g e no v er kinderen en jongeren?

Hoera? De PmMS verzuipt nu al door de complexiteit van de versnipperde zorg en is totaal vervreemd van de theoretische concepten van morgen. Vandaar ook onze oproep naar de beleidsmakers: daal af naar het niveau van de patiënt en luister naar wat hem echt aanbelangt. Niemand wil herleid worden tot enkel patiënt-zijn. Zorg is slechts een onderdeel van het dagelijks leven. De levenskeuzes die men maakt, overstijgen de beperkingen van de fysieke en psychische last die men ervaart. Zolang men leeft, staat levenskwaliteit centraal. Vandaar onze oproep: de mens staat centraal, niet de patiënt.

... en kan of wil niemand iets doen?

Contacteer dan de Klachtenlijn van het Kinderrechtencommissariaat

Hoera !? Het zorglandschap wordt hertekend maar de patiëntenorganisaties blijven (nog steeds) met quasi 0 achter op hun nulde lijn (terwijl we op elke lijn actief zijn). Maar wij geven niet op.

Rea g tege eer n on rech 0800

Op naar de volgende 35 jaar!

t 2 www 0 808 .kind errec hten .be

Klac hten lijn

Luc De Groote Algemeen directeur MS-Liga Vlaanderen vzw www.ms-vlaanderen.be

ADVERTORIAL

vzw KINDERKANKERFONDS steunt en koestert de kinderen met kanker

KKF

In België wordt jaarlijks bij 320 tot 340 kinderen kanker vastgesteld, of anders gesteld: één kind op 600 wordt getroffen door deze vreselijke ziekte. Kinderkanker komt voor op alle leeftijden (0-16 jaar), de helft van de kinderen zijn jonger dan 6 jaar. De meest voorkomende vorm van kanker bij kinderen is leukemie en op de tweede plaats komen de hersentumoren. Ook andere vormen van kanker (lymfeklier, neuroblastoom, nier, bot, spier e.a.) worden op kinderleeftijd vastgesteld. Daar waar kinderkanker vroeger meestal ongeneeslijk was, hebben nieuwe inzichten en behandelingswijzen geleidelijk aan het tij doen keren en worden steeds meer kinderen gered. In de laatste 40 jaar zijn de genezingskansen voor deze onfortuinlijke kinderen zeer flink gestegen van 20% naar 80%. Maar de weg naar genezing is zeker niet eenvoudig en bovenal lukt het nog steeds niet om alle kinderen te genezen. De huidige behandeling van kinderkanker bestaat vooral uit chemotherapie, chirurgie en radiotherapie. Vooral de chemotherapie heeft de genezingskansen bijzonder positief beïnvloed. Zonder chemotherapie zou minder dan 20% van de kinderen genezen.

Deze behandelingswijzen zijn echter zeer ingewikkeld en belastend voor het kind en voor het gezin. Het kind wordt dus zowel door de ziekte als door de therapie geconfronteerd met veel ongemakken, discomfort en pijn. Ouders gaan gebukt onder angst, onzekerheid en gevoelens van onmacht. De ontreddering en de vertwijfeling veroorzaakt door de diagnose zelf worden dus gevoelig versterkt door belasting van de complexe therapie. Omwille van de grote bestaande noden in de zorg heeft Dr. Yves Benoit, kinderoncoloog verbonden aan UZ Gent/UGent samen met professionelen en met ouders van patiëntjes midden jaren ‘80 vzw Kinderkankerfonds opgericht om de kinderen en de gezinnen beter te ondersteunen.

• •

•

•

Concreet zorgt vzw Kinderkankerfonds voor de volgende steun aan de kinderen met kanker en hun gezin. •

•

Extra steun aan alle aspecten van de zorg op de kinderkankerafdeling door inschakelen van bijkomend personeel in de zorg en de begeleiding. Het initiatief dat een bijzondere meerwaarde in de zorg voor kinderen

Steun met een gift via Website: www.kinderkankerfonds.be Rekeningnummer KBC: BE31 7370 1124 3555 (BIC: KREDBEBB) Bij een gift vanaf 40 euro wordt een fiscaal attest bezorgd vzw Kinderkankerfonds - Willem van Nassaustraat 4, 9000 Gent

•

met kanker heeft gecreëerd is het thuiszorgproject “Koester”. Een kind dat langdurig ziek is, heeft er immers baat bij om zoveel mogelijk thuis te zijn. Directe financiële steun voor de zorgaspecten van de gezinnen. Het organiseren van leuke, ontspannende momenten in het ziekenhuis voor de kinderen. Ook wordt door het project Studio Nona gezorgd voor leuke momenten voor kinderen die langdurig thuis verblijven. Naast de ontspanningsmomenten in het ziekenhuis worden ook uitstapjes, adolescenten-weekends, een verblijf aan zee voor het gezin Noctiluca, familiedag georganiseerd. Ook wordt extra zorg besteed aan de broers en de zussen van de zieke kinderen door hen ontspannende en informatieve momenten te bezorgen in een speciale opvang- en speelruimte “deLIEving”. Tenslotte wordt eveneens flink ingezet op de ondersteuning van het wetenschappelijk onderzoek specifiek gericht naar kinderkanker.

ADVERTORIAL

archipelago/ar-te: BOUWEN AAN DE TOEKOMST VAN DE ZORGSECTOR Het Leuvense architectenbureau archipelago/ar-te heeft een lange traditie in het ontwerpen van zorgcentra en

je in een meer institutioneel woonzorgcentrum terecht en heb je echt behoefte aan externe zorg. Maar zelfs daar liggen de

Vier clusters Een modern opgevat ziekenhuis kan je nu in grosso modo

openbare gebouwen. Al sinds jaren zeventig tekende het bureau tientallen ziekenhuizen, woonzorgcentra, rust- en verzorgingstehuizen en scholen. Sinds die begindagen is

verwachtingen nu anders. Ook die bewoners willen meer huiselijkheid en kleinschaligheid. Dat institutioneel karakter moet weg. Woonzorgcentra worden uitgewerkt als een groepering

vier grote clusters opdelen: je hebt een soort publiek kantoor met daarin pakweg het onthaal, de polikliniek, de consultatie en het dagverblijf. Daarnaast heb je een soort “me-

er echter veel veranderd. Hoe is de sector geëvolueerd? Wat maakt nu een kwaliteitsvol gebouw in de zorgsector?

van groepsappartementen met een eigen “adres”. Een woonzorgcentrum is veel meer dan vroeger een “thuis” geworden.”

disch-technisch” blok dat het hart van het ziekenhuis vormt met de spoedafdeling, de operatiekwartieren, intensieve

En hoe wordt rekening gehouden met de wensen van de bewoners en patiënten? Dirk D’herde van archipelago/ ar-te legt uit.

Maximale verwevenheid In Sint-Truiden is archipelago/ar-te nu zelfs aan een proef-

zorgen, et cetera. Een logistieke cluster huisvest het labo, de apotheek, de keuken, personeelsruimten, enz. “En relatief los daarvan heb je de beddenblok. Niet meer zoals vroeger, de

“Vroeger was het bouwen van een ziekenhuis of een rusthuis

project bezig waar de concepten regulier wonen en woonzorgcentrum bijna naadloos in mekaar overvloeien. Het

spreekwoordelijke gangen met kamers, maar veel meer een open, vriendelijk gebouw waar bijna een hospitality-sfeer

een vrij statisch gegeven waarbij men zich aan een traditioneel programma hield”, zegt gedelegeerd bestuurder Dirk D’herde van archipelago/ar-te. “Over wat een rusthuis, een ziekenhuis

verschil tussen woonzorgcentrum, groepswonen en gewone appartementen is haast niet meer te maken. “De verwevenheid tussen de verschillende entiteiten is er maximaal”,

hangt, een beetje zoals in een hotel.”

of een school precies was, bestond een redelijk vast en klassiek idee. Om een boutade te gebruiken: een gang met links en rechts klassen of kamers, vaak was het niet veel meer. Door de

zegt Dirk. “De “zorg” wordt bijna onzichtbaar. Alles groeit naar mekaar toe. Die rigide schotten van vroeger worden meer en meer afgebroken.”

trum in Landen dat archipelago/ar-te ontwierp. Een woonzorgcentrum met dagverzorging en assistentiewoningen en zelfs een kinderdagverblijf lopen er organisch in mekaar

steeds snellere evolutie in therapeutische en zorgconcepten en door bouwtechnische innovatie en de groeiende aandacht voor duurzaamheid zijn die programma’s veel complexer ge-

In de ziekenhuizen ongeveer hetzelfde verhaal. Door technologische ontwikkelingen en therapeutische mogelijkheden

over. Fijne bijkomstigheid: de bewoners van het zorgcentrum komen dagelijks in contact met de kindjes uit het kinderdagverblijf en beide generaties zijn daar blij mee.

worden en spelen er veel meer randvoorwaarden.”

verblijven mensen veel minder lang in het ziekenhuis. Daar-

Maar niet alleen de randvoorwaarden veranderden, ook de

door boeten de grote “beddenblokken” aan belangrijkheid in ten voordele van bijvoorbeeld ambulante diensten. “Moder-

“Ook het ziekenhuis Maas en Kempen in Maaseik is volgens die nieuwe inzichten opgevat”, zegt Dirk. “Het zijn aparte

maatschappij evolueerde. Het profiel van de gebruikers van

ne ziekenhuizen die opgevat zijn als één enorm gebouw wor-

gebouwen met verschillende functies die telkens anders

bijvoorbeeld zorgcentra is tegenwoordig helemaal anders dan veertig jaar geleden. “De gemiddelde leeftijd in een rusthuis lag vroeger veel lager”, zegt Dirk. “Je woonde eerst thuis en dan

den zeldzaam”, zegt Dirk. “Een reden is natuurlijk dat het veel moeilijker ligt om later, als het nodig is, de functie van het gebouw te wijzigen. Dat wil niet zeggen dat grote gebouwen

geconcipieerd zijn. Dat is het ziekenhuismodel van de toekomst: kleinere gebouwen, met hun eigen karakter, maar goed opgebouwd en als onderdeel van een groter geheel.

ging je naar een rusthuis. Nu is er veel meer een soort continuum. Je woont thuis, maar aan je woning wordt een zorgcomponent toegevoegd zodat je langer thuis kan blijven, daarin

niet meer bestaan. Het gebouw voor Kritieke Diensten op de campus Gasthuisberg van UZ Leuven bijvoorbeeld is nog altijd gigantisch, maar dat gaat dan over een gebouw dat aan

Vaak vind je er zelfs een soort “zorgboulevard”, een soort shopping center waar alles te vinden is om gezond te leven: een apotheek, een kinesist, gezonde voeding, een preven-

gaan technologie en domotica een grote rol spelen. Daarna kan je eventueel beroep doen op een assistentiewoning waar die zelfstandigheid ook gegarandeerd blijft en die al of niet

een universiteit gekoppeld is en hooggespecialiseerd is. Het is opgevat voor een zeer specifieke behoefte.”

tiecentrum, dat soort zaken. De schakering van het stedelijke leven is een inspiratie geworden voor de stad op zich die een ziekenhuiscampus soms is.”

aan een zorgcentrum gekoppeld is. Als laatste schakel kom

www.ar-te.be

Een voorbeeld van zo’n aanpak is het nieuwe woonzorgcen-