i na dworze cesarskim, doprowadził do zakończenia rozmów między Krzyżakami a zakonem Rycerzy Mieczowych z Inflant (prowadzonych od 1231 roku) na temat unii obydwu zakonów po zwierzchnictwem tych pierwszych. Decyzję przyspieszyły niekorzystny dla Kawalerów Mieczowych wyrok sądu papieskiego, którym większość Estonii przypadła królowi duńskiemu Waldemarowi II oraz klęska Inflantczyków w bitwie pod Szawlami (1236), kiedy to zginął wielki mistrz Volquin i większość rycerzy. Dzięki unii zakonów, Krzyżacy opanowali jedna trzecią Inflant, uzyskali też dogodną bazę operacyjną do ekspansji na Litwę, Prusy, Ruś i Polskę15.
3. Podbój Prus przez Krzyżaków. Prusowie na teren dzisiejszego Pojezierza Mazurskiego przybyli w okresie formowania się polskiej państwowości, tj. około IX lub X wieku. Wyprawy Bolesława Chrobrego oraz system grodów obronnych na pograniczu zatrzymały ich ekspansję w kierunku ziem polskich. Wśród cech wyróżniających tę bałtyjską społeczność warto zwrócić uwagę na dwie, a mianowicie plemienność i wojowniczość. W czternastowiecznej kronice krzyżackiej Piotra z Duisburga terytorium pruskie podzielone jest na jedenaście obszarów plemiennych: Barcję (w okolicach dzisiejszego Kętrzyna), Galindię (Kraina Wielkich Jezior), Nadrowię (na północnym brzegu Pregoły), Natangię (na północnym brzegu Łyny), Pogezanię (okolice Elbląga), Pomezanię (Malbork, Kwidzyn, Dzierzgoń, Ostróda, Iława), Sambię (Królewiec i Półwysep Sambijski), Skaldowię (okolice Ragnety nad Niemnem), Sudowię (wokół Jeziora Wigry) i Warmię (Olsztyn, Lidzbark Warmiński, Braniewo) oraz ziemię chełmińską. Opuścił on w tym katalogu Dainowię (na pograniczu litewskim), Jaćwież (okolice Ełku), Lanzanię, Pasłęk, Peragodię, Połekszę (na terytorium jaćwieskim), Sasinię (Lubawa, Działdowo, Nidzica, Olsztynek), Unsatrapis (pomiędzy Łyną a Pregołą) oraz Zlinię, a ziemię chełmińską niesłusznie zaliczył do Prus16. Jednak nie zmienia to ogólnego obrazu rozdrobnienia etosu pruskiego, skoro w XIII wieku można wyróżnić na tym obszarze 19 „ziem”. Mieszkańców rozległej krainy od Wisły do Niemna łączyły więzy krwi, język, tradycja, wierzenia i nazwa „małej krainy”, czyli jednego z wymienionych obszarów. Te zaś dzieliły się na tzw. lauksy, zwane też „pulka”, czyli samodzielne jednostki osadnicze, zgrupowane wokół grodu refugialnego. Społeczność pruska kontynuowała antyczne struktury rodowo-plemienne. Ludność dzieliła się na trzy warstwy: możnych, wolnych chłopów oraz niewolników. Dwie pierwsze grupy zobowiązane były do obrony terytorium NajważG. Labuda, Unia zakonu krzyżackiego z zakonem Rycerzy Mieczowych w Inflantach (1237), [w:] Historia Pomorza. Tom I do roku 1466, pod red. G. Labudy, cz. 1, wyd. II uzup., Poznań 1972, s. 442-444. 16 Ibidem, s. 281-282. 15
129