KAMIEŃ NATURALNY STEGOS 71
Lim-Lit Limonit – in. żelaziak brunatny, bardzo drobnoziarnista mieszanina tlenków i wodorotlenków żelaza – głównie goethytu i lepidokrokitu FeO(OH), a także (¦) kwarcu, minerałów (¦) ilastych i in.; niegdyś uważany za rodzaj minerału (którego wzór określano jako 2Fe2O3 3H2O), obecnie traktowany jako rodzaj skały; tworzy ziemiste nagromadzenia, spotykane niekiedy informacje o kryształach l. to nieporozumienie – są to (¦) pseudomorfozy najczęściej po (¦) pirycie; tradycyjnie (np. w rejonie świętokrzyskim) wyróżniano szereg odmian l., np.: kuch (kuchowa ruda Fe – zlimonityzowany syderyt, ¦ limonityzacja), skalak (l. z domieszką piasku kwarcowego), mydlak (l. z domieszką krzemionki); brunatny lub wiśniowy (niekiedy czarny, jeśli zawiera domieszkę związków Mn); niekiedy powstaje w wyniku procesów (¦) hydrotermalnych, często tworzy się w środowiskach osadowych (morskie, jeziorne, bagienne), charakterystyczny w strefach intensywnego wietrzenia (np. w strefach wietrzenia złóż rud); niekiedy występuje w postaci (¦) konkrecji (czasem pustych w środku); z geologicznego punktu widzenia l. buduje charakterystyczne rdzawe nacieki pojawiające się na różnych elementach budowlanych, również na wyrobach kamiennych; w postaci tzw. rud darniowych przez tysiąclecia wykorzystywany był jako uboga ruda żelaza; stosowany do produkcji specjalnych betonów osłonowych, np. chroniących przed promieniowaniem radioaktywnym oraz betonów ciężkich; występuje powszechnie, duże nagromadzenia m.in. w Kongo, Angoli, Wenezueli, czy Hiszpanii, w Polsce np. w rejonie śląsko-krakowskim, czy Górach Świętokrzyskich; nazwa od gr. leimon
mgr Katarzyna D. Zagożdżon dr Paweł P. Zagożdżon
( Lineacja mineralna (wydłużone soczewki kwarcu i agregaty biotytu) w gnejsie z Doboszowic oraz drobne zmarszczkowanie na powierzchni łupka fyllitowego z Gór Kaczawskich.
: Limonit – większe skupienie ziarniste oraz fragmenty pustych w środku konkrecji.
(λειμών) – łąka, w nawiązaniu do występowania l. w postaci rud darniowych na wilgotnych obszarach trawiastych. Limonityzacja – chemiczny proces przeobrażenia różnych związków żelaza w ich wodorotlenki (por. ¦ limonit), zachodzący w warunkach utleniających i wysokiej wilgotności; najczęściej obserwowana jako powstanie żółtego lub lekko rudego zabarwienia skał.
Lineacja – każda naturalna linijno-równoległa cecha skały, mogąca występować w całej objętości skały lub na powierzchniach oddzielności (warstwowania, foliacji, spękań); może mieć charakter mineralny, tektoniczny, albo sedymentacyjny; głównymi rodzajami są: l. mineralna (gdy linijność skały podkreślona jest przez równoległe ułożenie wydłużonych minerałów), l. tektoniczna (wyrażona układem przecinających się spękań, czy zmarszczkowaniem), l. oddzielnościowa (drobne bruzdy i grzbiety zgodne z kierunkiem prądu, występujące ma powierzchniach warstwowania niektórych piaskowców); w skałach zafałdowanych wyróżnia się l. typu A, gdy linijne ułożenie składników jest prostopadłe do osi fałdów oraz l. typu B, gdy ułożenie to jest równoległe. Litologia – 1) zbiór makroskopowych cech skał, takich jak: (¦) tekstura, (¦) struktura, skład mineralny, wielkość i kształt ziaren mineralnych, barwa; 2) rzadziej (niepoprawnie): nauka o skałach osadowych.
NOWY KAMIENIARZ 7 (99) / 2017
79