Skiνofaraggo 65

το

Σκινοφάραγγο

ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΚΙΝΙΑΝΩΝ - ΛΑΓΟΥΤΙΑΝΩΝ - ΒΑΚΙΩΤΙΑΝΩΝ “Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ” ΤΕΥΧΟΣ 65 Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017 Γραφεία: Δημητρακοπούλου 2 Αθήνα 11141 web-site: www.skinofaraggo.gr

Η Ελλάς σβήνει… Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης

Ύ

ψιστο ζήτημα μίας χώρας είναι η φυσική της υπόσταση, δηλαδή των πολιτών της. Το δημογραφικό είναι διαχρονικά το υπ’ αριθμόν ένα εθνικό θέμα για κάθε κράτος. Είναι κεφαλαιώδους σημασίας η δυναμική του πληθυσμιακού συσχετισμού με γείτονες, φίλους, συμμάχους και εχθρούς. Δυστυχώς δεν είναι σχήμα λόγου ότι η Ελλάς φαίνεται να αργοσβήνει. Είναι η οδυνηρή πραγματικότητα των δημογραφικών δεδομένων, τα οποία αν δεν ανατραπούν σύντομα, προμηνύουν ένα ζοφερό μέλλον. Από το 1960 μέχρι σήμερα οι θάνατοι αυξάνονται με γραμμικό και προβλέψιμο ρυθμό περίπου 1.000 επιπλέον ανά έτος. Οι γεννήσεις όμως διατρέχουν μία πορεία ανωμάλου δρό-

μου με αρκετές και ευδιάκριτες διακυμάνσεις, οι οποίες σχετίζονται και με τις εν γένει πολιτικές συνθήκες. Την περίοδο 1961-1968 αυξανόταν σταθερά από 150 στις 163 χιλιάδες τον χρόνο, παρόλο που τότε υπήρξε και ένα

μεταναστευτικό κύμα προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Την περίοδο της δικτατορίας 1968-1973 μειωνόταν σταδιακά από τις 163 στις 137 χιλιάδες (πτώση 16% σε 7 χρόνια), ενώ αμέσως μετά σταθεροποιήθηκαν με μία ελαφρά ανάκαμψη ως τις 148 χιλιάδες το 1980. Την περίοδο 1980-1989, δηλαδή κατά την ώσμωση του καταναλωτισμού και της αθεμελίωτης ευμάρειας της ελληνικής κοινωνίας μειωνόταν σταθερά από τις 148 στις 101 χιλιάδες (31% πτώση σε 9 χρόνια). Κατόπιν σταθεροποιήθηκαν στο εύρος 100-103 για περίπου 13 χρόνια ως το 2002. Από τότε, υπήρξε μία ελαφρά αύξηση ως το 2009 και έφτασαν στις 118 χιλιάδες. Ίσως η αιτία να ήταν τα πρώτα κύματα μετανάστευσης της προηγούμενης αλλά και εκείνης της δεκαετίας. Το 2009 περάσαμε στην τρέχουσα φάση της οικονομικής κρίσης με ραγδαία πτώση των γεννήσεων προς τις 92 χιλιάδες (πτώση 21% σε 7 χρόνια) και η καθοδική

Ο Σύλλογος Σκινιανών - Λαγουτιανών Βακιωτιανών “Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ” σας εύχεται

Χρόνια Πολλά - Χριστός Ανέστη

Συνέχεια στη σελ. 6

Λαό που δε βαστά γερά, θεό και παραδόσεις δεν έχει ρίζες κι εύκολα θα τόνε ξεριζώσεις

ΠΑΠΑΓΟΥ 8

ΚΩΔΙΚΟΣ 01-5900

Παρ’ ολίγον ολική καταστροφή του Κοινοτικού Καταστήματος Σκινιά

Το έργο ήταν έτοιμο να παραδοθεί μια εβδομάδα μετά την Ανάσταση του 2016. Η ζημιά που προκλήθηκε από την φουνάρα το βράδυ της Ανάστασης δεν το επέτρεψε και ο εργολάβος μετά από αυτό ήθελε να κινηθεί νομικά εναντίον του Τοπικού Συμβουλίου, της Ενορίας και του Πολιτιστικού Συλλόγου και να απαγορευθεί να ξαναγίνει το έθιμό μας. Η ζημιά ανερχόταν στο ποσό των 2.000 ευρώ και ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας μπόρεσε να μας καλύψει τα μισά. Το Δ.Σ. του Τοπικού Διαμερίσματος Σκινιά και ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Σκινιά πήραν την απόφαση και προχώρησαν σε έρανο στο χωριό μας προκειμένου να συγκεντρωθούν τα χρήματα για την αποκατάσταση των ζημιών και για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε τοποθέτηση μίας ειδικής κατασκευής που να προστατεύει το οίκημα στο μέλλον. Στόχος μας ήταν να παραμείνει αναλλοίωτο και ζωντανό το έθιμο. Γι’ αυτό το λόγο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους εσάς που ανταποκριθήκατε για άλλη μια φορά ώστε να συγκεντρώσουμε τα χρήματα. ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ 200.00 Ευρώ. Χαλαμπαλάκη Μαρίνα (πρόεδρος Τ.Δ. Σκινιά), Γαλανάκη Μαρία (πρόεδρος Π.Σ.

Σκινιά), Μπριτζολάκης Στάθης, Βερβελάκη Μαρίκα, Ρουσοχατζάκης Νίκος, Αλεξάκης Νώντας, Ζερβάκης Γιώργος, Βερβελάκης Βασίλης, Ζαμπουλάκης Γιάννης, Καραβαλάκη Πολύμια, Θεοδοσάκης Αλέκος, Καρτσάκης Χαρίλαος, Ζαμπουλάκης Αντώνης, Ρερεράκη Άννα, Γαλανάκης Μιχάλης, Γαβριλάκης Γιώργης, Μαθιουδάκης Δημήτρης, Ρερεράκης Μαρίνος, Νικολουδάκης Εμμανουήλ, Καραβαλάκης Γιώργης, Μαθιουδάκης Λευτέρης, Ζερβάκη Μαρίνα, Κολιαρουδάκης Δημήτριος, Τσαμπάς Παύλος, Μαθιουδάκη Παπαδιώ, Γαλανάκη Ευανθία, Ζαμπουλάκης Νικήτας, Χανιαλάκη Δέσποινα, Γαρεφαλάκης Γιώργης, Γαλανάκης Γιάννης, Γαρεφαλάκης Δημήτριος, Ζαμπουλάκης Αντρέας, Στραταντωνάκης Δημήτριος, Μπουμπάκης Γιώργης, Ζαμπουλάκης Δημήτρης, Καρονίδης Αλέκος, Στραταντωνάκης Στέλιος, Γαλανάκης Μιχάλης-Νάνσυ, Μακράκης Μανόλης, Μαθιανάκης Παναγιώτης, Θεοδοσάκης Εμμανουήλ, Χανιαλάκης Εμμανουήλ, Σηφάκη Ελπίδα, Ζερβάκης Ζαχαρίας, Χναράκη Ελίνα, Ζαμπουλάκης Μιχάλης, Μαγκουφάκη Δέσποινα, Μαγκουφάκης Γιάννης, Εργαζάκης Νίκος, Σηφάκης Γιώργης, Χαλαμπαλάκη Ισμήνη, Γαλανάκης Εμμανουήλ, Μαράκης Εμμανουήλ, Γαρεφαλάκη ΦωΣυνέχεια στη σελ. 13

2

το Σκινοφάραγγο

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ

ΘΑΝΑΤΟΙ

1. Εις μνήμη Μπριτζολάκη Ροδάνθης του Αλέκου Μαγκουφάκης Κων/νος του Εμμ. ..................................20€ / 536 / 6-1-2017 2. Εις μνήμη Μπριτζολάκη Κων/νου του Ιωάννη Μπριτζολάκης Σπύρος του Ιωάν. ..................................20€ / 524 / 22-1-2017 Μπριτζολάκης Δημήτριος του Ιωάν. ............................30€ / 525 / 22-1-2017 Άρης και Μαρία Μπογδάνη ..........................................30€ / 526 / 22-1-2017 Πανακάκης Ζαχαρ. του Δημ. ..........................................20€ / 537 / 6-1-2017 3. Εις μνήμη της Μπριτζολάκη-Παντελάκη Ελευθερίας Μπριτζολάκης Δημήτρης ..............................................30€ / 527 / 22-1-2017 Άρης και Μαρία Μπογδάνη ..........................................30€ / 528 / 22-1-2017 4. Εις μνήμη των γονέων του Ζαμπουλάκη Εμμ. και Ροδάνθης Ζαμπουλάκης Στέλιος του Εμμ. ....................................30€ / 538 / 14-1-2017 5. Εις μνήμη παπα-Γιάννη Παπαδάκη Μιχαηλίδου Λένα ..........................................................20€ / 523 / 18-1-2017

Απεβίωσαν οι: ― Μπριτζολάκης Κων/νος του Ιωάννη, 65 ετών στις 5-1-2017. ― Μπριτζολάκη-Παντελάκη Ελευθερία, σύζυγος του Νικολάου, στις 11-1-2017. ― Γαλανάκη Χρυσή του Εμμ. (Λαγούτα), 87 ετών, στις 2-2-2017. ― Πλουμίδης Εμμανουήλ του Μιχαήλ (Λαγούτα), 69 ετών, στις 11-2-2017. ― Μπριτζολάκης Ιδομενέας του Γεωρ., 77 ετών, 24-3-2017. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους τους.

Προσφορές για την προτομή του Ιερομόναχου Ευγένιου Ιωάν. Πανακάκη Οικ. Ιερέως Κων/νου και Φιλίας Θεοφιλοπούλου ................300€ Καρτσάκη Σοφία του Γεωρ. ..................................................100€ Μιζεράκης Γεώργιος του Εμμ. ..........................................1.000€

Κ.Ο.Π.Α. ΣΤΟ ΣΚΙΝΙΑ Άνοιξε στο χωριό μας Σκινιά ένα Κ.Ο.Π.Α. (Κλαμπ Οικογενειών με Πρόβλημα στο Αλκοόλ). Το κλαμπ αυτό αποτελείται από μέλη-οικογένειες ή πρόσωπα ανεξάρτητα από φύλο - χρώμα - κοινωνική τάξη - οικονομική κατάσταση - επάγγελμα - ηλικία - τρόπο ζωής που τους ενώνουν τα προβλήματα που έχουν βιώσει στο οικογενειακό ή κοντινό τους περιβάλλον από την κατάχρηση του αλκοόλ και τη θέλησή τους να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν το πρόβλημά τους αλλάζοντας τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο τα καθημερινά προβλήματα του τρόπου αντιμετώπισής τους. Τους ενώνει όλους αυτούς η θέληση να γίνουν άτομα θετικά αισιόδοξα, να δουν τη ζωή από μια άλλη οπτική γωνία και να πορευτούν στο μέλλον πιασμένοι χέρι-χέρι με αλληλοκατανόηση και αλληλοβοήθεια. Πληροφορίες: Υπηρέτης Δάσκαλος Σπύρος Χαλαμπαλάκης και Αθηνά Χαλαμπαλάκη τηλ. 6980617177.

ΑΝΕΒΛΗΘΗ Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Ο προγραμματισμένος για τις 19 Μαρτίου 2017 ετήσιος χορός του Συλλόγου μας ανεβλήθη λόγω των επισυμβάντων απωλειών μελών του, Πλουμίδης Εμμ., Μπριτζολάκη Ελευθερία του Νικολ., του αδελφού μελών μας του συγχωριανού Μπριτζολάκη Κων/νου και του επί 40 έτη ιερέως του χωριού μας παπα-Γιάννη Παπαδάκη. Ελπίζουμε να πραγματοποιήσουμε την αναβληθείσα συνάντησή μας στα τέλη Οκτωβρίου. Θα ενημερώσουμε τα μέλη μας με νεότερη ανακοίνωση ή επιστολή. Το Διοικητικό Συμβούλιο

το Σκινοφάραγγο ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΚΙΝΙΑΝΩΝ - ΛΑΓΟΥΤΙΑΝΩΝ - ΒΑΚΙΩΤΙΑΝΩΝ «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ» Δημητρακοπούλου 2 Α. Πατήσια Τ.Κ. 11141 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.-FAX: 210 6515701 65ο ΦΥΛΛΟ - 17ο ΕΤΟΣ Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017 Εκδότης - Διευθυντής: Ιωάννης Δ. Γαρεφαλάκης Επιτροπή Σύνταξης: Εργαζάκης Αντώνης Σιδηρόπουλος Κυριάκος Σηφάκη Σταυρούλα Ζαμπουλάκης Στέφανος

Διόρθωση Κειμένων: Σηφάκη - Χριστόφη Μαρία Αντιπρόσωπος Σκινιά: Γαλανάκη Μαρία Αντιπρόσωπος Λαγούτας: Παναγιωτάκη Φρειδερίκη Ηλεκτρονική σελιδοποίηση -Εκτύπωση: Εκδόσεις - Γραφικές Τέχνες Καρπούζη Αριστέα & Υιοί Ο.Ε. Θεοδοσίου 23 Ίλιον Τ.Κ. 13121 Τηλ. 210 2619003 Fax: 210 2619696 e-mail: karpouzi@otenet.gr

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ζαμπουλάκης Απ. του Δημ. και της Θεονύμφης ................10€ / 539 / 17-1-2017 Ζαμπουλάκης Στέφανος του Αντων. ..................................50€ / 529 / 22-1-2017 Σιδηρόπουλος Παύλος ........................................................30€ / 530 / 22-1-2017 Σπυροπούλου Ελευθερία ....................................................20€ / 531 / 22-1-2017 Σιδηρόπουλος Κυριάκος-Ανδρουλάκη Κατερίνα ................30€ / 532 / 22-1-2017 Πιτταροκοίλης Πολύβιος ....................................................20€ / 533 / 22-1-2017 Μπρούσαλης Αναστάσιος ..................................................20€ / 534 / 22-1-2017 Χανιαλάκη Κούλα του Μενελάου ........................................50€ / 540 / 5-2-2017 Μπριτζολάκης Αργύρης του Νικολ. ....................................30€ / 535 / 15-2-2017 Κεχαγιαδάκης Γεωργ. του Μιχ. ..........................................20€ / 541 / 11-3-2017 Κεχαγιαδάκη Κατερίνα του Γεωργ. ....................................20€ / 542 / 11-3-2017 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΚΙΝΙΑΝΩΝ - ΛΑΓΟΥΤΙΑΝΩΝ ΚΑΙ ΒΑΚΙΩΤΙΑΝΩΝ

Ευχαριστήριο Ευχαριστούμε την εταιρία Φωτοβολταϊκά ΗΛΙΟΦΩΣ Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε., Αρχ. Ευγενίου 32 Τ.Κ. 71409 Ηράκλειο, τηλ.-fax: 2810-323205 Κιν.: 6941467887 η οποία κάλυψε πλήρως τα έξοδα εκτύπωσης του 64ου τεύχους της εφημερίδας του Συλλόγου μας “Το Σκινοφάραγγο” αξίας 600€. Το Δ.Σ.

Α Ν Ε Κ Δ Ο ΤΑ ΔΥΟ ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ Ο ΠΑΠΑΣ Δυο Κρητικοί κάθονται στην πλατεία και πίνουν τον καφέ τους. Κάποια στιγμή περνάει ο παπάς του χωριού κουτσαίνοντας. ― Τι έπαθες; τον ρωτούν. ― Γλίστρησα και χτύπησα στο μπιντέ και τώρα πάω στον γιατρό. Του είπαν περαστικά και μόλις απομακρύνθηκε λίγο λέει ο ένας: ― Μπρε Μανώλη, ίντα νε μπρε ο μπιντές; ― Δε ξέρω γιατί έχω και πολύ καιρό να πάω σ’ εκκλησία. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΟ ΙΔΙΟ Σε μια Ορθοπεδική Κλινική είναι στα κρεβάτια τους δυο τραυματίες. Χέρια, πόδια στο γύψο. Μώλωπες και γάζες παντού. Μετά από μερικές ώρες που πέρασε το πρώτο σοκ λέει ο ένας: ― Πώς το έπαθες εσύ; ― Η γυναίκα μου ήθελε να της πάρω αμάξι, αλλά εγώ δεν της πήρα και είδες πως με κατάντησε, αλλά εσύ πώς χτύπησες; ― Και μένα η γυναίκα μου ζήτησε

αμάξι αλλά εγώ της πήρα και ήθελε με το ζόρι να με πάει βόλτα. Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΙΩΝΑΣ Ο γιατρός λέει στον ασθενή τα κακά αποτελέσματα των εξετάσεων που έχει κάνει και όλα αυτά του δίνουν μία εβδομάδα ζωή και του λέει: ― Πίνεις; ― Ναι. ― Να το κόψεις. Καπνίζεις; ― Ναι. ― Να το κόψεις. Παίζεις χαρτιά; ― Ναι. ― Κομμένα. Πας με γυναίκες; ― Ναι. ― Παράτα τες. Σου αρέσει το καλό φαγητό; ― Ναι. ― Δεν θα ξαναφάς, θα πίνεις μόνο νερό. Και ο ασθενής ρωτάει με απορία: ― Γιατί όλα αυτά; ― Για να σου φανεί η εβδομάδα αιώνας.

Αντωνάκης Μανώλης

Αφιέρωμα Ο Μανώλης Πλουμίδης γεννήθηκε το 1947. Γιος του Μιχαήλ Πλουμίδη, από τη Λαγούτα και της Άννας, το γένος Γαργαράκη. Ήταν πτυχιούχος της Σχολής Μηχανολόγων-Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Οικονομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασχολήθηκε 42 χρόνια με την κατασκευή δημοσίων έργων. Παντρεμένος από το 1976, είχε μια κόρη και δύο εγγονούς. Υπήρξε μέλος του Συλλόγου μας από της ιδρύσεώς του και μέλος του Δ.Σ. τη δεκαετία του 1980. Έχασε τη μάχη με τη ζωή στις 11-2-2017. Ο φίλος του κ. Δημήτρης Σταυρόπουλος στην επέτειο του μνημοσύνου των σαράντα ημερών εκφώνησε τον παρακάτω επικήδειο λόγο. Μανώλη μας Έλεγες θα ζήσεις 140 χρόνια και θα βγάλεις σε όλους μας τον επικήδειο. Και είχαμε όλοι βολευτεί σ’ αυτή την ιδέα. Τι ειρωνία! Έφυγες πολύ νωρίς. Μανώλη μας Σίγουρα μας ακούς. Αυτή τη φορά μας ξάφνιασες για τα καλά. Πάντα ήσουν δυνατός, αυθόρμητος, γνήσιος. Σε όλες τις δυσκολίες έλεγες «και τι μ’ αυτό;» Στην τελευταία μεγάλη δεν μπόρεσες να το πεις, ενώ το ήθελες. Είχες καταλάβει πως φεύγεις, πως ο αγώνας σου για ζωή τελείωνε, πως ξεκίναγες για άλλα... σύμπαντα. Όταν σου έλεγα «Μανώλη θα νικήσουμε» έγνεφες με το χέρι σου «αντίο». Είμαστε μια παρέα που ζει μαζί από τη δύσκολη μετεμφυλιακή δεκαετία 1950-1960, που όμως εμείς δεν παύαμε να ονειρευόμαστε ένα καλύτερο μέλλον και από τα όνειρά μας να παίρνουμε δύναμη και κουράγιο. Ξεκινήσαμε τη δεκαετία 1960-1970, έφηβοι, με πολλή δύναμη και αρκετή τρέλα. Η δικτατορία -τα σκοτεινά χρόνια στο τέλος της δεκαετίαςδεν μπόρεσε να μας μαραζώσει. Την ξεπεράσα-

στον

Μανώλη

με πάλι με όνειρα και ελπίδες. Και ήρθε η επόμενη δεκαετία 1970-1980 της δημιουργίας. Παίρναμε τη ζωή πάνω μας. Μανώλη, δούλεψες πολύ σκληρά. Τρεις βάρδιες μόνος σου. Να ξαλαφρώσεις τον πατέρα σου. Τίποτα δεν σε σταματούσε. Κάναμε οικογένειες. Στην άλλη δεκαετία 1980-1990 ανεβαίναμε σκαλιά, προχωρούσαμε. Μανώλη, τότε σε θαυμάσαμε. Μπορούσες να κατέχεις υψηλές θέσεις και πολύ καλούς μισθούς. Δεν τόκανες, γιατί ήθελες να κοιτάς όλους στα μάτια. Ήθελες να λες τα πράγματα με το όνομά τους. Από μικρός ήσουν ασυμβίβαστος. Τότε το απέδειξες. Μαζί με την Πόπη σου και τη Ροζάννα σου πάλεψες πολύ σκληρά την επόμενη δεκαετία 19902000. Συνέχισες την μοναχική επαγγελματική σου σταδιοδρομία. Δεν σε χωρούσε όλη η γη. Έγινες όπως πάντα ήσουν «πανελλήνιος». Τίποτα δεν σε σταματούσε. Περάσατε πολλές δυσκολίες, χωρίς ούτε ένα παράπονο. Πόση αξιοπρέπεια, πόσο πείσμα! «Και τι μ’ αυτό» έλεγες. Σε αντιπερισπασμό άρχισες να παίζεις τη λύρα σου και τη μαντόλα σου. Τίμησες την καταγωγή σου, λέγοντας μαντινάδες, που... τρέλαιναν όλη την παρέα. Με το γύρισμα της χιλιετίας εργάστηκες σε μια μεγάλη κατασκευαστική εταιρία. Τα Ολυμπιακά έργα έδωσαν διεξόδους στη μεγάλη σου ενεργητικότητα και φανέρωσαν το μέγεθος των ικανοτήτων σου και το πλήθος των γνώσεών σου. Πάλι στάθηκες ακλόνητος, χωρίς ποτέ να τυφλωθείς από τη θέση σου στην ιεραρχία της εταιρίας. Έμεινες ο Μανώλης του μάστορα, του φτωχού, του πονεμένου. Έδωσες λύσεις σε διάφορα προβλήματα, παίρνοντας πάνω σου μεγάλες ευθύνες. Εσύ τολμούσες, ακόμα κι αν όλοι οι άλλοι είχαν σταματήσει. Είχες πάντα άποψη. Πολλές φορές κοινά αποδεκτή. Άλλες εντελώς πρωτότυπη. Μερικές φορές ακραία. Όμως άποψη καρδιάς, άποψη Μανώλη. Και την διατύπωνες δυνατά, πολύ δυνατά, εκρηκτικά. Πάνω-κάτω πριν 10 χρόνια έμαθες το νέο, το κακό για την υγεία σου. Έπεσε κεραυνός στην παρέα. Σε περιμέναμε εκείνο το βράδυ, όλοι μαζεμένοι, χωρίς να μιλάει κανένας. Δεν ήρθες. Μείναμε να πίνουμε σιωπηλοί. Κρύβαμε τα δάκρυά μας. Αλησμόνητη βραδιά του Μανώλη, χω-

Coffee & Snack

Skinos

3

το Σκινοφάραγγο

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

ΠΑΓΚΑΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΚΙΝΙΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΤΗΛ.: 28910 91144

Πλουμίδη ρίς τον Μανώλη. Το πάλεψες. Έγινες εργάτης της γης. Ξεχνιόσουν στα χωράφια. Πάλευες με τα χώματα, για να ξεχνάς τα σύννεφα που πάντα πετούσες. Ήξερες πως όταν θα στρέψεις πάλι το βλέμμα σου στον ουρανό, θα είναι ο αποχαιρετισμός αυτής της γης. Αυτό που μερικοί λένε «τελευταίο αντίο». Τα μικρά παιδάκια, όταν «φεύγει» κάποιος δικός τους, λένε «έγινε αστεράκι». Και το βράδυ, αν ο ουρανός είναι ξάστερος, ψάχνουν να τον εντοπίσουν. Και κάποια στιγμή τον βρίσκουν. ― “Νάτος!!! Εκεί είναι!” Πόσο δίκιο έχουν. Και μεις οι γέροι, τώρα πια, Μανώλη, ξεμωραθήκαμε και ψάχνουμε κι εμείς. Σαν να μιμούμαστε το πείσμα σου θα σε βρούμε. Μανώλη, σε αγαπάμε και μας λείπεις. Δημήτρης Σταυρόπουλος ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΚΙΝΙΑΝΩΝ ΛΑΓΟΥΤΙΑΝΩΝ ΚΑΙ ΒΑΚΙΩΤΙΑΝΩΝ

ΨΗΦΙΣΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου των Απανταχού Σκινιανών-Λαγουτιανών και Βακιωτιανών μόλις πληροφορήθηκε την αποδημία του Μηχανολόγου Μηχανικού του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και πτυχιούχου του Οικονομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Πλουμίδη Μανώλη του Μιχαήλ και της Άννας Γαργαράκη, Μέλους του Συλλόγου μας από της ιδρύσεώς του και μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου επί σειρά ετών τη δεκαετία του 1980 συνήλθε σήμερα 12-02-2017 σε έκτακτη συνεδρίαση με πρόταση του Προέδρου κ. Γιάννη Γαρεφαλάκη προκειμένου να τιμήσει ένα εξέχον μέλος μας που πάντα ήταν παρών στις δραστηριότητές μας και προσέφερε πολλές φορές την βοήθειά του όταν χρειαζόταν. Αποφασίσαμε ομόφωνα: 1. Να εκφράσει προς την οικογένειά του τη βαθιά μας θλίψη και τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια.

2. Να παραστούν ο Πρόεδρος και ο Γεν. Γραμματέας ως εκπρόσωποί μας στην νεκρώσιμη ακολουθία.

3. Να επιδοθεί το παρόν ψήφισμα στην οικογένειά του και 4. Να δημοσιευθεί στην εφημερίδα του Συλλόγου “Το Σκινοφάραγγο” και στην ιστοσελίδα μας. Το Διοικητικό Συμβούλιο

4

το Σκινοφάραγγο

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

ΤΟ ΣΚΙΝΙΑΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΙ! Ήμασταν λίγοι και πολύ καλοί! Και φέτος ολοκληρώθηκε το Σκινιανό Καρναβάλι την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με συμμάχους τον σχετικά καλό καιρό και το κέφι των ανθρώπων που συμμετείχαν σε αυτό. Η προετοιμασία φέτος είχε ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα αναλαμβάνοντας οι νέοι του χωριού να γράψουν τα πανό και να «ντύσουν» τα άρματα.

Τα παιδιά του Δημοτικού μας σχολείου ντυμένα με παραδοσιακές κρητικές στολές άνοιξαν το… χορό και ακολούθησε ο Τροχός της Τύχης, ο παραδοσιακός γάμος με τη ζωηρή πεθερά να γλυκοκοιτάζει τον γαμπρό, ο παπάς με τις τρελοκαλόγριες, ο Σόιμπλε με τον Τσακαλώτο να υπογράφει υποκλινόμενος την παράδοση σκινιανής γης στη Γερμανία (σας ενημερώνουμε ότι τα Ρυάκια και τα Λενικά τα πού-

γλεντήσαμε μέχρι αργά το βράδυ. Την Καθαρά Δευτέρα μαζευτήκαμε αρκετοί χωριανοί στον Άη Γιώργη και γιορτάσαμε με χορό, αστεία και παιχνίδια την έναρξη της Σαρακοστής. Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως φέτος υπήρξε έντονη η σκέψη να δημιουργηθεί μια Επιτροπή Καρναβαλιού η οποία θα έχει την ευκαιρία να κινείται ανεξάρτητα από τον Πολιτιστικό Σύλλογο (έχοντας όμως πάντα τη βοήθειά του σε ό,τι χρειαστεί). Και αυτό γιατί είναι αναγκαίο να δοθεί στην νεολαία του χωριού μας η δυνατότητα να φαντάζεται, να δημιουργεί, να υλοποιεί και φυσικά να κατανοήσει την έννοια και τη σημαντικότητα του εθελοντισμού και της προσφοράς στον τόπο που μας γέννησε, μας φιλοξενεί, μας ζει.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος και ιδιαίτερα ο Γιάννης Μπριτζολάκης στάθηκε όλες τις μέρες της προετοιμασίας αρωγός στην προσπάθεια των παιδιών που βλέποντας πως η διάθεση για συμμετοχή στην παρέλαση δεν ήταν υψηλή, το ‘βαλαν πείσμα να φέρουν σε πέρας όλη την προσπάθεια. Έτσι, την Κυριακή γύρω στις 2 το μεσημέρι ξεκίνησε η παρέλαση με κέφι, γέλια, φαντασία και … πονηριά.

λησε για … ψίχουλα ο Ευκλείδης), το μεγάλο παζάρι με τις τσιγγάνες μας να πουλάνε την πραμάτεια τους, την βασίλισσα του Καρναβαλιού μας, τον Ντόναλντ Τραμπ με τους πράκτορές του, το μωρό γίγαντα και φυσικά την αγαπημένη Καμήλα να προκαλεί συνεχώς μεγάλη αναστάτωση! Το βράδυ μαζευτήκαμε όλοι στο Πνευματικό Κέντρο όπου ο Πολιτιστικός Σύλλογος είχε καλέσει ζωντανή λαϊκή ορχήστρα και

Οι εποχές που ζούμε είναι πολύ δύσκολες για όλους μας και αυτό είναι κατανοητό. Όμως πρέπει όλοι μας επίσης να κατανοήσουμε βαθιά πως η διατήρηση των εθίμων και των παραδόσεών μας, είναι πλέον επιβεβλημένη. Γιατί μόνο τα ήθη, τα έθιμα και η παράδοση προσδίδουν λόγο ύπαρξης, ταυτότητα, αγάπη και δύναμη.

Το Σκινιανό Καρναβάλι δεν πρέπει να πεθάνει! Είναι το παλαιότερο καρναβάλι της περιφέρειας και αποτελεί μια σημαντικότατη ευκαιρία για το χωριό μας να γίνεται ευρύτερα γνωστό για τα έθιμά του και τις δράσεις του. Ο Σκινιάς καλείται, σε εποχές που τα πάντα καταρρέουν γύρω μας σα χάρτινοι πύργοι, να αποδείξει πως θέλει και μπορεί να παραμείνει δυνατός και ενωμένος. Καλό Πάσχα να έχουμε και του χρόνου καλώς να εσμίξουμε σε ένα καρναβάλι πιο μεγάλο, πιο οργανωμένο, πιο ευφάνταστο!

Νάντυ Παπαμήτσου

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

Ημερολόγιο Η αρχή της σχολικής χρονιάς 2016-2017 ξεκίνησε με ορισμένες δυσάρεστες εξελίξεις για το Δημοτικό Σχολείο του Σκινιά. Για διάφορους λόγους, το σχολείο έχασε με μεταγραφή πολύ μεγάλο μέρος του μαθητικού του δυναμικού. Για την ακρίβεια, το σχολείο έκλεισε τον Ιούνιο του 2016 με 25 παιδιά εγγεγραμμένα στα βιβλία του ενώ τον Σεπτέμβριο από τα 25, έμειναν τα 16. Ο συγκεκριμένος αριθμός βρίσκεται στο απόλυτο όριο του διθέσιου σχολείου και σύμφωνα με τον νόμο, αν “χαθεί” ακόμα ένα παιδί το Δημοτικό θα υποβιβαστεί σε μονοθέσιο. Για το λόγο αυτό γίνονταν μηνιαίες συναντήσεις εκπαιδευτικών, γονέων και της προέδρου με σκοπό να λύνονται άμεσα τα προβλήματα που προκύπτουν. Στο Δημοτικό σχολείο Σκινιά βρίσκονται φέτος, από την πρώτη μέρα λειτουργίας, δύο εκπαιδευτικοί, γεγονός που έχει βοηθήσει τα μέγιστα για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου σε όλα τα επίπεδα. Σε συνεργασία με την πρόεδρο του χωριού, κα Μαρίνα Χαλαμπαλάκη και τον Δήμο Μινώα Πεδιάδας, γίνονται από την αρχή, διάφορες βελτιωτικές κινήσεις με σκοπό την αναβάθμιση της σχολικής μονάδας. Πιο συγκεκριμένα, φέτος έχουν γίνει οι παρακάτω εργασίες: • Εξωτερικό βάψιμο του σχολείου.

Δημοτικού

Σχολείου

• Δημιουργία χώρου βιβλιοθήκης, παιχνιδιών και προβολής ταινιών

Σκινιά

• Εκπαιδευτικές εκδρομές στο Παγκρήτιο στάδιο και τον κινηματογράφο • Επίσκεψη του Δημοτικού σχολείου της Εμπάρου Προγραμματισμένες μελλοντικές ενέργειες: • Δημιουργία σχολικού κήπου - μποστανιού • Εμπλουτισμός του αθλητικού υλικού του σχολείου • Περιποίηση των αθλητικών γηπέδων • Μετατροπή της αποθήκης σε αίθουσα εκδηλώσεων

• Τοποθέτηση προστατευτικών κάγκελων στα παράθυρα και τις πόρτες του γραφείου και της βιβλιοθήκης. Πέραν των παραπάνω εργασιών, στο εκπαιδευτικό κομμάτι, πραγματοποιήθηκαν και πραγματοποιούνται οι παρακάτω δράσεις: • Φύτευση και περιποίηση φυτών στον προαύλιο χώρο

• Φροντίδα κατοικίδιων ζώων (ψαράκια και καναρίνι)

• Περιποίηση του προαύλιου χώρου

5

το Σκινοφάραγγο

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον Πολιτιστικό Σύλλογο του Σκινιά για την έμπρακτη στήριξή του στο σχολείο, την παροχή δωρεάν πρωινών γευμάτων για 2 μήνες, την προσφορά της βασιλόπιτας στην αρχή της νέας χρονιάς, των άρτων στη γιορτή των Τριών Ιεραρχών αλλά και τη διάθεση ποσού 70 ευρώ για την Τσικνοπέμπτη. Γίνεται συλλογή πλαστικών καπακιών για φιλανθρωπικό σκοπό. Επίσης, το Δημοτικό σχολείο του Σκινιά έλαβε μέρος ομαδικά στο Καρναβάλι του Σκινιά.

Απευθύνουμε έκκληση στους γονείς που μεταφέρουν τα παιδιά τους στο Αρκαλοχώρι να τα μεταγράψουν στο σχολείο μας στο Σκινιά για να μπορέσουμε να συνεχίζουμε να λειτουργούμε και να βελτιώσουμε την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Μαρίνα Χαλαμπαλάκη Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Σκινιά με τη συνεργασία των εκπαιδευτικών του Δημοτικού Σχολείου

6

το Σκινοφάραγγο

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

Ένας μικρός πολλά υποσχόμενος Σκινιανός αθλητής

Ο 9χρονος Δημήτρης Ζαμπουλάκης του Εμμανουήλ ο οποίος είναι εγγονός του Δημήτρη Ζαμπουλάκη, γνωστός και ως «Ζαχαροπλάστης», αθλητής του καράτε Α.Σ. Σατόρι Ηρακλείου, διαπρέπει τα δύο τελευταία χρό-

Η

νια κατακτώντας χρυσά και χάλκινα μετάλλια Πανελληνίως και Παγκρητίως. Αναλυτικότερα το Μάρτη του 2016 στα Χανιά, κατέκτησε το πρώτο του χρυσό μετάλλιο σε Παγκρήτιους αγώνες και τον Απρίλιο το δεύτερο χρυσό μετάλλιο σε Πανελλήνιους αγώνες που διεξήχθησαν στην Αθήνα. Ο Δημήτρης Ζαμπουλάκης εξελίσσεται ραγδαία σε ταλαντούχο αθλητή, καθώς φέτος και συγκεκριμένα στις 19 του Φλεβάρη, κατακτάει το χρυσό και το χάλκινο μετάλλιο στα αθλήματα κάτα και κουμιτέ αντίστοιχα, παρότι αγωνίστηκε με υψηλό πυρετό. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο μικρός Δημήτρης ξεχωρίζει για το πάθος του στον αθλητισμό και το αγωνιστικό του πνεύμα. Ο Δημήτρης είναι μαθητής της Γ’ τάξης του 20ού-56ου Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου και οι γονείς του Μανώλης Ζαμπουλάκης και Μαρία Βενιανάκη καθώς επίσης και ο νονός του Γιάννης Στεφανουδάκης ευχαριστούν τους προπονητές της σχολής Καράτε κ. Γιαπιτζάκη και κ. Λυμπερίδη αλλά και τους διευθυντές του σχολείου κ. Τσαγκαράκη και κ. Καρατάσο για την άριστη προετοιμασία και διαπαιδαγώγηση του μικρού.

Ελλάς

Συνέχεια από τη σελ. 1

πορεία να φαίνεται εκ πρώτης όψεως ασταμάτητη. Το ζωτικής σημασίας εθνικό θέμα του δημογραφικού προβλήματος της Ελλάδος δεν φαίνεται να απασχολεί καμία ελληνική ηγεσία, ούτε την κοινή γνώμη. Ελάχιστες ήταν οι κινήσεις άμβλυνσης της υπογεννητικότητας, κυρίως θεσμικού χαρακτήρα. Μοναδική εξαίρεση, με έμπρακτα και αξιοθαύμαστα μάλιστα αποτελέσματα, ήταν το επίδομα της Εκκλησίας της Ελλάδος το 1999 κατά την θητεία του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου για το μηνιαίο επίδομα τρίτου παιδιού στη Θράκη μέχρι την ηλικία των 12 ετών. Όπως μας πληροφορεί η Ελευθεροτυπία (26.2.2003), οι Χριστιανικές οικογένειες με τρία παιδιά ήταν μόλις 105 το 1999, αλλά σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια οκταπλασιάστηκαν και ξεπέρασαν τις 800! Συνεπώς, είναι πράγματι δυνατόν να επιδράσει μία πολιτική ενίσχυσης των γεννήσεων σε κατάλληλες συνθήκες. Επιπλέον επιβάρυνση στο δημογραφικό είναι ότι πάνω από 400 χιλιάδες Έλληνες της γονιμότερης δεκαετίας της ζωής τους (30-40 ετών) έχουν αποδημήσει στο εξωτερικό λόγω της οικονομικής κρίσης τα τελευταία χρόνια. Το τρέχον αυτό μεταναστευτικό κύμα αναβάλλει τις γεννήσεις, λειτουργεί ως εθνική αιμορραγία διότι ορισμένοι δεν θα επιστρέψουν εύκολα πίσω και τελικά μεγεθύνει το δημογραφικό πρόβλημα. Την ίδια ώρα, οι νεότεροι είναι απελπισμένοι για τις δικές τους οικογενειακές προοπτικές έχοντας να αντιμετωπίσουν το σοβαρότερο

Ένα μεγάλο μπράβο και από τον παππού τον Δημήτρη Ζαμπουλάκη και την γιαγιά του Καλλιόπη Ζαμπουλάκη. Εύγε Δημήτρη και εις ανώτερα. Χρυσούλα Παγκάλου

σβήνει…

για τους ίδιους πρόβλημα της επιβίωσης. Δυσοίωνες λοιπόν οι προοπτικές. Όποτε και σε όποιο βαθμό ξεπεραστεί η οικονομική κρίση, όσο καλά συγκροτημένη και αν είναι η συλλογική ιδιοπροσωπεία των Ελλήνων, ο κίνδυνος του δημογραφικού αφορά στην ίδια τη φυσική υπόσταση της χώρας. Το ελειμματικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων είναι το μεγαλύτερο εθνικό θέμα. Έτος Γεννήσεις Θάνατοι 1960 157,239 60,563 1961 150,716 63,955 1962 152,297 66,554 1963 148,366 66,813 1964 153,221 69,429 1965 151,565 67,269 1966 154,708 67,912 1967 162,904 71,975 1968 160,406 73,309 1969 154,117 71,825 1970 144,986 74,009 1971 141,155 73,819 1972 140,916 76,859 1973 137,555 77,648 1974 144,096 76,303 1975 142,295 80,077 1976 146,582 81,818 1977 143,757 83,750 1978 146,604 81,615 1979 147,995 82,338 1980 148,147 87,282 1981 140,953 86,261 1982 137,296 86,345

Ακούει

1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

132,621 125,742 116,495 112,823 106,401 107,561 101,657 102,251 102,620 104,081 101,799 103,763 101,495 100,718 102,038 100,894 100,643 103,267 102,282 103,569 104,420 105,655 107,545 112,042 111,926 118,302 117,933 114,766 106,428 100,371 94,134 92,149 92,984

κανείς;

90,586 88,397 92,886 91,783 95,656 92,407 92,720 94,152 95,498 98,231 97,419 97,807 100,158 100,740 99,738 102,668 103,304 105,219 102,559 103,915 105,529 104,942 105,091 105,476 109,895 107,979 108,316 109,084 111,099 116,668 111,794 113,740 121,785

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

7

το Σκινοφάραγγο

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΤΣΑΚΗΣ

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη Λογοτεχνικές αναπαραστάσεις στο έργο του Ιωάννη Κονδυλάκη Συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο Φάση Τρίτη: 1878-1897: «Γιανιτσαριά δεν είναι μπλιό στην Κρήτη» ή η ανατροπή των σχέσεων. Κατά την επαναστατική περίοδο 1895-1898 οι Μουσουλμάνοι δέχονται το τελειωτικό χτύπημα. Σοβαρά επεισόδια σημειώνονται στην ύπαιθρο του Ηρακλείου, μαζικές σφαγές Μουσουλμάνων στη Σητεία, επιθέσεις των Χριστιανών στο Σέλινο, στην Ιεράπετρα και στη Σπιναλόγκα, μαζική σφαγή των Χριστιανών την 25η Αυγούστου 1898 στο Ηράκλειο. Η κατάσταση τώρα, όπως προκύπτει και από τα διηγήματα του Κονδυλάκη, έχει ανατραπεί. Ο συγγραφέας περιγράφει με αντικειμενικότητα τις βιαιότητες των δύο πλευρών και τις καταστροφές των Χριστιανών, τις αγριότητες των Μουσουλμάνων. Το ελληνικό στοιχείο, ύστερα από τόσους αγώνες, κυρίως την επανάσταση του 1878, βρίσκεται εμφανώς σε πλεονεκτική θέση. Ποιος να φανταζόταν πριν 50 χρόνια πως θα έβλεπε τον Παπαδογιάννη να μπαίνει στον τουρκικό καφενέ «με μαχαίραν και πιστόλαν εις την οσφύν» (Η καμπάνα, 40), να περνά προκλητικά δίπλα από τον αγά και να του λέει: «Και πώς σου φαίνονται Μουσταφ’ αγά τα καινούρια ζαμάνια»; Ο αγάς: «Ήρθε πρέπει κι εσάς ο καιρός σας. Ό,τι σασε περάσει κάμετέ το. Μα δε σκοτώνουνται οι Τούρκοι εύκολα»! «Τώρα π’ άρχιξε –συνεχίζει ο Παπαδογιάννης– και κόβγει κι η ρωμέϊκη μαχαίρα, Μουσταφά, όλα ν’ εύκολα. Επέρασαν εκείνα που κάτεχες. Μα δε σασε σκοτώνομε, γιατί και δέκα θανάτους να σασε δώσομε, δε θα σασε πλερώσομε για όσα έχετε καμωμένα» (ό.π.). Και συνεχίζοντας προκλητικά: «Η Κρήτη αγαδάκια μου θα γενή Ελλάδα»! Είναι η εποχή που επανατοποθετούνται οι καμπάνες των εκκλησιών και αντικαθίστανται τα ξύλινα σήμαντρα που είχαν επιβληθεί από την αρχή της δουλείας. «Μπουρμά επέρασαν εκείνα που κάτεχες! Επέρασε ο καιρός που μαχαίρωνε ο κύρης σου ο πισσοκόκκαλος για το σημαντήρι. Εδά χτυπά καμπάνα και γλήγορα θα την ακούσεις και στ’ αυτί σου κοντά» (41). Είναι ο καιρός που αναστηλώνονται οι γκρεμισμένες εκκλησιές, όπως η Παναγιά, δίπλα στο κονάκι του Φεζομουσταφά, ο οποίος «από την λύσσαν του είχεν γηράσει κατά δέκα έτη» (42). Είναι η εποχή που δίπλα στην καμπάνα υψώνεται η ελληνική σημαία. «Και ο λαός την εχαιρέτισε με φρενιτώδεις αλαλαγμούς και με δάκρυα ενθουσιασμού και πυροβολισμούς. Και «επί τρεις ημέρας ο επίτροπος της νέας εκκλησίας Παπαδογιάννης δεν αφήκεν την καμ-

πάναν της Παναγίας να σιγήσει. Την δε τετάρτην ημέραν εκηδεύετο ο Φεζομουσταφάς. Κατά την γενικήν πεποίθησιν έσκασε από το κακό του», σχολιάζει ο Κονδυλάκης. Οι Χριστιανοί, που βλέπουν πολύ κοντινή τη μέρα της Ένωσης, παίρνουν κυριολεκτικά το πάνω χέρι. Ο Μιχάλης Αλεφούζος από το Μόδι σηκώνει χέρι στον Κερίμ αγά. «Σ’ εμένα, μωρέ, σήκωσες χέρα σκυλλόπιστε»; (50). Και ο γιός Αλεφούζος αργότερα έφερε δίπλα στο κονάκι του αγά «μίαν γουρούναν με 6-7 γουρουνόπουλα, τόσον θορυβώδη και αεικίνητα, ώστε ενόμιζες ότι εγέμισεν χοίρους το χωριό». Και πράγματι εγέμισεν –σχολιάζει ο συγγραφέας- διότι και όσοι εκ των χριστιανών Μοδιανών δεν είχαν ηγόρασαν, και όσοι τους είχαν δεμένους τους αφήκαν ελευθέρους να περιφέρωνται εις το χωριό, να επισκέπτωνται ενίοτε το τουρκικόν καφενείον, να εισέρχωνται εις τας τουρκικάς αυλάς, προς μεγάλην αγανάκτησιν και φρίκην των χανουμισσών, και ν’ αναστατώνουν τους λαχανόκηπους των αγάδων» (51). «Ε, Αριφ αγά, νάζιε ο ραμετλής ο κύρης σου να δη το χωριό ετσά που γίνηκε»! «Πώς εγίνηκε»; «Να ρωμέικο λω δα! Γιάδε, γιάδε»! Και με θριαμβευτικήν χειρονομίαν του έδειξε κοπάδι γουρουνόπουλα, τα οποία ήρχοντο ακολουθούντα την βραδυπορούσαν μητέρα των. «Αν έζιε ο μπαμπάς σου, θάσκαζε» (51). Έτσι ερώμιεψε το χωριό. «Γιανιτσαριά δεν είναι μπλιό στην Κρήτη», λέει με πείσμα ο «νεωτεριστής» δάσκαλος Καπετανάκης στον Χόντζα το 1896, που ήθελε να έχει την πρωτοκαθεδρία στην υποδοχή του Γενικού διοικητή στη Βιάννο. (88). «Βαλλαί κ. δάσκαλε, δεν τόκαμα εξαργιτού. Το σωστό βέβαια είναι να πάτε του λόγου σας πλιο ομπρός». Ήταν ο επαναστάτης δάσκαλος που χλευάστηκε, εξορίστηκε και ο ίδιος που τις τελευταίες ώρες του έγραψε σ’ ένα φύλλο χαρτί την πατριωτική του διαθήκη: «Στον τύραννο: Είπε το κλήμα στον τράγο που τότρωγε: “Και ως τη ρίζα να με φας, πάλι θα βλαστήσω και θα δώσω το κρασί να χαροκοπήσουν κείνοι που θα σε βάλουνε στη σούβλα” (90). Αλλά και στην τελευταία αυτή περίοδο είναι ορατός ο ανθρωπισμός του Κονδυλάκη: Περιγράφει τις βιαιοπραγίες των Χριστιανών και διασώζει τις ικεσίες των αποχωρούντων Μουσουλμάνων: «Γλύτωσέ με παιδί μου… και γίνομαι Χριστιανή. Βαφτίζομαι». «Μη με σκοτώσης να σου πω πού ’ναι τρία πιθάρια λάδι χωσμένα». «Για το αίμα του Χριστού σας, μωρέ παιδιά, γλυτώσετέ μας». Ο συγγραφέας δεν ξεχνά και τις φιλικές σχέσεις των δύο κοινοτή-

των, όπως αποτυπώνονται στα λόγια της χανούμισσας: «Εμένα δε με πειράζουν οι χριστιανοί, γιατί ’χομε ψωμί κι αλάτσι φαγωμένο μαζί». Έτσι περίπου αποτυπώνονται οι σχέσεις Χριστιανών και Μουσουλμάνων μέσα στο λογοτεχνικό έργο του Κονδυλάκη. Η λογοτεχνία στην περίπτωση αυτή, όπως σε κάθε κρίσιμη ανθρώπινη περίσταση, αναλαμβάνει να συμπληρώσει την ιστορία εκφράζοντας τον ανθρώπινο πόνο και τον καθημερινό αγώνα επιβίωσης. Διασώζει την εικόνα μιας Κρήτης γεμάτης κέφι και πνεύμα, έναν κόσμο ανθρωπιάς και επαναστατικότητας, κάποτε αντιηρωϊσμού και ανθρώπινων αδυναμιών, και παρέχει μιαν άλλη -πέρα από την καθαρά ιστορική- δυνατότητα ανάγνωσης της κοινωνίας της εποχής. Αυτά είπε λοιπόν η λογοτεχνία. Στις τρεις φάσεις των σχέσεων των δύο κοινοτήτων, όπως σχηματικά τις περιέγραψα, αποτυπώθηκε η βίαιη αντιπαράθεσή τους, η σταδιακή αποδυνάμωση της θέσης των Μουσουλμάνων της Κρήτης και η παράλληλη ενδυνάμωση εκείνης των Χριστιανών. Αυτά έγραψε ο Κονδυλάκης που γνώρισε όλα τα συμβάντα γύρω από το Κρητικό Ζήτημα και βίωσε τα σκληρά γεγονότα. Με την ακρίβεια του ιστορικού καταθέτει την αμφιθυμία του σχετικά με τους Μουσουλμάνους, συγκινείται από τους ηρωϊσμούς των Χριστιανών, απονέμει δικαιοσύνη, καταφεύγει στο χιούμορ για να διασπάσει την στερεοτυπική εικόνα του ατρόμητου Κρητικού, και αποτυπώνει τις σχέσεις Χριστιανών-Μουσουλμάνων, όχι με τη μονοδιάστατη αφήγηση του ιστορικού, αλλά με την πολυεπίπεδη του λογοτέχνη, που προσφέρει αυθεντικές φέτες ζωής, που αδράχνει το ίχνος της ιστορίας και ψυχογραφεί τον άνθρωπο και τους αγώνες του. Η λογοτεχνία συλλαμβάνει και στην περίπτωση αυτή τη συμπαιγνία που συντελείται στον κόσμο μας, την αλαζονεία των απανταχού ισχυρών, αλλά και την Τίση, την πληρωμή που ακολουθεί την Ύβρη, σύμφωνα με τον πανάρχαιο ελληνικό νόμο, και επιφέρει την Άτη, την τιμωρία. Να ελπίσουμε ότι ο νόμος του ανθρώπινου δίκιου θα εφαρμοστεί στις μέρες μας και θα τιμωρήσει τη σύγχρονη ύβρη των ισχυρών της γης, που καταδικάζει στο όνομα του κέρδους όλες τις αδύναμες οικονομικά χώρες σε μαρασμό και την πολύπαθη τούτη χώρα, τη σημερινή Ελλάδα, παρά τους αγώνες και τις θυσίες της, σε μια νέα μορφή δουλείας; Να υποθέσουμε ότι η λογοτεχνία θα συνεχίσει στις μέρες αγωνίας που ζούμε να μας παρωθεί σε μια στάση τίμια και αντάξια των θυσιών των πατέρων για μια ελεύθερη και ανεξάρτητη πατρίδα;

8

το Σκινοφάραγγο

Προδότης

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο Ε’ του Έθνους ή Εθνομάρτυρας; Του Αλέξανδρου Π. Κωστάρα Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Επιλογές

Α. Ιστορικά γεγονότα που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση 1. Η θέση του Πατριάρχη και τα εξ’ αυτής προνόμια προήρχοντο κατ’ ευθείαν από τη θέληση και τις εκάστοτε διαθέσεις του Σουλτάνου.

2. Ο Γρηγόριος ο Ε’ ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρίας και ηγωνίζετο συνωμοτικά όπως και οι υπόλοιποι Φιλικοί για την καλύτερη προετοιμασία της Εθνεγερσίας.

3. Ο Πατριάρχης χρησιμοποιήθηκε ως “δόλωμα” του έθνους. Ήταν ο θρησκευτικός ηγέτης του υπόδουλου έθνους και ο θρησκευτικός αρχηγός ολόκληρης της Ορθοδοξίας. Ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Κάθε του ενέργεια θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στον χριστιανικό πληθυσμό (αντίποινα-σφαγιασμούς) και στην επιτυχή ή μη επιτυχή έκβαση του αγώνα καθόσον θα επηρέαζε θετικά ή αρνητικά την ψυχολογία των επαναστατημένων.

4. Ανευρέθησαν επιστολές του προς διαφόρους Επισκόπους με τις οποίες τους προέτρεπε φανερά να υποκρίνονται συμπεριφερόμενοι δουλικά στον κατακτητή Τούρκο και κρυφίως να δουλεύουν με όλες τις δυνάμεις τους για την επιτυχία του αγώνα. Σε μια εξ’ αυτών με ημερομηνία 20 Δεκ. 1820 εστάλη στον Επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα που έπεσε πολεμώντας δίπλα στον Αθανάσιο Διάκο στην Αλαμάνα του έγραφε «Κρυφά υπερασπίζου, φανερά δε άγνοια υποκρίνου. Ίδια πράννου τον Βεζύρην λόγους και υποσχέσεσιν, αλλά μη παραδοθήτω εις λέοντος στόμα». (Βιβλίο Δ. Παπαδήμου “ΗΣΑΪΑΣ, ο Επίσκοπος Σαλώνων και η Μονή του Οσίου Λουκά” σελ. 26 εκδ.

1969). Παρομοίου περιεχομένου επιστολές είχε στείλει στους Επίσκοπο Ρωγών και Κολύλης Ιωσήφ που έπεσε μαχόμενος στο Μεσολόγγι με τους ελεύθερους πολιορκημένους.

5. Όταν εξερράγη η Επανάσταση και ο Γρηγόριος ο Ε’ προέβη στον αφορισμό της όπως είχε σχεδιασθεί από τους Φιλικούς, οι μεν καπεταναίοι (οι περισσότεροι των οποίων είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία και εγνώριζαν την σκοπιμότητα της αναγκαίας αυτής πράξεως για την αποφυγή μαζικών σφαγιασμών) ουδόλως επηρεάσθηκαν. Ο δε Σουλτάνος περίμενε ματαίως να δρέψει τους καρπούς των σχετικών δύο αφορισμών δηλαδή το σβήσιμο της Επανάστασης, όμως συνέβαινε το αντίθετο! Η Επανάσταση φούντωνε όλο και πιο πολύ. Αυτό έβαλε σε σκέψεις τον Σουλτάνο και τους Συμβούλους του που αποφάσισαν την βραδιά της Αναστάσεως όταν ο Πατριάρχης απουσίαζε στον Πατριαρχικό Ναό για την ακολουθία της Αναστάσεως 9-10 Απριλίου 1821 να ερευνήσουν το σπίτι και όλα τα προσωπικά αρχεία και πράγματά του όπου δυστυχώς ανευρέθησαν ενοχοποιητικά στοιχεία για τον διπλό ρόλο που έπαιζε ο Πατριάρχης και αντίγραφα των προαναφερθέντων επιστολών. Ο Σουλτάνος εξοργίσθηκε για την, κατά την άποψή του, αχαριστία του Πατριάρχη και την προδοτική στάση του προς το πρόσωπό του και διέταξε για παραδειγματισμό να βασανισθεί και να κρεμαστεί.

6. Ο Σουλτάνος ενεργώντας εν θερμώ έπεφτε στην παγίδα των Φιλικών οι οποίοι θυσίαζαν την κεφαλή της Ορθοδοξίας προκειμένου να καταδείξουν σε ολόκληρο τον κόσμο το απαίσιο πρόσωπο της τυραννίας και το δίκαιο του αγώνα των υπόδουλων για αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.

7. Η άρνηση της φυγής και ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Οι ενέργειες και τα σχέδια του σουλτάνου σε βάρος του Πατριάρχη εκείνη την αναστάσιμη νύχτα δεν έμειναν μυστικά. Έμπιστοι άνθρωποι του Πατριάρχη έσπευσαν να τον ενημερώσουν και να του προσφέρουν ασφαλή τρόπο φυγής. Το πλοίο για την Οδησσό ήταν στο λιμάνι και τον περίμενε για να σηκώσει άγκυρα. Μόνο που έπρεπε να γίνουν όλα γρήγορα, πριν ξημερώσει, διότι τότε

θα έβλαπτε σοβαρά τα συμφέροντα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, αφού μόλις μαθεύτηκε στην Ευρώπη ο απαγχονισμός του Πατριάρχη οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, που μέχρι τότε ήσαν αδιάφορες ή ουδέτερες στο ελληνικό ζήτημα, άλλαξαν στάση και άρχισαν να βλέπουν με διαφορετικό μάτι την Ελληνική Επανάσταση. Στην ουσία, εκείνη την ώρα που ανέβαινε εθελουσίως ο Γρηγόριος ο Ε’ στην αγχόνη δρομολογούσε με την πράξη της αυτοθυσίας του τα συμμαχικά πλοία προς το Ναυαρίνο, το οποίο επισφράγισε την ανεξαρτησία της Ελλάδος.

«Προδότες» και «πατριώτες»

θα ήταν πολύ αργά. Ο Γρηγόριος ο Ε’ αρνήθηκε να φύγει λέγοντας ότι, εάν τον ενδιέφερε να σώσει το σαρκίο του, θα είχε φροντίσει να το κάνει με πολλούς άλλους τρόπους πολύ νωρίτερα. Εκείνο όμως που τον ενδιέφερε πρώτιστα ήταν η σωτηρία της πατρίδας. Και για να σωθεί η πατρίδα έπρεπε, όπως είπε, να πεθάνει ο ίδιος. Παρέμεινε λοιπόν εκεί περιμένοντας καρτερικά να ανεβεί στον Γολγοθά του, που τον είχε επιλέξει εκουσίως, διότι αυτό επέβαλλε εκείνη τη στιγμή το εθνικό του χρέος. Την επομένη το πρωί, ανήμερα το Πάσχα, ημέρα που η πατρίδα γιόρταζε την Ανάσταση του Κυρίου, ο Γρηγόριος ο Ε’ διά της αγχόνης έβαζε την υπογραφή του και στη δική της Ανάσταση. Το ημερολόγιο έδειχνε 10 Απριλίου 1821. Αυτά είναι τα ιστορικά γεγονότα και μένει τώρα η κριτική τους αξιολόγηση.

Β. Κριτική - Αξιολόγηση

Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ αρνούμενος να διαφύγει εις Οδησσό όπως είχαν προετοιμάσει οι έμπιστοί του, ηκολούθησεν αυτοβούλως τον δρόμο της θυσίας προκειμένου να φουντώσει και να γιγαντωθεί η Επανάσταση για την Ανάσταση του Έθνους. Σε πείσμα των ανθελλήνων και άθεων Γιάννη Κορδάτου και Τάσου Βουρνά ακολουθουμένων από χορεία «προοδευτικών» συγγραφέων που μισούν την Εκκλησία και το διαχρονικό έργο της ως λίκνου και τροφού της συνείδησης του Έθνους, που χαρακτηρίζουν ως προδότη τον Πατριάρχη οι Τούρκοι ιστορικοί που ασχολήθηκαν από την μεριά των Τούρκων με την Ελληνική Επανάσταση (Α. Μοσχόπουλου: Η ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης κατά τους Τούρκους Ιστοριογράφους εν αντιπαραβολή προς τους Έλληνας ιστορικούς, Αθήνα 1960, σελίδα 164 επ.) έρχονται να τους διαψεύσουν. Σύμφωνα λοιπόν με τους Τούρκους ιστορικούς, οι οποίοι αναφέρονται στα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία που βρέθηκαν στο γραφείο του Πατριάρχη, ο Γρηγόριος ο Ε’ ήταν προδότης της εμπιστοσύνης του σουλτάνου και όχι της πατρίδας του, όπως ισχυρίζονται αβάσιμα οι παραπάνω «προοδευτικοί». Και έπρεπε πράγματι να τιμωρηθεί σκληρά για την προδοσία του αυτή. Όχι όμως με τον τρόπο που διάλεξε να τον τιμωρήσει ο σουλτάνος, διότι ήταν προφανές ότι αυτό

Τα γεγονότα, όμως, αν τα δει κάποιος χωρίς τους παραμορφωτικούς φακούς που χρησιμοποιούν οι συκοφάντες του Γρηγορίου του Ε’, μιλούν από μόνα τους. Και λένε με καθαρή φωνή σε όλους τους απροκατάληπτους Έλληνες: Τέτοιους «προδότες», όπως τον Γρηγόριο τον Ε’, χρειάστηκε η πατρίδα μας για να αναστηθεί από τα σκοτάδια της μακραίωνης δουλείας. Και για αυτούς τους «προδότες» μπορεί να είναι περήφανη. Τους άλλους πρέπει να φοβάται, εκείνους δηλαδή οι οποίοι με τη ρομφαία της ανεύθυνης κριτικής στα χέρια τους «καρατομούν» από ιδιοτέλεια τους αληθινούς σωτήρες του Έθνους, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο δράσης στους υπεράνω πάσης υποψίας «πατριώτες», οι οποίοι με τις ενέργειες και τις παραλείψεις τους αναδεικνύονται σε πραγματικούς ολετήρες της πατρίδας, έτοιμοι να την ξαναθάψουν χωρίς αναστάσιμη ελπίδα, αφού συνειδητά ή ασυνείδητα γίνονται συνεργοί όσων απεργάζονται τον αφελληνισμό της χώρας. Εάν δεν υπήρχαν ο Γρηγόριος ο Ε’, οι Διάκοι, οι Παπαφλέσσες, οι Κολοκοτρώνηδες, οι Καραϊσκάκηδες, οι Ανδρούτσοι, οι Μακρυγιάννηδες και οι άλλοι ήρωες του Εικοσιένα, σήμερα θα κυκλοφορούσαμε με σαρίκια και με τουρμπάνια στο κεφάλι, τα οποία δυστυχώς προσπαθούν να μας φορέσουν με άλλο τρόπο οι κατήγοροι του Γρηγορίου του Ε’, οι οποίοι έχουν συμπτωματικά μετατραπεί όλοι σε συνηγόρους μιας κακώς εννοούμενης και χείριστα εφαρμοζόμενης πολυπολιτισμικότητας, που πρέπει, κατά τις απόψεις τους, να χαρακτηρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα. Προφανώς σε τούτη δε την άμοιρη πατρίδα, που από εστία φωτός την καταντήσανε όσοι διαφεντεύουν τον τόπο σε χώρα του παραλόγου και της αφασίας, οι λέξεις έχουν χάσει το αληθινό τους νόημα και δεν χαρακτηρίζουν πια αυτό που υποδηλώνει το περιεχόμενό τους, αλλά εκείνο που θέλει να προβάλλει ο χρήστης τους, άσχετα αν ανταποκρίνεται ή όχι στην πραγματικότητα. Είναι και αυτό ένα ακόμη σημείο των καιρών.

Γ. Η εμπάθεια πλαστογραφεί την ιστορική αλήθεια Οι συκοφάντες δεν έπραξαν ακόμη ούτε αυτό που υπαγορεύει το χρέος προς την επιστημονική αλήθεια, όταν τους προσφέρθηκαν τα ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν το μέγεθος του ηρωισμού του Γρηγορίου του Ε’. Με τον τρόπο αυτόν μετέτρεψαν τα βιβλία τους από χρήσιμη πηγή ιστορικής γνώσης, που θα έπρεπε να είναι, σε πηγή παραπληροφόρησης και χολής, η οποία δεν προσβάλλει μόνο εις το διηνεκές τη μνήμη του Γρηγορίου του Ε’, αλλά δηλητηριάζει παράλληλα την αληθινή ιστορική γνώση όσων ανυποψίαστοι προστρέχουν στα βιβλία αυτά για να μάθουν την ιστορική αλήθεια.

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

9

το Σκινοφάραγγο

ΤΙ ΕΤΡΩΓΑΝ ΚΑΙ ΤΙ ΕΠΙΝΑΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΡΗΤΙΚΟΙ Συνέντευξη της ανθρωπολόγου-αρχαιολόγου Τζέρολιν Μόρισον στην Νάντυ Παπαμήτσου Συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο

και μετά άφησα τον πηλό να “καθίσει” σε νερό για αρκετούς μήνες, μέχρι να βεβαιωθώ ότι έχει πλήρως κορεστεί και είναι έτοιμος να δουλευτεί. Στη συνέχεια τον έπαιρνα από εκεί τμηματικά, τον άφηνα να στεγνώσει, τον δούλευα με τη σφήνα και μετά άρχιζα να τον δουλεύω σε τροχό κεραμικής», εξηγεί.

Μαγειρεύοντας σε... μινωικά «γουόκ» Για την Τζέρολιν Μόρισον, μινωική μαγειρική δεν σημαίνει πάντως μόνο διαλεχτές πρώτες ύλες, αλλά και παρασκευή του φαγητού στα ίδια σκεύη, που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Κρήτες. Για την ακρίβεια, σε αντίγραφα αυτών, που κατασκευάζει η ίδια, με βάση τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών και με πολύ κόπο. Το ιδιαίτερο αυτό ταξίδι στον χρόνο και την τέχνη ξεκίνησε για την Τζέρολιν το 1997, όταν βρέθηκε για πρώτη φορά στην Κρήτη, προκειμένου να δουλέψει ως κεραμίστρια στο πλευρό της αρχαιολόγου Τζένιφερ Μούντι (Jennifer Moody). Εργάστηκε δίπλα της στα σκάμματα αρχαιολογικών ανασκαφών της Κρήτης για πολλά καλοκαίρια, μέχρι που αποφάσισε και η ίδια να κάνει μεταπτυχιακό στην ανθρωπολογία και διδακτορικό στην αρχαιολογία. Αντικείμενο της διπλωματικής

Μια βιοτεχνία αρχαίων σκευών μαγειρικής στον 21ο αιώνα

της εργασίας ήταν η μελέτη των μαγειρικών σκευών των Μινωιτών, στις αρχαιολογικές ανασκαφές του Μόχλου (όπου η ανασκαφή γινόταν από τους Κώστα Δαβάρα και Jeffrey Soles/Τζέφρι Σόλς) και Παπαδιόκαμπου (Χρύσα Σοφιανού). Στον Παπαδιόκαμπο, οι αρχαίοι Κρήτες χρησιμοποιούσαν πολύ τις χύτρες και τα πλάθανα, μινωικά «γουόκ». Στο Μόχλο μαγείρευαν κυρίως σε τριποδικές χύτρες, αλλά και σε πλάθανα.

Ψάχνοντας τον αρχαίο πηλό. Για μήνες ολόκληρους... «Το πειραματικό κομμάτι της εργασίας μου ήταν να κατασκευάσω τέτοια σκεύη, με τον ίδιο πηλό, που το έκαναν οι αρχαίοι τεχνίτες κεραμικών. Αυτό χρειάστηκε τεράστια προσπάθεια! Χρειάστηκε να συγκρίνω τους τοπικούς πηλούς της σύγχρονης Κρήτης με αρχαιολογικό υλικό απ’ τις ανασκαφές, με μακροσκοπικές και πετρογραφικές μεθόδους ταυτοποίησης και μετά να διαλέξω αυτούς που έκαναν την καλύτερη δουλειά. Βρήκα δύο πολύ καλά δείγματα πηλού στο Μόχλο. Τα ξέθαψα, τα καθάρισα, τα αποθήκευσα σε ειδικό χειροποίητο πιθάρι, που έφτιαξε ένας φίλος στο Θράψανο

Για τη διοργάνωση των ιστορικών συμποσίων χρειάζονται πολλά σκεύη, τα οποία η Τζέρολιν φτιάχνει στην πλειοψηφία τους μόνη της, έχοντας όμως και συνεργασίες με τοπικούς τεχνίτες. «Στο μέλλον, θα ήθελα να δουλέψω περισσότερο με σπουδαστές κεραμικής από την Κρήτη, να τους εκπαιδεύσω να φτιάχνουν μαγειρικά σκεύη, ώστε να δημιουργηθεί ένα εργαστήριο, που θα προσφέρει στην τοπική κοινωνία ένα εισόδημα. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας στην Ελλάδα σήμερα και αυτό το είδος εξειδικευμένης εργασίας μπορεί να δημιουργήσει μια μικρή εξοχική βιομηχανία» λέει. Ίσως να είναι κι αυτή μια ευκαιρία εν μέσω κρίσης... Αυτή είναι η αρχαιολόγος Μόρισον.

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΜΑΣΤΟΥ - ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΣΤΟΥ ΣΤΟ DOCTOR’ S HOSPITAL ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ 26 ΚΥΨΕΛΗ Ο γιατρός Παπαδόπουλος Λάζαρος, γιος του Δημητρίου Παπαδόπουλου από την Αναρράχη Πτολεμαΐδας και της Ελπινίκης Χαριλάου Καρτσάκη από τον Σκινιά Ηρακλείου, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977 και μεγάλωσε στο Ηράκλειο Κρήτης όπου έμαθε τα πρώτα του γράμματα και τελείωσε το Γυμνάσιο και Λύκειο στο Παγκρήτιο Εκπαιδευτήριο. Μπήκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης στην Ιταλία από όπου αποφοίτησε. Ειδικεύθηκε ως Γενικός Χειρουργός και απέκτησε εξειδίκευση στην Χειρουργική του Μαστού και στην Λαπαροσκοπική μέθοδο. Έχει ιατρείο στην οδό Καρνεάδου 3 στο Κολωνάκι και δέχεται με ραντεβού. Τηλ.: 2109321420 Κιν.: 6974607868

10

το Σκινοφάραγγο

ΝΕΑ

ΑΠΟ

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ κ. ΓΙΑΝΝΗ ΔΡΑΓΑΣΑΚΗ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΜΙΝΩΑ ΠΕΔΙΑΔΑΣ Το Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2017 ο κ. Γιάννης Δραγασάκης αφού μίλησε σε προγραμματισμένη ομιλία στην αίθουσα του Εκθεσιακού Κέντρου Αρκαλοχωρίου είχε συνάντηση με τον Δήμαρχο κ. Ζαχαρία Καλογεράκη και την υπόλοιπη Δημοτική Αρχή. Στη συνάντηση αυτή η οποία έγινε μέσα σε πολύ καλό κλίμα συζητήθηκαν διάφορα θέματα όπως: ― Η πορεία δημοπράτησης του νέου Α/Δ Καστελλίου. ― Η χρηματοδότηση του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της χρήσης γης. ― Η εκπόνηση αναπτυξιακού σχεδίου της ευρύτερης περιοχής πέριξ του Α/Δ ώστε να μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά με τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη ελαχιστοποιώντας τις περιβαλλοντικές αρνητικές επιπτώσεις. Τέλος αντηλλάγησαν υποσχέσεις για περαιτέρω συνεργασία για την προώθηση λύσεων στα φλέγοντα προβλήματα της περιοχής του Δήμου και την στελέχωσή του με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό. ΞΕΚΙΝΑΕΙ Η ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΔΙΜΗΝΟΥ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΜΙΝΩΑ ΠΕΔΙΑΔΑΣ Ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας ολοκλήρωσε επιτυχώς την διαδικασία καταβολής των Προνοιακών Επιδομάτων των δικαιούχων μονίμων κατοίκων του, για το Δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2017. Το συνολικό ποσό των επιδομάτων για το ανωτέρω Δίμηνο ανέρχεται στο ποσό των 120.130,69€ και αφορά 175 επιδοματούχους του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, όπως εγκρίθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών. Το σχετικό αρχείο με τις αντίστοιχες πιστώσεις των λογαριασμών έχει ήδη αποσταλεί στην ΔΙΑΣ Α.Ε. και από την Τετάρτη 15/03/2017 ξεκίνησε η καταβολή στους ειδικούς λογαριασμούς των δικαιούχων. ΕΝΑΡΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΗΜΕΡΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ “ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ” ΔΗΜΟΥ ΜΙΝΩΑ ΠΕΔΙΑΔΑΣ Σε χώρο που παρεχώρησε ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας στο κτίριο του πρώην Δημαρχείου Θραψανού άρχισε να λειτουργεί από τις 20-2-2017 το απογευματινό τμήμα του Κέντρου Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας Ατόμων με Αναπηρία “Δι-

ΤΟ

ΔΗΜΟ

καίωμα στη Ζωή” του Δήμου Μινώα Πεδιάδας για 29 άτομα ενώ σύντομα ο αριθμός αυτός προβλέπεται να διπλασιαστεί. Τα εγκαίνια έγιναν από τον Δήμαρχο κ. Ζαχαρία Καλογεράκη και τον Πρόεδρο του Συλλόγου “Δικαίωμα στη Ζωή” κ. Σηματηράκη Παύλο παρουσία του Περιφερειάρχη κ. Αρναουτάκη Σταύρου, Βουλευτών, του Αντιπεριφερειάρχη κ. Κουκιαδάκη Ευριπίδη, παραγόντων-φορέων Συλλόγων και πλήθους κόσμου. Πρόκειται για ένα χώρο πλήρως εξοπλισμένο για την παροχή υπηρεσιών διημέρευσης και ημερήσιας φροντίδας με δυνατότητα λειτουργίας 16 ώρες ημερησίως. Μέσα σε ένα περιβάλλον κατάλληλα διαμορφωμένο και άρτια εξοπλισμένο παρέχονται: ατομική φροντίδα και υγιεινή, σίτιση απογευματινού κολατσιού και ελαφριού γεύματος, ατομική και ομαδική άσκηση, δημιουργική απασχόληση, ψυχαγωγία, ψυχολογική στήριξη, ατομικές και ομαδικές συνεδρίες από θεραπευτές (ψυχοθεραπεία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, φυσιοθεραπεία), συμμετοχή σε διάφορες εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές ομάδες, συμμετοχή σε εκδηλώσεις, εκδρομές, γιορτές κ.λπ. ΨΗΦΙΣΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, μόλις πληροφορήθηκε τον αδόκητο χαμό του δασκάλου - συγγραφέα Αριστοφάνη Χουρδάκη, συνήλθε σήμερα Δευτέρα 06 Μαρτίου 2017 σε έκτακτη και κατεπείγουσα συνεδρίαση με πρόταση του Δημάρχου κ. Ζαχαρία Καλογεράκη και πρόσκληση του προέδρου Δημοτικού Συμβουλίου κ. Γεωργίου Καλογεράκη, προκειμένου να αποδώσει την πρέπουσα τιμή στον άνθρωπο που υπηρέτησε με όλες του τις δυνάμεις την παιδεία, τον πολιτισμό και τον τόπο μας, τον Δήμο Μινώα Πεδιάδας. Μας άφησε πολύτιμες παρακαταθήκες. Στη διάρκεια της πολυετούς επιτυχημένης πορείας του, κινήθηκε πάντα με αίσθημα χρέους απέναντι στον άνθρωπο, την κοινωνία και τους μαθητές του. Ως οικογενειάρχης υπήρξε υπόδειγμα τιμής και αξιών. Σε ένδειξη πένθους και ελάχιστου φόρου τιμής προς τον αξιότιμο συμπολίτη μας Αριστοφάνη Χουρδάκη, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Μινώα Πεδιάδας αποφάσισε ομόφωνα: 1. Να εκφράσει προς την οικογένεια του εκλιπόντος τη βαθιά του θλίψη και τα ειλικρινή του συλλυπητήρια.

2. Να παραστεί ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, ως εκπρόσωπός του στην νεκρώσιμη ακολουθία.

ΜΙΝΩΑ

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

ΠΕΔΙΑΔΑΣ

3. Να επιδοθεί το παρόν ψήφισμα στην οικογένεια του εκλιπόντος και να δημοσιευτεί στον τοπικό τύπο και στην ιστοσελίδα του Δήμου. Ο Δήμαρχος, ο Πρόεδρος και τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Μινώα Πεδιάδας ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ ΜΗΝΥΜΑ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΜΙΝΩΑ ΠΕΔΙΑΔΑΣ ΖΑΧΑΡΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΟΝΩΝ ΚΑΙΡΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ Μετά την έντονη χιονόπτωση των τελευταίων ημερών αλλά και τον παγετό που δημιουργήθηκε στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, n Πολιτική Προστασία του Δήμου ενημερώνει δημότες και επισκέπτες ότι, το οδικό δημοτικό και αγροτικό δίκτυο έχει αποκατασταθεί πλήρως και τα όποια μικροπροβλήματα εκκρεμούν, θα αντιμετωπισθούν άμεσα. Ο Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας Ζαχαρίας Καλογεράκης, ευχαριστεί θερμά όλους εκείνους που συνέβαλαν με όλες τους τις δυνάμεις στην αντιμετώπιση των καιρικών φαινομένων και των όσων προβλημάτων παρουσιάστηκαν τις προηγούμενες ημέρες, καθώς και τους δημότες για την κατανόησή τους, δεδομένων των συνθηκών. Ο μηχανισμός του δήμου συνεχίζει την προσπάθεια καταγραφής και αποκατάστασης αυτών των προβλημάτων, ενώ καθοριστικό ρόλο θα παίξει για μία ακόμη φορά η κατανόηση και η συμπαράσταση των δημοτών. ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «ΑΝ Σ’ ΑΓΑΠΑ Ο ΤΟΠΟΣ ΣΟΥ ΣΕ ΘΕΛΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΟΛΟΣ» Παρουσιάστηκε την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017, στην αίθουσα Πολλαπλών χρήσεων του Γυμνασίου Καστελλίου, η έκδοση των πρακτικών της ημερίδας που έγινε στις 16 και 17 Απριλίου 2016 από το Δήμο Μινώα Πεδιάδας και το ΔΟΠΑΠ. Μια σπουδαία έκδοση που μετείχαν 36 εισηγητές, ένα βιβλίο 600 σελίδων με δεκάδες έγγραφα και φωτογραφίες. Το βιβλίο, με τίτλο «Αν σ’ αγαπά ο τόπος σου σε θέλει ο κόσμος όλος» αναδεικνύει την ιστορία του τόπου με συγκεκριμένες αναφορές στα χωριά του Δήμου Μινώα Πεδιάδας. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν ο Μητροπολίτης Καστελλίου, Αρκαλοχωρίου και Βιάννου κ.κ. Ανδρέας, ο Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας Καλογεράκης Ζαχαρίας, ο Πρόεδρος, οι Αντιδήμαρχοι και Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου. Παρευρέθηκαν επίσης Πρόεδροι και Μέλη Πο-

λιτιστικών Συλλόγων του Δήμου αλλά και αρκετός κόσμος. Το Βιβλίο παρουσίασαν ο κ. Κωνσταντίνος Στρατάκης, Επίτιμος Λυκειάρχης και ο κ. Στέφανος Ψυλλάκης, Διευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Αρκαλοχωρίου και Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Αρκαλοχωρίου. Το συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο κ. Γεώργιος Καλογεράκης, Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου και Επιτετραμμένος Σύμβουλος Παιδείας του Δήμου Μινώα Πεδιάδας. Με το τέλος της παρουσίασης, ακολούθησε συζήτηση και η εκδήλωση έκλεισε δίδοντας ραντεβού στις 30 Απριλίου 2017, στην εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Αρχηγό των έξι Ανατολικών Επαρχιών Αντώνη Τρυφίτσο στα 120 χρόνια από το θάνατό του. ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ 16-2-2017 Παρά το τσουχτερό κρύο, πλήθος κόσμου ξεφάντωσε στα «Τσικνίσματα» που πραγματοποιήθηκαν στο Αρκαλοχώρι. Μικροί και μεγάλοι, μασκαρεμένοι και μη διασκέδασαν με μουσική και χορό, αφήνοντας για λίγο τα προβλήματα στην άκρη. Λίγο μετά τις 17:00 το απόγευμα οι ψησταριές άναψαν, τηρώντας το έθιμο για 7η συνεχή χρονιά και έτσι όλοι είχαν την ευκαιρία ν’ απολαύσουν δωρεάν μεζέδες που πρόσφεραν οι καταστηματάρχες. Σε μία βραδιά που τα είχε όλα μα πάνω απ’ όλα πολύ κέφι, πραγματοποιήθηκε και η επίσημη έναρξη των Αποκριάτικων εκδηλώσεων του Δήμου. Την προ καρναβαλική παρέλαση «άνοιξαν» τα παιδιά του Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης Δήμου Μινώα Πεδιάδας (Κ.Δ.Α.Π.), αμέσως μετά την παράσταση που έδωσαν στο Εκθεσιακό Κέντρο Αρκαλοχωρίου με τίτλο «Χαρούμενο Τσίρκο». Ένας ζογκλέρ ζέστανε την ατμόσφαιρα με φωτιές και ακροβατικά ενώ έδωσε νέο ραντεβού για ακόμη περισσότερα κόλπα με όλους, στη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση την Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2017, στο Αρκαλοχώρι. Δυναμική ήταν και η παρουσία των ομάδων για το κυνήγι κρυμμένου θησαυρού. Ο πρώτος γρίφος δόθηκε στις ομάδες λίγο μετά τις 19:00 και το παιχνίδι ξεκίνησε! Η βραδιά έκλεισε με live μουσική από την Βίβιαν Κοκολάκη, τον Νίκο Σακαβέλη και τον Νίκο Ξυδιανάκη. Τα «Τσικνίσματα» στο Αρκαλοχώρι διοργάνωσαν ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας και ο Εμπορικός Σύλλογος Αρκαλοχωρίου με τη στήριξη του Δ.Ο.Π.Α.Π. και του Πολιτιστικού Συλλόγου Αρκαλοχωρίου.

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

το Σκινοφάραγγο

11

Oι 147 Δελφικές Εντολές: Η κληρονομιά των Ελλήνων που όλοι πρέπει να διαβάσουμε Τα Δελφικά Παραγγέλματα είναι οι εντολές που άφησαν στους Έλληνες οι σοφοί της Αρχαίας Ελλάδoς. Μια πολύτιμη κληρονομιά γνώσης και σοφίας για τις επερχόμενες γενεές. Οι αρχαίοι Έλληνες ιερείς δεν έδιναν συμβουλές ούτε άκουγαν τις εξομολογήσεις των πιστών, αλλά ασχολούνταν μόνο με την τέλεση των θυσιών και των άλλων ιεροτελεστιών. Η ηθική εκπαίδευση και καθοδήγηση των πολιτών ξεκινούσε μεν από τους παιδαγωγούς και παιδοτρίβες της νεαρής ηλικίας, αλλά συνεχιζόταν αργότερα στα μαντεία, τα οποία, εκτός από τις χρησμοδοτήσεις τους για τα μελλούμενα και τις θελήσεις των θεών, έδιναν και ένα πλήθος ηθικών παραγγελμάτων και προτροπών συμβουλευτικού χαρακτήρα για τα προβλήματα της καθημερινής ζωής. Περίοπτη θέση βέβαια, κατείχε σε όλα αυτά, το διάσημο σε όλο τον κόσμο Μαντείο των Δελφών, του οποίου τα ομώνυμα ηθικά παραγγέλματα είχαν καταγραφεί στους τοίχους του Πρόναου του Ναού του Απόλλωνος, στο υπέρθυρο ή ακόμα και σε διάφορες στήλες που είχαν τοποθετηθεί περιμετρικά στις πλευρές του ναού. Τα 147 Δελφικά Παραγγέλματα ή Πυθίας Γράμματα, ήταν λιτά αποφθέγματα ελαχίστων λέξεων και ανήκαν στους 7 σοφούς της αρχαιότητας: Τον Θαλή τον Μιλήσιο, τον Πιττακό τον Μυτιληναίο, τον Βία τον Πρηνεύ, τον Σόλωνα τον Αθηναίο, τον Κλεόβουλο τον Ρόδιο, τον Περίανδρο τον Κορίνθιο και τον Χίλωνα τον Λακεδαιμόνιο. Στο αέτωμα του ναού δέσποζαν τα τρία σπουδαιότερα Δελφικά Παραγγέλματα, τα οποία εύκολα μπορούσε να διακρίνει ο πλησιάζων επισκέπτης: Κάτω αριστερά το ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ (να γνωρίσεις τον εαυτό σου). Κάτω δεξιά το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ (να κάνεις τα πάντα με μέτρο, αποφεύγοντας την υπερβολή). Ανάμεσά τους, στην κορυφή, το περίφημο «ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Ε» (ή ΕΙ), για το οποίο ο ιερέας των Δελφών Πλούταρχος έγραψε ολόκληρη πραγματεία («Περί τού έν Δελφοίς Ε»), προσπαθώντας να ερμηνεύσει την απωλεσθείσα σημασία του. Ο θαυμασμός των αρχαίων Ελλήνων για τα ανηρτημένα αυτά αποφθέγματα στο Μαντείο των Δελφών ήταν τόσο μεγάλος, ώστε ο λυρικός ποιητής Πίνδαρος (522 π.Χ.) θεωρούσε τους επτά σοφούς, γιους του Ήλιου, που με την ακτινοβολία τους φώτιζαν και καθοδηγούσαν τον άνθρωπο στην οδό της αρετής... Σας παραθέτουμε τα παραγγέλματα αυτά, όπως οι επισκέπτες της αρχαιότητας αντίκριζαν στους Δελφούς: “Εν δε τω προνάω τα εν Δελφοίς γεγραμμένα, έστιν ωφελήματα ανθρώποις” Παυσανίας

• Έπου θεώ. Ακολούθα τον θεό.

• Νόμω πείθου. Να πειθαρχείς στο Νόμο.

• Θεούς σέβου. Να σέβεσαι τους θεούς.

• Γονείς αίδου. Να σέβεσαι τους γονείς σου.

• Ηττώ υπέρ δικαίου. Να καταβάλεσαι για το δίκαιο.

• Γνώθι μαθών. Γνώρισε αφού μάθεις.

• Ακούσας νόει. Κατανόησε αφού ακούσεις.

• Σαυτόν ίσθι. Γνώρισε τον εαυτό σου.

• Εστίαν τίμα. Να τιμάς την εστία σου.

• Άρχε σεαυτού. Να κυριαρχείς τον εαυτό σου.

• Φίλους βοήθει. Να βοηθάς τους φίλους.

• Θυμού κράτε. Να συγκρατείς το θυμό σου.

• Όρκω μη χρω. Να μην ορκίζεσαι.

• Φιλίαν αγάπα. Να αγαπάς τη φιλία.

• Παιδείας αντέχου. Να προσηλώνεσαι στην εκπαίδευσή σου.

• Σοφίαν ζήτει. Να αναζητάς τη σοφία.

• Ψέγε μηδένα. Να μην κατηγορείς κανένα.

• Επαίνει αρετήν. Να επαινείς την αρετή.

• Πράττε δίκαια. Να πράττεις δίκαια.

• Φίλοις ευνόει. Να ευνοείς τους φίλους.

• Εχθρούς αμύνου. Να προφυλάσσεσαι από τους εχθρούς.

• Ευγένειαν άσκει. Να είσαι ευγενής.

• Κακίας απέχου. Να απέχεις από την κακία.

• Εύφημος ίσθι. Να έχεις καλή φήμη.

• Άκουε πάντα. Να ακούς τα πάντα.

• Μηδέν άγαν. Να μην υπερβάλλεις.

• Χρόνου φείδου. Να μη σπαταλάς το χρόνο.

• Ύβριν μίσει. Να μισείς την ύβρη.

• Ικέτας αίδου. Να σέβεσαι τους ικέτες.

• Υιούς παίδευε. Να εκπαιδεύεις τους γιους σου.

• Έχων χαρίζου. Όταν έχεις, να χαρίζεις.

• Δόλον φοβού. Να φοβάσαι το δόλο.

• Ευλόγει πάντας. Να λες καλά λόγια για όλους.

• Φιλόσοφος γίνου. Να γίνεις φιλόσοφος.

• Όσια κρίνε. Να κρίνεις τα όσια.

• Γνους πράττε. Να πράττεις με επίγνωση.

• Φόνου απέχου. Να μη φονεύεις.

• Σοφοίς χρω. Να συναναστρέφεσαι με σοφούς.

• Ήθος δοκίμαζε. Να επιδοκιμάζεις το ήθος.

• Υφορώ μηδένα. Να μην είσαι καχύποπτος.

• Τέχνη χρω. Να ασκείς την Τέχνη.

• Ευεργεσίας τίμα. Να τιμάς τις ευεργεσίες.

• Φθόνει μηδενί. Να μη φθονείς κανένα.

• Ελπίδα αίνει. Να δοξάζεις την ελπίδα.

• Διαβολήν μίσει. Να μισείς τη διαβολή.

• Δικαίως κτω. Να αποκτάς δίκαια.

• Αγαθούς τίμα. Να τιμάς τους αγαθούς.

• Αισχύνην σέβου. Να σέβεσαι την εντροπή.

• Ευτυχίαν εύχου. Να εύχεσαι ευτυχία.

• Εργάσου κτητά. Να κοπιάζεις για πράγματα άξια κτήσης.

• Έριν μίσει. Να μισείς την έριδα.

• Όνειδος έχθαιρε. Να εχθρεύεσαι τον χλευασμό.

• Γλώσσαν ίσχε. Να συγκρατείς τη γλώσσα σου.

• Ύβριν αμύνου. Να προφυλάσσεσαι από την ύβρη.

• Κρίνε δίκαια. Να κρίνεις δίκαια.

• Λέγε ειδώς. Να λες γνωρίζοντας.

• Βίας μη έχου. Να μην έχεις βία.

• Ομίλει πράως. Να ομιλείς με πραότητα.

• Φιλοφρόνει πάσιν. Να είσαι φιλικός με όλους.

• Γλώττης άρχε. Να κυριαρχείς τη γλώσσα σου.

• Σεαυτόν ευ ποίει. Να ευεργετείς τον εαυτό σου.

• Ευπροσήγορος γίνου. Να είσαι ευπροσήγορος.

• Αποκρίνου εν καιρώ. Να αποκρίνεσαι στον κατάλληλο καιρό.

• Πόνει μετά δικαίου. Να κοπιάζεις δίκαια.

• Πράττε αμετανοήτως. Να πράττεις με σιγουριά.

• Αμαρτάνων μετανόει. Όταν σφάλλεις, να μετανοείς.

• Οφθαλμού κράτει. Να κυριαρχείς των οφθαλμών σου.

• Βουλεύου χρήσιμα. Να σκέπτεσαι τα χρήσιμα.

• Φιλίαν φύλασσε. Να φυλάττεις τη φιλία.

• Ευγνώμων γίνου. Να είσαι ευγνώμων.

• Ομόνοιαν δίωκε. Να επιδιώκεις την ομόνοια.

• Άρρητα μη λέγε. Να μην λες τα άρρητα.

• Έχθρας διάλυε. Να διαλύεις τις έχθρες.

• Γήρας προσδέχου. Να αποδέχεσαι το γήρας.

• Επί ρώμη μη καυχώ. Να μην καυχιέσαι για τη δύναμή σου.

• Ευφημίαν άσκει. Να επιδιώκεις καλή φήμη.

• Απέχθειαν φεύγε. Να αποφεύγεις την απέχθεια.

• Πλούτει δικαίως. Να πλουτίζεις δίκαια.

• Κακίαν μίσει. Να μισείς την κακία.

• Μανθάνων μη κάμνε. Να μην κουράζεσαι να μαθαίνεις.

• Ους τρέφεις αγάπα. Να αγαπάς αυτούς που τρέφεις.

• Απόντι μη μάχου. Να μην μάχεσαι αυτόν που είναι απών.

• Πρεσβύτερον αιδού. Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους.

• Νεώτερον δίδασκε. Να διδάσκεις τους νεότερους.

• Πλούτω απόστει. Να αποστασιοποιείσαι από τον πλούτο.

• Σεαυτόν αιδού. Να σέβεσαι τον εαυτό σου.

• Μη άρχε υβρίζων. Να μην κυριαρχείς με αλαζονεία.

• Προγόνους στεφάνου. Να στεφανώνεις τους προγόνους σου.

• Θνήσκε υπέρ πατρίδος. Να πεθάνεις για την πατρίδα σου.

• Επί νεκρώ μη γέλα. Να μην περιγελάς τους νεκρούς.

• Ατυχούντι συνάχθου. Να συμπάσχεις με το δυστυχή.

• Τύχη μη πίστευε. Να μην πιστεύεις την τύχη.

• Τελεύτα άλυπος. Να πεθαίνεις χωρίς λύπη.

12

το Σκινοφάραγγο

Πέντε ελληνικά λάθη που αποθράσυναν την Τουρκία Του Κωνσταντίνου Χολέβα*

Κ

ατά τα τελευταία είκοσι χρόνια διαπράχθηκαν σοβαρά λάθη από ορισμένους Έλληνες πολιτικούς και διανοητές, τα οποία αποθράσυναν την Άγκυρα και έριξαν νερό στον μύλο της τουρκικής επιθετικότητος. Εν όψει και της σημερινής εντάσεως στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καλό θα ήταν να συνειδητοποιήσουμε αυτά τα λάθη για να τα αποφύγουμε στο μέλλον. Λάθος πρώτο. Η θεωρία ότι όλα όσα λέγουν οι Τούρκοι απευθύνονται σε εσωτερικό ακροατήριο. Άποψη η οποία κατά κόρον αναπτύχθηκε από Έλληνες διαμορφωτές της κοινής γνώμης και τελικά αποδείχθηκε λίαν βλαπτική και απαράδεκτα καθησυχαστική. Η πράξη απόδειξε ότι όσα λέγουν κατά καιρούς οι τουρκικές ηγεσίες, πολιτικές, στρατιωτικές, διπλωματικές κ.ά., μπορεί εν μέρει να αποσκοπούν σε εκτόνωση εσωτερικών προβλημάτων, αλλά ταυτοχρόνως εκφράζουν σαφή και ουσιαστική απειλή προς την Ελλάδα. Τα Ίμια, οι παραβιάσεις του εναερίου χώρου μας, οι προκλητικές επισκέψεις Τούρκων αξιωματούχων στη Θράκη, οι πολυδάπανοι τουρκικοί εξοπλισμοί, η επιμονή για διατήρηση τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο και πολλές άλλες ενέργειες έχουν στόχο τον Ελληνισμό. Tο 1955 κάποιοι πίστευαν ότι οι σειρήνες του εθνικισμού είχαν μόνον εσωτερικούς παραλήπτες, αλλά τελικά την πλήρωσε ο Ελληνισμός της Κωνσταντινουπόλεως με το Σεπτεμβριανό πογκρόμ! Σήμερα κύριος στόχος του Ερντογάν είναι να «γκριζάρει» το Καστελλόριζο. Λάθος δεύτερο. Η ψευδαίσθηση του εξευμενισμού ή/και εξευρωπαϊσμού του θηρίου. Επί κυβερνήσεως Σημίτη αναπτύχθηκε και υλοποιήθηκε αυτή η εσφαλμένη πολιτική, η οποία διακηρύσσει ότι με ελληνικές υποχωρήσεις αφ’ ενός και προωθώντας την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας αφ’ ετέρου θα καμφθεί η επιθετικότητα των γειτόνων. Τελικά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Οι υποχωρήσεις της κυβερνήσεως Σημίτη στα Ίμια (1996) και στη Μαδρίτη (1997) πέρασαν το μήνυμα στους Τούρκους ότι είμαστε αδύναμοι και συνεχώς θα υποχωρούμε. Εξ άλλου η καλή μας διάθεση να σέρνουμε το κάρο της Τουρκίας προς την Ευρώπη δεν εκτιμήθηκε ούτε από τους εταίρους μας ούτε από την Άγκυρα. Τώρα πλέον γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη δεν επιθυμεί την πλήρη ένταξη της Τουρ-

κίας. Η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρία και άλλα κράτη μέλη προτιμούν μία ειδική σχέση με την Τουρκία εκτιμώντας την ως μία μεγάλη αγορά. Αλλά δεν θέλουν να εντάξουν στην Ε.Ε. μία πολυάριθμη χώρα με αυταρχικό καθεστώς, και με σημαντικές θρησκευτικές και πολιτισμικές διαφοροποιήσεις. Λάθος τρίτο. Η απατηλή εντύπωση ότι κάποια πρόσωπα είναι μετριοπαθή και πρέπει να στηριχθούν. Η Τουρκική στρατιωτική και διπλωματική μηχανή δεν αλλάζει ρυθμούς κάθε έξι μήνες αναλόγως των προσώπων, αλλά έχει μακροπρόθεσμη στρατηγική και έχει ορίσει ως κύριο αντίπαλο την Ελλάδα. Κάποτε ορισμένοι μάς πρότειναν να στηρίξουμε την Τσιλέρ για να μην έλθουν οι Ισλαμιστές και αιφνιδιάσθηκαν όταν η Τανσού προκάλεσε το επεισόδιο των Ιμίων. Άλλοι χόρευαν ζεϊμπέκικα με μία Τουρκική κυβέρνηση, η οποία περιλάμβανε το κόμμα των Γκρίζων Λύκων. Στην Κύπρο υμνήθηκαν ως μετριοπαθείς ο Ταλάτ και ο Ακιντζί, οι οποίοι πάντως ακολουθούν πιστά τις οδηγίες της Άγκυρας. Ας μην ζούμε με ψέματα! Λάθος τέταρτο. Η υπερβολική έμφαση στην οικονομική διπλωματία. Καλή είναι η εξωστρέφεια της οικονομίας μας και μακάρι να επιτυγχάνουν οι ελληνικές επενδύσεις στο εξωτερικό. Όμως είναι αφελής η προσδοκία ότι έτσι θα μειώσουμε τις τουρκικές απαιτήσεις και προκλήσεις. Η Εθνική Τράπεζα επένδυσε στην FINANS BANK της γείτονος, κι όμως η τουρκική προκλητικότητα αυξήθηκε. Ο τουρκικός επεκτατισμός έχει βαθειές ιστορικές και θρησκευτικές ρίζες και δεν εξαγοράζεται με μεθόδους παζαριού. Λάθος πέμπτο. Η αυταπάτη ότι θα βελτιώσουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλάζοντας τα σχολικά βιβλία Ιστορίας. Ορισμένοι «προοδευτικοί» ιστορικοί στη χώρα μας πιστεύουν ότι αν ωραιοποιούμε τα εγκλήματα των Οθωμανών και των Νεοτούρκων και αν περικόπτουμε ήρωες και μάρτυρες, θα παύσουν τα ελληνοτουρκικά προβλήματα. Παρά τις ελληνοτουρκικές επιτροπές ακαδημαϊκών η Τουρκία δεν άλλαξε ούτε τελεία στα βιβλία της. Ας διδάξουμε στα παιδιά μας την ιστορική αλήθεια και ας τονώσουμε το εθνικό φρόνημα.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Χολέβας είναι Πολιτικός Επιστήμων.

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

ΑΠΟ ΤΟΝ “ΕΘΝΙΚΟ ΚΗΡΥΚΑ ΤΗΣ Ν. ΥΟΡΚΗΣ” ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΦΩΝΑΖΟΥΝ…!!! «ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΑΝΑΧΩΜΑ ΠΟΥ ΘΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΝΑ ΑΝΤΙΤΑΧΘΕΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ»

Η

Ελλάδα έχει υποστεί την τουρκική προκλητικότητα επί πολλές δεκαετίες. Ιδιαίτερα μετά την εισβολή στην Κύπρο, η οποία άλλωστε απετέλεσε την πιο ωμή και συγκεκριμένη έκφραση της επιθετικότητας της Άγκυρας, η Τουρκία δεν έπαψε να εκδηλώνει με κάθε τρόπο, ακόμη και με την δημιουργία οξύτατων κρίσεων όπως εκείνη των Ιμίων, την επιβουλή της επί των κυριαρχικών δικαιωμάτων της γενέτειρας. Υπήρξαν, βεβαίως, στο παρελθόν αναχώματα ενάντια σε αυτή την επιθετικότητα. Πρώτα και κύρια, η ίδια η Ελλάδα με τον λαό της και τις Ένοπλες Δυνάμεις της. Στο πλευρό της στάθηκε πάντα ο Απόδημος Ελληνισμός με την αμερικανική Ομογένεια να υποστηρίζει πάντοτε ενεργά τα ελληνικά δίκαια και να υπογραμμίζει στην αμερικανική κυβέρνηση, τον Λευκό Οίκο και το Κογκρέσο, την ανάγκη της αμερικανικής συμπαράστασης για την διαφύλαξη της ελληνικής κυριαρχίας, αλλά παράλληλα και την προστασία της ειρήνης και της σταθερότητας σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή. Όσοι παρακολούθησαν ή ακόμη και έζησαν από κοντά τις εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών έχουν κάθε λόγο να εκφράζουν ευγνωμοσύνη για την άγρυπνη συμπαράσταση της αμερικανικής Ομογένειας, αλλά και να αναγνωρίζουν την συμβολή της Ουάσιγκτον, η οποία, στο πλαίσιο πάντοτε των δικών της γεωπολιτικών συμφερόντων, προστάτευσε αποτελεσματικά, με εξαίρεση βεβαίως την εισβολή στην Κύπρο, την ειρήνη στην περιοχή. Σήμερα όμως η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Για να πούμε τα πράγματα με το αληθινό τους όνομα, οι προοπτικές που διαγράφονται για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδος αλλά και για την ειρήνη στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο είναι ζοφερές. Η Τουρκία, όπως προκύπτει από επανειλημμένες σαφέστατες δηλώσεις του προέδρου Ερντογάν και μελών της κυβέρνησής του, αλλά και συγκεκριμένες τουρκικές ενέργειες, ακολουθεί πολιτική αναθεώρησης των δεδομένων του Διεθνούς Δικαίου και των υφισταμένων διεθνών συνθηκών και εκφράζει ωμά και ξεκάθαρα επεκτατικές βλέψεις εις βάρος των ελληνικών νησιών και της ελληνικής κυριαρχίας στο σύνολό της.

Δεν γίνεται πια λόγος, όπως στο παρελθόν, για νομικά επιχειρήματα σχετικά με την αποστρατικοποίηση ορισμένων νησιών ή την έκταση των χωρικών υδάτων, ούτε χρειάζονται ερμηνείες για τους απώτερους σκοπούς των τουρκικών δηλώσεων ή ενεργειών. Ρητά, ξεκάθαρα, η Άγκυρα, υπό την σημερινή της ηγεσία, ζητάει την αλλαγή του εδαφικού και γεωπολιτικού καθεστώτος στην περιοχή σε βάρος της Ελλάδος. Δυστυχώς, η ριζική αυτή χειροτέρευση στο όλο γεωπολιτικό σκηνικό της Νοτιοανατολικής Ευρώπης δεν σταματάει εκεί. Σήμερα η Ελλάδα, λόγω της μακρόχρονης, πολύπλευρης κρίσης είναι καθημαγμένη και αδύνατη. Τα τελευταία πρόσφατα πέτρινα χρόνια, αλλά και σοβαρά λάθη στην εξωτερική της πολιτική, έχουν επίσης στερήσει την γενέτειρα από συμμάχους και διεθνή ερείσματα. Ο ελληνικός λαός, εξουθενωμένος, μελαγχολικός, παθητικός και με άπειρη και αδύνατη κυβέρνηση δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται πλήρως τον θανάσιμο κίνδυνο και ούτε μπορεί μόνος του να τον αντιμετωπίσει. Η Αμερική, η μόνη χώρα με αποφασιστική στρατιωτική και πολιτική παρουσία στην περιοχή, εισέρχεται σήμερα σε μια πρωτόγνωρη πολιτική πραγματικότητα με άγνωστες, στην καλλίτερη περίπτωση, απόψεις και προθέσεις έναντι του ελληνοτουρκικού προβλήματος. Δεν είναι υπερβολή να τονισθεί ότι μια άκρως επικίνδυνη προοπτική διαγράφεται για την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ελλάδος που, φυσικά, αφορά το σύνολο του Ελληνισμού. Η ελληνοαμερικανική Κοινότητα καλείται να αντιληφθεί αυτόν τον ολέθριο για την γενέτειρα κίνδυνο, να συντονιστεί και να δράσει. Όλοι οι ομογενείς, εκλεκτοί και δραστήριοι Αμερικανοί πολίτες, όπως και στο παρελθόν με πλέον πρόσφατο παράδειγμα την επομένη της εισβολής στην Κύπρο, είναι επιτακτικό να συντονισθούν, να ενωθούν, να δραστηριοποιηθούν ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα αυτό της Ιστορίας. Μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν το ισχυρό εκείνο ανάχωμα που θα βοηθήσει την πατρίδα να αντιταχθεί στην τουρκική επιθετικότητα. Το διακύβευμα είναι πελώριο, ο κίνδυνος άμεσος και ξεκάθαρος και οι ευθύνες όλων ιστορικές.

13

το Σκινοφάραγγο

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

Ανοιχτή επιστολή προς τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Ρ. Τ. Ερντογάν Κοινοποίηση: α. Στα μέλη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών β. Στα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε, Πρόσφατα έχετε καθιερώσει μια επαναλαμβανόμενη και συνεχή αναφορά στα «σύνορα της καρδιάς των Τούρκων», όπως τα αντιλαμβάνεστε εσείς, τα οποία δεν ταυτίζονται με τα σημερινά φυσικά σύνορα της Τουρκίας προκειμένου να «χωρέσουν» σε αυτά και όλες οι νέο-οθωμανικές, επεκτατικές σας επιδιώξεις. Συχνά μάλιστα, μας πληροφορείτε πως παραδίδετε σε όλους εμάς και «μαθήματα ιστορίας». Εμείς όμως γνωρίζουμε πολύ καλά πως αυτά τα «μαθήματα ιστορίας» όπως τα αποκαλείτε, αποτελούν μαθήματα επικίνδυνου λαϊκισμού σε ανιστόρητους και αμόρφωτους ανθρώπους οι οποίοι είναι φυσικό να μην γνωρίζουν όσα θα έπρεπε να γνωρίζετε εσείς! Γιατί κάθε μορφωμένος άνθρωπος, Τούρκος, Έλληνας ή από οποιαδήποτε άλλη χώρα, ασφαλώς και χαμογελάει όταν σας ακούει να αναφέρεστε στα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου ισχυριζόμενος ότι «Σε αυτά τα νησιά έχουμε την ιστορία μας, τα μνημεία μας, τα τζαμιά μας!». Όλοι οι στοιχειωδώς μορφωμένοι άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη, γνωρίζουν πως το Αιγαίο πέλαγος, από την χαραυγή της ιστορίας ήταν και παραμένει Ελληνικό. Οι περιστασιακοί κατακτητές ποτέ δεν μπόρεσαν, ούτε πρόκειται να μπορέσουν ποτέ στο μέλλον, αυτό να το αλλάξουν. Μήπως, μια και φαίνεται να σας ενδιαφέρει η ιστορία, πρέπει να σας υπενθυμίσουμε πως η λέξη Αιγαίο, σύμφωνα με την αθάνατη Ελληνική μυθολογία που μελετάει ολόκληρος ο πλανήτης εδώ και χιλιάδες χρόνια, προέρχεται από τον πατέρα του Θησέα και βασιλιά της Αθήνας Αιγέα ο

οποίος έπεσε και πνίγηκε στα νερά του πελάγους από το ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο; Να σας υπενθυμίσουμε πως εδώ και 3.000 τουλάχιστον χρόνια πρωτοελληνικοί λαοί όπως Ίωνες, Αχαιοί, Αιολείς και άλλοι, μετέτρεψαν την Μικρά Ασία σε χώρο πολιτικής και πολιτισμικής ανάπτυξης του Ελληνισμού; Πως τα τετελεσμένα βίας και γενοκτονίας στα οποία είναι συνηθισμένοι οι πρόγονοί σας και δυστυχώς αρκετοί σύγχρονοί σας, όπως εσείς προσωπικά, δεν αλλοιώνουν ούτε κατ’ ελάχιστο την πραγματική ιστορία; Αν εσείς στις μέρες μας ψάχνετε απεγνωσμένα «αποδείξεις» για τον απροκάλυπτο επεκτατισμό σας στα τζαμιά που έχτισαν πρόσκαιροι κατακτητές σε ελάχιστα από τα 6.000 νησιά και βραχονησίδες που βρίσκονται στον Ελλαδικό χώρο, τι θα πρέπει να πούμε εμείς για το μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τον ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας που χτίστηκε στην Πόλη του Κωνσταντίνου δέκα ολόκληρους αιώνες πριν εμφανιστούν οι κατακτητές – πρόγονοί σας; Τι θα πρέπει να πούμε για τον Βυζαντινό Ναό της Αγίας Σοφίας στην Νίκαια της Βιθυνίας όπου πραγματοποιήθηκαν η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος στις 20 Μαΐου του 325 και η όγδοη Οικουμενική Σύνοδος το έτος 787 ή για τον ναό της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντος, η οποία χτίστηκε μεταξύ 1238 και 1263 από τον Μανουήλ Α’ με ανεκτίμητη και μοναδική ψηφιδωτή και γλυπτή διακόσμηση; Τι θα πρέπει να πούμε για την Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά, το σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού εδώ και δεκαεπτά σχεδόν αιώνες, την οποία ίδρυσαν το 386 οι Αθηναίοι μοναχοί Βαρνάβας και Σοφρώνιος σε απάτητες βουνοκορφές του Πόντου; Τι θα πρέπει να πούμε για το ιερό της Άρτεμης στην Έφεσο, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, τα ερείπια του οποίου θαυμάζουν σή-

ΕΥΧΑ ΡΙΣΤ ΗΡΙ Ο Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου και η Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας μας ευχαριστούν όλους που με τις προσφορές και τις συνδρομές τους μας βοηθούν να καλύπτουμε τα έξοδα έκδοσης και αποστολής της. Παρακαλούμε να συνεχίσετε να το κάνετε. Όλοι μαζί μπορούμε. Παρακαλούμε να μας στέλνετε τις συνεργασίες σας για να πλουτίζετε την εφημερίδα μας με τις σκέψεις σας, τις απόψεις σας, τις γνώσεις σας για θέματα που θα είναι ωφέλιμα για όλους μας. Σας ευχαριστούμε

μερα πλήθη που συρρέουν από ολόκληρο τον κόσμο ή για την Καππαδοκία η οποία από τον πρώτο αιώνα π.Χ. αποτελούσε κέντρο του Ελληνισμού; Να θυμηθούμε μήπως την Νικομήδεια της αρχαίας Βιθυνίας, όπου καταγράφεται Ελληνική παρουσία από το 712 π.Χ.; Ή μήπως την Σμύρνη, από τις αρχαιότερες πόλεις της Μεσογείου, η οποία κατοικήθηκε από Ελληνικούς πληθυσμούς εδώ και χιλιάδες χρόνια – μέχρι πρόσφατα; Μήπως να θυμηθούμε την Αλικαρνασσό, την Προύσα, το Ικόνιο ή την Ανατολική Θράκη στην οποία ο Ελληνικός μύθος της Ηρώς και του Λέανδρου λαμβάνει χώρα στην αρχαία πόλη της Σηστού εδώ και χιλιάδες χρόνια; Τι θα πρέπει άραγε να πούμε για την μαρτυρική Κύπρο, το νησί της Αφροδίτης, καθαρά Ελληνικό από την εποχή του Τρωικού πολέμου; Τι θα πρέπει να πούμε για την Ίμβρο και την Τένεδο με Ελληνικό πληθυσμό που ξεπερνούσε το 90% όταν σας παραδόθηκαν σαν «δώρο» με την Συνθήκη της Λωζάνης που δεν σας αρέσει σήμερα; Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε, Πρέπει επιτέλους να κατανοήσετε πως στα σπλάχνα ολόκληρης της σημερινής Τουρκίας βρίσκονται παντού σπαρμένα αδιάψευστα τεκμήρια Ελληνικού πολιτισμού που άνθησε χιλιάδες χρόνια πριν εμφανιστούν

στην περιοχή οι κατακτητές – πρόγονοί σας. Για ποια ιστορία λοιπόν μας μιλάτε Κύριε Πρόεδρε; Για την ιστορία των γενοκτονιών, των σφαγών, της βίας και της απληστίας για πλιάτσικο; Γιατί αυτή ακριβώς είναι η αυθεντική σας ιστορία! Ίσως θα σας ήταν χρήσιμο να μάθετε και τα σύνορα της δικής μας καρδιάς. Πρώτα όμως προσπαθήστε να αντιληφθείτε, όσο δύσκολο και αν σας φαίνεται, πως τα σύνορα του διαχρονικού Ελληνισμού, από την εποχή της αρχαιότητας μέχρι σήμερα, δεν έχουν κανένα απολύτως γεωγραφικό όριο. Γιατί το Ελληνικό πνεύμα αγκάλιαζε, αγκαλιάζει και θα αγκαλιάζει πάντοτε κάθε μορφωμένο άνθρωπο, σε κάθε γωνιά του πλανήτη μας. Όσον αφορά τα γεωγραφικά σύνορα του σημερινού Ελληνισμού, αν σας δίνουν την εντύπωση μιας εύκολης λείας στον απροκάλυπτο επεκτατισμό που εκδηλώνετε, ξανασκεφτείτε το καλά. Γιατί θα πρέπει να γνωρίζετε πως τα σύνορα της καρδιάς των Ελλήνων πάντοτε θα φθάνουν μέχρι την Κόκκινη Μηλιά, τον τόπο που θα ξαναβρεθούμε κάποτε, γιατί όπως λένε οι παραδόσεις μας, και πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας θά ’ναι! Κείμενο: Λεωνίδας Κουμάκης, μέλος ΙΗΑ, Ελλάς.

Παρ’ ολίγον ολική καταστροφή του Κοινοτικού Καταστήματος Σκινιά Συνέχεια από τη σελ. 1

τεινή, Κεχαγιαδάκης Γιώργης, Ζαμπουλάκης Ευριπίδης, Συμνιανάκης Γιάννης, Συμνιανάκης Γιώργης, Τσαντάκης Γιώργος, Μαρκατάντου Κωνσταντίνος, Θεοδοσάκης Μανόλης-Γιάννα, Νίκος (Δεμάτι), Φραγκάκης Μιχάλης, Ζαμπουλάκη Ευτυχία, Πανακάκης Γιώργης, Μπριτζολάκη Μαρίκα, Κεχαγιαδάκη Κατερίνα, Θεοδοσάκη Βασιλικώ, Στραταντωνάκης Γιώργης, Καστιγάκης Χαραλάμπης, Νικολουδάκης Αποστόλης, Ρερεράκης Νίκος, Λίζος Βαγγέλης, Ζαμπουλάκης Γιώργης, Πανακάκης Νίκος-Νάντι, Ρερεράκης Γιώργης, Χαλαμπαλάκη Μαριάννα, Ζαμπουλάκη Ασπασία, Γαβριλάκης Σταύρος, Συμισακάκης Εμμανουήλ, Φούρνος Σκινιά, Χανιαλάκη Κούλα, Σραταντωνάκης Γιώργης-Κούλα, Πανακάκης Σταύρος, Μαγκουφάκη Αθηνά, Ρερεράκης Γιώργης του

Νικ., Αφραθιανάκης Μαρίνος, Ζαμπουλάκης Γιάννης-Βαγγελιώ, Γαρεφαλάκη Χρυσούλα, Γαλανάκης Μανόλης-Ρούλα, Φραγκιαδάκης Δημήτρης, Γαλανάκης Κωστής-Ροδούλα, Ρερεράκης Μανόλης. Το ποσό που συμπληρώθηκε ήταν 1.150€ στο οποίο τα 1.000€ πήγαν στον εργολάβο με απόδειξη που υπάρχουν στα αρχεία της Κοινότητας και του Πολιτιστικού Συλλόγου και τα 150€ θα δοθούν για την ειδική κατασκευή και για υλικά που θα χρειαστούν στο μέλλον. Πολλοί από τους δωρητές δεν ήθελαν να δημοσιευθεί το ποσό που έδωσαν και έτσι αναφέρουμε μόνο τα ονόματά τους. Τα πλήρη στοιχεία ευρίσκονται στα αρχεία του Τοπικού Διαμερίσματος Σκινιά.

Μαρίνα Χαλαμπαλάκη Πρόεδρος του Τοπικού Διαμερίσματος

14

το Σκινοφάραγγο

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

Ένα από τα πιο συγκλονιστικά ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ της Γενοκτονίας των Ποντίων!

Η κόλαση στον Άγιο Γεώργιο τον Πάτλαμα Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Πάτλαμα, μία εικόνα κολάσεως

αντιγραφή από το βιβλίο του Γεωργίου Λαμψίδη Τοπάλ Οσμάν, antexoume Ελάτε τώρα να παρακολουθήσουμε την ιστορία μιας μεγάλη εκκλησίας που το όνομά της έγινε συνώνυμο με την κόλαση. Είναι μια πολίχνη το Πάτλαμα, που απέχει ένα τέταρτο της ώρας από την Κερασούντα. Δε θα είχε καμία αξία για την ιστορία μας αν εκεί δεν υπήρχε μία εκκλησία: Ο Άγιος Γεώργιος. Όταν σήμερα αναφέρετε σε έναν ηλικιωμένο Πόντιο την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Πάτλαμα, σας κοιτάζει αρκετά δευτερόλεπτα, έκπληκτος, ύστερα ξαναρωτάει: Toν Άγιο Γεώργιο τον Πάτλαμα; Ανοιγοκλείνει τα μάτια του, σκέφτεται λίγο και: Που τον θυμήθηκες! Λέγαμε να τα ξεχάσομε όλα… Όμως οι ιστορικοί που περιέγραψαν την τελευταία περίοδο του Ελληνικού Πόντου δεν μπορούν να το ξεχάσουν. Επανέρχονται συνεχώς στον Άγιο Γεώργιο τον Πάτλαμα για να δείξουν την φρίκη, την κατάντια, τον εξευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. “Και αυτοί οι δαίμονες της κολάσεως θα έφριττον ενώπιον της τοιάτης σκηνής…” αναφέρει έντρομος ο Βαλαβάνης που τα γεγονότα τα έζησε από πολύ κοντά. “Ήνοιξεν η θύρα της κολάσεως, διότι επωνομμάσθη ο Ναός του Αγίου Γεωργίου Πάτλαμα”, γράφει ο αποδημήσας το 1965 εις Κύριον Μητροπολίτης Νευροκοπίου και Ζιχνών Αγαθάγγελος και αφιερώνει πλείστες λεπτομέρειες για την κόλαση αυτή στο βιβλίο του “Η ιστορία του εν Πόντω χωρίου Χόψα και η καταστροφή αυτής”. Αλλά ας επανέλθουμε στη σειρά της αφηγήσεώς μας. Όπως γράψαμε ήδη, οι εκτοπισμοί και οι απελάσεις Ελήνων με τις οικογένειές τους δήθεν “λόγω πολεμικών αναγκών” βρίσκονταν στην έντασή τους. Πολλοί δραπέτευον από τις συνοδείες και διασκορπίζονταν σε διάφορες πόλεις, ιδίως στην Κερασούντα. Εκεί όμως η κατάσταση μεβλήθηκε επικίνδυνα, όπως αναφέρει ο Μητροπολίτης Αγαθάγγελος. Οι συνεχείς επιτάξεις και εκβιασμοί του Τοπάλ Οσμάν έσβησαν το εμπόριο της πόλεως. Εργασίες πλέον δεν υπήρχαν. Οι τιμές των τροφίμων εικοσαπλασιάστηκαν και η ζωή για τους καταφυγόντας εκεί εξόριστους έγινε πολύ δύσκολη. Για να ζήσουν οι “λάθρα βιούντες” πρόσφυγες αναγκάσθηκαν να μεταφέρουν πάνω στους ώμους τους, στρατιωτικά τρόφιμα και πολεμοφόδια από την Κερασούντα στο Κουλάκ-Καγιάν, απόσταση που κανονικά ένας πεζός χωρίς φορτίο την διένυε σε εννέα ώρες. Οι φορτωμένοι όμως τα ανθρώπινα αυτά υποζύγια, άνδρες και γυναίκες, που έφερναν στους ώμους τους 25 οκάδες φορτίου, διένυαν αυτήν την απόσταση σε δύο μέρες. Για τις 25 αυτές οκάδες επληρώνοντο 50 γρόσια ενώ η οκά του καλαμποκίσιου ήταν 70 γρόσια. Δηλαδή το ημερομίσθιο δύο ημερών εξαντλητικής εργασίας αντιπροσώπευε λιγότερο από οκά καλαμποκίσιο ψωμί. Δεν ήταν όμως μόνο η δυσκολία της διατροφής. Κάθε μέρα οι τσετέδες του Τοπάλ Οσμάν διέτρεχαν στην πόλη και ξεκαθάριζαν πρόσφυγες που ήσαν εγκαταλειμμένοι στις αχυρώνες, στους σταύλους και στα καμπαναριά. Και ήδη αναφέραμε τις τραγικές νύχτες που μάζευαν οι ορδές του Τοπάλ Οσμάν παιδιά και τα έπνιγαν στο λιμάνι της Κερασούντος. Όσες απ’ αυτές τις οικογένειες των προσφύγων κατόρθωνε να συλλάβει ο στρατός και η χωροφυλακή, τις μετέφερε αμέσως στον Άγιο Γεώργιο τον Πάτλαμα. Όμως ας αφήσωμε τον άλλοτε μητροπολίτη Νευροκοπίου και Ζιχνών Αγαθάγγελο να ανοίξει την αυλαία της τρομερής αυτής κολάσεως του Ποντιακού Ελληνισμού. Δώδεκα οικογένειες από το χωριό Χόψα, που βρίσκονταν ανάμεσα στους χιλιάδες πρόσφυγες που κατέφυγαν στην Κερασούντα αποφάσισαν να φύγουν κρυφά για το Καραχισάρ κι από κει για τις ρώσικες γραμμές. Η απόφασή τους φυσικά ήταν εξαιρετικά παράτολμη γιατί και η απόσταση ήταν μεγάλη και οι κίνδυνοι στο δρόμο πολλοί. Όμως ο άνθρωπος προτιμά το παράτολμο καμμία φορά όταν δεν υπάρχει άλλη διέξοδος από το θάνα-

το. Μήπως προ δύο μηνών η Δέσποινα Παχατουρίδου και η αδελφή της, Σουμέλα Καλαϊτζίδου δεν έκαμαν το ίδιο και κατόρθωσαν να διαφύγουν στο ρώσικο έδαφος; Μήπως και άλλες οικογένειες δεν έκαμαν το ίδιο και σώθηκαν; Τι σημαίνει αν μερικοί συνελήφθηκαν και εκτελέστηκαν επί τόπου; Ο καθένας με την τύχη του. Και ένα πρωινό βροχερό και παγωμένο του Απριλίου του 1917 ξεκίνησαν οι 12 οικογένειες για τη σωτηρία ή τον θάνατο, χωρίς κανένα εφόδιο. Μάζευαν στο δρόμο χόρτα και σαλιγκάρια και με αυτά συντηρούν-

ταν. Όταν βράδιασε, φθάσανε στο Τας-Χαν, όπου κατέλυσαν. Εκεί άναψαν φωτιά και για να ζεσταθούν και για να στεγνώσουν τα ρούχα τους, που ήταν μουσκεμένα από την ολοήμερη βροχή. Τη στιγμή που γύρω από τη φωτιά ζεσταίνονταν τα μέλη των δώδεκα αυτών οικογενειών, άνοιξε η πόρτα απότομα και μπήκε μέσα ένα νέο παιδί 16 χρονών καταβρεγμένο, παγωμένο και τρομαγμένο. Από την παγωνιά και τον φόβο δεν μπορούσε να μιλήσει, είχαν ακινητοποιηθεί τα σαγόνια του. Επί ένα τέταρτο της ώρας τον έτριβαν και τον ζέσταιναν ώσπου συνήλθε κάπως. Του έδωσαν τότε λίγα χόρτα και μερικά σαλιγκάρια ψημένα στη φωτιά να φάει γιατί ήταν θεονήστικος. Ανυπόμονοι οι άλλοι να μάθουν ποιος είναι και από που ήρθε τον είχαν κυκλώσει και περίμεναν να μιλήσει.

- Είμαι από το Κεπεκκλήσε της Τριπόλεως… άρχισε ο νέος με δυσκολία. Αφήστε με, δεν μπορώ να πω τι είδαν τα μάτια μου… αφήστε με. Είμαι τόσο ζαλισμένος! Κι έπεσε ξανά ανάσκελα. Οι γύρω του κατατρόμαξαν και περίμεναν τη συνέχιση της διηγήσεως. Τους κοίταξε όλους, έτριψε λίγο τα χέρια για να ζεσταθεί και σε λίγο πήρε θάρρος.

-Είχαμε σκοπό να φύγουμε για τη Ρωσία, συνέχισε ο νέος με δυσκολία, όμως ήρθαν και μας ειδοποίησαν ότι θα εκτοπισθούμε… Έτσι πολλοί από το Κεπεκκλήσε και το Τζαλ, για να γλυτώσουν τον εκτοπισμό, βγήκαν στα βουνά με τις οικογένειές τους. Εκεί περίμεναν δέκα μέρες την προέλαση των Ρώσων. Όμως η προέλαση δεν έγινε ποτέ. Τα μάτια όλων ήσαν στραμμένα προς το παλληκάρι εκείνο που ανάσαινε βαρειά και προσπαθούσε να ανασηκωθεί. Δύο – τρεις έτρεξαν κοντά του και τον ξανακάθισαν στη θέση του. Πες μας, πες μας, παλληκάρι μου και μη μας βασανίζεις, παρακάλεσε ένας γέρος. Ο νέος έκανε μια ακόμη προσπάθεια, και ξανακάθισε πιο καλά στη θέση του. Όλοι σώπασαν να ακούσουν…. Όταν είδαν κι απόειδαν οι φευγάτοι στα βουνά πατριώτες μου πως δε θα έλθουν οι Ρώσοι κατέβηκαν και παραδόθηκαν στους τούρκους. Οι τροφές τους είχαν τελειώσει και τα γυναικόπαιδα δεν άντεχαν πια… όμως τι να σας πω, τι είδαν τα μάτια μου… Ήταν τόσο φοβερό. Μερικούς σκότωσαν αμέσως ή τους σφάξανε μπροστά στα μάτια μας και τους άλλους τους άρχισαν με χοντρά ραβδιά στο ξύλο.

Εγύμνωσαν άνδρες και γυναίκες

Όταν πια τέλειωσαν αυτά, μας ανάγκασαν όλους να γδυθούμε, άνδρες και γυναίκες και να βαδίσουμε… Βαδίσαμε έτσι, σε αυτά τα χάλια, δυο μέρες μέσα στα βουνά. Ο ένας ντρεπόταν τον άλλον και οι κακόμοιρες οι γυναίκες μας… προσπαθούσαν να σκεπασθούν με τα κουρέλια και τα τσουβάλια που βρήκαν σε ένα έρημο ελληνικό χωριό. Ο νέος σκούπισε με το χέρι του τα δάκρυα που κύλησαν στα μάγουλά του. Έκλαιγε. Έκλαιγαν όλοι. Έκλαιγαν για αυτούς που τα υπέστησαν και έκλαιγαν για την ίδια τους την τύχη.

Μας πήγαιναν για το Καραχισάρ, συνέχισε το παλληκάρι αφού κάπως ησύχασαν όλοι. Για να πάμε στο Καραχισάρ, έπρεπε να περάσωμε το βουνό Είριπελ που ήταν χιονισμένο… Κρύος παγωμένος αέρας τρυπούσε τα γυμνά κορμιά μας… Εκεί ήταν το τέλος… Κάπου 450 ψυχές πάγωσαν εκεί στο Είριπελ… Το πρωί το χιόνι τους είχε σκεπάσει όλους…. Ο νέος έκλαιγε με αναφυλλητά, όπως έκλαιγαν κι όλοι… Μάνα μου, μάνα μου, φώναζε ο νέος στα αναφυλλητά του. Την κρατούσα ως την τελευταία στιγμή. Και τον Ισάκ, τον μικρό μου αδελφό, τον έσερνα από το χέρι, ώσπου τον άφησα κάτω… Δεν μπορούσε πια να περπατήσει… Νικόλα, μου είπε, κρύωνω… παγώνω… και έκλεισε το στόμα του. Επάγωσε… Τρεις σωθήκαμε… Εγώ έφυγα και πήγα στο Τζαλ, βρήκα ρούχα και έπεσα μέσα στα βουνά να βρω σωτηρία…. Το βράδυ εκείνο, στο χάνι του Τας-Χαν ήταν κλαυθμός και οδυρμός. Έκλαιγαν και ολοφύρονταν. Τι τους περίμενε πλέον; Ο θάνατος, ένας θάνατος βασανιστικός και αργός. Φθάνει πια, φώναξε ένας ηλικιωμένος. Κλαίμε τους άλλους και δεν κοιτάμε τι θα κάνομε εμείς. Και εκεί θάνατος και εδώ θάνατος… Όπου κι αν είναι θα παλαίψομε να σωθούμε… Οι φωνές αυτές έφεραν κάποια ησυχία στο χάνι και πολλοί κούρνισαν να κοιμηθούν τον ανήσυχο ύπνο τους. Το πρωί έβρεχε δυνατά και όμως έπρεπε να ξεκινήσουν. Δεν μπορούσαν να μείνουν στο χάνι αυτό. Θα τραβούσαν για το Καραχισάρ κι ότι βρέξει… Τη στιγμή που ήσαν έτοιμοι να ξεκινήσουν, παρουσιάσθηκαν μπροστά τους δύο τζανταρμάδες (χωροφύλακες) και ζήτησαν την άδεια μετακινήσεώς τους. Όμως τέτοια άδεια δεν υπήρχε. Οι 12 αυτές οικογένειες έφευγαν κρυφά. Οι χωροφύλακες εμπόδισαν τότε την αναχώρησή τους και ζήτησαν τηλεφωνικώς οδηγίες απ’ την Κερασούντα. Και οι στρατιωτικές αρχές Κερασούντος έδωσαν εντολή να επιστρέψουν οι οικογένειες αυτές συνοδεία χωροφυλάκων. Μέσα στη δυνατή βροχή και το κρύο η θλιβερή συνοδεία των 12 οικογενειών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν και ο δυστυχής νέος, ο Νικόλας, που γλύτωσε από την παγωνιά του βουνού Είριπελ, πήγαινε πίσω προς την Κερασούντα. Βάδιζαν όλη τη μέρα και προς το βράδυ έφθασαν στα πρώτα σπίτια της μαρτυρικής πόλεως, όπου ωδηγήθησαν κατευθείαν στην αυλή των φυλακών και εκεί κούρνιασαν τρέμοντας για να ησυχάσουν λίγο. Ύστερα από δύο ώρες παρουσιάστηκε μπροστά τους ένας αξιωματικός. Οι Έλληνες βρεγμένοι και νηστικοί, χάρηκαν όταν είδαν αξιωματικό. Έτρεξαν κοντά του για να τον παρακαλέσουν να τους βάλει στη φυλακή για να σωθούν!!! Όμως οι τεμενάδες και οι θερμές παρακλήσεις που του κάνανε δεν ωφέλησαν σε τίποτα. Ο τούρκος αξιωματικός μόλις τους αντίκρυσε, χωρίς να περιμένει να τελειώσουν τα παρακάλια τους, τους ρώτησε από που είναι. Όταν πληροφορήθηκε ότι προέρχονται από τα χωριά της Αργυρουπόλεως έγινε έξω φρενών και άρχισε να τους βρίζει και να τους απειλεί με τουφεκισμούς και με σφαγές. “Την πατρίδα σας δε θα την ξαναδείτε”, τους είπε με οργή. “Θα σας πετσοκόψει όλους ο Τοπάλ Οσμάν…” Τους έβρισε χυδαία, απώθησε τις γυναίκες που τον παρακαλούσαν και έδειρε δυο-τρεις άντρες που τόλμησαν να του ζητήσουν μια στέγη να στεγνώσουν και να ζεσταθούν. “Θα σας στείλω, τους είπε, σε μια καλή στέγη για να ησυχάσετε για καλά…” Έγραψε ένα σημείωμα που το έδωσε στους χωροφύλακες και τους διέταξε να μεταφέρουν τους βρωμορωμηούς στο Πάτλαμα. Οι χωροφύλακες με τους υποκοπάνους άρχισαν να τους χτυπούν και να τους σπρώχνουν να βγουν έξω από το προαύλιο των φυλακών. Παρά τη συνεχιζόμενη βροχή και το σκοτάδι, που τύλιξε τα πάντα, οι δυστυχισμένες οικογένειες, σε άθλια κατάσταση, ξεκίνησαν για το Πάτλαμα. Κάπως τότε πήραν θάρρος. Πίστεψαν πως στο Πάτλαμα θα έβρισκαν στέγη, τροφή και λίγη φωτιά να ζεσταθούν. Και βιάζοταν στο σκοτάδι, σέρνοντας τα πόδια τους και τα παιδιά τους, να φτάσουν το γρηγορότερο.

Συνέχεια στη σελ. 15

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

15

το Σκινοφάραγγο

Ένα από τα πιο συγκλονιστικά ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ της Γενοκτονίας των Ποντίων!

Η κόλαση στον Άγιο Γεώργιο τον Πάτλαμα Συνέχεια από τη σελ. 14 Όμως, η διάψευση των ελπίδων τους ήρθε πολύ σύντομα. Μόλις φθάσανε στο Πάτλαμα οδηγήθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Η εκκλησία δεν ήταν πολύ μεγάλη, μόλις χωρούσε 200 ανθρώπους ορθίους και μάλιστα, κάπως ασφυκτικά. Αυτό όμως δεν τους πείραζε, θα βολεύονταν μέσα στην εκκλησία – ήταν δεν ήταν 60 άτομα – και θα ξάπλωναν τουλάχιστον να ζεσταθούν και να στεγνώσουν. Όταν μπήκαν στον αυλόγυρο της εκκλησίας αντίκρυσαν έναν τζανταρμά να στέκεται φρουρός στην πόρτα και να κρατάει με ένα μαντήλι τη μύτη του. Μερικοί κάτι υποψιάστηκαν, αλλά δεν έδωσαν μεγάλη σημασία. Μπορούσαν όλα να τα φανταστούν, όχι όμως και αυτό που αντίκρυσαν μόλις άνοιξε η πόρτα και τους έσπρωξαν με τον υποκόπανο οι τζανταρμάδες να μπουν γρήγορα μέσα.

Μέσα στην κόλαση

Βρώμα, μπόχα, αλαλαγμοί και θρήνοι ήταν τα πρώτα που τους υποδέχτηκαν, μόλις άνοιξε η πόρτα της εκκλησίας. Βρώμα ακαθαρσιών, βρώμα πεθαμένων, βρώμα καπνιάς, βρώμα ανυπόφορη, σκοτάδι. Πατούσαν, σπρωχνόμενοι από τους άλλους πίσω, πάνω σε ανθρώπινα σώματα που άλλοι τους έβριζαν κι άλλοι ήταν άφωνοι – ήταν πτώματα. Σταμάτησαν σε ένα σημείο όρθιοι και περίμεναν να συνηθίσουν κάπως το σκοτάδι. Μερικοί έκαναν να φτάσουν στα παράθυρα, να πάρουν λίγο καθαρό αέρα. Ήταν όμως αδύνατο. Άνθρωποι ήταν κουλουριασμένοι παντού, δεν μπορούσαν να ξαπλώσουν, να ησυχάσουν κάπως. Ήταν παντού το αδιαχώρητο. Πάνω από 300 άτομα – ζωντανοί και πεθαμένοι – ήταν κλεισμένοι σ’ αυτό το μικρό χώρο που χωρούσε, όπως είπαμε μόνο 200 και αυτούς όρθιους. Παρ’ όλο ότι ήταν νύκτα όλοι σχεδόν ήταν ξυπνητοί. Φώναζαν, έκλαιγαν. Παρακαλούσαν τους τζανταρμάδες να τους βγάλουν και να τους ρίξουν στην θάλασσα, που ήταν παρέκει να ησυχάσουν. Άλλοι παρακαλούσαν τον Θεό να τους πάρει, να γλυτώσουν μέσα απ’ αυτή την κόλαση. Άλλοι πάλι έβριζαν. “Συνεχώς έβριζαν και βλασφημούσαν”… Οι νεοεισελθόντες παρέμειναν έτσι όρθιοι και περίμεναν να συνηθίσει το μάτι τους στο σκοτάδι για να δουν τι θα κάνουν, που θα βολευτούν. Σε λίγο άρχισαν να ξεδιαλύνουν τα γύρω, να βλέπουν τους ανθρώπινους όγκους στοιβαγμένους. Κοντά τους ήταν μια γριά που πάλευε με το θάνατο από την πείνα. Προσπαθούσε κάτι να πει ζητούσε ολοένα κάτι να φάει…. Σε λίγο σώπασε. Απ’ έξω άρχισε να ξημερώνει. Παρέκει ήταν ένας γέρος που είχε δίπλα του μια νέα γυναίκα, τη θυγατέρα του, που ήταν αναίσθητη. Ο γέρος δεν ήξερε τι να κάνει, την κουνούσε, της μιλούσε. Αυτή τίποτα. Ύστερα, σα να φωτίσθηκε από μια ιδέα, έβγαλε από το ένα πόδι του το τσαρούχι, που το έκοψε σε μικρά κομματάκια με ένα μικρό μαχαιράκι και έδωσε ένα στην κόρη του.

-Συμέλα, να τρως. Η κοπέλα άνοιξε τα μάτια της κι άρχισε να μασάει αργά, αλλά με βουλιμία το κομμάτι του τσαρουχιού. Ζήτησε κι άλλο κι άλλο. Ο γέρος και η κοπέλα έφαγαν το ένα τσαρούχι κι άρχισαν και το δεύτερο. Τον γέρο τον πήραν είδηση άλλοι, οι οποίοι άρχισαν το ίδιο. Όσοι δεν είχαν μαχαιράκια ζητούσαν από τους άλλους, οι οποίοι δεν τα έδιναν αν δεν έπαιρναν σαν αντάλλαγμα ένα κομμάτι. Οι άνθρωποι μεταβλήθηκαν σε πεινασμένα τσακάλια που κατεβρόχθιζαν τα τσαρούχια τους. Η Κυριακή Τσαούση του Παύλου (συγγενής του Μητροπολίτου Νευροκοπίου και Ζιχνών, ο οποίος μας δίνει αυτές τις φρικτές εικόνες) βλέποντας όλα αυτά τα φοβερά είπε σιγανά: - Καλά που κι τρώγνε και τ’αποθαμέντς (καλά που δεν τρώνε και τους πεθαμένους). Η διπλανή της απάντησε πως δεν τους τρώνε γιατί βρωμούν, αλλιώς δε θα άφηναν ούτε τα κόκκαλά τους. Μήπως όμως το τσαρούχι είναι καλύτερο; πρόσθεσε μία άλλη. Μία άλλη γυναίκα επενέβει και είπε να μη φωνάζουν γιατί μπορεί να τ’ ακούσουν και να αρχίσουν να τρώνε και τους πεθαμένους. Τη στιγμή εκείνη στο βάθος γινόταν καυγάς. Ακουγόταν μια γυναικεία φωνή που έλεγε: - Δεν ντρέπεσαι να μου κλέψεις το τσαρούχι την ώρα που κοιμόμουνα; Δεν έλεγες ότι έχω κι εγώ ψυχή;

Η άλλη φώναζε, διαμαρτυρόταν ότι δεν της το πήρε. Αλλά ύστερα το έβγαλε από τον κόρφο της και της το έδωσε μισοφαγωμένο. Την πείνα την έκανε χειρότερη η απερίγραπτη ακαθαρσία μέσα στο Ναό. Σε κανέναν δεν επιτρεπόταν να βγει για την φυσική του ανάγκη. Όσοι πέθαιναν τους έβαζαν μέσα στο Ιερό, άταφους. Η μυρωδιά ήταν ανυπόφορη. Σκοπίμως δεν επέτρεπαν την ταφή των νεκρών, μόνο και μόνο για να προκληθούν αρρώστειες και να πεθάνουν όλοι μέσα στο Ναό. “Τούρκος γιατρός ο Απτούλ Βεχάπ, αναφέρει ο αρχιμανδρίτης Πανάρετος Τοπαλίδης στο βιβλίο του “Ο Πόντος ανά τους αιώνας” περιγράφοντας την κόλαση του Πάτλαμα, διαταχθείς, προς τήρησιν των προσχημάτων, να επισκεφτεί το Ναό δεν μπόρεσε να πλησιάσει λόγω της πυκνής δυσοσμίας και δήλωσε εγγράφως στις αρχές της Κερασούντας, ότι εκεί είναι μακελειό-μακτελχανέ. Την επόμενη με την ανατολή, άνοιξε η πόρτα της κολάσεως. Αμέσως όλοι έστρεψαν τα βλέμματά τους προς την πόρτα. Όλοι ανέμεναν βοήθεια εκ μέρους των Κερασουντίων. Αλλά που βοήθεια…! Οι Κερασούντιοι τρομοκρατημένοι, όχι μόνον αδυνατούσαν να μεσολαβήσουν υπέρ των εγκλείστων, αλλά ούτε υλική βοήθεια δεν τολμούσαν να παρέχουν. Άνοιξε η πόρτα και νέα θύματα μπήκαν στην κόλαση. Οι εισελθόντες ήταν 12. Ο αριθμός 500 όμως δεν είχε συμπληρωθεί ακόμα. Είχε δοθεί διαταγή από τον στρατιωτικό διοικητή προς την χωροφυλακή ότι μόλις συμπληρωθούν 500 άτομα να απελαθούν προς Τοκάτ οι έγκλειστοι. Ο αριθμός αυτός εύκολα μπορούσε να συμπληρωθεί σε μία και μόν ημέρα, διότι οι πρόσφυγες ήταν πολλοί. Σκοπίμως όμως δεν τον συμπλήρωναν για να αποδεκατισθούν από τις αρρώστειες και την πείνα. Ήταν σατανικό το σχέδιο του διοικητή. Ο αριθμός 500 δεν γινόταν να συμπληρωθεί γιατί όσοι έμπαιναν άλλοι τόσοι πέθαιναν εντός του Ναού… Για μια στιγμή ένας μικρός απ’ έξω που ξέφυγε την προσοχή των χωροφυλάκων, παρουσιάστηκε σε ένα παράθυρο της εκκλησίας πουλώντας φουντούκια και ψωμί από φουντούκια. Όσοι είχαν χρήματα έτρεξαν στο παράθυρο, πατώντας πάνω σε άλλους για να αγοράσουν. Ο θόρυβος όμως που έγινε τους πρόδωσε. Οι χωροφύλακες έτρεξαν να δουν τι συμβαίνει, συνέλαβαν τον μικρό και αφού τον ξυλοκόπησαν άγρια του πήραν τα λεφτά και τα είδη που είχε μαζί του. Τότε οι έγκλειστοι της κολάσεως σαν από σύνθημα φώναξαν. “Θεέ μου που βρίσκεσαι; Υπάρχεις ή δεν υπάρχεις; Άγιε Γεώργιε, πρόφθασε θα πεθάνουμε όλοι εδώ μέσα από την πείνα…” Οι κραυγές αυτές συνεχίζονταν επί μερικά λεπτά. Ο χωροφύλακας που ήταν φρουρός – κέρβερος, άνοιξε την πόρτα και ούρλιαξε να κάνουν ησυχία αλλιώς θα πυροβολήσει όποιον τύχει. Τότε μερικές γυναίκες παρεκάλεσαν να τους επιτρέψει να βγουν έξω για να σβήσουν τη δίψα τους και για τη φυσική τους ανάγκη. Παραδόξως ο άγριος ως δια μαγείας, εξημερώθη. Ο άσπλαχνος, μαλάκωσε.΄Ετσι περί το μεσημέρι, τοποθέτησε στον τοίχο της αυλόγυρου χωροφύλακες μη τυχόν δραπετεύσει κανείς και έπειτα άνοιξε την πόρτα και διέταξε να βγουν έξω όλοι. Ταυτόχρονα, διέταξε μερικούς νέους να συγκεντρώσουν τους νεκρούς εντός του Ιερού Βήματος και να καθαρίσουν το Ναό. Δυστυχώς αν και αυτή η διαταγή ήταν για το καλό των εγκλείστων, δεν εκτελέστηκε και όλοι μαζί σαν ένας άνθρωπος ώρμηξαν προς τα έξω, άλλοι προς τον κοντινό ποταμό για να σβήσουν τη δίψα τους, κι άλλοι για να μαζέψουν χόρτα, άλλοι ανέβηκαν σε δέντρα όπου έτρωγαν ακόμα και τα φύλλα με απληστία. Οι δεσμοφύλακες, παρατηρούσαν αυτό το φρικτό θέαμα και χαιρέκακα γελούσαν. Μετά από μία περίπου ώρα διετάχθησαν να επιστρέψουν στην κόλαση. Την επόμενη μέρα, μάταια περίμεναν βοήθεια από τους Κερασούντιους. Νέα απελπισία. Άγριες φωνές. Ο ενωματάρχης εξαγριωμένος, μπήκε μέσα και ξυλοκόπησε πολλούς. Αλλά και οι πρόσφυγες, απείλησαν να τον ξυλοκοπήσουν. Αντιλήφθηκε την απελπισία τους και φοβούμενος μην τυχόν σπάσουν την πόρτα, τους υποσχέθηκε ότι θα βγουν. Και όντως το μεσημέρι, επέτρεψε να βγουν, κυρίως για να στεγνώσουν τα ρούχα τους που ήταν καταβρεγμένα από τα ούρα τους, μιας και δεν ήταν ανθρωπίνως δυνατόν να τα κρατήσουν για 24 ώρες! Αμέσως μόλις βγήκαν άρχισαν να ψάχνουν για τροφή… Έπειτα ξάπλωναν όπως τα ζώα

κατά γης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί πλέον είχαν αποκτηνωθεί!!! Όσοι είχαν άλλα ρούχα, έβγαζαν τα ακάθαρτα, φορούσαν τα καθαρά και προσπαθούσαν να πλύνουν στο ποταμάκι τα βρώμικα. Οι υπόλοιποι που δεν είχαν δεύτερα ρούχα δεν μπορούσε να τους πλησιάσει κανένας. Αυτή τη μέρα έμειναν έξω για τρεις περίπου ώρες. Αφού μπήκαν μέσα, διεπίστωσαν ότι μία γυναίκα και δυο παιδιά, κρύφτηκαν σε ένα δέντρο και όση ώρα οι χωροφύλακες, ασχολούνταν με την είσοδο των υπολοίπων δραπέτευσαν. Κατά τη δύση του ηλίου έφεραν έναν παπά. Τη στιγμή που μπήκε μια γυναίκα μπροστά του, πέθαινε από την πείνα. Ο παπάς κατάπληκτος φώναξε.

- Θεέ μου τι βλέπω! Και άρχισε να κλαίει απαρηγόρητα. Δεν είχε τελειώσει το κλάμα όταν μία γυναίκα του φώναξε: - Έλα πάτερ, να διαβάσεις μια ευχή, εδώ μια γυναίκα πεθαίνει….

- Όποιος μπαίνει μέσα σ’ αυτή την κόλαση, απάντησε ο παπάς, οι αμαρτίες του συγχωρούνται… δεν έχει ανάγκη από ευχές… Από τη στιγμή όμως εκείνη η όψη του ιερέως άλλαξε και σε λίγο, αδυνατώντας να υποφέρει την τρομερή δυσοσμία έπεσε αναίσθητος. Οι γύρω του τότε, άρχισαν να μαλώνουν για το ποιος θα του πάρει τα τσαρούχια. Ο ιερέας μέσα στην παραζάλη του είπε σιγανά: –Περιμένετε να πεθάνω πρώτα… Δεν πέρασαν μερικά λεπτά και ακούσθηκε μέσα από το Άγιο Βήμα, όπου μετέφεραν τους νεκρούς μία φωνή.: “Πεινώ, πεινώωωωω… Θεέ μου, Παναγιά μου…” Μερικοί νέοι σηκώθηκαν να δουν τι συμβαίνει. Ήταν μια γυναίκα που την μετέφεραν εκεί την προηγούμενη μέρα για νεκρή. Αλλά και αυτές οι λέξεις της ήταν οι τελευταίες της, οι επιθανάτιες. Είχε πλέον πεθάνει για τα καλά…

Ένα παιδί ζωντανό στον τάφο

Ο ιερέας την άλλη μέρα “εκοιμήθη εν Κυρίω”. Όλοι τον μακάρισαν γιατί πέθανε, χωρίς να υποφέρει πολύ. “Αιωνία του η μνήμη” φώναξαν όλοι. Ήταν πεσμένος εκεί με το πρόσωπο που έδειχνε τον τρόμο του. Τα πόδια του όμως ήταν γυμνά. Τα τσαρούχια τη νύχτα καταφαγώθηκαν. Ποιος τα πήρε; Δύο κοπέλες μάλωναν κατηγορώντας η μία την άλλη… Μπαίνει ένας χωροφύλακας, παίρνει 9 νέους και τους οδηγεί έξω. Εκεί τους διατάζει να σκάψουν τριες λάκκους. Αυτοί αν και εξαντλημένοι από την πείνα, τους ετοίμασαν. Έπειτα διατάζει όλους να βγουν έξω και έδωσε σε πέντε γυναίκες πέντε σάραθρα για να καθαρίσουν το Ναό. Αφού τελείωσε και αυτή η εργασία, μετέφεραν όλους τους νεκρούς στους λάκκους όπου και τους έθαψαν. Στον μεγαλύτερο λάκκο, έθαψαν 4 άνδρες και 2 γυναίκες. Στο δεύτερο λάκκο, 3 γυναίκες, 1 νέο και 1 νέα και στον τρίτο λάκκο τον ιερέα, μια γυναίκα και ένα παιδί περίπου δέκα ετών, συνολικά 14 άτομα. Το παίδι την ώρα που το έθαβαν άρχισε να κινείται!!! Ίσως επειδή αναζωογονήθηκε από τον φρέσκο αέρα. Ο επικεφαλής, το ανθρωπόμορφο τέρας όμως, παρά τις ενδείξεις ότι το δεκάχρονο παιδί ήταν ζωντανό, διέταξε να το θάψουν και έτσι το δύσμοιρο, θάφτηκε ζωντανό… Μια μέρα από την απελπισία τους μερικοί νέοι και γνυαίκες αποφάσισαν να δραπετεύσουν απ’ αυτή την κόλαση. Προσπάθησαν να σπάσουν την πόρτα. Μάταια όμως γιατί οι χωροφύλακες καμία στιγμή δεν απομακρύνονταν από τη θέση τους. Μετά το μεσημέρι, έπιασε δυνατή βροχή, που ανάγκασε τους χωροφύλακες, να καταφύγουν στο σπίτι ενός τούρκου. Οι νέοι τότε, ξαναπροσπάθησαν να ανοίξουν την πόρτα. Μαζί με τις γυναίκες έβαλαν όση δύναμη είχαν και τελικά η πόρτα υποχώρησε. Περίπου τριάντα άτομα νέοι, νέες και γυναίκες διέφυγαν και σώθηκαν. Οι χωροφύλακες επιδιόρθωσαν την πόρτα και ορκίστηκαν να μην επιτρέψουν να ξαναβγεί κανένας. Έτσι όσοι παρέμειναν στην κόλαση, υπέστησαν τις συνέπειες. Το απόγευμα, έβαλαν μέσα άλλα 70 άτομα, 50 γυναίκες, 7 άντρες και 13 παιδιά. Πόσοι έζησαν από την κόλαση του Πάτλαμα; Πολλοί λίγοι. Γιατί ενώ καθημερινά έφερναν νέους, οι νεκροί αραίωναν τις τάξεις των ζωντανών. Ο Πανάρετος Τοπαλίδης, γράφει ότι “περίπου 3.000 Έλληνες βρήκαν το θάνατο εντός του Ναού…”

16

το Σκινοφάραγγο

Μάρτιος - Απρίλιος - Μάιος 2017

Πρόγραμμα Τελετής Αποκαλυπτηρίων της προτομής του Ήρωα Ιερομόναχου Ευγένιου Ιωάν. Πανακάκη (1875-1913) που θα γίνει στο Σκινιά στις 28 Μαΐου 2017. Εκτός από τους επίσημα προσκεκλημένους καλούνται να προσέλθουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού μας και της γύρω περιοχής και όλοι όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν στην απόδοση τιμών στον Ήρωα.