Praca dyplomowa magisterska: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej.”

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie Wydział Form Przemysłowych Wzornictwo Studia stacjonarne II stopnia Katedra Projektowania Ergonomicznego Pracownia Projektowania Produktu

Aleksandra Ślęczka nr albumu: 11228 Praca magisterska Tytuł pracy: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej.

Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” promotor: dr Krzysztof Bogomaz recenzent: dr Anna Szwaja Kraków, rok akademicki 2020/2021

2

RAPO RT | D O K UM E NTAC J A

S P I S TRE ŚC I

01

02

03

Problematyka

Charakterystyka branży

Analiza konkurencji

Strony 8-63

Strony 64-79

Strony 80-101

Dogłębnie opisuje problematykę dotyczącą zanieczyszczenia środowiska i różnych aspektów z tym związanych. Ukazuje wielopłaszczyznowość problemu oraz przykładowe działania mające na celu zahamowanie jego skutków.

W rozdziale znajdują się najważniejsze informacje na temat rynku produktów kosmetycznych, a także jego wpływu na środowisko.

W tej części raportu znajdziemy analizę porównawczą działań różnych marek kosmetycznych – zarówno globalnych koncernów, jak i lokalnych manufaktur.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

3

04

05

06

Trendy

Opracowania własne

Projekt

Strony 102-125

Strony 126-151

Strony 152-193

Rozdział zawiera opis wybranych trendów, które mają bezpośredni wpływ na branżę kosmetyczną oraz zagadnienia związane z ochroną środowiska.

Różnego rodzaju badania i opracowania własne, służące do pozyskania dodatkowych informacji, które znalazły praktyczne zastosowanie i wpłynęły na podejmowane w dalszych krokach decyzje projektowe.

Podsumowanie etapów pośrednich oraz dokładny opis i przedstawienie finalnej wersji projektu Bubbless.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

4

Wstęp Inspiracja Pierwszym impulsem, który skłonił mnie do podjęcia tego tematu pracy magisterskiej, była niewątpliwie przeprowadzka z domu rodzinnego do własnego mieszkania. We wcześniejszym modelu funkcjonowania gospodarstwa domowego śmieci wyrzucali z różną częstotliwością wszyscy domownicy, a dodatkowo, przy większej liczbie osób, pomieszczeń, koszy, pojemników i worków zbiorczych, łatwo było przeoczyć faktyczną ilość śmieci produkowaną w ciągu miesiąca. Dopiero kiedy zamieszkaliśmy z mężem we dwójkę, uświadomiliśmy sobie, ile faktycznie odpadów wytwarza nawet tak mała komórka społeczna. Podjęliśmy więc podstawowe działania, aby zredukować ilość produkowanych przez nas śmieci i bardzo szybko okazało się, że, bez rezygnowania ze swoich przyzwyczajeń, dało się w znaczący sposób ograniczyć ilość odpadów. Przyczyniły się do tego przede wszystkim świadome wybory, takie jak: gotowanie w domu od podstaw, kupowanie produktów w lokalnych sklepach, zakup filtra i syfonu do wody kranowej, używanie bidonów czy wielorazowych worków na warzywa.

Problem nadprodukcji odpadów w branży spożywczej jest od dłuższego czasu szeroko nagłaśniany i komentowany. Nakręcono wiele reportaży unaoczniających katastrofalne skutki działalności przemysłu żywieniowego, których skali na co dzień nie zawsze jesteśmy świadomi. Każdy z nas może także samodzielnie zaobserwować problem, chociażby idąc do sklepu, gdzie nawet warzywa, niejednokrotnie ciężko kupić bez plastikowego opakowania. Warto też przyglądnąć się swoim codziennym nawykom i zastanowić nad rozwiązaniami, które sprawią, że góra śmieci w naszym koszu nie będzie rosła w tak zastraszającym tempie.

Na szczęście w ostatnich latach świadomość i wrażliwość konsumentów w tym względzie znacząco wzrosła. Media, opinia publiczna, a nawet władze przykładają wagę do edukacji obywateli i budowania postaw ekologicznych. Coraz chętniej zmieniamy swoje przyzwyczajenia na bardziej ekologiczne. Segregacja śmieci, wielorazowe przedmioty czy obwieszczenie restauracji o rezygnacji z jednorazowych słomek i kubków to teraz powszechny widok. Nie wszyscy coś robimy, ale z pewnością wszyscy jesteśmy świadomi.

Pomimo starań, zauważyliśmy, że znaczącą ilość odpadów stanowią opakowania po naszych ulubionych kosmetykach, a na ich redukcję już nie znaleźliśmy tak prostego rozwiązania. Właściwie używaliśmy tylko wielorazowego dozownika do mydła w płynie, który uzupełnialiśmy dolewkami sprzedawanymi w dużych workach. Niestety, większość produktów kosmetycznych występuje w jednorazowych, zwykle plastikowych, niejednokrotnie zabezpieczonych jeszcze dodatkowym kartonikiem opakowaniach. Jeśli zamawiamy produkty w sklepach internetowych, to dochodzi do tego jeszcze folia bąbelkowa, pudełko kartonowe i transport, dlatego zaczęłam uważniej przyglądać się temu tematowi. Co więcej, poprosiłam kilkanaście osób ze swojego otoczenia o scharakteryzowanie kosmetyków, jakie można znaleźć w ich łazience. Ku ich i mojemu zaskoczeniu, większość z nich nie zdawała sobie sprawy z ilości kosmetyków, które posiadają, a co za tym idzie, również ilości opakowań. Wspominali, że, w przeciwieństwie do przemysłu spożywczego, problem ten nie jest równie mocno nagłośniony, a przecież czym różni się butelka po wodzie od tej po szamponie?

W zaobserwowaniu problemu nie pomagały też prozaiczne czynniki, jak np. osobny kosz opróżniany z inną niż kuchenny odpowiednik częstotliwością, którego zawartość często nie była nawet segregowana.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

5

Najprostszym rozwiązaniem tego problemu byłaby z pewnością rezygnacja z kosmetyków albo powrót do mydła w kostce i ręcznie robionych środków czystości. Obawiam się jednak, że w dobie konsumpcjonizmu jest to zbyt utopijna wizja. Zaczęłam więc szukać innych rozwiązań. Większość z nich miała swoje plusy i minusy, przez co zachęcały jedynie wybraną grupę osób, a pozostałych mogły zniechęcić do podjęcia jakiegokolwiek wysiłku. Nie jest bowiem tak łatwo zrezygnować ze swoich przyzwyczajeń, ulubionych produktów czy wygody. Jak więc nie rezygnować z nich, a jednocześnie jak najmniej szkodzić środowisku?

Cel projektu Projekt Bubbless podzielony jest na dwie części: analityczną oraz projektową.

Głównym celem pierwszej części opracowania było ustalenie, czy w branży kosmetycznej istnieją jakieś zrównoważone działania, zebranie ich i pokazanie, jak funkcjonują w szerszym zakresie. Szczególnie istotne było przedstawienie działań w ujęciu globalnym, dlatego nie mogło zabraknąć także informacji np. na temat zanieczyszczenia środowiska.

W pracy teoretycznej zebrano informacje zarówno dla świadomych konsumentów, jak i odpowiedzialnych producentów i przedsiębiorców. Wśród pierwszych budują one świadomość ekologiczną i wpływają na rozpowszechnienie wiedzy na temat istniejących zrównoważonych rozwiązań w branży kosmetycznej oferowanych przez różne marki. Przedsiębiorcom, rozdziały dotyczące analizy rynku, konkurencji i trendów mogą służyć jako wskazówka, inspiracja i pomoc w zmniejszeniu szkodliwego wpływ na środowisko w oferowanych przez nich produktach.

Część praktyczna projektu Bubbless jest wynikową wcześniejszego opracowania oraz wszystkich potencjalnych i istniejących na rynku rozwiązań. Na podstawie zebranych materiałów powstał modelowy, skalowalny system Bubbless. Projekt może doprowadzić do wdrożenia systemu dystrybucji produktów kosmetycznych, który obejmuje przyjazne dla środowiska rozwiązania opakowaniowe oraz stać się przyczynkiem do powstania uniwersalnych systemowych narzędzi dla przedsiębiorców i konsumentów promujących ideę zrównoważonego rozwoju w branży kosmetycznej.

Zakres projektu Projekt Bubbless obejmuje zarówno materialne, jak i niematerialne elementy. Składają się na niego m.in.: • • • • • • • • • •

nazwa projektu szczegółowe badanie tematu zrównoważonych działań w branży kosmetycznej, badania i opracowania autorskie, kształtujące późniejsze decyzje projektowe, przedstawienie badań w formie raportu, koncepcja funkcjonowania przesiębiorstwa Bubbless, opracowanie systemu Bubbless, przestrzenny model systemu Bubbless (3D), przedstawienie modelu systemu Bubbless w formie baneru (2D), koncepcja funkcjonowania narzędzi opracowanych w ramach systemu Bubbless, przykładowe przedstawienia wybranych narzędzi systemowych.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

6

il. 1

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

7

Część analityczna RAPORT

Raport składa się z czterech głównych części. Poszczególne rozdziały dotyczą kolejno: problematyki zanieczyszcznia środowiska, charakterystyki branży beauty, analizy konkurencji działającej na rynku kosmetycznym oraz trendów, które mogą mieć wpływ na pracę projektową związaną z tematyką nadprodukcji opakowań kosmetycznych.

W poszczególnych sekcjach raportu przywołane zostały przykłady proponowanych rozwiązań i aktualnych działań podejmowanych na świecie przez różne instytucje i marki.

Raport, oprócz dokumentacji pracy analiztycznej, stanowi narzędzie, które może zainteresować producentów, konsumentów oraz wszystkie osoby zaciekawione wyżej wspomnianą tematyką.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

8

1 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

9

R O Z D Z I A Ł

P I E R W S Z Y

PROBLEMATYKA

Dogłębnie opisuje problematykę dotyczącą zanieczyszczenia środowiska i różnych aspektów z tym związanych. Ukazuje wielopłaszczyznowość problemu oraz przykładowe działania mające na celu zahamowanie jego skutków.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

10

„Projektanci mają swój udział, przynajmniej częściowy, we wszelkich zanieczyszczeniach. (…) sądzę, że zamiast zawieszać działalność, moglibyśmy zacząć działać pozytywnie.”

Viktor Papanek, Dizajn dla realnego świata, Łódź: Recto Verso, 2012, s. 13.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 2

11

Globalne problemy Wprowadzenie Świat codziennie zmaga się z różnymi problemami. Bieda, głód, epidemie i wojny to tylko niektóre z nich.

Część to problemy lokalne, inne natomiast dotyczą całego globu. Na niektóre mamy realny wpływ, a inne to odgórne decyzje polityczne. Niezbędnym do zaradzenia na globalne problemy wydaje się więc jednomyślne stanowisko wszystkich państw.

Przykład działania: Sustainable development goals 2030 Konferencja Światowego Forum Ekonomicznego Raport Global Risk 2020 Jako przejaw wspólnej inicjatywy możemy określić Cele zrównoważonego rozwoju (SDG), znane również jako cele globalne, które zostały przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych w 2015 roku. Jest to wezwanie do działania w obrębie 17 wyznaczonych celów oraz ich realizacja do 2030 roku. Punkt 13 agendy stanowią działania na rzecz klimatu.

Co roku w Davos odbywa się także konferencja Światowego Forum Ekonomicznego (World Economic Forum, WEF), w której uczestniczą prezesi najbogatszych światowych korporacji, przywódcy polityczni oraz wybrani intelektualiści i dziennikarze. W tym roku przed spotkaniem zaprezentowano katalog zagrożeń na najbliższe 10 lat opracowany na podstawie raportu Global Risk Report 2020, opublikowanego we środę 15.01.2020. Czołowe miejsce wśród zagrożeń dla światowej społeczności zajęły zmiany klimatyczne.

https://sustainabledevelopment.un.org/?menu=1300 https://www.globalgoals.org/resources https://www.dw.com/pl/wef-zmiany-klimatu-globalnym-ryzykiem/a-52016816 https://www.weforum.org/reports/the-global-risks-report-2020

Zanieczyszczenie środowiska i katastrofa klimatyczna Tematem, który w ostatnim czasie stał się najczęściej dyskutowanym we wszystkich kręgach, jest niewątpliwie problem środowiska naturalnego. Nadmierna ilość zanieczyszczeń, zmiany klimatyczne, wymierające gatunki. Naukowcy nie mówią już tylko o postępujących zmianach, ale właściwie o nadciągającej katastrofie.

Według ekspertów z Intergovernmental Panel on Climate Change (Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu, w skrócie IPCC) cała planeta jest zagrożona. To naukowe i międzyrządowe ciało doradcze utworzone przy ONZ przeanalizowało ponad 6 tysięcy badań naukowych. W zaprezentowanym przez nich raporcie, pod którym podpisało się 91 naukowców z 40 krajów, możemy przeczytać między innymi, że mamy 12 lat, żeby zatrzymać globalne ocieplenie na poziomie 1,5°C względem epoki przedprzemysłowej, czyli drugiej połowy XIX wieku.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

12

Na stronie internetowej Parlamentu Europejskiego możemy przeczytać: „UE zobowiązała się do ograniczenia do 2030 roku emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 40% w stosunku do poziomu z 1990 roku, przy równoczesnym zwiększeniu efektywności energetycznej o 27% i zwiększeniu do 27% udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej. Kluczowym mechanizmem służącym zwalczaniu zmiany klimatu jest unijny system handlu uprawnieniami do emisji.”

Oprócz tego odbywają się szczyty klimatyczne i różne konferencje międzynarodowe, gdzie dyskutowane są pomysły mające na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu. https://www.ipcc.ch/reports/ https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1766778,1,raport-na-temat-zmian-klimatycznych-12-lat-do-katastrofy.read https://www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/72/walka-ze-zmianami-klimatu

Ślad środowiskowy Ślad środowiskowy lub ślad ekologiczny (ang. environmental footprint) to wskaźnik służący do określenia wpływu produktu lub przedsiębiorstwa na środowisko (dotyczy głównie wykorzystywanych zasobów i ilości wytwarzanych zanieczyszczeń). To kompleksowe narzędzie umożliwiające oszacowanie zużycia zasobów naturalnych w stosunku do możliwości ich odtworzenia przez Ziemię określa całościowy wpływ na środowisko, a nie tylko na jego poszczególne komponenty. Zastosowana metodologia, dzięki której wypracowany został ujednolicony standard, pozwala zmierzyć, ocenić i porównać efektywność środowiskową organizacji i procesu produkcji z innymi podmiotami, bez względu na ich wielkość czy branżę.

Przykład działania: Globo W codziennym obliczaniu i redukowaniu śladu środowiskowego może pomóc na przykład aplikacja Globo, która pozwala wyznaczać indywidualne cele i śledzić postęp naszych działań.

https://www.globo.earth/

Uchodźcy klimatyczni Skala zmian klimatu spowodowała pojawienie się nawet nowego terminu: uchodźcy klimatycznego (12% liczby wszystkich migrantów). Mianem takim określa się osobę, która jest zmuszona do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania ze względu na znaczące zmiany klimatyczne, mogące zagrażać jej życiu lub zdrowiu (częste powodzie, susze, cyklony, osunięcia ziemi, burze tropikalne oraz podnoszenie się poziomu wód i zalewanie obszarów przybrzeżnych). Szacuje się, że do 2050 roku nawet 143 miliony ludzi będzie musiało wyemigrować przez zmiany klimatyczne. https://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pogoda/swiat,27/143-miliony-do-2050-roku-tylu-ludzi-moze-wyemigrowac-przez-zmiany-klimatu,281100,1,0.html

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

13

Solastalgia Oprócz tego, w kulturze pojawił się jeszcze termin solastalgia. Jest to angielski neologizm opisujący formę stresu psychicznego lub egzystencjalnego spowodowanego zmianami środowiska. Może się objawiać przygnębieniem, napięciem, niechęcią np. młodych ludzi do posiadania potomstwa (obawa przed tym, w jakim świecie będzie żyło), a w skrajnych przypadkach przerodzić się nawet w depresję. Czy więc koncepcja opracowana w celu nadania większego znaczenia cierpieniom wywołanym przez degradację środowiska, wkrótce nie zostanie uznana za oficjalną jednostkę chorobową? https://www.researchgate.net/publication/5820433_Solastalgia_The_Distress_Caused_by_ Environmental_Change

Przykład działania: Działania Komisji Europejskiej – „Europejski Zielony Ład” W grudniu 2019 roku Komisja Europejska ogłosiła nowy projekt pt. „Europejski Zielony Ład”. Zakłada on, że do roku 2050 Europa stanie się pierwszym neutralnym dla klimatu kontynentem, przy jednoczesnym stymulowaniu wzrostu gospodarczego i poprawy jakości życia ludzi. Pojęcie neutralności klimatycznej rozumiane jest jako emisja tylko takiej ilość gazów cieplarnianych, którą gospodarka jest w stanie pochłaniać na bieżąco. Pakiet najważniejszych środków i działań obejmuje m.in. ambitne ograniczenie emisji, inwestowanie w nowatorskie badania i innowacje oraz ochronę środowiska naturalnego w Europie. Poruszone w programie obszary to: • Czysta energia – alternatywne, ekologiczne źródła energii • Zrównoważony przemysł – bardziej zrównoważone i przyjazne środowisku cykle produkcyjne • Ekologia w sektorze budowlanym • Zrównoważona mobilność – promowanie bardziej zrównoważonych środków transportu • Ochrona ekosystemu i różnorodności biologicznej • Bardziej zrównoważony łańcuch żywnościowy • Bardziej skuteczne i szybkie eliminowanie zanieczyszczeń Do marca 2020 roku ma zostać przedstawiony projekt przepisów prawa klimatycznego, w który na stałe wpisany zostanie cel neutralności klimatycznej. Dodatkowo, dla obywateli udostępniony zostanie „Pakt na rzecz Klimatu”, dzięki któremu będą mogli zabrać głos, odegrać realną rolę przy opracowywaniu nowych rozwiązań, uczestniczyć w wymianie informacji, inicjowaniu oddolnych działań i promowaniu rozwiązań, z których inni będą mogli skorzystać. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl https://www.euractiv.pl/section/instytucje-ue/news/ke-przedstawila-nowy-zielony-lad/ Odgórne działania polskich samorządów miejskich Wiele miast w Polsce nie pozostaje w tyle za europejskimi i światowymi metropoliami, podejmując własne działania na rzecz ochrony środowiska.

Pierwszy przykład to wdrażana przez Gdańsk od lutego 2019 kampania „Gdańsk bez plastiku”. Ma ona na celu promocję ekologicznych postaw, dbanie o naturę i przede wszystkim zmniejszenie zużycia plastiku w życiu codziennym. Działania rozpoczęła sama rada miasta, która zrezygnowała z używania

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

14

w swoich siedzibach jednorazowych naczyń plastikowych, wycofała gazowaną wodę butelkowaną w plastikowych butelkach i zamieniła papier do drukarki na ten makulaturowy. W ramach akcji opracowano także 10 prostych proekologicznych zasad dla mieszkańców, a działania, takie jak wystawy, konkursy dla dzieci, pilotażowe projekty dla rodzin (np.„Podejmij wyzwanie. Szanuję – segreguję”) czy pikniki i gadżety mają promować i przypominać założenia kampanii.

W Krakowie w ramach akcji #EKOrEWOLUCJA pojawiły się specjalne ekopudełka, do których mieszkańcy mogą wrzucać niebezpieczne odpady. Jak informuje sam magistrat, są to działania w ramach „kampanii informacyjno-edukacyjnej, która ma zwiększyć świadomość ekologiczną wśród mieszkańców”. https://kraftmagazyn.pl/wskazujemy-zielone-punkty-na-mapie-polski/ https://www.gdansk.pl/urzad-miejski/wiadomosci/gdansk-bez-plastiku-to-mozliwe,a,142780 https://www.szanujesegreguje.pl/ https://lovekrakow.pl/aktualnosci/tu-wyrzucisz-baterie-plyty-i-zarowki-w-miescie-pojawily-sie-kolejne-ekopudelka_34142.html Zakaz palenia paliwami stałymi w Krakowie Kraków z kolei może poszczycić się wprowadzoną w życie 1 września 2019 roku uchwałą Sejmiku Województwa Małopolskiego dotyczącą całkowitego zakazu palenia paliwami stałymi, takimi jak węgiel i drewno, na terenie miasta. Uchwała została jednak poprzedzona dofinansowaniami na wymianę starych kotłów i pieców, a miasto proponuje mieszkańcom także inne rozwiązania, np. montaż instalacji fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych, pomp ciepła, energii elektrycznej czy podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej. Dla najuboższych przygotowano „Program osłonowy”. Sukcesu krakowianom szybko pozazdrościły inne miasta, a w szczególności gminy ościenne, które rozważają wprowadzenie takiej uchwały także na swoim terenie. https://www.malopolska.pl/aktualnosci/srodowisko/uchwala-antysmogowa-w-krakowie Zielona Stolica Europy Zarówno Gdańsk, jak i Kraków oraz Poznań i Katowice powalczą o tytuł Zielonej Stolicy Europy 2022.

Polskie miasta konkurują jeszcze z 14 innymi metropoliami o międzynarodowy prestiż i nagrodę finansową wynoszącą 350 000 euro na realizację programu na rzecz ochrony środowiska. Wytypowane miasta wykazują działania, mające na celu poprawę życia mieszkańców i ochronę środowiska, wpisujące się w długofalową strategię. Już w kolejnych miesiącach tego roku poznamy wybranych finalistów, a w czerwcu 2020 komisja przyzna nagrodę główną. Wszyscy kandydaci otrzymają natomiast rekomendacje dotyczące podejmowanych przez nich działań. https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,25423007,krakow-katowice-poznan-i-gdansk-polskimi-kandydatami-do-tytulu.html?disableRedirects=true Edukacja społeczeństwa – dzieci i ryby głos jednak mają, lekcje ekologii we Włoszech i „case Ikea” Popyt i podaż prawie zawsze idą ze sobą w parze. Dlatego mądre i świadome społeczeństwo może być kluczem do ograniczenia szkodliwego wpływu gospodarki na środowisko. Działania edukacyjne to jeden ze sposobów. Podejmują je jednostki, organizacje, a nawet samorządy, światowi producenci i…

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

15

dzieci. Najwidoczniej dzieci i ryby w końcu mają głos. Przykładem jest odbijające się szerokim echem wystąpienie Grety Thunberg podczas szczytu klimatycznego COP24 w Katowicach w grudniu 2018 roku.

Są miejsca, gdzie temat edukacji jest ważny. Jak donosił włoski minister edukacji Lorenzo Fioramonti: Włochy będą pierwszym krajem świata, który wprowadzi do szkół obligatoryjne lekcje edukacji ekologicznej. Obowiązkowe zajęcia dotyczące zmian klimatycznych i zrównoważonego rozwoju dla włoskich dzieci i młodzież w wieku od 6 do 19 lat miały się rozpocząć w 2020 roku. Światowi producenci także nie mogą pozostać obojętni na zmiany klimatyczne. Muszą działać, aby konsumenci nie odwrócili się od nich. IKEA na przykład wylicza działania, które podejmuje w ramach ochrony środowiska (dywany ze ścinków, kuchnie z butelek PET, wycofanie plastikowych słomek czy zamknięty obieg zasobów), a także promuje wśród klientów sposoby na przedłużenie życia przedmiotów. W ramach tej akcji powstała opatrzona instrukcją seria obrazów „Na dłużej”, która w niecodzienny sposób pokazuje, jak dbać o meble (np. poprzez dokręcanie, impregnację i olejowanie). Dodatkowo, można przeprowadzić interaktywną rozmowę z bootem, który pyta o nasze sposoby dbania o przedmioty i trudności, które napotykamy. W ten sposób można wyrazić swoją opinię i wejście w polemikę z marką. https://www.youtube.com/watch?v=2fycgrYgXpA https://www.rp.pl/Ekologia/191109744-Wlochy-Szkoly-beda-uczyc-o-zmianach-klimatu-Obowiazkowo.html https://kraftmagazyn.pl/obowiazkowa-ekologia-w-szkolach-zapytalismy-wlochow-co-o-tym-sadza/ https://www.ikea.com/pl/pl/this-is-ikea/sustainable-everyday/na-dluzej-pubd8fe7350?fbclid=IwAR0iqVwYOVi4g7HKeT5aqbVFzRfLtuwY9d4MXMr3thw_g47AiWdUwBXlIe0 Zrównoważone marki – Patagonia, Don’t Buy This Jacket Da się zauważyć, że coraz bardziej świadomi klienci zaczęli wymagać zmian od istniejących marek i doceniać takie, które zrównoważony rozwój wpisują w swoją ideologię. Marką zrównoważoną możemy określić produkty i usługi, których szczególną wartość dodaną stanowią działania na rzecz korzyści środowiskowych i społecznych. Oznacza to, że firmy takie podejmują szereg długofalowych działań proekologicznych, mających na celu zarówno ochronę środowiska i zwierząt (np. transparentny proces produkcji), jak i poprawę jakości życia ludzi (np. godne wynagrodzenia).

Jednym z trafniejszych przykładów takich marek jest Patagonia oraz ich kampania Don’t Buy This Jacket, która ukazała się w „Czarny piątek” 25 listopada 2011 roku w gazecie The New York Times.

Dlaczego właśnie wtedy? Patagonia słusznie zauważa, że aby zmniejszyć szkodliwy wpływ na środowisko, każdy musi zużywać mniej. W końcu wszystko, co tworzymy, zużywa z planety surowce, których nie możemy oddać. Firmy muszą więc produkować mniej rzeczy, ale o wyższej jakości,

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 3

16

natomiast klienci powinni zastanowić się, zanim go kupią. Patagonia namawia też do odsprzedaży nieużywanych rzeczy oraz zapewnia usługę dożywotniej naprawy produktów. W tym celu po Europie jeździ nawet specjalny pojazd. Dodatkowo, marka udostępnia porady dotyczące pielęgnacji i instrukcje samodzielnych napraw. Jeśli natomiast produkt Patagonii nie nadaje się już do naprawy, powinno się go zwrócić do producenta, który przetworzy go na coś nowego lub zmieni przeznaczenie tego, czego nie można już poddać recyklingowi. W ramach akcji od 2005 roku poddano recyklingowi ponad 82 tony odzieży. https://www.patagonia.com/blog/2011/11/dont-buy-this-jacket-black-friday-and-the-new-york-times/ https://eu.patagonia.com/pl/en/worn-wear.html Małe kroki do wielkich zmian – Green Friday Jakiś czas temu po raz pierwszy natknęłam się także na inicjatywę tzw. „Green Friday”. W przeciwieństwie do czarnego odpowiednika, celem było ograniczenie zakupowego szału. Marka Vvidoki postanowiła w ten dzień podwyższyć ceny swoich produktów aż o 55%, natomiast drogeria Jeju nie podwyższyła cen, ale 10% z utargu przekazała na działania charytatywne. https://www.elle.pl/artykul/polska-marka-sprzeciwia-sie-black-friday-z-okazji-czarnego-piatku-podniosla-ceny-o-55-191129012552 https://www.facebook.com/jejukrakow/photos/a.834002446769475/1436020209901026/?type=3

Odpady Produkcja i gospodarowanie odpadami Według danych Eurostatu w 2016 roku łączna ilość wszystkich odpadów wytworzonych w UE przez wszystkie sektory gospodarki i gospodarstwa domowe wyniosła 2 538 mln ton, co stanowi średnio 5,0 ton odpadów na mieszkańca.

W Polsce, według raportu GUS pt. „Ochrona środowiska 2019”, w 2018 roku wytworzono w sumie 128 mln ton odpadów (zarówno komunalnych, jak i przemysłowych), co daje średnio ok. 3,33 tony na mieszkańca.

Jeśli z puli wyłączymy odpady komunalne, to da się zauważyć, że od 2000 roku łączna ilość wytwarzanych rocznie odpadów utrzymuje się na zbliżonym poziomie, przy stałym wzroście PKB (w 2018 roku wytworzono 115 mln ton, a wzrost wynióśł 1,4% względem roku poprzedniego). Może to wskazywać na pozytywne trendy w gospodarce odpadami.

Ilość wytworzonych odpadów komunalnych, czyli powstających w gospodarstwach domowych, wynosiła w 2018 roku 12 485 tys. ton. Zanotowano więc wzrost o 4,3% w stosunku do roku ubiegłego. Oznacza to zwiększenie ilości wytworzonych odpadów komunalnych na jednego mieszkańca z 311 kg w 2017 roku do 325 kg w 2018 roku. W kolejnym roku (2019) wytworzono natomiast 12 753 tys. ton odpadów komunalnych i odnotowano wzrost wytworzenia o 2,1% w stosunku do roku ubiegłego. Oznacza to zwiększenie ilości wytworzonych odpadów komunalnych na jednego mieszkańca Polski z 325 kg w 2018 roku do 332 kg w 2019 roku.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

17

Nie zdajemy sobie też sprawy z faktu, iż śmieci eksportujemy i importujemy. Cały czas trwa międzynarodowy transport odpadów przeznaczonych do odzysku lub unieszkodliwienia. W rozdziale 6 wspomnianego raportu, poświęconemu odpadom, możemy przeczytać, że „w 2018 roku Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) wydał 202 pozwolenia na przywóz odpadów do Polski z zagranicy, na 1 179 tys. ton.

Oznacza to wzrost ilości odpadów przywiezionych do Polski o 79% względem roku poprzedniego. Najwięcej zezwoleń dotyczyło importu odpadów z terytorium Niemiec: 43% ogólnej ilości odpadów przywiezionych na teren Polski.” W tym samym roku GIOŚ wydał natomiast 41 zezwoleń na wywóz odpadów z Polski na łączną masę 107 tys. ton odpadów. Głównym krajem docelowym były Niemcy (81% ilości odpadów wywożonych z Polski w 2018 roku). Da się więc zauważyć, że Polska importuje ponad dziesięciokrotnie więcej odpadów niż eksportuje. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Waste_statistics/pl https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2019,1,20.html https://wyborcza.pl/7,155287,24898793,zwozimy-coraz-wiecej-odpadow.html

il. 4 Odpady komunalne wytworzone według województw w 2018 i 2019 roku, źródło: GUS

Przetwarzanie odpadów Na początku należy przytoczyć kilka definicji, które możemy znaleźć w raporcie GUS-u: • „Przez odzysk odpadów rozumie się jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym przypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub ogólnie w gospodarce.”

• „Recykling to taki odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach. Obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk.”

• „Unieszkodliwianie odpadów jest to proces niebędący odzyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk substancji lub energii. Do procesów unieszkodliwiania zalicza się m.in.: składowanie, przetwarzanie w glebie i ziemi, retencję powierzchniową (np. umieszczanie odpadów na polet-

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

18

kach osadowych lub lagunach), termiczne przekształcanie. Przez termiczne przekształcanie odpadów rozumie się procesy spalania odpadów przez ich utlenianie oraz inne procesy, w tym pirolizę, zgazowanie, proces plazmowy. Procesy te prowadzi się w spalarniach lub we współspalarniach odpadów.”

• „Przez odpady składowane należy rozumieć odpady usunięte na składowiska i obiekty unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (hałdy, stawy osadowe) własnych zakładów lub innych.”

Dalej czytamy: „W Polsce z zebranych oraz odebranych w 2018 roku odpadów komunalnych, 7,1 mln ton przeznaczono do odzysku (57% odpadów komunalnych wytworzonych), z tego do recyklingu przeznaczono 3,3 mln ton (26%), do przekształcenia termicznego z odzyskiem energii 2,8 mln ton (23%), do biologicznych procesów przetwarzania (kompostowania lub fermentacji) został skierowany 1,0 mln ton (8%). Do procesów unieszkodliwienia skierowano łącznie 5,4 mln ton, z czego 5,2 mln ton (ok. 42% odpadów komunalnych wytworzonych) przeznaczono do składowania, a pozostałe 0,2 mln ton (ok. 2% wytworzenia) do unieszkodliwienia poprzez przekształcenie termiczne bez odzysku energii.”

GUS – Analizy statystyczne Ochrona środowiska 2020 https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2020,1,21.html

Odpady opakowaniowe Za odpady opakowaniowe uznaje się opakowania wycofane z użycia, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów ustawy o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań.

Unia Europejska W latach 2007-2017 na terenie 28 krajów będących członkami Unii Europejskiej ilość wytwarzanych odpadów opakowaniowych • wzrosła ogółem o ok. 6,9 mln ton (8%), przy czym wzrosła ilość wytworzonych: • odpadów z papieru i tektury o 4,3 mln ton (14%), • odpadów plastikowych o 1,7 mln ton (11%), • odpadów drewnianych o 1,2 mln ton (8%).

• Zmniejszyła się natomiast ilość wytworzonych odpadów opakowaniowych z metalu o ok. 0,1 mln ton i ze szkła o ok. 0,2 mln ton.

W tym samym okresie ilość odpadów opakowaniowych poddanych recyklingowi wzrosła ogółem o 11,0 mln ton (23%), a wyszczególniając materiały: • z tworzyw sztucznych wzrosła o 2,9 mln ton (68%), • z papieru i tektury – o 5,7 mln ton (23%), • odpadów metalowych – o 0,5 mln ton (17%), • odpadów szklanych – o 1,7 mln ton (16%), • odpadów drewnianych – o 0,3 mln ton (6%).

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

19

W 2017 roku w UE wytworzono średnio 173,8 kg odpadów opakowaniowych na mieszkańca. Wartość wskaźnika dla poszczególnych krajów wahała się od 63,8 kg na mieszkańca w Chorwacji do 230,9 kg na mieszkańca w Luksemburgu.

Największy procent stanowiły odpady opakowaniowe z papieru i tektury (41%), następnie plastiku (19%), szkła (19%), drewna (16%) i metalu (5%).

Polska W Polsce całkowita ilość wprowadzonych w 2018 roku na polski rynek opakowań wynosiła 5,5 mln ton.

Poziom odzysku i recyklingu w 2018 roku wyniósł odpowiednio 63,1% i 58,5%, co oznacza, że osiągnięty w 2015 roku wymagany poziom odzysku (61%) i recyklingu (56%) został zachowany aż do teraz. Wypracowane zostały również wymagane poziomy recyklingu poszczególnych frakcji odpadów opakowaniowych.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90%

il. 5 Wykres „Wymagany i osiągnięty poziom recyklingu odpadów opakowaniowych w 2018 roku", źródło: na podstawie raportu GUS

GUS – Analizy statystyczne Ochrona środowiska 2020 https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2020,1,21.html Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. 2019, poz. 701, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2014, poz. 1923). https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Packaging_waste_statistics#Waste_ generation_by_packaging_material

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

20

Czy próbowałeś kiedyś wyobrazić sobie skalę problemu opakowań trafiających do oceanów? „Każdego roku na świecie do oceanów trafia nawet 13 mln ton odpadów z tworzyw sztucznych – to tak jakby 1 857 tys. średniej ładowności śmieciarek pozbyło się odpadów prosto do oceanu.”

Raport „Strategia plastikowa i kosmetyki”, s. 9.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 6

21

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

22

Odpady z tworzyw sztucznych Żywotność plastiku Pierwsze tworzywa sztuczne wytwarzane z paliw kopalnych mają nieco ponad sto lat. Uruchomiona w latach pięćdziesiątych XX wieku światowa produkcja tworzyw sztucznych do dziś cieszy się ogromną popularnością. Plastiki weszły do powszechnego użytku po II wojnie światowej i znajdują zastosowanie niemal we wszystkich dziedzinach przemysłu – od samochodów po urządzenia medyczne do opakowań żywności.

Od początku produkcji do 2015 roku ilość wyprodukowanych tworzyw sztucznych na świecie wyniosła 448 milionów ton, a połowa z nich została wyprodukowana od 2005 roku.

Niestety, jedynie 9% wspomnianego plastiku zostało poddane recyklingowi, 12% zostało spalone, a przeważająca ilość, czyli 79% trafiła na wysypiska lub przedostała się do środowiska naturalnego. Plastik zasypuje świat przyrody w tempie 8 milionów ton rocznie, czyli jedna śmieciarka na minutę. Po wyrzuceniu trafia z lądu do oceanów lub ulega rozkładowi na mniejsze fragmenty, które pozostają w środowisku przez wieki.

https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/plastic-planet-waste-pollution-trash-crisis https://www.plasticsoupfoundation.org/en/files/what-to-do-with-plastic-waste/ https://talking-trash.com/chapter/introduction/ https://science.sciencemag.org/content/347/6223/768

Unia Europejska (UE28+NO/CH) Kraje UE mogą poszczycić się spadkiem eksportu odpadów z tworzyw sztucznych poza UE o 39% w latach 2016–2018. Da się zauważyć, że w krajach, w których obowiązują ograniczenia odnośnie do składowania odpadów nadających się do odzysku lub recyklingu, średnio osiągane są wyższe wskaźniki recyklingu pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. Przoduje tu Szwajcaria, Austria i Holandia.

W latach 2006-2018 ilość odpadów z tworzyw sztucznych poddanych recyklingowi podwoiła się, wzrósł o 77% odzysk energii, a także o 44% zmniejszył się poziom składowania odpadów. Chociaż w latach 2006-2018 o 19% wzrosła ilość zebranych pokonsumenckich odpadów z tworzyw sztucznych, w roku 2018 w dalszym ciągu ¼ z nich nie została wykorzystana i trafiła na wysypiska.

il. 7

23

W 2018 roku zebranych zostało 29,1 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych w celu ich zagospodarowania, z czego z 42,6 % odzyskano energię, 32,5% poddano recyklingowi, a 24,9% jest składowanych.

Polska W latach 2006-2018 ilość odpadów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do recyklingu wzrosła 2,7-krotnie, odzysk energii wzrósł 115-krotnie, a składowanie zmniejszyło się o 21%. W roku 2018 w ramach oficjalnych programów zebrano 1,9 mln ton pokonsumenckich odpadów z tworzyw sztucznych.

W 2018 roku ilość wszystkich odebranych lub zebranych selektywnie odpadów dla Polski wyniosła 94 kg na mieszkańca, w tym: • zmieszanych odpadów opakowaniowych – 15 kg na mieszkańca (14 kg w 2017 roku), • tworzyw sztucznych – ok. 9 kg na mieszkańca (8 kg w 2017 roku).

W 2019 roku ilość wszystkich odebranych lub zebranych selektywnie odpadów dla Polski wyniosła prawie 104 kg na mieszkańca, w tym: • zmieszanych odpadów opakowaniowych – 13 kg na mieszkańca (15 kg w 2018 roku), • tworzyw sztucznych – 10 kg na mieszkańca (9 kg w 2018 roku).

GUS – Analizy statystyczne Ochrona środowiska 2019 GUS – Analizy statystyczne Ochrona środowiska 2020 https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/plastic-planet-waste-pollution-trash-crisis https://www.plasticseurope.org/pl/newsroom/aktualnosci/nowy-raport-plasticseurope-tworzywa-sztuczne-fakty-2020 https://talking-trash.com/?fbclid=IwAR3-MAVNmqNaqbtZJhYA4XAeB5O1Vr5VkdECrAQgUXeuR8JJDOCOB6qryNw https://science.sciencemag.org/content/347/6223/768

Odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych Z 448 mln ton wyprodukowanego na świecie do 2015 roku plastiku, aż 161 milionów zostało użyte w branży opakowaniowej. Dla opakowań z tworzyw sztucznych średni czas wykorzystania, zanim zostaną wyrzucone, wynosi mniej niż 6 miesięcy. Nie bez powodu więc odpady opakowaniowe stanowią prawie połowę wszystkich odpadów z tworzyw sztucznych generowanych globalnie, a większość z nich nigdy nie zostaje poddana recyklingowi.

Obecnie w krajach UE największym segmentem zastosowań tworzyw sztucznych są opakowania, które odpowiadają za nieco ponad 40% całkowitego zużycia tworzyw sztucznych dostępnych na rynku.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

24

Jeśli z ogólnej puli odpadów opakowaniowych wyszczególnimy te wykonane z tworzyw sztucznych, to da się jednak zauważyć optymistyczny trend coraz większego ponownego wykorzystania. Według raportu Stowarzyszenia Plastics Europe „Tworzywa sztuczne: Fakty 2020”: W krajach Unii Europejskiej (UE28+NO/CH): • Od roku 2006 do roku 2018 ilość poddanych recyklingowi pokonsumenckich odpadów opakowań z tworzyw wzrosła o 92%.

• W roku 2018 zebrano 17,8 mln ton pokonsumenckich odpadów opakowań z tworzyw sztucznych (hurtowych, transportowych i z gospodarstw domowych), z czego 42% poddano recyklingowi, 39,5% spaleniu, a 18,5% jest składowane.

W Polsce: • W roku 2018 w ramach oficjalnych programów zebrano 1 mln ton odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych (hurtowych, transportowych i pokonsumenckich).

• W latach 2006–2018 ilość odpadów opakowań z tworzyw sztucznych zebranych do recyklingu wzrosła 2,1-krotnie, odzysk energii wzrósł 70-krotnie, a składowanie zmniejszyło się o 37%.

il. 8

https://www.nationalgeographic. com/magazine/article/plastic-planet-waste-pollution-trash-crisis https://www.plasticseurope.org/pl/ newsroom/aktualnosci/nowy-ra-

port-plasticseurope-tworzywa-sztuczne-fakty-2020 https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/plastic-planet-waste-pollution-trash-crisis

Światowy rynek recyklingu Firma Statista jest wiodącym dostawcą danych rynkowych i konsumenckich. W raporcie Globalna wartość rynkowa recyklingu odpadów w latach 2017-2024, opublikowanym przez Iana Tiseo, czytamy, że tendencje w zakresie recyklingu i ponownego wykorzystania rosną, dlatego oczekuje się, że będzie się on nadal rozwijał. W 2017 roku rynek ten był wyceniany na około 265 miliardów dolarów. Prognozuje się, że do roku 2024 wzrośnie do około 377 miliardów dolarów.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

25

Z uwagi na to, że nie każdy materiał da się recyklingować tymi samymi metodami, a także koszt tego procesu jest różny i często nieopłacalny w porównaniu do produkcji nowego materiału, nawet w bogatych krajach aktualne wskaźniki recyklingu są niskie. Na całym świecie jedynie 18% wszystkich tworzyw sztucznych jest poddawanych recyklingowi. Europa zarządza 30% tego rodzaju odpadów, Chiny 25%, Stany Zjednoczone tylko 9%.

Co więcej, według niektórych raportów, nawet 50% światowej rocznej produkcji plastiku jest przeznaczona do jednorazowego użytku, a ilość plastiku poddawana recyklingowi stanowi niecałe 9%. Mimo to, oczekuje się, że globalny rynek recyklingu tworzyw sztucznych gwałtownie wzrośnie do 2024 roku.

Kwestią, na którą w ostatnim czasie zwrócone są oczy całego świata, są plastikowe butelki. Zyskały one duże zainteresowanie mediów, ze względu na ich niekorzystny wpływ na środowisko, a także zdrowie ludzkie. Niektóre z nich zawierają toksyczną substancję chemiczną BPA. Z punktu widzenia środowiska, produkcja butelek wykorzystuje cenne paliwa kopalne, a recykling wymaga dużej ilości zasobów, zwłaszcza wody. Inaczej jest na przykład z puszkami, ponieważ aluminium z recyklingu zużywa do 95% mniej energii niż w przypadku wydobycia z rudy.

W skali świata Niemcy mają jeden z najwyższych wskaźników recyklingu butelek PET. Najnowsze dane wskazują, że aż do 97% butelek w tym kraju jest poddawanych recyklingowi. Wiąże się to oczywiście z dobrze funkcjonującym systemem kaucyjnym i gęstą siecią punktów zwrotu.

W raporcie firmy Smithers „The Future Lifecycles of Packaging Recycling to 2023” możemy znaleźć informację dotyczącą światowych wskaźników poziomu recyklingu opakowań z podziałem na materiały. Wynoszą one odpowiednio: • 14% dla opakowań z tworzyw sztucznych, • 70% dla opakowań kartonowych, • 50–80% dla opakowań szklanych, • 30–90% dla opakowań metalowych.

https://www.statista.com/statistics/239662/size-of-the-global-recycling-market/ https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/plastic-planet-waste-pollution-trash-crisis https://plasticoceans.org/the-facts/ https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377006/key-trends-for-lifecycles-in-pack-recycling-to-2023 https://www.smithers.com/services/market-reports/packaging/lifecycles-of-packaging-recycling-to-2023 https://www.epa.gov/facts-and-figures-about-materials-waste-and-recycling/national-overview-facts-and-figures-materials#recycling https://www.epa.gov/facts-and-figures-about-materials-waste-and-recycling/containers-and-packaging-product-specific-data

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

26

Przykład działania Działania pozwalające na lepsze zwizualizowanie problemu W jednym z brytyjskich supermarketów na opakowaniach produktów pojawiły się naklejki z datą ważności... plastiku. Dokładnie tak. Nie żywności, ale plastiku. Twórcy reklam Gagandeep Jhuti i Joe Foale-Groves chcieli w ten sposób podnieść świadomość na temat żywotności jednorazowego plastiku. Akcja ma zadziałać na wyobraźnię kupujących. https://www.devonlive.com/news/uk-world-news/new-plastic-expiry-date-stickers-3784210?%3F

il. 9

Zarządzanie gospodarką i długością życia produktu – jednorazowość vs wielorazowość, obsolescencja Jako odpady definiuje się każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia jest obowiązany. Są one nieodłączną cechą ludzkiej działalności.

Sam fakt rozwoju gospodarki nie jest jednak jedynym powodem zanieczyszczenia środowiska. Istotne znaczenie ma sposób jej funkcjonowania i zarządzania zasobami, do którego można mieć wiele uwag. Realny wpływ na ilość generowanych zanieczyszczeń mają chociażby niekontrolowane procesy produkcyjne, ich skala zwiększająca się wraz z ciągle rosnącą liczbą ludzi na świecie czy nadmierna konsumpcja spowodowana bogaceniem się społeczeństwa. Zarówno jako konsumenci, jak i producenci, nie braliśmy, a może celowo nie chcieliśmy brać pod uwagę wszystkich konsekwencji takiego dynamicznego wzrostu. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat wprowadzaliśmy na rynek na masową skalę chociażby produkty jednorazowego użytku lub takie o niskiej jakości i krótkim życiu. Wielu z nich nie da się naprawić lub, paradoksalnie, naprawienie produktu jest droższe niż kupienie nowego. Niektórym producentom udowodniono nawet stosowanie obsolescencji, czyli strategii celowego postarzania produktu, aby miały one ograniczony czas użytecznego życia, po tym zaś okresie stawały się niesprawne i właśnie nieopłacalne w naprawie.

W ramach swojego wykładu pt. „Supernaturalna przyszłość – zanieczyszczenia jako nowe zasoby” podczas Konferencji Element Urban Talks 2019 Paulina Grabowska przekonywała jednak, że nie ma czegoś takiego jak odpady i zanieczyszczenia, są to tylko źle wykorzystane zasoby. Wskazywała konkretne przykłady działań, udowadniające, że zanieczyszczenia to nie tylko problemy, ale także możliwości.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

27

Jak zwizualizować problem?

Kłopotliwe w uświadamianiu sobie problemu jest to, że, jako jednostkom, często ciężko jest nam sobie wyobrazić jego skalę. Dla wielu liczby są zbyt abstrakcyjne, przez co sam problem wydaje się być odległy. Dodatkowo na co dzień nie widzimy skutków swoich czynów, bo „przecież u nas to tylko jeden kosz na tydzień”, śmieci gdzieś jadą, znikają i problemu nie ma. Tymczasem śmieci, przewiezione nawet do innego państwa, wciąż nie znikają z powierzchni naszej planety – wspólnej planety.

Dla niektórych impulsem do działania może być moment, kiedy zobaczą szokujące zdjęcia lub reportaż w telewizji. Dla innych wyjazd na rajskie wakacje, podczas którego okazuje się, że za luksusowym hotelem mieści się ogromne dzikie wysypisko. Dlatego tak trafne wydaje się przedstawianie danych statystycznych w formie bardziej przystępnej dla przeciętnego odbiorcy. Pomóc mogą tu zwłaszcza infografiki, a także używanie porównań.

Dla przykładu, na stronie ExpertMarket przeanalizowano dane dotyczące odpadów w 29 krajach europejskich i wskazano ilość odpadów poddanych składowaniu zamiast recyklingowi. Oprócz danych liczbowych, przekalkulowano, ile razy dana ilość odpadów wypełniłyby Koloseum, którego całkowita objętość to 1329000 m³. I tak okazało się, że odpady składowane w Turcji zajmowałyby objętość aż 44.3 Koloseum, a w Polsce 7.6. W raporcie pt. Strategia Plastikowa i kosmetyki przeczytać z kolei możemy, że „Każdego roku na świecie do oceanów trafia nawet 13 mln ton odpadów z tworzyw sztucznych – to tak jakby 1 857 tys. średniej ładowności śmieciarek pozbyło się odpadów prosto do oceanu.” Robi wrażenie, prawda? https://www.expertmarket.co.uk/commercial-waste/most-wasteful-countries https://www.kosmetyczni.pl/pl/raport-strategia-plastikowa-i-kosmetyki.html

Harmonogram zmian Liczba Dyrektyw Unijnych dotyczących gospodarki odpadami jest coraz większa. Większość z nich jest wielostopniowa, a obowiązujące terminy kolejnych restrykcji sprawiają producentom wiele kłopotów. W odpowiedzi na ten problem stworzono oś czasu z harmonogramem przejścia UE na gospodarkę obiegu zamkniętego. www.zero-waste.pl/timeline

Przykład działania: GOZ Gospodarka o obiegu zamkniętym (ang. circular economy) to koncepcja systemu gospodarczego, który cechują: • racjonalne wykorzystanie zasobów • ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko wytwarzanych produktów • materiały oraz surowce pozostające w gospodarce tak długo, jak jest to tylko możliwe • zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz emisji i utraty energii Działania te są możliwe dzięki stworzeniu zamkniętej pętli procesów, w których odpady z jednych procesów są wykorzystywane jako surowce dla innych, co pozwoli na kaskadowe wykorzystanie materii w kilku obiegach bez konieczności wprowadzania do obiegu nowych surowców. Koncepcja GOZ zawiera szczegółowe wytyczne postępowania z produktem na każdym etapie cyklu jego życia oraz nakazuje wielokrotne wykorzystywanie potencjału tego produktu.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

28

Unieszkodliwienie odpadu powinno być dozwolone jedynie w przypadku, gdy nie ma już innej możliwości jego wykorzystania. https://www.gov.pl/web/klimat/goz System rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) Unijny Pakiet Dyrektyw Odpadowych zakłada między innymi funkcjonowanie tzw. systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (w skrócie ROP). Jest to mechanizm określający zakres odpowiedzialności producentów za produkty wprowadzane na rynek aż do końca cyklu ich życia. W tym rozumieniu producent jest odpowiedzialny za nie już nie tylko w okresie użytkowania i gwarancji, ale także po nim, kiedy produkt staje się odpadem. Co więcej, współdzieli on również koszty selekcji, recyklingu i utylizacji odpadów, które powstały z jego produktu, a także z opakowań, w których dystrybuuje swoje produkty. ROP zakłada w dużym stopniu przeniesienie ciężaru finansowania zagospodarowania odpadów opakowaniowych z mieszańców na wprowadzających produkty w opakowaniach.

Przepisy określają minimalny poziom finansowania tego procesu, jednak producent odejmuje od niego dochody z ponownego użycia i ze sprzedaży surowców wtórnych pochodzących z ich produktów, płacąc tzw. koszt netto.

Z założenia ROP ma być wsparciem dla systemu gospodarowania odpadami komunalnymi i wspomóc rozwój rynku recyklingu odpadów w Polsce.

il. 10

https://portalkomunalny.pl/rozszerzona-odpowiedzialnosc-producentow-rop-niezbedny-element-gospodarki-odpadami-396037/ https://www.gov.pl/web/klimat/w-m-o-systemie-rozszerzonej-odpowiedzialnosci-producenta https://bip.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/bip/skargi_wnioski_petycje/petycje_2019/119_odpowiedz_z_3_marca_2020.pdf Budowa nowoczesnych obiektów przetwórstwa odpadów na przykładzie Ekospalarni w Krakowie Do wydajnego przetwarzania odpadów niezbędne jest budowanie infrastruktury, która to umożliwi.

W odpowiedzi na potrzeby ekologiczne i energetyczne miasta Krakowa, w 2015 roku powstał Zakładu

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

29

Termicznego Przekształcania Odpadów (ZTPO) w ramach projektu: „Program gospodarki odpadami komunalnymi w Krakowie”. Inwestycja umożliwiła zagospodarowanie wytworzonych przez mieszkańców odpadów komunalnych oraz odzyskiwanie z nich energii. Nie jest to jednak jedyne zadanie spalarni. Na jej terenie powstała również specjalna ścieżka edukacyjna, która umożliwia przeprowadzenie kampanii edukacyjnej w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami, podnoszenie świadomości ekologicznej oraz przybliżenie odwiedzającym wiedzy na temat technologii i funkcjonowania zakładu termicznego przekształcania odpadów. Dzięki temu mogą oni m.in. zobaczyć, jak wyglądają kluczowe elementy systemu, takie jak proces wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej czy proces zagospodarowania pozostałości po spalaniu, a także dowiedzieć się, że zakład wyposażony jest w nowoczesną instalację oczyszczania spalin, spełniającą rygorystyczne normy dotyczące emisji do powietrza. Dzięki kompleksowemu działaniu ekospalarnia została uhonorowana wieloma nagrodami krajowymi. https://khk.krakow.pl/pl/ekospalarnia/ TerraCycle TerraCycle® to przedsiębiorstwo społeczne eliminujące ideę odpadów®. Działa w 20 krajach, oferując różne rozwiązania, w tym specjalne platformy do recyklingu trudnych odpadów. Do tej pory w bezpłatnych programach finansowanych przez marki, producentów i sprzedawców detalicznych na całym świecie wzięło udział 202 831 611 osób, co dało 7,762,174,415 odpadów poddanych recyklingowi oraz 44 806 327 USD na cele charytatywne.

Działanie systemu jest proste. Należy wybrać program, do których chce się dołączyć, zacząć zbierać odpady, a następnie wysłać je do recyklingu. Do pobrania są bezpłatne etykiety wysyłkowe, a za udział w programie można nawet zdobyć nagrody dla swojej szkoły lub ulubionej organizacji non-profit! Niektóre marki, oprócz wysyłki, prowadzą też zwrot opakowań w lokalnych punktach.

Swoje programy oferują m.in.: Colgate®, eos, Herbal Essences, L’Occitane en Provence®, Garnier®, Procter & Gamble czy Tide.

Wszystkie darmowe programy można zobaczyć pod poniższym adresem: https://www.terracycle.com/en-US/brigades TerraCycle zarządza również rozwiązaniami oferowanymi przez Loop Industries – np. usługą konsumencką, oferującą możliwość zakupów produktów z opakowaniami wielokrotnego użytku. https://www.terracycle.com/en-US/ Zero waste – Polskie Stowarzyszenie Zero Waste, targi, społeczność i oddolne inicjatywy Oprócz odgórnych działań instytucji, powstają także oddolne inicjatywy, np. ruchy społeczne propagujące wspólną ideę. Jedną z nich, której początki sięgają połowy lat 90’, jest życie w duchu zero waste. W dosłownym tłumaczeniu znaczy to: brak odpadów. Mianem tym określamy więc styl życia, zgodnie z którym człowiek stara się ich generować jak najmniej. Zero waste to filozofia, którą powinniśmy stosować we wszystkich aspektach swojego życia.

W praktyce, możemy wymienić kilka fundamentalnych zasad zero waste – tak zwanych pięć eRek (5R z angielskiego).

• Refuse (odmawiaj) – nie gódź się na zbędne zanieczyszczenia (np. odmawiaj ulotek i jednorazowych opakowań).

• Reduce (ograniczaj) – zredukuj liczbę przedmiotów, prowadź możliwie minimalistyczne życie, otaczaj się tylko tym, czego faktycznie używasz i co jest ci niezbędne do życia.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

30

• Reuse (używaj ponownie) – używaj wielorazowych opakowań i przedmiotów (np. słoiki, termosy, golarki na żyletki, kubeczki menstruacyjne). Nadawaj nowe życie przedmiotom, które wydają się śmieciem (np. posadź kwiaty w starym garnku, zamiast kupować nową doniczkę).

• Recycle (segreguj i przetwarzaj) – segreguj śmieci i zanoś do stosownych punktów, a także przerabiaj samodzielnie co się da.

• Rot (kompostuj) – kompostuj odpadki organiczne, otrzymując z nich energię lub naturalny nawóz.

Kolejne zasady to: • Repair (naprawiaj) – nie wyrzucaj rzeczy, które da się naprawić (np. łataj ubrania).

• Remember (pamiętaj) – dokonuj świadomych wyborów i pamiętaj o powyższych zasadach.

Należy wspomnieć, że w naszym kraju od jakiegoś czasu organizowane są liczne kiermasze i targi Zero Waste, a także funkcjonuje Polskie Stowarzyszenie Zero Waste, które podejmuje różne działania, inicjatywy społeczne i kampanie. Stowarzyszenie zbierało na przykład podpisy pod petycją o wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce, jest też inicjatorem akcji #zwłasnymkubkiem, której celem jest zachęcanie klientów do korzystania z własnych naczyń przy zakupie kawy na wynos i przekonywanie właścicieli kawiarni, że takie rozwiązanie jest bezpieczne, ważne dla środowiska oraz korzystne wizerunkowo.

W wielu miastach na portalach społecznościowych pojawiły się oddolne inicjatywy osób np. zakładających grupy „Uwaga, śmieciarka jedzie”, w ramach której wystawiane są ogłoszenia o przedmiotach czekających na wywóz przy śmietnikach. Podobnym przykładem jest krakowska grupa „Oddam za darmo”. Warunkiem przyjęcia do grupy jest akceptacja reguł, których celem jest redukcja śmieci oraz zmniejszenie produkcji. Każdy może oddać lub też szukać rzeczy, aby zyskały nowe życie, a jakość przedmiotów nie jest komentowana.

Warto przywołać przykład zastosowania zero waste w projekcie z naszego podwórka. W wakacje 2020 w Nowej Hucie pojawiły się trzy mapy promujące punkty handlowe i usługowe wpisujące się w bezodpadowy styl życia. Pomysłodawczyni, Joanna Kądziołka, namawia mieszkańców do korzystania z usług lokalnych przedsiębiorców. Jak przekonuje, większość nowohucian w ciągu zaledwie 10 minut może dostać się pieszo do najbliższego serwisu elektronicznego, sklepu z używaną odzieżą czy zakładu szewskiego. Projekt oznaczony jest w mediach społecznościowych hashtagiem #blisko.

Dzięki wszelkim tego typu działaniom, których jest coraz więcej wokół przeciętnego odbiorcy, kształtują się postawy i nawyki, które finalnie przyczyniają się do zmniejszenia ilości produkowanych odpadów. http://zero-waste.pl/czym-jest-zero-waste/ http://zero-waste.pl/ http://www.targi-zerowaste.pl/krakow20-20 https://www.facebook.com/UwagaSmieciarkaJedzie https://www.facebook.com/groups/178048405708795 https://smoglab.pl/w-nowej-hucie-pojawily-sie-mapy-zero-waste-pokazuja-jak-latwo-kupowac-i-naprawiac-lokalnie/?fbclid=IwAR2ALltbwh42QtJ3jHUKRBoTun7qakqLTPUdnARGU0iEXfa9TRJ2sXxzZIc Naprawianie przedmiotów – iFixit, Pakiet regulacji KE w sprawie części zamiennych Jednym ze skutecznych sposobów przeciwdziałania powstawaniu nadmiernej ilości odpadów jest naprawianie produktów. To, co kiedyś było normalne, z uwagi na nieopłacalność, stało się z czasem wyjątkiem.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

31

Na szczęście ostatnio ten aspekt został dostrzeżony przez władze i konsumentów. Powstał na przykład portal iFixit, gdzie w dziesięciostopniowej skali oceniana jest możliwość samodzielnej naprawy poszczególnych sprzętów, a także udostępnione są instrukcje w jaki sposób to zrobić. Najwyższa notę (10) otrzymał smartfon marki Fairphone.

Komisja Europejska przyjęła z kolei pakiet regulacji, które wprowadzają nowe wymagania dotyczące naprawy sprzętu, co pomoże wydłużyć żywotność urządzeń codziennego użytku. W przypadku lodówek na przykład części zamienne mają być dostępne przez co najmniej 7 lat, a do pralek i zmywarek – 10 lat (nawet po zakończeniu produkcji danego modelu). Dodatkowo producenci będą musieli zapewnić dostawę części zamiennych w ciągu 15 dni roboczych, a także udostępnić technikom informacje dotyczące naprawy urządzeń. Oprócz tego, sprzęty domowe mają być bardziej energooszczędne, łatwo naprawialne oraz zużywać mniej wody. https://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/sprzet-agd-rtv-ma-dzialac-dluzej-prawo-do-naprawy-przyjete-przez-ke,974144.html https://www.ifixit.com/ Niwelowanie błędów przeszłości – nowe marki jako odpowiedź na problemy powodowane przez wprowadzone na rynek rozwiązania – Nespresso, Halo Coffee, Evergreen Producenci zaczęli też niwelować błędy przeszłości. Twórcy konceptu Nespresso, który sam w sobie jest dla konsumentów bardzo atrakcyjny, ponieważ zapewnia wysoką jakość kawy, a jednocześnie wygodny sposób aplikacji, musieli odpowiedzieć na zarzuty ekologów dotyczące odpadów generowanych podczas przygotowania kawy. W tym celu Nespresso uruchomiło systemy zbierania zużytych kapsułek przeznaczonych do recyklingu. Mimo tego, na stronie producenta kapsułek Evergreen™ możemy przeczytać: „W 2018 roku wyrzucono ponad 5 miliardów kapsułek Nespresso®, co stanowi ponad 72 miliony kilogramów odpadów!”. Kapsułki wielorazowego użytku do samodzielnego napełniania są więc alternatywą dla oryginalnego rozwiązania, w pełni kompatybilnym z systemem Nespresso. Innym podejściem do tematu są z kolei kompostowalne kapsułki Halo Coffee. Powstawanie i popularność takich artykułów jest więc wyrazem potrzeby tworzenia rozwiązań odpowiadających na spowodowane przez wprowadzenie na rynek produktów skutki, których początkowo nie przewidzieliśmy. https://www.nespresso.com/pl/pl/recykling https://halo.coffee/ https://www.evergreen-capsules.com/ Automaty do zwrotu odpadów W wielu krajach z powodzeniem funkcjonuje system zwrotnych butelek i kaucji (m.in. Niemcy, Norwegia, Szwecja), a kolejne państwa testują i wdrażają takie rozwiązania u siebie.

Jednym z najlepszych przykładów sukcesu może być Norwegia, gdzie 97% wszystkich butelek plastikowych poddawanych jest recyklingowi. Działania podjęte tam idą dwutorowo: z jednej strony finansowo stymulowani są przedsiębiorcy, a z drugiej klienci. Podatek dla przedsiębiorstw produkujących plastikowe butelki nie jest stały, ale maleje wraz ze wzrostem liczby butelek poddanych recyklingowi.

Klienci z kolei przy zwrocie butelki otrzymują kaucję, którą zapłacili, kupując produkt. Ma to sugerować konsumentom, iż zakupili produkt, ale opakowanie jedynie wypożyczyli.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

32

il. 11

W Stambule natomiast na stacjach metra pojawiły się automaty, które, po wrzuceniu butelek, doładowują karty transportu miejskiego. W metropolii większość gospodarstw domowych nie segreguje śmieci z powodu lenistwa lub braku świadomości korzyści dla środowiska. Rozwiązanie to ma więc z jednej strony zwiększyć świadomość mieszkańców, edukować ich, a z drugiej dać równocześnie realną korzyść, jaką jest darmowy przejazd komunikacją.

Starszym Polakom nie trzeba przypominać czasów, kiedy nabiał w zwrotnych butelkach stał co rano przed wejściem do ich mieszkań. Niestety, wraz z rozwojem kapitalizmu, system ten zniknął, a w jego miejsce pojawiły się sterty jednorazowych opakowań. W czerwcu 2019 roku w krakowskim Urzędzie Miasta pilotażowo stanął jednak automat do zwrotu butelek. Rozwiązanie, mające na celu promowanie skutecznego recyklingu plastikowych odpadów, cieszyło się ogromnym zainteresowaniem, a przygotowane kaucje zostały wypłacone w ciągu kilku tygodni. Władze Krakowa wysłały zapytanie ofertowe do firm produkujących automaty, a przedstawiciele innych miast zainteresowali się tym rozwiązaniem.

Wariantów automatów jest wiele, co daje różne możliwości. W niektórych krajach można oddawać, oprócz plastiku, także kartony, aluminiowe puszki i szklane butelki, z kolei inne maszyny umożliwiają przekazanie kaucji w dotację na wybrany cel charytatywny lub zwrot kaucji na kartę, z której można skorzystać podczas zakupów. W Stambule, gdzie problemem jest mobilizacja mieszkańców do recyklingu i ogromna liczba bezdomnych psów, połączono te zagadnienia i wprowadzono nawet automaty, które wydają karmę dla psów w zamian za plastikowe butelki. https://allaboutberlin.com/guides/pfand-bottles https://www.mirror.co.uk/money/iceland-scheme-pays-you-return-18982353 http://districtmagazine.ie/irelands-first-reverse-vending-machine-opens/ https://smoglab.pl/97-proc-plastikowych-butelek-w-norwegii-trafia-do-recyklingu/ https://www.nytimes.com/2018/10/17/world/europe/istanbul-vending-machines-recycling-subway.html https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/butelkomat-w-krakowie-zniknal-bo-skonczyly-sie-pieniadze-na-jego-utrzymanie https://wamiz.pl/aktualnosci/19098/karma-dla-psow-w-zamian-za-plastikowe-butelki-stambul-wprowadza-innowacyjne-rozwiazanie#utm_source=Facebook&utm_medium=Social&utm_campaign=wamiz

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

33

System kaucyjny Warunkiem koniecznym do wprowadzenia wielorazowych opakowań jest jednak funkcjonowanie systemu kaucyjnego – mechanizmu, w którym konsumenci, kupujący produkt, płacą dodatkową kwotę (kaucję), która jest im zwracana w momencie, gdy oddają opakowanie do punktu odbioru.

Polskie Stowarzyszenie Zero Waste zbiera podpisy pod petycją dotyczącą wprowadzenia w Polsce obowiązkowego systemu kaucyjnego na opakowania jedno- i wielorazowe po napojach. Jak podają: „rozwiązanie funkcjonuje w 40 regionach na całym świecie, osiągając doskonałe wyniki (10 krajów europejskich posiada system kaucyjny, 5 kolejnych podjęło decyzje o jego wprowadzeniu). Dnia 11 września ustawę dotyczącą wprowadzenia kaucji uchwalił Parlament Słowacji.” Jako korzyści systemu można wymienić między innymi: przeciwdziałania przenikaniu tworzyw sztucznych do środowiska, 50% mniej emisji CO² niż w przypadku opakowań jednorazowych czy wzrost poziomu selektywnej zbiórki opakowań po napojach do ponad 85%. Również w Polsce pojawiają się doniesienia, że rząd uruchomi w 2022 roku system kaucji na butelki (w pierwszej kolejności plastikowe). Przedsiębiorcy dostaną natomiast czas na dostosowanie się do przepisów. www.petycjeonline.com/system_kaucyjny_w_polsce www.kaucyjny.pl www.wyborcza.pl/7,177851,26955642,system-kaucyjny-w-polsce-rzad-zapowiada-wejscie-przepisow-w.html?fbclid=IwAR2tnbNqweY8ZWMx8VVhVhEuKLnkyxy7pGA0QjGn2aUK1SYtyKUqX8tJqqE&disableRedirects=true https://drive.google.com/file/d/1hEB4S5aaVhOjamngMg4gsvYAL8pvClx3/view?fbclid=IwAR0yluM48IKlr0XvyZm-M68aeWfDWjkBt0BovNEhdmOR3dqB2vSD7DcKQ2k

Opakowania Słowem wstępu Globalny rynek opakowań wyniósł 823 mld USD w 2016 roku i oczekuje się, że do 2022 roku wzrośnie do ponad 980 mld USD. W Polsce przepisy dotyczące opakowań reguluje ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wraz z późniejszymi zmianami. Opakowaniem w rozumieniu ustawy jest wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych.

Według GUS ilość wprowadzonych w 2018 roku na polski rynek opakowań wynosiła 5,5 mln ton.

https://www.smithers.com/services/market-reports/packaging/lifecycles-of-packaging-recycling-to-2023

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Era plastiku „Ostatnie 50 lat to cywilizacyjnie „Era Plastiku”. Stworzyliśmy materiał codziennego użytku, a nie mamy skutecznego systemu jego unieszkodliwiania. Powszechne w użyciu jednorazowe sztućce, kubki, reklamówki – używane przez kilka minut – będą rozkładać się przez setki lat.”

Raport „Strategia plastikowa i kosmetyki”, s. 8.

il. 12

36

Funkcje opakowań Warto pamiętać, że opakowanie, oprócz swojej głównej funkcji, czyli ochrony produktu, znajdującego się wewnątrz, przed czynnikami zewnętrznymi, spełnia też dużo innych zadań. Dla uzyskania możliwie najwyższych wyników sprzedaży największe znaczenie będzie miała jego funkcja marketingowa, dzięki której może nastąpić wzrost popytu poprzez zwiększenie atrakcyjności produktu, budzenie pozytywnych skojarzeń czy zaufania klientów. Oprócz tego, że opakowanie jest nośnikiem reklamy, w sklepie może ułatwić sprzedaż np. poprzez oznaczenie kodem kreskowym i ceną, a funkcja informacyjna jest realizowana chociażby poprzez oznaczenie nazwy i składu produktu. Pomaga to zidentyfikować produkt, a docelowo także wyróżnić markę kosmetyku. Od niedawna wiele opakowań aspiruje też do spełniania funkcji ekologicznej np. poprzez zastosowanie biodegradowalnych materiałów czy możliwość ponownego użycia. To nowość, na którą konsumenci coraz częściej zwracają uwagę i która może stać się dodatkowym impulsem do zakupu konkretnego produktu. Nie mniej ważną funkcją, o której często zapominamy jest funkcja magazynowa i transportowa. Wiele produktów musi przemierzyć setki kilometrów, dlatego odpowiednie opakowanie ma wpływ na optymalizację łańcucha logistycznego dostaw, co może przykładowo obniżyć koszt transportu i magazynowania produktów.

https://biotechnologia.pl/kosmetologia/etykietowanie-i-opakowania-kosmetyczne,14994 https://www.bryk.pl/wypracowania/pozostale/materialoznawstwo/23722-opakowania-opis-ich-funkcji-oraz-ich-rodzaje.html

Podział opakowań Liczba funkcji opakowań sugeruje, że należy zwrócić uwagę na wiele aspektów w tej kwestii. Same funkcje wzajemnie się nie wykluczają, są wręcz bardzo często powiązane i występują jednocześnie. Nie inaczej jest w kwestii podziału opakowań, przy którym możemy kierować się różnymi kryteriami. Poniżej wymieniono przykładowe podziały ze względu na wybraną cechę: Styk opakowania z towarem • bezpośredni – opakowania stykają się z produktami, które chronią przed wpływami czynników zewnętrznych np. papierowe torebki.

• pośredni – służą do ochrony produktów opakowanych bezpośrednio i samych opakowań. Tak jak poprzednio chronią przed wpływami czynników zewnętrznych, ale także przed uszkodzeniami mechanicznymi, kradzieżą, jak również pełnią znaczącą rolę podczas transportu i przechowywania. Są to np. skrzynie i kartony.

Przeznaczenie • opakowania jednostkowe – opakowanie pojedynczych produktów, które zwykle używane są w handlu detalicznym.

• opakowania zbiorcze – stosowane głównie w transporcie i podczas magazynowania. Mają za zadanie ochronę przynajmniej dwóch opakowań jednostkowych i zwykle nie są przeznaczone dla konsumentów, chociaż mogą do nich trafić w przypadku zakupu dużej ilości produktów np. zgrzewki.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

37

• opakowania transportowe stosowane stricte w procesach transportu i magazynowania, aby zapewnić optymalizację łańcuchów dostaw i ułatwić wykonywanie czynności manipulacyjnych.

• opakowania specjalne – najczęściej są to zestawy asortymentowe, często prezentowe i okazjonalne, jak również opakowania podróżne, próbki czy testery.

Trwałość opakowania • nietrwałe • rozpuszczalne – otoczki wykonane z materiałów rozpuszczalnych w wodzie, np. ze specjalnej folii stosowanej w kapsułkach do prania. Znamy je jednak głównie z przemysłu farmaceutycznego, jako opakowania leków w kapsułkach. Także w przemyśle spożywczym możemy spotkać opakowania jadalne wykonane np. z żelatyny, skrobi lub innych polimerów organicznych. Na rynku pojawiają się także projekty koncepcyjne, np. wykonane z alg Ooho, które docelowo w pewnych sytuacjach miałoby zastąpić plastikową butelkę.

• biodegradowalne – mimo powszechnego przekonania, opakowania te nie rozkładają się samoistnie w zwykłych warunkach. Potrzebne są do tego: odpowiednia zawartość tlenu, dwutlenku węgla, wody oraz mikroorganizmy glebowe. To bakterie glebowe są niezbędnym elementem w procesie rozkładu, ponieważ biopolimery stanowią dla nich pożywienie. To właśnie udziałowi w procesie żywych organizmów zawdzięczamy przedrostek „bio”. Przykładem wykorzystania tego rozwiązania są oferowane przez wrocławski sklep Kolor Zielony opakowania na szampon w kostce wykonane z bioplastiku, w tym przypadku ze skrobi ziemniaczanej.

• oksydegradowalne – tworzywa oxydegradowalne to polimery syntetyczne (np. poliester, PET, LDPE, HDPE), do których struktury dodaje się cząsteczki tlenu. Dzięki temu, w określonych warunkach (pod wpływem promieni UV i ciepła), długie łańcuchy polimerowe rozpadają się na krótsze odcinki. Powoduje to szybszy rozpad materiału, docelowo do drobnego pyłu, złożonego w zasadzie z tych samych substancji, z których powstał. Proces przypomina naturalny recycling, jednak w przypadku polimerów kopalnianych trwa to nawet kilkaset lat.

• kompostowalne – tworzywa biodegradowalne ze znaczkiem kompostowalne w korzystnych warunkach atmosferycznych oraz przy udziale bakterii glebowych rozkładają się do pierwotnej postaci i wracają do obiegu. Proces tworzy zamknięty cykl, ponieważ opakowania powstają z naturalnego surowca i składają się z polimerów występujących w przyrodzie, więc finalnie do gleby nie są uwalniane żadne szkodliwe substancje. W takiej ziemi znów mogą być sadzone nowe rośliny, z których ponownie pozyskamy surowce (np. skrobię) na kolejne opakowania. Opakowania, które są jednocześnie biodegradowalne i kompostowalne możemy np. zakopać w ogródku, wrzucić do przydomowego kompostownika lub do bioodpadów komunalnych. Po kilku tygodniach, we właściwych warunkach, produkt powinien się całkowicie rozłożyć, co można bardzo łatwo sprawdzić.

• trwałe – opakowania trwałe są wykonane z różnego rodzaju trwałych materiałów, które przedstawiam poniżej, w kolejnym podziale. il. 13

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

38

http://www.nanowosmieci.pl/biodegradowalne-oksydegradowalne-kompostowalne/ http://www.ekocentryczka.pl/2019/04/biodegradowalne-i-kompostowalne-co-to.html https://biotechnologia.pl/biotechnologia/opakowania-jadalne-w-przemysle-spozywczym-roznorodnosc-surowcow-do-produkcji-a-ich-zastosowanie,13384 https://antyweb.pl/ooho-biodegradowalne-opakowanie-woda/ http://pva.com.pl/technologia/ https://www.facebook.com/kolorzielony.wro/ https://www.instagram.com/p/B4ABcKpF9Wt/

Rodzaje materiałów opakowaniowych – zalety i wady Szkło – stosowane głównie do płynnych kosmetyków, jak podkłady, serum, ale również np. jako opakowania kremów.

• Zalety: • Wykonane z piasku – 100% naturalnego surowca, który po wyczyszczeniu jest gotowy do przetworzenia i może być recyklingowany wielokrotnie • Łatwe do ponownego użycia lub zmiany przeznaczenia • Odporne chemicznie i higieniczne • Nie powoduje wycieku szkodliwych substancji do środowiska • Ciemne szkło chroni delikatne składniki przed światłem słonecznym • Wady: • Użycie dużej ilości energii w procesie produkcji • Często importowane, co powoduje duży ślad węglowy (ze względu na wagę) • Kolorowe szkło nie jest wszędzie łatwo poddawane recyklingowi i może skończyć na składowisku • Puste butelki są poddawane recyklingowi tylko wtedy, gdy są wyczyszczone i oddzielone od plastikowych elementów, takich jak pokrywki czy pompki • Łatwe do uszkodzenia, co wymusza stosowanie dodatkowego opakowania Aluminium – używane do pudrów prasowanych, cieni do powiek, różu, pomadek i tubek.

• Zalety: • Łatwo nadaje się do recyklingu, może być poddawane recyklingowi wielokrotnie • Chroni produkty przed ekspozycją na światło i ciepło • Ma wysoki ogólny procent recyklingu na całym świecie • Bardzo trwałe • Wady: • Specjalistyczne opakowania nie zawsze nadają się do recyklingu • Produkcja aluminium zużywa dużą ilość energii • Czyszczenie tubek i butelek może być trudne, dlatego częściej trafiają na wysypisko śmieci • Laminowane opakowanie należy oddzielić, zanim będzie mogło zostać poddane recyklingowi • Z czasem aluminium może wyciekać do produktów na bazie płynów i olejów (ogólnie uważane jest przez organy zarządzające za bezpieczne dla materiałów eksploatacyjnych)

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

39

Papier – w większości kosmetyków pełni funkcję opakowania pośredniego, chociaż zapakowane są w niego np. mydła w kostce.

• Zalety: • Łatwy do recyklingu we wszystkich zakładach przetwórstwa • Nadaje się do ponownego użycia jako papier pochodzący z recyklingu, co ceni część konsumentów • Łatwy do zadruku i uszlachetniania • Wady: • Nie podlega recyklingowi, jeśli jest pokryty laminatem z tworzywa sztucznego, chyba że zostanie ręcznie oddzielony • Produkcja wymaga dużej ilości energii i zasobów • Może przyczyniać się do wylesiania, jeśli surowce nie są odpowiedzialnie pozyskiwane • Nie zawsze przemawia do wymagających konsumentów • Łatwo ulega zniszczeniu mechanicznemu, co negatywnie wpływa na jego wygląd Tektura/karton – zwykle stosowane jako opakowanie zewnętrzne.

• Zalety: • Powszechnie dostępne w każdym rozmiarze, bardzo wytrzymałe i można je wykorzystywać wielokrotnie • Stosunkowo niedrogie • Dobrze zabezpieczają dany produkt przed uszkodzeniem czy stłuczeniem • Łatwe i szybkie w składaniu • Odpowiednio składowane opakowania kartonowe można poddać recyklingowi • Wady: • Nie są odporne na wodę i różne formy zalania cieczą • Chłoną wilgoć Tworzywa sztuczne – powszechnie stosowane w opakowaniach większości kosmetyków.

• Zalety: • Wytrzymałe mechanicznie • Odporne na wodę, obojętne na działanie drobnoustrojów • Wyjątkowo plastyczne i estetyczne • Możliwe do uzyskania w dowolnym kolorze • Tanie w produkcji • Lekkie • W większości podatne na recykling • Wady: • Wciąż mało ekologiczne i wykorzystywane ponownie w małym stopniu • Różne typy tworzyw sztucznych utrudniają ich recykling • Powolny rozkład w środowisku Bioplastiki – polimery pochodzenia naturalnego coraz częściej stosowane w opakowaniach.

Biopolimery uwzględniłam w tym podziale ponownie ze względu na ich wielorakie właściwości. Z jednej strony w porównaniu do tradycyjnych tworzyw sztucznych można je uznać za mniej trwałe, natomiast w kwestii ich właściwości jako opakowań są bardzo trwałym materiałem np. w porównaniu z papierem.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

40

•

•

Zalety: • Posiadają te same właściwości i wygląd co tradycyjne tworzywa sztuczne • Pozytywnie odbierane przez konsumentów • Ulegają szybszemu rozkładowi w środowisku niż tradycyjne polimery • Produkcja nie zużywa takiej ilości paliw kopalnych • Powstają z odnawialnych surowców • Mogą uczestniczyć w zamkniętym cyklu życia opakowania Wady: • Mniej wytrzymałe niż zwykły plastik • Niewłaściwie przetwarzane mogą nie rozłożyć się w zakładanym stopniu

https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377020/report-2018-was-a-very-good-year-for-biobased-polymers

Styropian – najczęściej używany w czasie transportu, głównie zabezpiecza szkło.

• Zalety: • Stanowi dobre zabezpieczenie przed uszkodzeniami mechanicznymi • Odporny na wodę • Wady: • Trudności i wysoki koszt utylizacji Kompozyty – rodzaj materiału o nowych właściwościach, powstający z połączenia kilku materiałów podstawowych • Zalety: • Łączą zalety wielu materiałów • Bardzo trwałe i sztywne, pomimo niskiej wagi • Dobrze izolują produkt od niekorzystnych czynników zewnętrznych • Wady: • Trudne do przetworzenia, jeśli nie zostaną rozdzielone

Rynek tworzyw sztucznych Wprowadzenie Człowiek od zawsze starał się nie tylko odkrywać, ale także ulepszać naturę. Dzięki tej wrodzonej ciekawości i rozwijającej się nauce zdołał wytworzyć nowe materiały, które miały dotąd niespotykane cechy. Początek rozwoju tworzyw sztucznych był związany z wykorzystaniem naturalnych substancji o właściwościach plastycznych. Kolejnym etapem była już chemiczna modyfikacja naturalnych polimerów, aż w końcu, około sto lat temu, rozpoczął się rozwój ogromnej liczby syntetycznie wytworzonych materiałów, które określamy wspólnie jako tworzywa sztuczne. Najstarsze termoplastyczne tworzywo sztuczne (celuloid) otrzymał w 1855 roku Alexander Parkes, ale prawdziwy punkt przełomowy stanowiło opracowanie przez Leo Hendrika Baekelanda w 1907 roku bakelitu – pierwszego syntetyku wykorzystywanego w produkcji masowej.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

41

Od tego momentu tworzywa sztuczne, a raczej ich najróżniejsze właściwości, wszechstronne zastosowania i nieograniczony potencjał innowacyjny kształtują świat, ciągle dopasowując się do szybko zmieniających się potrzeb.

Obecnie największym wyzwaniem jest jednak dążenie do ograniczenia ilość odpadów z tworzyw sztucznych, które trafiają do środowiska naturalnego. Wymaga to jednak współpracy na wszystkich poziomach – nie tylko na szczeblu lokalnym, ale również krajowym, a nawet globalnym. Jedynie kompleksowe, zrównoważone rozwiązania mogą przyczynić się do rozwiązania problemu zaśmiecenia tak, aby plastik nadal przynosił korzyści, ale równocześnie był w jak największym stopniu neutralny dla środowiska, a jego wykorzystanie opierało się o zasady gospodarki obiegu zamkniętego.

https://wyborcza.pl/7,75400,22121412,budujemy-plastikowa-ziemie-na-grzbietach-miliarda-sloni. html https://www.bpf.co.uk/plastipedia/plastics_history/Default.aspx https://www.plasticseurope.org/pl/about-plastics/what-are-plastics/history

Branża tworzyw sztucznych – wybrane fakty i zestawienia procentowe z raportu Stowarzyszenia Plastics Europe „Tworzywa sztuczne: Fakty 2020” • Branża tworzyw sztucznych skupia producentów, przetwórców, recyklerów i producentów maszyn do przetwórstwa tworzyw.

• Bezpośrednio zatrudnionych w niej w Europie jest ponad 1,5 miliona osób.

• Szacuje się, że 1 miejsce pracy w europejskim przemyśle tworzyw generuje niemal 3 miejsca pracy w innych sektorach.

• W roku 2019 bilans handlowy (różnica między eksportem a importem) europejskiego przemysłu tworzyw sztucznych był dodatni i wyniósł ponad 13,1 mld euro.

• Działa w nim ponad 55 000 firm, w większości małych i średnich.

• Przedsiębiorstwa te osiągnęły obroty w wysokości ponad 350 mld euro i wniosły ponad 30 mld euro do europejskich finansów publicznych.

• Światowa produkcja w 2019 roku wyniosła 368 mln ton, a w Europie 57,9 mln ton. Największy udział w produkcji przypadł Azji.

• W Europie największe zapotrzebowanie na tworzywa sztuczne wykazują Niemcy, Polska jest na 5 miejscu.

• Całkowite zużycie tworzyw w Europie wyniosło w 2019 roku 50,7 mln ton, z czego głównym segmentem zastosowań są opakowania (przed budownictwem i motoryzacją), których udział to 39,6 %.

• W 2019 w całym przemyśle tworzyw użyto najwięcej polietylenu (PE) i polipropylenu (PP).

https://www.plasticseurope.org/pl/newsroom/aktualnosci/nowy-raport-plasticseurope-tworzywa-sztuczne-fakty-2020

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

42

Plastik – zagrożenie czy zbawienie?

Tworzywa sztucznych mają niewątpliwie mnóstwo zalet. Ze względu na ich różnorodność da się nimi zastąpić niemal każde tworzywo naturalne. Oprócz tego są łatwo dostępne i stosunkowo tanie, co czyni je szczególnie popularnym materiałem opakowaniowym. Niestety trwałość jest jednocześnie ich podstawową zaletą i największą wadą. Nie wszystkie są odpowiednio segregowane lub wykorzystywane ponownie, przez co w najlepszym wypadku trafiają na składowiska odpadów i zalegają tam przez setki lat, a w najgorszym do rzek i oceanów, zabijając zwierzęta czy tworząc dryfujące skupiska śmieci, takie jak Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, widziane nawet z kosmosu. Oprócz tego powszechnie w wielu kosmetykach stosuje się mikroplastik. Służy on do zmiany ich konsystencji, zapobiega rozwarstwianiu czy jest używany jako środek ścierny w peelingach. Można go spotkać nawet w pastach do zębów, szamponach i mydłach. Mikroplastik to drobno zmielony plastik, którego cząsteczki mniej niż 5 milimetrów średnicy. Niestety łatwo dostaje się w dużych ilościach do ścieków, a następnie trafia on do ekosystemów wodnych ( i morskich), gdzie powoduje zagrożenie dla roślin i zwierząt. Na szczęście na świecie podjęto różne działania dotyczące wycofania mikroplastików z kosmetyków, a także trwają prace nad biologicznie rozkładającymi się tworzywami sztucznymi.

Obecnie bazą produkcji tworzyw sztucznych są nieodnawialne surowce kopalne, takie jak ropa naftowa i gaz ziemny. Planowane jest jednak odejście od ich wykorzystania na rzecz surowców, jak np. zużyte oleje, odpady tworzyw, biomasa pozyskiwana z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju czy nawet CO2.

https://www.nature.com/articles/s41598-018-22939-w https://ourworldindata.org/plastic-pollution https://ourworldindata.org/grapher/plastic-production-by-sector https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,100961,24430757,szklo-czy-plastik-jakie-opakowania-kosmetykow-sa-ekologiczne.html

Właściwości tworzyw wykorzystywanych w opakowaniach kosmetyków Potocznie wszystkie tworzywa sztuczne nazywamy plastikiem, ale nie są one sobie równe. Nie zawsze możemy też znaleźć odpowiednią alternatywę dla plastikowych opakowań, więc kiedy mamy już z nimi do czynienia, warto wybierać spośród nich świadomie. Mają bowiem różne właściwości, zastosowanie, niektóre są zupełnie bezpieczne dla zdrowia, inne szkodliwe, zwłaszcza pod wpływem wysokiej temperatury.

Obserwacja 1: Żeby pokazać przykładowy przekrój tworzyw sztucznych stosowanych w opakowaniach kosmetyków, wybrałam ze swojej łazienki 20 produktów w butelkach, sztyftach i kulkach, odkręcanych opakowaniach oraz tubkach. Posłużyły mi: 2 odżywki do włosów w sprayu, 1 odżywka w butelce, 2 maski do włosów, 2 szampony do włosów, 2 żele pod prysznic, 1 mydło w sztyfcie, 1 puder do stylizacji włosów, 1 scrub do ciała, 1 zmywacz il. 14

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

43

do paznokci, 1 tonik, 1 żel do higieny intymnej, 1 krem do twarzy, 1 krem do rąk, 2 antyperspiranty w kulce, 1 masło do ciała.

Najwięcej razy zastosowano HDPE, bo aż w 8 na 20 produktów, drugi w kolejności był PET oraz polipropylen, każdy po 5 razy, oraz po razie LDPE i polistyren.

Poniżej przedstawiono najważniejsze właściwości materiałów, które pojawiły się w zestawieniu: •

01 PET – Politereftalan etylenu: • opakowania nie powinny być ponownie wykorzystywane, • opakowania nie powinny mieć też bezpośredniego kontaktu ze słońcem, • opakowania PET po kosmetykach i chemii gospodarczej niestety najprawdopodobniej nie będą poddane recyklingowi, tylko spaleniu, • PET jest natomiast dobrym surowcem do recyklingu w przypadku przezroczystych butelek po wodzie, • butelki w ciemnych kolorach są jednak bardzo trudne lub wręcz niemożliwe do recyklingu, • oczyszczone tworzywo rozdrabnia się na regranulat lub recyklat, z którego można tworzyć nowe przedmioty, • PET nie może być poddawany recyklingowi w nieskończoność, za każdym razem otrzymujemy surowiec gorszej jakości.

•

02 HDPE – Polietylen o wysokiej gęstości: • opakowania można użytkować powtórnie, • wysokie prawdopodobieństwo, że nawet kolorowe opakowania po chemii lub kosmetykach zostaną poddane recyklingowi, • tworzywo droższe i cenniejsze niż PET, • bardzo chętnie skupowane, • uważany za jedno z dwóch najbezpieczniejszych dla ludzi tworzyw.

•

04 LDPE – Polietylen o małej gęstości • można go wykorzystywać ponownie i recyklingować, • nie może być wystawiany na działanie wysokich temperatur, • uznawany za bezpieczne tworzywo, jednak mniej bezpieczne niż tworzywa oznaczone jako 02 i 05.

•

05 PP – Polipropylen • drugi, obok HDPE, uznawany za najbezpieczniejszy dla ludzi rodzaj plastiku, • opakowania mogą być wykorzystywane ponownie, • tworzywo PP jest selekcjonowane w sortowniach.

•

06 PS – Polistyren – w wersji spienionej najczęściej znany pod nazwą styropian • czysty w większości form poddaje się recyklingowi w łatwy sposób, jednak bardzo rzadko jest wykorzystywany ponownie, • wywóz i przetwarzanie to mało opłacalny proces, ponieważ jest często droższy niż sama produkcja.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

44

Oprócz tego numerem 3 oznaczony jest polichlorek winylu (PVC), a pozostałe materiały, które nie mieszczą się w powyższych ramach, są oznaczone wspólnie jako 07 INNE. Mylnie może wydawać się, że tej grupy należy zawsze unikać, jednak znajdują się w niej także bioplastiki, takie jak PLA, lub, uznawany za bezpieczny nawet do przechowywania gorących napojów i pozbawiony BPA – tritan. Niestety recykling tworzyw oznaczonych numerem 7, które trafiły do odpadów komunalnych, jest niemożliwy, gdyż sortownie nie są w stanie rozpoznać, z jakim materiałem mają do czynienia.

Obserwacja 2: Oprócz 20 różnych opakowań, przygotowałam też 5 różnych plastikowych tubek: z peelingiem, oliwką, podkładem, i dwoma kremami do twarzy. Jedynie na jednym z nich znalazłam oznaczenie rodzaju materiału.

Z brakiem odpowiedniego oznakowania produktów kosmetycznych borykają się także konsumenci z innych krajów. Podobne doświadczenie zostało opisane w artykule Anny Studman z 26 stycznia 2020 roku. Na 20 zakupionych przez Brytyjkę kosmetyków, 12 nie miało jasnego oznakowania dotyczącego recyklingu. Aż 60% produktów z koszyil. 15 ka podstawowych przyborów toaletowych nie spełniało wymagań, chociaż większość z nich nadawała się częściowo lub w całości do recyklingu.

https://www.which.co.uk/news/2020/01/how-can-we-tackle-our-bathroom-plastics-problem

Obserwacja 3: Pod lupę wzięłam jeszcze kosmetyki do makijażu – wszystkie w opakowaniach plastikowych. Tu znowu przygotowałam 5 różnych kosmetyków. Był to puder, cień do powiek, rozświetlacz, tusz do rzęs i błyszczyk. Niestety, na żadnym z nich nie było wspomnianego oznaczenia.

il. 16

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

45

Podsumowanie: • Wybór produktów może być utrudniony ze względu na brak odpowiednich oznaczeń o użytych materiałach opakowaniowych, jednak, jeśli to tylko możliwe, zawsze zwracajmy na to uwagę przy zakupie.

• Opakowania oznaczone cyfrą 2 (HDPE) oraz 5 (PP) oprócz tego, że nadają się do recyklingu, mogą być ponownie wykorzystane i są najbezpieczniejsze, więc powinniśmy je wybierać w pierwszej kolejności.

• Unikajmy opakowań wykonanych z PET w przypadku chemii gospodarczej i kosmetyków, gdyż najprawdopodobniej nie znajdą nabywców i zamiast ulec recyklingowi, pójdą do spalenia.

• Jeśli wybieramy produkt w butelce wykonanej z PET, to sięgajmy po taką, która jest jak najbardziej transparentna, ponieważ barwne plastiki są trudne do ponownego wykorzystania, gdyż w trakcie procesu recyklingu nie można usunąć koloru.

• Bezwzględnie unikajmy czarnych tworzyw. Zautomatyzowanie sortownie w większości sortują plastiki za pomocą wiązki światła. Sprzęt pomiarowy nie jest w stanie wykryć ciemnych opakowań, ponieważ pochłaniają wiązkę świetlną i dezorientuje maszyny. W efekcie czarny plastik ląduje na wysypisku lub w spalarni.

http://prostemiasta.pl/rodzaje-plastiku/ https://kobieta.gazeta.pl/kobieta/7,173833,25668857,plastik-plastikowi-nierowny-jak-wybierac-by-szkoda-dla-nas.html

Zalety stosowania plastiku jako materiału opakowaniowego w branży kosmetycznej • Estetyka, przejrzystość i dobra ekspozycja produktów.

• Łatwość obróbki i plastyczność – wykorzystanie wielu technik, takich jak: wytłaczanie, wtryskiwanie, prasowanie, walcowanie i odlewanie dających możliwość formowania wyrobów dowolnego kształtu, o różnych właściwościach.

• Praktyczność i uniwersalność – wiele możliwości dekorowania, łatwość etykietowania i dobre medium do przenoszenia reklam.

• Odporność i trwałość – odporność na przypadkowe zniszczenie i działanie wielu czynników zewnętrznych.

• Lekkość – tańsza i lżejsza alternatywa dla szkła ułatwiająca wysyłkę i transport. Mniejsza masa wpływa z kolei na mniejsze zużycie paliwa, jego emisję, a co za tym idzie niższe koszty transportu.

• Szczelność i obojętność chemiczna pozwala na opakowanie wielu typów produktów i utrzymanie przez długi czas ich świeżości i walorów użytkowych.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

46

Odpowiedzialność producentów „Obecnie jedynie 27% firm z branży kosmetycznej edukuje konsumentów w zakresie odpowiedniego postępowania z odpadami.”

Raport „Strategia plastikowa i kosmetyki”, s. 26.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

47

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 17

48

Sposoby recyklingu tworzyw sztucznych Nie każde tworzywo sztuczne w takim samym stopniu nadaje się do recyklingu. W celu uproszczenia tego procesu, wprowadzone zostały specjalne kody z oznaczeniami różnych materiałów. Reguluje je Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 roku w sprawie wzorów oznakowania opakowań. Symbol składa się z trzech strzałek tworzących trójkąt, z grotami skierowanymi zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wewnątrz którego znajduje się liczba. Oznacza ona kod użytego materiału, a pod trójkątem umieszczany jest dodatkowo skrót literowy – zwykle znajdziemy go na spodzie produktu.

Stosowane są dwa sposoby recyklingu tworzyw sztucznych: • Recykling materiałowy (mechaniczny) przebiega bez zmiany struktury chemicznej. Polega na rozdrobnieniu odpadów w celu uzyskania regranulatu lub recyklatu, spełniającego określone wymagania jakościowe. Recyklat najczęściej znajduje inne zastosowanie niż pierwotne tworzywo np. recyklat z butelek PET jest surowcem w zakładach tekstylnych lub do produkcji wykładzin.

• Drugi rodzaj to recykling chemiczny (surowcowy), który zmienia strukturę chemiczną tworzywa. Polega na dążeniu do rozpadu tworzywa do związków niskocząsteczkowych lub do związków wyjściowych oraz ich pochodnych. Recykling surowcowy może przebiegać w procesach glikolizy, hydrolizy, metanolizy oraz pirolizy, zgazowania i hydrokrakingu.

Oprócz tego odpady z tworzyw sztucznych mogą trafić do spalarni, gdzie zostają poddane recyklingowi energetycznemu, czyli spaleniu polimerów jako paliw głównie stałych, w celu odzyskania energii. Temu procesowi poddaje się przede wszystkim materiał bardzo zanieczyszczony i trudny do oczyszczenia z odpadów komunalnych.

Proces recyklingu utrudnia stosowanie zbyt wiele rodzajów tworzyw sztucznych i brak ich oznaczenia, jak również trudno usuwalne elementy wykonane z innych materiałów, takie jak zamknięcia czy etykiety, oraz kleje rozpuszczalnikowe stosowane do przyklejania dodatkowych elementów. Ważne jest jednak, aby priorytetem był recykling materiałowy i surowcowy. Dopiero w ostateczności, gdy uzyskany odpad nie nadaje się do przetworzenia w ten sposób, można poddać go recyklingowi energetycznemu. http://pke.gdansk.pl/wp-content/uploads/2017/03/Wyk%C5%82ad-4-recykling-tworzyw-sztucznych.pdf https://www.wysokieobcasy.pl/akcje-specjalne/7,168569,25404816,jak-zyc-z-plastikiem-skoro-nie-mozna-od-niego-uciec.html?disableRedirects=true https://admonkey.pl/kto-jest-odpowiedzialny-za-plastikowe-smieci-i-kto-produkuje-ich-najwiecej/ http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001298/O/D20141298.pdf

Tworzywa PCR i PIR Przy okazji wspomnianych wyżej materiałów, warto w tym miejscu zwrócić uwagę na jeszcze jeszcze dwa rodzaje tworzywa, które coraz częściej pojawia się w deklaracjach różnych producentów.

• Tworzywo sztuczne PCR (Post Consumer Recycling) pochodzi z recyklingu odpadów wytwarzanych przez konsumentów, czyli użytkowników końcowych. Odpady postkonsumenckie to największe na świecie źródło odpadów. Niestety, nie zawsze są przetwarzane, chociaż coraz więcej firm może pochwalić się swoją ofertą produktów powstałych właśnie w wyniku recyklingu odpadów z gospodarstw domowych.

• Drugi rodzaj to odpady pochodzące z recyklingu poprzemysłowego PIR (Post Industrial Recycling).

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

49

Są to odpady pochodzące z przedsiębiorstw przemysłowych, przetwarzane na nowe produkty. Wiele firm zaczyna przetwarzać własne odpady poprzemysłowe. Są to zarówno materiały stanowiące odpad zakładowy, jak i te powstające w wyniku błędu produkcyjnego. Z jednej strony robią to z myślą o zrównoważonym rozwoju, a z drugiej, żeby zmniejszyć koszty.

Zalety tworzywa PCR i PIR: • działanie w zgodzie z gospodarką obiegu zamkniętego, • nie wymagają stosowania nowych surowców kopalnych, • obniżenie emisji CO2 w porównaniu ze standardową produkcją, • ograniczenie ilości odpadów składowanych na wysypiskach, • zmniejszenie kosztów produkcji, • trwałość tworzyw, • możliwość ponownego poddania recyklingowi.

Jak każde rozwiązanie, to też ma swoje wady. Przede wszystkim materiały z recyklingu nie zawsze mogą być wykorzystane we wszystkich gałęziach przemysłu – zwłaszcza ze względów bezpieczeństwa w branży spożywczej. Oprócz tego takie tworzywo nie zawsze jest całkowicie transparentne, ponieważ zostało wykonane z różnych odpadów, przez co nie daje możliwości wyprodukowania nowego przezroczystego produktu.

Z tego powodu czasem tworzywo poddawane jest wybielaniu lub barwieniu bardzo szkodliwymi substancjami.

Do opakowywania żywności stosuje się jednak dostępny na rynku rPET, czyli poliester pochodzący z recyklingu. R-PET w większości procentów składa się z materiałów PET z recyklingu pokonsumenckiego PCR i poprzemysłowego PIR. Niekiedy jest wykonane z niego w 100 procentach. Takie rozwiązania najlepiej działa jednak przy sprawnie funkcjonującym systemie recyklingu, dzięki któremu uzyskujemy surowiec wysokiej jakości. https://www.ekonsument.pl/s142_poliester_z_recyklingu.html https://royalbrinkman.pl/bank-wiedzy/pojemniki-i-opakowania/co-to-jest-tworzywo-pcr https://label-magazine.com/dizajn/artykuly/coca-cola-wprowadza-butelki-pochodzace-w-100-z-recyklingu?fbclid=IwAR0Mf7uqdb-QqaMk_1CpVh4Y7xKH7pi4bw08yu7oaLrw-hD6tsLt1-mKUXc

Przykład działania: Europejska strategia na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym Komisja Europejska w 2018 roku opracowała „Pierwszą europejską strategię na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym” (A European Strategy for Plastics in a Circular Economy). Głównym celem jest zmiana sposobu, w jaki produkty z tworzyw sztucznych są projektowane, wykorzystywane, wytwarzane i poddawane recyklingowi w UE. Założenia obejmują lepsze projektowanie produktów z tworzyw sztucznych, wyższe wskaźniki recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych, a także otrzymanie większej ilości surowców lepszej jakości przeznaczonych do ponownego wykorzystania.

Strategia jest częścią planu przejścia Europy na gospodarkę o obiegu zamkniętym, a także przyczyni się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, globalnych zobowiązań w zakresie klimatu i celów polityki przemysłowej UE. Rozwiązania pomogą chronić środowisko, zmniejszyć ilość odpadów morskich, emisję gazów cieplarnianych i zależność od importowanych paliw kopalnych. Będzie także

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

50

wspierać bardziej zrównoważone wzorce konsumpcji i produkcji tworzyw sztucznych.

Jednym z elementów strategii plastikowej jest wprowadzenie przez Parlament Europejski dyrektywy dotyczącej wyrobów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Do lipca 2021 roku całkowitym zakazem sprzedaży zostaną objęte produkty tj. patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów i służące do tego, by balony się na nich opierały, w tym mechanizmy tych patycz­ków, z wyjątkiem balonów, kubki i pojemniki na żywność wykonane z polistyrenu ekspandowanego oraz produkty wykonane z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych i narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne.

Oprócz tego, państwa członkowskie do 2029 roku muszą osiągnąć poziom 90% recyklingu plastikowych butelek. Do 2025 roku do produkcji nowych butelek będzie musiało zostać użyte przynajmniej 25% materiału pochodzącego z recyklingu, a do 2030 roku odsetek ten powinien sięgnąć 30%.

W Polsce Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt nowelizacji, który przewiduje wprowadzenie opłaty produktowej w wysokości maksymalnie 1 zł za jedną sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, która będzie doliczana do sprzedawanego w nim produktu. Oprócz tego przedsiębiorcy będą zobowiązani do zapewnienia konsumentom alternatywnych opakowań wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne lub opakowań wielokrotnego użytku. Ma to zniechęcić konsumentów do wybierania opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1516265440535&uri=COM:2018:28:FIN www.europarl.europa.eu/news/pl/press-room/20190321IPR32111/parlament-poparl-wprowadzenie-do-2021-r-zakazu-plastikowych-jednorazowek www2.deloitte.com/pl/pl/pages/doradztwo-prawne/articles/alerty-prawne/dyrektywa-plastik.html www.prawo.pl/biznes/oplata-produktowa-za-jednorazowe-opakowania-od-lipca,507488.html www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/nowelizacja-ustawa-o-obowiazkach-przedsiebiorcow-w-zakresie-gospodarowania-odpadami-10141.html?fbclid=IwAR3N9G2EKYF-lhZ97ahxoK-6K6JWtKiu-VPc78Hk50NN2YpBISB7p3VJvgQ Islandia bez plastiku?

Islandzki Minister Środowiska powołał specjalną Grupę Konsultacyjną w sprawie ograniczenia szkodliwego wpływu tworzyw sztucznych na wyspę. Plan zakłada podjęcie w tym celu 18 różnych kroków. Proponuje się między innymi: całkowity zakaz sprzedaży wyrobów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (np. sztućce, kubki, filiżanki), zakaz stosowania mikroplastiku w kosmetykach od stycznia 2020 roku, wprowadzenie trzyetapowego planu dotyczącego wycofania plastikowych toreb na zakupy do stycznia 2021 roku, przyspieszone wprowadzenie Unijnej Dyrektywy Plastikowej, rozpoczęcie kampanii mającej na celu zwiększenie świadomości konsumentów na temat sposobów ograniczenia zużycia plastiku, a także przeznaczenie funduszy na badania i rozwój rozwiązań, które mogą je zastąpić. https://www.stjornarradid.is/efst-a-baugi/frettir/stok-frett/2018/11/01/Tillogur-i-plastmalum-afhentar-radherra-/ Zakaz importu śmieci do Chin Chiny to do niedawna największy na świecie producent, importer, a jednocześnie przetwórca tworzyw sztucznych. Od ponad 30 lat sprowadzał on odpady z całego świata, celem ich dalszej przeróbki.

Ponad 100 krajów eksportowało plastikowe śmieci do Chin, ponieważ było to tańsze niż zajmowanie

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

51

się ich ponownym wykorzystaniem na miejscu. Wraz z początkiem 2018 roku Chiny wprowadziły jednak zakaz importu do swojego kraju 24 rodzajów śmieci. Zachodnie państwa będą musiały stworzyć nowe sposoby radzenia sobie z własnymi odpadami. Zakaz wymusza na Unii Europejskiej szybsze przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, lepszy system segregowania śmieci, ale także nowe inwestycje w zakłady recyklingowe. https://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/chiny-wprowadza-zakaz-importu-24-rodzajow-smieci,763532. html Globalni liderzy nie pozostają obojętni Stanowczych działań często oczekuje się od globalnych liderów. Mogą oni dawać przykład dla reszty branży, ale też podejmować radykalne decyzje, ze względu na budżety i technologie, którymi dysponują. Szwedzki oddział Coca-Cola jako pierwszy na świecie ogłosił, że wraz z początkiem 2020 roku do produkcji 100% swoich butelek będzie wykorzystywał rPET. Zmiana obejmie marki Coca-Cola, Fanta i Sprite, a także wodę Bonaqua – w sumie około 40 różnych wariantów napojów. Obliczono, że takie posunięcie wyeliminuje w Szwecji zużycie 3500 ton pierwotnego plastiku rocznie oraz zredukuje emisję CO2 o 25% w stosunku do poziomów sprzed przejścia.

Sofie Eliasson Morsink, dyrektor generalny europejskich partnerów Coca-Cola Sverige, mówi: „Plastik jest skutecznym i cennym materiałem opakowaniowym i musimy traktować go jako taki, upewniając się, że nic się nie marnuje. (…) Jako gracz dużego przemysłu mamy obowiązek przyczynić się do gospodarki o obiegu zamkniętym w branży napojów.” Niezbędnym narzędziem do osiągnięcia tego celu jest sprawnie funkcjonujący w Szwecji system recyklingu puszek i butelek PET po napojach Returpack (Pantamera). Oprócz tego, koncern Coca-Cola od dłuższego czasu uczestniczy w projektach mających na celu zredukowanie szkodliwego wpływu swojej działalności na środowisko. Są to np. opracowanie butelki PlantBottle (30% składu stanowią surowce pochodzenia roślinnego, a w 100% nadaje się ona do recyklingu) czy współpraca z Paboco (Paper Bottle Company) – wynalazcy i producenta papierowych butelek.

W 2020 roku, również w Szwecji, firma Nestlé zrealizowała pilotażowy projekt. W sklepach pojawiły się dystrybutory do napełniania opakowań wielokrotnego użytku kawą rozpuszczalną Nescafé oraz karmą dla kotów Purina. Zwyczajowa zawartość etykiety była dostępna cyfrowo. Prowadzone są także testy innego rozwiązania: Refill+™ Nestlé® Pure Life™. Dzięki nowoczesnemu inteligentnemu dystrybutorowi wody możliwa jest personalizacja napoju oparta o 64 kombinacje smakowe. Za dotknięciem jednego przycisku można wybrać temperaturę wody, stopień nasycenia dwutlenkiem węgla, dodać różne aromaty smakowe oraz ulepszacze typu kofeina, wapń, magnez i elektrolity. https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/21103518/cocacola-sweden-moves-to-100-rpet-for-all-its-bottles https://pantamera.nu/om-oss/returpack-in-english/ https://www.coca-cola.pl/czyn-dobro/recykling/plantbottle-jak-to-dziala https://label-magazine.com/dizajn/artykuly/coca-cola-wprowadza-butelki-pochodzace-w-100-z-recyklingu?fbclid=IwAR0Mf7uqdb-QqaMk_1CpVh4Y7xKH7pi4bw08yu7oaLrw-hD6tsLt1-mKUXc https://www.paboco.com/theproject https://www.nestle.pl/media/pressreleases/allpressreleases/nestle-wprowadza-innowacyjne-dystrybutory-w-celu-redukcji-opakowan https://www.refillplus.com/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

52

Działania sklepów • Zrównoważony rozwój w sieciach sklepów Walmart Amerykańska sieć Walmart podczas spotkania w sprawie zrównoważonego rozwoju ogłosiła planowane na najbliższe lata kamienie milowe. W spotkaniu wzięło udział ponad 700 dostawców, organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska i współpracowników Walmart. Działania mają poprawić wyniki w zakresie zrównoważonego rozwoju w globalnym łańcuchu dostaw. Przykładem jest funkcjonujący już Projekt Gigaton, który ma na celu redukcję miliarda ton metrycznych (gigaton) gazów cieplarnianych do 2030 roku. Partnerzy uczestniczący w programie nazywani są „Giga-Guru” (obecnie grono liczy 111 dostawców), a swoje cele mogą osiągać w sześciu filarach – energii, odpadach, opakowaniach, rolnictwie, lasach i wykorzystaniu produktów. Dostawcy ci wyznaczyli cel SMART (konkretny, mierzalny, osiągalny, istotny i ograniczony czasowo), zgodzili się na publiczne przedstawienie i udostępnienie raportu sprawozdawczego z ograniczenia emisji w ostatnim roku. Wśród guru są takie firmy, jak Hormel Foods, Barilla, The Clorox Co., Keurig Green Mountain, SC Johnson, Procter & Gamble, Johnson & Johnson czy General Mills. https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13377457/live-from-the-walmart-2019-sustainability-milestone-meeting#next-slide https://www.walmartsustainabilityhub.com/project-gigaton • #TooCoolForPlastic w sklepach Iceland W związku z działaniami rządu Islandii, sklepy spożywcze będą zachęcane do oferowania klientom, którzy przynoszą własne pojemniki, możliwości kupowania produktów luzem, bez opakowań z tworzyw sztucznych. Sieć supermarketów Iceland zainicjowała akcję #TooCoolForPlastic. Celem jest całkowite usunięcie z asortymentu opakowań jednorazowych do 2023 roku. Prace już się rozpoczęły: posiłki marek Mumbai Street Co i Mexicana oferowane są na tacach papierowych. Na bieżąco monitorowane są postępy w realizacji planu – do tej pory zaoszczędzono 850 ton plastiku. https://about.iceland.co.uk/plastic-free-by-2023/ • Sklepy bez opakowań Na rynku funkcjonują sklepy spożywcze wspierające ideę zero waste. W takich miejscach można kupić wszystkie produkty bez opakowań, na wagę, pochodzące zwykle od lokalnych dostawców. We Wrocławiu jest to np. BEZ PUDŁA, a w Poznaniu BIOrę. Oprócz tego, coraz więcej takich stoisk pojawia się w supermarketach. Po pozytywnym odzewie ze strony klientów brytyjska sieć Waitrose rozszerzyła próbną strefę produktów z możliwością napełniania do swoich własnych pojemników w Oxfordzie, a także wdroży program w sklepach w Cheltenham, Abingdon i Wallingford.

Sieć udostępnia też ankietę, w której klienci mogą zgłaszać problemy związane z tym rozwiązaniem. Wśród odpowiedzi ankietowanych pojawiały się m.in. obawy dotyczące okresu trwałości produktów. il. 18

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

53

http://sklepbezpudla.pl/ https://www.biore.com.pl/ https://www.countryliving.com/uk/news/a27710047/waitrose-refills-waitrose-unpacked/ https://www.waitrose.com/ecom/shop/featured/groceries/unpacked • Strefy bez plastiku – Thornton’s Budgens Inne sklepy także podejmują podobne działania. Thornton’s Budgens – brytyjska sieć niezależnych supermarketów – wprowadziła w 2018 roku w swoich sklepach „strefę bez plastiku”. Wszystkie produkty w wybranym dziale (a jest ich ponad 1700, w tym mięsa, owoce czy sery) są pakowane wyłącznie w naturalne tworzywa i materiały, tj. tektura, drewno, masa celulozowa, szkło, metal czy kompostowalne biotworzywa. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/brytyjski-supermarket-strefa-bez-plastiku https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13376486/london-supermarket-introduces-plastic-free-zones • EkoPolka wycofuje wszystkie kosmetyki w plastiku Nawet mniejsze sklepy wykonują coraz bardziej śmiałe ruchy, a klienci uznają te decyzje za słuszne.

EkoPolka – naturalna drogeria internetowa, zdecydowała, aby wycofać z asortymentu wszystkie kosmetyki w plastikowych opakowaniach (nawet te, które były chętnie kupowane ze względu na natu==ralne składy). Zamiast tego zaproponowano produkty z małych manufaktur – wszystkie w szklanych słoiczkach i papierowych opakowaniach, w duchu zero waste. Jak zareagowali na taki krok klienci? Wystarczy zacytować ich wypowiedzi: „Gdyby każdy sklep poszedł w taką filozofię to producenci by się zmobilizowali i przestali wciskać wszędzie plastik. Jestem za i życzę innym sklepom brać przykład. Marzy mi się taka rewolucja w branży spożywczej.” „Super! Oby producenci, którzy pakują w plastiki się obudzili. Na pewno rezygnacja z ich produktów może pomóc” „Super! Zawsze przy kupnie naturalnych kosmetyków zastanawiałam się nad ich plastikowym opakowaniem… ale gdy szukałam czegoś równie dobrego i sprawdzonego zajmowało to dużo czasu, już mi się nie chciało, więc brałam w końcu na szybko tamto w plastiku i z głowy.” „Świetna inicjatywa. Od niedawna zaczynam kupować kosmetyki zwracając również uwagę na opakowanie. Więc jak najbardziej Tak!!!”

Większość reakcji była więc bardzo pozytywna, ale w komentarzach pojawiły się również problematyczne kwestie, na które warto zwrócić uwagę: Wygoda/pragmatyzm: „Idea słuszna, ale dla mnie nie zawsze praktyczna. Nie wyobrażam sobie wyjazdu na urlop z samymi kosmetykami w szklanych opakowaniach… Niebezpieczeństwo rozbicia, a i nadbagaż gwarantowane… ” Wydatki/cena: „Ciekawe, ile osób może sobie pozwolić na bycie eko.”

Dostępność produktów: „Jaka firma ma kosmetyki dla dzieci w szkle? Bo szczerze mówiąc się nie spotkałam.” https://sv-se.facebook.com/ekopolka/posts/815311385522025:0

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

54

Eco & sustainable – problem czy rozwiązanie?

Pojęcia Słowo ekologiczny już od dawna funkcjonuje w naszym słowniku i jest dość dobrze rozumiane przez wszystkich. W internetowym Słowniku języka polskiego PWN możemy znaleźć jego następującą definicję: ekologiczny 1. dotyczący związku warunków zewnętrznych z życiem roślin i zwierząt 2. związany z ochroną środowiska 3. wyprodukowany ze składników naturalnych Problem pojawia się jednak przy angielskim słowie „sustainable”, zwykle tłumaczonym jako zrównoważony. W Słowniku języka polskiego słowo zrównoważony występuje tylko w znaczeniu opanowany, co może przysporzyć problemów. Przyjmijmy więc, że używane w tej pracy słowo „zrównoważony”, rozumiemy jako całokształt cech wspierających zachowanie równowagi ekologicznej, w tym np. wydłużenie trwałości produktu czy jego szans na przetrwanie.

Obecnie słowa te w języku mówionym są często używane zamiennie, co będzie stosowane także w tej pracy.

Paradoks ekologicznych produktów Największy paradoks zrównoważonych produktów, jaki zaobserwowałam podczas badań, polega na tym, że nie wiemy i ciężko jest nam nawet ocenić, jaki wpływ na środowisko ma wyprodukowanie danej rzeczy.

Nie możemy też porównać wpływu obu przedmiotów – tych wyprodukowanych normalnie i w zrównoważony sposób. Niestety, może się przez to okazać, że finalnie zwykłe rozwiązanie w pewnych sytuacjach jest bardziej eko od reklamowanego jako eko. Jednym z przykładów jest metalowa rurka, o której mówiła podczas wykładu na Urban Element Talks 2019 dziennikarka Laura Traldi. Jeśli więc wierzyć badaniom, emisja dwutlenku węgla podczas produkcji jednej metalowej słomki jest równoważna z produkcją 150 słomek z tworzywa sztucznego, a energia użyta do wyprodukowania pojedynczej metalowej słomki równa się energii wykorzystanej do wyprodukowania 90 plastikowych słomek. Aby faktycznie wyrównać te poziomy, musielibyśmy użyć metalowej rurki przynajmniej 150 razy. W tym czasie jednak część osób może ją zgubić lub po prostu przestać używać. Plastikową rurkę możemy zamienić na metalową lub papierową albo całkowicie zrezygnować z jej używania. Jeśli jednak musimy z niej skorzystać, to warto poszukać naturalnej alternatywy. W sprzedaży dostępne są np. słomki bambusowe. Podczas transportu przebyły jednak pół świata, co wcale nie wydaje się ekologiczne. Ważnym aspektem jest więc lokalność produktów i surowców. Jak się okazuje, możemy także kupić rurki… ze słomy! Pomysł nie jest nowy, wręcz dobrze znany naszym przodkom. Niektórzy mogą je nawet pamiętać z koktajli serwowanych niegdyś w drink barze w Hotelu Europejskim (jak odnotowano w jednym z artykułów). Pamiętajmy jednak, że do picia wcale nie potrzebujemy rurki!

Jeśli więc naprawdę chcemy wywrzeć pozytywny wpływ na środowisko, rozważmy całkowite ograniczenie użycia pewnych przedmiotów.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

55

Oprócz tego, niektóre produkty lub opakowania mogą samym swoim wyglądem sugerować, że są ekologiczne, a w rzeczywistości takie nie być. Warto więc nie dać się zaślepić modnym hasłom i świadomie dokonywać swoich wyborów zakupowych. Artykuł o rozterkach bycia less waste możemy znaleźć na blogu www. lilianey.pl. https://www.lilianey.pl/lifestyle/rozterki-bycia-less-waste/#.Xkv-CkpCeUl https://esquiremag.ph/culture/lifestyle/are-metal-straws-bad-for-the-environment-a00293-20190815 https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13376141/is-your-packaging-truly-sustainable https://wyborcza.pl/Jutronauci/7,165057,25205945,woda-w-kartonie-do-torby-z-konopii-przyszlosc-musi-byc-biodegradowalna.html

Przykład działania: Etykiety z informacjami na temat wpływu na środowisko W odpowiedzi na problem opisany powyżej, mogłyby powstać etykiety z informacjami na temat tego, ile surowców, wody i energii zużyto do wyprodukowania danej rzeczy/opakowania, a także ile wynosi pozostawiony przez nią ślad węglowy, np. na 100 gram lub sztukę produktu, i tzw. disposal rate (wskaźnik zależny od ilości i czasu, w jakim produkt zwykle ląduje na składowisku). Na produktach wielorazowego użytku mogłaby się także znaleźć informacja, ile razy powinniśmy go użyć, aby korzystnie wpłynąć na środowisko. Takie rozwiązanie mogłoby zmotywować konsumentów do działania, a na podstawie dostępnych informacji i faktów łatwiej byłoby podejmować pewne decyzje zakupowe. Norweski producent mebli Vestre w 2021 jako pierwszy, w najnowszym katalogu, oznaczył wszystkie swoje produkty etykietą z wskaźnikiem emisji dwutlenku węgla w kilogramach oraz energią zużytą do ich produkcji w megadżulach. Tak jak etykiety żywności pozwalają konsumentom porównać wartości odżywcze, tak deklaracje EPD firmy Vestre pozwalają kupującym porównać wpływ produktów na środowisko, aby podjąć świadomą decyzję. W przypadku klientów biznesowych, posiadanie takich informacji pozwala oszacować ślad węglowy każdego elementu większego projektu. Może to być przewagą konkurencyjną firmy Vestre i skłonić konkurentów do podjęcia tego samego kroku. https://www.change.org/p/uk-parliament-show-the-carbon-footprint-of-products-clearly-on-their-packaging?recruited_by_id=5d234935-ce1d-4f12-b28d-3bc617059676&recruiter=20544915 https://vestre.com/download-product-catalog-pdf

Ekologiczne opakowania z punktu widzenia producenta i konsumenta Wprowadzenie Do niedawna konsumenci zwracający uwagę na zrównoważone opakowania i sposób ich utylizacji stanowili mniejszość. W rezultacie również niewielka liczba producentów mogła pochwalić się zastosowaniem zrównoważonych opakowań lub zrezygnowała z ich zastosowania. Dla wielu producentów opakowań przyjaznych

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

56 dla środowiska wciąż jednym z największych wyzwań jest przekonanie konsumentów, że ekologiczne materiały opakowaniowe są warte swojej ceny.

Coraz więcej konsumentów zdaje sobie jednak sprawę z wpływu, jaki opakowanie może mieć na środowisko, w wyniku czego etyczne opakowanie staje się obecnie cechą obowiązkową przy zakupie produktu.

W badaniu GlobalData, na pytanie o to, jak ważne jest prowadzenie etycznego lub zrównoważonego stylu życia dla zapewnienia dobrego samopoczucia, aż dwie trzecie konsumentów na całym świecie odpowiedziało pozytywnie. Badanie dotyczyło tego, jak zmieniło się zainteresowanie konsumentów ekologicznymi opakowaniami i w jakim stopniu wpłynie to na sukces właścicieli marek w przyszłości.

33% Bardzo ważne

25% Mało lub nieważne

42% Ważne

il. 19 Wykres „Jak ważne jest prowadzenie etycznego lub zrównoważonego stylu życia dla zapewnienia dobrego samopoczucia?"

https://www.packworld.com/design/package-design/news/13375427/sustainable-packaging-materials-worth-the-cost

To nagłe zainteresowanie zrównoważonym rozwojem w ostatnich latach było napędzane przez szeroką dyskusję w mediach i nasilony lobbing rządowy, który skutkował głównie działaniami przeciwko tworzywom sztucznym. Jak czytamy w raporcie firmy Toluna, aż 37% konsumentów w USA (na 1000 ankietowanych) poszukuje produktów przyjaznych dla środowiska i jest skłonna zapłacić za produkty ekologiczne do 5% więcej.

Oczekuje się również, że trend będzie się nadal utrzymywał. Stwarza to nowe możliwości dla producentów zrównoważonych materiałów opakowaniowych.

Obawy producentów Wśród wielu producentów nadal istnieją obawy o koszt ekologicznych opakowań, ich właściwości barierowe i bezpieczeństwo produktu. Pomimo tego, że opakowania szklane są postrzegane jako przyjazne dla środowiska i w wielu przypadkach mogłyby być zastosowane w produktach kosmetycznych, odrzuca się je z uwagi na rynek, w którym wygoda ma kluczowe znaczenie. Dodatkowo, producenci, którzy przechodzą na bardziej zrównoważone materiały, mogą osiągnąć długoterminowe oszczędności, ale w perspektywie krótkoterminowej ceny produktów prawdopodobnie będą musiały wzrosnąć, aby pokryć koszty badań i rozwoju związanych z opracowywaniem nowych materiałów i modernizacją maszyn do pracy z nowymi opakowaniami.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

57

Oczami konsumentów W następstwie ostatniego szczytu działań klimatycznych ONZ i jednoczesnych globalnych strajków klimatycznych został opublikowany „Raport zrównoważonego rozwoju 2019”, który podkreśla chęć konsumentów do wspierania marek, które chronią środowisko. Ponad połowa respondentów w każdym wieku odpowiedziała, że jest bardzo świadoma kwestii środowiskowych i aktywnie zmienia swoje zachowania zakupowe.

Aż 51% ankietowanych twierdzi również, że firmy tworzące produkty bardziej przyjazne dla środowiska są ważniejsze dla zmiany zachowań konsumentów niż przepisy rządowe lub lokalne i oczekują od firm udziału w rozwiązaniu kryzysu klimatycznego.

Inna kluczowa różnica wynikająca z raportu firmy Toluna to podejście do tematu w danych grupach wiekowych. W przypadku konsumentów w wieku od 18 do 34 lat 45% wskazało, że niezwykle ważny jest zakup towarów wyprodukowanych w sposób przyjazny dla środowiska, a jedynie 14% respondentów w wieku 55 lat i więcej wskazało to samo.

Konsumenci chętniej kupują określone produkty od marek przyjaznych dla środowiska, w tym środki czystości (42%), napoje (37%), żywność paczkowaną (35%), kosmetyki i przybory toaletowe (34%), odzież (31%), i samochody (29%).

https://www.packworld.com/issues/sustainability/blog/13376485/sustainability-labeling-helps-in-purchasing-decisions https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13375471/green-packaging-a-priority-for-consumers https://www.packworld.com/design/package-design/news/13375427/sustainable-packaging-materials-worth-the-cost https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/21096310/toluna-report-37-of-consumers-willing-to-pay-more-for-ecofriendly-products

Przykład działania: Wydarzenia i konferencje W odpowiedzi na rosnące światowe problemy, organizowanych jest wiele konferencji, na których szeroko omawiane są zagadnienia dotyczące zanieczyszczenia środowiska odpadami opakowaniowymi. Jednym z nich jest organizowane przez firmę Smithers cykliczne wydarzenie „Sustainability in Packaging Europe”, w całości poświęcone opakowaniom. Ma na celu przedstawienie całościowej perspektywy kluczowych wyzwań i rozwiązań, przed którymi stoi łańcuch dostaw, aby sprostać przyszłym wymaganiom w zakresie zrównoważonego rozwoju i ewolucji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. www.sustainability-in-packaging.com

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

58

Opakowania w branży kosmetycznej Jak donosi Jessica Morgan na łamach czasopisma „Independent", sektor kosmetyczny wyprodukował w 2018 roku ponad 142 miliardy opakowań – większość z nich trafiła na wysypiska śmieci lub do oceanu.

Według danych holenderskiego Centrum LCA, około 70% emisji CO2 związanej z przemysłem kosmetycznym dałoby się zredukować, gdyby ludzie po prostu zaczęli używać wielorazowych opakowań.

Nie tak dawno żaden z artykułów higieny osobistej nie był zapakowany w plastik. Mydła w postaci kostek owinięte papierem, perfumy w wyszukanych szklanych buteleczkach, produkty do pielęgnacji włosów w formie proszków lub pomad pakowane w puszki i słoiki były codziennością. Po I wojnie światowej Stany Zjednoczone stały się największym producentem i konsumentem kosmetyków i produktów do higieny osobistej, podczas gdy rynek europejski dopiero się odbudowywał. W czasie wojny wojsko narzuciło surowe przepisy higieniczne, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób wśród żołnierzy, a kiedy ci wrócili do domu, przynieśli ze sobą zakorzenione nawyki. W połowie lat dwudziestych pojawił się cały przemysł „higieny osobistej”. W 1926 roku firma Lever (która później przekształciła się w Unilever) rozpoczęła kampanię reklamową, w której opisano szkody, jakie „zapach ciała” może wyrządzić karierze i perspektywom społecznym.

Jednocześnie rynek kremów do twarzy, kosmetyków i innych produktów do higieny osobistej przeznaczonych dla kobiet eksplodował wraz z rozwojem hollywoodzkich filmów i wynalezieniem amerykańskich standardów il. 20 urody. Podczas eskalacji produkcji tworzyw sztucznych w połowie XX wieku przemysł higieny osobistej zaczął stosować je w opakowaniach swoich produktów. Tworzywa sztuczne można było formować w opakowania, które były lekkie, elastyczne i wytrzymałe. Przedmioty zapakowane wcześniej w ciężkie, delikatne szkło można było teraz transportować dalej i łatwiej.

Ilość kuszących, pięknie pachnących, kolorowych i opakowanych w plastik kosmetyków oraz jednorazowe produkty jak papier toaletowy, waciki, patyczki czy maszynki, mogą sprawić, że łazienka zostanie największym generatorem odpadów w domu. Na szczęście jako konsumenci mamy moc sprawczą, aby zwiększyć presję w branży i wymusić na producentach wdrażanie bardziej zrównoważonych praktyk oraz przechodzenie na system wielokrotnego napełniania opakowań.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

59

My sami możemy uniknąć produkcji opakowań na przykład szukając alternatywnych form produktów lub przekształcając kuchnię w domowe laboratorium do tworzenia własnych kosmetyków. Dla przykładu, zamiana butelek z szamponem i odżywką na kostki nie tylko zmniejsza ilość odpadów z tworzyw sztucznych, ale również zajmuje mniej miejsca w łazience i na paletach podczas transportu.

https://www.independent.co.uk/climate-change/news/beauty-industry-plastic-pollution-environment-climate-change-cosmetics-a8697951.html https://www.zerowaste.com/zero-waste-home-guide/ https://www.nationalgeographic.com/environment/article/beauty-personal-care-industry-plastic https://www.zerowaste.com/zero-waste-home-guide/ https://www.researchgate.net/publication/294890572_Packaging_Value_of_Cosmetics_Products_ An_Insight_from_the_View_Point_of_Consumers https://www.scribd.com/document/367603227/09-chapter2 https://www.zerowasteweek.co.uk/welcome-to-zero-waste-week-2018-day-two/ https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/The-New-Plastics-Economy-Rethinking-the-Future-of-Plastics.pdf

Materiały opakowaniowe kosmetyków stosowane w Polsce Wykres opracowany na podstawie raportu opublikowanego przez Adrianę Sas 7 października 2020 roku na łamach portalu statista.com przedstawia strukturę opakowań wprowadzonych do obrotu przez branżę kosmetyczną w Polsce w 2019 roku. Opakowania z tworzyw sztucznych używane przez przemysł kosmetyczny stanowiły 26% wszystkich opakowań. Prawie 40% kosmetyków miało w 2019 roku opakowania kartonowe lub papierowe. Na trzecim miejscu znalazło się drewno z 24% udziału.

6%

3% 1% 1% Papier i tektura Plastik Drewno

24%

39%

Szkło Aluminium

26%

Stal Inne

il. 21 Wykres „Struktura opakowań wprowadzonych do obrotu przez branżę kosmetyczną w Polsce w 2019 roku”

https://www.statista.com/statistics/1089296/poland-packaging-used-by-the-cosmetics-industry/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

60

Historia opakowań kosmetyków w pigułce Źródła idei opakowań należy szukać w starożytnym Egipcie ok. 3500 lat temu. Panujący wokół Nilu klimat wymagał ochrony oczu i twarzy. Egipcjanie w tym celu używali specjalnej farby nakładanej wokół oczu, którą przechowywali w naczyniach z twardego kamienia lub szkła. Z kolei w Chinach już od I lub II wieku opakowywano żywność płatami z kory morwy. Jest to jedna z najstarszych metod tak zwanego „elastycznego pakowania”, która przez kolejne wieki udoskonaliła się w miarę rozwoju techniki wytwarzania papieru. Jednak kwestia trwałego przechowywania żywności pojawiła się w okresie napoleońskim, kiedy to za wszelką cenę próbowano dostarczyć konserwowane jedzenie dla armii.

Opakowania na kosmetyki, pojemniki i pudełka pojawiają się w wielu przekazach historycznych, a ich przykłady zdobią muzealne kolekcje o profilu archeologiczno-historycznym. Jednak nie można zapominać, że przedmioty te były także wyrazem panującej estetyki, co wpływało na ich kształt, styl i zdobienia. W starożytnej Grecji tego typu naczynie o cylindrycznej formie nazywano „pyksis”, natomiast w starożytnym Egipcie występowały bardziej obłe czarki na kohl (farbę nakładaną wokół oczu). W okresie predynastycznym wykonywano także przybory toaletowe z kości słoniowej, kamienia lub wypalanej gliny. Niewielkie misy używane były nie tylko na co dzień, do przechowywania mazideł, ale także jako artefakty umieszczane w grobowcach.

https://www.liquipak.com/the-evolution-of-cosmetics-packaging/ https://www.youtube.com/watch?v=NH35f0CrlvI https://www.digimarc.com/resources/history-of-packaging https://en.wikipedia.org/wiki/Cosmetic_packaging

Jak powstają opakowania z tworzyw sztucznych dla przemysłu kosmetycznego?

Poniżej przedstawiono proces w dużym uproszczeniu. Niektóre etapy nie są oczywiście obowiązkowe w zależności od technologii i użytego materiału/surowca.

• Szkic kształtu opakowania • Modelowanie trójwymiarowej bryły w programie CAD z uwzględnieniem danych technicznych i wymagań jakościowych • Wytworzenie odpowiedniej formy wtryskowej do butelki i elementów dodatkowych, tj. kulki roll-on/ nakrętki/zatyczki/nasadki • Wprowadzenie materiału na butelkę do formy wtryskowej • Formowanie kształtu butelki w technologii wtrysku z rozdmuchem i/lub rozciąganiem • Mieszanie z barwnikiem surowców potrzebnych do wykonania dodatkowych komponentów • Upłynnianie granulatu pod wpływem wysokiej temperatury • Wprowadzenie materiału do formy wtryskowej, formowanie elementów i ich ewentualne schładzanie • Montaż uszczelek w nakrętkach oraz składanie powstałych elementów dodatkowych wraz butelką • *Dekorowanie opakowań – przykładowe technologie: • Malowanie natryskowe i lakierowanie – nakładanie farb/powłok lakierniczych za pomocą pistoletów ciśnieniowych we wnętrzu kabiny malarskiej, a następnie suszenie/chłodzenie w tunelu lub utwardzanie promieniami UV.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

61

Oprócz zmiany koloru, możliwe jest uzyskanie wykończenia gradientowego, błyszczącego, matowego, satynowego, perłowego brokatowego czy efektu mrożenia lub spękania.

• Metalizacja – pokrywanie primerem, umieszczenie w komorze próżniowej i napylanie metalu (aluminium) na tworzywa sztuczne w warunkach wysokiej próżni.

• Sitodruk – opracowanie wzoru na siatce sitodrukowej, przetłaczanie farby na podłoże, suszenie w piecu.

• Hot-stamping – opracowanie wypukłej matrycy, rozgrzewanie matrycy, zetknięcie jej z folią (z warstwą lakieru i warstwą aluminium), nałożenie na wybrany materiał, suszenie w tunelu, ewentualny ponowny wypał opakowań.

• Pakowanie • Etykietowanie opakowań • Kontrola jakości na każdym etapie produkcji

Kanał Fabryki w Polsce, film pt. Jak powstają opakowania na kosmetyki? https://www.youtube.com/ watch?v=9I-QiiIfCik Polak potrafi, sez. 15, odc. 3, fragment 4:15-8:30 https://player.pl/programy-online/polak-potrafi-odcinki,250/odcinek-3,S15E03,82172 https://www.metalizowanie.pl/41,12,oferta

Wymagania prawne a opakowanie i etykieta kosmetyku W myśl Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1223/2009 z 30 listopada 2009 roku dotyczącego opakowań kosmetycznych, na firmy kosmetyczne oraz na wszystkie podmioty odpowiedzialne za wprowadzenie kosmetyku na rynek europejski nałożono obowiązki dotyczące oznakowania produktów.

W 19 artykule Rozporządzenia, w rozdziale VI, czytamy, że udostępniane są wyłącznie produkty kosmetyczne, na których pojemnikach i opakowaniach zewnętrznych znajdują się następujące, nieusuwalne, łatwe do odczytania i widoczne informacje: • imię i nazwisko lub dane firmy wraz z adresem podmiotu odpowiedzialnego za udostępnienie dokumentacji produktu oraz kraj pochodzenia przypadku importowanych produktów kos­metycznych.

• nominalna zawartość w momencie pakowania (inaczej traktowane są opakowania zawierające mniej niż pięć gramów lub mniej niż pięć mi­lilitrów, bezpłatne próbki i produkty w opakowaniach jednorazowego użycia oraz opakowania zbiorcze, jeśli informacje te znajdują się na opakowaniach jednostkowych) • data, do której dany produkt kosmetyczny, przechowywany w odpowiednich warunkach, zachowuje w pełni swoje pier­wotne właściwości poprzedzony określonym symbolem lub zwrotem „najlepiej zużyć przed końcem” • szczególne środki ostrożności, których należy przestrzegać podczas stosowania produkt • numer partii produktu lub oznaczenia pozwalające na iden­tyfikację • funkcja produktu kosmetycznego, chyba że jednoznacznie wynika ona z jego prezentacji • wykaz składników opisanych zgodnie z nazwami przyjętymi w Międzynarodowym Nazewnictwie Składników Kosmetycznych (INCI) uszeregowanych w kolejności od największego do najmniejszego stężenia, poprzedzony określe­niem „ingredients” lub „składniki”.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

62

Jeżeli ze względów praktycznych nie jest możliwe zamiesz­czenie wyżej wymienionych informacji na opakowaniu – informacje umieszcza się na załączonej lub doczepionej ulot­ce, etykiecie, taśmie, metce lub karcie, w postaci infor­macji skróconej lub w postaci określonego symbolu. W zależności od produktu informacje mogą być np. umieszczone na opako­waniu zewnętrznym, pojemniku, w którym dany produkt kosmetyczny wystawiony jest do sprzedaży lub innym miejscu, regulowanym szczegółowymi przepisami prawa.

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R1223&from=fr https://biotechnologia.pl/kosmetologia/etykietowanie-i-opakowania-kosmetyczne,14994

Opakowania kosmetyków z punktu widzenia konsumentów Portal Statista zapytał Polaków o najważniejsze cechy opakowań kosmetyków. Dla konsumentów w 2019 roku najbardziej istotną cechą była informacja o właściwościach i składzie produktu. Dla blisko 70% ankietowanych istotny był również wpływ opakowania na środowisko.

Na pytanie o to, czy kupując kosmetyki zwracasz uwagę na to, czy opakowanie jest przyjazne dla środowiska, prawie 70% respondentów w Polsce w 2019 roku odpowiedziało pozytywnie. Tylko 2% ankietowanych zadeklarowało, że nigdy tego nie robi, a 6% przyznało, że robi to rzadko.

Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego podczas prac nad Raportem „Strategia Plastikowa i Kosmetyki.

Nowa era opakowań” sprawdził, czy konsumenci są gotowi na zmianę nawyków zakupowych i partycypowanie w kosztach wielkiej, prośrodowiskowej zmiany, której są istotną stroną. Badanie „Konsument 4.0 a opakowanie kosmetyków” zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie ponad 2500 konsumentów.

Wśród najważniejszych kryteriów, na które konsumenci zwracają uwagę podczas zakupu kosmetyków, znalazły się: skuteczność, dopasowanie do cery, skóry i włosów oraz skład kosmetyku. Na kolejnych miejscach uplasowała się naturalność i ekologiczność kosmetyku, a następnie opakowanie przyjazne dla środowiska (bardzo ważne dla 61% respondentów). Co więcej, to ten aspekt pojawił się przed ceną produktu (42%) oraz wyglądem opakowania (20%).

6% 21% Rzadko 2% Czasami Nigdy 38% 31% Tak, zawsze Tak, często

il. 22 Wykres „Czy kupując kosmetyki zwracasz uwagę na to, czy opakowanie jest przyjazne dla środowiska?”

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

63

Konsumenci zostali również zapytani o wybrane cechy opakowań produktów i wskazanie tych, które są dla nich „bardzo ważne”. Procentowy udział odpowiedzi przedstawia się następująco: • Zawiera informacje o właściwościach/składzie kosmetyku 78% • Jest ekologiczne/biodegradowalne 68% • Zapewnia, że kosmetyk jest zabezpieczony i szybko nie wyschnie/wywietrzeje itp. 66% • Jest wielokrotnego użytku 65% • Jest eleganckie, komunikuje wysoką jakość produktu 24% • Jest estetyczne, ma ładną szatę graficzną 23% Na zakończenie rozdziału dotyczącego opakowań, warto podkreślić, że w branży kosmetycznej jego rola jest szczególnie istotna z uwagi na pełnione funkcje. Przede wszystkim dlatego, że oprócz realizacji szeregu zadań, stanowi ono integralny element produktu kosmetycznego.

https://www.statista.com/statistics/1088457/poland-key-features-of-cosmetics-packaging/ https://www.statista.com/statistics/1089460/poland-opinion-on-cosmetics-packaging/ https://www.signs.pl/konsument-4.0-a-opakowanie-kosmetykow,384291,artykul.html https://www.raconteur.net/sustainability/beauty-sustainable-packaging

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

64

2 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

65

R O Z D Z I A Ł

D R U G I

CHARAKTERYSTYKA BRANŻY W rozdziale znajdują się najważniejsze informacje na temat rynku produktów kosmetycznych, a także jego wpływu na środowisko.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

66

Rynek produktów kosmetycznych Wprowadzenie Europa jest światowym liderem w branży kosmetycznej i dominującym eksporterem kosmetyków. Sektor ten jest wysoce dynamiczny, innowacyjny i zapewnia znaczne zatrudnienie w UE. Jak podaje portal Statista, wartość konsumpcyjna kosmetyków i produktów higieny osobistej osiągnęła w 2018 roku 78,58 mld euro, co daje wzrost o ponad pięć procent w ciągu ostatnich sześciu lat. Polska jest na 6 miejscu w Europie pod względem wartość konsumpcji, która wyniosła w 2018 roku 3861 milionów euro. Według badania przeprowadzonego przez Orbis, do 2023 roku globalny rynek kosmetyków osiągnie wartość 805,61 miliarda dolarów.

Krajowy rynek kosmetyczny jest świetnie opisany w licznych raportach publikowanych na portalu statista. com przez Adrianę Sas. Możemy się z nich dowiedzieć między innymi, że branża kosmetyczna w Polsce umocniła swoją pozycję zarówno na rynku krajowym poprzez wzrost sprzedaży, jak i za granicą poprzez eksport. Międzynarodowe firmy konkurują z wieloma małymi polskimi producentami. Wartość polskiego rynku kosmetycznego wyniosła w 2019 roku blisko 25 miliardów PLN. Osiągnięto to dzięki ciągłemu rozwojowi w ostatnich latach. Od 2017 roku wartość rynku rośnie średnio o ponad 3% rocznie. Minione lata to dodatni bilans Polski w handlu kosmetykami. Najczęściej eksportowanymi produktami kosmetycznymi w 2019 roku były produkty do makijażu i pielęgnacji skóry, które stanowiły 44% wszystkich eksportowanych produktów kosmetycznych. Głównymi rynkami eksportowymi kosmetyków dla Polski są Niemcy, Rosja i Wielka Brytania.

Polski rynek kosmetyczny jest zróżnicowany kapitałowo. Działają tu firmy należące do światowych producentów, takich jak L’Oréal, Procter & Gamble, Beiersdorf, Colgate Palmolive. Rynek obejmuje również wpływowych lokalnych producentów. Największe krajowe firmy to Ziaja, Eveline, Bielenda czy Inglot. W rankingu najpopularniejszych marek kosmetycznych również polscy producenci zajmują czołowe miejsca.

W najbliższych latach polska gospodarka powinna nadal rosnąć, a wraz z nią przemysł kosmetyczny. Według raportu Consumer Market Outlook firmy Statista, przychody na rynku kosmetyków i środków higieny osobistej w Polsce mają wzrosnąć do 5,35 miliarda dolarów do końca 2025 roku. https://www.statista.com/topics/5997/cosmetics-market-in-poland/ Przekrój oferowanych produktów kosmetycznych jest bardzo szeroki. Od kosmetyków codziennej higieny takich jak mydła, szampony czy pasty do zębów, aż do luksusowych perfum i artykułów do makijażu. Najpopularniejszymi kosmetykami w 2020 roku były mydła toaletowe. Ulubionym kosmetykiem kolorowym był tusz do rzęs. Wśród produktów do pielęgnacji włosów dominowały szampony, a najpopularniejszymi produktami w damskich kosmetyczkach były lakiery do paznokci, szminki i cienie do powiek.

Produkty kosmetyczne są regulowane prawem europejskim, aby zapewnić konsumentom najwyższy poziom bezpieczeństwa, a jednocześnie zabezpieczyć rynek, wspierać innowacyjność i konkurencyjność tego sektora.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

67

Zgodnie z art. 2 rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 dot. produktów kosmetycznych w Unii Europejskiej (UE) „produkt kosmetyczny” oznacza: • każdą substancję lub mieszaninę przeznaczoną do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego (naskórkiem, owłosieniem, paznokciami, wargami oraz zewnętrznymi narządami płciowymi) lub z zębami oraz błonami śluzowymi jamy ustnej, • którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, perfumowanie, zmiana ich wyglądu, ochrona, utrzymywanie w dobrej kondycji lub korygowanie zapachu ciała.

Kosmetyki możemy dzielić według różnych kryteriów – np. ze względu na: • część ciała, do której są przeznaczone (np. włosy, twarz, usta, paznokcie, skóra, ciało) • grupę docelową, dla której są przeznaczone (np. dla kobiet, mężczyzn, dzieci, nastolatków, osób 50+) • przeznaczenie/funkcję (np. do zmiany wyglądu/makijażu, czyszczące/do zachowania higieny, zapachowe, pielęgnujące i ochronne) Przynależność produktu do jednej grupy, nie wyklucza przynależności do innej. Dla przykładu, błyszczyk jest jednocześnie kosmetykiem do makijażu, przeznaczonym do ust i może występować w wersji dla nastolatek.

https://www.statista.com/statistics/439551/european-cosmetics-market-value/ https://www.statista.com/statistics/382100/european-cosmetics-market-volume-by-country/ https://www.orbisreports.com/global-cosmetics-and-beauty-market/ https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/w-2021-roku-wartosc-rynku-kosmetykow-w-polsce-ma-wyniesc-20-mld-zl.html https://wspieramyeksport.pl/api/public/files/1712/BRANZA_KOSMETYCZNA_2019.pdf https://wsse.rzeszow.pl/nadzor-sanitarny/oddzial-higieny-zywnosci-zywienia-i-przedmiotow-uzytku/kosmetyki/definicja-produktu-kosmetycznego https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32009R1223 https://www.statista.com/topics/5997/cosmetics-market-in-poland/

Przykładowy podział kosmetyków na podstawie asortymentu oferowanego w drogerii Rossmann Twarz • Oczyszczanie i demakijaż • Pielęgnacja podstawowa • Pielęgnacja ust Makijaż • Twarz • Oczy • Brwi • Usta • Paznokcie

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

68

Włosy • Pielęgnacja • Koloryzacja • Stylizacja Ciało • • • •

Pielęgnacja ciała Pielęgnacja dłoni Pielęgnacja stóp Pielęgnacja paznokci

Higiena • Mycie i kąpiel • Depilacja i golenie • Dezodoranty i antyperspiranty • Higiena jamy ustnej • Higiena intymna • Artykuły higieniczne Perfumy Czystość w domu • Pranie i płukanie • Zmywanie • Sprzątanie • Odświeżacze powietrza • Preparaty na insekty

https://www.rossmann.pl/

Wpływ przemysłu kosmetycznego na środowisko Niestety, wielkość przemysłu kosmetycznego wiąże się też z jego ogromnym wpływem na środowisko, zwykle niekorzystnym. Składa się na to kilka aspektów. Są wśród nich: Opakowania i ich utylizacja Przemysł kosmetyczny znany jest z intensywnego wykorzystywania tworzyw sztucznych, zwłaszcza w ich opakowaniach. Odpady te rozkładają się setki lat i często trafiają na wysypiska śmieci lub są zjadane przez zwierzęta. Większość produktów dostępnych na rynku jest dostarczana w twardych plastikowych opakowaniach składających się z wielu komponentów, z których każdy jest wykonany z innego rodzaju plastiku, a część z nich nie nadaje się do recyklingu, nawet jeśli klient byłby wystarczająco zaangażowany, aby zdemontować całość.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

69

Kosmetyki zmywalne Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Cosmetics Europe na temat śladu środowiskowego produktów spłukiwalnych lub zmywalnych (takich jak na przykład szampon), nawet do 95% śladu środowiskowego generowanego przez ten rodzaj kosmetyków przypada na fazę użytkowania produktu i późniejszą utylizację opakowania. Tylko 5 do 20% całkowitego wpływu środowiskowego generowanego przez szampon w całym jego cyklu życia przypisać można wydobyciu i przetworzeniu surowców oraz produkcji, dystrybucji i wytworzeniu opakowania produktu. Jak wskazuje Stowarzyszenie około 90% całkowitej emisji CO2 w całym cyklu życia szamponu wynika z podgrzewania i zużycia wody wodociągowej. Cosmetics Europe opracowało krótkie wideo jako pierwszy krok w kierunku podniesienia świadomości społecznej na temat wpływu produktów na środowisko. https://www.cosmeticseurope.eu/files/7115/2950/1849/CE_Environmental_Sustainability_Report_2018.pdf https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/kosmetyki-slad-srodowiskowy-cykl-zycia-7833.html https://cosmeticseurope.eu/videos/environmental-footprint-shampoo-and-possible-ways-reduce-it

Środki chemiczne przenikające do środowiska Konsumenci bezmyślnie używają szamponów, odżywek, mydeł, produktów do golenia i kremów, nie wiedząc, że zawierają one szkodliwe materiały. Powszechny składnik wielu z tych produktów, ftalany, to jedne z najczęściej wykrywanych zanieczyszczeń w środowisku. Toksyczne chemikalia w kosmetykach spłukiwane do kanalizacji trafiają do oceanów, uszkadzając ekosystemy i powodując śmierć wielu gatunków wodnych.

Zwierzęta gospodarskie dotknięte toksynami, które trafiają do gleby, mogą cierpieć na zmiany reprodukcyjne, genetyczne i rozwojowe, a także na wiele rodzajów raka.

Mikroplastik w kosmetykach Mikroplastiki to bardzo małe kawałki tworzyw sztucznych o średnicy poniżej 5 mm. Mogą one powstawać przypadkowo (np. W procesie ścierania lub rozpadu) lub być celowo dodawane do produktów. Niestety przez lata były one stosowany w kosmetykach. Następnie drobiny te przenikały do środowiska, powodując jego degradację. Na szczęście praktyka ta w większości krajów została zakazana i rezygnują z niej sami producenci. W statystykach możemy zaobserwować stały spadek produkcji mikrodrobin plastiku wykorzystywanych w przemyśle kosmetycznym w Unii Europejskiej w latach 2012-2020. W 2012 roku wyprodukowano 8,6 tys. ton mikrodrobin plastiku, a w 2020 roku 4,4 tys. ton. https://www.statista.com/statistics/985029/microplastics-production-in-cosmetics-industry-in-eu/

Działania producentów Pocieszającym jest jednak fakt, że przemysł kosmetyczny dostrzegł problemy i od tego czasu coraz bardziej koncentruje się na zmniejszaniu swojego wpływu na środowisko. Wiele marek kosmetycznych używa opakowania z recyklingu, stosuje więcej składników organicznych zamiast chemikaliów i toksyn oraz wykorzystuje w procesie produkcji odnawialne źródła energii.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

70

Niektóre większe firmy, takie jak Unilever i L’Oreal, podpisały się pod celami Fundacji Ellen MacArthur „Nowa ekonomia tworzyw sztucznych”. L’Oreal dąży do tego, aby do 2025 roku 100% opakowań nadawało się do ponownego użycia, ponownego napełniania lub kompostowania, a 50% z nich pochodziło z materiałów pochodzących z recyklingu.

Oprócz tego przedsiębiorstwo w latach 2005-2019 znacząco zredukowało ilość produkowanych w swoich zakładach i centrach dystrybucji gazów cieplarnianych. W 2019 roku działalność L’Oréal wyemitowała 51,8 kiloton CO2 w wartościach bezwzględnych. W latach 2005-2019 emisja CO2 grupy spadła o 73%, przekraczając 60-procentowy cel, do osiągnięcia którego zobowiązała się do 2020 roku.

https://www.cosmeticseurope.eu/files/7115/2950/1849/CE_Environmental_Sustainability_Report_2018.pdf https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/kosmetyki-slad-srodowiskowy-cykl-zycia-7833.html https://cosmeticseurope.eu/videos/environmental-footprint-shampoo-and-possible-ways-reduce-it https://www.statista.com/statistics/985029/microplastics-production-in-cosmetics-industry-in-eu/ https://www.nationalgeographic.com/environment/2019/04/beauty-personal-care-industry-plastic/ https://www.statista.com/statistics/1126204/loreal-co2-emissions/

Środki czystości gospodarstwa domowego Na dodatkowy komentarz zasługuje fakt, że wiele razy przytaczam w tej pracy przykłady związane z środkami czystości, które pod względem prawnym nie należą do grupy kosmetyków. Wydaje mi się jednak, że przemawia za tym kilka argumentów: międzynarodowe koncerny posiadają w swoim portfolio jednocześnie marki z obu kategorii niektóre składniki, jak np. mydła i olejki eteryczne mogą występować w recepturach produktów obu grup (zwłaszcza w naturalnych środkach czystości) tematy te bywają nierozłączne – dla wielu osób zachowanie higieny dotyczy zarówno ciała, jak i domu wiele produktów z obu kategorii cechuje ta sama funkcja: czyszcząca można zakupić je w tych samych miejscach, nawet w wielu drogeriach Przykład działania: Balja Ekologiczne Środki Czystości Polska marka Balja oferuje ekologiczne środki czystości. Receptury produktów nie zawierają syntetycznych środków zapachowych, barwników, konserwantów, rozjaśniaczy optycznych, chloru, jak również zeolitów, które według badaczy zwiększają ilość domowego kurzu. Zamiast chemicznej mieszaninie, skuteczność zawdzięczamy organicznym składnikom pochodzenia roślinnego, co niweluje niekorzystny wpływ na przyrodę. Wszystkie produkty są w 100% biodegradowalne.

Oprócz tego opakowania w całości nadają się do recyklingu (papier, szkło i metal), a proszki do prania i proszek do zmywarki są dodatkowo wyposażone w kartonową miarkę. www.balja.pl

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

71

Woda w kosmetykach W składzie prawie każdego kosmetyku na pierwszym miejscu pojawia się woda (łac. aqua), co oznacza, że jest jej najwięcej w produkcie. To prawda, zawartość wody w kosmetykach waha się od ok. 60% w kremach nawet do 95% w skrajnych przypadkach (np. niektóre szampony). Woda pełni funkcję rozcieńczalnika i rozpuszczalnika dla niektórych substancji, a także oddziałuje na konsystencję preparatu. Woda używana do produkcji kosmetyków musi być biologicznie i chemicznie czysta, dlatego w recepturach możemy znaleźć wodę oczyszczoną, destylowaną czy dejonizowaną. Składy wysokiej jakości kosmetyków zamiast wody mogą zawierać wyciągi roślinne bądź hydrolaty (zwane też wodą kwiatową), co zapewnia lepsze rezultaty pielęgnacyjne. Nie zmienia to jednak faktu, że wiele produktów kosmetycznych i higieny osobistej ma zazwyczaj postać płynną. Oznacza to nic innego jak to, że większość ich objętości stanowi woda, a jedynie część to składniki odżywcze. Można więc zauważyć główny paradoks, czyli to, że przy dystrybucji kosmetyków wozimy właściwie wodę. Dlatego też niektóre firmy zmieniają postać produktów z płynnych na stałą, co zmniejsza zapotrzebowanie na opakowania z tworzyw sztucznych (na przykład marka Lush). https://cosmeticobs.com/en/articles/ingredient-of-the-month-10/aqua-or-water-in-cosmetics-361/

Przykład działania: Marka Blueland Marka Blueland oferuje produkty do sprzątania domów wraz z uzupełnieniami. Dzięki temu butelkę kupujemy wyłącznie raz i możemy użytkować ją w nieskończoność. Na uwagę zasługują również formuły produktów. Mydło do rąk w piance oraz produkty do czyszczenia kupuje się w formie maleńkich pastylek, które wrzuca się do napełnionej wodą butelki. Dzięki temu otrzymujemy finalny produkt o dużej objętości, którego nie musimy transportować razem z cieczą. Tabletki do zmywarek i kapsułki do prania nie są pakowane w plastikowe powłoczki, a płyn do mycia naczyń występuje w postaci proszku, którym, aby rozpocząć czyszczenie, posypujemy mokrą gąbkę lub bezpośrednio brudne naczynia. www.blueland.com www.facebook.com/liveblueland

Konsumenci Zwyczaje zakupowe Polaków Istotnymi czynnikami przy wyborze sklepu, zarówno stacjonarnego, jak i internetowego, są ceny i atrakcyjne promocje. Konsumenci stosunkowo często kupują kosmetyki. Co trzecia osoba kupuje kosmetyki co dwa tygodnie, a prawie 40% co najmniej raz w miesiącu. Przeciętna Polka posiada 28 kosmetyków, z których regularnie korzysta z dziesięciu, a mężczyzna regularnie korzysta z sześciu ze swoich dziesięciu. W 2020 roku ponad 40% polskich konsumentów wydawało na kosmetyki średnio od 51 do 100 PLN miesięcznie. Tylko 2% respondentów wydawało na kosmetyki powyżej 251 PLN.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 23

74

Warto wspomnieć, że coraz większą popularnością cieszą się także kosmetyki naturalne. Świadomość konsumencka poprawia się również w naszym kraju. Kwestie lokalnej produkcji, odpowiedzialności społecznej i środowiskowej producenta oraz etyki biznesowej wymieniane są jako istotne czynniki przy wyborze kosmetyków. https://www.statista.com/statistics/1130180/poland-monthly-spending-on-cosmetics/ https://www.statista.com/topics/5997/cosmetics-market-in-poland/

Preferencje konsumentów Prawie 60% konsumentów w Polsce zwracało uwagę na skład kosmetyków, kupując je w 2019 roku. Dla ponad połowy badanych ważne było, czy produkt jest przyjazny dla środowiska i bio. Co drugi klient często kupując kosmetyki kierował się impulsem, starając się kupować kosmetyki od polskich producentów, a przy ich wyborze zwracał uwagę na opinie innych.

Najpopularniejszą marką kosmetyczną w Polsce w 2019 roku była Nivea, którą wybrało 41,2% konsumentów. Inne popularne marki to Ziaja (18%), Adidas (15,1%) I Avon (13,7%). W 2018 roku najpopularniejszymi i najczęściej używanymi produktami do pielęgnacji ciała były żel pod prysznic i antyperspirant, których codziennie używa blisko 20% ankietowanych Polaków. Z drugiej strony sklepy oferują wiele kosmetyków przeznaczonych zwykle dla kobiet, których Polacy nie używają i nie zamierzają stosować. Najczęściej wskazywanymi w 2018 roku były kule do kąpieli i balsamy wyszczuplające / antycellulitowe.

W dzisiejszych czasach coraz większą popularnością cieszą się grupy internetowe na platformach społecznościowych zajmujące się pielęgnacją ciała i włosów. W 2018 roku prawie połowa tematów poruszanych w mediach społecznościowych przez internautów dotyczyła oczyszczania, a blisko 40% problemu dotyczyło pielęgnacji skóry twarzy. https://www.statista.com/statistics/1087902/poland-shopping-and-beauty-habits/

Miejsca sprzedaży W Polsce w 2018 roku prawie połowa Polaków jako najlepsze miejsce do zakupu kosmetyków wskazała drogerie i sklepy kosmetyczne, a sklepy tradycyjne były najpopularniejszymi kanałami zakupu kosmetyków, perfum i artykułów higienicznych w Polsce w 2020 roku. Zakupy internetowe były szczególnie preferowane na Allegro. Oprócz tego, popularnymi miejscami do kupna kosmetyków w sieci w 2019 roku były e-sklepy z kosmetykami działające wyłącznie online oraz e-sklep stacjonarnych sieci, np. Rossmann czy Sephora.

Klienci wolą jednak odbierać zamówienia online w sklepie stacjonarnym. Dlatego sprzedaż w tych kanałach jest się mieszana (omnichannel). Obecnie najpopularniejszym sklepem stacjonarnym i internetowym jest Rossmann. W 2018 roku z aplikacji czy strony sklepu korzystało prawie sześć milionów klientów. Drugim ulubionym miejscem wśród Polaków w 2020 roku była Biedronka, w której blisko połowa klientów kupowała kosmetyki. https://www.statista.com/statistics/1088793/poland-most-popular-cosmetic-brands/ https://www.statista.com/statistics/1094228/poland-ways-of-purchasing-cosmetics-offline-and-online/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

75

Działania polskiej branży kosmetycznej Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego Na terenie kraju działa Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego. Zrzesza on członków branży kosmetycznej, a za swoje nadrzędne zadanie uznaje udział w procesie legislacyjnym (na poziomie krajowym i europejskim). Zajmuje się także identyfikacją problemów branżowych, konsultacjami z firmami członkowskimi, doradztwem i szkoleniami. Członkowie zainicjowali również powstanie w 2010 roku portalu Kosmopedia.org. Jest to najbardziej aktualna baza wiedzy o produktach kosmetycznych i tematyce z nimi związanej.

Treści w sekcji środowiskowej opracowywane są wspólnie ze specjalistami w dziedzinie zrównoważonych opakowań, aby zapewnić wiarygodne i prawdziwe informacje. W 2021 roku portal przeszedł gruntowną przebudowę z serwisu branżowego w konsumencki.

il. 24

www.kosmetyczni.pl https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/zarzadzania-procesami-i-strategiczne/articles/Strategia-plastikowa-i-kosmetyki.html www.kosmopedia.org

Konferencja strategia plastikowa i Deklaracja Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego był organizatorem konferencji pt.: „Strategia Plastikowa i Kosmetyki. Nowa era opakowań” odbywającej się w Warszawie we wrześniu 2019 roku. Spotkanie było próbą odpowiedzi na tzw. „Strategię Plastikową” opublikowaną przez Komisję Europejską. Przedsiębiorcy debatowali nad możliwościami wprowadzenia zmian w sektorze kosmetycznym. Na zakończenie Konferencji wszyscy uczestnicy podpisali tekst specjalnej Deklaracji Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego.

Raport „Strategia Plastikowa i Kosmetyki. Nowa era opakowań” Głównym punktem Konferencji było zaprezentowanie Raportu „Strategia Plastikowa i Kosmetyki. Nowa era opakowań” przygotowanego przez Związek we współpracy z Deloitte Advisory. Prezentuje on m.in. aktualną sytuację polskiego sektora kosmetycznego, identyfikuje główne problemy oraz zawiera rekomendacje dotyczące przyszłych rozwiązań legislacyjnych czy edukacyjnych w obszarze szeroko pojętej Strategii Plastikowej.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

76

https://kosmetyczni.pl/pl/strategia-plastikowa-i-kosmetyki-nowa-era-opakowan.html https://www.kosmetyczni.pl/pl/raport-strategia-plastikowa-i-kosmetyki.html https://www.signs.pl/konsument-4.0-a-opakowanie-kosmetykow,384291,artykul.html https://www.kosmetyczni.pl/pl/deklaracja-polskiego-zwiazku-przemyslu-kosmetycznego-.html

Tworzenie systemów Wydaje się, że niezbędnym do realnej ochrony środowiska i działania na szerszą skalę jest projektowanie zrównoważonych, systemowych rozwiązań, które docierałyby do większości konsumentów i producentów, a także różnego typu interesariuszy. Wiele marek korzysta chociażby z opakowań i komponentów dostępnych na rynku. Dodatkowo, pojedyncze marki nie dysponują takimi budżetami i dostępem do innowacyjnych technologii, jak zrzeszenia czy niezależne przedsiębiorstwa. W kwestii zrównoważoności opakowań kosmetyków systemowe myślenie daje więc większą szansę na rozwój i implementację rozwiązania w całej branży.

Na świecie i w Polsce podejmuje się takie próby, co może potwierdzać powstanie firmy Loop™ Industries czy startupu Cosmetomat.

Loop

il. 25

Firma Loop™ Industry opracowała rewolucyjną technologię przetwarzania odpadów plastiku PET i surowców z włókien poliestrowych. Dzięki temu, przedsiębiorstwo ma możliwość przekształcania wszystkich rodzajów odpadów PET, nawet o niskiej jakości (w tym plastikowych butelek i opakowań), a także włókien poliestrowych (np. dywanów i tkanin poliestrowych) o dowolnym kolorze, przezroczystości i stanie- nawet tworzywa sztuczne oceaniczne, które uległy degradacji przez słońce i sól.

Tworzywo PET marki Loop ™, dzięki wysokiej jakości, nadaje się nawet do stosowania w opakowaniach spożywczych. Oferowana przez Loop technologia pomaga markom partnerskim osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju określone przez Organizację Narodów Zjednoczonych.

Oprócz tego, Loop dysponuje specjalną platformą, oferującą możliwość dokonywania zakupów produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku. Cel zarządzanego przez TerraCycle rozwiązania jest prosty: wyeliminowanie odpadów, poprzez zmianę opakowań produktów codziennego użytku z jednorazowych, na trwałe i wielorazowe. Działanie platformy polega więc na dostarczaniu i uzupełnianiu specjalnych wersji produktów wybranych marek. Produkty podzielone są na 3 kategorie: produkty spożywcze, gospodarstwa domowego i higieny osobistej. Możemy wśród nich znaleźć już np. marki: Pantene, Gillette, The Body Shop czy Tide.

Inne, np. Dove i Axe, projektują właśnie swoje dedykowane dla systemu rozwiązania. Niestety, platforma jest dostępną póki co wyłącznie w części USA i Paryżu, ale planowane są wdrożenia na całym świecie, w tym w pierwszej kolejności w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Niemczech i Japonii.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

77

Sama zasada działania systemu opiera się o kilka elementów: • Wybór produktów Produkty oferowane na platformie Loop zostały specjalnie zaprojektowane tak, aby były bezodpadowe, dlatego są dostępne wyłącznie tam. Nie ma miesięcznych opłat członkowskich ani subskrypcji – wystarczy wpłacić niewielką jednorazową, w pełni zwrotną kaucję, aby wziąć udział w programie.

• Odbiór Produkty dostarczane są w specjalnie zaprojektowanym pokrowcu Loop Tote, który eliminuje materiały transportowe jednorazowego użytku, takie jak kartony, worki czy folia bąbelkowa.

• Funkcjonalności produktów Przeprojektowane produkty cechują się nowymi innowacyjnymi funkcjami, niespotykanymi materiałami i oryginalną estetyką, co daje partnerom całkowicie nowe pola do eksperymentów.

• Zwrot Wystarczy umieścić zużyty produkt w Loop Tote, a następnie zamówić darmowy odbiór we wskazany dzień.

• Czyszczenie i ponowne napełnianie Technologia czyszczenia Loop w higieniczny sposób przygotowuje odesłane opakowania do ponownego uzupełnienie. Ulubione produkty można dodać do listy automatycznego uzupełniania po zwrocie, aby nie zapomnieć o ich ponownym zamówieniu.

il. 26

W ciągu ostatniego roku pojawiło się dużo wdrożeń we współpracy z firmą Loop. Produkty Loop dostępne są na przykład w paryskich sklepach stacjonarnych Carrefour. Również Tesco w Wielkiej Brytanii wprowadziło dla swoich klientów nowy model sklepu, który umożliwia zakup szerokiej gamy produktów spożywczych, napojów, artykułów gospodarstwa domowego i kosmetycznych w trwałych opakowaniach wielokrotnego użytku, a sześć restauracji McDonald's planuje pilotażowy program zwrotnych kubków na kawę. Za depozyt w wysokości 1 GBP klienci mogą wybrać, czy chcą wypić gorący napój w zwrotnym kubku Loop. W nagrodę otrzymają rabat w wysokości 20 pensów na zakup.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

78

il. 27 https://www.thesun.co.uk/money/15603943/mcdonalds-reusable-rented-coffee-cup/

https://loopstore.com/ https://www.packworld.com/design/materials-containers/article/13376896/transportation-enables-loops-circularity https://packagingeurope.com/carrefour-becomes-worlds-first-retailer-to-offer-in-store-loop/ https://packagingeurope.com/mcdonalds-and-loop-join-forces-on-reusable-coffee-cup-pilot/ https://packagingeurope.com/loop-launches-in-tesco-stores-the-impact-could-be-enormous/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

79

Cosmetomat W Polsce rozwijany jest aktualnie projekt systemu nalewaków do środków czystości Cosmetomat. Głównym celem jest ograniczenie plastikowych śmieci, dlatego docelowo ma powstać sieci maszyn, która pozwoli na nalewanie środków czystości domowej do własnych pojemników w każdym większym mieście.

W fazie testowej, będzie można przetestować koncepcję w showroomie w Poznaniu. Na początku będzie można skorzystać wyłącznie z oferowanych za kaucją wielorazowych plastikowych butelek, ale twórcy zakładają, że docelowo detergenty można będzie rozlewać do każdego przyniesionego pojemnika. Równolegle do nalewaka tworzony jest także automat vendingowy do sprzedaży produktów drogeryjnych oraz do skupu butelek. il. 28

https://kraftmagazyn.pl/gotowe-srodki-czystosci-bez-plastiku-cosmetomat/ https://www.facebook.com/cosmetomat.Polska/ https://cosmetomat.com/

SPICE − The Sustainable Packaging Initiative for CosmEtics Grupa L’Oréal i firma konsultingowa Quantis w maju 2018 roku utworzyły inicjatywę na rzecz pracy nad wspólnym celem: opracowanie zrównoważonych rozwiązań i kształtowanie przyszłości w świecie opakowań. SPICE aktualnie zrzesza 29 globalnych marek i organizacji z całego łańcucha powiązanego z branżą kosmetyczną. Członkowie SPICE wspólnie tworzą metodologię i narzędzia oraz opracowują wytyczne i zalecenia oparte o badania naukowe dotyczące przyszłości zrównoważonych opakowań kosmetyków. Doskonalą także innowacyjne rozwiązania zdeterminowane przez kryteria eko projektowania i wzmacniają komunikację z konsumentami, zapewniając większą przejrzystość informacji w zakresie wpływu produktów na środowisko. il. 29

https://open-spice.com/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

80

3 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

81

R O Z D Z I A Ł

T R Z E C I

ANALIZA KONKURENCJI W tej części raportu znajdziemy analizę porównawczą działań różnych marek kosmetycznych – zarówno globalnych koncernów, jak i lokalnych manufaktur.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

82

Globalne koncerny Unilever

il. 30

W celu poprawy kondycji naszej planety, koncern Unilever działa na wielu polach. Jak deklaruje, jest pierwszą dużą globalną firmą, która zobowiązała się do bezwzględnej redukcji tworzyw sztucznych w swoim portfolio. Od 2017 roku Unilever realizuje strategię ‘Less, Better, No’.

Dyrektor generalny twierdzi, że do 2025 roku wszystkie opakowania produktów Unilever będą nadawać się do ponownego użycia, recyklingu lub kompostowania, a także w co najmniej 25% z nich zostanie wykorzystany plastiku z recyklingu. Oprócz tego koncern będzie pomagał w zbieraniu i przetwarzaniu większej ilości opakowań z tworzyw sztucznych, niż sam sprzedaje. Podjęte działania mają zmniejszyć o połowę zużycie pierwotnego plastiku. Całość ogłaszanych rozwiązań to ambitny i szeroko zakrojony plan przedsięwzięć, wspierający walkę ze zmianami klimatu, ochronę i regenerację środowiska naturalnego, a także zachowanie zasobów dla przyszłych pokoleń. Aby go spełnić, firma nawiązała również współpracę z przedsiębiorstwem SABIC, które wykorzystuje rozwiązania opakowaniowe nowej generacji oparte o zaawansowaną technologię, dzięki czemu odpady, które w innym przypadku byłyby przeznaczone do spalenia lub do składowania, zostaną poddane recyklingowi. Oprócz tego, dołączenie do bezodpadowego systemu zakupów Loop ™ wśród kilku marek Unilever zaowocowało innowacyjnymi wersjami produktów do wielokrotnego napełniania, a wśród nowych zobowiązań ogłoszonych w 2020 roku znalazły się dodatkowo: zerowa emisyjność produktów do 2039 roku, podniesienie standardów ochrony ekosystemów wysokowęglowych do 2023 roku oraz ograniczenie wylesiania, większa współpraca z rolnikami i drobnymi producentami przestrzegającymi zasad ochrony i regeneracji środowiska, obowiązek dostawców do przestrzegania nowego Kodeksu Rolnictwa Regeneracyjnego, wdrożenie programu ochrony zasobów wodnych w miejscach zagrożonych jej niedoborem i dołączenie do partnerstwa Water Resources Group do 2030 roku, inwestycje wspierające nowy Fundusz Klimatyczno-Przyrodniczy wynoszące łącznie 1 miliard euro.

https://www.unilever.pl/news/news-and-features/2020/climate-and-nature.html https://www.unilever.com/news/press-releases/2019/unilever-innovates-durable-reusable-and-refillable-packaging-to-help-eliminate-waste.html https://www.packworld.com/design/materials-containers/news/15693584/unileversabic-partnership-created-to-keep-plastic-in-the-loop https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13376897/unilever-innovates-two-new-product-formats-for-loop

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

83

Procter & Gamble

il. 31

W 2018 roku podczas Tygodnia Ziemi firma Procter & Gamble ogłosiła swoje cele do roku 2030 pod nazwą „Ambicja 2030”. W odpowiedzi na dwa najbardziej naglące problemy środowiskowe na świecie – ograniczone zasoby naturalne i rosnąca konsumpcja – aktywnie wprowadza zmiany w czterech kategoriach takich jak: marki, łańcuchy dostaw, społeczeństwo i pracownicy. Świetnie komunikuje wszystkie przedsięwzięcia na swojej stronie internetowej, gdzie są one poparte konkretnymi przykładami. Wśród wielu celi znalazły się między innymi zobowiązania mówiące o tym, że wszystkie wiodące marki będą zachęcać do odpowiedzialnej konsumpcji czy 100% opakowań będzie nadawać się do recyklingu lub do ponownego wykorzystania. Jako rezultat takiego działania można przywołać pierwszą na świecie butelkę do szamponu opracowaną we współpracy z TerraCycle i SUEZ nadającą się do recyklingu, która zawiera do 25% plastiku zbieranego z plaży. Oprócz tego, przewijają się jeszcze hasła, takie jak: zmniejszanie wpływu na środowisko wywieranego przez łańcuch dostaw, energia pochodząca z źródeł odnawialnych, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w fabrykach P&G. Do tego dochodzą oszczędność wody (poprzez wzrost wydajności zużycia wody w fabrykach i wykorzystanie wody z odzysku), ochrona lasów czy integracja zrównoważonego rozwoju w miejscu pracy poprzez edukację pracowników na wszystkich szczeblach.

Nie tylko Unilever przystąpił do programu Loop ™. Ten krok podjęła także grupa Procter & Gamble. Wiele z kosmetyków możemy znaleźć na platformie, gdzie występują w trwałej formie dostosowanej do ponownego użycia i napełnienia. Zobaczymy tam np. produkty marek Pantene, Tide, Ariel, Febreze czy Gillette.

Jedno z opakowań produktów Unilever zostało również nagrodzone w konkursie Dow Packaging Innovation Award diamentowym tytułem. Chodzi o pudełko Eco-Box wykonane z tektury falistej. W środku znajduje się szczelnie zamknięta torebka zawierająca bardzo zagęszczony płynny detergent do prania Tide. Przed użyciem należy oderwać perforowaną falistą klapkę, aby odsłonić miarkę dozującą i zakręcany kranik. Produkt w tej formie zużywa o 60% mniej plastiku i 30% mniej wody niż jej odpowiednik w butelce. Jest gotowy do wysyłki i nie wymaga ponownego pakowania ani folii bąbelkowej, a przez swoją zagęszczoną formułę jest również lżejszy i zajmuje mniej miejsca w transporcie.

https://pl.pg.com/zrownowazony-rozwoj/ https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13376908/pg-designs-11-refillable-reusable-products-and-packaging-for-loop-shopping-platform https://www.packworld.com/design/materials-containers/video/13376869/tide-packaged-for-ecom-only https://www.packworld.com/design/materials-containers/news/15693575/pg-home-care-brands-in-europe-to-use-up-to-100-pcr-by-early-2020#next-slide https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/15693446/diamond-award-finalist-pgs-liquid-tide-ecobox https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377549/pg-fabric-care-makes-plastics-reduction-commitment

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

84

il. 32

Unilever Unilever zamierza wprowadzić na rynek pierwszą w historii butelkę na detergent do prania na bazie papieru. Prototyp, opracowany przez Pulpex, ma zadebiutować w Brazylii na początku 2022 roku, a wkrótce w Europie i innych krajach. Wnętrza butelek są spryskane powłoką hydrofobową, która utrzymuje płyny bez konieczności stosowania plastikowej Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu wyściółki, więc można je poddawać recyklingowi dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz wraz z papierem.

85

il. 33

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

86

Johnson & Johnson Program Earthwards® to podejście firmy Johnson & Johnson do wspierania rozwoju bardziej zrównoważonych produktów. Aby produkt mógł uzyskać oznaczenie Earthwards®, musi spełniać przynajmniej trzy z siedmiu kluczowych kryteriów. Następnie komisja weryfikuje, czy ulepszenia w tych obszarach są na tyle znaczące, aby mogły zostać wyróżnione specjalnym tytułem. Kwestie podlegające ocenie i optymalizacji pod kątem wpływu na środowisko to: materiały, opakowanie, energia, odpady, woda, wpływ społeczny i innowacyjność. il. 34

https://www.jnj.com/global-environmental-health/product-stewardship-earthwards https://www.jnj.com/innovation/earthwards-a-johnson-and-johnson-program-helping-create-a-more-sustainable-world

Henkel Henkel, do którego należą marki, takie jak Persil, Silan, Somat czy Syoss, wyznaczył ambitne cele strategii zrównoważonego rozwoju. Jednym z nich jest to, aby do 2025 roku wszystkie opakowania były przyjazne środowisku. Oznacza to, że będą nadawały się do recyklingu, ponownego użycia lub kompostowania. Koncern skutecznie realizuje także 20-letni cel potrojenia efektywności, którego koniec wyznaczono na rok 2030. „Faktor 3” jest mierzony stosunkiem wartości wytwarzanej do ilości wykorzystywanych zasobów. Oznacza to, że firma potroi wartość produkcji bez zwiększania zużycia zasobów lub trzykrotnie ograniczy zużycie zasobów, utrzymując produkcję na niezmiennym poziomie, albo co najbardziej prawdopodobne, będzie działać jednocześnie dwutorowo.

Oprócz tego, w 2019 roku w czeskich oddziałach drogerii Rossmann, il. 35 Henkel testował automaty do napełniania butelek detergentami, płynami do mycia naczyń, płynami do płukania tkanin marki Persil, mydłem w płynie marki Fa oraz szamponami i żelami pod prysznic Nature Box. https://www.henkel.pl/prasa-media/informacje-materialy-prasowe/2018-10-30-henkel-celuje-w-100-opakowan-przyjaznych-srodowisku-do-2025-r-886428 https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/henkel-testuje-w-czechach-automaty-do-napelniania-butelek

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

87

L’Oréal Od roku 1995 Grupa L’Oréal posiada laboratorium ds. badań środowiskowych, a w 2013 uznała zrównoważony rozwój za jeden z głównych celów swojej strategii biznesowej, wprowadzając program Sharing Beauty with All. W ramach realizacji strategii wprowadzono politykę il. 36 optymalizacji opakowań, dzięki której np. 100% tworzywa PVC zostało usunięte z opakowań produktów, zmniejszono również ich wagę i rozmiar, a także w niektórych produktach eliminuje się je na rzecz systemów wielokrotnego uzupełniania. Oprócz tego L’Oréal wykorzystuje materiały pochodzące z recyklingu (PCR) oraz tworzywa sztuczne pochodzenia biologicznego i zachęca konsumentów do ich recyklingu. https://www.kosmetyczni.pl/pl/raport-polskiego-zwiazku-przemyslu-kosmetycznego-strategia-plastikowa-i-kosmetyki-.htm

Światowe marki Lush Brytyjska marka kosmetyków, której nadrzędny cel to ochrona środowiska, dlatego ciągle wprowadza zmiany na różnych płaszczyznach. Po pierwsze, wszystkie kosmetyki są wegańskie (nie posiadają składników pochodzenia zwierzęcego) i nie są testowane na zwierzętach.

Po drugie Lush zachęca do ponownego użycia opakowań po kosmetykach po ich opróżnieniu, a wszystkie plastikowe pojemniki używane przez firmę nadają się w pełni do recyklingu. Marka przeprowadziła także trzyletnie poszukiwania, aby zastąpić tajwańskiego producenta plastikowych opakowań na lokalnych dostawców, zmniejszając w ten sposób ślad węglowy powstający podczas wysyłki.

Co więcej, Lush oferuje również program sklepowy, il. 37 w którym klienci mogą zwrócić pięć pustych opakowań po kosmetykach, aby uzyskać bezpłatną maseczkę. Dyrektor do spraw etycznych zakupów podaje, że aktualnie około 18% opakowań jest zwracanych. Firma widząc potencjał w produktach w kostkach, które nie wymagają dodatkowego opakowania, stworzyła serię produktów Naked, w skład której wchodzą kosmetyki do makijażu, szampony, żele czy odżywki. Aby móc sprzedawać kosmetyki w ten sposób, marka otwarła trzy specjalne sklepy firmowe „Lush Naked Shop” (w Manchesterze, Mediolanie i Berlinie), gdzie produkty są sprzedawane bez opakowań. Problem braku etykiet został rozwiązany za pomocą specjalnej aplikacji, dzięki której klienci mogą sprawdzić skład produktu i instrukcję użytkowania. Produkty z serii Naked zakupione w sklepie internetowym są natomiast pakowane w biodegradowalny i kompostowalny materiał wykonany ze skrobi ziemniaczanej.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

88

www.uk.lush.com/plastic-free https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13377178/lush-goes-all-the-way https://uk.lush.com/article/lush-naked-shop-inside-packaging-free-cosmetic-stores

MAC – program Back To M·A·C Od kilku lat w sklepach z kosmetykami do makijażu M·A·C prowadzona jest akcja Back To M·A·C, w ramach której można oddać zużyte opakowania po kosmetykach. Za 6 oddanych opakowań otrzymuje się pomadkę gratis.

il. 38

https://www.maccosmetics.com/giving_back/back_to_mac.tmpl

Head&Shoulders We wrześniu 2019 roku na polski rynek wszedł Head&Shoulders, którego butelka powstała z plastikowych odpadów zebranych na plażach. Pojawieniu się nowego produktu towarzyszą inicjatywy mające na celu zwiększenie świadomości konsumentów na temat recyklingu plastikowych odpadów. Takie opakowania powstają dzięki pracy tysięcy wolontariuszy i setek organizacji, dlatego akcja oczyszczania plaży odbyła się również w Polsce, 23 września 2019 roku w Warszawie. W jeden dzień, wolontariusze wspólnie z przedstawicielami Fundacji Nasza Ziemia, zebrali około 230 kg odpadów znajdujących się w pobliżu plaży „Poniatówka” nad Wisłą. W Polsce produkty z tej serii oferowane są w sklepach sieci Carrefour na terenie całego kraju.

il. 39

https://wirtualnekosmetyki.pl/-spoleczny-biznes/na-polski-rynek-wszedl-headshoulders,-ktorego-opakowanie-powstalo-ze-smieci-zbieranych-na-plazach

Dove

il. 40

W trosce o planetę oraz w ramach zobowiązania firmy Unilever do ograniczenia ilości odpadów z tworzyw sztucznych do 2025 roku marka Dove wprowadza inicjatywę NO│BETTER│LESS PLASTIC, w zakres której wchodzi: • zmiana kultowego opakowania kostki myjącej Beauty Bar na całym świecie na wolne od plastiku, • wprowadzenie nowych plastikowych butelek w 100% pochodzących z recyklingu, • testowanie nowej wersji dezodorantu do wielokrotnego napełniania, który radykalnie zmniejszy zużycie plastiku.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

89

https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/15693548/doves-new-initiatives-will-reduce-the-use-of-virgin-plastic-by-23000plus-tons-per-year https://wirtualnekosmetyki.pl/-newsy-producenci/-dove-przechodzi-na-butelki-pochodzace-do-100-proc.-z-recyklinguhttps://www.dove.com/us/en/stories/about-dove/plastics-commitment.html

O’right – drugie życie opakowania Marka O’right posiada w swojej ofercie szampon, którego butelka jest w 100% wyprodukowana z materiałów biodegradowalnych- potwierdzają to certyfikaty aż czterech międzynarodowych stowarzyszeń. Ale to nie wszystko: butelkę po zużytym produkcie należy zakopać w ziemi. Po roku w odpowiednich warunkach rozpadnie się ona na kompost, CO2 i H2O, a z nasion ukrytych w zakrętce wykiełkuje drzewo! Wszystkie materiały użyte do produkcji są pozyskiwane z odpadów z owoców, warzyw i roślin (np. papierowa etykieta z resztek bambusa wodnego i trzciny cukrowej, drukowana tuszem sojowym), a prąd do produkcji pochodzi il. 41 w 100% z energii słonecznej oraz wodnej. Za ten pomysł marka O’right otrzymała w 2013 roku prestiżową nagrodę Red Dot Design Award „Best of the Best”. Butelka występuje też w wersji wykonanej z fusów kawowych, które nadają jej kolor naturalnej kawy, bez dodawania barwników.

Oprócz tego sama siedziba firmy na Tajwanie jest ekologiczna. Jest to pierwsze miejsce w Azji, które uzyskało certyfikat Taiwan EEWH Green Building Gold Certificate. Nagrodę zawdzięcza takim rozwiązaniom, jak: oszczędności energii (pochodzi z własnych źródeł solarnych oraz wiatrowych), sortowanie śmierci, redukcja CO2 oraz oczyszczanie wody (również deszczowej). Wykorzystanie naturalnego położenia budynku powoduje, że przez 300 dni nie używana jest w nim klimatyzacja, a na dachu budynku znajduje się ogród dla pracowników, w którym mogą sadzić zioła i warzywa. https://kraftmagazyn.pl/nie-ma-planety-b-czyli-eko-rozwiazania-zagranicznych-designerow/ https://organicsbeauty.pl/banery/oright-cala/ https://www.oright.ca/pages/green-packaging

Colgate

il. 42

Do tej pory opakowań po paście do zębów nie można było poddać recyklingowi ze względu na mieszankę tworzyw sztucznych i aluminium.

Wkrótce może to się zmienić, ponieważ w 2019 roku Colgate potwierdził, że sfinalizował pięcioletni projekt „pierwszej w swoim rodzaju tubki pasty nadającej się do recyklingu”, a także zapowiedział, że nowa tubka pojawi się w Stanach Zjednoczonych od 2020 roku pod marką produktów naturalnych Tom’s of Maine.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

90

Rozwiązanie może zostać rozszerzone na wszystkie marki w ciągu kolejnych pięciu lat. Zmiana jest częścią działań firmy, aby do 2025 roku wszystkie jej produkty były wykonane z opakowań nadających się do recyklingu.

Marka zachęca też innych producentów do korzystania z tej technologii, aby spopularyzować wymyślony podczas eksperymentów materiał.

il. 43

https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377884/colgates-new-recyclable-tube-first-to-be-recognized-by-association-of-plastic-recyclers

Marki oferujące systemy uzupełnień (ang. refill) Już na początku pracy z tym tematem napotkałam pewne trudności. W języku angielskim rozwiązania tego typu określa się jednym słowem „refill”. Opisuje ono różne zabiegi czy produkty mające na celu ponowne napełnianie, w tym kontekście posiadanego już opakowania. Będą więc to zarówno nalewaki, wymienne wkłady z gotowymi produktami, kapsułki czy saszetki lub torebki o większej pojemności. W języku polskim ciężko jest mi znaleźć właściwy, równie pojemny, odpowiednik tego słowa. W materiałach jednej marki znalazłam dodatkowo określenie eko-uzupełnienie. W swojej pracy, w zależności od kontekstu, będę więc używała zamiennie różnych słów.

Makijaż

il. 44

Inglot – Freedom System Firma Inglot była jednym z polskich pionierów rozwiązań przyjaznych dla środowiska. Jako pierwsza wprowadziła magnetyczne paletki wielokrotnego użytku z wymiennymi wkładami. System Freedom umożliwia dowolne zestawianie ulubionych produktów do makijażu w wygodnych opakoil. 45 waniach, jednocześnie ograniczając zużycie plastiku.

https://inglot.pl/20-freedom-system

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

91

Olay – kapsułki z kremem Marka Olay przystąpiła do testowania wielorazowych opakowań kremów. Podczas trzymiesięcznego programu pilotażowy P&G przetestuje akceptację konsumentów kremu nawilżającego Olay Regenerist Whip sprzedawanego z wkładem uzupełniającym, który pasuje do słoika wielokrotnego użytku.

il. 46

https://www.packworld.com/issues/sustainability/ article/13377770/olay-to-test-refillable-moisturizer-packaging https://www.allure.com/story/olay-whip-refillable-moisturizer-packaging-breast-cancer-awareness-month

Kjaer Weiss Chociaż Kjaer Weiss oferuje luksusowe kosmetyki, od samego początku zrównoważony rozwój był jednym z filarów filozofii marki. Do wytwornych metalowych opakowań pudrów, szminek czy maskary można dokupić uzupełnienia w kompostowalnych kartonikach. Jedna z edycji opakowań do złudzenia przypomina nawet czerwoną lakierowaną skórę, a mimo to jest wykonana z teksturowanego papieru o wysokim połysku, który można poddać recyklingowi. https://www.treehugger.com/organic-beauty/6-cosmetics-companies-refillable-packaging.html www.kjaerweis.com/pages/about-the-refill

il. 47

Higiena ciała L’Occitane – saszetki, kapsułki i pakiet działań na rzecz środowiska i świata W ofercie L’Occitane znajdziemy uzupełnienia z wieloma produktami. W zależności od kraju, mogą to być: mydło w płynie, żel pod prysznic, olejek pod prysznic, szampon, il. 48 odżywka do włosów, koncentrat do ciała, płyn do kąpieli, pianka do mycia twarzy, a także zestawy z dozownikiem – szklanym lub aluminiowym. Oprócz tego, dostępne są kapsułki, którymi można uzupełnić opakowanie Kremu Divine Harmonie. Nie jest to jednak wszystko co marka ma do zaoferowania. Francuski producent wyznaczył sobie także różne cele sprzyjające środowisku i społeczeństwu.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

92

Dążenia L’Occitane: współpraca z lokalnymi dostawcami i produkcja w zrównoważony sposób (oparta na zasadach sprawiedliwego handlu), ochrona bioróżnorodność (gwarancja identyfikowalności składników, odnowa krzewostanów), redukcja odpadów (do 2025 roku 100% plastikowych butelek będzie wykonane w 100% z rPET-u i będzie można je oddać do ponownego recyklingu w salonach, wprowadzenie eko-uzupełnień (refill’i), podpisanie kontraktu z firmą Loop Industries, która wykorzystuje innowacyjny proces przetwarzania zużytego plastiku o wysokiej jakości, nowy eko-design opakowań np. kompostowalne obwoluty wykonane z włókna il. 49 drzewnego z certyfikatem FSC. Oprócz tego, firma na różne sposoby wspiera kobiety (np. w 2018 roku rozpoczęła program „Resist”), osoby z problemami ze wzrokiem (od 1990 roku nazwy produktów umieszczane są na etykietach w alfabecie Braille’a (po angielsku), prowadzone są też zbiórki funduszy poprzez sprzedaż produktów charytatywnych i współpraca z organizacjami pozarządowymi i UNICEF). https://uk.loccitane.com/eco-refills-collection,83,1,96296,1398254.htm https://pl.loccitane.com/ograniczanie-produkcji-%C5%9Bmieci,36,2,84321,1382044.htm

Bielenda – torebki z Płynem micelarnym Bielenda Fresh Juice W sklepach Hebe pojawiły się saszetki (refille) z płynem micelarnym polskiej marki Bielenda. Co ciekawe, produkty najpierw pojawiły się w wybranych sklepach stacjonarnych Hebe, ale wciąż nie są dostępne na stronie producenta, ani nigdzie przez niego promowane – nie da się nawet znaleźć oryginalnych zdjęć produktu (stan na dzień 21 stycznia 2020 roku).

Grupa „Składy kosmetyków przestaną być niewiadomą!” www.facebook.com

il. 50

Herbs&Hydro – szampony w kostce Marka Herbs&Hydro oferuje głównie szampony w kostce, które są pakowane w aluminiowe mydelniczki. Można jednak zrezygnować z opakowania i wybrać sam szampon. Sam wkład jest trochę tańszy i pakowany jedynie w małą papierową torebkę. https://pl.herbshydro.com il. 51 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

93

Nivea Jak donosiły latem 2020 roku media, marka Nivea oraz najpopularniejsza sieć drogerii w Niemczech przeprowadziły wspólny eksperyment. W kilku drogeriach sieci DM pojawiły się dystrybutory do uzupełniania opakowań produktami Nivea Creme Soft oraz Nivea Creme Sensitive. W ramach testu można było skorzystać z usługi przez 6-8 miesięcy. Klient mógł trzy razy napełnić to samo opakowanie, a za kolejnym zostawał poproszony o pozostawienie butelki w celu sprawdzenia jakości oraz higieny pojemnika. W zamian mógł jednak liczyć na zastępcze opakowanie zwrotne. Pilotażowy projekt oprócz il. 52 oszczędzania opakowań, miał na celu zebranie informacji na temat zamkniętego modelu dystrybucji kosmetyków, doświadczeń konsumentów oraz przybliżenie i promowanie wśród nich idei gospodarki cyrkularnej. W maju 2020 roku koncern Beiersdorf, który w swojej ofercie ma m.in. kosmetyki marki Nivea, zobowiązał się do realizacji „Global Plastic Pledge”. Jednym z celów jest to, aby do 2025 roku 100 % opakowań nadawało się do ponownego napełnienia, ponownego użycia lub recyklingu. https://www.wiadomoscihandlowe.pl/artykul/nivea-wprowadza-dystrybutory-do-samodzielnego-napelniania-opakowan-w-jednej-z-sieci-drogerii

Yope Yope to polska marka, która wciąż się rozwija w coraz bardziej zrównoważonym kierunku. Po pierwsze, jak żartobliwie komunikują, mają bzika na punkcie wyglądu produktów z troski o środowisko – w końcu ładne rzeczy rzadziej trafiają do kosza na śmieci. Inne działania, jakie il. 53 podejmują w trosce o środowisko to: • używanie w większości naturalnych składników, z certyfikatem EcoCert i Ecolabel • żaden z kosmetyków ani składników nie jest testowany na zwierzętach, co potwierdza certyfikat il. 54 Fundacji VIVA! • specjalna seria kosmetyków Kwiat Lipy w ramach akcji #beeYOPE! (we współpracy z Fundacją Łąka), w ramach której zasiewane są łąki dla pszczół, do czego zachęca się także klientów • wszystkie dotychczasowe butelki nadają się do recyclingu, a nowe wymieniane są na wyprodukowane w 100% z plastiku pochodzącego z recyklingu (rPET) • coraz częstsze używanie bio-plastiku • oferta uzupełnień do dozowników mydeł w formie saszetek doypack (nawet do 70% mniejsza ilość plastiku niż klasyczna butelka)

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

94

• opcja zwrotu opakowań kurierem– odesłane butelki trafiają do firmy, która przerabia je na tzw. płatek PET, z którego powstają nowe opakowania produktów, a także włókno poliestrowe • linia opakowań do ponownego napełniania np. szklana butelka wielokrotnego użytku • opcja refil w warszawskim butiku – możliwość ponownego napełniania pustych butelek po produktach YOPE https://yope.me/pl/yope-z-milosci-do-natury https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/Automaty-typu-refill-otwarto-kolejny-punkt-w-Polsce-9423.html

*Stara Mydlarnia Stara Mydlarnia jest tu przywołana jako przykład „z gwiazdką”.

Marka nigdzie bowiem nie komunikuje, że oferuje jakąś możliwość ponownego napełnienia opakowań w myśl idei zero waste. il. 55 Sprawdziłam jednak, że w sklepie firmowym przy ulicy Szewskiej w Krakowie, nie było problemu z zakupieniem peelingu do własnego, przyniesionego słoiczka. Oprócz tego, warto wspomnieć, że w ofercie firmy znajdują się produkty pakowane w szkło, papier, wyroby w kostkach oraz seria kosmetyków dla wegan i wegetarian.

il. 56

Sklepy i drogerie stacjonarne Jeju

il. 57

Sieć sklepów stacjonarnych (Warszawa i Kraków), oferujących kosmetyki różnych producentów. Posiadają szeroki asortyment marek zero waste, których opakowania można zwracać. Pod swoją własną marką Jeju oferuje wielorazowe worki i torby na zakupy. Oprócz tego, Jeju zorganizowało akcję #EARTHCARE, podczas której 5% dochodu ze sprzedaży kosmetyków oznaczonych logo „wegańskie” lub „zero waste”, zostało przekazane na wsparcie Fundacja Na Rzecz Zwierząt Viva, a także akcję wymiany kosmetyków, których nie używamy (np. przez alergię czy nietrafiony prezent).

https://www.facebook.com/events/780315409054332/ https://www.facebook.com/events/o-jeju/wymiana-kosmetyk%C3%B3w-w-jeju/2433930970263984/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

95

Soap Refill Station Tak jak w branży spożywczej, tak i w branży kosmetycznej pojawiły się sklepy bez opakowań. W Stanach Zjednoczonych, w Springfield i Santa Fe działa SOAP Refill Station. Jest to miejsce, gdzie do własnego pojemnika można zakupić praktycznie wszystkie produkty il. 58 kosmetyczne i produkty gospodarstwa domowego (m.in. środki do prania, sprzątania, do naczyń, szampony i odżywki do włosów, żele, balsamy, oleje i masła do ciała). Jak czytamy na stronie internetowej, zakupy dokonuje się w następujących krokach: • Przynieś swój pojemnik lub kup nowy, jeśli zapomniałeś wziąć go ze sobą.

• Zważ pusty pojemnik.

• Wybierz produkt, a obsługa napełni nim Twój pojemnik.

• Zważ i zapłać, a następnie ciesz się produktem. il. 59

Dodatkowo dostępna jest opcja customizacji. Można dostosować każdy produkt poprzez dodanie jednego z wielu olejków eterycznych lub mieszać dowolne produkty razem. Można na przykład: dodać odplamiacz, aby zwiększyć moc mydła do prania, zastosować dodatek glinki jako środek złuszczający do mycia twarzy albo po prostu dodać lawendę do ulubionego balsamu do ciała. https://www.sustainla.com/refill-station https://www.soapsantafe.com/how-it-works https://www.getmosoap.com/

Rossmann Czechy Nie tak daleko, bo już w czeskim oddziale Rossmanna, Henkel testuje automaty do napełniania butelek. Mogą z nich korzystać mieszkańcy Pragi, Liberca, Pardubic, Brna i Czeskich Budziejowic. il. 60 W automatach można kupić płyn do mycia naczyń, płyn do prania i płukania tkanin, a w innych szampony do włosów i żele pod prysznic. Maszyny mają zachęcać klientów, aby przychodzili na zakupy z własnymi pojemnikami i ograniczyli kupowanie chemii w plastikowych butelkach. Aby wypromować akcję kupowania chemii w automatach, klienci otrzymali paczki z pustymi butelkami wielokrotnego użytku. Mogli je następnie napełnić odpowiednimi płynami, odwiedzając punkt sprzedaży. W Polsce takie rozwiązanie póki co nie jest planowane. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/henkel-testuje-w-czechach-automaty-do-napelniania-butelek https://www.whitemad.pl/w-sklepach-rossmann-stanely-automaty-do-napelniania-butelek/ https://www.wiadomoscikosmetyczne.pl/artykuly/w-czeskim-rossmannie-nalejesz-zel-pod-prysznic-do-,58696

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

96

DM Austria i Słowacja Koncept Henkela nie był jednak pierwszy. Kilka miesięcy wcześniej, sieć drogerii DM zapowiedziała, że chce przekształcić swoje sklepy w myśl idei zero waste.

W ramach tego, najpierw w Austrii, a następnie w dziesięciu miastach na Słowacji, zainstalowano automaty do nalewania detergentów i środków czyszczących. Oferujące ekologiczne stacje napełniania, firma dąży do zmniejszenia ilości odpadów z tworzyw sztucznych w przedziale 12-20 % w porównaniu z drogeriami sprzedającymi tylko produkty butelkowane.

il. 61

https://pr.dm-drogeriemarkt.at/news-zwoelf-neue-abfuellstationen-fuer-bio-reinigungsmittel?id=81160&menueid=5306&tab=1&imageid=266925&l=deutsch https://spectator.sme.sk/c/22104983/dm-drogerie-markt-offers-refilling-containers-with-detergents-in-Slovakia.html

Rossmann Polska Choć większość pilotażowych projektów jest najpierw testowana w zachodnich miastach, w Polsce też pojawiają się powoli działania łączące najnowsze technologie, design i zamiłowanie do trendu eko. W roku 2020 głośno zrobiło się o zupełnie innym niż dotychczas oddziale drogerii Rossmann. Całość wnętrza wykończona jest drewnem, pojawiają się elementy wyposażenia wykonane z naturalnych materiałów. Otwarty w Łódzkiej Manufakturze sklep podzielony jest na cztery strefy: Zdrowia, Beauty i Grab&go oraz najważniejszą dla nas Manufakturę Piękna. To właśnie w tym dziale znajdziemy Refill station, czyli automaty, w których można nalać do butelek wielokrotnego użytku różne kosmetyki i płyny. Oprócz tego zakupimy tam produkowane w Polsce kosmetyki pod wspólną nazwą „Manufaktura Piękna”. Ofertę stanowi około 250 produktów, głównie z naturalnymi i wegańskimi składnikami, il. 62 a także produkty w formie waterless. Większość opakowana jest w papier, szkło i recyklat. https://www.rossmann.pl/inspiracja/rossmann-w-manufakturze-czyli-drogeria-przyszlosci,1823 https://www.elle.pl/decoration/artykul/zupelnie-nowe-wnetrze-flagowego-rossmanna-w-lodzkiej-manufakturze-automaty-do-napelniania-butelek-wielokrotnego-uzytku-miejsce-do-testow-i-zabawy-200616123153?fbclid=IwAR3WORBSeOfEtLP5amDtFXmkfCOFD7oNqx1JAKFMWdoYy6m6RoU-i_JhrRE https://www.rossmann.pl/marka/MANUFAKTURA-PIEKNA,8986?Page=1&PageSize=24

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

97

Marki zero i less waste Ograniczać szkodliwy wpływ na środowisko można na wiele sposobów – nie ma na to jednej recepty. Różne marki podejmują więc odmienne inicjatywy. Są to między innymi: • Opakowania z naturalnych materiałów: szkło, aluminium i tektura • Opakowania z biotworzyw lub rPET-u tzw. „ekoplastik” • Możliwość zwrotu opakowań po zużytych produktach do producenta • Możliwość ponownego napełnienie własnych opakowań • Wymienne wkłady (wkłady, refille w kostkach, saszetki etc.)

• Produkty w kostkach

Przeznaczenie produktów makijaż (M), pielęgnacja (P)- olejki, kremy etc.higiena(H)- szampony, mydła etc.

Opakowania z naturalnych materiałów (szkło (SZ), aluminium (A), tektura (T), bambus (B))

Wielorazowe opakowania z biotworzyw lub rPET-u

Możliwość zwrotu opakowania do producenta (bezpośrednio lub przez dystrybutora)

Wymienne wkłady, refill’e, saszetki/ doypack’i etc.

Możliwość napełnienia o w sklepie firmowym pakowania własnego (W) lub opakowania od producenta (P)

Produkty w kostkach

Wyłącznie naturalne składniki

https://www.goingzerowaste.com/blog/10-zero-waste-makeup-brands

Phenome

P

SZ

TAK

TAK

NIE

NIE

NIE

TAK

Kobalt

P

SZ

NIE

TAK

NIE

NIE

NIE

TAK

Mokosh

P

SZ

NIE

TAK

NIE

NIE

NIE

TAK

Jan Barba

P

SZ

NIE

TAK

NIE

NIE

NIE

TAK

KOI Cosmetics

P

SZ

NIE

TAK

NIE

NIE

NIE

TAK

Asoa

P

SZ

NIE

TAK

NIE

NIE

NIE

TAK

Mydlarnia 4 Szpaki

P

SZ, T

NIE

TAK

NIE

NIE

TAK

TAK

Iossi

P

SZ

NIE

TAK

NIE

NIE

NIE

TAK

Marka

il. 63

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

98

Szmaragdowe Żuki

P

SZ

NIE

TAK

NIE

NIE

TAK

TAK

Your Natural Side

P

SZ

NIE

TAK

TAK

NIE

NIE

TAK

Stara Mydlarnia

P

SZ, T

NIE

NIE

TAK

TAK

TAK

TAK

Yope

H

SZ

TAK

TAK (recyklingowane)

TAK

TAK

NIE

TAK

Pozostałe inicjatywy, przedsięwzięcia i projekty Rozwiązania koncepcyjne, designerskie Twenty Presskit – Mirjam de Bruijn Projektantka Mirjam de Bruijn rozpoczęła pracę nad projektem Twenty Presskit po tym, kiedy zaobserwowała, jak bardzo zmniejszyły się rozmiary detergentów do prania w ciągu ostatnich 10 lat. Następnie rozpoczęła badania i odkryła, że ​​w prawie wszystkich płynnych produktach gospodarstwa domowego znajduje się około 80% wody.

Koncept opiera się więc na tym, aby pozostałe składniki czynne (20%) sprzedawać w postaci stałej: kapsułki, tabletki lub granulki. W domu należałoby wrzucić koncentrat do wysokiej jakości butelki wielokrotnego użytku, a po dodaniu wody, produkt byłby taki, jak zwykle.

Autorka zapewnia, że rozwiązanie oszczędza dużo odpadów z tworzyw sztucznych i redukuje emisję CO2 aż o 80% (mniejsza objętość produktu do transportu). il. 64

http://www.mirjamdebruijn.com/twenty-presskit.html https://www.dezeen.com/2017/10/25/mirjam-de-bruijns-waterless-capsules-could-reduce-global-emissions-by-eighty-per-cent/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

99

Soapbottle – Jonna Breitenhuber

il. 65

Jak mieć ciastko i zjeść ciastko? Nad tym zastanawiają się zarówno konsumenci, jak i producenci. Chcielibyśmy być bardziej eko, ale nie zawsze chcemy rezygnować ze swoich ulubionych produktów czy rentownej sprzedaży np. szamponów w plastikowych butelkach. Na ratunek przychodzi Jonna Breitenhuber z projektem Soapbottle. Berlińska projektantka stworzyła ekologiczne butelki na płynne kosmetyki wykonane z mydła, które wytwarzane jest z zasobów naturalnych i ulega biodegradacji. W miarę zużywania, opakowanie można wykorzystać jako mydło do rąk lub przetworzyć w detergenty czy inne środki czyszczące.

https://hiro.pl/kobieta-stworzyla-ekologiczne-butelki-na-plynne-kosmetyki-opakowania-zostaly-wykonane-z-mydla/?fbclid=IwAR3qv7fDYWaj0nsSkA6IHIsgu7MKIyjlR_A7_ kXwq5pZzfokAXrN21q59ak https://www.gp-award.com/en/produkte/SOAPBOTTLE_jonna%20breitenhuber-2

Inicjatywa marki Jan Barba Firma Jan Barba Raw Cosmetics z pewnością jest marką stworzoną w duchu idei zero waste. Oprócz tego, że zużyte opakowania, podobnie jak innych markek tego typu, możemy zwracać do producenta, to zdecydował sie on także na program recyklingowy, w ramach którego można zwracać opakowania również po kosmetykach innych marek.

Warunkiem jest jednak to, aby opakowania były szklane (plastik mógł wejść w reakcję z produktem, który się tam znajdował). Zebrane opakowania – po oczyszczeniu i zdezynfekowaniu – wykorzystywane są m.in. podczas warsztatów kosmetycznych. Oprócz tego, produkty dostarczane do innych drogerii w opakowaniach zbiorczych są pakowane np. w papier z odzysku, co potwierdza właścicielka jednej z nich. Co więcej, większość kosmetyków tej marki można kupić w nietypowych pojemnościach (to znaczy tyle, ile sobie życzycie) i to do własnego, szklanego słoiczka, a ich krem do ust jest w papierowym opakowaniu.

il. 66

https://innpoland.pl/154191,szampon-w-kostce-i-pomadka-w-papierze-polscy-producenci-kosmetykow-odrzuca

Kampania Rinse, Recycle, Repeat (edycja 2018) Akcja „Rinse, Recycle, Repeat” wspierana przez Garnier miała na celu zwrócić uwagę na to, że prawie połowa Amerykanów nie poddaje recyklingowi opakowań po swoich produktach kosmetycznych i pielęgnacyjnych.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

100

Kosze łazienkowe to główny powód, przez który opakowania po kosmetykach lądują na wysypiskach.

W ramach akcji należało więc stworzyć zabawne i kreatywne kosze do łazienek, które miały zachęcić innych do recyklingu i pomóc ograniczyć ilość odpadów z tworzyw sztucznych, które trafiają na składowiska. Oprócz tego, podczas kampaniii zbierano też nakrętki, które wysłano następnie do TerraCycle w celu przetworzenia. https://www.dosomething.org/us/campaigns/rinse-recycle-repeat/community

Zbiórka na Kickstarter – Vove.co Vove.co to marka zrównoważonych kosmetyków, która… jeszcze nie weszła na rynek! Firma przedstawia swoje produkty i założenia działalności, ale do zebrania funduszy potrzebnych do otwarcia produkcji utworzyła zbiórkę na Kickstarterze.

il. 67

Cechy charakteryzujące ich nową linię produktów przedstawiają następująco: • Oszczędność miejsca: nigdy nie wysyłamy niczego niepotrzebnego np. produktów zawierających 90% wody. Gdy jest to możliwe, wysyłamy koncentraty, do których wystarczy dodać wodę z własnego kranu.

• Opłacalność: wystarczy tylko raz kupić butelki szklane lub z bioplastiku, a następnie napełniać je w pełni kompostowalnymi wkładami.

• Uniwersalny design: nie tylko chcemy tworzyć wspaniałe produkty, chcemy tworzyć piękne produkty. Dlatego też prosty i minimalistyczny design pasuje do każdego domu.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

101

• Więcej zdrowia, mniej odpadów: w pełni zrównoważone produkty przez cały cykl życia- od produkcji, po wysyłkę i rozkład. Na neutralny ślad węglowy wpływa używana w procesie produkcji energia pozyskiwana z wiatru, a produkty do użytku domowego i osobistego posiadają możliwie najbardziej naturalne składy wolne od toksyn. www.vove.co https://www.kickstarter.com/projects/vove/vove-home-and-personal-products-for-a-better-future?ref=9rrb5t&utm_source=Vove+Pre-launch&utm_campaign=020eb1c7c9-LAUNCH_REMINDER_%2824_HOURS_BEFORE%29_30_01_2020_COPY_&utm_medium=email&utm_term=0_4d58a59ce8-020eb1c7c9-334798271&mc_cid=020eb1c7c9&mc_eid=026abff3e6

Targi Ekotyki Udział w wydarzeniach takich jak Targi Kosmetyków Naturalnych Ekotyki to świetny sposób na znalezienie marek, które opierają produkcję swoich kosmetyków na naturalnych surowcach. Większość wystawców to małe, lokalne manufaktury, często produkujące swoje kosmetyki także zgodnie z zasadą zero waste.

il. 68

http://www.ekocentryczka.pl/2019/03/ekotyki-23-2403-w-krakowie.html

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

102

4 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

103

R O Z D Z I A Ł

C Z W A R T Y

TRENDY

Rozdział zawiera opis wybranych trendów, które mają bezpośredni wpływ na branżę kosmetyczną oraz zagadnienia związane z ochroną środowiska.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

104

Zagadnienie Definicja i przykładowy podział trendów Cytując internetowy Słownik języka polskiego Wydawnictwa PWN: trend to „istniejący w danym momencie kierunek rozwoju w jakiejś dziedzinie”.

Wśród nich można jednak wyróżnić (oczywiście w zależności od wybranego podziału) kilka głównych megatrendów, a także wiele różnych makro i mikro trendów. Megatrendy to obserwowalne globalne zjawiska, które są wynikiem zderzenia wszystkich zmian społecznych, konsumenckich, rozwoju technologii i innowacji. Makrotrendy symbolizują większe, długofalowe zmiany w życiu i otoczeniu konsumentów, które mają wpływ na ich funkcjonowanie, w tym także na dokonywanie decyzji konsumenckich. Mikrotrendy natomiast mogą się odnosić już do konkretnych przykładów trendów w danej dziedzinie czy branży.

Warto być więc czujnym i śledzić trendy, ponieważ mogą one mieć znaczący wpływ na zachowanie danej branży, czy ludzi w ogóle, a co za tym idzie na decyzje projektowe, które powinniśmy podejmować. https://socjomania.pl/czym-makrotrend-rozni-sie-od-trendu

Gdzie szukać trendów?

Przede wszystkim warto skupić się na obserwacji, śledzić social media, platformy typu Pinterest, uczestniczyć w targach i konferencjach branżowych. Oprócz tego możemy korzystać z różnego typu profesjonalnych narzędzi: specjalnych raportów, trendbooków czy platform trendwatcherskich (np. Trendwatching, Fjord, JWT, Trend-explorer, Hyper Island, WGSN). https://infuture.institute/mapa-trendow/ https://www.trendone.com/en/ https://trendwatching.com/trends/instant-trend-expert/

Megatrendy https://www.linkedin.com/pulse/top-5-driving-forces-2020-vol-2-marcin-maciejewski/

Sustainability Sustainability – zrównoważony rozwój – sposób gospodarowania, w którym zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia nie zmniejsza szans zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.

Pojęcie to odnosi się do coraz bardziej powszechnego zjawiska, gdzie producenci już na etapie wytwarzania, maksymalnie ograniczają zużycie materiałów, odpadów produkcyjnych oraz energii, usprawniając jednocześnie procesy w przedsiębiorstwie.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

105

Ta oszczędność ma zarówno znaczenie ekonomiczne, jak i ekologiczne. Odnosi się ono zarówno do produktów jak i usług. W zrównoważonym rozwoju środowisko naturalne jest jego podstawą, gospodarka narzędziem, a dobrobyt społeczeństwa celem.

Zrównoważony rozwój wprowadza się poprzez: • ograniczanie zużywania zasobów odnawialnych do granic określonych możliwościami odtwarzania tych zasobów; • ograniczanie zużywania zasobów nieodnawialnych w skali umożliwiającej ich stopniowe zastępowanie przez odpowiednie substytuty; • stopniowe eliminowanie z procesów gospodarczych substancji niebezpiecznych i toksycznych; • utrzymywanie emisji zanieczyszczeń w granicach wyznaczonych przez pojemność asymilacyjną środowiska; • odtwarzanie i stała ochrona różnorodności biologicznej na poziomach: krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym; • uspołecznienie procesów podejmowania decyzji dotyczących lokalnego środowiska przyrodniczego; • dążenie do zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i dobrobytu obywatelom, rozumianego jako tworzenie warunków sprzyjających ich zdrowiu fizycznemu, psychicznemu i społecznemu.

Znaczenie dla projektu: Branża produkcji ulega obecnie wyraźnym zmianom. Są one spowodowane oczekiwaniami konsumentów i odgórnym naciskami ze strony Parlamentu Europejskiego czy organizacji pozarządowych.

Stały się więc istotnym czynnikiem wpływającym na stymulowanie przedsiębiorców do projektowania bardziej ekologicznych, trwałych i zużywających mniej materiału produktów, które będzie się na przykład dało łatwo poddać recyklingowi.

Przykład działania: Doconomy Start-up Doconomy od 2018 roku opracowuje narzędzia finansowe, mające na celu walkę ze zmianami klimatu. Skupiają się przede wszystkim na uświadamianiu konsumentom ich realnego oddziaływania na planetę. Dzięki konkretnym przykładom, ludzie mogą zobaczyć, co naprawdę się dzieje, jak wpływają na świat ich decyzje, i w efekcie poczuć chęć zmiany, a w kolejnych krokach budować razem bardziej zrównoważoną przyszłość.

Jednym z tych koncepcyjnych projektów jest karta płatnicza opracowana wspólnie z MasterCard, która pokazuje ilość śladu węglowego pozostawianego w wyniku produkcji i dystrybucji zakupionego produktu. Karta DO śledzi emisje CO2 generowane przez nasze transakcje i wyświetla te liczby w prostej aplikacji, która jest już dostępna do pobrania w Szwecji. DO w wersji Black miałaby dodatkowo posiadać również miesięczny limit tCO2e, co dawałoby pewność, że stosujemy się do zaleceń Agendy ONZ 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju dotyczących cięć emisji dwutlenku węgla.

Zgromadzona wiedza w zamyśle ma pomóc zacząć żyć w inteligentny sposób i dostrzec konsekwencje naszej konsumpcji w szerszym ujęciu, a jak wiadomo, aby skutecznie ograniczyć kryzys klimatyczny, musimy wprowadzić zmiany behawioralne na szeroką skalę. https://doconomy.com/doeverydayclimateaction/ https://www.youtube.com/watch?time_continue=88&v=uNJwepeNdnY

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 69

Refill revolution Producenci towarów oferują konsumentom możliwość powtórnego użycia produktu poprzez ponowne napełnienie, zamiast kupowania nowego, zapakowanego produktu. Pozwala to na wielokrotne wykorzystywanie zasobów, w tym głównie opakowań. Mniejsze, niezależne i świadome ekologicznie firmy stosują ten model od kilku lat. Większe marki zaczynają wdrażanie pilotażowych inicjatyw ponownego użycia i ponownego napełnienia w ramach swoich zobowiązań dotyczących ograniczenia użycia jednorazowych tworzyw sztucznych. Istnieje kilka modeli tego mechanizmu tj. ponowne napełnianie pojemników w domu za pomocą wkładów zakupionych w sklepie lub online, maszyny z uzupełnieniami, maszyny wydające nowy produkt w zamian za pozostawienie pustego czy opcja dostawy nowego produktu i odbioru przez kuriera zużytych pojemników w celu oczyszczenia i ponownego napełnienia.

Wstęp

il. 70

Circular economy Gospodarka o obiegu zamkniętym została już wstępnie opisana w pierwszym rozdziale. GOZ nieodłącznie wiąże się z takimi działaniami, jak ponowne użycie, współdzielenie, naprawa, odnawianie, regeneracja i recykling. Nie może jej więc zabraknąć w kontekście zrównoważonego rozwoju. Aby móc mówić o zrównoważonym rozwoju i trosce o środowisko, musimy odejść od tradycyjnej gospodarki liniowej i korzystania z produktów według schematu „weź, zrób, wyrzuć”.

108

Circular design W przeciwieństwie do linearnego sposobu projektowania, projektowanie zgodnie z ideą circular design wymaga spojrzenia na projekt jako na niekończący się proces twórczy. Inaczej produkt po okresie użytkowania trafia na wysypisko jako kolejna bezwartościowa rzecz, a bez wątpienia rynek jest już przesycony produktami jednorazowego użytku. Tworzy to niszę dla nowych usług opartych o projektowanie cyrkularne, które wydłuża żywotność produktu i umożliwia jego ponowne wykorzystanie na jeden z wybranych sposobów (projektanci mogą na przykład przykładać większą wagę do materiałów użytych w początkowej fazie produkcji). Coraz więcej firm aplikuje design cyrkularny w procesie tworzenia swoich produktów. Część z nich robi to ze względu na PR, jednak niejednokrotnie naprawdę dbają o środowisko i decydują się na podjęcie kroków w kierunku ekologicznych rozwiązań, nawet jeśli zwiększa to koszt produkcji.

Jako konsumenci możemy z kolei kierować się zasadami minimalizmu, wpisującymi się w krytykę hiperkonsumpcjonizmu. Czy oznacza to, że ludzie nie będą w ogóle wydawać pieniędzy? O to światowy przemysł nie musi się obawiać. Mieć mniej wcale nie musi oznaczać nie mieć wcale. Chodzi jedynie o inny sposób zagospodarowania środków, czyli np. posiadanie mniejszej liczby droższych, lepszej jakości i bardziej ekskluzywnych przedmiotów. Zamiast samych produktów możemy również kupić dostęp do nich - subskrybując, wypożyczając lub udostępniając. Bardzo popularnym rozwiązaniem w większych miastach stały się samochody i hulajnogi na minuty- posiadanie ich nie jest już postrzegane jako konieczność. Liczy się to, że możemy korzystać z ich funkcjonalności.

Przykłady działania: Circular IQ, LEGO & Nike Kroki w kierunku cyrkularnego projektowania widać na każdym szczeblu. Zarówno w mikrotrendach, jak i w podejściu wielkich graczy. Platforma Circular IQ pomaga przedsiębiorstwom w zarządzaniu cyrkulacyjnym. Oferowane przez nich programy mają za zadanie poprawić wpływ na wyczerpujące się zasobów, zmiany klimatyczne i produkcję odpadów. Wspierają zespoły na każdym etapie cyrkularnej ścieżki doskonalenia. Producent plastikowych klocków LEGO wprowadził na rynek linię ekologicznych klocków wykonanych z trzciny cukrowej. Firma Nike stworzyła Przewodnik z zasadami, które są instrukcją i wezwaniem do działania i zjednoczenia branży w walce o lepszą przyszłość i pozytywny wpływ na planetę. https://circular-iq.com/#what https://www.lego.com/en-us/aboutus/sustainability/environment/ https://www.nikecirculardesign.com/

Life After Plastic Life After Plastic to jeden z trendów środowiskowych naświetlający sprawę nadmiernego wykorzystania jednorazowego plastiku oraz szukania równie wytrzymałych i tanich alternatyw dla tego materiału.

Przykład działania: Testy ciążowe Lia W wielu drogeriach można kupić również plastikowe testy ciążowe. Większość osób robi je kilka czy kilkanaście razy w życiu, ale w skali globalnej tworzy to niemałą ilość jednorazowego tworzywa sztucznego lądującego na wysypiskach zaraz po użyciu (w samych Stanach Zjednoczonych każdego roku sprzedaje się około 20 milionów domowych testów ciążowych).

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

109

Do sprzedaży w 2021 wszedł pierwszy na świecie w 100% biodegradowalny test ciążowy firmy Lia, który można spłukać lub kompostować. Waży nie więcej niż 4 kawałki papieru toaletowego i wykonany jest z tej samej włókniny celulozowej. Co więcej, kobietom, które nie chcą podzielić się wynikiem, zapewnia pełną dyskrecję bez konieczności martwienia się o to, że ktoś znajdzie test w koszu. www.meetlia.com

Green pressure & eco shame Przez ostatnie lata zauważyliśmy na świecie bardzo ciekawą ewolucję trendu ekologicznego. Konsumenci przeszli od trendu eko do tzw. „wstydu ekologicznego”. Bycie eko to już nie tylko przywilej, a wręcz obowiązek wszystkich. Początkowo konsumpcja eko produktów często wiązała się z wysoką ceną i brakiem dostępności dla przeciętnego konsumenta. Zrównoważone alternatywy produktów stały się jednak na tyle szeroko rozpowszechnione, przystępne cenowo i dobre jakościowo (lub nawet dużo lepsze), że takie wybory przestały dotyczyć statusu decydenta, a jedynie jego świadomości. Stosowanie zrównoważonych rozwiązań stało się też przymusowe dla wszystkich producentów i marek. Coraz bardziej bezkompromisowe społeczeństwo i rosnący wstyd ekologiczny sprawia, że miliony konsumentów szuka produktów, usług i doświadczeń, które pomogą im złagodzić poczucie winy za szkodliwy wpływ na środowisko. https://trendwatching.com/quarterly/2019-11/5-trends-2020/#green-pressure

Zero Waste Omówiony we wcześniejszych rozdziałach trend zero waste dociera także coraz częściej do łazienek. Na rynku pojawiają się np. wielorazowe kubeczki menstruacyjne, nici dentystyczne w szklanych opakowaniach czy płyny do płukania jamy ustnej i pasty do zębów w kostkach.

Znaczenie dla projektu: Wiele kosmetyków może występować w innej niż jesteśmy do tego przyzwyczajeni formie- np. kostek.

Klienci zaczęli także aktywnie poszukiwać produktów kosmetycznych wielorazowego użytku lub marek oferujących kosmetyki w opakowaniach ekologicznych.

http://www.ekocentryczka.pl/2019/09/nowosci-zero-waste-w-azience.html

Reduction Redukcja to nowe zielone słowo w naszym słowniku. Utrzymanie planety w czystości i bycie przyjaznym dla ziemi oznacza ograniczenie emisji, plastiku i konsumpcji. Przykładem drastycznej redukcji elementów może być opakowanie iPhone 12, w którym po raz pierwszy nie znajdziemy ładowarki i słuchawek. Chociaż decyzja wzbudza kontrowersje wśród fanów i firma jest oskarżana po prostu o oszczędności kosztem konsumentów, nie da się zaprzeczyć pewnym faktom. Pudełko jest mniejsze, więc na tej samej palecie mieści się ich zdecydowanie więcej, a nowe słuchawki i ładowarki dla części kupujących, zwłaszcza tych, którzy posiadają już sprzęty Apple, byłyby tylko kolejnym zbędnym przedmiotem.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

110

Biorąc pod uwagę ten przykład, producenci działający w branży kosmetycznej, mogą zastanawiać się, czy zawsze istnieje uzasadniona potrzeba transportu przez cały świat kosmetyków, w których niejednokrotnie kilkadziesiąt procent składu stanowi po prostu woda.

Znaczenie dla projektu: Jednym ze sposobów poprawy negatywnego wpływu na środowisko była zamiana materiałów opakowaniowych na bardziej ekologiczne. Na ten moment wielu konsumentów wymaga jednak od producentów nie tylko ich zmiany na mniej szkodliwe, ale wręcz całkowitej redukcji. Chcą podjęcia radykalnych kroków, które całkowicie lub w dużym stopniu dadzą mierzalny i widzialny efekt.

https://www.apple.com/environment/ https://news.samsung.com/global/samsung-electronics-to-replace-plastic-packaging-with-sustainable-materials

Smart eco cities Ekologiczne miasta to nie nowy koncept. Od lat testowane są zintegrowane systemy miejskie, które mają na celu wprowadzenie innowacji i smart rozwiązań, które dodatkowo chronią środowisko. Różnorakie czujniki, inteligentne systemy transportowe, instalacje oczyszczające powietrze, oświetlenie solarne, płytki chodnikowe przekształcające siłę nacisku w energię czy inteligentne kosze pomagające zwiększyć efektywność zbiórki odpadów. Z tym wszystkim możemy już dziś spotkać się w europejskich miastach. Wiele konceptów jest też testowanych, a niektóre propozycje pojawiają się wyłącznie czasowo w związku z organizowanymi w danym miejscu festiwalami. Inteligentne rozwiązania nie mogłyby być wprowadzane do miejskiej tkanki, gdyby nie rozwój Internetu rzeczy (IoT), czyli systemu, dzięki któremu urządzenia mogą automatycznie komunikować się i wymieniać dane za pomocą sieci bez ingerencji człowieka.

http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:dGt9qKPYjrsJ:yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-50adf4fc-2f18-4e29-96fd-89dc1b4699d6/c/SM_2017_21_MatusikA.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d https://amsterdamsmartcity.com/channel/circular-city https://www.ecubelabs.com/ http://www.libelium.com/libeliums-iot-sensors-platform-helps-to-control-environmental-impact-on-palma-de-mallorcas-harbor-to-become-a-smart-tourist-destination/ https://www.youtube.com/watch?time_continue=0&v=mYBTtYieUI8 https://vimeo.com/110230238 http://www.smart-eco-cities.org/wp-content/uploads/2016/03/Smart-eco-Cities-Netherlands-2016.pdf

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

111

Distrust Society Nasze społeczeństwo staje się coraz bardziej nieufne. Na świecie rośnie poziom ogólnego rozczarowania polityką, wielkim biznesem i brak zaufania do instytucji. Niewidzialna sieć interesów ekonomicznych, które za tym stoją, sprawiły, że ludzie stali się bardziej sceptyczni. Przyczynia się do tego również natłok informacji oraz brak możliwości ich weryfikacji. Dziś informacje rozprzestrzeniają się szybko i szeroko. Każdy może być odbiorcą i nadawcą, na przykład za pośrednictwem social mediów. Dzięki temu każdy może publikować dowolne treści, często sprzeczne z prawdą, których oddzielenie od kłamstwa staje się coraz bardziej niemożliwe. Taki brak przejrzystości rzutuje na wszystkie dziedziny życia konsumentów. Rośnie więc pragnienie budowania komunikacji i interakcji opartych na wiarygodności.

Total Transparency W ostatnich latach zmiany klimatyczne stały się jednym z najbardziej palących tematów na międzynarodowej scenie politycznej. Coraz więcej światowych korporacji zaczyna skupiać się na tworzeniu produktów przyjaznych środowisku. Jednym z obecnych oczekiwań konsumentów jest całkowita transparentność producentów. Pragnienie ekologicznego stylu życia oraz jasne i jednorodne informacje na temat aspektów środowiskowych produktów stają się wymaganiem konsumentów. Klienci chcą wiedzieć z czego wykonany jest produkt i jak przebiega jego proces produkcji. Nic nie powinno się dziać za zamkniętymi drzwiami.

Oczekują działań i dowodów na to, że wszystkie procesy w przedsiębiorstwie zachodzą z poszanowaniem dla środowiska naturalnego. Przyczyną może być fakt, że coraz więcej osób czuje się przytłoczona ilością towarów dostępnych na rynku. Z tego powodu coraz częściej szukają przejrzystości w kupowanych produktach. Według raportu The Honest Product przygotowanym przez The Consumer Goods Forum i agencję zmian Futerra, aż 94% klientów jest bardziej skłonnych do lojalności wobec transparentnych marek, a prawie 40% konsumentów twierdzi, że przestawiłoby się z preferowanej marki na taką, która zapewnia większą przejrzystość. Wielkim ułatwieniem w komunikacji z konsumentami są narzędzia cyfrowe, które umożliwiają im śledzenie działań w czasie rzeczywistym. Firmy stają się również coraz bardziej otwarte i publikują informacje nie tylko dotyczące łańcucha produkcji, ale nawet szczegóły dotyczące wynagrodzeń swoich menedżerów i pracowników. https://www.theconsumergoodsforum.com/wp-content/uploads/2018/10/CGF-Futerra-Transparency-and-the-Honest-Product.pdf

Ethical consumption Wśród różnych publikacji zamiennie możemy spotkać termin etyczna konsumpcja i etyczny konsumpcjonizm. W potocznym rozumieniu drugie określenie brzmi dla mnie jednak jak oksymoron. Wydaje się, że konsumpcjonizm w żadnej odsłonie nie będzie nigdy etyczny, dlatego inne bardziej adekwatne określenia tego zjawiska to etyczny lub moralny zakup. Rośnie liczba osób, które chcą go dokonywać, jednocześnie wywierając jak najmniejszy negatywny wpływ na środowisko. Kojarzy się on ze zrównoważonym rozwojem i zieloną konsumpcją. Etyczną konsumpcję cechuje również odmienne podejście do zasobów finansowych niż jest to wartościowane w konsumpcyjnym społeczeństwie. Są one jedynie środkiem ułatwiającym godne życie i wspomagającym rozwój, ale nie stanowią celu życiowego. Każdy z nas musi jednak zaspokajać swoje potrzeby.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

112

W jaki sposób możemy więc być etycznymi konsumentami?

Przede wszystkim należy zdać sobie sprawę, że poprzez wybieranie określonych produktów i usług, konsumenci mogą zaakceptować lub odrzucić określone praktyki środowiskowe i pracownicze oraz wysuwać inne roszczenia dotyczące wartości etycznych. Kierowanie się zasadami takimi jak sprawiedliwość, dobroczynność, nieszkodliwość i dokonywanie wyborów na ich podstawie, stwarza zachętę dla producentów do dostosowywania swoich działań do wartości konsumenckich. Musimy przestać kupować jak najwięcej po jak najniższych cenach. Zamiast tego kiedy coś kupujemy postarajmy się wziąć pod uwagę społeczeństwo i środowisko. Zacząć można od małych działań jak np. rezygnacja z kupna niektórych niepotrzebnych rzeczy, kupowanie przedmiotów z drugiej ręki, kupowanie etycznie wykonanych produktów, które wspierają drobnych producentów i lokalnych rzemieślników, chronią zwierzęta i środowisko oraz bojkotują produkty, które wykorzystują dzieci jako pracowników, są testowane na zwierzętach lub szkodzą środowisku. Całość działań nie ogranicza się jedynie do zakupów. Musimy o tym myśleć nawet na szczeblu obywatelskim. Nasz głos w wyborach powszechnych będzie miał wpływ na wybór rządu, który wprowadzi zmiany niezbędne do polepszenia praktyk na rynkach konsumenckich lub nie zrobi nic w tym kierunku. https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Wrobel-2/publication/283569399_KONSUMPCJONIZM_A_ETYCZNA_KONSUMPCJA_JAKO_ALTERNATYWNE_FORMY_KSZTALTOWANIA_SPOLECZENSTW/links/5890782c458515732340558d/KONSUMPCJONIZM-A-ETYCZNA-KONSUMPCJA-JAKO-ALTERNATYWNE-FORMY-KSZTALTOWANIA-SPOLECZENSTW.pdf https://www.wiadomoscikosmetyczne.pl/artykuly/etyczny-konsumpcjonizm-rosnacy-trend-w-sektorze-ko,49053 https://www.ethicalconsumer.org/what-ethical-consumerism

Przykłady działania: Kampanie społeczne Prowadzone przez etyczne ruchy konsumenckie udane kampanie społeczne spopularyzowały np. połów tuńczyka bez zabijania delfinów, żywność wolną od GMO, odzież produkowaną w sprawdzonych fabrykach, kawę ze sprawiedliwego handlu, produkty kosmetyczne wolne od testów na zwierzętach czy humanitarne praktyki wydobywcze etycznych diamentów. Publikowane są również przewodniki zakupowe i rankingi działań firm, dotyczące bardzo szerokiej gamy towarów i usług, aby pomóc ludziom w wyborze tych, które są zgodne z ich etyką.

Ethical Brands Powstawanie etycznych marek jest ściśle związane z zasadą całkowitej przejrzystości. Konsumenci zaczęli przykładać wagę nie tylko do samych produktów, ale także do wartości i historii, jakie prezentuje marka.

Jednym z najważniejszych kryteriów stała się etyka danego producenta. To, jak podchodzi przede wszystkim do kwestii ekologicznych, ale także etycznych i światopoglądowych zaczęło mieć znaczenie. Klienci często wybierają marki, które działają zgodnie z ich własnymi poglądami- zachowują się moralnie wobec swoich pracowników, nie szkodzą ludziom, zwierzętom i środowisku, a nawet podejmują dodatkowe działania mające przyczyniać się dla dobra społeczeństwa w sposób odpowiedzialny, pozytywny i trwały. W pełni świadome firmy obnażają swoje procesy, zyskując tym nowe grono lojalnych konsumentów.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

113

Przykład działania: Marka Naoko Polska marka Naoko zdaje sobie sprawę, jaki wpływ ma branża odzieżowa na środowisko. W związku z tym, aby oddać naturze to co jej zabrano, stworzyła akcję Plant a tree. Każda sprzedana kurtka z wybranej kolekcji to jedno posadzone drzewo. Działanie jest udokumentowane, a część roślin jest nawet sadzona własnoręcznie przez pracowników i założycielkę marki. https://naoko-store.pl/blog/blog/to-juz-ii-edycja-akcji-plant-a-tree

Individualisation Indywidualizacja to jeden ze światowych megatrendów bardzo silnie rozwijających się na wielu płaszczyznach. Konsumenci poszukują większej oryginalności i nie chcą być sztampowi. Sprzyjają temu globalizacja, rozbudowa sieci cyfrowych oraz wzrost dobrobytu zauważalny w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci.

Każdy może decydować za siebie, wybrać swój styl życia i samorealizować się. Nowe możliwości są bardziej elastyczne i zróżnicowane, a co więcej dostępne dla każdego. Społeczeństwo chce, aby również produkty i usługi były dopasowane do nich i nadążały za potrzebą bycia wyjątkowym i wyróżniania się z tłumu. https://www.trendexplorer.com/en/trends/individualisation/

Customization & Hyper-personalization Personalizację znamy jako dostosowanie produktów do potrzeb klientów i użytkowników. Czasem wybiera się z dostępnego wachlarza opcji, czasem ma się pełną dowolność. Klienci cenią tę opcję, więc firmy coraz częściej w różnej formie zapewniają opcję dostosowania do żądanej specyfikacji. Praktykę wdrażają zarówno małe firmy, jak i start-upy i duże marki. Producenci oferują spersonalizowane opcje produktów, aby rozszerzyć swoje linie produktowe i zwiększyć sprzedaż. Masowa personalizacja to proces dostarczania rynkowych towarów i usług, które są dostarczane na szeroką skalę, ale mogą być modyfikowane w celu zaspokojenia określonych potrzeb klienta. Zagłębiając się jeszcze bardziej w trend personalizacji, zauważamy obecną na rynku hiperpersonalizację, gdzie komunikaty kierowane są bezpośrednio do pojedynczej jednostki. Wspierają to zjawisko technologie, takie jak sztuczna inteligencja, wirtualni asystenci, wszechobecne algorytmy czy udostępnianie geolokalizacji.

Przykład działania: Personalizacja zamówień kosmetyków Liczba marek oferujących opcje dostosowywania za pomocą testów oraz analiz online rośnie, a doskonałym narzędziem jest do tego internet. O ile znane nam są maści apteczne wykonywane na zamówienie, tak na rynku pojawiają się również komercyjne rozwiązania w branży beauty, które pozwalają na wybór formuły zamawianego produktu. W przypadku pielęgnacji włosów marka Function of Beauty oferuje na swojej witrynie quiz, który pozwala zamówić właściwą kombinację szamponu i odżywki w oparciu o rodzaj włosów, ich strukturę i poziom nawilżenia skóry głowy. Dodatkowo wybiera się indywidualne cele dotyczące włosów, a także kolory i zapachy oraz nazwę produktów.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

114

Dzięki temu witryna internetowa dopasowuje receptury szamponów i odżywek do odrębnego profilu włosów klientów, a także do ich osobistych preferencji. Podobny quiz możemy znaleźć na stronie marki Fenty Beauty, aby znaleźć swój idealny odcień podkładu i kosmetyki wybrane do konkretnego odcienia skóry. www.functionofbeauty.com https://www.fentybeauty.com/fenty-face-shade-finder https://connect.in-cosmetics.com/trends-en/the-customization-trend-in-beauty/

Lifestyle Diversity Własny, unikalny styl życia to sposób na demonstrowanie swojej tożsamości. Każdy poszukuje odpowiedniej dla siebie ścieżki, która pozwoli mu żyć według własnych przekonań i jednocześnie dać poczucie odmienności. Obecnie różne grupy społeczne funkcjonują w tym samym czasie i na co dzień przenikają się ze sobą, dlatego pojawiają się nowe kombinacje stylów życia. Nie musimy już przynależeć do jednej subkultury, możemy z każdej wyciągnąć esencję, która jest z nami zgodna, łączyć je elastycznie i implikować do swojego życia . Najważniejszymi kwestiami wciąż pozostają wartości, opinie, wygląd zewnętrzny, sposoby spędzania wolnego czasu, a także ogólne decyzje konsumentów czy wybory żywieniowe. Każdy ten aspekt życia odzwierciedla własny styl konsumenta, a powstające mieszanki otwierają nowe rynki. Jednym z przykładów takiego połączenia potrzeb może być zyskujący na popularności glamping, czyli luksusowy kemping (zbitka angielskich słów glamorous i camping. Odpowiada on potrzebie kontaktu z dziką przyrodą, a jednocześnie zapewnia wygody, do których zostaliśmy przyzwyczajeni przez rozwinięty rynek usług hotelarskich.

Female Force W ostatnim czasie dużo dyskutuje się o kobietach, o ich prawach i sile. W wielu krajach niestety wciąż są uważane za słabszą płeć, ale na przestrzeni lat w świadomości społeczeństwa i ich samych wiele zmieniło się na lepsze. Mają nieograniczone możliwości, samorealizują się, ale są przez to również coraz bardziej zapracowane. Dzielą swój czas pomiędzy życie zawodowe i rodzinne, dlatego coraz chętniej korzystają na przykład z pomocników domowych do sprzątania i gotowania tj. Thermomix czy iRobot.

Przykłady działania: Rosnące wsparcie i budowanie świadomości kobiet Wiele ról powoduje dużą presję, dlatego kobiety pokazują swoją solidarność z innymi kobietami również w internecie. Możemy na przykład zobaczyć wpisy oznaczone hasztagiem #IAMENOUGH. Stoi za nimi Fundacja UNAWEZA i przewodząca jej Martyna Wojciechowska. Akcja społeczna #iamenough #WspieramNieOceniam dopinguje każdą z kobiet, aby zaakceptowała siebie taką, jaką jest.

Wir zmian wpłynął również na dotychczasową sferę tematów tabu. Duży nacisk kładzie się obecnie na samoświadomość kobiet i brak poczucia wstydu dotyczący np. miesiączki czy karmienia piersią.

W ostatnim czasie została wydana m.in. ciekawa książko o dojrzewaniu dla dziewczynek pt. „Twoje ciałopozytywne dojrzewanie”. Zilustrowała ją młoda polska graficzka Anna Rudak. Temat jest bardzo istotny, gdyż jak okazało się w badaniach, ponad 1/5 dziewczynek w Polsce ze względu na brak dostępu do środków higieny osobistej opuszcza zajęcia w szkole, a 10% nie wychodzi w tym czasie z domu.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

115

Z tego powodu w polskich miastach pojawiły się „różowe skrzyneczki”, które mają zapewnić kobietom i dziewczynkom dostęp do darmowych artykułów higieny menstruacyjnej. Oprócz jednostek edukacyjnych, w których głównie się znajdują, spotkamy je także na basenach, czy w muzeum, a planowane jest również ich zlokalizowanie w miejscach, które umożliwią dostęp kobietom bezdomnym. https://m.facebook.com/martyna.world/photos/a.10152976954805565/10164320180580565/ ?type=3&source=48 https://moonka.pl/kategoria/sklep/twoje-cialopozytywne-dojrzewanie https://www.krakow.pl/aktualnosci/248128,29,komunikat,rozowe_skrzyneczki_w_krakowie_.html

Millennial Parents Millenialsi stają się rodzicami. Zwykle są to nowocześni rodzice, często kierujący się równością w związku, najczęściej żyjący w mieście, stawiający na edukację i rozwój dzieci. Chcą nadal doświadczać i odkrywać świat jak wcześniej, więc starają się, aby dzieci nie były ograniczeniem, tylko towarzyszem dalszego życia.

Z jednej strony wielu z nich bardziej swobodnie podchodzi do rodzicielstwa i życia rodzinnego niż poprzednie pokolenia, ale jednocześnie znaczna część zmienia swój dawny styl życia na dużo wolniejszy, zdrowszy i bardziej ekologiczny po urodzeniu się dziecka. Świadome rodzicielstwo to hasło, które często możemy usłyszeć z ich ust. Sami wychowani w świecie cyfrowym i trochę wygodniccy, poszukują wielu informacji i produktów w sieci. Porównują marki, zamawiają tylko te sprawdzone, które cieszą się dobrą opinią.

Nowa jakość dostawy Czasy, kiedy czekaliśmy cały dzień na listonosza, a ostatecznie i tak znajdowaliśmy w skrzynce awizo, powoli się kończą. Dzieje się tak za sprawą taniejących usług kurierskich i dodatkowych opcji jak np. przekierowanie paczki w dowolne miejsce nawet w trakcie jej dostarczania. Z drugiej, pojawiły się chociażby nowe miejsca odbioru. Dedykowane lokale firm kurierskich, Punkty Allegro: Poczta, sklepy Żabka i Ruch, stacje Orlen, a także cała masa paczkomatów InPost rozsianych po całym mieście. Przykłady rozwiązań, których nie zapewniała dotychczas Poczta Polska, sprawiły, że zamawianie produktów przez internet stało się dużo prostsze i łatwiejsze.

Dodatkowo, niektóre sklepy (np. Makro) mają swoje własne platformy do zakupów online z dostawą do domu nawet dla klientów indywidualnych.

il. 71

116

Zamawiać możemy jednak nie tylko jedzenie. Tu z pomocą przychodzą firmy takie jak Glovo. Kurierzy na żądanie kupują, odbierają i dostarczają produkty zamówione za pośrednictwem aplikacji mobilnej. Aplikacja pozwala na zamawianie czegokolwiek, z dowolnego miejsca w mieście i obserwowanie postępu dostawy w czasie rzeczywistym. Zasada działania dostawy na żądanie jest więc odwrotna do funkcjonowania standardowych firm kurierskich. Większe firmy logistyczne optymalizują dostawę do określonych obszarów partiami, wykorzystując jednego kuriera do obsługi wielu oczekujących klientów. Platformy dostaw na żądanie wykorzystują tysiące lokalnych dostawców (pracujących w niepełnym wymiarze godzin), aby natychmiast dostarczać produkty klientom. Opisane rozwiązanie jest przykładem „Last Mile Solution”. Ostatnia mila (ang.

Last Mile) to termin używany w zarządzaniu łańcuchem dostaw i planowaniu transportu w celu opisania przemieszczania się ludzi i towarów z węzła transportowego do miejsca docelowego. Właśnie ten etap dostawy jest najbardziej kosztowny i skomplikowany, dlatego wciąż poszukuje się rozwiązań, które usprawnią ostatni etap łańcucha dostaw.

Warto wspomnieć też o tym, jak zmieniły się środki transportu używane do dostaw. Samochód to już nie jedyne rozwiązanie. W miastach na całym świecie można zobaczyć kurierów na motocyklach, a w ostatnim czasie, głównie za sprawą UberEats, mnóstwo kurierów rowerowych, którzy z łatwością omijają korki. Cały czas rozwijane są też nowoczesne technologie, np. dostawa dronami, której pionierem jest Amazon. https://inpost.pl/znajdz-paczkomat https://glovoapp.com/en/kra https://www.amazon.com/Amazon-Prime-Air/b?ie=UTF8&node=8037720011

Connected World Internet stał się integralną częścią naszego życia. Dzięki mobilnym rozwiązaniom i smartfonom jest dostępny praktycznie w każdym miejscu na Ziemi. Jesteśmy online niemal 24 godziny na dobę. W pracy, w domu, na urlopie. Nigdy wcześniej technologia tak łatwo nie łączyła ludzi z całego świata. Budowanie międzynarodowych sieci społecznościowych stanowi ważny aspekt współczesnego rozwoju.

Rozkwit kultury cyfrowej radykalnie przyspieszył globalizację i umożliwił komunikację, współpracę oraz wymianę wiedzy.

Life Sharing Dzielimy się niemal wszystkim. Zdjęcia dzieci, egzotyczne wakacje, kolacja z narzeczonym, ale nawet zwyczajna, codzienna kawa.

Możemy teraz uczestniczyć w życiu innych ludzi, jak nigdy dotąd.

Co więcej, nie jest to sfera zarezerwowana wyłącznie dla grupy influencerów. Dzięki różnym kanałom w mediach społecznościowych, przedstawiana rzeczywistość staje się coraz bardziej realna np. przez zdjęcia 360 stopni czy relacje na żywo. W idealnym świecie wirtualnym czeka na nas jednak jego największa pułapka. Znajdują się tam tylko wybrane, starannie wyselekcjonowane treści, podczas gdy rzeczywistość może wyglądać zupełnie inaczej. Nie zmienia to faktu, iż wiele z publikacji dostarcza ciekawych informacji czy inspiracji, dlatego nic dziwnego, że nowe pokolenia tak bardzo pokochały share’owanie. il. 72 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

117

Mikro i makro trendy Trendy społeczne Pokolenie Boom XYZ&Alpha W czasach postępującej globalizacji coraz mniejsze znaczenie mają pochodzenie, miejsce zamieszkania, przynależność do danej grupy zawodowej czy klasy społecznej. Obecnie to właśnie rok urodzenia zdominował dawne podziały społeczeństwa. Poszczególne jednostki mogą być totalnie odmienne, ale pewne kwestie pozostają dla nich wspólne. Odkrycia, wydarzenia na arenie światowej, rozwijający się świat cyfrowy, aktualnie popularne style, trendy czy gwiazdy filmowe i muzyczne kształtują konkretne pokolenia. Boom, X, Y, Z, Alfa- każde z nich ma swój czas i swoją charakterystykę. Oczywiście, warto pamiętać, że jest to pewne uogólnienie (stereotypy przypisywane przedstawicielom danego pokolenia), ponieważ nie ma zgodności co do precyzyjnego podziału społeczeństwa, dlatego również poniższe granice liczbowe nie mogą być brane za sztywne.

•

Pokolenie boomu (urodzeni w latach 1946 – 64): • Charakterystyka: pokolenie powojennego wyżu demograficznego, wychowane w czasach zimnej wojny i ekonomii wzrostu, a także ruchów hipisowskich.

• Zachowanie: wyznają zasadę „żyję, by pracować” i „nic nie przychodzi samo… o wszystko trzeba walczyć”. Ważne są dla nich wartości takie jak lojalność, szacunek, doświadczenie i hierarchia.

• Media: najwięksi konsumenci tradycyjnych mediów, takich jak telewizja, radio, czasopisma i gazety. Używa technologii, aby pozostać w kontakcie z członkami rodziny i ponownie połączyć się ze starymi przyjaciółmi.

•

Pokolenie X (urodzeni w latach 1965-1980) • Charakterystyka: pierwsze w historii pokolenie wychowywane w rzeczywistości głęboko medialnej, żyjące w poczuciu zagubienia między dwoma ogromnymi pokoleniami. Kształtował je koniec zimnej wojny i rozwój komputerów osobistych.

• Zachowanie: pokolenie mało mobilne, szczytem marzeń było własne M4. Kredyty i zobowiązania przywiązywały X-ów do jednego miejsca. Przeważnie wykonują jedna pracę przez całe życie- dająca stabilizację i poczucie bezpieczeństwa.

• Media: Nadal używają tradycyjnych mediów jak gazety, magazyny, radio i telewizja, ale są również obeznani z technologią cyfrową i w sieci spędzają bardzo dużo czasu.

•

Pokolenie Y (urodzeni w latach 1980-1995) • Charakterystyka: tzw. Millenialsi, czyli pokolenie, które dorastało w środowisku nowych technologii, kształtowały je wielka recesja, technologiczna eksplozja internetu i mediów społecznościowych oraz 11 września.

• Zachowanie: Dobrze czują się, gdy mają dużo bodźców, lubią zmiany i wyzwania i chcą się rozwijać. Są odważni, asertywni, elastyczni. Szukają motywacji „na zewnątrz”.

• Media: Nadal 95% z nich ogląda telewizję, ale Netflix i inni dostawcy usług przesyłania strumieniowego wyparli tradycyjną telewizję kablową.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

118

• Wykorzystywanie technologii jest dla osób Y jak oddychanie. Ta generacja jest niezwykle zżyta z urządzeniami mobilnymi, ale 32% nadal korzysta z komputera do dokonywania zakupów.

Zwykle mają konta w wielu mediach społecznościowych.

•

Pokolenie Z (urodzeni w latach 1996-2010/15) • Charakterystyka: Ludzie kilku „C”: connected; communicating; content centric; computerized; communityoriented; always clicking. Changing – to słowo – klucz do tego pokolenia. Równolegle funkcjonują w świecie rzeczywistym i wirtualnym – płynnie przechodzą z jednego w drugi, jest to dla nich ta sama rzeczywistość. Są podłączeni do sieci 24/7 i uzależnieni od nowoczesnej technologii.

• Zachowanie: inteligentni i odważni, praktyczni realiści. Chcą przewodzić i wpływać na świat.

Są niecierpliwi i ruchliwi, dlatego ciągle szukają nowych wyzwań i bodźców. Informacji szukają w sieci i w ten sposób rozwiązują problemy. Charakteryzuje ich jednak płytkie przetwarzanie informacji, mają niski poziom komunikacji werbalnej i umiejętności nawiązywania kontaktów interpersonalnych, a także problem z koncentracją. Pokolenie Z szybko zniechęca się do pracy, jest niecierpliwe, ma niską motywację wewnętrzną. To pokolenie paradoksów – wewnętrznie rozdarte.

To grupa wewnętrznie podzielona, ma sprzeczne cechy i postawy.

• Media: Nie znają świata bez internetu, komputera, telefonu, elektronicznych. Pokolenie Z otrzymało swój pierwszy telefon komórkowy w wieku 10,3 lat. Wielu z nich dorastało w hiper-połączonym świecie, bawiąc się telefonami komórkowymi lub tabletami rodziców. Komunikują się głównie za pomocą smartfonów i urządzeń mobilnych.

•

Pokolenie Alfa (urodzeni po 2010 roku do dziś) • Charakterystyka: pierwsze pokolenie urodzone całkowicie w XXI w. Za punkt przełomowy, który zapoczątkował nowe pokolenie, uznaje się premierę pierwszego iPada, która odbyła się w 2010 roku, a najpopularniejszym słowem w USA w tym czasie było„app”.

• Zachowanie: poruszają się w świecie technologii często sprawniej, niż w tym realnym.

Przychodzi im to naturalnie i intuicyjnie. Alfa mają niesłychanie mocną relację z rodzicami. Żadne z poprzednich pokoleń nie było ze sobą tak związane, jak Alfa i millenialsi, a rodzice nigdy dotąd nie byli tak skupieni na potrzebach, emocjach, rozwoju czy nawet diecie swoich dzieci. Dzieci alfa, mimo że są wciąż dziećmi, nierzadko są zapracowane i mają napięte grafiki z powodu nacisku na dobre wyniki w szkole i rozwój hobby. Prognozuje się, że będą to osoby najbardziej wykształcone.

• Media: Technologia i Alfy to jedność. Choć są wciąż jeszcze dziećmi to są już wymagającymi konsumentami cyfrowych treści. Szczególnie lubią młodych influencerów z YouTube’a czy TikToka.

https://www.researchgate.net/publication/328347222_The_ABC_of_XYZ_Understanding_the_ Global_Generations The of XYZ: Understanding the Global Generations by Mark McCrindle and Emily Wolfinger

Digital Tribes Pomimo ogromnego nadmiaru informacji, w sieci można zgłębić wiedzę na wiele tematów i nie wychodząc z domu wymieniać się doświadczeniami z użytkownikami z całego świata o podobnych zainteresowaniach.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

119

W ten sposób tworzą się niszowe społeczności, które skupiają się wokół określonego tematu i używają mediów cyfrowych do ciągłej wymiany informacji. Każda z grup ma własne kody, zachowania i formy komunikacji.

Dostęp zamiast posiadania Coraz bardziej popularne stają się usługi współdzielenia produktów, gdzie liczy się dostęp i użytkowanie, a nie ich posiadanie. Mogą to być współdzielone rowery miejskie (Mobike) czy hulajnogi elektryczne (Lime, Hive). Nie potrzebujemy samego sprzętu, tylko efektu jaki daje jego użycie. Potrzebujemy przecież dziury w ścianie, a nie wiertarki. W metropoliach na popularność takich rozwiązań wpływa także np. brak miejsca w małych mieszkaniach czy problemy z parkowaniem.

Powstało nawet hasło: uberyzacja, jako określenie modelu biznesowego, w którym zleceniodawcy i zleceniobiorcy są łączeni poprzez wspólną platformę. Przykładami takich usług są: współdzielone mieszkania (Airbnb), samochody (Uber, Bolt, Traficar), a także wspomniane platformy do wypożyczania sprzętu np. narzędzi do remontów.

Znaczenie dla projektu: Konsumenci oczekują dostępu do usług zaspokajających ich potrzebę, zamiast kupowania przedmiotów do tego przeznaczonych.

DIY DIY to popularne określenie idei, w ramach której wykonuje się rozmaite prace lub przedmioty samodzielnie, na własne potrzeby, bez pomocy specjalistów. Powodem może być zamiłowanie do majsterkowania, chęć eksperymentowania czy ideologia zero waste. Wiele osób w ramach DIY decyduje się na własnoręczne robienie kosmetyków i domowych środków czystości.

Znaczenie dla projektu: Część konsumentów rezygnuje z gotowych produktów na rzecz DIY. Da się jednak zauważyć, że powszechny brak czasu wpływa na to, że jedynie wybrana grupa osób może sobie na to pozwolić. Pozostali oczekują gotowych rozwiązań „instant”. https://kraftmagazyn.pl/badz-tworca-w-swoim-otoczeniu-domowe-srodki-czystosci/ http://www.zrobswojkosmetyk.pl/

Instant Beauty Nie każda kobieta ma czas i ochotę na długie rytuały pielęgnacyjne. U jednych jest to spowodowane życiem w ciągłym biegu, u innych brakiem zainteresowania tą tematyką. Łączy je jednak to, że z reguły każda lubi czuć się i wyglądać dobrze nawet w momencie, kiedy 8 godzin snu to dla nich tylko marzenie. Coraz większą popularność zyskał więc pochodzący z Korei trend instant beauty. Powstał jako odpowiedź na manię selfie.

Produkty typu 3 w 1 to przede wszystkim natychmiastowy efekt, łatwość aplikacji i łączenie wielu funkcji.

Największy plus tego typu kosmetyków? Błyskawicznie nakładamy większą ilości produktów o różnych właściwościach na raz i możemy zająć się innymi czynnościami. https://politech.pl/blog/trend-instant-beauty-czego-dotyczy-i-jak-go-wykorzystac/

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

120

Slow movement slow life

Trend, którego nie trzeba specjalnie przedstawiać. Tłumacząc dosłownie z języka angielskiego, oznacza „powolne życie”. Jest definiowany jako zmiana kulturowa mająca na celu wolniejsze podejście do wszystkich dziedzin i aspektów życia codziennego. Spowolnienie tempa ma swoje korzenie w ruchu slow food, który rozpoczął protest Carlo Petriniego, protestując przeciwko otwarciu restauracji McDonald’s na Piazza di Spagna w Rzymie w 1986 roku. Slow living to styl życia podkreślający wartości, celebrujący ulotne chwile, ich jakość, a nie ilość.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

121

il. 73

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

122

Trendy technologiczne Przemysł 4.0 Jesteśmy świadkami czwartej rewolucji przemysłowej. W przeciwieństwie do poprzednich, nie wnosi ona żadnych radykalnie nowych technologii, za to znacząco zmienia zasady globalnej produkcji. Szczególny nacisk w Przemyśle 4.0 kładzie się na komunikację między sprzętem i wzajemne przenikanie się hardware’u (urządzenia) i software’u (oprogramowanie). Umożliwia to masowe wyposażanie urządzeń w rozmaite sensory i beacony łączące się ze sobą, a także coraz mniejsza, wydajniejsza i tańsza elektronika. W czasach wszechobecnej optymalizacji procesów wytwarzania każda gałąź przemysłu będzie szczególnie naznaczona nową rewolucją przemysłową.

Znaczenie dla projektu: Przemysł 4.0 umożliwia tworzenie coraz bardziej inteligentnych i zaawansowanych technologicznie systemów. Już samo przewidzenie w nowych produktach niektórych inteligentnych podzespołów może otworzyć w przyszłości drogę rozwoju.

Kultura innowacji Innowacja stała się nierozłącznym elementem biznesu. Zjawiskiem kultury innowacji można określić zmianę, jaka zachodzi w wielu przedsiębiorstwach na całym świecie, gdzie poszukiwanie i wdrażanie nowych rozwiązań staje się kluczowym elementem strategii działania całej firmy. Zespoły są też gotowe na współpracę w interdyscyplinarnych grupach przy najbardziej skomplikowanych projektach.

Znaczenie dla projektu: Wdrażanie na rynek innowacyjnych rozwiązań może okazać się kluczem do sukcesu i pomóc w zyskaniu światowego rozgłos i zdobyciu inwestorów.

Popularność dotacji unijnych Stosunkowo łatwo dostępnym środkiem finansowania projektów są dotacje unijne. Popularność realizowanych w ramach programów działań jest duża, zwłaszcza w sektorze innowacji.

Znaczenie dla projektu: Dotacje unijne to jeden ze sposobów finansowania wprowadzanych na rynek innowacyjnych rozwiązań.

Trendy marketingowe Marketing treści Jedną z popularnych strategii marketingowych jest content marketing. Polega on na regularnym dostarczaniu wartościowych i interesujących treści w celu utrzymania zainteresowania, zaangażowania i nakłonienia do działania wybranej grupy odbiorców. Te same informacje mogą trafiać do odbiorców wieloma kanałami przekazu, w różnych formach, z uwagi na to, że ludzie różnie konsumują treści. Należy jednak pamiętać, aby zrozumieć, słuchać i odpowiadać na potrzeby naszych odbiorców. Tylko użyteczna i potrzebna informacja zaintryguje konsumenta, co później w wymierny sposób przełoży się na korzyści dla przedsiębiorstwa.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

123

Aromamarketing Zapach w branży kosmetycznej jest niezwykle ważny. Na jego podstawie najczęściej dokonujemy wyborów produktu, w których zapach często nie jest najważniejszym aspektem np. krem o specyficznych właściwościach. Nic więc dziwnego, że także popularność marketingu zapachowego rośnie. Odpowiednio dobrane nuty zapachowe mogą wpłynąć na decyzję zakupowe konsumentów, a także wpisać się w elementy tworzące wizerunek marki.

Znaczenie dla projektu: Zapach w branży kosmetycznej jest jednym z kluczowych czynników wpływających na decyzje zakupowe klientów.

Popularność certyfikatów Coraz większa liczba konsumentów chce dokonywać zakupów, które są dobre dla ich własnego zdrowia i dla planety, a wraz ze wzrostem zainteresowania nabywców tymi kwestiami, rośnie też ich zaangażowanie względem rynku zrównoważonego rozwoju jako całości. W branży kosmetycznej dla wielu konsumentów szczególnie ważne jest to, czy kosmetyki, które kupują, nie są testowane na zwierzętach. Oznakowanie zapewniające o korzyściach społecznych, środowiskowych i zdrowotnych pomaga kupującym w podejmowaniu decyzji zakupowych, chociaż w wielu przypadkach sceptycznie podchodzą do marketingu produktów ekologicznych. Dzieje się tak dlatego, że liczba firm składających oświadczenia dotyczące ochrony środowiska i zdrowia gwałtownie rośnie, a konsumenci mogą czuć się przytłoczeni. Co więcej, Badanie Natural Marketing Institute sugeruje, że prawie dwie trzecie konsumentów uważa, że firmy ​​ oznaczają produkty ekologiczne „tylko po to, żebyśmy je kupili”.

W jaki sposób konsumenci mogą więc lepiej odróżnić marki podejmujące rzeczywiste działania w celu zapewnienia odpowiedzialności społecznej, środowiskowej i zdrowotnej od tych zaangażowanych w puste działania marketingowe?

Tu z pomocą przychodzi etykietowanie i certyfikowanie. Firmy muszą wprowadzić rygorystyczne i renomowane systemy etykietowania i certyfikowania w celu budowania świadomości, zrozumienia i zaufania konsumentów. Standard certyfikacji powinien obejmować niezależną weryfikację przeprowadzoną przez stronę trzecią, identyfikującą działania przedsiębiorców, dzięki czemu konsumenci mieliby pewność, że kupując produkty z danym oznaczeniem, zostały one wyprodukowane w sposób odpowiedzialny i pomagają chronić środowisko.

Ponad 40% Amerykanów stwierdziło, że oznaczenie wskazujące na „produkt przyjazny dla środowiska”

il. 74

124

zwiększa prawdopodobieństwo, że kupią ten produkt, a stosowanie symboli i certyfikatów odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu odpowiedzialności za środowisko.

A świadomość i zaufanie do etykiet środowiskowych stale rośnie. Na przykład świadomość konsumentów dotycząca znaku SFI (The Sustainable Forestry Initiative- największy na świecie pojedynczy standard certyfikacji lasów) wzrosła o 10% w ciągu zaledwie kilku lat i w 2018 roku wynosiła 41% na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród konsumentów w USA. Niezależnie od tego, czy jest to jedzenie, opakowania czy elektronika, ludzie chcą wiedzieć, skąd pochodzą ich produkty i czy są wytwarzane z myślą o ochronie środowiska i zdrowia. Z tego powodu minimalizowanie wpływu produktów konsumenckich i opakowań na środowisko i zdrowie, przejrzystość w procesie produkcji oraz marketingu stały się krytyczne dla reputacji wielu marek.

https://www.packworld.com/issues/sustainability/blog/13376485/sustainability-labeling-helps-in-purchasing-decisions

Znaczenie dla projektu: Certyfikaty otrzymywane od niezależnych instytucji budują zaufanie klientów i potwierdzają etyczną działalność marek.

Trendy wzornicze Systems thinking Projektowanie systemowe to nie tylko dostarczanie gotowych produktów, ale także zbiór elementów, które mogą być potencjalnie zaprojektowane według wybranego klucza. System może bowiem stale ewoluować i rozrastać się wraz z produktami, narzędziami i nowymi technologiami.

Myślenie systemowe to z kolei holistyczne podejście do analizy i obserwacji, które koncentruje się na sposobie, w jaki części składowe są ze sobą powiązane i oddziaływują na siebie. Elementy przedstawione w formie systemu powstają według ustalonych zasad i w przeciwieństwie do standardowego postrzegania, w pierwszej kolejności są traktowane jako całość, a nie osobno.

Najłatwiej zaobserwować zjawisko spójnego ujęcia tematu w projektach graficznych. Systemy identyfikacji wizualnej marek, systemy oznakowania, branding, wayfinding czy Miejski System Informacji to terminy z pewnością znane wielu osobom, zwłaszcza projektantom. Choć wydawać by się mogło, że to wyłącznie wizualnie zintegrowane systemy składające się z podobnych elementów graficznych, to w rzeczywistości są w nich również zakodowane abstrakcyjne elementy, takie jak wartości marki, wspólne sposoby pracy, sposób myślenia, wspólne przekonania. System składa się bowiem z elementów materialnych i niematerialnych.

www.designbetter.co/design-systems-handbook/introducing-design-systems

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

125

Human-centered design Projektowanie zorientowane na człowieka to podejście, które w każdym etapie procesu projektowego w centrum stawia ludzkie potrzeby. Uwzględnienie perspektywy człowieka ma miejsce podczas obserwacji problemu, burzy mózgów, konceptualizacji, opracowywaniu i wdrażaniu rozwiązania. Finalny projekt powinien być użyteczny dla wszystkich osób, które będą wchodzić z nim w interakcję. Jest to punkt często pomijany przez nowych projektantów, którzy zbyt mocno koncentrują się na jednym określonym głównym użytkowniku. W kontekście projektowania systemowego ma to szczególną wagę. Jest bowiem wiele innych osób tj. pracownicy fabryki, którzy go wytwarzają, kurierzy, serwisanci, technicy, którzy go instalują, a nawet osoba, która utylizuje go pod koniec jego życia. Wszyscy z nich mogą w pewnym momencie życia produktu mogą stać się jego głównymi użytkownikami.

https://www.swps.pl/strefa-designu/blog/19926-o-projektowaniu-zorientowanym-na-czlowieka?dt=1617230921128 https://www.designcouncil.org.uk/news-opinion/seven-tenets-human-centred-design

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

126

5 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

127

R O Z D Z I A Ł

P I Ą T Y

OPRACOWANIA WŁASNE Różnego typu badania i opracowania własne, służące do pozyskania dodatkowych informacji, które znalazły praktyczne zastosowanie i wpłynęły na podejmowane w dalszych krokach decyzje projektowe.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

128

Przeprowadzone obserwacje i analizy własne Wprowadzenie Przed przystąpieniem do projektowania należy rzetelnie poznać daną tematykę i skorzystać z całego spektrum dostępnych do tego celu narzędzi. Tu z pomocą przychodzą różnego rodzaju badania, które stanowią integralną część procesu twórczego. Przedstawione w tym rozdziale opracowania powstały na podstawie licznych analiz, obserwacji, przeprowadzonych ankiet, wywiadów, tworzonych schematów, diagramów, mapowanych interakcji, powiązań, problemów czy tworzonych ścieżek użytkownika. Następnie pozyskane w ten sposób informacje znalazły praktyczne zastosowanie i wpłynęły na podejmowane w dalszych krokach decyzje oraz kształt finalnego projektu.

Wśród opracowań znalazły się: • Wywiad przeprowadzony w sklepie Jeju, • Dwie ankiety, z których pierwsza dotyczyła głównie podejścia konsumentów do tematu ekologii w branży kosmetycznej oraz druga, rzucająca światło na aktualny stan ich świadomości na podstawie kosmetyków higienicznych zgromadzonych w wybranych gospodarstwach domowych, • Obserwacje, które zaowocowały powstaniem mapy „painpointów” potencjalnych klientów marek zero waste, • Schemat prezentujący zainteresowania różnych interesariuszy Systemu Bubbless, • Diagram z przykładowymi zasobami platformy dla producentów, opracowany na podstawie ich potencjalnych pytań, • Mapa ścieżki użytkownika platformy dla konsumentów.

https://issuu.com/w_marta/docs/marta-wieckowska-doktorat

Wywiad przeprowadzony w sklepie Jeju Jak mówią założycielki, krakowskie Jeju (a właściwie Czedżu) to nie tylko sklep. To przestrzeń stworzona od Dziewczyn dla Dziewczyn, gdzie przy wspólnym stole można rozmawiać, wymieniać się poradami czy nawiązywać nowe znajomości. Założyły go w 2016 roku dwie architektki zainspirowane pielęgnacją koreańską i naturalnymi polskimi kosmetykami, w tym markami zero waste. Muszę potwierdzić, iż nie są to wyłącznie puste słowa. Poniżej przedstawiam efekt przeprowadzonego w dniu 19.11.2019 roku wywiadu, a właściwie prawie dwugodzinnej rozmowy z Jagodą Smarkucką – ekspedientką w sklepie Jeju.

Skąd pomysł na wprowadzenie do sklepu marek zero waste?

Na początku byliśmy sklepem sprzedającym kosmetyki typowo koreańskie. Z czasem zaczęliśmy się jednak interesować kosmetykami naturalnymi i ograniczaniem plastiku. Stopniowo następowała zmiana w naszym

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

129

asortymencie i obecnie koreańskie kosmetyki stanowią w nim mniejszość – właściwie są to głównie maseczki, które klientki bardzo pokochały. Niestety maseczki w płachcie są jednorazowe, dlatego zachęcamy do zmiany na maseczki w słoiczkach.

Macie w swojej ofercie produkty marek zero waste, których opakowania wykonane są w większości ze szkła lub plastiku, który można zwracać i przetwarzać. Dostępne są także wkłady uzupełniające bez opakowań. Gdzie szukałyście takich marek? Od kiedy macie je w ofercie?

To właściwie dzięki właścicielce. Ona zaczęła szukać takich marek, a potem zarażać nas, pracowników myśleniem o zero waste. Teraz świadomie zachęcam klientów do zmiany myślenia oraz podejścia do swojej codziennej pielęgnacji. Sprzedaż jest tylko końcowym etapem przejścia na produkty ekologiczne i zero waste. Od jakiegoś czasu także zainteresowanie i świadomość klientów są coraz większe. Bardzo cenią zmiany w naszej ofercie, a od około pół roku da się zauważyć, że ekologia stała się dla nich szczególnie ważna.

Czy jest duże zainteresowanie takimi markami? Większe czy mniejsze niż standardowymi kosmetykami?

Największym zainteresowaniem cieszą się szampony w kostce. Na początku ludzie są jednak trochę nieufni, czasem nawet sceptycznie nastawieni. Boją się, bo nie wiedzą, jak używać takich produktów, ani jaka będzie ich wydajność czy jak je przechowywać. Raczej przychodzą ze względu na ograniczanie liczby opakowań, a nie ze względu na produkt. Jednak kiedy raz go użyją, to przekonują się do produktu i stosują go już codziennie.

Co więcej, od 3 miesięcy widać znaczny wzrost zainteresowania kosmetykami zero waste. Jest ich też coraz więcej. Na początku były mało popularne i mało urozmaicone. Początkowo taki szampon na przykład właściwie tylko mył włosy, a teraz oferta coraz bardziej się powiększa. Pojawiły się opcje do różnych typów włosów, z dodatkami, olejkami. Naprawdę cieszą się ogromna popularnością.

Czy ludzie chętnie zamieniają swoje kosmetyki na marki zero waste? Kto najczęściej wykazuje zainteresowanie produktami zero waste?

Tylko zatwardziali klienci przychodzą od dawna, a nowi pojawiają się raczej dlatego, że przeczytali o produktach zero waste w internecie i z ciekawości zaczynają szukać ich w sklepach stacjonarnych. Da się też zauważyć, że zdecydowanie więcej świadomych klientów, o sprecyzowanych wyborach przychodzi do nas w tygodniu. Kupują swój ulubiony produkt i ewentualnie biorą coś dodatkowo na próbę. W weekend pojawia się więcej przypadkowych osób, które zaglądają do nas podczas spacerów.

Jaki jest przedział wiekowy zainteresowanych klientów?

Można powiedzieć, że przedział wiekowy to 20-40, a właściwie nawet 50 lat więcej lat. Większość jednak stanowią ludzie młodsi.

Czy udało się wdrożyć praktykę oddawania opakowań na szerszą skalę?

Tak, na początku ludzie przychodzili z pojedynczymi opakowaniami – można powiedzieć, że „na zwiady”. Potem dopiero mówili, że mają ich więcej i przyniosą kolejnym razem. Często instynktownie zbierali opakowania, nawet nie wiedząc o tym, że mogą je oddać. A kiedy dowiadywali się, że mogą, przychodzili z całą torbą.

Dla ułatwienia oznaczyliśmy produkty w naszym sklepie specjalnymi naklejkami, żeby od razu było widać, które opakowania można oddawać oraz przygotowaliśmy listę produktów ze zwrotnym opakowaniem do sfotografowania. Dodatkowo, klienci dostają u nas pieczątki. Za 10 pieczątek, czyli za 10 oddanych opakowań otrzymują 10% rabatu na kolejny zakup produktu marek zero waste.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

130

Czy udało się wdrożyć praktykę oddawania opakowań na szerszą skalę? „Tak, na początku ludzie przychodzili z pojedynczymi opakowaniami – można powiedzieć, że „na zwiady”. Potem dopiero mówili, że mają ich więcej i przyniosą kolejnym razem. Często instynktownie zbierali opakowania, nawet nie wiedząc o tym, że mogą je oddać. A kiedy dowiadywali się, że mogą, przychodzili z całą torbą.”

Fragment rozmowy przeprowadzonej w sklepie Jeju

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

131

il. 75

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

132

Duże koncerny odbierają od nas opakowania raz na pół roku, a mniejsi producenci na bieżąco. Niestety istnieją też marki, które mają w swojej ofercie kosmetyki pakowane w szkło, ale nie są zero waste, a szkoda.

Niektóre też używają plastiku, co prawda bardziej ekologicznego i trwałego, który da się ponownie napełnić, ale ludzie dopytują o niego i rezygnują z zakupu, pomimo tego, że sam produkt im się podoba.

Jaki typ opakowań preferują klienci?

Zdecydowanie kierują się kluczem wizualnym. Generalizując, można powiedzieć, że najczęściej wybierają opakowania stylizowane na eko, potem wielokolorowe, a dopiero w ostatniej kolejności te mniej wyróżniające się, stonowane. Marka Purite ma np. świetne składy produktów, ale klienci nie kupują ich tak często, ponieważ etykieta jest raczej klasyczna, nie tak bardzo kolorowa, jak inne.

Co ciekawe, firmy różnie podchodzą do tematu etykiet. Niektórzy używają niepowlekanego papieru, inni, jak Jan Barba, tłoczą napisy bezpośrednio na butelkach, a jeszcze inni dołączają wyłącznie jedną etykietę do opakowania zbiorczego, więc skład można sprawdzić na stronie producenta lub zrobić zdjęcie etykiety znajdującej się w sklepie. A co do wspomnianego wyglądu to z doświadczenia wiem, że gusta są bardzo różne.

Według mnie jedna z marek miała wspaniałe, robione ręcznie etykiety, o których moja przyjaciółka powiedziała, że są po prostu brzydkie.

il. 76

Jakie problemy mają konsumenci kosmetyków zero waste? Czy na coś narzekają? Czegoś im brakuje?

Ze swojego punktu widzenia mogę powiedzieć, że paradoksalnie problemem jest bardzo duża ilość nowych marek zero waste. Klienci na przykład często wąchają produkt i krzyczą „O, jaki zapach! Dobra, chcę to!”. Chcą próbować nowości, które nie zawsze są im potrzebne, co zwiększa konsumpcję. Na rynku pojawiają się też marki, które niekoniecznie nastawione są na dobro planety, ale w głównej mierze na zysk, ponieważ bycie eko stało się modne. Szybko da się to zweryfikować, rozmawiając z przedstawicielami firm, oceniając to, w jaki sposób polecają produkty.

Dodatkowo, niektórym klientom szybko nudzą się zapachy produktów lub po prostu ich skóra twarzy czy

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

133

głowy przyzwyczaja się do składników, przez co przestają działać właściwie. W przypadku ludzi potrzebujących częstych zmian zasadne wydają mi się dozowniki, które dawałyby możliwość brania takiej ilości kosmetyków, jakiej faktycznie potrzebuję i możliwości próbowania nowości.

Po drugie, sam sposób dowożenia kosmetyków często nie jest zero waste. Produkty są pakowane w folię bąbelkową, dodatkowe kartoniki czy „chrupki” styropianowe (niektórzy zastępują je bardziej ekologiczną wersją ze skrobi). Dosłownie u nielicznych marek (np. Jan Barba) można spotkać się z używaniem papieru z odzysku. My jednak zawsze zostawiamy i traktujemy takie materiały opakowaniowe jak surowce – używamy ich ponownie do zabezpieczenia zamówień złożonych w naszym sklepie internetowym. Klientki również coraz częściej chwalą się, jak ponownie wykorzystują opakowania po zużytych kosmetykach.

A czego brakuje? Hmmm… Jeśli chodzi o opakowania, nikt nie oferuje pustych, w których klienci mogliby np. robić swoje własne kosmetyki. Oprócz tego dostępne są dezodoranty w kremie w słoiczkach, ale nie ma ani jednej odżywki do włosów ani szamponów pakowanych w szkło. Mydła z kolei to jedyna alternatywa dla żeli do mycia, ale czasem trochę wysuszają skórę. Dostępne u nas mydła są też miększe niż te drogeryjne, więc kiedy nie są prawidłowo przechowywane i nasiąkną wodą, mogą się łatwo rozmoczyć. Zauważyłam też, że bardzo wielu rodziców kupuje dla swoich dzieci delikatne mydło Miś, które składa się z niewielu, wybranych składników.

No i jeszcze na koniec cena. Kosmetyki zero waste często mają dość wysokie ceny, przez co nie każdy może sobie na nie pozwolić. Chciałabym, żeby wszyscy mieli do nich dostęp. Rozumiem, że cena niektórych olejów i proces ich łączenia jest trudny, jednak większość użytych składników można kupić za dość niskie ceny.

Dla wielu osób bariera cenowa czy tworzenie kosmetyków samodzielnie może być jednak nie do przejścia.

Spostrzegłam, że w sieciowych drogeriach też pojawiają się marki zero waste, ale jest ich stosunkowo mało i mogą być przez to ciężkie do spostrzeżenia w natłoku innych produktów.

Ostatnie pytanie, czy organizowana przez Was akcja wymiany kosmetyków była udana?

Hmmm… Ta akcja nas zaskoczyła. Miała na celu przyniesienie przez ludzi kosmetyków, których nie używają, bo np. były nietrafionym prezentem lub nie odpowiadają naszej cerze. Ludzi jednak było stosunkowo mało, ale nie ze względu na to, że nie chcieli się wymieniać, ale dlatego, że się… wstydzili. Obawiali się, że przyniosą coś gorszego niż inni, tańszego, jakieś niemarkowe kosmetyki. Mentalnie bali się oceny społeczeństwa.

Wstydzili się także brać. Za 6 rzeczy mogli wziąć 6 rzeczy, a brali na przykład jedną. Nie ze względu na to, że nie chcieli. Planujemy jednak kolejne edycje takiego wydarzenia. Może z każdym kolejny razem pojawiać się będzie coraz więcej chętnych i będą śmielej podchodzić do wymiany.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

134

Badanie 1: Ankieta Cel ankiety Jednym z podjętych przeze mnie działań było przeprowadzenie ankiety zatytułowanej „Bubbless- zrównoważone narzędzia dla branży kosmetycznej”. Było to jednak badanie dość ogólne, mające na celu wstępne rozeznanie w temacie wśród konsumentów, sprawdzenie ich preferencji, przyzwyczajeń związanych z kosmetykami oraz zaobserwowanie pewnych powiązań, które następnie zostały wykorzystane w pracy nad projektem.

Forma, metodyka i warunki realizacji badania • Badanie zostało przeprowadzone w kwietniu 2020 roku i trwało 11 dni.

• Miało formę jednorazowej ankiety przeprowadzonej zdalnie (online) przez platformę www.interankiety.pl.

• Składało się z 29 pytań, w tym z trzech wprowadzających. Wśród 26 pytań zasadniczych, jedynie 3 miały formę otwartą, a pozostałe były pytaniami zamkniętymi. W ich strukturę wchodziło 14 pytań jednokrotnego wyboru, 5 z możliwością uszeregowania odpowiedzi i 4 wielokrotnego wyboru.

Próba badawcza • Z uwagi na powszechnośc stosowania produktów kosmetycznych, w ankiecie wzięła udział jedna grupa badawcza, dobierana losowo.

• Zabrano odpowiedzi od 56 osób.

• Główną grupę respondentów stanowiły kobiety (91%).

• Struktura wieku oraz miejsce zamieszkania ankietowanych były bardziej zróżnicowane.

• Większość, czyli 63% to osoby w wieku 18-26, 30% w wieku 27-35 oraz 7% powyżej 35 lat.

• Wśród badanych, w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców zamieszkuje dokładnie połowa respondentów, pozostałe odpowiedzi rozkładają się między mieszkańców miast od 150 do 500 tys. (7%), 50-150 tys. (20%), do 50 tys. (5%) oraz mieszkańców wsi (18%).

28. Wiek

29. Miejsce zamieszkania

80 70

18-26

60 50

40

40

30

63%

30 20

27-35

powyżej 35 7%

0

il. 77

Miasto do 50 tys.

Miasto od 150 tys. do 500 tys.

20%

20

30%

10

50%

50

10

Wieś

18%

Miasto od 50 tys. do 150 tys.

7%

5%

Miasto powyżej 500 tys.

0

il. 78

Wyniki i wnioski z badania Pytania 1, 2 oraz 27-29 to pytania wprowadzające. Mogliśmy się z nich dowiedzieć, że: • Ponad 90% ankietowanych stanowiły osoby w wieku 18-35. Ich odpowiedzi są szczególnie cenne, gdyż ta grupa zmienia swoje nawyki dotyczące ekologii oraz uczy określonych postaw swoje dzieci.

• W kontekście zamieszkania, w niektórych pytaniach istotna będzie kwestia odpowiedzi mieszkańców wsi, gdyż osoby te mogą mieć zmniejszony dostęp np. do niektórych punktów sprzedaży kosmetyków.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

135

1. Czy zagłębiasz się w tematykę kosmetyków?

2. Których kosmetyków posiadasz najwięcej?

Wynik %

Tak, interesują mnie Nie, kupuję je z podkosmetyki np. czytam stawowej potrzeby o produktach Makijaż

10

3

23%

Pielęgnacja

22

5

48%

Higiena

6

10

29%

68%

32%

il. 79

Wynik %

• Kobiety zdecydowanie chętniej biorą udział w badaniach związanych z kosmetykami.

• Nie bez powodu. Aż 2/3 z nich zadeklarowało, że zagłębia się w tematykę kosmetyków, jest nią zainteresowana i np. czyta o produktach. Pozostałe kobiety oraz wszyscy mężczyźni kupują kosmetyki z podstawowej potrzeby.

• Respondenci posiadają najwięcej produktów do pielęgnacji (48%), produkty higieniczne stanowią 29%, a produkty do makijażu 23% wszystkich kosmetyków.

Pytania 3-7 dotyczyły przyzwyczajeń konsumentów. Dzięki odpowiedziom dowiadujemy się, że: • Większość osób posiada swoje ulubione kosmetyki lub marki (62,5%) • Co więcej, ankietowani nie są bardzo skłonni do testowania nowych produktów, wolą te sprawdzone.

• Jako miejsce, gdzie najczęściej kupują kosmetyki wskazali drogerie stacjonarne. Na kolejnych miejscach znalazły się drogerie i sklepy internetowe, sklepy wielobranżowe, a potem sklepy firmowe marek.

W połowie stawki znalazły się apteki, zakłady kosmetyczne oraz targi, a stawkę zamykają zakupy od przedstawicieli handlowych. Mogłoby się wydawać, że osoby mieszkające na wsi będą najczęściej wskazywać sklepy internetowe, jednak również wśród ich odpowiedzi dominowały drogerie stacjonarne.

• Większość osób (80%) kupuje kosmetyki na zapas. Jest to motywowane przede wszystkim tym, że korzystają wówczas z promocji. Oprócz tego redukują w ten sposób koszt wysyłki zamawiając kosmetyki przez internet bądź po prostu lubią mieć ich stały zapas.

4. Dokończ zdanie. Wolę kupować sprawdzone niż testować nowe...

41% Kosmetyki do makijażu

38% Kosmetyki do pielęgnacji

25% Kosmetyki do higieny

16% Nie przywiązuję się do żadnych kosmetyków

il. 80

0

10

20

30

40

50%

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

136

Kolejna część (pytania 8-17) dotyczyła problematyki odpadów kosmetycznych i postaw ekologicznych. Spostrzeżenia są następujące: • Respondenci zauważają, że problem w tej branży nie jest tak nagłośniony, jak w branży spożywczej.

• O ile generalnie zbiórka selektywna jest dość popularna w większości gmin, tak aż 18% osób przyznaje, że nie segreguje odpadów kosmetycznych, a 32% robi to tylko jeśli pamięta.

• Dość budujące jest jednak to, że ¼ osób używa opakowania ponownie, a 7% je przerabia.

9. Czy segregujesz odpady opakowaniowe po kosmetykach?

32% Jeśli pamiętam

18% Nie

10. Co najczęściej robisz z opakowaniami po kosmetykach?

25% Używam ponownie

50% Zawsze

7% Przerabiam

68% Wyrzucam

il. 81

il. 82

• Niestety prawie połowa osób (46%) nie wie, jak funkcjonują marki zero waste. Pozostałe osoby prawidłowo je definiują, jako te, które minimalizują odpady. Wśród konkretnych działań producentów wymieniają użycie materiałów z recyklingu, materiałów biodegradowalnych, ponowne wykorzystanie opakowań (np. szklanych), prowadzenie programu zwrotu opakowań. Oprócz tego wskazują na możliwość zakupu produktów do ponownego napełnienia, produktów w kostkach czy opakowań nadających się do przerobienia.

• Kolejnym pocieszającym faktem jest, iż 70% osób podejmuje działania mające na celu ograniczenie ilości odpadów po kosmetykach. Najczęściej jest to kupowanie uzupełnień w dużych workach, jak również wybieranie opakowań, które można łatwo recyklingować. Stosunkowo dużo osób (42%) wskazało również, że stara się zredukować ilość używanych kosmetyków.

13. Czy podejmujesz jakieś działania, aby ograniczyć odpady kosmetyczne/po kosmetykach?

15. Czy szukasz informacji o proekologicznych działaniach marek kosmetycznych?

TAK 39%

TAK 70% il. 83

il. 84

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

137

• Większość osób nie szuka informacji o proekologicznych działaniach marek kosmetycznych 61%.

Pozostałe, które to robią najczęściej szukają ich na blogach, forach i kanałach internetowych.

• Za największą trudność w podejmowaniu eko działań w branży kosmetycznej ankietowani uznali wysoką cenę, a na kolejnych miejscach znalazły się brak czasu na szukanie tego typu informacji oraz brak zbiorczego poradnika na ten temat.

Na zakończenie pojawiły się pytania o hipotetyczne zachowania konsumentów oraz ich preferencje dotyczące podejmowania ewentualnych działań proekologicznych (pytania 18-26). Ankietowani deklarowali, że: • Chętnie poszerzaliby swoją wiedzę i robiliby zakupy, gdyby istniała platforma dla odpowiedzialnych konsumentów, jednak małym zainteresowaniem cieszył się pomysł aktywnego działania.

• Praktycznie wszyscy (98%) byliby skłonni oddawać opakowania po kosmetykach. Najchętniej robiliby to w automacie w sklepie, przy okazji zakupów lub w dedykowanym punkcie zwrotu.

18. Na platformie, która zbierałaby wszelkie informacje i eko działania branży kosmetycznej, najchętniej:

19. Czy byłbyś skłonny zwracać opakowania po kosmetykach?

2%

48%

50%

TAK 98% Robiłbym zakupy u odpowiedzialnych producentów Poszerzałbym wiedzę, zdobywał informacje, żeby dokonywać świadomych wyborów Aktywnie działał, aby powodować zmiany społeczne

il. 85

il. 86

• Najważniejszym kryterium do podjęcia działań była ekologia, ale dużą motywację stanowiło kryterium finansowe w postaci pobranej kaucji czy możliwość otrzymania zniżki lub bonusowych produktów.

• W przeciwieństwie do kwestii ekologicznych i higienicznych, powodem, który mógłby zniechęcić do oddawania opakowań największą ilość osób był skomplikowany proces zwrotu i mała dostępność punktów.

• Prawie dwie trzecie konsumentów wolałoby kupować gotowe wkłady uzupełniające niż samodzielnie napełniać opakowania w dedykowanych punktach. Pytani wybrali to rozwiązanie przede wszystkim ze względu na wygodę. Zależało im na możliwości kupowania wkładów w większej ilości miejsc, szczególnie przez internet (ważne zwłaszcza dla mieszkańców wsi). W pytaniu otwartym doprecyzowali również, że istotna jest sterylność produktów, jak i to, że nawet najmniejsze kosmetyki mogą posiadać wymienne wkłady (w przeciwieństwie do napełnień z automatów, które są dedykowane głównie do produktów płynnych o dużym litrażu). Zwolennicy automatów wskazują jednak, że największym minusem tej opcji jest generowanie kolejnych śmieci.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

138

24. Które kryterium zdeterminowało Twój wybór?

1. Samodzielnie uzupełniam opakowanie w automacie 2. Mogę uzupełnić je wyłącznie w wybranych drogeriach, nie ma opcji zamówienia usługi uzupełnienia 3. Zewnętrzne opakowanie kremu, jak i wkład używam ponownie 4. Koszt uzupełnienia: 20 PLN

23. Co wybierzesz? Weź pod uwagę wszystkie 1. Kupuję gotowy wkład uzuwarunki pełniający 2. Mogę kupić go w każdym sklepie, drogerii lub przez internet 3. Zewnętrzne opakowanie kremu używam ponownie, jednak opakowania wkładu nie da się ponownie użyć 4. Koszt wkładu: 22 PLN

Wynik %

Wynik %

Ekologia

$

Wygoda

Czas

15

2

4

0

37,5%

0

1

28

6

62,5%

27%

5%

57%

11%

il. 87

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

139

• Dla osób, które wybrały uzupełnianie butelek w automatach największym plusem była realna redukcja ilości produkowanych odpadów. Kierowali się oni głównie kryterium ekologicznym. Jako potencjalne minusy tej opcji wskazywano natomiast małą dostępność punktów z uzupełnieniami, brak zachowania higieny oraz brak czasu na udawanie się do wybranych miejsc. Dla wielu osób kłopotliwe byłoby również zabieranie ze sobą pojemników na uzupełnienia (np. wożenie ich w komunikacji miejskiej), dlatego opcja wkładów bardziej do nich przemawia.

Podsumowanie Dzięki badaniu dowiadujemy się, że konsumenci są skłonni do zmian i chętni wspieraniu postaw ekologicznych. Zależy im jednak na wygodzie i dopasowaniu owych opcji do ich stylu życia. Czas poświęcony na daną czynność nie może być więc za długi. Warto pamiętać, aby działać kompleksowo i proponować różne środki prowadzące do tego samego celu: ograniczenia ilości odpadów. W proponowanych projektach należy uwzględniać również osoby zamieszkujące w mniejszych miejscowościach, które mogą mieć kłopot z dostępnością niektórych rozwiązań.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

140

Badanie 2: Ankieta w formie dziennika Cel badania Drugie badanie miało przedstawić aktualny stan ilości oraz strukturę posiadanych kosmetyków higienicznych w gospodarstwach domowych. Ankietowani mieli wykonać bardzo proste zadanie, a następnie odpowiedzieć na kilka pytań.

Forma, metodyka i warunki realizacji badania • Badanie zostało przeprowadzone w połowie listopada 2019 roku i trwało niecały miesiąc.

• Pierwszym pytaniem była liczba osób w gospodarstwie domowym. Następnie osoba odpowiedzialna za odpowiedzi domowników miała wykonać zdjęcie produktów higienicznych oraz sporządzić ich listę.

Każdy z kosmetyków został opatrzony informacją o pojemności, osobach które go używają oraz o tym, czy zawsze używają tego samego, ulubionego produktu.

• Odpowiedzi wraz ze zdjęciami i komentarzami były przesyłane online.

Próba badawcza • Z uwagi na powszechnośc stosowania produktów kosmetycznych, w ankiecie wzięła udział jedna grupa badawcza, dobierana losowo.

• Struktura wieku oraz miejsce zamieszkanie w tym przypadku nie były istotne. Można jednak powiedzieć, że była ona zróżnicowana. Od singli mieszkających w studenckich mieszkaniach, poprzez pary, aż do wielopokoleniowych rodzin.

• Zabrano odpowiedzi od 53 osób z 27 gospodarstw domowych.

Wyniki i wnioski z badania • Ankietowani wymienili w sumie 217 posiadanych produktów higienicznych. Daje to średnio 8 kosmetyków na gospodarstwo domowe i prawie 5 na osobę. Rekordzistka zgromadziła ich aż 20 (przy jedynie 2 domownikach).

250

1. Jakie kosmetyki do zachowania higieny posiadasz (łączne odpowiedzi wszystkich ankietowanych)?

217 kosmetyków 200 Szampon (53)

Szampon w kostce (1) 150 Żel do mycia ciała (53)

Płyn do kąpieli (2) 100

Odżywka do włosów (29) Maska do włosów (5)

50

Płyn do płukania jamy ustnej (2) Płyn do demakijażu (2)

Płyn do higieny intymnej (14) Pasta do zębów (5) Żel do mycia twarzy (25)

Tonik (1) Mydło w kostce (5)

il. 88

0

Pianka do golenia (4)

Mydło w płynie (4) Peeling (12)

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

141

• W tym miejscu warto jednak wspomnieć, że wiele razy nie zostały wymienione bardzo podstawowe kosmetyki, takie jak pasta do zębów (jedynie 5 gospodarstw) oraz mydło (9 gospodarstw). Można więc przypuszczać, że podane liczby są zaniżone.

• Aż przy 45% produktów ankietowani wskazali, że jest to ich ulubiony kosmetyk i używają zawsze tego samego. Pokazuje to siłę przyzwyczajeń nawet w kwestiach najbardziej podstawowych.

• Co ciekawe, aż 78 % kobiet miało swój ulubiony płyn do higieny intymnej. Był to najwyższy wynik.

• Najpopularniejszym kosmetykiem okazał się szampon na równi z żelem/płynem do kąpieli. Oba mają po prawie 25% udziału we wszystkich produktach. Największy procent posiadanych kosmetyków stanowiły produkty z kategorii pielęgnacji włosów (szampony, odżywki i maski) z wynikiem 40,5%.

• Tylko z 35 produktów (16%) domownicy korzystali wspólnie. Pozostałe były używane głównie przez kobiety (68%), podczas gdy mężczyźni korzystali z 16% wylistowanych kosmetyków.

3. Kto w Twoim domu używa danego kosmetyku?

16% Mężczyzna

16% Wspólnie

il. 89

68% Kobieta

• Nie da się więc ukryć, że to właśnie „płeć piękna” generuje większość odpadów w tej branży i to głównie do niej powinny być skierowane rozwiązania mające na celu redukcję ilości śmieci.

• Średnia pojemność produktów higienicznych z ankiety wynosiła 330 ml. Dane wskazują na to, iż w tej kategorii produkty o dużej pojemności cieszą się większym powodzeniem.

il. 90

Podsumowanie Zaskakująco istotnym okazał się fakt, iż wiele osób nie zdawało sobie sprawy z ilości produktów, które posiadają. Dopiero po wykonaniu zdjęcia i spisaniu listy orientowali się, że znaczną część mogliby ograniczyć, gdyż nie jest im w ogóle potrzebna. Swoimi komentarzami wskazywali wręcz, że wstydzą się generowanej ilości odpadów.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Dokumentacja fotograficzna Każdy z ankietowanych miał za zadanie wykonać zdjęcie swoich kosmetyków, używanych do zachowania higieny. Ich ilość okazała się bardzo duża w każdym z gospodarstw domowych. W niewielu z nich można zaobserwować tendencje do minimalizacji ilości odpadów kosmetycznych, pomimo tego, że deklarowane w poprzedniej ankiecie chęci do zmian są duże.

il. 91 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

143

il. 92 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

144

Ja jestem ciężkim przypadkiem…

Dramat. Dopiero jak poprosiłaś mnie o zdjęcie to zdałam sobie sprawę, ile ja tego mam. W dodatku wszystko mamy osobne, a moglibyśmy mieć o połowę mniej rzeczy w łazience.

O maskara, ile ja mam kosmetyków.

Ale wstyd…

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Painpointy marek zero waste

145

OPAKOWANIA

„Ciężkie i zaraz mi się rozbije.”

MAŁA ŚWIADOMOŚĆ PROBLEMU

BRAK ZAUFANIA

„Wymyślają!”

„Czy to działa?

Czy to jest przetestowane?”

BRAK KOMPLEKSOWOŚCI

„Nie będę biegał po całym mieście.”

PRZYZWYCZAJENIA

BRAK ZNAJOMOŚCI MAREK ZERO

„Zawsze używam innej odżywki.”

WASTE

„Co to jest?”

MAŁA SIEĆ SKLEPÓW STACJONARNYCH

„Gdzie mogę to zobaczyć i powąchać?”

DOSTĘPNOŚĆ PRODUKTÓW

DUŻO NOWOŚCI

„Gdzie to kupić?”

„Chcę wszystko!”

MAŁY WYBÓR

„Nie mają czegoś do włosów kręconych, farbowanych na rudo?”

BRAK PRÓBEK, TESTERÓW

SZUKANIE ALTERNATYWY

„Mogę to najpierw sprawdzić?”

„ Czy mają coś podobnego?”

BRAK WIDOCZNYCH NATYCHMIASTOWO KORZYŚCI

„Czy to naprawdę coś daje?”

BRAK OFICJALNYCH PLATFORM,

KUPOWANIE NA BIEŻĄCO

ZRZESZEŃ

„Potrzebuję teraz!”

„Gdzie szukać informacji?”

CENA

Drogie!”w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja„opakowań dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 93

Kim jesteś?

ORGANIZACJĄ

KONSUMENTEM

Po co tu przyszedłeś?

Po co tu przyszedłeś?

Co Cię interesuje?

CHCĘ SIĘ UCZYĆ

Co chcesz zrobić?

Co chcesz zrobić?

CHCĘ DZIAŁAĆ

CHCĘ DZIAŁAĆ

Co Cię interesuje?

Co Cię interesuje?

CHCĘ KUPOWAĆ

CHCĘ SIĘ UCZYĆ

dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu ZACZYNAM swoją

WZIĄĆ UDZIAŁ W ISTNIEJĄCYCH AKCJACH

ZAPROPONOWAĆ NOWE DZIAŁANIE

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

SYSTEM

MARKI

ZOSTAĆ WOLONTARIUSZEM

WSPÓŁPRACOWAĆ Z MARKAMI

WYKORZYSTAĆ OPAKOWANIE

WSZYSTKIE PRODUKTY

MARKI GLOBALNE

MARKI LOKALNE

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

SYSTEM

MARKI

Jak chcesz kupować?

INTERNETOWO

STACJONARNIE

146 Schemat zainteresowań różnych interesariuszy

Czym się zajmujesz?

Po co tu przyszedłeś?

PRZEDSIĘBIORCĄ

PROJEKTANTEM / STUDENTEM

CHCĘ DZIAŁAĆ

Co chcesz zrobić?

Co Cię interesuje?

Czym się zajmujesz?

Oferuję rozwiązania dla BRANŻY KOSMETYCZNEJ

CHCĘ SIĘ UCZYĆ

Jakim kanałem?

Kim jesteś?

Dystrybuuję KOSMETYKI

Produkuję KOSMETYKI

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu

dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz ZOSTAĆ WOLONTARIUSZEM

WSPÓŁPRACOWAĆ Z MARKAMI

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

SYSTEM

MARKI

INNE

TRANSPORT

TECHNOLOGIE

OPAKOWANIA

INTERNETOWO

STACJONARNIE

Marką aspirującą LOKALNIE

Marką aspirującą GLOBALNIE

Światowym KONCERNEM

przygodę

147

Schemat przykładowych zasobów platformy dla producentów

148

Raporty, artykuły

Skąd mogę czerpać wiedzę i inspiracje?

Raporty, artykuły, case study, przykłady z innych branż

Jakie są dostępne technologie produkcji opakowań?

Pakiet wiedzy na temat technologii

Jakie działania mogę jeszcze podjąć?

Porady, przykłady, możliwe ścieżki rozwoju

Jakie akty prawne mnie obowiązują?

Zbiór aktów prawnych

Jakie działania ograniczają szkodliwy wpływ na środowisko?

Według nakładu A)$ B) $$ C) $$$

Co myślą o problemie konsumenci?

Badania konsumenckie

Co daje mi udział w Systemie BubbLess?

+i-

JAK działa System BubbLess?

Opis systemu, jego elementów.

Jakie są światowe trendy branżowe?

Jak rozwija się BubbLess?

Dziennik ogłoszeń np.

-ile osób dołączyło -w trakcie wdrażania: automaty -planowane: kurierzy rowerowi

KTO jest odpowiedzialnym producentem?

Wykaz odpowiedzialnych marek/producentów.

Filtr: globalnie/lokalnie

JAK postępuje dana marka/producent?

Opis działań marek, case study.

WIEDZA

MARKETING Czy mogę jeszcze w jakiś sposób promować swoje produkty?

Tips & tricks

Co myślą o systemie konsumenci?

Badania konsumenckie

Kto dysponuje zrównoważonymi technologiami produkcji opakowań/dystrybucji?

Sieć kontaktów z firmami zewnętrznymi

Czy mogę zlecić część usług, procesów, produkcji?

Porady, sieć kontaktów

KTO może odebrać zużyte opakowanie?

Dostępne opcje Last mile solutions Kurier Wolontariusz np. student, inny użytkownik

Kto może mi pomóc?

Baza organizacji, szkół, instytucji, akcje wolontariuszy

Czy mogę nawiązać współpracę z innymi markami?

Tablica ogłoszeń, lista projektów

WSPÓŁPRACA

il. 94 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

PRODU

UCENCI

149

Platforma

We wczesnym stadium projektu zakładałam, że produktem finalnym pracy dyplomowej będzie platforma dla konsumentów oraz producentów. Jednym z działań pośrednich było opracowanie schematów, pomagających w generowaniu jej funkcjonalności. Finalnie zostały one wchłonięte do powstałego później modelu Systemu Bubbless.

DYSTRYBUCJA

ROZWÓJ NOWEGO PRODUKTU

ZRÓWNOWAŻONE OPAKOWANIA

KTO jest odpowiedzialnym dystrybutorem?

Wykaz i opis działań dystrybutorów.

Filtr: stacjonarne/internetowo

GDZIE można przetestować moje produkty?

Mapa punktów

Jak mogę bardziej eko dystrybuować swoje produkty?

Newsletter Okna z poradami

JAK produkty będą dostarczone?

Ścieżka produktu Filtr: transport zbiorczy/zamówienie internetowe

GDZIE można kupić moje produkty?

Filtr: stacjonarnie/ internetowo Mapa lub opis z udogodnieniami np. najbliżej Ciebie, po drodze do pracy

Czy ten sam produkt występuje w różnych wersjach?

Alternatywne wersje produktów

Jak mogę zapakować swoje produkty?

Inspiracje Bazy producentów opakowań

Czy udostępniam półprodukty do samodzielnego przygotowania kosmetyków?

Trendy DIY, porady

Czy moje produkty mogą mieć mniejszą objętość?

Kostki, kapsułki: przykłady

Jakie zmiany mogę wprowadzić do oferty, aby mniej szkodzić?

Dostępne produkty, serie, specjalne produkty.

Filtry: naturalne składniki, zero waste, produkcja w mojej okolicy.

Czy udostępniam testery/wersje podróżne?

Tabela dostępności +i-

Jak zaplanować funkcjonowanie ponownego wykorzystania opakowań?

Ścieżka krok po kroku

Czy mogę usprawnić procesy w swojej firmie?

Platforma współpracy z firmami zewnętrznymi, platforma pośrednicząca w sprzedaży hurtowej i jednostkowej

JAK opakowania zostaną przetworzone?

Ścieżka z opisem i technologiami przetwórstwa odpadów.

Filtr: marka/materiał

Czy moje opakowania mogą mieć drugie życie?

Tips & inspirations

JAK produkty będą zapakowane?

Filtr: marka, materiały, wysyłka

JAK mogę zwrócić zużyte opakowanie?

Ścieżka A, B, C Filtr: priorytety $, czas, eko

Czy mogę ponownie użyć swoich opakowań?

Sposoby: A) oddać (przekierowanie do JAK?) B) przerobić np. instrukcje C) wyrzucić (instrukcja jak to zrobić poprawnie)

GDZIE można zwrócić zużyte opakowania?

Mapa z punktami zwrotu, sklepami, automatami etc.

Udogodnienia np. najbliżej Ciebie, po drodze do pracy

CZY mogę usprawnić proces zwrotu opakowania?

Platforma pośrednicząca w oddawaniu opakowań w ramach subskrypcji.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Mapa ścieżki użytkownika platformy dla konsumentów

Przed zakupem #zdobywanie wiedzy

150

W trakcie zakupu #śledzenie ścieżki produktu

System Producent/marka Dystrybutor Recykler

Jak działa system Bubbless?

Jak rozwija się system Bubbless?

Touchpointy

Przykładowe rozwiązania i narzędzia

Opis funkcjonowania systemu Opis poszczególnych elementów i narzędzi

Kto jest odpowiedzialnym producentem?

Dziennik ogłoszeń: -aktualne wydarzenia: np. nowa marka w systemie -w trakcie wdrażania: np. automaty -planowane: np. kurierzy rowerowi

Jak postępuje dana marka/producent?

Wykaz odpowiedzialnych marek Asystent/filtr: globalny i lokalny

Karta producenta Opis działań marki

Kto jest odpowiedzialnym dystrybutorem?

Wykaz odpowiedzialnych dystrybutorów Karta dystrybutora Asystent/filtr: globalny i lokalny

Co mogę kupić?

Dostępne produkty, serie, specjalne produkty.

Filtry: naturalne składniki, zero waste, produkcja w mojej okolicy.

Gdzie mogę kupić produkty?

Filtr: stacjonarnie/ internetowo Mapa lub opis z udogodnieniami np. najbliżej Ciebie, po drodze do pracy

Gdzie mogę przetestować produkty?

Mapa punktów

il. 95 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Które kosmetyki produkowane są w mojej okolicy?

Mapa produ

ucentów

151

Platforma

Platforma, choć korzystająca ze wspólnych zasobów systemowych, miałaby mieć docelowo różne funkcjonalności w zależności od wyboru użytkownika. Prezentowane informacje i dostępne funkcje byłyby więc dopasowane do potrzeb producentów i konsumentów.

Po zakupie #transparentne procesy

Jak produkty będą dostarczone?

Jak produkty będą zapakowane?

Czy mogę usprawnić proces zakupu kosmetyków?

Ścieżka produktu

Wytyczne dotyczące pakowania less waste

Filtr: transport zbiorczy/zamówienie internetowe

Filtr: marka/materiał/wysyłka

Co mogę zrobić ze zużytym opakowaniem?

Platforma pośrednicząca w składaniu zamówień np. w ramach subskrypcji.

Jak mogę zwrócić zużyte opakowanie?

Instrukcje, sposoby: A) oddać (przekierowanie do JAK?) B) przerobić np. instrukcje C) wyrzucić (instrukcja jak to zrobić poprawnie)

Gdzie mogę zwrócić zużyte opakowanie?

Instrukcje Ścieżka A, B, C Filtr: priorytety $, czas, eko

Kto może odebrać zużyte opakowanie?

Mapa z punktami zwrotu, sklepami, automatami etc.

Powiadomienia o udogodnieniach np. najbliżej Ciebie, po drodze do pracy

Wybór opcji, np.: Kurier Wolontariusz Inny użytkownik

Czy mogę usprawnić proces zwrotu opakowania?

Jak opakowania zostaną przetworzone?

Platforma pośrednicząca w oddawaniu opakowań.

Narzędzie do wspólnych zwrotów np. z sąsiadem

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Ścieżka z opisem i technologiami przetwórstwa odpadów.

Filtr: marka/materiał

152

il. 96

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

153

Część projektowa DOKUMENTACJA

Podsumowanie etapów pośrednich oraz dokładny opis i przedstawienie finalnej wersji projektu Bubbless, promującego ideę zrównoważonego rozwoju w branży kosmetycznej i przyjaznych dla środowiska rozwiązań opakowaniowych.

Część praktyczna projektu Bubbless opisuje koncepcję modelowego Systemu Bubbless, scalającego różne inicjatywy redukujące szkodliwy wpływ nadprodukcji opakowań w branży kosmetycznej. Powstał on jako wynikowa opracowanych badań, analiz oraz wszystkich potencjalnych i istniejących na rynku rozwiązań. Idea Bubbless opiera się na zbieraniu i gromadzeniu zasobów, a następnie udostępnianiu ich wybranym interesariuszom oraz przekształcaniu w narzędzia, działania i produkty systemowe, opracowane na jego podstawie.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

154

6 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

155

R O Z D Z I A Ł

S Z Ó S T Y

PROJEKT

Podsumowanie etapów pośrednich oraz dokładny opis i przedstawienie finalnej wersji projektu Bubbless.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

156

O projekcie Bubbless Idea projektu Bubbless Moja praca dyplomowa jest koncepcją działania modelowego systemu scalającego różne inicjatywy redukujące szkodliwy wpływ nadprodukcji opakowań w branży kosmetycznej. Powstał on jako wynikowa opracowanych badań, analiz oraz wszystkich potencjalnych i istniejących na rynku rozwiązań. Jego główne zadania to gromadzenie zasobów i udostępnianie narzędzi dla interesariuszy.

Trzon pracy stanowią: • Opracowanie raportu, • Opracowanie modelu System Bubbless i jego potencjalnych elementów, • Przedstawienie wybranych zasobów i narzędzi systemowych w formie przykładowych • wizualizacji.

Zasadność powstania systemu uzasadnia fakt, iż pomimo tego, że na rynku pojawia się wiele działań proekologicznych różnych marek, nie są one odpowiednio komunikowane, a informacje o nich, dla statystycznego konsumenta, są trudno dostępne. Z uwagi na taki stan rzeczy, wiele razy sięgają oni po przypadkowe produkty losowych marek, nie zdając sobie sprawy z możliwości wyboru kosmetyków mniej szkodliwych dla środowiska. W trakcie wnikliwej analizy, cały czas towarzyszyła mi refleksja, iż jeden koncept danej marki nie jest w stanie rozwiązać globalnego problemu. Na rynku musi powstać sprawnie działający system, który odpowie na zróżnicowane potrzeby konsumentów.

Projekt Bubbless mógłby potencjalnie doprowadzić do wdrożenia systemu dystrybucji produktów kosmetycznych, który obejmuje przyjazne dla środowiska rozwiązania opakowaniowe oraz stać się przyczynkiem do powstania uniwersalnych systemowych narzędzi dla przedsiębiorców i konsumentów promujących ideę zrównoważonego rozwoju w branży kosmetycznej.

Nazwa Nazwa projektu to wypadkowa dwóch angielskich słów: „bubble” – bańka oraz „less” oznaczające „mniej”. Ta subtelna gra wyrazów od razu narzuca skojarzenie związane z kosmetykami do kąpieli, wanną pełną gorącej wody i delikatnej piany. Nie bez przyczyny właśnie ten rodzaj kosmetyków stanowi trzon nazwy. Wszelkie rozważania rozpoczęły się właśnie od żeli pod prysznic i kolejnych plastikowych butelek, które w zawrotnym tempie wypełniały mój kosz na śmieci. Druga część terminu odnosi się natomiast do redukcji odpadów, która jest konieczna w tej branży.

Cele projektu • • • •

ogranicza zanieczyszczenie środowiska, zwiększa zakres wiedzy na temat ekologii i zrównoważonych rozwiązań, jednocześnie oszczędzając czas użytkowników, kształtuje świadomego nabywcę,

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

157

• • • • • • • • •

ułatwia dostęp do zweryfikowanych informacji i rozwiązań oferowanych przez interesariuszy, dociera do szerokiej grupy odbiorców, zachęca do zmian negatywnych przyzwyczajeń, buduje społeczność odpowiedzialnych konsumentów, pobudza współpracę, zrzesza i integruje przedsiębiorców, scala inicjatywy podejmowane w branży kosmetycznej, gromadzi i strukturyzuje działania różnych marek, daje narzędzia i możliwości do eksploracji tematyki ochrony środowiska, wspiera rozwój i zwiększa potencjał zrównoważonych działań w branży kosmetycznej.

Odbiorcy i interesariusze • • • • • •

Producenci, Dystrybutorzy, Konsumenci, Klienci biznesowi, Firmy i przedsiębiorstwa zewnętrzne, Pozostali potencjalni odbiorcy np. organizacje, jednostki naukowe.

Główne zalety projektu • • • • •

Kompleksowość, systemowość rozwiązania Unikalność i uniwersalność systemu Wspieranie różnych przedsięwzięć w tej samej branży Pomoc odpowiedzialnym konsumentom, producentom, dystrybutorom oraz firmom zewnętrznym Możliwość rozbudowy, skalowalność rozwiązania

Przedsiębiorstwo Bubbless Z uwagi na fakt, iż sama idea systemu jest abstrakcyjna, w warunkach rynkowych musiałby zostać powołany podmiot zarządzający nim. Zakładam więc, że na potrzeby wdrożenia, powstałoby Przedsiębiorstwo Bubbless, oferujące rozwiązania wspomagające zrównoważony rozwój w branży kosmetycznej.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

158

Kluczowe pola działania przedsiębiorstwa Bubbless

ZARZĄDZANIE MARKAMI

DYSTRYBUCJA ROZWÓJ NOWEGO PRODUKTU

WIEDZA

Usystematyzowany i łatwy dostęp do sprawdzonych informacji

Pomoc w opracowaniu strategii marek

Pomoc w tworzeniu zrównoważonych łańcuchów dostaw

MARKETING I KOMUNIKACJA

Wspieranie odpowiedzialnych przedsiębiorców

Wspomaganie nowych rozwiązań

INNOWACJE

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

WSPÓŁPRACA

Budowanie świadomości konsumentów

Integracja działań interesariuszy

Zwiększanie potencjału branży

il. 97 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

159

Kolorystyka projektu Bubbless

RGB 241 217 220 f1d9dc

RGB 198 225 242 c6e1f2

RGB 209 230 224 d1e6e0

RGB 198 216 167 c6d8a7

RGB 11 50 51 0b3233

RGB 36 144 134 249086

RGB 255 255 255 ffffff

RGB 152 190 163 98bea3

RGB 225 239 226 e1efe2

RGB 191 191 191 bfbfbf

RGB 103 103 103 676767

RGB 106 83 78 6a534e

179 255 177 b3ffb1

46 136 199 2e88c7

System Bubbless

Witaj w Bubbless!

Mamy Ci coś do powiedzenia...

Sed fermentum augue in neque consectetur pharetra. Pellentesque et arcu commodo, congue urna eget, dictum nulla. Nulla suscipit, dolor vitae ultricies congue, quam eros lobortis orci, non consectetur ipsum justo a elit. Nam scelerisque cursus urna quis scelerisque.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nunc at ex lacus. Morbi quam sapien, consequat nec consectetur sit amet, aliquam venenatis lorem. Fusce vehicula orci a arcu laoreet, mattis vestibulum metus vestibulum.

il. 98 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

160

System Bubbless Idea budowy systemu Bubbless Istotą systemu Bubbless jest to, że zbiera i łączy różne zasoby, które następnie mogą być przekształcane w narzędzia, produkty oraz działania skierowane do wybranych interesariuszy. W dużej części są to te same zasoby – dostępne zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców. Wielokrotnie różnią się one jedynie formą przedstawienia.

Dla przykładu, treści z informacjami o działaniach danych marek może znaleźć się w cyfrowej wersji raportu dla przedsiębiorców, jak i w papierowym piśmie branżowym. Konsument z kolei zapozna się z nimi na przykład podczas podróży, gdyż odnajdzie je w publikacji dostępnej do czytania na iPadzie, otrzyma je wraz z newsletterem czy powiadomieniem podczas korzystania z platformy lub aplikacji.

Praca nad modelem systemu Praca nad modelem systemu toczyła się równolegle do czasu trwania całego projektu pracy dyplomowej.

Już od pierwszego momentu badań, zaczęłam notować potencjalne elementy i uwagi, które posłużyły do budowania systemu. W pewnym momencie można go było jednak określić wyłącznie dwoma słowami: „chaos” i „natłok”. Informacji zebrało się tak dużo (a dalej przybywało nowych), że koniecznym stało się ich uporządkowanie. Pierwotny spis w formie listy był bardzo nieczytelny i ciężki do opracowania, dlatego szybko pojawiły się pierwsze wydruki. Dużo czasu poświęciłam na grupowanie elementów, układanie ich w logiczne zbiory, a przy okazji dopisywanie coraz to nowych składowych. Następnie do nazw tekstowych przyporządkowałam klocki i zaczęłam konstruowanie przestrzennego modelu systemu.

Był to bardzo kreatywny proces, który pozwolił na poukładanie zgromadzonych informacji.

Następnie model dosłownie z podłogi przeniosłam na roboczą grafikę 2D. I ponownie, pomimo posegregowanie elementów, dwóch wersji graficznych, w płaskim przedstawieniu zatraciła się czytelność oraz istota złożoności modelu i zależności między jego elementami.

Dzięki przeniesieniu płaskiej grafiki do programu Rhino, finalny model ponownie zyskał trójwymiarową formę, a dodanie kolejnego wymiaru stało się kluczowe dla jego przejrzystości i komunikatywności.

Abstrakcyjne elementy, teksty i wkomponowane w nie przestrzenne ikony urozmaicają kompozycję oraz pomagają zilustrować abstrakcyjny system.

Pomimo tego, można rzec, że praca nad modelem jeszcze się nie skończyła. Nie chodzi jednak o jego formę, ale o zawartość. Wpływa na to fakt, iż ma on możliwość rozbudowy i jest skalowalny, a coraz to nowe doniesienia z branży kosmetycznej oddziałowują na jego aktualny kształt.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

161

Budowa przestrzennego modelu

il. 99 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Moodboard Moodboard został wykonany w początkowej fazie projektowania. Miał za zadanie pomóc w przestrzennym przedstawieniu elementów systemu, a także określić stylistykę, w której będzie wykonana całość projektu. W ten sposób współczesne tendencje graficzne zostały przeniesione do sfery projektowania 3D, a pierwotnie płaski schemat zyskał nową formę.

il. 100

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

163

il. 101

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

KOSMETYKI DLA KLIENTÓW B2B

SERIE TYMCZASOWE

KOSMETYKI PREZENTOWE

KOSMETYKI HOTELOWE

KOMPONENTY DO TWORZENIA WŁASNYCH KOSMETYKÓW

KOSMETYKI W KAPSUŁKACH

KOSMETYKI W KOSTKACH

KONCENTRATY

TESTERY

UZUPEŁNIENIA

WYMIENNE WKŁADY

SKLEPY BEZ OPAKOWAŃ

OPAKOWANIA BIODEGRADOWALNE

PROJEKTOWANIE CYKLU ŻYCIA OPAKOWANIA INFORMATOR NT. ŚCIEŻKI ŻYCIA OPAKOWANIA INSTRUKCJA PRZETWORZENIA EKOLOGICZNE TECHNOLOGIE PRODUKCJI EKO PROJEKTOWANIE- OGRANICZENIE ILOŚCI SUROWCÓW EKOLOGICZNE MATERIAŁY

ZRÓWNOWAŻONE PROJEKTOWANIE

MOBILNE STOISKA

WYPEŁNIENIA PACZEK

ZAKUPY

DOBÓR OPTYMALNYCH ŚRODKÓW TRANSPORTU OPTYMALIZACJA ŁAŃCUCHÓW DOSTAW OPRACOWANIE OPTYMALNYCH ZASAD DZIAŁANIA SYSTEMU ZWROTNEGO BUBBLESS LAST MILES SOLUTIONS

OPTYMALIZACJA

LOGISTYKA

LOGISTYKA

DYSTRYBUCJA

BAZA ODPOWIEDZIALNYCH DYSTRYBUTORÓW KARTA DZIAŁAŃ DYSTRYBUTORA INWENTARYZACJA DOSTĘPNYCH PRODUKTÓW INFORMACJE O OPAKOWANIACH WYSYŁKOWYCH

DYSTRYBUTORZY

LOTNICZY

PODSTAWOWA BAZA WIEDZY NA TEMAT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU SŁOWNICZEK POJĘĆ RODZAJE OPAKOWAŃ WADY I ZALETY MATERIAŁÓW PORÓWNANIA ROZWIĄZAŃ MAREK TRENDY ARTYKUŁY PRASOWE KAMPANIE INFORMACYJNE BLOGI

INFORMACJE

MORSKI

SAMOLOTY DRONY STATKI POCIĄGI POJAZDY SAMOCHODOWE POJAZDY ZDALNE KURIERZY MOTOCYKLOWI KURIERZY ROWEROWI KURIERZY WOLONTARIUSZE

TRANSPORT DROGOWY

KLIENCI INDYWIDUALNI

KONSUMENCI

POTENCJALNI ODBIORCY

PLANER DZIAŁAŃ MARKETINGOWYCH SZABLONY SYSTEMOWE GOTOWY CONTENT NA SOCIAL MEDIA PAKIETY NP. PROWADZENIA SOCIAL MEDIÓW SESJE ZDJĘCIOWE FILMY PROMOCYJNE MATERIAŁY GRAFICZNE GADŻETY PROMOCYJNE KATALOG NOWOŚCI DZIAŁAŃ MARKETINGOWYCH TIPS&TRICKS, JAK PROMOWAĆ SWOJE DZIAŁANIA

MARKETING

PAKIETY KOMPLEKSOWEJ OBSŁUGI SIEĆ KONTAKTÓW PORADY DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ŚCIEŻKI ROZWOJU BAZA WOLONTARIUSZY BAZA ORGANIZACJI DZIAŁAJĄCYCH PRO BONO INSPIRACJE BRANŻOWE PROPOZYCJE ROZWOJOWYCH DZIAŁAŃ PRZYKŁADY DOSTĘPNYCH OPAKOWAŃ ROZWIĄZANIA POKREWNE INFOLINIA PRZYKŁADY WDROŻEŃ ANALIZA PRZEDSIĘBIORSTWA CASE STUDY

KONSULTING

WOLONTARIUSZE

AMBASADOROWIE

PROJEKTANCI

BIURA PROJEKTOWE

STUDENCI

PLACÓWKI OŚWIATOWE

ZWIĄZKI BRANŻOWE

STOWARZYSZENIA

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

INSTYTUCJE PAŃSTWOWE

WSPÓŁPRACA

WIZAŻYŚCI/ CHARAKTERYZATORZY

SALONY URODY

SIŁOWNIE

SPA

HOTELE

STACJE BENZYNOWE

GALERIE HANDLOWE

BIURA

KLIENCI BIZNESOWI

MANUFAKTURY

LOKALNI PRODUCENCI

ŚWIATOWE MARKI

GLOBALNE KONCERNY

PRODUCENCI

ŚCIEŻKI DZIAŁANIA I ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA KROK PO KROKU BAZA DOSTĘPNYCH TECHNOLOGII BAZA FIRM OUTSOURCINGOWYCH BAZA DOSTAWCÓW PORADY INDYWIDUALNE CASE STUDY OPRACOWANE NA PODSTAWIE INNYCH WDROŻEŃ

KNOW-HOW

POZOSTAŁE DZIAŁY WEWNĘTRZNE PRZEDSIĘBIORSTWA

DZIAŁ INFORMATYCZNY

DZIAŁ MARKETINGU

ZESPÓŁ RADCÓW PRAWNYCH

RESEARCHERZY

PRZEDSTAWICIELE HANDLOWI

SERWISANCI

KONSJERŻ

OSOBISTY ASYSTENT

DZIAŁ OBSŁUGI KLIENTA

PRZEDSIĘBIORSTWO BUBBLESS

OBSŁUGA

ZASOBY DLA PRZEDSIĘBIORCÓW

WSPÓŁPRACA

INTERESARIUSZE

OUTSOURCING

FIRMY ZEWNĘTRZNE

SPALARNIE

SORTOWNIE

RECYKLERZY

AGENCJE MARKETINGOWE

BIURA PROJEKTOWE

PRODUCENCI MASZYN

PRODUCENCI MATERIAŁÓW

PRODUCENCI OPAKOWAŃ

FIRMY ZEWNĘTRZNE

PRZEDSTAWICIELE HANDLOWI

SKLEPY I DROGERIE INTERNETOWE

SKLEPY I DROGERIE STACJONARNE

DYSTRYBUTORZY

ANALIZA RYNKU ANALIZA KONKURENCJI RAPORTY BRANŻOWE BAZA TRENDÓW PODCASTY BADANIA KONSUMENCKIE ZBIÓR AKTÓW PRAWNYCH ANKIETY

INFORMACJE

PRZEDSIĘBIORSTWA

OUTSOURCING

BUTIKI BUBBLESS

SHOWROOMY DO TESTOWANIA KOSMETYKÓW

ETYKIETY SYSTEMOWE

SKLEPY WIELOBRANŻOWE

SUPERMARKETY

DROGERIE STACJONARNE

ZAKŁADY KOSMETYCZNE

FIRMOWE SKLEPY STACJONARNE MAREK

TARGI KOSMETYCZNE

SPRZEDAŻ PRZEZ PRZEDSTAWICIELI HANDLOWYCH

SPRZEDAŻ KATALOGOWA

APTEKI

LOGISTYKA

SKLEPY INTERNETOWE MAREK

SKLEPY INTERNETOWE DYSTRYBUTORÓW

DROGERIE INTERNETOWE

OPAKOWANIA DLA KLIENTÓW B2B (HOTELE, SPA)

OPAKOWANIA NA ZESTAWY

OPAKOWANIA INTELIGENTNE

OPAKOWANIA PREZENTOWE

TESTERY

OPAKOWANIA XXL (DUŻA RODZINA, BIURA)

OPAKOWANIA ZBIORCZE

OPAKOWANIA WIELORAZOWE

OPAKOWANIA PODRÓŻNE

OPAKOWANIA SYSTEMOWE ZWROTNE

OPAKOWANIA TRANSPORTOWE

OPAKOWANIA ZBIORCZE

MIEJSCA SPRZEDAŻY

PRODUCENCI

BAZA ODPOWIEDZIALNYCH MAREK KARTA DZIAŁAŃ MARKI CASE STUDY MARKI KARTA PRODUKTU KATALOG Z KARTAMI PRODUKTÓW SUBSKRYBCJA NOWOŚCI PRODUKTOWYCH

SPRZEDAŻ

PORADNIK ZAKUPOWY PRZYKŁADY EKO DZIAŁAŃ DRUGIE ŻYCIE OPAKOWAŃ ODPOWIEDZIALNE WYBORY

INSPIRACJE I PORADY

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

ELEMENTY SYSTEMU OPIS DZIAŁANIA SYSTEMU ZALETY SYSTEMU DZIENNIK AKTUALNOŚCI ISTNIEJĄCE SYSTEMY WŁĄCZONE DO BUBBLESS SPOSOBY KORZYSTANIA Z SYSTEMU INSTRUKCJE ZWROTU OPAKOWAŃ SYSTEMOWYCH

Landing page

WSPÓŁPRACA

KOSMETYKI BEZ OPAKOWAŃ

KOSMETYKI MODUŁOWE

GOTOWE KOSMETYKI

OPAKOWANIA JEDNOSTKOWE

OPAKOWANIA

ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE

SYSTEM BUBBLESS

OGÓLNODOSTĘPNA BAZA WIEDZY

OUTSOURCING

KOSMETYKI

BUBBLOMATY

PRODUKTY

DZIAŁ INNOWACJI TECHNOLOGICZNYCH

NALEWAKI

MASZYNY VENDINGOWE

NIEZALEŻNI AUDYTORZY

CERTYFIKATY

SYSTEM KONTROLI INTERESARIUSZY

KONTROLA FIRM ZEWNĘTRZNYCH

DZIAŁ INNOWACJI MATERIAŁOWYCH

AUDYTY

DZIAŁ ROZWOJU NOWEGO PRODUKTU

PROJEKTY BADAWCZE

LABORATORIA

MASZYNY DO ROZCIEŃCZANIA KOSMETYKÓW

AUTOMATY DO ZWROTU OPAKOWAŃ

KONTROLA

DOMOWE URZĄDZENIA DO ROBIENIA KOSMETYKÓW MODUŁOWYCH

ROZWÓJ

PLATFORMA BUBBLES DLA PRZEDSIĘBIORCÓW WIRTUALNA TABLICA OGŁOSZEŃ KOMUNIKATOR WSPIERAJĄCY WSPÓŁPRACĘ Z INNYMI FIRMAMI PUBLIKACJE BUBBLESS KARTY WSPOMAGAJĄCE PROJEKTOWANIE DLA DZIAŁÓW ROZWOJU NOWEGO PRODUKTU PAS/WÓZEK ODCIĄŻAJĄCY DLA KURIERA KIT NAPRAWCZY DLA SERWISANTA MODUŁOWE STOISKO WYSTAWOWE SKLEPOWE STOISKO PROMOCYJNE SZABLON AUDYTU WZÓR KARTY KONTROLNEJ

WSPÓŁPRACA

MASZYNY I URZĄDZENIA

SYSTEM ZWROTU OPAKOWAŃ APLIKACJA ZAKUPOWO-INFORMACYJNA PLATFORMA ZAKUPOWO-INFORMACYJNA KOMUNIKATOR WSPIERAJĄCY WSPÓLNE ZAKUPY KOSZ DO SEGREGACJI ŚMIECI W ŁAZIENCE BUTTON DO ZAMAWIANIA PRODUKTÓW KOSMETYCZNYCH SYSTEM INTELIGENTNYCH OPAKOWAŃ MAPY SYSTEMOWE (SKLEPY, PRODUCENCI, NALEWAKI, PUNKTY ZWROTU ETC.) ASYSTENT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

NARZĘDZIA I PRODUKTY DLA BIZNESU

ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE

NARZĘDZIA I PRODUKTY KONSUMENCKIE

WSPÓŁPRACA

AKCJE OKOLICZNOŚCIOWE

WYDARZENIA PROMOCYJNE

PETYCJE

INICJATYWY SPOŁECZNE

PATRONAT

CHALLENGE

KONFERENCJE

PRELEKCJE

SZKOLENIA

WARSZTATY

KONKURSY

KAMPANIE EDUKACYJNE

DZIAŁANIA EDUKACYJNE

AKCJE I INICJATYWY

ORGANIZACJA TARGÓW

KAMPANIE MARKETINGOWE

PROJEKTY KONCEPCYJNE

WSPÓŁPRACA Z UCZELNIAMI

PRZETARGI

OGŁOSZENIA

SIEĆ KONTAKTÓW

WSPÓLNE PROJEKTY I BADANIA

WYMIANA ZASOBÓW MIĘDZY PRZEDSIĘBIORCAMI

WSPÓŁPRACA Z PRODUCENTAMI

KOOPERECJE MAREK

164

Roboczy schemat modelu systemu 1

il. 102

dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu

MODEL SYSTEMU BUBBLESS I JEGO POTENCJALNYCH ELEMENTÓW

il. 103

KONSUMENCI

KLIENCI INDYWIDUALNI

POTENCJALNI ODBIORCY

WSPÓŁPRACA

FIRMY ZEWNĘTRZNE

KLIENCI BIZNESOWI

POZOSTALI/INNI INTERESARIUSZE

DZIAŁY I BIURA PROJEKTOWE/PROJEKTANCI

BP

PI

KONSUMENCI

FZ

DYSTRYBUTORZY

K

KB

PRODUCENCI

P

D

LEGENDA POTENCJALNI ODBIORCY ZASOBÓW SYSTEMU BUBBLESS

INSTYTUCJE PAŃSTWOWE ORGANIZACJE POZARZĄDOWE STOWARZYSZENIA ZWIĄZKI BRANŻOWE PLACÓWKI OŚWIATOWE STUDENCI BIURA PROJEKTOWE PROJEKTANCI AMBASADOROWIE WOLONTARIUSZE

WSPÓŁPRACA

P

WSPÓŁPRACA

BIURA GALERIE HANDLOWE STACJE BENZYNOWE HOTELE SPA SIŁOWNIE SALONY URODY WIZAŻYŚCI/ CHARAKTERYZATORZY

KLIENCI BIZNESOWI

GLOBALNE KONCERNY ŚWIATOWE MARKI LOKALNI PRODUCENCI MANUFAKTURY

PRODUCENCI

INTERESARIUSZE

K

BP

FZ

KB

PI

PRODUCENCI OPAKOWAŃ PRODUCENCI MATERIAŁÓW PRODUCENCI MASZYN BIURA PROJEKTOWE AGENCJE MARKETINGOWE RECYKLERZY SORTOWNIE SPALARNIE

FIRMY ZEWNĘTRZNE

SKLEPY I DROGERIE STACJONARNE SKLEPY I DROGERIE INTERNETOWE PRZEDSTAWICIELE HANDLOWI

DYSTRYBUTORZY

PRZEDSIĘBIORSTWA

D

WSPÓŁPRACA

P D

OBSŁUGA

PETYCJE WYDARZENIA PROMOCYJNE

KAMPANIE MARKETINGOWE ORGANIZACJA TARGÓW

BP

INICJATYWY SPOŁECZNE

KONSULTING

D

PLANER DZIAŁAŃ MARKETINGOWYCH SZABLONY SYSTEMOWE GOTOWY CONTENT NA SOCIAL MEDIA PAKIETY NP. PROWADZENIA SOCIAL MEDIÓW SESJE ZDJĘCIOWE FILMY PROMOCYJNE MATERIAŁY GRAFICZNE GADŻETY PROMOCYJNE KATALOG NOWOŚCI DZIAŁAŃ MARKETINGOWYCH TIPS&TRICKS, JAK PROMOWAĆ SWOJE DZIAŁANIA

MARKETING

P

PAKIETY KOMPLEKSOWEJ OBSŁUGI SIEĆ KONTAKTÓW PORADY DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ŚCIEŻKI ROZWOJU BAZA WOLONTARIUSZY BAZA ORGANIZACJI DZIAŁAJĄCYCH PRO BONO INSPIRACJE BRANŻOWE PROPOZYCJE ROZWOJOWYCH DZIAŁAŃ PRZYKŁADY DOSTĘPNYCH OPAKOWAŃ ROZWIĄZANIA POKREWNE INFOLINIA PRZYKŁADY WDROŻEŃ ANALIZA PRZEDSIĘBIORSTWA CASE STUDY

ŚCIEŻKI DZIAŁANIA I ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA KROK PO KROKU BAZA DOSTĘPNYCH TECHNOLOGII BAZA FIRM OUTSOURCINGOWYCH BAZA DOSTAWCÓW PORADY INDYWIDUALNE CASE STUDY OPRACOWANE NA PODSTAWIE INNYCH WDROŻEŃ

KNOW-HOW

P

DZIAŁ OBSŁUGI KLIENTA OSOBISTY ASYSTENT KONSJERŻ SERWISANCI PRZEDSTAWICIELE HANDLOWI RESEARCHERZY ZESPÓŁ RADCÓW PRAWNYCH DZIAŁ MARKETINGU DZIAŁ INFORMATYCZNY POZOSTAŁE DZIAŁY WEWNĘTRZNE PRZEDSIĘBIORSTWA

PRZEDSIĘBIORSTWO BUBBLESS

PATRONAT

WSPÓŁPRACA Z UCZELNIAMI PROJEKTY KONCEPCYJNE

P

CHALLENGE

PRZETARGI

P D

ANALIZA RYNKU ANALIZA KONKURENCJI RAPORTY BRANŻOWE BAZA TRENDÓW PODCASTY BADANIA KONSUMENCKIE ZBIÓR AKTÓW PRAWNYCH ANKIETY

INFORMACJE

OUTSOURCING

FIRMY ZEWNĘTRZNE

AKCJE OKOLICZNOŚCIOWE

KONFERENCJE

OGŁOSZENIA

KB

PRELEKCJE

P

SZKOLENIA

WSPÓLNE PROJEKTY I BADANIA SIEĆ KONTAKTÓW

ZASOBY DLA PRZEDSIĘBIORCÓW

WARSZTATY

DZIAŁANIA EDUKACYJNE

WYMIANA ZASOBÓW MIĘDZY PRZEDSIĘBIORCAMI

WSPÓŁPRACA

P D

BP

AKCJE I INICJATYWY

KAMPANIE EDUKACYJNE

BP

KONKURSY

PI

KOOPERECJE MAREK

FZ

WSPÓŁPRACA Z PRODUCENTAMI

WSPÓŁPRACA

K PI BP

SPRZEDAŻ

D

D KB

KOSMETYKI DLA KLIENTÓW B2B

SERIE TYMCZASOWE

KOSMETYKI PREZENTOWE

KOSMETYKI HOTELOWE

KOMPONENTY DO TWORZENIA WŁASNYCH KOSMETYKÓW

KOSMETYKI W KAPSUŁKACH

KOSMETYKI W KOSTKACH

KONCENTRATY

TESTERY

UZUPEŁNIENIA

WYMIENNE WKŁADY

KOSMETYKI BEZ OPAKOWAŃ

KOSMETYKI MODUŁOWE

GOTOWE KOSMETYKI

KOSMETYKI

BUBBLOMATY

BP

PROJEKTOWANIE CYKLU ŻYCIA OPAKOWANIA INFORMATOR NT. ŚCIEŻKI ŻYCIA OPAKOWANIA INSTRUKCJA PRZETWORZENIA EKOLOGICZNE TECHNOLOGIE PRODUKCJI EKO PROJEKTOWANIE- OGRANICZENIE ILOŚCI SUROWCÓW EKOLOGICZNE MATERIAŁY

ZRÓWNOWAŻONE PROJEKTOWANIE

P

PRODUKTY

DZIAŁ INNOWACJI TECHNOLOGICZNYCH

NALEWAKI MASZYNY VENDINGOWE

DZIAŁ INNOWACJI MATERIAŁOWYCH

MASZYNY DO ROZCIEŃCZANIA KOSMETYKÓW

KONTROLA

D

K KB

OPAKOWANIA BIODEGRADOWALNE

WYPEŁNIENIA PACZEK

ETYKIETY SYSTEMOWE

OPAKOWANIA DLA KLIENTÓW B2B (HOTELE, SPA)

OPAKOWANIA NA ZESTAWY

OPAKOWANIA INTELIGENTNE

OPAKOWANIA PREZENTOWE

TESTERY

OPAKOWANIA XXL (DUŻA RODZINA, BIURA)

OPAKOWANIA ZBIORCZE

OPAKOWANIA WIELORAZOWE

OPAKOWANIA PODRÓŻNE

OPAKOWANIA SYSTEMOWE ZWROTNE

OPAKOWANIA TRANSPORTOWE

OPAKOWANIA ZBIORCZE

OPAKOWANIA JEDNOSTKOWE

OPAKOWANIA

P

CERTYFIKATY

NIEZALEŻNI AUDYTORZY

BP

SYSTEM KONTROLI INTERESARIUSZY

KONTROLA FIRM ZEWNĘTRZNYCH AUDYTY

FZ

DZIAŁ ROZWOJU NOWEGO PRODUKTU

ROZWÓJ

P

LABORATORIA

K

FZ

PI

PLATFORMA BUBBLES DLA PRZEDSIĘBIORCÓW WIRTUALNA TABLICA OGŁOSZEŃ KOMUNIKATOR WSPIERAJĄCY WSPÓŁPRACĘ Z INNYMI FIRMAMI PUBLIKACJE BUBBLESS KARTY WSPOMAGAJĄCE PROJEKTOWANIE DLA DZIAŁÓW ROZWOJU NOWEGO PRODUKTU PAS/WÓZEK ODCIĄŻAJĄCY DLA KURIERA KIT NAPRAWCZY DLA SERWISANTA MODUŁOWE STOISKO WYSTAWOWE SKLEPOWE STOISKO PROMOCYJNE SZABLON AUDYTU WZÓR KARTY KONTROLNEJ

BP

PROJEKTY BADAWCZE

BP

BP

KB

DOMOWE URZĄDZENIA DO ROBIENIA KOSMETYKÓW MODUŁOWYCH

K

P

D

NARZĘDZIA I PRODUKTY DLA BIZNESU

P

AUTOMATY DO ZWROTU OPAKOWAŃ

MASZYNY I URZĄDZENIA

P

SYSTEM ZWROTU OPAKOWAŃ APLIKACJA ZAKUPOWO-INFORMACYJNA PLATFORMA ZAKUPOWO-INFORMACYJNA KOMUNIKATOR WSPIERAJĄCY WSPÓLNE ZAKUPY KOSZ DO SEGREGACJI ŚMIECI W ŁAZIENCE BUTTON DO ZAMAWIANIA PRODUKTÓW KOSMETYCZNYCH SYSTEM INTELIGENTNYCH OPAKOWAŃ MAPY SYSTEMOWE (SKLEPY, PRODUCENCI, NALEWAKI, PUNKTY ZWROTU ETC.) ASYSTENT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

NARZĘDZIA I PRODUKTY KONSUMENCKIE

K

ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE

LOGISTYKA

K

KB

D

K

BP

BUTIKI BUBBLESS

SKLEPY BEZ OPAKOWAŃ

MOBILNE STOISKA

SHOWROOMY DO TESTOWANIA KOSMETYKÓW

APTEKI

SKLEPY WIELOBRANŻOWE

SUPERMARKETY

DROGERIE STACJONARNE

ZAKŁADY KOSMETYCZNE

FIRMOWE SKLEPY STACJONARNE MAREK

TARGI KOSMETYCZNE

SPRZEDAŻ PRZEZ PRZEDSTAWICIELI HANDLOWYCH

SPRZEDAŻ KATALOGOWA

SKLEPY INTERNETOWE MAREK

SKLEPY INTERNETOWE DYSTRYBUTORÓW

DROGERIE INTERNETOWE

MIEJSCA SPRZEDAŻY

P

PORADNIK ZAKUPOWY PRZYKŁADY EKO DZIAŁAŃ DRUGIE ŻYCIE OPAKOWAŃ ODPOWIEDZIALNE WYBORY

INSPIRACJE I PORADY

FZ

KB

PI

BAZA ODPOWIEDZIALNYCH MAREK KARTA DZIAŁAŃ MARKI CASE STUDY MARKI KARTA PRODUKTU KATALOG Z KARTAMI PRODUKTÓW SUBSKRYBCJA NOWOŚCI PRODUKTOWYCH

KB

K

D

BP

DOBÓR OPTYMALNYCH ŚRODKÓW TRANSPORTU OPTYMALIZACJA ŁAŃCUCHÓW DOSTAW OPRACOWANIE OPTYMALNYCH ZASAD DZIAŁANIA SYSTEMU ZWROTNEGO BUBBLESS LAST MILES SOLUTIONS

OPTYMALIZACJA

LOGISTYKA

LOGISTYKA

DYSTRYBUCJA

ZAKUPY

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

PRODUCENCI

K

D

ELEMENTY SYSTEMU OPIS DZIAŁANIA SYSTEMU ZALETY SYSTEMU DZIENNIK AKTUALNOŚCI ISTNIEJĄCE SYSTEMY WŁĄCZONE DO BUBBLESS SPOSOBY KORZYSTANIA Z SYSTEMU INSTRUKCJE ZWROTU OPAKOWAŃ SYSTEMOWYCH

SYSTEM BUBBLESS

P

OGÓLNODOSTĘPNA BAZA WIEDZY

FZ

PI

P

D

K

LOTNICZY

BAZA ODPOWIEDZIALNYCH DYSTRYBUTORÓW KARTA DZIAŁAŃ DYSTRYBUTORA INWENTARYZACJA DOSTĘPNYCH PRODUKTÓW INFORMACJE O OPAKOWANIACH WYSYŁKOWYCH

DYSTRYBUTORZY

KB

P

D

BP

MORSKI

SAMOLOTY DRONY STATKI POCIĄGI POJAZDY SAMOCHODOWE POJAZDY ZDALNE KURIERZY MOTOCYKLOWI KURIERZY ROWEROWI KURIERZY WOLONTARIUSZE

TRANSPORT

KB

P

D

INFORMACJE

K

DROGOWY

PODSTAWOWA BAZA WIEDZY NA TEMAT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU SŁOWNICZEK POJĘĆ RODZAJE OPAKOWAŃ WADY I ZALETY MATERIAŁÓW PORÓWNANIA ROZWIĄZAŃ MAREK TRENDY ARTYKUŁY PRASOWE KAMPANIE INFORMACYJNE BLOGI

BP FZ KB PI

165

Roboczy schemat modelu systemu 2

OUTSOURCING

WSPÓŁPRACA

OUTSOURCING

SPRZEDAŻ

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu

dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

166

Finalny schemat modelu systemu Bubbless

il. 104 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

167

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 105

170

Opis modelu systemu Bubbless Finalny model przestrzenny został wykonany w programie Rhino 6. Głównymi elementami projektu jest 11 kopuł – baniek, w których zamknięte są elementy systemu. Dzięki walcowatym platformom, model podzielony jest na poziomy. Niektóre z nich zawierają w sobie kolejne grupy elementów. W ten sposób liczne zasoby systemowe zostały uporządkowane w zbiory. Wszystkie główne komponenty posiadają tekstowe podpisy. Model dopełniają natomiast przestrzenne ikony, pozwalające na zilustrowanie jego elementów i lepsze wyobrażenie abstrakcyjnych opisów. W niektórych przypadkach pomiędzy elementami pojawiają się jeszcze dodatkowe połączenia.

Baner z projektem systemu Bubbless Centralnym punktem baneru jest wizualizacja systemu wygenerowana z pomocą programu Keyshot 10. Od poszczególnych elementów odchodzą odnośniki, które zakończone są prostokątnymi ramkami. W ich polach opisane zostały potencjalne elementy systemu. Przy każdej z nich pojawiają się również skrótowe oznaczenia, wskazujące na potencjalnych odbiorców danych zasobów systemowych. Skróty nazw interesariuszy zostały rozwinięte z boku, w formie legendy. Oprócz tego, przy kilku elementach umieszczono okręgi z przykładową wizualizacją danego narzędzia czy produktu. Finalna wersja baneru mierzy aż 2 metry szerokości i 1 metr wysokości.

Przykładowe scenariusze użytkowe Dzięki mnogości elementów systemu, każdy z interesariuszy może korzystać z nich na swój sposób. Na początku dana osoba wchodzi do Bubbless z jakimś celem, być może nawet przypadkowo, bo zobaczyła firmową ciężarówkę. Ktoś inny mógł usłyszeć o nim w szkole, na prelekcji czy spotkaniu biznesowym. Po chwili korzystania z narzędzi systemowych, znajduje rozwiązanie swojego problemu, a przy okazji napotyka inne rzeczy i eksploruje dalej, filtrując interesujące dla siebie treści. Po jakimś czasie korzysta z coraz to nowych narzędzi i zasobów systemu.

Aby przestawić sposób korzystania z systemu, przygotowałam przykładowe scenariusze użytkowe. Na planszach (w modelu systemu) wygaszone są wszystkie elementy, oprócz tych, z których w danej chwili korzysta wybrany odbiorca.

Producent kosmetyków Wielka firma, posiadająca w swoim portfolio wiele znanych marek. Zdaje sobie sprawę, że spoczywa na niej również wielka odpowiedzialność. Dzięki dołączeniu do Bubbless, zarząd już dawno podjął sprecyzowane kroki w celu ograniczenia szkodliwych skutków dla środowiska, generowanych przez ich przedsiębiorstwo.

W tym roku będą nawet gościem specjalnym na konferencji przedsiębiorców Bubbless i posłużą jako przykład i inspiracja dla innych.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

171

Dystrybutor Wyobraźmy sobie dystrybutora, który prowadzi sieć drogerii stacjonarnych oraz drogerię internetową.

W ostatnim czasie znacznie wzrosło zainteresowanie zakupami online i dużo mówi się o kryzysie klimatycznym. Ktoś w komentarzu do zamówienia poprosił o wysyłkę less waste, a inna osoba w sklepie zapytała o produkty marek zero waste. Dystrybutor zauważył więc pewne braki w swojej ofercie. Co powinien zrobić, żeby być bardziej konkurencyjnym i z jakich zasobów systemu może skorzystać?

Konsument Mała zmiana u miliona osób to wielka zmiana. Wystarczy, że przeciętny konsument natrafi na program dokumentalny o śmieciach zalegających w oceanach oraz zwierzętach, które przez to giną. Jeśli ten temat go poruszy, będzie chciał zmienić swoje przyzwyczajenia na lepsze dla środowiska. Dzięki Bubbless będzie mógł na przykład sprawdzić, które firmy działają etycznie, a które produkty warto zamienić na kosmetyki innch marek. Aby zdobyć te informacje, wystarczy skorzystać z ogólnodostępnej bazy wiedzy na platformie dla konsumentów i przeglądnąć karty działań wybranych marek.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

172

il. 106 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

173

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

174

il. 107 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

175

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

176

il. 108 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

177

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

178

Narzędzia i produkty systemowe Założenia projektowe Projekt narzędzi pomocowych i produktów, opracowanych na podstawie systemu Bubbless, promujących ideę zrównoważonego cykl życia produktu i odpowiedzialną konsumpcję oraz produkcję w branży kosmetycznej.

Systemowość rozwiązania Jak wiadomo, samo istnienie w próżni poszczególnych elementów modelu, nic nie daje. Dopiero to, co powstaje na jego bazie przyczynia się do zmian, generuje konkretne skutki, działania czy produkty.

Opracowanie poszczególnych narzędzi systemowych opiera się o bardzo podobne zasady co content marketing. W tym przypadku zasoby systemowe, zwłaszcza informacyjne i poradnikowe, są opracowane jako zbiór zagadnień, ale poszczególne treści są dystrybuowane w różnej formie. Wpływa na to fakt, iż ludzie różnie je przyswajają. Z tego powodu tę samą merytorykę jednej osobie można przekazać w formie audiobooku, bo jeździ dużo autem, inna lubi czytać, więc to pobierze raport w formie cyfrowej, kolejna ma pamięć wzrokową i często korzysta z portali społecznościowych, więc wyświetlona jej zostanie infografika, a jeszcze inna kocha seriale i oglądanie filmików, dlatego ta forma najbardziej przypadnie jej do gustu. Żeby pokazać wykorzystanie systemu w praktyce, pokusiłam się o przygotowanie kilku wizualizacji wybranych zasobów systemowych. Do wykonania poszczególnych, docelowych projektów, niezbędny byłby osobny zespół złożony z projektantów, inżynierów, marketingowców itp.. Co więcej, niektóre zasoby systemowe nawet nie są fizyczne lub należą do kompetencji zupełnie innego (niż projektowy) działu – np. organizacja konferencji czy warsztatów. Przedstawiałam je jednak za pomocą symboli biletów i identyfikatorów. Zamiast pokazywać jeden, docelowy i w pełni dopracowany element systemu (jak pierwotnie zakładałam – makietę platformy dla konsumentów i producentów), finalnie zdecydowałam się na pokazanie wielu przykładowych koncepcji umieszczonych na mockup'ach. Nie są to gotowe projekty graficzne, tylko poglądowe propozycje, które mogą powstać na bazie systemu. Mają bowiem za zadanie przedstawiać zarys idei korzystania z Bubbless i podkreślać systemowość rozwiązania, a nie dawać jedyną słuszną receptę, jak dana rzecz powinna wyglądać.

Pokazują one również sposób działania i generowania kolejnych elementów systemowych, opartych o wspólne założenia. Wiąże się to z potrzebą tworzenia atrakcyjnych i przydatnych treści, które mają za zadanie zainteresować ściśle sprecyzowaną grupę odbiorców, aby finalnie nakłonić ich do działania przynoszącego zysk dla planety.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

179

Narzędzia systemowe: • opierają się o te same zasoby systemowe, • są generowane, aby wspierać ochronę środowiska w branży kosmetycznej, • pozwalają na dotarcie do jak największej ilości konsumentów, • zapewniają dostęp do zweryfikowanej bazy wiedzy, • ułatwiają wygodny dostęp do istotnych informacji, • usprawniają proces korzystania z zasobów systemowych z uwagi na skumulowanie wiedzy branżowej w jednym miejscu i możliwość filtrowania informacji, • są dostępne w różnych kanałach komunikacji, • wspierają odpowiedzialne działania interesariuszy, • są proste w obsłudze, uniwersalne i dostępne dla szerokiej grupy odbiorców, • pozwalają na rozwój przedsiębiorstw oraz budowanie współpracy między jednostkami.

Elementy wybrane do wizualizacji • • • • • • • •

papierowa publikacja, raport w formie cyfrowej, identyfikatory, bilety, gadżety – plecak, dział z trendami platformy Bubbless, pojazdy transportujące produktu (hulajnoga, ciężarówka), opakowanie wysyłkowe.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Przykładowe wizualizacje wybranych elementów Systemu Bubbless

il. 109

181

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 110 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

183

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

184

il. 111 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

185

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

186

il. 112 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

187

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

188

il. 113

il. 114 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

189

il. 115 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

190

il. 116 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

191

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

192

il. 117 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

193

il. 118

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

il. 119

194

B I B LIO GRAFI A Książki Michael Braungart, William McDonough, Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things, Nowy Jork: North Point Press, 2002.

Mark McCrindle, The ABC of XYZ: Understanding the Global Generations, Bella Vista NSW: The University of New South Wales Press Ltd., 2011.

Viktor Papanek, Dizajn dla realnego świata, Łódź: Recto Verso, 2012.

Katarzyna Wągrowska, Życie Zero Waste, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2019.

Raporty CGF x Futerra „The Honest Product" https://www.theconsumergoodsforum.com/wp-content/uploads/2018/10/CGF-Futerra-Transparency-and-the-Honest-Product.pdf Cosmetics Europe „Environmental Sustainability The European Cosmetics Industry’s Contribution 20172018 & 2017-2019" https://www.cosmeticseurope.eu/files/7115/2950/1849/CE_Environmental_Sustainability_Report_2018. pdf https://cosmeticseurope.eu/library/6 Ellen MacArthur Foundation „The New Plastics Economy: Rethinking the future of plastics & catalysing action" https://ellenmacarthurfoundation.org/the-new-plastics-economy-rethinking-the-future-of-plastics-and-catalysing Główny Inspektorat Ochrony Środowiska „Stan środowiska w Polsce Raport 2018" https://www.gios.gov.pl/pl/aktualnosci/521-stan-srodowiska-w-polsce-raport-2018

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

195

Główny Urząd Statystyczny – Analizy statystyczne Ochrona środowiska 2019 https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2019,1,20. html Główny Urząd Statystyczny – Analizy statystyczne Ochrona środowiska 2020 https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2020,1,21. html Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego „Strategia Plastikowa i Kosmetyki. Nowa era opakowań” https://www.kosmetyczni.pl/pl/raport-strategia-plastikowa-i-kosmetyki.html Smithers „The Future Lifecycles of Packaging Recycling to 2023" https://www.smithers.com/services/market-reports/packaging/lifecycles-of-packaging-recycling-to-2023 Stowarzyszenie PlasticsEurope „Tworzywa sztuczne: Fakty 2020” https://www.plasticseurope.org/pl/newsroom/aktualnosci/nowy-raport-plasticseurope-tworzywa-sztuczne-fakty-2020 Akty prawne Europejska strategia na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52018DC0028 Dyrektywa z dnia 5 czerwca 2019 roku w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (jednorazowych produktów plastikowych) (SUP) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32019L0904 Dyrektywa ramowa w sprawie odpadów (WFD) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1536750488448&uri=CELEX:02008L0098-20180705

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

Dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWD) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1536752510742&uri=CELEX:01994L0062-20180704

196

Dyrektywa w sprawie składowania odpadów (LD) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1536752577220&uri=CELEX:01999L0031-20180704 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2014, poz. 1923). http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20140001923 Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. 2019, poz. 701, z późn. zm.). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20130000021 Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20130000888 Źródła internetowe Z uwagi na liczbę źródeł i specyfikę pracy, celowo nie podaję dnia dostępu przy każdym odsyłaczu.

Wszystkie materiały źródłowe były zgromadzone w terminie od października 2019 roku do września 2021 roku. http://districtmagazine.ie/irelands-first-reverse-vending-machine-opens/ http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001298/O/D20141298.pdf http://pke.gdansk.pl/wp-content/uploads/2017/03/Wyk%C5%82ad-4-recykling-tworzyw-sztucznych.pdf http://prostemiasta.pl/rodzaje-plastiku/ http://pva.com.pl/technologia/ https://about.iceland.co.uk/plastic-free-by-2023/ https://admonkey.pl/kto-jest-odpowiedzialny-za-plastikowe-smieci-i-kto-produkuje-ich-najwiecej/ https://allaboutberlin.com/guides/pfand-bottles https://amsterdamsmartcity.com/channel/circular-city https://antyweb.pl/ooho-biodegradowalne-opakowanie-woda/ https://biotechnologia.pl/biotechnologia/opakowania-jadalne-w-przemysle-spozywczym-roznorodnosc-surowcow-do-produkcji-a-ich-zastosowanie,13384 https://biotechnologia.pl/kosmetologia/etykietowanie-i-opakowania-kosmetyczne,14994 https://bip.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/bip/skargi_wnioski_petycje/petycje_2019/119_odpowiedz_z_3_marca_2020.pdf https://circular-iq.com/#what https://connect.in-cosmetics.com/trends-en/the-customization-trend-in-beauty/ https://cosmeticobs.com/en/articles/ingredient-of-the-month-10/aqua-or-water-in-cosmetics-361/ https://cosmeticseurope.eu/videos/environmental-footprint-shampoo-and-possible-ways-reduce-it https://cosmetomat.com/ https://doconomy.com/doeverydayclimateaction/ https://drive.google.com/file/d/1hEB4S5aaVhOjamngMg4gsvYAL8pvClx3/view?fbclid=IwAR0yluM48IKlr0XvyZm-M68aeWfDWjkBt0BovNEhdmOR3dqB2vSD7DcKQ2k https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Packaging_waste_statistics#Waste_generation_by_packaging_material https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Waste_statistics/pl Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

197 https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl https://en.wikipedia.org/wiki/Cosmetic_packaging https://esquiremag.ph/culture/lifestyle/are-metal-straws-bad-for-the-environment-a00293-20190815 https://eu.patagonia.com/pl/en/worn-wear.html https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1516265440535&uri=COM:2018:28:FIN https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R1223&from=fr https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32009R1223 https://glovoapp.com/en/kra https://halo.coffee/ https://hiro.pl/kobieta-stworzyla-ekologiczne-butelki-na-plynne-kosmetyki-opakowania-zostaly-wykonane-z-mydla/?fbclid=IwAR3qv7fDYWaj0nsSkA6IHIsgu7MKIyjlR_A7_kXwq5pZzfokAXrN21q59ak https://infuture.institute/mapa-trendow/ https://inglot.pl/20-freedom-system https://innpoland.pl/154191,szampon-w-kostce-i-pomadka-w-papierze-polscy-producenci-kosmetykow-odrzuca https://inpost.pl/znajdz-paczkomat https://issuu.com/w_marta/docs/marta-wieckowska-doktorat https://khk.krakow.pl/pl/ekospalarnia/ http://sklepbezpudla.pl/ https://kobieta.gazeta.pl/kobieta/7,173833,25668857,plastik-plastikowi-nierowny-jak-wybierac-by-szkoda-dla-nas.html https://kosmetyczni.pl/pl/strategia-plastikowa-i-kosmetyki-nowa-era-opakowan.html https://kraftmagazyn.pl/badz-tworca-w-swoim-otoczeniu-domowe-srodki-czystosci/ https://kraftmagazyn.pl/gotowe-srodki-czystosci-bez-plastiku-cosmetomat/ https://kraftmagazyn.pl/nie-ma-planety-b-czyli-eko-rozwiazania-zagranicznych-designerow/ https://kraftmagazyn.pl/obowiazkowa-ekologia-w-szkolach-zapytalismy-wlochow-co-o-tym-sadza/ https://kraftmagazyn.pl/wskazujemy-zielone-punkty-na-mapie-polski/ https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,25423007,krakow-katowice-poznan-i-gdansk-polskimi-kandydatami-do-tytulu.html?disableRedirects=true https://label-magazine.com/dizajn/artykuly/coca-cola-wprowadza-butelki-pochodzace-w-100-z-recyklingu?fbclid=IwAR0Mf7uqdb-QqaMk_1CpVh4Y7xKH7pi4bw08yu7oaLrw-hD6tsLt1-mKUXc https://loopstore.com/ https://lovekrakow.pl/aktualnosci/tu-wyrzucisz-baterie-plyty-i-zarowki-w-miescie-pojawily-sie-kolejne-ekopudelka_34142.html https://m.facebook.com/martyna.world/photos/a.10152976954805565/10164320180580565/?type=3&source=48 https://moonka.pl/kategoria/sklep/twoje-cialopozytywne-dojrzewanie https://naoko-store.pl/blog/blog/to-juz-ii-edycja-akcji-plant-a-tree https://news.samsung.com/global/samsung-electronics-to-replace-plastic-packaging-with-sustainable-materials https://open-spice.com/ https://organicsbeauty.pl/banery/oright-cala/ https://ourworldindata.org/grapher/plastic-production-by-sector https://ourworldindata.org/plastic-pollution https://packagingeurope.com/carrefour-becomes-worlds-first-retailer-to-offer-in-store-loop/ https://packagingeurope.com/loop-launches-in-tesco-stores-the-impact-could-be-enormous/ https://packagingeurope.com/mcdonalds-and-loop-join-forces-on-reusable-coffee-cup-pilot/ https://pantamera.nu/om-oss/returpack-in-english/ https://plasticoceans.org/the-facts/ Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

https://player.pl/programy-online/polak-potrafi-odcinki,250/odcinek-3,S15E03,82172 Polak potrafi, sez.

15, odc. 3, fragment 4:15-8:30 https://pl.herbshydro.com https://pl.loccitane.com/ograniczanie-produkcji-%C5%9Bmieci,36,2,84321,1382044.htm https://pl.pg.com/zrownowazony-rozwoj/ https://politech.pl/blog/trend-instant-beauty-czego-dotyczy-i-jak-go-wykorzystac/ https://portalkomunalny.pl/rozszerzona-odpowiedzialnosc-producentow-rop-niezbedny-element-gospodarki-odpadami-396037/ https://pr.dm-drogeriemarkt.at/news-zwoelf-neue-abfuellstationen-fuer-bio-reinigungsmittel?id=81160&menueid=5306&tab=1&imageid=266925&l=deutsch https://royalbrinkman.pl/bank-wiedzy/pojemniki-i-opakowania/co-to-jest-tworzywo-pcr https://science.sciencemag.org/content/347/6223/768 https://smoglab.pl/97-proc-plastikowych-butelek-w-norwegii-trafia-do-recyklingu/ https://smoglab.pl/w-nowej-hucie-pojawily-sie-mapy-zero-waste-pokazuja-jak-latwo-kupowac-i-naprawiac-lokalnie/?fbclid=IwAR2ALltbwh42QtJ3jHUKRBoTun7qakqLTPUdnARGU0iEXfa9TRJ2sXxzZIc https://socjomania.pl/czym-makrotrend-rozni-sie-od-trendu https://spectator.sme.sk/c/22104983/dm-drogerie-markt-offers-refilling-containers-with-detergents-in-Slovakia.html https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2019,1,20. html https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2020,1,21. html https://sustainabledevelopment.un.org/?menu=1300 https://sv-se.facebook.com/ekopolka/posts/815311385522025:0 https://talking-trash.com/chapter/introduction/ https://talking-trash.com/?fbclid=IwAR3-MAVNmqNaqbtZJhYA4XAeB5O1Vr5VkdECrAQgUXeuR8JJDOCOB6qryNw https://trendwatching.com/quarterly/2019-11/5-trends-2020/#green-pressure https://trendwatching.com/trends/instant-trend-expert/ https://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/chiny-wprowadza-zakaz-importu-24-rodzajow-smieci,763532.html https://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/sprzet-agd-rtv-ma-dzialac-dluzej-prawo-do-naprawy-przyjete-przez-ke,974144.html https://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pogoda/swiat,27/143-miliony-do-2050-roku-tylu-ludzi-moze-wyemigrowac-przez-zmiany-klimatu,281100,1,0.html https://uk.loccitane.com/eco-refills-collection,83,1,96296,1398254.htm https://uk.lush.com/article/lush-naked-shop-inside-packaging-free-cosmetic-stores https://vestre.com/download-product-catalog-pdf https://vimeo.com/110230238 https://wamiz.pl/aktualnosci/19098/karma-dla-psow-w-zamian-za-plastikowe-butelki-stambul-wprowadza-innowacyjne-rozwiazanie#utm_source=Facebook&utm_medium=Social&utm_campaign=wamiz https://wirtualnekosmetyki.pl/-newsy-producenci/-dove-przechodzi-na-butelki-pochodzace-do-100-proc.-z-recyklinguhttps://wirtualnekosmetyki.pl/-spoleczny-biznes/na-polski-rynek-wszedl-headshoulders,-ktorego-opakowanie-powstalo-ze-smieci-zbieranych-na-plazach https://wspieramyeksport.pl/api/public/files/1712/BRANZA_KOSMETYCZNA_2019.pdf https://wsse.rzeszow.pl/nadzor-sanitarny/oddzial-higieny-zywnosci-zywienia-i-przedmiotow-uzytku/kosmetyki/definicja-produktu-kosmetycznego https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/w-2021-roku-wartosc-rynku-kosmetykow-w-polsce-ma-wyniesc-20-mld-zl.html

https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/zarzadzania-procesami-i-strategiczne/articles/Strategia-plastikowa-i-kosmetyki.html https://www.allure.com/story/olay-whip-refillable-moisturizer-packaging-breast-cancer-awareness-month https://www.amazon.com/Amazon-Prime-Air/b?ie=UTF8&node=8037720011 https://www.apple.com/environment/ https://www.biore.com.pl/ https://www.bpf.co.uk/plastipedia/plastics_history/Default.aspx https://www.bryk.pl/wypracowania/pozostale/materialoznawstwo/23722-opakowania-opis-ich-funkcji-oraz-ich-rodzaje.html https://www.change.org/p/uk-parliament-show-the-carbon-footprint-of-products-clearly-on-their-packaging?recruited_by_id=5d234935-ce1d-4f12-b28d-3bc617059676&recruiter=20544915 https://www.coca-cola.pl/czyn-dobro/recykling/plantbottle-jak-to-dziala https://www.cosmeticseurope.eu/files/7115/2950/1849/CE_Environmental_Sustainability_Report_2018. pdf https://www.countryliving.com/uk/news/a27710047/waitrose-refills-waitrose-unpacked/ https://www.designcouncil.org.uk/news-opinion/seven-tenets-human-centred-design https://www.devonlive.com/news/uk-world-news/new-plastic-expiry-date-stickers-3784210?%3F https://www.dezeen.com/2017/10/25/mirjam-de-bruijns-waterless-capsules-could-reduce-global-emissions-by-eighty-per-cent/ https://www.digimarc.com/resources/history-of-packaging https://www.dosomething.org/us/campaigns/rinse-recycle-repeat/community https://www.dove.com/us/en/stories/about-dove/plastics-commitment.html https://www.dw.com/pl/wef-zmiany-klimatu-globalnym-ryzykiem/a-52016816 https://www.ecubelabs.com/ https://www.ekonsument.pl/s142_poliester_z_recyklingu.html https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/The-New-Plastics-Economy-Rethinking-the-Future-of-Plastics.pdf https://www.elle.pl/artykul/polska-marka-sprzeciwia-sie-black-friday-z-okazji-czarnego-piatku-podniosla-ceny-o-55-191129012552 https://www.elle.pl/decoration/artykul/zupelnie-nowe-wnetrze-flagowego-rossmanna-w-lodzkiej-manufakturze-automaty-do-napelniania-butelek-wielokrotnego-uzytku-miejsce-do-testow-i-zabawy-200616123153?fbclid=IwAR3WORBSeOfEtLP5amDtFXmkfCOFD7oNqx1JAKFMWdoYy6m6RoU-i_JhrRE https://www.epa.gov/facts-and-figures-about-materials-waste-and-recycling/containers-and-packaging-product-specific-data https://www.epa.gov/facts-and-figures-about-materials-waste-and-recycling/national-overview-facts-and-figures-materials#recycling https://www.ethicalconsumer.org/what-ethical-consumerism https://www.euractiv.pl/section/instytucje-ue/news/ke-przedstawila-nowy-zielony-lad/ https://www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/72/walka-ze-zmianami-klimatu https://www.evergreen-capsules.com/ https://www.expertmarket.co.uk/commercial-waste/most-wasteful-countries https://www.facebook.com/cosmetomat.Polska/ https://www.facebook.com/events/780315409054332/ https://www.facebook.com/events/o-jeju/wymiana-kosmetyk%C3%B3w-w-jeju/2433930970263984/ https://www.facebook.com/jejukrakow/photos/a.834002446769475/1436020209901026/?type=3 https://www.facebook.com/kolorzielony.wro/ https://www.facebook.com/UwagaSmieciarkaJedzie https://www.facebook.com/groups/178048405708795 https://www.fentybeauty.com/fenty-face-shade-finder https://www.gdansk.pl/urzad-miejski/wiadomosci/gdansk-bez-plastiku-to-mozliwe,a,142780 https://www.getmosoap.com/

200 https://www.globalgoals.org/resources https://www.globo.earth/ https://www.goingzerowaste.com/blog/10-zero-waste-makeup-brands https://www.gov.pl/web/klimat/goz https://www.gov.pl/web/klimat/w-m-o-systemie-rozszerzonej-odpowiedzialnosci-producenta https://www.gp-award.com/en/produkte/SOAPBOTTLE_jonna%20breitenhuber-2 https://www.henkel.pl/prasa-media/informacje-materialy-prasowe/2018-10-30-henkel-celuje-w-100-opakowan-przyjaznych-srodowisku-do-2025-r-886428 https://www.ifixit.com/ https://www.ikea.com/pl/pl/this-is-ikea/sustainable-everyday/na-dluzej-pubd8fe7350?fbclid=IwAR0iqVwYOVi4g7HKeT5aqbVFzRfLtuwY9d4MXMr3thw_g47AiWdUwBXlIe0 https://www.independent.co.uk/climate-change/news/beauty-industry-plastic-pollution-environment-climate-change-cosmetics-a8697951.html https://www.instagram.com/p/B4ABcKpF9Wt/ https://www.ipcc.ch/reports/ https://www.jnj.com/global-environmental-health/product-stewardship-earthwards https://www.jnj.com/innovation/earthwards-a-johnson-and-johnson-program-helping-create-a-more-sustainable-world https://www.kickstarter.com/projects/vove/vove-home-and-personal-products-for-a-better-future?ref=9rrb5t&utm_source=Vove+Pre-launch&utm_campaign=020eb1c7c9-LAUNCH_REMINDER_%2824_HOURS_BEFORE%29_30_01_2020_COPY_&utm_medium=email&utm_term=0_4d58a59ce8-020eb1c7c9-334798271&mc_cid=020eb1c7c9&mc_eid=026abff3e6 https://www.kosmetyczni.pl/pl/deklaracja-polskiego-zwiazku-przemyslu-kosmetycznego-.html https://www.kosmetyczni.pl/pl/raport-polskiego-zwiazku-przemyslu-kosmetycznego-strategia-plastikowa-i-kosmetyki-.htm https://www.kosmetyczni.pl/pl/raport-strategia-plastikowa-i-kosmetyki.html https://www.krakow.pl/aktualnosci/248128,29,komunikat,rozowe_skrzyneczki_w_krakowie_.html https://www.lego.com/en-us/aboutus/sustainability/environment/ https://www.lilianey.pl/lifestyle/rozterki-bycia-less-waste/#.Xkv-CkpCeUl https://www.linkedin.com/pulse/top-5-driving-forces-2020-vol-2-marcin-maciejewski/ https://www.liquipak.com/the-evolution-of-cosmetics-packaging/ https://www.maccosmetics.com/giving_back/back_to_mac.tmpl https://www.malopolska.pl/aktualnosci/srodowisko/uchwala-antysmogowa-w-krakowie https://www.metalizowanie.pl/41,12,oferta https://www.mirror.co.uk/money/iceland-scheme-pays-you-return-18982353 https://www.nationalgeographic.com/environment/2019/04/beauty-personal-care-industry-plastic/ https://www.nationalgeographic.com/environment/article/beauty-personal-care-industry-plastic https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/plastic-planet-waste-pollution-trash-crisis https://www.nature.com/articles/s41598-018-22939-w https://www.nespresso.com/pl/pl/recykling https://www.nestle.pl/media/pressreleases/allpressreleases/nestle-wprowadza-innowacyjne-dystrybutory-w-celu-redukcji-opakowan https://www.nikecirculardesign.com/ https://www.nytimes.com/2018/10/17/world/europe/istanbul-vending-machines-recycling-subway.html https://www.orbisreports.com/global-cosmetics-and-beauty-market/ https://www.oright.ca/pages/green-packaging https://www.paboco.com/theproject https://www.packworld.com/design/materials-containers/article/13376896/transportation-enables-loops-circularity https://www.packworld.com/design/materials-containers/news/15693575/pg-home-care-brands-in-euAutor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

201 rope-to-use-up-to-100-pcr-by-early-2020#next-slide https://www.packworld.com/design/materials-containers/news/15693584/unileversabic-partnership-created-to-keep-plastic-in-the-loop https://www.packworld.com/design/materials-containers/video/13376869/tide-packaged-for-ecom-only https://www.packworld.com/design/package-design/news/13375427/sustainable-packaging-materials-worth-the-cost https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13376897/unilever-innovates-two-new-product-formats-for-loop https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13376908/pg-designs-11-refillable-reusable-products-and-packaging-for-loop-shopping-platform https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13377178/lush-goes-all-the-way https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13377457/live-from-the-walmart-2019-sustainability-milestone-meeting#next-slide https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/13377770/olay-to-test-refillable-moisturizer-packaging https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/15693446/diamond-award-finalist-pgs-liquid-tide-ecobox https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/21096310/toluna-report-37-of-consumers-willing-to-pay-more-for-ecofriendly-products https://www.packworld.com/issues/sustainability/article/21103518/cocacola-sweden-moves-to-100-rpet-for-all-its-bottles https://www.packworld.com/issues/sustainability/blog/13376485/sustainability-labeling-helps-in-purchasing-decisions https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13375471/green-packaging-a-priority-for-consumers https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13376141/is-your-packaging-truly-sustainable https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13376486/london-supermarket-introduces-plastic-free-zones https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377006/key-trends-for-lifecycles-in-pack-recycling-to-2023 https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377020/report-2018-was-a-very-good-year-for-biobased-polymers https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377549/pg-fabric-care-makes-plastics-reduction-commitment https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/13377884/colgates-new-recyclable-tube-first-to-be-recognized-by-association-of-plastic-recyclers https://www.packworld.com/issues/sustainability/news/15693548/doves-new-initiatives-will-reduce-the-use-of-virgin-plastic-by-23000plus-tons-per-year https://www.patagonia.com/blog/2011/11/dont-buy-this-jacket-black-friday-and-the-new-york-times/ https://www.plasticseurope.org/pl/about-plastics/what-are-plastics/history https://www.plasticseurope.org/pl/newsroom/aktualnosci/nowy-raport-plasticseurope-tworzywa-sztuczne-fakty-2020 https://www.plasticsoupfoundation.org/en/files/what-to-do-with-plastic-waste/ https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1766778,1,raport-na-temat-zmian-klimatycznych-12-lat-do-katastrofy.read https://www.raconteur.net/sustainability/beauty-sustainable-packaging https://www.refillplus.com/ https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Wrobel-2/publication/283569399_KONSUMPCJONIZM_A_ETYCZNA_KONSUMPCJA_JAKO_ALTERNATYWNE_FORMY_KSZTALTOWANIA_SPOLECZENSTW/ links/5890782c458515732340558d/KONSUMPCJONIZM-A-ETYCZNA-KONSUMPCJA-JAKO-ALTERNATYWAutor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

202 NE-FORMY-KSZTALTOWANIA-SPOLECZENSTW.pdf https://www.researchgate.net/publication/5820433_Solastalgia_The_Distress_Caused_by_Environmental_Change https://www.researchgate.net/publication/294890572_Packaging_Value_of_Cosmetics_Products_An_Insight_from_the_View_Point_of_Consumers https://www.researchgate.net/publication/328347222_The_ABC_of_XYZ_Understanding_the_Global_ Generations https://www.rossmann.pl/ https://www.rossmann.pl/inspiracja/rossmann-w-manufakturze-czyli-drogeria-przyszlosci,1823 https://www.rossmann.pl/marka/MANUFAKTURA-PIEKNA,8986?Page=1&PageSize=24 https://www.rp.pl/Ekologia/191109744-Wlochy-Szkoly-beda-uczyc-o-zmianach-klimatu-Obowiazkowo. html https://www.scribd.com/document/367603227/09-chapter2 https://www.signs.pl/konsument-4.0-a-opakowanie-kosmetykow,384291,artykul.html https://www.smithers.com/services/market-reports/packaging/lifecycles-of-packaging-recycling-to-2023 https://www.soapsantafe.com/how-it-works https://www.statista.com/statistics/239662/size-of-the-global-recycling-market/ https://www.statista.com/statistics/382100/european-cosmetics-market-volume-by-country/ https://www.statista.com/statistics/439551/european-cosmetics-market-value/ https://www.statista.com/statistics/985029/microplastics-production-in-cosmetics-industry-in-eu/ https://www.statista.com/statistics/1087902/poland-shopping-and-beauty-habits/ https://www.statista.com/statistics/1088457/poland-key-features-of-cosmetics-packaging/ https://www.statista.com/statistics/1088793/poland-most-popular-cosmetic-brands/ https://www.statista.com/statistics/1089296/poland-packaging-used-by-the-cosmetics-industry/ https://www.statista.com/statistics/1089460/poland-opinion-on-cosmetics-packaging/ https://www.statista.com/statistics/1094228/poland-ways-of-purchasing-cosmetics-offline-and-online/ https://www.statista.com/statistics/1126204/loreal-co2-emissions/ https://www.statista.com/statistics/1130180/poland-monthly-spending-on-cosmetics/ https://www.statista.com/topics/5997/cosmetics-market-in-poland/ https://www.stjornarradid.is/efst-a-baugi/frettir/stok-frett/2018/11/01/Tillogur-i-plastmalum-afhentar-radherra-/ https://www.sustainla.com/refill-station https://www.swps.pl/strefa-designu/blog/19926-o-projektowaniu-zorientowanym-na-czlowieka?dt=1617230921128 https://www.szanujesegreguje.pl/ https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/Automaty-typu-refill-otwarto-kolejny-punkt-w-Polsce-9423. html https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/kosmetyki-slad-srodowiskowy-cykl-zycia-7833.html https://www.terracycle.com/en-US/ https://www.theconsumergoodsforum.com/wp-content/uploads/2018/10/CGF-Futerra-Transparency-and-the-Honest-Product.pdf https://www.treehugger.com/organic-beauty/6-cosmetics-companies-refillable-packaging.html https://www.trendexplorer.com/en/trends/individualisation/ https://www.trendone.com/en/ https://www.unilever.com/news/press-releases/2019/unilever-innovates-durable-reusable-and-refillable-packaging-to-help-eliminate-waste.html https://www.unilever.pl/news/news-and-features/2020/climate-and-nature.html https://www.waitrose.com/ecom/shop/featured/groceries/unpacked https://www.walmartsustainabilityhub.com/project-gigaton https://www.weforum.org/reports/the-global-risks-report-2020 Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

203 https://www.which.co.uk/news/2020/01/how-can-we-tackle-our-bathroom-plastics-problem https://www.whitemad.pl/w-sklepach-rossmann-stanely-automaty-do-napelniania-butelek/ https://www.wiadomoscihandlowe.pl/artykul/nivea-wprowadza-dystrybutory-do-samodzielnego-napelniania-opakowan-w-jednej-z-sieci-drogerii https://www.wiadomoscikosmetyczne.pl/artykuly/etyczny-konsumpcjonizm-rosnacy-trend-w-sektorze-ko,49053 https://www.wiadomoscikosmetyczne.pl/artykuly/w-czeskim-rossmannie-nalejesz-zel-pod-prysznic-do-,58696 https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/brytyjski-supermarket-strefa-bez-plastiku https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/butelkomat-w-krakowie-zniknal-bo-skonczyly-sie-pieniadze-na-jego-utrzymanie https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/henkel-testuje-w-czechach-automaty-do-napelniania-butelek https://www.wysokieobcasy.pl/akcje-specjalne/7,168569,25404816,jak-zyc-z-plastikiem-skoro-nie-mozna-od-niego-uciec.html?disableRedirects=true https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,100961,24430757,szklo-czy-plastik-jakie-opakowania-kosmetykow-sa-ekologiczne.html https://www.youtube.com/watch?time_continue=0&v=mYBTtYieUI8 https://www.youtube.com/watch?time_continue=88&v=uNJwepeNdnY https://www.youtube.com/watch?v=2fycgrYgXpA https://www.youtube.com/watch?v=NH35f0CrlvI https://www.youtube.com/watch?v=9I-QiiIfCik Kanał Fabryki w Polsce, film pt. Jak powstają opakowania na kosmetyki? https://www.zerowaste.com/zero-waste-home-guide/ https://www.zerowasteweek.co.uk/welcome-to-zero-waste-week-2018-day-two/ https://wyborcza.pl/7,75400,22121412,budujemy-plastikowa-ziemie-na-grzbietach-miliarda-sloni.html https://wyborcza.pl/7,155287,24898793,zwozimy-coraz-wiecej-odpadow.html https://wyborcza.pl/Jutronauci/7,165057,25205945,woda-w-kartonie-do-torby-z-konopii-przyszlosc-musi-byc-biodegradowalna.html https://yope.me/pl/yope-z-milosci-do-natury http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:dGt9qKPYjrsJ:yadda.icm.edu.pl/yadda/element/ bwmeta1.element.baztech-50adf4fc-2f18-4e29-96fd-89dc1b4699d6/c/SM_2017_21_MatusikA. pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d http://www.ekocentryczka.pl/2019/03/ekotyki-23-2403-w-krakowie.html http://www.ekocentryczka.pl/2019/04/biodegradowalne-i-kompostowalne-co-to.html http://www.ekocentryczka.pl/2019/09/nowosci-zero-waste-w-azience.html http://www.libelium.com/libeliums-iot-sensors-platform-helps-to-control-environmental-impact-on-palma-de-mallorcas-harbor-to-become-a-smart-tourist-destination/ http://www.mirjamdebruijn.com/twenty-presskit.html http://www.nanowosmieci.pl/biodegradowalne-oksydegradowalne-kompostowalne/ http://www.smart-eco-cities.org/wp-content/uploads/2016/03/Smart-eco-Cities-Netherlands-2016.pdf http://www.targi-zerowaste.pl/krakow20-20 http://www.zrobswojkosmetyk.pl/ http://zero-waste.pl/ http://zero-waste.pl/czym-jest-zero-waste/ www2.deloitte.com/pl/pl/pages/doradztwo-prawne/articles/alerty-prawne/dyrektywa-plastik.html www.balja.pl www.blueland.com www.designbetter.co/design-systems-handbook/introducing-design-systems www.europarl.europa.eu/news/pl/press-room/20190321IPR32111/parlament-poparl-wprowadzenie-do-2021-r-zakazu-plastikowych-jednorazowek Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

204 www.facebook.com/liveblueland www.facebook.com Grupa „Składy kosmetyków przestaną być niewiadomą!” www.functionofbeauty.com www.kaucyjny.pl www.kjaerweis.com/pages/about-the-refill www.kosmetyczni.pl www.kosmopedia.org www.meetlia.com www.petycjeonline.com/system_kaucyjny_w_polsce www.prawo.pl/biznes/oplata-produktowa-za-jednorazowe-opakowania-od-lipca,507488.html www.sustainability-in-packaging.com www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/nowelizacja-ustawa-o-obowiazkach-przedsiebiorcow-w-zakresie-gospodarowania-odpadami-10141.html?fbclid=IwAR3N9G2EKYF-lhZ97ahxoK-6K6JWtKiu-VPc78Hk50NN2YpBISB7p3VJvgQ www.uk.lush.com/plastic-free www.vove.co www.wyborcza.pl/7,177851,26955642,system-kaucyjny-w-polsce-rzad-zapowiada-wejscie-przepisow-w. html?fbclid=IwAR2tnbNqweY8ZWMx8VVhVhEuKLnkyxy7pGA0QjGn2aUK1SYtyKUqX8tJqqE&disableRedirects=true www.zero-waste.pl/timeline

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

205

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

206

S P I S ILUST RACJ I il. 1 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 279634992 il. 2 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 422184706 il. 3 Greta Thunberg, fot. Michael Campanella il. 4 Mapa „Odpady komunalne wytworzone według województw w 2018 i 2019 roku”, źródło: Raport GUS pt. „Ochrona środowiska 2019” oraz „Ochrona środowiska 2020”. il. 5 Wykres „Wymagany i osiągnięty poziom recyklingu odpadów opakowaniowych w 2018 roku", źródło: opracowanie własne na podstawie raportu GUS il. 6 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 303665949 il. 7 Źródło: National Geographic, fot. Justin Hofman il. 8 Źródło: Facebook – Grupa „Składy kosmetyków przestaną być niewiadomą", fot. Po prostu Fuksja il. 9 Źródło: Twitter, fot. sammy_bachoo il. 10 Schemat GOZ, źródło: www.applia.pl il. 11 Automat do zwrotu opakowań, źródło: www.lithgowmercury.com.au il. 12 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 251816811 il. 13 Źródło: Instagram, fot. kolor_zielony il. 14 Źródło: opracowanie własne il. 15 Źródło: opracowanie własne il. 16 Źródło: opracowanie własne il. 17 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 268035814 il. 18 Sklep Waitrose, źródło: www.packworld.com il. 19 Wykres „Jak ważne jest prowadzenie etycznego lub zrównoważonego stylu życia dla zapewnienia dobrego samopoczucia?", źródło: opracowanie własne na podstawie GlobalData Consumer Survey il. 20 Źródło: Facebook – Grupa „Kraków – oddam za darmo", fot. Ronald R Osmalak il. 21 Wykres „Struktura opakowań wprowadzonych do obrotu przez branżę kosmetyczną w Polsce w 2019 roku”, źródło: opracowanie własne na podstawie statista.com il. 22 Wykres „Czy kupując kosmetyki zwracasz uwagę na to, czy opakowanie jest przyjazne dla środowiska?”, źródło: opracowanie własne na podstawie statista.com il. 23 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 322515422 il. 24 Konferencja Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego, źródło: www.wiadomoscikosmetyczne.pl il. 25 Loop, fot. Carrefour il. 26 Loop „The Reuse Station” w Tesco, źródło: www.packagingeurope.com

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

207

il. 27 Automat do zwrotu kubków w McCafe, fot. The Sun, źródło: www.thesun.co.uk il. 28 Nalewak Cosmetomat, źródło: www. cosmetomat.com il. 29 Narzędzia SPICE, źródło: www.open-spice.com/tool il. 30 Logo Unilever i opakowania dezodorantów Dove, Rexona, and AXE źródło: www.packworld.com il. 31 Logo Procter & Gamble i eko opakowanie detergentu Tide, źródło: materiały prasowe P&G il. 32 Butelki papierowe Unilever, źródło: www.trendwatching.com il. 33 Kula do kąpieli Lush, fot. Rebecca Hale and Mark Thiessen, źródło: National Geographic il. 34 Źródło: materiały prasowe Johnson & Johnson il. 35 Logo i nalewak Henkel, źródło: materiały prasowe Henkel il. 36 Logo L'Oreal, źródło: materiały prasowe L'Oreal il. 37 Sklep LUSH, źródło: Twitter LUSH Life il. 38 Logo MAC, źródło: materiały prasowe MAC il. 39 Head & Shoulders butelka z recyklingowanych odpadów z plaż, źródło: materiały prasowe H&S il. 40 Logo Dove, źródło: materiały prasowe Dove il. 41 Logo i produkty O'right, źródło: materiały prasowe O'right il. 42 Logo Colgate, źródło: materiały prasowe Colgate il. 43 Tubka pasty do zębów Tom’s of Maine, źródło: www.bethanymenzel.com il. 44 Logo i produkty INGLOT, źródło: materiały prasowe INGLOT il. 45 Produkty Freedom System, źródło: materiały prasowe INGLOT il. 46 Logo i wymienny wkład kremu OLAY, źródło: materiały prasowe OLAY il. 47 Opakowania kosmetyków Kjaer Weis, źródło: materiały prasowe Kjaer Weis il. 48 Logo L'Occitane, źródło: materiały prasowe L'Occitane il. 49 Produkty L'Occitane, źródło: materiały prasowe L'Occitane il. 50 Źródło: Facebook – Grupa „Składy kosmetyków przestaną być niewiadomą" il. 51 Logo i szampon Herbs & Hydro, źródło: materiały prasowe Herbs & Hydro il. 52 Logo i nalewak Nivea, źródło: materiały prasowe Nivea il. 53 Logo Yope, źródło: materiały prasowe Yope il. 54 Nalewak Swapp firmy Yope w Carrefour, źródło: www.yope.me il. 55 Logo Stara Mydlarnia, źródło: materiały prasowe Stara Mydlarnia il. 56 Stara Mydlarnia, źródło: www.staramydlarnia.sklep.pl il. 57 Logo Jeju, źródło: materiały prasowe Jeju

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

208 il. 58 Logo Soap Refill Station, źródło: materiały prasowe Soap Refill Station il. 59 Refill Station, fot. Anne Dezort, źródło: www.417mag.com/blog/soap-refill-station-springfield-mo/ il. 60 Logo Rossmann, źródło: materiały prasowe Rossmann il. 61 Logo DM, źródło: materiały prasowe DM il. 62 Sklep Rossmann w Manufakturze, źródło: materiały prasowe Rossmann il. 63 Tabela porównancza marek zero waste, źródło: opracowanie własne il. 64 Twenty Presskit – Mirjam de Bruijn, fot. Femke Rijerman il. 65 Soapbottle, źródło: www.projectsoapbottle.com il. 66 Źródło: www.dbajnaturalnie.com il. 67 Kosmetyki Vove, źródło: www.vove.co il. 68 Targi Ekotyki, źródło: blog www.jagoopeppermint.pl il. 69 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 272013183 il. 70 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 281983212 il. 71 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 283347084 il. 72 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 257634851 il. 73 Źródło: opracowanie własne il. 74 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 321731737 il. 75 Wnętrze sklepu Jeju w Krakowie, źródło: www.werandaweekend.pl/na-zakupach/krakow-galeria-kosmetykow-ze-ojeju il. 76 Źródło: Adobe Stock, plik nr: 287146434 il. 77-90 Graficzne opracowanie wyników ankiety, źródło: opracowanie własne il. 91 Dokumentacja fotograficzna zebrana podczas badań (zbiór zdjęć), źródło: opracowanie własne il. 92 Dokumentacja fotograficzna zebrana podczas badań (zbiór zdjęć), źródło: opracowanie własne il. 93 Schemat zainteresowań potencjalych interesariuszy systemu, źródło: opracowanie własne il. 94 Schemat przykładowych zasobów platformy dla producentów, źródło: opracowanie własne il. 95 Mapa ścieżki użytkownika platformy dla konsumentów, źródło: opracowanie własne il. 96 Wizualizacja systemu Bubbless, źródło: opracowanie własne il. 97 Kluczowe pola działania przedsiębiorstwa Bubbless, źródło: opracowanie własne il. 98 Kolorystyka projektu Bubbless, źródło: opracowanie własne il. 99 Dokumentacja fotograficzna budowy przestrzennego modelu (zbiór zdjęć), źródło: opracowanie własne il. 100 Moodboard (zbiór ilustracji), źródło: Pinterest.com il. 101 Moodboard (zbiór ilustracji), źródło: Pinterest.com il. 102 Roboczy schemat modelu systemu 1, źródło: opracowanie własne il. 103 Roboczy schemat modelu systemu 2, źródło: opracowanie własne il. 104 Wizualizacja baneru ze schematem finalnego modelu systemu Bubbless, źródło: opracowanie własne il. 105 Wizualizacje finalnego modelu systemu Bubbless (zbiór wizualizacji), źródło: opracowanie własne il. 106 Scenariusz użytkowy – producent, źródło: opracowanie własne il. 107 Scenariusz użytkowy – dystrybutor, źródło: opracowanie własne il. 108 Scenariusz użytkowy – konsument, źródło: opracowanie własne il. 109-112 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – raport, źródło: opracowanie własne il. 113 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – identyfikatory, źródło: opracowanie własne il. 114 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – bilet, źródło: opracowanie własne il. 115 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – plecak, źródło: opracowanie własne il. 116 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – dział z trendami na platformie Bubbless, źródło: opracowanie własne il. 117 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – hulajnoga, źródło: opracowanie własne il. 118 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – opakowanie, źródło: opracowanie własne il. 119 Wizualizacja wybranych elementów systemu Bubbless – ciężarówka, źródło: opracowanie własne

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

209

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

210

A B STRA KT W JĘZYKU POLSKIM Temat: Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków. #zrównoważony rozwój #ekologia #opakowania #kosmetyki #piękno #środowisko #zmiany klimatyczne W ostatnim czasie duży nacisk kładzie się na ochronę środowiska i zmiany klimatyczne. Tematyka pracy porusza problematykę nadprodukcji opakowań w przemyśle kosmetycznym.

Głównym celem opracowania było ustalenie, czy w branży kosmetycznej istnieją jakieś zrównoważone działania i pokazanie, jak funkcjonują szerszej publiczności. Szczególnie istotne w tym temacie jest przedstawienie działań w ujęciu globalnym.

We istniejących dotychczas pracach nie udało się rozwiązać tego problemu za pomocą kompleksowej analizy obejmującej wiele przykładów i powiązań między nimi, więc przeciętnemu odbiorcy trudno jest znaleźć wystarczającą ilość potrzebnych mu informacji.

W pracy zebrano informacje zarówno dla świadomych konsumentów, jak i odpowiedzialnych producentów, które mogą służyć jako wskazówka i pomóc zmniejszyć szkodliwy wpływ na środowisko.

Opublikowane wnioski zostały oparte na obserwacjach, badanich, wywiadach, analizie danych i raportów, a także na ankietach. Na podstawie zebranych informacji powstał modelowy system Bubbless.

Projekt może doprowadzić do wdrożenia zrównoważonego systemu dystrybucji produktów kosmetycznych, który obejmuje przyjazne dla środowiska rozwiązania opakowaniowe.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz

211

W JĘZYKU ANGIELSKIM Topic: Overproduction of packaging in the cosmetics industry. Sustainable distribution system of cosmetics products. #sustainable #eco #packaging #cosmetics #beauty #environment #climatchange Recently, great emphasis has been placed on environmental protection and climate change. The topic of this paper brings up the subject of an overproduction of packaging in the cosmetics industry.

The main purpose of this research was to find out if there are any sustainable actions in the beauty industry and to show how they work with the wider audience. Presenting the operating principle of global brands will be particularly important in this topic.

Previous works have failed to address the problem with a complex analysis including multiple ecological examples and connections between them, so for the average recipient it was hard to find enough amount of necessary information.

There has been gathered information for both conscious consumers and responsible producers, which can work as hints and help reduce harmful impact on the environment.

The results of the study and published conclusions were based on observations, interviews, data and reports analysis and on questionnaires, as well.

This study can lead, for example, to the implementation of a sustainable distribution system of cosmetics products, which includes eco friendly packaging solutions.

Autor pracy: Aleksandra Ślęczka | Temat pracy dyplomowej: „Nadprodukcja opakowań w branży kosmetycznej. Projekt zrównoważonego systemu dystrybucji kosmetyków.” | Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie | Kierunek: Wzornictwo | 2020/2021 | Promotor: dr Krzysztof Bogomaz