Kultura kociewska? Próba recepcji antropologicznej
23
I dalej podkreśla: W ten sposób stwierdzono, że kultura ludowa okolic Świecia zawiera tradycje indoeuropejskie, prasłowiańskie i prapolskie, natomiast nie ma ona wybitnego wyrazu swoistego, a raczej posiada charakter przejściowy – łącznikowy między południem czyli Kujawami i północą czyli Kaszubami35.
Konkluzje Bożeny Stelmachowskiej sprowadziły się do klasyfikowania kultury Kociewiaków do większej grupy kujawskiej. Co do relacji międzyregionalnych kultur i ich praktyk pisze, że: Całość zatem obrzędów pomorskich jest polska z odchyleniem tych dwu zasadniczych grup [Kaszub i Mazur – PK], przy czym dwie inne grupy, kujawska i wielkopolska, stanowią teren wpływów z sąsiadującej dzielnicy – nie są jednak pozbawione zabarwienia tamtych dwu dominujących grup36.
Tempo przeobrażeń i zmian kulturowych na Kociewiu w relacji do sąsiedniego regionu Kaszub tłumaczył Józef Gajek: Na Kaszubszczyźnie przetrwało o wiele więcej elementów ogólnosłowiańskich i ogólnopolskich, aniżeli na Kociewiu. Kamieniste i piaszczyste, o ostrych polodowcowych piaskach gleby nie pociągały osadnictwa niemieckiego, które trzymało się raczej koryta Wisły. I to są powody, dla których Kaszubszczyzna nie zatraciła swego pierwotnego oblicza, podczas gdy Kociewie uległo daleko idącym zmianom37.
Na niejednolitość kultury kociewskiej, czego przyczyną były szlaki komunikacyjne, i co za tym idzie, ruchy migracyjne ludności przede wszystkim z południa, zwracał uwagę Longin Malicki: Poważny wpływ na kształtowanie się kultury tego regionu miały odwieczne szlaki komunikacyjne, przede wszystkim wodny, wiślany oraz lądowe: południowo-północny na linii Gniew – Starogard – Gdańsk i wschodnio-zachodni na linii Tczew – Skarszewy – Wysin. Ważniejsze, stare miasta promieniujące swoim wpływem na Kociewie, to Starogard, Tczew, Gniew, Nowe, Pelplin, Świecie, Skarszewy, Skórcz. Trzeba też podkreślić, że wśród dość znacznej części Kociewiaków 35
W. Łęga, op. cit, s. 215. B. Stelmachowska, op. cit., s. 223. 37 J. Gajek, op. cit., s. 87. 36