TCC Magazine Editie 3 - 2025

Haptonomie als way of life

INTERVIEW MET ERIC ELBERS

SPEL ALS SLEUTEL TOT

Varuvo is de totaalleverancier voor gezondheidsprofessionals

Zoek je één plek waar jij alles kan bestellen? Je kunt bij ons terecht voor ruim 55.000 producten op het gebied van supplementen, verzorging, voeding, zelfzorg en ondersteunende artikelen voor in de praktijk. Op onze website vind je makkelijk en snel alles wat je nodig hebt voor jouw praktijk, behandeling of consult. Van de bekende A-merken tot unieke en specialistische producten.

Kijk op varuvo.nl en ervaar het gemak van bestellen op één plek.

Jouw voordelen

Voordelig en eenvoudig inkopen via onze website tegen inkoopprijs,

Alle producten voor jouw praktijk, behandeling of consult onder één dak,

Bestellingen rechtstreeks versturen naar jouw cliënt,

Voor 21:00 uur besteld, volgende dag geleverd in Nederland en België, Gratis verzending vanaf € 75,-.

+31 (0) 88 990 86 76 | www.varuvo.nl | info@varuvo.nl

Volg ons via

Haptonomie als way of life

IN GESPREK MET ERIC ELBERS 6

Zee

De zee heeft iets magisch voor mij. Dat is altijd al zo geweest. Het is die geur van de zee die me een beetje bedwelmt, maar het is ook het geluid. De ene keer rustgevend wanneer de golven over het zand rollen en de andere keer meer woest met hoge golven.

HET BEDRIEGERSFENOMEEN 11

Ik kan ook uren kijken naar de lucht boven de zee, die net als mijn gedachten, altijd maar verandert. Het is de oneindigheid van de zee en de lucht erboven die me dan in een bepaalde stemming brengen. Die oneindigheid overdondert me soms en op andere momenten toont die oneindigheid juist mogelijkheden en ruimte.

Het water dat altijd maar in beweging is, doet me denken aan gedachten die elkaar blijven opvolgen. Sneller dan ik ze soms kan bijhouden. De zee herinnert me er dan aan dat gedachten voorbijgaan. Ik hoef niet aan iedere gedachte aandacht te geven, want net als het water blijven gedachten komen en gaan.

De zee die zoveel in zich heeft. Een wereld op zich vol leven dat we niet zien; waar is dat water hiervoor geweest? Niet alleen maar hier op dat kleine stukje strand waar ik nu zit. De oceanen zijn zo groot dat ik me er niet eens echt een voorstelling bij kan maken. De dieren die erin leven, die ik alleen maar op foto’s en video’s heb gezien. Allemaal in datzelfde water.

En wat een kracht heeft de zee. Ik voel het als ik in het water sta. Voordat de golf tegen me aanspoelt, trekt die golf eerst terug. De kracht in het klein, want op andere momenten en plekken is die kracht veel groter en ontziet dan niets en niemand.

Ik heb dus naast bewondering ook ontzag voor de zee.

Wanneer ik naar de zee kijk, probeer ik de zee in mezelf te voelen; de kracht, de beweging, het onzichtbare, de oneindigheid, de magie. De zee heeft iets magisch. Dat is steeds weer mijn conclusie, op elk moment dat ik haar zie, wanneer en waar dan ook.

Maartje Albert Bladmanager

Therapeut, Coach en Counselor Magazine is een initiatief van:

MAGNESIUM 4 COMPLEX

Magnesium-vormen met een hoge biologische beschikbaarheid en een brede inzetbaarheid

Vitamine C als maagvriendelijk magnesium ascorbaat

Hoge dosering L-taurine per tablet

100% elementair magnesium bisglycinaat, tauraat, malaat en citraat

Vitamine B12 en foliumzuur met een optimale biologische beschikbaarheid

Geschikt voor vegetariërs en veganisten

Donkere glazen verpakking voor de beste bescherming van de ingrediënten

• Artikelnummer P500 Magnesium 4 Complex - 90 tabletten

• Artikelnummer P501 Magnesium 4 Complex - 180 tabletten

Let op: de tabletten zijn groot van formaat. Door de gladde coating zijn ze goed slikbaar. Als de tabletten te groot zijn kunnen ze ook makkelijk (handmatig) middendoor gebroken worden.

Samenstelling per tablet:

Magnesium tauraat (elementair) 50 mg

Magnesium malaat (elementair) 50 mg

Magnesium biglycinaat (elementair) 50 mg

Magnesium citraat (elementair) 50 mg

Vitamine C (magnesium ascorbaat) 50 mg

Taurine 522 mg

Vitamine B12 (methylcobalamine) 50 mcg

Folaat (foliumzuur) 40 mcg

3

VOORWOORD

INHOUDSOPGAVE

INTERVIEW MET ERIC ELBERS

MANDEN EN MASKERS, HET BEDRIEGERSFENOMEEN MARJO CROMBACH

VERDIEP JE EXPERTISE MET EEN ERKENDE INTEGRATIEVE OPLEIDINGEN IN PSYCHOTHERAPIE OF COACHING

UIT DE PRAKTIJK

NIEUWS

ADVERTORIAL

AI IN JOUW PRAKTIJK: EEN VLOEK, EEN ZEGEN... OF DÉ KANS DIE JE NOG NIET BENUT?

WILMA TUK

UIT DE PRAKTIJK

DE 7 MEEST GESTELDE VRAGEN OVER EETSTOORNISSEN, ZWANGERSCHAP EN MOEDER WORDEN CHARLIE PALUDANUS

SPEL ALS SLEUTEL TOT VEERKRACHT: HOE HULPVERLENERS EN THERAPEUTEN JONGE CLIËNTEN KUNNEN ONDERSTEUNEN ­ MAURITS GROOT KORMELINK

UIT DE PRAKTIJK

BOEKRECENSIE

UIT DE PRAKTIJK

VAN PRATEN NAAR VOELEN: HOE GENDLINS FOCUSING LEERT LUISTEREN NAAR WAT NOG GEEN WOORDEN HEEFT SIMON J. HOGERZEIL

UIT HET HOOFD ROSEGARDEN

ACHTERGRONDCIJFERS

DE JAPANSE WIJSHEID VAN MATUSSENRUIMTE ALS BRON VAN VERBINDING SAMSARA

ADVERTORIAL

MEER DIEPGANG ALS HAPTOTHERAPEUT MET DE NASCHOLINGEN VAN NIVH PANTA RHEI

UIT DE PRAKTIJK

LEESVOER

HET LICHAAM WEET HET AL ­ OVER DE KRACHT VAN LICHAAMSGERICHT COACHEN

Haptonomie als way of life

Interview met Eric Elbers

Onlangs verscheen het boek Goud in handen, Haptonomie voor mensen die niks mankeren geschreven door Eric Elbers. Het boek laat zien hoe praktisch en kristalhelder haptonomie is.

“Ik heb geprobeerd haptonomie niet te beschrijven in mijn boek, maar te laten voelen terwijl je leest. Dat je als lezer denkt: dat voel ik ook, of oh ja, daar krijg ik het ook benauwd van. Ik wilde het onderwerp haptonomisch en dus voelend beschrijven”, legt Eric Elbers uit.

“Haptonomie is eigenlijk net als skiën. Want hoe kun je nu een lichamelijk ervaring op papier overbrengen? Dat is best lastig en dus een uitdaging bij het schrijven van mijn boek.

Ik wil met mijn boek de tastzin opnieuw onder de aandacht brengen bij de gehele Nederlandse bevolking en uitstralen dat haptonomie is voor mensen die niks mankeren. Dat is ook de pay off van mijn boek.

Als je op de fiets zit, ben je met je tastzin bezig. Als je een boterham smeert, de deur opendoet, een glas optilt, met je kinderen de straat oversteekt, je tastzin heb je de hele dag bij je. Het is een soort vergeten zintuig. We kijken en luisteren vooral en dat voelen is een beetje in een vergeten hoekje terecht gekomen.”

Aanraking is cruciaal “Het gedachtegoed heet haptonomie. Dat woord is in het leven gebracht door Frans Veldman. Hapsis is het Griekse woord voor voelen en nomos voor wetmatigheid. Frans zelf heeft altijd gezegd dat we allemaal unieke wezens zijn, maar ook dat ons

voelen volgens bepaalde patronen loopt. Daar zitten wetmatigheden in. Die wetmatigheden van de tast heeft Frans Veldman beschreven en dat is de haptonomie geworden. Het lichaam is eigenlijk een soort antenne, die continue met zijn zintuigen signalen uit de omgeving opvangt en je informeert over wat er wordt opgevangen. Wat ruikt dat lekker, of wat kijkt die persoon toch of wat een mooi uitzicht. Dat raakt op de een of andere manier ook vanbinnen. Het lichaam geeft een signaal over die waarneming buiten. Niks meer en niets minder dan dat. Nu komt het wel eens voor dat je signalen negeert. Je gaat over je vermoeidheid heen, je drukt je angst weg of je onderdrukt je woede. Je parkeert dan eigenlijk die gevoelens of indrukken eventjes in je lijf en dat kan vol druppelen. Er kunnen eenmalig heel erge dingen gebeuren waar je geen raad mee weet en die je dan opslaat in je lijf. Hierbij kun je

Het lichaam is een soort antenne, die continue met zijn zintuigen signalen uit de omgeving opvangt en je informeert over wat er wordt opgevangen.

Wanneer je op je fiets rijdt, kun je door die fiets voelen wat de kwaliteit van de weg is, waarop je rijdt. Het zijn allemaal van die wetmatigheden; informatie die je lijf als eerste waarneemt en die er ook voor zorgt dat je kunt functioneren. Bij hobbeltjes of zand op de weg ben je onmiddellijk alert en weet je lichaam wat je moet doen. Daarna maak je pas een verhaal: ‘goh ik dacht dat ze geasfalteerd hadden’ of ‘hé, ben ik hier al’.

In de volksmond ga je naar een haptonoom, als je al van alles geprobeerd hebt. De huisarts kan niets vinden, een psycholoog of fysiotherapeut weet het ook niet meer, dus: ga dan maar naar een haptonoom, misschien kan die nog iets doen. Als slot van een verhaal.

denken aan ongevallen, misbruik, geweld ofwel grote trauma’s. Maar er kunnen ook kleine dingetjes zijn: ga recht zitten, je mag pas van tafel als je bord leeg is. Dat zijn geen dingen waar je dood van gaat en eenmalig is dat ook niet traumatisch. Maar als dat steeds gebeurt, kan dat in je lijf zorgen voor ophoping; vervuiling zou je kunnen zeggen. Ik geef hierbij graag een praktisch voorbeeld, want ik wil niets liever dan haptonomie uit de zweefhoek halen en praktisch maken. Als een kindje ‘s nachts wakker wordt, weten de meeste ouders intuïtief dat ze het kind op moeten pakken uit het wiegje om het te koesteren en nabijheid te laten voelen. Op een gegeven moment gaat het kindje geeuwen en dan kun je het terugleggen in het wiegje en slaapt het verder. Het gekke is dat volwassenen dat ook nog steeds willen. Maar dat doen we niet meer. Bij ieder zorgje wil je eigenlijk gerustgesteld worden voor de zorg die je hebt. En zoals een moeder een kindje uit de wieg kan halen, kan een haptonoom of een haptotherapeut iemand die liefdevolle nabijheid even laten voelen, waarbij je als het ware die connectie weer maakt met je vader of moeder of als je volwassen bent, met de wereld om je heen. Een aanraking is daarin cruciaal.”

Elkaars haptonoom zijn

“Met mijn boek wil ik ook laten zien, hoe we elkaars haptonoom kunnen zijn. Om een alledaags voorbeeld te noemen: wanneer je naar de kapper gaat, knipt de kapper jouw haren. Je kunt voelen aan de manier waarop de kapper je haar vasthoudt en de schaar hanteert, of hij of zij er met zijn gedachten bij is. Je kunt het gevoel hebben dat je behandeld wordt als mens of je kunt het idee hebben dat dat haar op je hoofd zo snel mogelijk in model moet zitten om plaats te maken voor de volgende klant.

We zouden eigenlijk iedere dag elkaars haptonoom kunnen zijn. Als je een vriend of vriendin hebt die in de put zit, is dat niet ineens een patiënt. Die vriend of vriendin wil zijn of haar verhaal doen en nabijheid en geruststelling voelen. Die kun je bieden door je aanwezigheid, door een hand op de schouder te leggen of iets zeggen/doen wat jouw nabijheid en je werkelijke interesse in hem of haar benadrukt. Als je haptonomie als een therapie ziet, kom je als laatste bij een haptotherapeut uit.

Maar ik zie haptonomie meer als een way of life en dan zou je eigenlijk als eerste bij een haptonoom moeten zijn.”

Wederkerig

“Aanraken is wederkerig. Als ik mijn hand op iemands rug leg, voelt die persoon mijn hand en tegelijkertijd voel ik met mijn hand die rug. Dat is wederkerig. Het voelen en de nabijheid worden onderstreept door die aanraking. Mensen zijn sociale wezens. We zijn gebouwd om aangeraakt te worden.

Maar soms voelt een aanraking niet prettig. Dat onderstreept dat aanraking wederkerig is. Zo moet degene die aangeraakt wordt, daar wel voor openstaan. Frans Veldman heeft het hierover prudentie. Het gaat om heel zorgvuldige afstemming over en weer, want als iemand in jouw persoonlijke ruimte komt, gaat het niet meer over aanraken, maar wordt het grijpen of vastpakken.

Vaak voel je direct wanneer je aangeraakt wordt of wanneer het gaat om vastpakken of grijpen. Het ene voelt goed, het andere juist niet. Als je aanraakt zit er iets onvoorwaardelijks in. Dat is goed voor beiden. Op het moment dat het gaat over grijpen, is het een eenzijdige actie en dan heeft het ook een bedoeling. Met de aanraking legt degene die aanraakt, zijn of haar wil op aan de ander.

Wanneer iemand te dicht bij je staat, zit diegene in jouw zone en daar kun je het bijvoorbeeld benauwd van krijgen. Dat benauwd krijgen is een lichamelijke sensatie.

Of wanneer iemand je bij de arm pakt om samen gearmd verder te lopen, kan dat te dichtbij zijn. Je hoofd gaat de andere kant op of je verstrakt in je lichaam. Je voelt dat je dit niet wil. De wetmatigheid van het voelen is die verkramping, het benauwd krijgen of je hoofd afwenden. Dat zijn signalen van je lichaam dat er iets staat te gebeuren in je omgeving wat niet veilig voor je is. Of niet prettig, niet aangenaam.”

Verwarring

“Op het moment dat je een signaal krijgt van je lichaam, zul je allereerst bij jezelf te rade moeten gaan wat er precies gebeurt. Je voelt bijvoorbeeld verstrakking in je lichaam wanneer iemand zijn arm inhaakt om gearmd verder te lopen om bij dit voorbeeld te blijven. Het eerste dat je opmerkt, is die verstrakking bij jezelf. Misschien ben je geneigd te denken: nou ja, het is maar voor even, dus ok dan maar of zo erg is het nu ook weer niet, dus ik laat het maar. Je lichaam raakt dan in verwarring. Je lichaam zegt dat het dit niet wil, maar je hoofd zegt ’laat maar’.

Frans Veldman zou zeggen: wees opmerkzaam dat het gebeurt. Die signalen van je lichaam kun je omzetten om in beweging te komen. Een emotie is een signaal van je lichaam om in beweging te komen. Veldman zegt dus hiernaar te luisteren en een betekenis te vinden tussen wat je lichaam aangeeft en de gebeurtenissen buiten je, en vervolgens iets te doen. In het geval van het voorbeeld zou iemand zijn arm kunnen laten hangen, zodat de ander iets opmerkt en loslaat. Zo heb je je vrijheid herwonnen. Dit vereist moed. Voor hetzelfde geld vraagt de ander wat er aan de hand is en dan kan er een ongemakkelijke situatie ontstaan. Het vraagt dus moed om te luisteren en te handelen naar de signalen van je lijf.”

Poëzie

“Om het proces samen te vatten kun je spreken van drie stappen. De eerste stap is de waarneming. Je lichaam protesteert en je hoofd raakt misschien even in dubio. De tweede stap is dat je iets doet. Idealiter is de derde stap dat je dan kijkt of je aan die ervaring woorden kan koppelen. Dat kunnen grens-stellende woorden zijn. ‘Het is heel gek, maar gearmd lopen vond ik als kind al niet fijn.’ Dat zou een reactie kunnen zijn. De ander schrikt dan

misschien even en voelt zich ongemakkelijk. Je kunt ook iets geruststellends zeggen als: wat lopen we hier eigenlijk gezellig samen. Ik geniet ervan. De ander kan het zo opvatten dat het niet nodig is arm in arm te lopen om te ervaren hoe bijzonder het is daar samen zo te lopen. Daarmee heb je het doorbroken. Het vinden van de juiste woorden zit tegen de poëzie aan. Het moet precies passen. Als je woorden kunt vinden over bijvoorbeeld erbij horen of om je genegenheid voor een ander letterlijk handen en voeten te geven, maak je de cirkel rond. Als je de woorden eraan gekoppeld hebt, wat echt een kunst is en moed vraagt, heb je voor de volgende keer een nieuwe uitgangspositie. Je hebt je ruimte teruggewonnen.”

Het vraagt moed om te luisteren en te handelen naar de signalen van je lijf.

Geweldloos communiceren en systemisch werk

“De verbinding tussen gedrag en je basisbehoefte wordt ook gelegd in geweldloos communiceren van Marschall Rosenberg. Aan iedere waarneming zit iets dat je voelt. Dat voelen heeft te maken met iets dat je nodig hebt en met een verlangen aan bijvoorbeeld aandacht of waardering of erkenning. Dat zet je om in een verzoek. Niet in een commando, maar in een verzoek. Ook hier is het gebruik van de juiste woorden cruciaal. Daarmee is de geweldloze communicatie dus nauw verbonden aan haptonomie.

Ook het systemisch werk van Bert Hellinger is verbonden aan de haptonomische manier van leven, want in die gevoelsindrukken die je hebt, zitten je vader en moeder. Of je ze nu lang of kort hebt meegemaakt. Of ze nu bij elkaar zijn of niet. Je bestaat voor de helft uit cellen van je vader, voor de andere helft uit cellen van je moeder en uit het gedrag dat ze je hebben voorgeleefd. Kinderen kijken hoe hun ouders het doen. Dat zijn blauwdrukken die ze opslaan tot het moment dat ze zelf een relatie krijgen en er dan mee gaan experimenteren.”

Psychologie, leefstijl en zingeving “Een ander aanpalend vakgebied is de psychologie. De psyche gaat over de geest of over het denken, maar psychologie en haptonomie liggen in elkaars verlengde. Het zijn geen tegenstellingen. Het is niet denken of voelen. Het is allebei belangrijk.

In de psychologie begint steeds meer belangstelling te ontstaan voor het lichamelijke in plaats van wat vinden we ervan. Lichaamsgericht werken wordt door steeds meer psychologen omarmd. Er zijn steeds meer combinaties van haptotherapeuten en psychotherapeuten.

Ook leefstijl is van belang bij een haptonomische manier van leven. Leefstijl heeft alles te maken met je lichaam. Als je rotzooi in je lichaam stopt, heeft dat consequenties voor de manier waarop je in het leven staat.

En dan is er nog een spirituele component. De zingevingsvraagstukken. Als je het hebt over een way of life, gaat het er niet om wat wil ik worden, maar wie wil ik zijn. En dat is een essentiële vraag bij de haptonomie. Een grote vraag. Maar het antwoord op heel grote vragen als deze, zit gewoon in je lijf.”

Way of life

“Ik heb mijn boek een ondertitel meegegeven: Haptonomie voor mensen die niks mankeren. Dat heb ik niet voor niets gedaan. Ik wil ermee aangeven dat voelen en het gebruiken van je tastzin van alle dag is. Het is ontdaan van iedere zweverigheid of spiritualiteit. Het gaat er niet om of je erin gelooft. Een hand die je geeft aan een ander, daar krijg je informatie van terug en dat opent of sluit bij jou de deur. Ik wil benadrukken dat haptonomie net zo alledaags en net zo gewoon is als ademhalen.

Haptonomie is voor mij dan ook een zijnswijze. Een way of life.

De drie stappen waar ik het over had zijn als een soort dans of uitwisseling

van verlangens en behoeften, die soms zorgen voor resonantie, maar ook wel eens voor ruzie en conflict.

Ik hoop dat haptonomie vooral ook aards is. We moeten het klein houden en luchtig. We moeten dingen kunnen bespreken. Daarbij kan humor helpen. Het is iedere dag weer proberen. Iedere dag moet je het weer met je nieuwe waarnemingen doen.”

Ja zeggen tegen het leven “Waar het om gaat is, dat je een connectie maakt met de wereld om je heen. Niet als toeschouwer.

Je kijkt niet van de ene kant van de deur naar het leven. Je bent het leven. Je maakt onderdeel uit van het leven. Dat is de kern. Het is veel meer ‘ja’ zeggen tegen het leven, dan een trucje leren en dat toepassen op de mensen om je heen.”

www.ericelbers.nl

SAFFRAAN-LCS

Voedingssupplement dat bijdraagt aan het behoud van een positieve gemoedstoestand en een goede nachtrust

. extract uit 100% echte saffraan, bevestigd door DNA-testen . geproduceerd volgens gepatenteerde extractiemethode

. met onbespoten, biologische saffraan

Saffraan, gewonnen uit de stijlen en stempels van de saffraankrokus (Crocus sativus), is een van de oudst bekende en kostbaarste specerijen. Het wordt vanwege haar karakteristieke smaak en kleur al meer dan 4000 jaar gebruikt in diverse wereldkeukens. Bovendien wordt het van oudsher veel toegepast vanwege haar gezonde eigenschappen. Saffraan staat er met

name om bekend dat het bijdraagt aan het behoud van een positieve gemoedstoestand*.

Recenter onderzoek wijst uit dat saffraanextract eveneens ondersteuning kan bieden in stresssituaties en kan helpen om goed te blijven slapen*. Lees meer over Saffraan­LCS Biologisch op www.vitals.nl.

*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

DOOR:

Mandenmaskersen

het bedriegersfenomeen

masker wordt afgerukt en hij door de mand zal vallen.

Ik dacht: Ik moet mijn vuisten ballen

Iemand zei: “Open je hand”

Ik was bang om door de mand te vallen

Iemand zei: “Er is geen mand”

Freek de Jonge Uit: De Mars (1981)

Sinds enkele weken is mijn boek De stille kracht van twijfel te koop. Het gaat over het bedriegersfenomeen, ook wel bekend als impostersyndroom. Waarom ik die laatste term niet wil gebruiken, heb ik in het boek uitvoerig uitgelegd (1) en ook op LinkedIn heb ik er aandacht aan besteed. (2)

Imposter is een Engels woord voor bedrieger of oplichter. Een persoon die last heeft van bedriegersgevoelens, durft er nooit op te vertrouwen dat een door hem geleverde prestatie het gevolg is van zijn kwaliteiten. Hij gaat er altijd vanuit dat ze het gevolg is van krachten of omstandigheden buiten hemzelf. Het toeval, het weer, de opvallend makkelijke vragen in een examen, dat de examinator hem gunstig gezind was, dat hij de enige kandidaat was op de lijst, of dat hij simpelweg geluk heeft gehad.

Zo iemand is er dus van overtuigd dat hij niets kan of weet, maar die overtuiging houdt hij voor zich. Als anderen het zouden weten, zouden er allerlei nare gevolgen kunnen optreden: dat hij de bewuste baan alsnog niet krijgt, dat hij wordt uitgelachen en niet langer serieus genomen, of dat hij collega’s of vrienden verliest. Omdat hij anderen in de waan laat dat hij de kwaliteiten heeft die tot de prestatie hebben geleid, voelt hij zich een bedrieger of oplichter. Hij belazert de kluit en ze moesten eens weten! Vervolgens is hij voortdurend bang dat zijn

Het tragische is echter, dat hij de bewuste kwaliteiten wel degelijk bezit, vaak zelfs meer dan gemiddeld, dat hij kan wat hij kan en weet wat hij weet. Hij voelt zich een bedrieger, hij is het niet. Anderen zien zijn kwaliteiten, hijzelf ziet ze niet. Zoals je in het gedicht van Freek de Jonge kunt lezen: ‘Ik was bang om door de mand te vallen. Iemand zei: ‘Er is geen mand’.

Het Volkskrant Magazine schrijft iedere week over een bekende Nederlander en wat hij in die week heeft meegemaakt. Op 1 maart was dat de schrijver Martin Rombouts, ooit winnaar van het tv-programma De slimste mens.

Op het moment dat hij geïnterviewd wordt, heeft hij nog 24 uur om de allerlaatste correcties van zijn boek door te geven, dat nu waarschijnlijk in de winkels ligt. Zijn commentaar: ‘Als ik een recensent zou zijn, zou ik staan te springen om het he-le-maal af te kraken.’

Dat is vreemd! Uit ervaring weet ik dat je boek niet in de winkel belandt, als je uitgever en eventuele meelezers het niet de moeite waard vinden. Of de winnaar van De slimste mens mega-slim is, weet ik niet, wel dat hij over een enorme hoeveelheid parate kennis moet beschikken. Zonder kwaliteiten ben je dus echt niet tot zulke prestaties in staat. Rombouts vertelt dat hij tijdens een literair optreden bang was dat hij zich niet voldoende voorbereid had en dat het publiek boos zou zijn. ‘Zoals mijn leraren vroeger als ik mijn huiswerk niet had gedaan, omdat ik liever naar de voorbijdrijvende wolken keek.’

Ik kan nog wel even doorgaan met citeren, maar wie de rest wil lezen, moet het bewuste Magazine maar opzoeken. Liever houd ik mij bezig met hoe deze

"Bij de meeste mensen met bedriegersgevoelens ligt de bron dieper begraven."

bedriegersgevoelens zich van de bewuste mensen hebben meester gemaakt, zodat ze de overtuiging hebben gevormd dat ze niets kunnen en voor hun gevoel ‘telkens overal mee wegkomen’, aldus Rombouts.

De angst niets te kunnen en de overtuiging niets waard te zijn komen nooit uit de lucht vallen. Rombouts licht al een tip van de sluier op met wat hij zegt over zijn leraren. Ongezouten en destructieve feedback van leraren en bedrijfsleiders kan hier natuurlijk een belangrijke rol in spelen.

Bij hoogbegaafde kinderen en volwassenen ligt het anders, zo lang ze niet weten dat ze dat zijn. Ze leren sneller en makkelijker, hebben een andere en bredere belangstelling en zijn creatiever bij het bedenken van oplossingen dan de meeste mensen om hen heen. Zolang ze niet weten hoogbegaafd te zijn, kunnen ze denken dat dit allemaal niet kan kloppen en dat ze ‘raar’ zijn. Zodra ze zich ervan bewust worden dat ze die kwaliteiten wel degelijk bezitten, kunnen ze beginnen met het aanpassen van hun overtuiging.

Bij de meeste mensen met bedriegersgevoelens ligt de bron dieper begraven. Sommige kinderen doen in hun prille jeugd de pijnlijke ervaringen op nooit gehoord en gezien te worden en nooit een compliment te krijgen. Hun wordt nooit verteld dat ze iets goed hebben gedaan, dat ze de moeite waard zijn en dat ze trots mogen zijn op zichzelf. Wat ze verkeerd doen, horen ze wel tot in den treure, en fouten dienen niet als materiaal om van te leren, maar als aanleiding om hen in de hoek te drukken.

Naast leerkrachten en leidinggevenden spelen dus ook ouders en andere opvoeders een grote rol.

Bij veel mensen met bedriegersgevoelens ligt de oorzaak nog verder weg. Vaak hebben ze als heel jong kind – door omstandigheden gedreven – taken op zich genomen die niet pasten bij hun plek in hun familiesysteem. Taken, die onhaalbaar groot

en veel te moeilijk voor hen waren. Denk aan een oudste dochter die de zorg voor de broertjes en zusjes op zich neemt, omdat haar moeder er te ziek voor is, denk aan de zoon die zijn moeder troost die weduwe is geworden, denk aan het kind dat de plaats inneemt van een overleden broertje of zusje en zelfs dezelfde naam krijgt.

Dat zijn taken die je als kind nooit tot een goed einde kunt brengen. Je bent niet de moeder van je broertjes en zusjes, je bent niet de steunpilaar van je ouders, je bent je overleden broertje of zusje niet, maar jezelf. Behalve dat je doet wat eigenlijk iemand anders behoort te doen, kom je aan je eigen behoeftes en gevoelens niet toe.

Zo’n door zijn familiesysteem in dienst genomen kind is ervan overtuigd dat het die taken wel moet kunnen doen. Het heeft dus voortdurend het gevoel te falen en anderen teleur te stellen. De overtuiging onbekwaam en dom te zijn die hierdoor ontstaat, neemt het in zijn latere leven mee. Ook als het de kennis en de kwaliteiten wel degelijk heeft om een klus te klaren en het weet, dit al vaker voor elkaar te hebben gekregen, is het ervan overtuigd dat dit niet kan kloppen. Elke prestatie die het goed afsluit, kan alleen op toeval berusten en het is dus beslist niet mogelijk om zo’n prestatie nog een tweede of zelfs derde keer voor elkaar te krijgen.

De angst ontmaskerd te worden heeft natuurlijk gevolgen voor het denken en doen van het kind en de latere volwassene. Enkele voorbeelden. De een trekt zich terug in een hoekje en probeert zo veel mogelijk te ontsnappen aan het leveren van prestaties. Of hij legt de lat zo laag dat hij onmogelijk kan falen, maar wel dodelijk verveeld raakt door gebrek aan uitdaging. De ander overschreeuwt zichzelf om zo een rookgordijn op te trekken en onzichtbaar te zijn. Weer iemand anders gaat steeds harder werken en wordt extreem perfectionistisch. Allemaal om te voorkomen dat het masker valt. Het masker dat de bewuste persoon niet draagt, maar daar is hij zich niet van bewust. Voor hem is dat masker aanwezig en ook het voortdurende gevaar dat het afgerukt wordt en hij naakt en kwetsbaar tussen de anderen zal staan.

Een grote mate van bedriegersgevoelens kan natuurlijk van kwaad tot erger gaan. Bore-out en burn-out liggen op de loer en ook depressieve gevoelens komen regelmatig voor. Het is dus verstandig hier werk van te maken.

Veel mensen met bedriegersgevoelens praten hier nooit met anderen over, maar het advies is om dat wel te doen. Om iemand te zoeken die je voldoende vertrouwt om je gedachten en angsten mee te delen. Dat helpt bij het relativeren en maakt minder eenzaam. Bovendien: iets wat in het licht staat, is makkelijker te bestrijden dan iets wat in het donker verborgen ligt.

Mijn boek vertelt niet alleen over achtergronden en feiten, maar je treft er ook tips en oefeningen in aan. Nog beter kan het zijn om op zoek te gaan naar een systemische of psychosociale coach, die je kan begeleiden en van feedback kan voorzien.

Je vuist ballen (Freek de Jonge) en je groter en sterker maken dan je bent, kan een tijdje werken als overlevingsstrategie. Maar eens wordt de spanning te groot en blijkt je veerkracht te klein en dan is het beter om die hand te openen. Om de hulp van anderen te aanvaarden en op zoek te gaan naar heling om zo weer in contact te komen met je eigen wensen en verlangens en daar beetje bij beetje gehoor aan te gaan geven.

(1) De stille kracht van twijfel. Je kracht vinden in je gevoel een bedrieger te zijn, pagina 27-28 (2) https://www.linkedin.com/feed/update/ urn:li:activity:7328429483659509760/

Marjo Crombach (1954) studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde te Nijmegen. Ze was werkzaam als docent, faalangsttrainer, brugklascoördinator, psychosociaal coach en trainer van collega’s.

Winactie

Wil je het boek De stille kracht van twijfel winnen? Ga dan naar de Facebookpagina van TCC Magazine, like deze en stuur je gegevens naar redactie@ inspiredcommunications.nl.

Verdiep je expertise met een erkende integratieve opleidingen in psychotherapie of coaching

ACADEMIE VOOR INTEGRATIEVE EN HUMANISTISCHE PSYCHOTHERAPIE

in associatie met de hogeschool HOWEST-Brugge

De Academie voor Integratieve en Humanistische Psychotherapie (AIHP) biedt een 4-jarige opleiding in samenwerking met Howest-Brugge, met de mogelijkheid tot een officieel postgraduaat. De opleiding is erkend door de European Association for Psychotherapy (EAP), waardoor lidmaatschap bij de NAP mogelijk is. De AIHP is geaccrediteerd door de European Association for Psychotherapy als EAPTI (European Accredited Psychotherapy Training Institute).

Al 45 jaar staat de AIHP aan de top van integratieve psychotherapie-opleidingen met erkende programma’s die de grenzen van traditionele therapieën overstijgen. Onze flexibele en praktijkgerichte psychotherapie en counselingopleidingen, erkend door de EAP en hogeschool Howest-Brugge, bieden jou de tools om je praktijk te verrijken.

De AIHP is lid van de Belgische Vereniging voor Psychotherapie, wat staat voor kwaliteit en professionaliteit binnen de Belgische psychotherapie.

Integratieve psychotherapie

Integratieve psychotherapie combineert diverse therapeutische stromingen om cliënten een op maat gemaakte behandeling te bieden. Deze holistische benadering erkent dat geen enkele methode alle antwoorden biedt, noch helemaal fout is. Het stelt therapeuten in staat om flexibel in te spelen op de unieke noden van elke cliënt.

Integratief behandelen combineert verschillende technieken om zowel de emotionele, cognitieve als gedragsmatige aspecten van de cliënt te ondersteunen. Deze aanpak is cliëntgericht en biedt een breed scala aan behandelopties. Zo kan elke therapeut maatwerk leveren op basis van de unieke uitdagingen van de cliënt.

Abraham Maslow Prijs

Jaarlijks reikt de AIHP op haar symposium de prestigieuze Abraham Maslow Prijs uit aan iemand die bijzondere verdiensten heeft geleverd ten aanzien

van de psychiatrie, psychologie en psychotherapie in Vlaanderen en als officiële blijk van erkentelijkheid.

In 2025 viel die eer te beurt aan prof. dr. kinderpsychiater Marina Danckaerts.

Verdiep je expertise met een erkende integratieve opleidingen in psychotherapie of coaching

Integratief behandelen combineert verschillende technieken om zowel de emotionele, cognitieve als gedragsmatige aspecten van de cliënt te ondersteunen. Deze aanpak is cliëntgericht en biedt een breed scala aan behandelopties. Zo kan elke therapeut maatwerk leveren op basis van de unieke uitdagingen van de cliënt.

Wat is integratieve therapie?

Integratieve psychotherapie is een benadering waarbij verschillende therapeutische stromingen gecombineerd worden om beter aan te sluiten bij de unieke hulpvraag van de cliënt. In plaats van zich te beperken tot één school (zoals psychoanalyse, gedragstherapie, cliëntgerichte of systeemtherapie) kijkt de integratieve therapeut over de grenzen van het eigen referentiekader heen. Zo ontstaat een flexibele werkwijze die elementen samenbrengt uit meerdere stromingen, mits onderbouwd en op een verantwoorde manier toegepast.

Waarom integratie?

Onderzoek toont aan dat er geen grote effectiviteitsverschillen zijn tussen de klassieke psychotherapievormen. Wat écht bijdraagt aan verandering, zijn universele factoren zoals de relatie tussen cliënt en therapeut, hoop, empathie en motivatie. Daarnaast spelen contextuele elementen en persoonlijke factoren een grote rol. De integratieve benadering houdt hiermee rekening en biedt ruimte om therapieën op maat te maken, rekening houdend met de diversiteit aan problemen, mensen en omstandigheden.

Van verdeeldheid naar samenwerken

Waar psychotherapie vroeger sterk verkokerd was, groeit wereldwijd – en ook in Nederland en Vlaanderen – de belangstelling voor samenwerking en kruisbestuiving. Psychotherapeuten scholen zich bij in meerdere stromingen, opleidingen worden steeds vaker school overstijgend ingericht en er is toenemende aandacht voor wetenschappelijke onderbouwing én praktische toepasbaarheid. Integratieve psychotherapie is daarmee geen nieuwe school, maar een uitnodiging tot voortdurende verkenning, kritische dialoog en maatwerk.

Eén probleem, vier niveaus van interventie

Integratieve psychotherapie kijkt verder dan één enkel denkkader. Ze vertrekt vanuit het inzicht dat psychisch lijden zich op meerdere niveaus manifesteert en dat elke therapeutische stroming in feite een ander aspect aanpakt:

• Symptoomniveau – zichtbare of onzichtbare gedragingen zoals angst, somberheid of vermijdingsgedrag.

• Systeemniveau – hoe de cliënt functioneert binnen zijn sociale omgeving.

• Persoonlijkheidsniveau – het temperament, de basisbehoeften en de innerlijke beleving.

• Groeiniveau – het vermogen van de cliënt om te veranderen, zichzelf te begrijpen en te ontwikkelen.

Een integratieve aanpak erkent al deze niveaus en benut ze in samenhang.

Van fragmentatie tot samenhang Traditionele psychotherapiescholen richten zich vaak op één niveau. Zo focust gedragstherapie meestal op symptomen, terwijl systeemtherapie kijkt naar de rol binnen relaties. Dit leidde lang tot verwarring en schijnbare tegenstellingen tussen stromingen. Vanuit een integratief perspectief blijken die verschillen eerder complementair dan tegenstrijdig: ze behandelen elk een ander deel van dezelfde puzzel. Therapie op het ene niveau beïnvloedt bovendien automatisch ook de andere niveaus.

Wat doet een integratief therapeut anders?

Een integratief psychotherapeut weet op welk niveau hij werkt en kan vlot schakelen tussen benaderingen, afhankelijk van wat de cliënt op dat moment nodig heeft. Bijvoorbeeld:

• Starten op symptoomniveau met gedragstherapie.

• Dan evolueren naar cognitief niveau met focus op overtuigingen en zelfbeeld.

• En ten slotte ruimte maken voor persoonlijke groei via existentiële of experiëntiële technieken.

Deze brede aanpak zorgt voor diepere en duurzamere verandering, afgestemd op de unieke situatie van elke cliënt.

Medische en psychologische aanpak gaan hand in hand

Een belangrijk inzicht binnen het integratieve model is dat medicamenteuze behandelingen en psychotherapie elkaar niet hoeven tegen te spreken, maar juist kunnen versterken. Medicatie kan bijvoorbeeld helpen om de ergste symptomen te verlichten, zodat er ruimte ontstaat voor psychologisch werk op een dieper niveau. Zo ontstaat een synergetisch geheel waarin meerdere interventies samen bijdragen aan herstel en groei.

De AIHP is volwaardig lid van de Belgisch-Nederlandse Vereniging voor Integratieve Psychotherapie (www.bnvip.eu) en de Belgische Vereniging voor Psychotherapie (www.abp-bvp.be). Ga voor meer informatie naar www.aihp.be

HÉT KWALITEITSMANAGEMENTSYSTEEM VOOR JOUW PRAKTIJK

Een kwaliteitsmanagementsysteem helpt je om je organisatie te doorgronden, te beheersen en te verbeteren. Je krijgt daardoor beter inzicht over wat er zich in je praktijk afspeelt. Een kwaliteitsmanagementsysteem is niet alleen belangrijk voor jezelf, maar ook voor instanties als de Overheid, Gemeenten (WMO) en de zorgverzekeraars.

QualityinCare heeft jarenlange ervaring in het opzetten van kwaliteitssystemen. Gericht op de kleinschalige gezondheidszorg. QualityinCare heeft een online totaaloplossing voor kwaliteitsmanagement. Ons systeem komt voort vanuit de praktijk en sluit daarom helemaal aan bij jouw praktijk!

Wat krijg je bij QualityinCare?

Makkelijk en volledig kwaliteitsmanagementsysteem

Kwaliteit voor een betaalbare prijs

Persoonlijke service

Dé oplossing

Mijn vorige column heeft de titel Ruimte om in te bewegen. Ik sluit die column af met de vraag: waarin zet jij jezelf (en anderen) vast? Vast met allerlei gedachten, overtuigingen en kaders. Vast in het niet vrij kunnen bewegen, in het niet doen wat je eigenlijk zou willen doen.

We zetten ons natuurlijk niet zomaar vast met ons denken, met gedachten die alle kanten op kunnen schieten. Er is eigenlijk maar één reden waarom we dat doen: dé oplossing! We zijn altijd (on)bewust op zoek naar oplossingen en bij voorkeur liefst dé oplossing! Dé oplossing die al onze problemen oplost, zodat we eindelijk eens van ons leven kunnen gaan genieten. We eindelijk vrij zijn. Eindelijk onszelf kunnen zijn. En daar doen we hard ons best voor.

Hoe bizar eigenlijk als je erover nadenkt. We hebben iets in ons dat vrij wil zijn én we hebben iets in ons dat dat tegenwerkt. En meestal ‘wint’ dat wat ons tegenwerkt. Wint dat wat vindt dat we dingen moeten doen. We moeten doorgaan, terwijl we eigenlijk even rust willen. Maar blijkbaar geloven we eerder dát wat we eigenlijk niet willen maar moeten, en gaan we dus door. Hoe vermoeiend en zwaar het ook aanvoelt.

Peggy van Stralen is trainer, coach/counselor, energetisch en psychosociaal therapeut. Auteur van het boek Onderzoekend leven, van stressvol leven naar simpelweg zijn. Ze heeft haar praktijk in Nuenen (NB). Haar begeleiding is complementair en holistisch, persoonlijk afgestemd op ieders hulpvraag. Vaak bestaat een sessie uit gesprek en helende energie. Een krachtige combinatie. www.vanstralen.nu

Maar eigenlijk doet dat wat ons tegenhoudt, goed werk. Het is altijd bezig met eventuele risico’s die we lopen. Risico’s nu en in de toekomst, afhankelijk van de (emotionele en fysieke) schade die we in het verleden hebben opgelopen. Pijn die we nog een keer mee zouden kunnen maken. Dat willen we natuurlijk niet en iets in ons lijkt ons daarom fanatiek allerlei kanten op te willen sturen in de hoop voor eens en altijd onze problemen op te lossen.

In mijn boek Onderzoekend leven, van stressvol leven naar simpelweg zijn noem ik dat wat ons wil beschermen/sturen de adviseur. Om de kans op pijn te verkleinen is de adviseur naarstig op zoek naar oplossingen. Oplossingen om risico’s op wat voor pijn dan ook te verkleinen of zelfs helemaal weg te nemen. Het nadeel is dat de adviseur alleen informatie over het verleden heeft. Over wat er in het verleden ervaren is, maar niet over wat er met zekerheid in de toekomst gaat gebeuren. Hoe kan de adviseur dat überhaupt weten, hij heeft geen glazen bol. En wanneer is het goed? Wanneer is het klaar?

Het niet weten wat er kan gaan gebeuren, maakt de taak van de adviseur nog moeilijker. Als de adviseur érgens allergisch voor is, dan is het voor het gebrek aan zekerheid. Des te groter is de noodzaak een oplossing te vinden. Des te harder de zoektocht. Des te meer moetens in je leven. Des te sterker de druk en onrust die je voelt en daarmee des te fanatieker de wens voor een oplossing. En zo houdt de adviseur zichzelf in stand en blijft het nodig te zoeken naar dé oplossing aller oplossingen.

Hoe is dat voor jou, zo’n adviseur op zoek naar oplossingen? Heeft hij dé oplossing al voor je gevonden en is het daarmee klaar?

Vrouwen ervaren lagere welvaart dan mannen

Een grote internationale studie met onderzoekers van onder meer Yale, Princeton, de Universiteit van Amsterdam en zelfs uit Nieuw-Zeeland laat zien dat vaker zingen voor je baby goed is voor zijn gezondheid.

De onderzoekers vonden 110 ouders en hun baby’s van gemiddeld bijna 4 maanden oud bereid om mee te doen aan hun onderzoek. “We hebben een gerandomiseerde gecontroleerde studie uitgevoerd om te testen of een eenvoudige, goedkope muziekinterventie het welzijn van zowel baby’s als verzorgers zou kunnen verbeteren”, vertellen de onderzoekers aan de Society for Research in Child Development (SRCD). “Onze belangrijkste bevinding was dat de interventie ervoor zorgde, dat ouders vaker gingen zingen voor hun kind, vooral in troostende situaties. Dit leidde tot meetbare verbeteringen van het humeur van baby’s, volgens de rapportages van de verzorgers.”

WWW.SCIENTAS.NL

Uit recent onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat vrouwen in Nederland op meerdere aspecten van brede welvaart lager scoren dan mannen. Zij voelen zich minder gezond, minder gelukkig en zijn minder vaak tevreden over hun werk.

De verschillen tussen mannen en vrouwen komen onder meer naar voren op het gebied van arbeidsparticipatie en gezondheid. “Vrouwen hebben minder te besteden, bezitten minder vermogen en geven relatief veel van hun inkomen uit aan woonlasten. Ook zijn zij minder dan gemiddeld tevreden met hun leven en hun vrije tijd en vaker slachtoffer van criminaliteit”, constateert het CBS.

Vrouwen blijken minder vaak betaald werk te hebben en ervaren hun (mentale) gezondheid minder positief. Ook blijken zij minder vertrouwen te hebben in andere mensen en maatschappelijke instituties en geven zij vaker aan hinder te ondervinden van milieuvervuiling in hun woonomgeving.

WWW.CBS.NL

Studie toont aan waarom je vaker moet zingen voor je kind

Wachttijden binnen de geestelijke gezondheidszorg hebben een grote negatieve impact op de meeste patienten, naasten en professionals. Bij patiënten bestaat deze onder meer uit gevoelens van wanhoop, angst of frustratie, verergering van klachten en het gevoel vast te zitten in een wachtstand. Ook naasten ervaren door de wachttijd negatieve emotionele gevolgen en soms ook een verslechterde mentale gezondheid, zoals overbelasting of slaapproblemen.

Bijna de helft van de patiënten die op een wachtlijst staat voor een behandeling binnen de ggz, maakt tijdens het wachten gebruik van een vorm van ondersteuning. Huisartsen en POH’s-ggz wijzen wachtenden weinig op ondersteuning buiten de huisartsenpraktijk vanwege onbekendheid met het aanbod of vanwege onvoldoende vertrouwen daarin. Vaak ondersteunen zij wachtende patienten zelf, met een forse impact op hun werkdruk en met wisselende ervaringen van patiënten. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel en het Trimbos-instituut, dat in samenwerking met MIND is uitgevoerd.

WWW.TRIMBOS.NL

Slapeloosheid kost

Nederland drie miljard

euro per jaar

Ggz-wachttijden

hebben grote negatieve impact

De teruglopende arbeidsmarktprestaties onder Nederlanders die lijden aan slapeloosheid kost de maatschappij jaarlijks minstens drie miljard euro. Dat blijkt uit de studie Slapend Rijk van SEO Economisch Onderzoek. Twaalf procent van de Nederlandse bevolking heeft last van slapeloosheid. Dit kan gevolgen hebben voor hun prestaties op de arbeidsmarkt. Mensen met slapeloosheid zijn overdag vermoeid en hebben vaker fysieke en mentale probleem. Ook hebben mensen met slapeloosheid moeite met concentreren, maken ze meer fouten en er ontstaan eerder ongelukken op de werkvloer.

Als mensen last krijgen van slapeloosheid neemt hun kans op werk, vergeleken met mensen zonder slaapproblemen, met 2,5 procentpunt af en hun kans om in een uitkering te belanden neemt met 2,3 procentpunt toe. Voor mensen die blijven werken, daalt het loon met 1,7 procent. Dit komt omdat ze minder gaan werken, vaker ziek zijn of minder productief op het werk.

WWW.GGZNIEUWS.NL

Ben jij een therapeut die het verschil wil maken?

Maak de stap naar ECP-therapeut

Een ECP-therapeut maakt

het verschil in het leven van anderen!

Voor veel therapeuten in de complementaire zorg is er niets belangrijker dan persoonlijke groei en professionele erkenning. Ben jij dat?

Overweeg dan om ECP-therapeut te worden. ECP staat voor European Certificate in Psychotherapy (ECP) en is een Europees brede accreditatie voor therapeuten.

Als ECP-therapeut ben je gecertificeerd om cliënten te begeleiden in hun psychotherapeutisch proces, waarbij je werkt aan het verbeteren van hun mentale gezondheid, emoties en welzijn. Of het nu gaat om stress, angst, trauma of depressie, als ECP-therapeut ben je in staat om met diverse therapeutische technieken en methoden mensen te ondersteunen in hun herstel.

Waarom kiezen voor de ECP-opleiding?

– Internationale Erkenning: Het European Certificate in Psychotherapy is een wereldwijd erkend diploma, wat betekent dat je in heel Europa en daarbuiten als gecertificeerde therapeut kunt werken.

– Diepgaande Opleiding: De opleiding biedt een grondige kennis van psychotherapeutische theorieën, technieken en praktische toepassingen.

– Persoonlijke en Professionele Groei: Je leert niet alleen hoe je anderen kunt helpen, maar ontwikkelt jezelf ook als persoon en als therapeut.

– Carrièremogelijkheden: Als gecertificeerde ECPtherapeut heb je toegang tot een breed scala aan werkplekken, van zelfstandig ondernemerschap tot werk in zorginstellingen.

Ben jij klaar om de volgende stap te zetten in je carrière en mensen te helpen?

Schrijf je nu in bij een van onze ECP-opleidingen en wordt een gecertificeerde ECP-therapeut! Dat kan je doen bij een van onze opleiders: academie-psychotherapie.nl | viktorfrankl.nl | kempler-instituut.nl | psychology-integration.eu |nsg-academy.com

Elite Elektrolyten puur en natuurlijk Van Vitakruid:

Elite Elektrolyten is een krachtige, vloeibare aanvulling voor sporters die geen concessies willen doen op zuiverheid. Deze innovatieve formule voorziet je van essentiële elektrolyten zonder onnodige toevoegingen. Geen suiker, geen smaakstoffen, alleen de mineralen die je nodig hebt: magnesium, kalium, natrium en chloride. Perfect afgestemd op de behoeften van je lichaam tijdens en na inspanning.

Elektrolyten voor na de training

Als je zweet, verlies je niet alleen vocht, maar ook mineralen zoals natrium, chloride, kalium en magnesium. Deze elektrolyten spelen een belangrijke rol in tal van processen in het lichaam. Magnesium ondersteunt een goede vocht- en elektrolytenbalans, draagt bij aan fitheid en het energieniveau en is goed voor het concentratievermogen – extra belangrijk voor wie regelmatig intensief beweegt. Kalium is daarnaast goed voor de bloeddruk en ondersteunt samen met magnesium de werking van de spieren.

Wanneer elektrolyten aanvullen?

In rust of bij lichte inspanning kan je lichaam de elektrolytenbalans meestal prima zelf herstellen. Maar tijdens een langere of intensievere training – zeker bij warm weer – verlies je via zweet aanzienlijk meer elektrolyten. Alleen water drinken is dan vaak niet genoeg. Je vult wel het vocht aan, maar niet de mineralen die je nodig hebt. Daarom kan het slim zijn om tijdens of na het sporten ook elektrolyten aan te vullen.

100% puur, zonder onnodige toevoegingen Elite Elektrolyten is ontwikkeld om elektrolyten op een zuivere manier aan te vullen. In tegenstelling tot veel andere elektrolytensupplementen bevat het geen suiker, kunstmatige zoetstoffen, kleurstoffen of smaakstoffen. Je krijgt dus alleen wat je lichaam écht nodig heeft, zonder overbodige toevoegingen.

Afkomstig uit de mineraalrijke wateren van Bretagne

Wat Elite Elektrolyten extra uniek maakt, is de herkomst van de mineralen. Deze worden geëxtraheerd uit de zuivere wateren van Bretagne, een regio in Frankrijk die bekendstaat om haar natuurlijke rijkdom aan mineralen. Dankzij de granietrijke bodem en de invloed van de zee bevat het water daar een breed spectrum aan waardevolle mineralen.

Praktisch en effectief: direct opneembaar Dankzij de vloeibare vorm is Elite Elektrolyten eenvoudig te doseren en direct opneembaar. In tegenstelling tot poedervormige varianten, waarbij volledige oplossing soms een uitdaging is, meng je Elite Elektrolyten moeiteloos met water. Het resultaat: een heldere, klontvrije oplossing die direct door het lichaam kan worden opgenomen.

Ontdek Elite Elektrolyten van Vitakruid op zakelijk.vitakruid.nl

AI in jouw praktijk:

een vloek, een zegen... of dé kans die je nog niet benut?

Soms staat er een grote verandering op ons te wachten zonder dat we het direct doorhebben. Artificial intelligence (AI) heeft deze verandering al gebracht, maar nog lang niet iedereen is zich daarvan bewust. Wist je bijvoorbeeld dat de komst van AI een net zo grote impact heeft als de uitvinding van het internet? Of zelfs wordt vergeleken met de ontdekking van vuur?

We hoeven ons dus niet meer af te vragen óf AI invloed gaat hebben op ons leven, maar vooral: hoe en in welke mate. Want geloof me, de ontwikkelingen gaan razendsnel.

Wat betekent dat voor jou en je praktijk?

Veel mensen denken nog: AI? Daar heb ik niks mee. Maar ondertussen zien we steeds meer toepassingen opduiken die ook voor jou interessant kunnen zijn.

Tijdens de Dag van de Complementaire Zorg van de RBCZ, waar ik eerder dit jaar was, ging een volle zaal in gesprek over AI. De zorgen gingen over copyright, privacy, de AVG en betrouwbaarheid van informatie. Heel begrijpelijk, want AI roept niet alleen kansen op, maar ook vragen.

Maar laten we ook eerlijk zijn: gebruik je AI nog niet? Dan laat je een kans liggen. Want AI hoeft geen bedreiging te zijn. Sterker nog, het kan een geweldige assistent zijn voor jouw praktijk. Mits je weet hoe je het op de juiste manier inzet.

Daarom in dit artikel vier dingen die jij waarschijnlijk nog niet weet over AI, maar die jouw praktijk runnen wél een stuk makkelijker maken. Gebruik je nog geen AI? Ook dan raad ik je aan verder te lezen, want dan kun je namelijk meteen goed aan de slag.

1. Personaliseer je ‘assistent’

ChatGPT gebruiken voor het schrijven van teksten? Yes, dat weten we inmiddels wel. Maar wist je dat je ChatGPT ook kunt personaliseren? Dat kan namelijk en dat is waardevol. Klik rechtsboven op je initialen, kies ‘ChatGPT aanpassen’, en vertel wie je bent, wat je doet, wat de uitdagingen en verlangens van je doelgroep zijn en hoe je wilt dat hij antwoordt. Met een vleugje humor bijvoorbeeld. Of juist informeel of meer zakelijk.

2. Context matters

Stel je voor: je hebt een stagiaire in je praktijk en je zegt alleen maar: “Maak een post voor mijn socials.” Grote kans dat die met grote ogen naar je kijkt en niet weet waar te beginnen. Waar moet het over gaan? Voor wie? Wat is het doel? Hoe moet het klinken? Zo werkt het ook met AI. Als jij vaag bent, krijg je een vage reactie terug. Maar als je specifiek bent en de context duidelijk maakt, krijg je output waar je wat aan hebt.

Een goede prompt (opdracht) bevat deze elementen:

– Wat wil je bereiken? “Ik wil een LinkedIn-post die laat zien dat ik vrouwen met slaapproblemen help om weer tot rust te komen.”

– Wie moet AI nadoen? “Schrijf als een ervaren slaapcoach die goed kan motiveren, met kennis van stressklachten en de impact van leefstijl op de slaapkwaliteit.”

– Wat moet het eindresultaat zijn? “Schrijf een post tussen de 125-175 woorden, met een pakkende eerste zin en onderaan een call-to-action naar een vrijblijvend kennismakingsgesprek.”

– Hoe moet het klinken? “Gebruik een warme, bemoedigende toon. Niet te zakelijk, meer alsof je een vriendin toespreekt die zich al weken moe voelt.”

– Wat moet AI nog meer weten? “Mijn klanten zijn vrouwen tussen de 35-55 jaar die alles draaiende houden: gezin, werk, mantelzorg en zichzelf vergeten.

‘s Nachts liggen ze wakker en komen moeilijk tot rust.”

– Welke extra vraag kan helpen? “Geef me ook een suggestie voor een passende afbeelding bij deze post.”

3. Een geduldige sparringpartner

Een lastige klantcase? Een administratief vraagstuk of misschien wel een klacht ontvangen? Hoe fijn zou het zijn om daar met iemand over te sparren. Dat kan nu! Met de spraakfunctie van ChatGPT. Spreek je vraagstuk in en vraag om advies. Of misschien heb je er iets aan om te horen wat de best practises in een specifieke situatie zijn. Ook om lastige gesprekken voor te bereiden is deze functie erg handig. Vraag ‘m zich te gedragen als je gesprekspartner en krijg de kans om het gesprek alvast te oefenen.

4. Er is een wereld meer dan ChatGPT

Veel mensen blijven hangen bij ChatGPT. Echter zijn er ook andere programma’s, die geschikter zijn voor bepaalde taken.

Denk bijvoorbeeld aan MindJourney, een AI-tool voor het genereren van visuele content, zoals afbeeldingen, illustraties en grafische ontwerpen.

Of gebruik Claude als je ethische of empathische antwoorden zoekt. Waar ChatGPT nog wel eens onethisch of bevooroordeeld kan overkomen, zul je dat probleem met Claude niet hebben.

Perplexity is een AI-tool die snel en nauwkeurig antwoorden geeft op complexe vragen. Het combineert internet zoekresultaten met beknopte samenvattingen, wat het ideaal maakt voor research en brainstormsessies.

Als zorgprofessional heb je vaak met veel verschillende documenten te maken (rapporten, verslagen, onderzoeken, artikelen, etc.) en dan is NotebookLM een goede tool. NotebookLM is gemaakt om documenten te begrijpen en te analyseren. Het helpt je bij het samenvatten van rapporten, het genereren van inzichten en het beantwoorden van vragen op basis van bestaande documenten.

Het lijkt misschien veel werk om overal een account te hebben, maar het weegt niet op tegen de tijd die het je bespaart en de professionaliseringsslag die je maakt.

Laat AI jouw persoonlijkheid niet onderdrukken Gebruik je vaker AI-tools, dan zul je bepaalde patronen gaan herkennen. Dit is ook meteen een grote valkuil, want zo kan je eigen persoonlijke stem in je content mogelijk verdwijnen. Teksten van ChatGPT bijvoorbeeld zijn, ondanks dat ze altijd uniek zijn, wel elke keer hetzelfde opgebouwd met een inleiding, kern en conclusie. Woorden zoals ‘essentieel’ en ‘het belang van’ worden herhaaldelijk gebruikt en je zult nooit een persoonlijke mening of anekdote terugzien. ChatGPT probeert objectief te blijven waardoor uitgesproken emoties ontbreken. Vraag je om een langere tekst, dan krijg je vaak herhalingen van woorden en zinconstructies. Al met al een aantal dingen die het minder interessant maken om te lezen. De tip van ChatGPT zelf: wil je een tekst menselijker maken? Voeg wat spontane formuleringen, humor of persoonlijke details en ervaringen toe.

En blijf altijd zelf eindredacteur van je teksten! Controleer niet alleen wat je met AI maakt, maar zorg ook dat je eigen unieke stem, mening en visie niet verloren gaan. Want dat is precies wat jou onderscheidt. Dat is waarom mensen juist voor jou kiezen!

Tot slot: begin gewoon. Klein. Vandaag. Maak een gratis account aan bij ChatGPT en speel ermee. Geef hem een kleine taak, een korte opdracht. Zie het inderdaad als die stagiair waar je mee mag experimenteren. Jij blijft aan het roer, AI ondersteunt. Zo zul je langzamerhand zelf gaan ontdekken hoe AI jouw werk makkelijker kan maken.

Wilma Tuk - Oprichter van de Healthy You, Healthy Business-community en ondernemerscoach met meer dan 25 jaar ervaring in de holistische gezondheidsbranche. Helpt gezondheidsprofessionals groeien naar een succesvolle praktijk, met focus en een strategie die bij hun past. www.hyhb.nl

Beweeg soepel, presteer sterk*

MorEPA Kurkuma

Een krachtige combinatie van omega-3, kurkuma en vitamine C.

*Kurkuma helpt de gewrichten soepel houden en draagt bij tot de instandhouding van sterke botten, terwijl vitamine C een rol speelt bij de normale vorming van collageen voor het behoud van een goede werking van kraakbeen en botten.

Ontdek het volledige gamma van MINAMI op www.minami-visolie.nl

MorEPA Platinum

De krachtigste formule van Minami, met maar liefst 1 gram EPA en DHA per softgel!

Astrid Waernes is psychosociaal therapeut en runt al 17 jaar WAERNES. Ze heeft zich jarenlang verdiept in het gedrag van kinderen en volwassenen en begrijpt steeds meer hoe belangrijk de taal is die we tegen elkaar spreken. Ze schreef drie boeken.

www.waernes.nl

De directeur met de glinsterende ogen

Rustig sta ik te wachten tot hij de deur uitkomt: een klein mannetje van tien jaar. "Ha, ben jij Astrid?" roept hij enthousiast, terwijl hij mijn kant op loopt. Vandaag hebben we ons eerste gesprekje samen. "Mag ik mijn directeurenhoed ophouden? Die heb ik zelf gemaakt. Mooi, hè?" "Natuurlijk mag dat," zeg ik, "hij is prachtig."

Onderweg naar mijn ruimte vertelt hij dat hij directeur is van zijn eigen kantoor. "Heb jij ook een kantoor?" vraagt hij. "Ja," glimlach ik, "daar lopen we nu heen." Zijn ogen glimmen. "Ik heb een nieuw kantoor in onze berging thuis. En ik woon vlakbij mijn andere kantoor. Dat is op het schoolplein vlak bij ons huis. Maar mijn hoofdkantoor staat in mijn slaapkamer." "Jeetje, dan zal je het wel druk hebben met al die kantoren", zeg ik. "Jaha!" zegt hij trots. "Ik ben er elke dag. Ik teken en knutsel vooral." "Dan moet het wel een heel mooi kantoor zijn." "Jaha, ik maak de mooiste dingen!" "Misschien moet je binnenkort wel personeel aannemen?" stel ik voor. Hij denkt even na. "Nee... dat vind ik nog geen goed idee. Soms mag er iemand mee knutselen, maar die moet dan ook weer weg, het is mijn kantoor. Weet je wat mijn directeurennaam is? Mijn naam is ‘Meneer Kaasgaaf’. Mooi he! Ken je de echte Meneer Kaasgaaf? Die heeft zijn kantoor in ‘Julianadorp’. Weet je waar dat is?”

Deze jongen maakt me aan het lachen. In een paar minuten neemt hij mij mee in zijn wereld. En ik denk: waarom raken we die wereld als volwassenen zo vaak kwijt? Is het door het harde werken, de volle agenda’s, de haast en druk die nooit lijkt te stoppen? Wat als we, net als hij, af en toe weer even mochten verdwalen in onze fantasie? Wat je niet meteen ziet, is dat hij tien jaar is, maar een ontwikkelingsleeftijd heeft van ongeveer zes. Zijn fantasie is grenzeloos en hij heeft veel humor. Maar juist dat maakt het soms moeilijk voor hem. Zijn leeftijdsgenootjes kunnen niet altijd mee in zijn wereld vol hoeden, kantoren en knutselplannen. Want soms wordt hij gepest. Hij lijkt het niet altijd in de gaten te hebben, misschien juist omdat hij zo opgaat in zijn eigen verhalen. Misschien omdat zijn humor hem beschermt. Of misschien omdat hij nog gelooft dat iedereen welkom is in zijn wereld.

Na veertig minuten sluiten we de sessie af met een spelletje. Hij kiest voor memory. We lachen. Plotseling kijkt hij me aan, zijn directeurenhoed nog op zijn hoofd, en zegt: "Nu kennen wij elkaar. Jij bent Astrid. Nu weet ik wie je bent." En daar zijn ze weer: die glinsterende ogen.

Wat is het toch mooi, denk ik, om in gesprek te zijn met iemand die je nog helemaal niet kent en die zó blij is om jou te leren kennen en dat ook gewoon zegt.

Hij gaf mij een dag met een lach.

De 7 meest gestelde vragen

over eetstoornissen, zwangerschap en moeder worden

‘Ik heb misschien een kinderwens’, zegt ze voorzichtig. Ze is aan het einde van ons traject, en eetbuien en braken zijn verleden tijd. We bespreken verwachtingen en angsten over eetstoornissen en zwangerschap. In dit artikel deel ik mijn ervaring over zwanger worden na een eetstoornis. En beantwoord de 7 meest gestelde vragen over eetstoornissen, zwangerschap en moeder worden, zodat jij jouw cliënten hier ook weer mee kunt helpen.

Een kinderwens en boulimia, gaat dat wel samen?

Zelf wist ik altijd al dat ik ooit kinderen zou willen. Maar ik kampte al jaren met boulimia. Het realiseren van mijn kinderwens vond ik daarom niet vanzelfsprekend. Want hoe kun je zorgen voor kinderen als je niet eens voor jezelf kunt zorgen? Als je zelf nog kampt met eetbuien, braken en paniekgevoelens over eten? Of maar half aanwezig bent? Omdat je voornamelijk bezig bent of je figuur, gewicht of eten wel perfect genoeg zijn. Nee, dat vond ik geen lekker voorbeeld.

Ik wist één ding zeker: ik wil niet mijn kinderen belasten met mijn eetverstoorde gedrag.

Wat ik wél wilde?

Ik wilde er volledig voor mijn toekomstige kinderen kunnen zijn. Ze liefde, zorg en stabiliteit geven. Ze helpen zichzelf te zijn, zich te ontwikkelen en met zelfvertrouwen te leven. Ik wilde met ze spelen en genieten van hun ontwikkeling. Én ze voorleven hoe je ontspannen met

eten, emoties en je lichaam kunt omgaan.

Maar ja, dan had ik wel probleem boulimia dat eerst opgelost moest worden.

Mijn kinderwens was één van de belangrijkste drijfveren naar herstel

Mijn kinderwens maakte de oermoeder in mezelf wakker, waarmee ook de tijgerin ontwaakte die voor haar kinderen vecht. Zelfs voordat ik zwanger wilde worden. Een kracht die mij hielp m’n eetstoornis achter me te laten.

Ik was 27 toen ik de eetbuien, het braken en alle vormen van diëten voor altijd achter me liet. Ik ging eten gebruiken waar het echt voor bedoeld is: om mijn lijf te voeden en om van te genieten. Ook leerde ik op een handiger manier omgaan met emoties, prikkels en ingewikkelde dingen in het leven. Pas toen kon ik voluit genieten.

Broeds

Zo rond m’n 28e werd ik broeds. Althans zo noemde ik dat. Ik zag overal kinderwagens, kocht af en toe een Ouders van Nu en schafte alvast het Handboek Werkende Ouders aan. Zo bereidde ik me langzamerhand voor op het moederschap.

Ik kon mijn geluk niet op toen op mijn 31e onze dochter geboren werd en anderhalf jaar later onze tweede dochter. Mijn droom was uitgekomen.

De 7 meest gestelde vragen over zwangerschap, eetstoornissen en moeder worden

De sessie met mijn cliënten over zwanger worden met een eetstoornis motiveerde me om over dit onderwerp te schrijven. Naast mijn eigen ervaring deel ik daarom ook de antwoorden op de 7 meest gestelde vragen over eetstoornissen, zwangerschap en moeder worden. Deel ze gerust met jouw cliënten.

"De vrouwen die ik begeleid en nog een eetstoornis hebben, zijn óók geweldige moeders."

1. Kun je een goede moeder zijn als je nog een eetstoornis hebt?

Ik begin met deze prangende vraag. Het allerfijnst is natuurlijk als je je inmiddels bevrijd hebt van de eetstoornis. Voor iedereen. Maar wees gerust. De vrouwen die ik begeleid en nog een eetstoornis hebben, zijn óók geweldige moeders. Zorgzaam, betrokken, uitdagend, speels, meelevend, bewust bezig met de gezonde ontwikkeling van hun kinderen. Zowel mentaal, fysiek als emotioneel.

Is dat gemakkelijk als je nog een eetstoornis hebt?

Nee, dat niet. Want de combinatie gezin, werk, sociaal leven én een eetstoornis kost veel extra energie. En dat gaat vaak ten koste van jezelf. Je zorgt dan wel goed voor je kind, maar raakt zelf uitgeput. Daardoor kan een eetstoornis juist langer blijven hangen dan nodig of kun je somber of burn-out raken.

2. Wat doet een zwangerschap met je figuur? En komt het wel weer goed daarna?

Ja, dat is een goede. Je lijf verandert. Tijdelijk. Buik, borsten en gezicht worden voller. Je uitstraling, energie en soms ook je loopje veranderen.

Je weet niet hoe jouw lijf op een zwangerschap reageert en kunt zwangerschapskwalen krijgen. En ook een bevalling kan sporen nalaten.

Wat mij hielp was weten dat zoveel vrouwen mij zijn voorgegaan. Dat wij dit als vrouwen kunnen dragen. Onze lijven zijn hiervoor natuurlijk toegerust.

Dus vertrouw er maar op dat je lichaam na de zwangerschap grotendeels weer hetzelfde wordt als daarvoor. Ook dat is de natuur.

3. Triggert een zwangerschap m’n (oude) eetstoornis?

Het is bekend dat levensgebeurtenissen, als een zwangerschap en de geboorte van een kind, een terugval teweeg kunnen brengen. Ik was daar destijds ook bang voor. Want stel je voor dat de eetstoornis terug zou komen of dat ik in paniek zou raken als ik zwaarder zou worden. Gelukkig is het niet gebeurd.

Gekker nog, ik vond het fascinerend dat mijn lichaam precies deed wat nodig was. Van nature. Alles ging vanzelf. De baby en mijn buik groeiden.

Toen ik de bewegingen van mijn baby ging voelen, kon ik contact met haar maken door mijn hand op m’n buik te leggen. Magisch. Dit gaf een gevoel van samen. Nog een leuke bijkomstigheid voor mij was dat ik eindelijk wat vollere borsten kreeg.

In het begin van mijn zwangerschappen was ik wel angstig of het goed zou gaan. Ik had namelijk eerder een vroege miskraam gehad. Die roze wolk waar ze het weleens over hebben, wilde daardoor bij mij niet echt verschijnen. Maar zelfs deze verdrietige ervaring bracht gelukkig geen terugval.

Het vervelendste vond ik het wegen bij de verloskundige. Dat voelde als een beoordeling. Goed of slecht. Gelukkig kon ik dat iedere keer weer loslaten doordat ik zo goed wist waarom ik zwanger wilde worden. Dat kinderen krijgen een groot verlangen was en een prachtig cadeau als dat lukt.

Dat laatste zou ook mijn advies aan jou zijn als je negatieve gedachtes over je lichaam krijgt als het verandert in de zwangerschap. Blijf uitgaan van waarom je zwanger wil worden. Sta stil bij wat voor soort moeder je wilt zijn. Wat vind je belangrijk? Wat zou je je kindje willen meegeven of voor hem/ haar willen betekenen? En hoe zou je dat nu al kunnen doen?

4. Bij een zwangerschap moet je toch eten voor twee?

Nee, wees gerust. Eten voor twee is niet nodig. Meestal kun je gewoon blijven eten zoals je al deed. Daar groeit je baby prima van. Zeker als je

ook luistert naar je honger- en verzadigingsgevoel. Mocht je lichaam iets meer energie nodig hebben, dan geeft het dat vanzelf aan. Bij twijfel kan ook de verloskundige adviseren.

Er zijn wel een paar tips waarmee je rekening moet houden als je zwanger wilt worden of bent. Zo wordt aanbevolen minimaal vier weken voordat je zwanger wilt worden, foliumzuur (vitamine B11) te gaan slikken. En te stoppen met alcohol. Dat geldt trouwens ook voor je partner. De kwaliteit van de zaadcellen wordt hierdoor namelijk beter.

Verder moet je bepaalde voedingsmiddelen even niet eten omdat die schadelijk kunnen zijn voor je baby. Zoals rauw vlees of rauwmelkse kaas. Je vindt de meest recente voedingsinformatie bij zwangerschappen altijd op thuisarts.nl of het voedingscentrum.

5. Blijf ik dik na een zwangerschap?

Als je tijdens je zwangerschap goed voor jezelf zorgt, is er geen enkele reden waarom je na de zwangerschap zwaarder zult zijn dan daarvoor. Natuurlijk moet een lichaam een tijdje ontzwangeren en bijkomen van de enorme prestatie die het heeft geleverd. Maar je zult merken dat jij en je lichaam stap voor stap weer in balans komen.

Is dat altijd zo?

Nee, helaas niet. Doordat je weet dat je tijdens de zwangerschap toch een dikke (zwangere) buik

krijgt, kun je rare dingen gaan denken. Zoals ‘Het maakt nu toch niet meer uit’, ‘Ik moet eten voor twee’ of ‘Nu kan ik eindelijk alles eten’. Vrouwen die flink aankomen tijdens een zwangerschap, hebben zich meestal door deze gedachten laten leiden.

Mocht je last hebben van dit soort gedachten, probeer ze dan voorbij te laten gaan. Ze uitspreken naar iemand, helpt vaak ook.

6. Kan een zwangerschap eetbuien verergeren?

Ja, dat kan. Door vier verschillende oorzaken: een andere hormoonsamenstelling, honger, zwangerschapstrek of verstorende gedachten.

Hormoonverandering

Zwangerschapshormonen kunnen ook stemmingswisselingen veroorzaken. Daardoor kun je je labieler voelen. Wat weer eetbuidrang kan oproepen. Zeker als je bekend bent met emotie-eten. Jezelf realiseren dat dit puur door hormonen komt, kan je helpen de drang los te laten en jezelf gerust te stellen.

Het zijn gewoon hormonen met bijbehorende emoties. Weet dat ze komen – en ook weer – gaan. Ook als je er niet in meegaat.

Fysieke honger

Het kan zijn dat je in een bepaalde fase van je zwangerschap meer honger ervaart. Als je deze honger negeert, kan dat later op de dag eetbuien in de hand werken. Beter is het om te luisteren naar de honger en gewoon wat extra’s te eten. Een cracker, wat fruit, kwark of iets anders dat je nodig hebt. Dit voorkomt eetbuien.

Zwangerschapstrek in bepaalde smaken

Het is bekend dat zwangere vrouwen opeens trek krijgen in bepaald voedsel, zoals de bekende zure bommen. Of dat je juist misselijk wordt van koffie of andere voedingsmiddelen.

Zowel de trek als misselijkheid hebben een biologische oorzaak. Reuk en smaak worden tijdens de zwangerschap sterker om je baby te kunnen beschermen tegen schadelijke stoffen. Daardoor lust je bepaalde dingen opeens niet. En zure-bommen-trek laat je bijvoorbeeld weten dat je lichaam meer behoefte heeft aan natrium.

Ik had in mijn zwangerschappen weinig last van rare eetdrang tot ik opeens in de supermarkt op zoek ging naar salamiworsten. Een schap waar ik nooit kwam. Lekker hartig, dacht ik steeds. Ik vond het heel vreemd, maar ook dat was blijkbaar een behoefte aan natrium en/of eiwitten.

Mocht je een vreemde trek bij jezelf opmerken, geniet dan gerust van de specifieke smaak van waar je echt zin in hebt. Komt het te vaak voor naar je zin of merk je dat je je lichaam overvoert, onderzoek dan de echte reden van je trek. Of vraag de verloskundige of je mogelijk tekorten hebt.

Verstorende gedachten

Deze noemde ik ook bij vraag 5. Gedachtes als: het maakt nu toch niet meer uit. Ze ontstaan vanuit het weten dat je toch al dikker wordt door de zwangerschap, waardoor de verleiding ontstaat het bijltje erbij neer te gooien en niet meer goed voor jezelf te zorgen.

Heb je deze gedachten, neem dan rust of een time-out. Laat deze niet-behulpzame gedachten aan je voorbijgaan en geef jezelf lieve aandacht. Een momentje voor jezelf, een gezichtsmaskertje, een avondje met vriendinnen, lekker de natuur in, of wat anders dat jou goed doet.

7. Moet ik eerst mijn eetstoornis aanpakken of kan ik al proberen zwanger te worden?

Dit is heel persoonlijk en dus voor iedereen anders. Zelf vond ik het belangrijk om eerst vrij te kunnen leven en eten voordat ik aan kinderen wilde beginnen. En dat heeft gelukkig goed uitgepakt. Maar mijn weg hoeft niet te betekenen dat jij die ook moet volgen.

Het belangrijkste is bij jezelf en je partner te rade gaan. Echt even stil staan bij wat een zwangerschap en moeder worden voor jou, je kindje en partner met zich meebrengt. Misschien kun je nadenken over deze vragen:

– Kun je, gewoon zoals je nu bent, voor jezelf zorgen tijdens je zwangerschap?

– Ben je op dit moment lichamelijk sterk genoeg om een zwangerschap aan te kunnen? Heb je sterk ondergewicht en/of lichamelijke klachten, overleg dan met je huisarts of behandelaar.

– Welke kwaliteiten heb je nu al die je kunt gebruiken bij het zorgen voor je baby? Of misschien wel meerdere kinderen in de toekomst?

– Kun je er voldoende voor je kindje zijn? Het een stabiele basis van liefde, aandacht en fysieke, emotionele en praktische zorg geven?

– Waar zitten je zorgen of valkuilen? Wat zou er niet goed kunnen gaan tijdens de zwangerschap of zorg voor je kindje?

– Wie of wat zou jou kunnen helpen om die zorgen of valkuilen op te lossen?

Wat heb jij nodig?

Zelf begeleid ik regelmatig vrouwen met een eetstoornis die zwanger willen worden of al zijn. Maar ook de omgeving, huisarts, praktijkondersteuner of jij als coach, therapeut of counselor kunnen natuurlijk meedenken.

"Ik had in mijn zwangerschappen weinig last van rare eetdrang tot ik opeens in de supermarkt op zoek ging naar salamiworsten."

In alle openheid nadenken over kinderwens Ik hoop dat de antwoorden en mijn verhaal je helpen om jezelf of je cliënten met een eetstoornis in alle openheid te helpen bij een kinderwens. En mocht je andere vragen hebben, stel ze gerust.

Charlie Paludanus is eetstoornis- en traumatherapeut, oprichter van Vrij van Eetstoornis en auteur van de boeken Bevrijd jezelf van eetbuien & boulimia en Een emmer kots in de kast Ze staat bekend om haar verfrissende en positieve aanpak van eetstoornissen. Met de focus op persoonlijke ontwikkeling in plaats van op eten en gewicht. En een grenzeloos vertrouwen in de veerkracht en het verandervermogen van de mens. Charlie is zelf het levende bewijs dat je 100% kunt herstellen van een eetstoornis. Ze bevrijdde zichzelf van de boulimia waar ze tussen haar 20e en 27e aan leed. vrijvaneetstoornis.nl

Spel als sleutel tot veerkracht

HOE HULPVERLENERS EN THERAPEUTEN JONGE CLIËNTEN KUNNEN ONDERSTEUNEN

DOOR: MAURITS

Voor kinderen die ingrijpende ervaringen doormaken, kan het lastig zijn om hun gedachten en emoties te verwoorden. Hoe kun je als hulpverlener of therapeut dan toch effectief contact maken en hen ondersteunen in dit proces? Dit artikel laat zien hoe spel een krachtig middel kan zijn om deze kinderen te helpen hun gevoelens te uiten en veerkracht op te bouwen. Je leest niet alleen waarom spel zo effectief is, maar ook hoe je het zelf kunt inzetten in je werk.

Spel biedt een natuurlijke en veilige manier waarop kinderen hun gevoelens kunnen uiten en verwerken, en het helpt professionals om beter met hen in verbinding te komen. Als psychosociaal rouwtherapeut en speltherapeut werk ik binnen mijn praktijk Maatwerk bij Verlies met kinderen die te maken hebben met ingrijpende verlieservaringen, zoals bijvoorbeeld de suïcide van een dierbare, complexe scheidingen, uithuisplaatsing en migratie. Mijn ervaring leert dat spel niet alleen een uitlaatklep is, maar ook een krachtig hulpmiddel om veerkracht te vergroten, en het werkt daarnaast goed in de samenwerking met het kind.

Casusvoorbeeld: Neem bijvoorbeeld Finn, een jongen van zeven jaar, wiens ouders verwikkeld zijn in een complexe scheiding. Finn trekt zich steeds meer terug en heeft moeite om zijn gevoelens te uiten. Tijdens de speltherapie kiest hij steevast voor het poppenhuis en speelt hij scenario’s waarin een klein poppetje zich verschuilt voor boze stemmen. Dit geeft mij als therapeut inzicht in zijn innerlijke wereld en stelt mij in staat om spelenderwijs in te spelen op zijn emoties. Door middel van symbolisch spel help ik Finn zijn gevoelens te begrijpen en grip te krijgen op zijn situatie.

Onderzoek naar speltherapie en veerkracht bij kinderen

In juli 2022 presenteerde ik de resultaten van mijn onderzoek Spelend de veerkracht vergroten, kinderen tijdens speltherapie zien en horen ter vergroting van hun veerkracht. Naar aanleiding van dit onderzoek heb ik een paar artikelen geschreven. In deze artikelen beschreef ik hoe speltherapie kan bijdragen aan het versterken van de veerkracht bij kinderen die een complexe scheiding meemaken. Omdat deze kinderen vaak niet goed gezien en gehoord worden, is het van belang dat zij ondersteuning krijgen om met de situatie om te gaan. Speltherapie biedt een veilige ruimte waarin het kind door middel van spel zijn gevoelens en ervaringen kan uiten. Een speltherapeut zet hierbij onder andere creatieve en speelse interventies in, zoals symbolisch spel, rollenspellen en non-verbale expressievormen, om kinderen te helpen emoties te reguleren en copingvaardigheden te ontwikkelen. Uit mijn onderzoek blijkt dat een cliëntgerichte grondhouding, spel als communicatiemiddel en specifieke veerkrachtversterkende interventies bijdragen aan het welzijn van deze kinderen. Deze aanpak helpt hen om stress te reguleren, eigenwaarde op te bouwen en betekenis te geven aan hun ervaringen, wat hun veerkracht vergroot.

De vier pijlers van veerkracht bij kinderen

Uit onderzoek van de Universiteit van Harvard (2015) blijkt dat veerkracht bij kinderen kan worden versterkt door vier belangrijke pijlers: sociale steun, controle en geloof in eigen kunnen, zelfregulatie en copingvaardigheden, en bronnen van hoop en zingeving. De combinatie van deze pijlers en het inzetten van spel biedt een speelse manier om kinderen te ondersteunen bij het verwerken van moeilijke ervaringen. Hieronder noem ik de pijlers met daarbij praktische toepassingsmogelijkheden toepasbaar voor therapeuten en hulpverleners die met kinderen werken.

1. Sociale steun via spel

Sociale steun is cruciaal voor de emotionele stabiliteit en veerkracht van een kind. In een therapeutische setting kunnen hulpverleners spel inzetten om een veilige en ondersteunende relatie op te bouwen. Ook blijkt uit onderzoek dat speltherapie effectief is bij kinderen met hechtingsproblemen, omdat het een veilige basis biedt waarin ze nieuwe relaties kunnen aangaan en sociale vaardigheden kunnen oefenen.

Praktische toepassing:

– Spiegelend spel: Door het spel van het kind te volgen en te benoemen wat het doet, voelt het zich erkend en begrepen.

– Coöperatief spel: Spel waarbij samenwerking nodig is, versterkt het gevoel van verbondenheid en vertrouwen.

2. Gevoel van controle en geloof in eigen kunnen

Kinderen die een ingrijpende ervaring hebben meegemaakt, kunnen zich machteloos voelen. Spel geeft hun de mogelijkheid om situaties te beheersen en controle terug te krijgen. Een ander belangrijk aspect is dat spel voorspelbaarheid en controle biedt. In een situatie waarin het kind weinig invloed heeft op de omstandigheden, kan spel een veilige omgeving creëren waarin het wél keuzes kan maken en grip kan krijgen op wat er gebeurt. Dit helpt bij het herstellen van een gevoel van controle en autonomie, wat essentieel is voor veerkracht.

Praktische toepassing:

– Probleemoplossend spel: Spel zoals beweegbanen en puzzels helpen kinderen obstakels te overwinnen en versterken hun zelfvertrouwen. – Rollenspel: Door het spelen van verschillende rollen kunnen kinderen experimenteren met nieuw gedrag en zelfverzekerder worden.

Casusvoorbeeld: Thomas, een jongen van negen, heeft moeite om beslissingen te nemen en voelt zich vaak machteloos na een traumatische gebeurtenis in zijn gezin. In speltherapie speelt hij graag met bouwstenen, waarin hij steeds een eigen stad bouwt. Wanneer hij ontdekt dat hij zelf de regels van zijn stad mag bepalen, groeit zijn zelfvertrouwen. Door samen verschillende scenario’s te bedenken en obstakels in zijn bouwwerken op te lossen, leert hij dat hij invloed kan uitoefenen op zijn omgeving en keuzes kan maken die hem helpen zich sterker te voelen.

3. Zelfregulatie en copingvaardigheden via spel Zelfregulatie is het vermogen om emoties en stress te beheersen. Door spel leren kinderen om te gaan met moeilijke gevoelens en constructieve copingstrategieën te ontwikkelen. Door middel van gestructureerde spelvormen leren deze kinderen beter omgaan met prikkels, sociale interacties en zelfregulatie. Speltherapie biedt hun een gecontroleerde omgeving waarin ze vaardigheden kunnen ontwikkelen die hen helpen in het dagelijks leven.

Praktische toepassing:

– Sensorisch spel: Materialen zoals zand, water of klei helpen kinderen spanning los te laten en tot rust te komen.

– Emotiekaarten of gezichten tekenen: Dit helpt kinderen om hun gevoelens te herkennen en te benoemen.

4. Hoop en zingeving via spel

Zingeving en hoop helpen kinderen betekenis te geven aan hun ervaringen en vooruit te kijken naar een positieve toekomst. Uit onderzoek blijkt dat speltherapie kan bijdragen aan de verwerking van stress en trauma door kinderen de mogelijkheid te geven hun ervaringen symbolisch uit te spelen. Dit helpt hen om hun gevoelens te begrijpen en er grip op te krijgen.

CELZOUTEN VOLGENS DR. SCHÜSSLER

Verkrijgen in verschillende soorten en maten Tablet - Poeder - Mengsels - Lactose Vrije

Bloesem Remedies Nederland | St. Jansstraat 3 | 5964 AA Meterik Tel. 077-2300011 | info@bloesemremedies.com www.bloesemremedies.com | www.farfalla.nl | www.celzouten.com

Word expert in Systeemtherapie

MASTEROPLEIDING TOT SYSTEEMSPECIALIST

START: NOVEMBER 2025

Wil jij relationele dynamieken écht leren begrijpen en het lichaam gebruiken als kompas in je therapie?

In deze tweejarige masteropleiding ontwikkel je je tot specialist in ervaringsgerichte systeemtherapie. Je leert werken met een holistische blik, verdiept je in systemische patronen én in jezelf als belangrijkste instrument.

Voor wie?

Voor therapeuten, counselors en hulpverleners die zich systemisch willen specialiseren.

Nederlandse Federatie Gezondheidszorg

Accreditatie door Registerplein en Register vaktherapie. SKJ-accreditatie aangevraagd.

Start op 7 november 2025 (40 lesdagen op vrijdag) Houten (IKOS Houten)

Ben jij klaar om je expertise te verdiepen? Meld je aan en ontdek meer:

Praktische toepassing:

– Symbolisch spel: Bijvoorbeeld een schatkist waarin kinderen ‘waarden’ of ‘krachtbronnen’ verzamelen, helpt hen om hun eigen veerkracht te ontdekken.

Toekomstgericht spel: Scenario’s waarin het kind een situatie overwint of een positieve toekomst visualiseert.

Casusvoorbeeld: Emma, een meisje van zes, speelt keer op keer een scenario waarin twee knuffelbeesten ruzie maken en een kleiner knuffeltje zich ertussen bevindt. Door samen met haar alternatieve eindes te bedenken, help ik haar om haar gevoelens van machteloosheid om te zetten in een gevoel van controle.

Spel als sleutel tot veerkracht

Spel is meer dan alleen een vorm van ontspanning; het is een krachtig hulpmiddel om veerkracht te versterken bij kinderen die ingrijpende gebeurtenissen meemaken. Of het nu gaat om een complexe scheiding, een traumatische ervaring of een emotionele blokkade, speltherapeutische technieken bieden kinderen een veilige manier om hun gevoelens te uiten en te verwerken.

Hulpverleners die met kinderen werken, kunnen spel inzetten als een laagdrempelige, maar effectieve interventie om jonge cliënten te ondersteunen bij hun emotionele groei en herstel. Speltherapie helpt kinderen om in hun eigen kracht te staan en met meer veerkracht de toekomst tegemoet te gaan.

Zelf spel inzetten in de praktijk

Spel is een krachtig middel om kinderen te helpen groeien, hun emoties te uiten en veerkracht op te bouwen. Wil je speltherapeutische technieken effectief leren toepassen? Dan zijn er verschillende manieren om je kennis en vaardigheden te verdiepen:

Tweedaagse basiscursus Speltherapeutische vaardigheden

In november geef ik via de Sociale Academie Utrecht een praktische cursus waarin therapeuten en hulpverleners leren hoe ze spel kunnen inzetten om:

– Een veilige therapeutische relatie op te bouwen;

– Kinderen te helpen hun emoties en gedachten via spel te uiten;

– Veerkracht te versterken door spel in te zetten voor emotieregulatie en coping;

– Het spel af te stemmen op de ontwikkelingsfase van het kind en de bijbehorende hersenprocessen. (Meer informatie hierover lees je hier: https://www. socialeacademieutrecht.nl/cursus-stv)

"Speltherapie helpt kinderen om in hun eigen kracht te staan."

Aanbevolen boeken voor verdere verdieping

– Play Therapy: The Art of the Relationship – Garry L. Landreth

Dit boek biedt inzichten in speltherapie en laat zien hoe je een veilige en ondersteunende omgeving creëert waarin kinderen zich vrij kunnen uiten.

– Spel in psychotherapie – Eveline Groothoff, Hub Jamin, Eliane de Beer-Hoefnagels

Dit Nederlandstalige boek beschrijft diverse speltechnieken en hoe deze kunnen bijdragen aan psychotherapeutische behandelingen.

Maurits Groot Kormelink werkt als psychosociaal rouwtherapeut en speltherapeut vanuit zijn praktijk Maatwerk bij Verlies. Eind 2024 kwam er een boek van zijn hand over rouw op de werkvloer. Bovendien deelt Maurits zijn kennis door scholing en onderwijs te geven aan therapeuten en hulpverleners over rouw en (vak)therapeutische vaardigheden.

Opleidingscentrum

Beuningen, Zwaag, Nijverdal & Uden

Workshop Biotensor

Nine Star Ki

Familieopstellingen

Energetische Huisreiniging

NEI MAMA

Uitgebreide NEI Opleiding

Opleiding Energetisch Gezinstherapeut

EGT Alleengeboren Tweeling Opleiding

Business op Gevoel

Katja Ngo-van Hoof is als psychosociaal therapeut gespecialiseerd in het begeleiden van zwangere en kraamvrouwen. Ze begeleidt ouderparen bij het verlies van het (on) geboren kind en bij het verwerken van een traumatische bevalling.

www.counseling-warande.nl

TE VEEL

Het is TE VEEL en tegelijkertijd wil je door... alsof het niks is

Het is alsof TE VEEL die aan de deur klopt, en jij die niet open durft te doen

Er is maar 1 manier... ontvang opnieuw de pijn, het verdriet, het gemis, de teleurstelling, de boosheid en de rouw om je veel te vroeg geboren dochtertje

TE VEEL heeft je opnieuw overvallen. Het verlies van de 7 miskramen van jou en je vrouw en het dochtertje dat veel te vroeg geboren werd om te kunnen blijven leven.

Daar waar ik je 5 jaar geleden kon helpen met de rouw van de vele verliezen en de rouw van jullie kleine meisje, kwam met de ongeplande zwangerschap van je broer alles in alle hevigheid terug.

Als een vulkaan die op uitbarsting stond... niet tegen te houden

Maar zoveel... TE VEEL, alle emoties door elkaar en met elkaar verweven

TE VEEL wacht op jou en staat voor nu tussen jou en het kindje dat geboren gaat worden. Het kindje van je broer. Het kindje van wie je voor nu nog niet weet welke rol jij daarin gaat spelen. En dat is oké, dat mag er zijn. En dat mag je benoemen, aan jezelf en misschien wel aan je broer.

De voorwaarden voor jou, waar jij aan voldeed om een kinderwens te vervullen. Je broer, de voorwaarden om een zwangerschap te voorkomen. Alles precies verkeerd om, dat maakt het bitterzoet.

Jij samen met je vrouw, van wens, naar hoop, van teleurstelling naar wanhoop. Pijn, steeds

opnieuw totdat TE VEEL overbleef. Steeds stond je wereld stil... werd hoop kleiner en vertrouwen kleiner, de pijn groter, de teleurstelling ondraaglijk.

In je hoofd is het TE VEEL

Laat TE VEEL er maar zijn

Een EMDR-therapeut gaat straks met je aan de slag om de pijnlijke beelden van de week in het ziekenhuis te behandelen. De geboorte en de angst, de geboorte en het verlies. Maar nu ben je even bij mij in de praktijk. Een vertrouwde plek van 5 jaar geleden, toen je veel te vroeg geboren dochtertje geboren werd.

We zetten vandaag het systeem uit en ik nodig je uit om te beseffen dat jij de ruimte mag bepalen die goed voelt voor jou.

Hoe je dit meisje dat geboren gaat worden, kunt gaan ontmoeten

Jij, eigenaar van je verdriet

Je broer, eigenaar van blij

Niet van elkaar verwachten, niet voor elkaar invullen

Niet te veel druk maken of de omgeving laten bepalen wat er van jou verwacht wordt

Het meisje dat geboren gaat worden, kan een verbinding met jou nog niet missen, als jullie elkaar nog niet hebben ontmoet.

Neem de ruimte en tijd, zodat je haar kunt ontmoeten vanuit je hart en met de zin:

“Ik ben eigenaar van mijn pijn en ik zorg met tijd en ruimte, dat dit TE VEEL niet tussen de ontmoeting met mij en dit meisje komt te staan.”

“Laat mij haar ontmoeten vanuit mijn hart.”

Behaal in no time jouw studiepunten voor 2025

Volg videocolleges van de beste psychologen, psychiaters en andere gedragsexperts

Trauma

Wanneer is er écht sprake van een trauma en wat is de impact van zo'n ingrijpende gebeurtenis? Leer hoe je een posttraumatische stressstoornis (PTSS) kunt herkennen en wat je kunt doen en moet laten om bij te dragen aan verwerking en herstel.

10 videolessen

Erkend certificaat 8 NFG-punten

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Het uur van het hart

Kun je in heel korte tijd écht contact maken?

HET UUR VAN HET HART

Irvin D. Yalom

Recensie door:

Anja van de Weerd

Vraag: Is het mogelijk om in slechts één uur onlinetherapie het leven van een cliënt te veranderen?

Onlangs is boek Het uur van het hart van de bekende psychiater Irvin D. Yalom verschenen. De titel verwijst naar dat ene uur waarin het verschil wordt gemaakt in iemands leven.

Even terug naar mijn vraag. Mijn eerste reactie is dat een uur gewoon te kort is. Ik betrap me erop dat ik direct in allerlei bezwaren ga denken, zoals ‘hoe moet dat dan met de intake...’ Aan de andere kant weet ik ook dat een vrouw als Heleen Lubbers (ambassadrice van Aandacht voor Pesten) het ijs kan breken en het verschil maakt met haar innemende persoonlijkheid wanneer ze voor een zaal met ouders of leerkrachten staat. In een dik uur maakt zij wezenlijk verbinding door in gesprek te gaan over grote thema’s, waarin zij moeilijke vragen niet schuwt. En ja, dat is natuurlijk live en heeft als grote voordeel dat ze de lichaamstaal van iemand kan ‘lezen’. Maar toch… Al met al kom ik niet verder dan verregaande nieuwsgierigheid naar de wijze waarop Irvin de cliënt weet te raken in dat uur van het hart. Hoe doet hij dat dan? Wat zijn zijn gouden vragen? En welke vragen stelt hij juist niet?

Irvin D. Yalom is een bekend psychiater die op hoge leeftijd (93) nog praktiserend was. Lange trajecten waren geen optie meer, omdat hij worstelde met een geheugen dat hem zo af en toe in de steek liet. Het voorgoed sluiten van de deuren van zijn praktijk voelde als toegeven dat het leven klaar was. Zijn noodoplossing was om eenmalige onlinesessies van een uur af te spreken. En die bleken, hoewel hij zelf sceptisch was, life-changing te zijn.

Het uur van het hart is een bundeling van twintig sessies die worden beschreven door zijn zoon Benjamin Yalom die ook psychotherapeut is. In de verhalen worden vaak existentiële dilemma’s blootgelegd, of ze dragen een inzicht in zich mee. Door de tijdsdruk van dat ene uur is zijn benadering onconventioneel en verfrissend, vind ik. Ik zie een hulpverlener die vooral mens is waarbij hij ‘speelt’ met dat wat we professionele afstand noemen. Ook hij neemt zijn eigen thema’s mee in de gesprekken en je ziet hem worstelen met de eindigheid van zijn leven. In de zin van overdracht en tegenoverdracht kun je daar natuurlijk wat van vinden. Hij is zich daar wel degelijk bewust van en blijft kritisch kijken naar zichzelf en zijn professioneel handelen.

Ik kan niet anders zeggen dan dat Het uur van het hart een boek is dat tot nadenken stemt. Voor mijn gevoel is dat ook precies waarom hij het op deze hoge leeftijd nog aan de wereld wilde geven.

Jij wilt echte oorzaken aanpakken.

Wij geven je de handvatten.

Blijf voorlopen in jouw

vak en behandel cliënten nog effectiever. Start met de opleiding tot Integraal Orthomoleculair Therapeut bij Natura Foundation.

• Leer klachten bij de echte oorzaak aan te pakken, want wij gaan verder waar veel andere opleiders stoppen.

• Ontdek het systeemdenken en de werkingsmechanismen van het lichaam te herkennen en herstellen.

• Ontvang praktische handvatten voor het opstellen van succesvolle behandelplannen.

• Krijg les van ervaren docenten met jarenlange praktijkervaring.

Start 15 januari 2026

Meld je aan via de QR code.

Lesdagen live in Vianen & online

Het web van relaties

De onzichtbare draden die ons verbinden in relaties, blijken goud waard als we ze ontrafelen. Als we de patronen in ons systeem helder krijgen en daarmee ook zicht krijgen op ons eigen diepgeworteld drama, kan dit een systeem openbreken waardoor oude diep verankerde generatiepatronen kunnen transformeren. Hierdoor kunnen nieuwe generaties verlost worden van genetisch bepaalde, krachtige, belemmerende patronen, lijden en pijn.

Anita Laumann is integratief therapeut, poh-ggz, docent social work, schreef in 2020 het boekje De kunst van veerkracht, schildert, schrijft theaterstukken, woont samen met Joop en poes Isabelletje en is Omanita van 5 bonuskleinkinderen.

www.authenticum.nl

Systeemtherapie kijkt naar mensen in hun context: gezin, relatie, vrienden, werk. Het is een methodiek, een benadering binnen de psychotherapie, waarin niet alleen het individu centraal staat, maar juist de diep gewortelde patronen tussen mensen. Die contextmethodiek maakt het krachtig én confronterend. De focus ligt niet alleen op je eigen drama, maar belicht ook de perceptie en het lijden van de anderen in het systeem.

Systeemtherapie leert ons dat gedrag altijd ergens vandaan komt en dat in principe iedereen ‘slachtoffer’ is van zijn herkomst. Het geeft inzicht en opent ruimte voor verandering door begrip en kan aanzetten tot vergeving. Je hoeft niet meer hard te werken aan jezelf, maar leert anders kijken naar jezelf én naar die anderen in het systeem.

Prachtig, diepgaand, helend en transformerend. Maar ik denk aan collectief trauma en lijden. Ik denk aan 80 jaar na dato. Die pijn is nog steeds niet getransformeerd. En zowel dat van daarvoor als van daarna niet. En er ontstaat momenteel nieuw diep verschrikkelijk collectief trauma. Ingewikkeld om dan uit te gaan van ‘geen dader, geen slachtoffer’.

En toch hebben we de wetenschap dat het werkt. Verbinding en begrip in systemen. Begrip voor de essentie van het gedrag van de ander. Vergeving op het hoogste niveau voor bevrijding van gif dat je kapot maakt. Al ben je zelf kapot gemaakt, dan niet ook die ander kapot willen maken. Systeemtherapie herinnert ons eraan dat we relationele wezens zijn. En dat heling begint in samenzijn met oog voor het verhaal van de ander, zonder oordeel, hoe moeilijk dat ook is. Dat we dat als mensen kunnen, is een hoop die we nooit mogen verliezen.

Stichting Orthokennis | volg onze online webinairs!

WEBINAR | ONLINE | ON-DEMAND

Postbiotica in opkomst

Casper Beukema legt in ongeveer 35 minuten uit welke gezondheidseffecten postbiotica hebben, waaronder opbouw van darmslijmvlies, ondersteunen van het immuunsysteem en metabole ondersteuning. De samenstelling en de voordelen van postbiotica komen aan bod. Tot slot bespreekt Casper de uitkomsten van een aantal wetenschappelijke humane onderzoeken op diverse indicaties. Deze gratis webtalk is on-demand beschikbaar, zodat je kunt kijken wanneer je wilt en kunt pauzeren en terugspoelen.

35 minuten Casper Beukema

Meer licht op vitamine D

Vitamine D is een welbekende en belangrijke stof, maar hoe zit het ook alweer met de effecten van vitamine D op onze gezondheid en hoe bereik je een optimale vitamine D status? Tijdens dit gratis webinar van ongeveer 35 minuten geeft Tanja Visser antwoord op een aantal vragen.

35 minuten Tanja Visser

Chronische stress

In dit gratis webinar van ongeveer 45 minuten gaat ir. Angélique De Beule in op het verschil tussen acute en chronische stress en legt zij uit hoe de stressrespons werkt. Ook geeft zij uitgebreide informatie over hoe stress en stressgerelateerde aandoeningen kunnen worden behandeld met voedingsadviezen en orthomoleculaire suppletie.

45 minuten Angelique de Beule

Op www.orthokennis.nl vindt u meer informatie en kunt u zich aanmelden. Mocht u vragen hebben over onze clinics of diensten, neem dan gerust contact met ons op.

Telefoon: +31 (0)75 640 81 80 | E-mail: info@orthokennis.nl | Website: www.orthokennis.nl

Mogelijk gemaakt door:

DOOR: SIMON

J.

voelen Van praten naar

Hoe Gendlins Focusing leert luisteren naar wat nog geen woorden heeft

Wat doe je als woorden tekortschieten? Veel cliënten voelen wel dat er iets niet klopt, maar kunnen er nog geen taal aan geven. In dit artikel laat psychiater en docent Simon Hogerzeil zien hoe de methode van Eugene Gendlin — Focusing — helpt om toegang te krijgen tot die woordeloze laag. Aan de hand van een praktijkdemonstratie met een cursist beschrijft hij hoe Focusing werkt, hoe het aansluit bij lichaamssignalen en hoe het leidt tot verrassende inzichten die vaak sneller tot de kern komen dan praten alleen. Het artikel laat zien hoe therapeuten Focusing kunnen inzetten binnen hun eigen werkwijze — als praktisch hulpmiddel om cliënten te helpen luisteren naar wat vanbinnen al geweten wordt, maar nog geen woorden had.

Als woorden tekortschieten

De meeste vormen van therapie gaan ervan uit dat mensen kunnen uitleggen wat ze voelen. Maar als een cliënt zijn gevoelens niet onder woorden kan brengen, kom je als therapeut moeilijk bij de kern van het probleem. Hoe kun je iemand helpen, die wel ergens last van heeft, maar daar nog geen woorden voor heeft – of die misschien zelfs nog niet beseft dát hij iets voelt?

Focusing: een praktische methode

Voor zulke cliënten ontwikkelde filosoof Eugene Gendlin (1926–2017) de methode Focusing. Aan de University of Chicago onderzocht hij met Carl Rogers wat therapie effectief maakt. Hij zag dat cliënten die vertraagden, bij hun lichaam te rade gingen en zich richtten op vage, woordeloze gevoelens, sneller vooruitgang boekten.

In zulke indrukken schuilt vaak al een vorm van weten. Als je ze onderzoekt, kunnen ze zich ontvouwen tot iets wat begrijpelijk wordt - en

precies dan ontstaan nieuwe inzichten. Gendlin zag dat die indrukken vaak als subtiele lichamelijke gewaarwordingen opkomen. Omdat die voor veel mensen ongrijpbaar blijven, ontwierp hij een praktische methode die iedereen kan leren: Focusing.

Een ingang via het lichaam

Daarmee gaf Gendlin vorm aan een opkomend inzicht in de psychotherapie: dat lichamelijke gewaarwordingen kunnen verwijzen naar diepere gevoelens of verlangens.

Gendlin noemde dat innerlijke aanvoelen de felt sense: een weten van binnenuit, nog vóór je het kunt begrijpen of benoemen. Als het lukt om daar woorden aan te geven, verandert er vaak iets vanbinnen - er komt ruimte, opluchting, richting. Zo’n verschuiving noemde hij een felt shift. Maar het valt het niet mee om scherp te stellen op de felt sense. We worden snel afgeleid door de neiging om te gaan denken of praten. Daarom helpt het om een methode te hebben die je helpt om het innerlijke spoor niet kwijt te raken. Focusing biedt daarvoor een helder en hanteerbaar stappenplan.

Wat ik eerder had willen leren

Tijdens mijn opleiding tot psychiater kwam Gendlins Focusing nauwelijks aan bod. Pas in leertherapie merkte ik hoe krachtig de methode is. Door ermee te oefenen leerde ik beter omgaan met onbestemde gevoelens - en hoeveel waarde die vaak bevatten.

Ook bij cliënten zag ik hoe goed Focusing werkt, zodra ze ermee kennismaken.

Toch blijft de methode in opleidingen vaak onderbelicht. Vooral hbo-hulpverleners kennen haar niet, terwijl juist zij er veel aan kunnen hebben.

In mijn lessen hoor ik steeds hetzelfde: cursisten zijn hulpverlener geworden om echt contact te

maken, maar kregen daar weinig praktische tools voor. Velen gaan later alsnog op zoek naar meer dan praten - en ontdekken dan Focusing. Dan zeggen ze vaak: “Dit is wat ik miste.”

Daarom schreef ik dit artikel - om te laten zien hoe waardevol Focusing is in de praktijk.

Is het niet een beetje vaag?

Die vraag krijg ik vaak. Ik snap het wel - Focusing werkt met gevoelens en beelden die zich eerst nog niet goed in woorden laten vangen. Dat kan vaag lijken.

Maar wie het zelf ervaart, merkt hoe zulke vage indrukken juist door de methode helder worden.

Juist dan wordt duidelijk waarom die ogenschijnlijk vage taal precies past bij wat er gebeurt - en hoe de methode dat proces ondersteunt.

Focusing is een nuchtere manier om te werken met wat nog pre-conceptueel is: gevoelens, beelden of lichamelijke signalen die voorafgaan aan woorden.

Internationaal heet dat ook wel ‘thinking at the edge’ - aftasten wat je intuïtie je aanreikt.

De methode is uitvoerig onderzocht, praktisch toepasbaar en goed te combineren met andere vormen van begeleiding - van therapie en traumaverwerking tot coaching, onderwijs en kunst.

Ze sluit aan bij de groeiende belangstelling voor lichaamsgericht werken en wordt wereldwijd gebruikt door duizenden hulpverleners, onder wie bekende therapeuten als Leslie Greenberg (Emotion Focused Therapy) en Peter Levine (Somatic Experiencing).

Tot slot, Focusing helpt contact maken met wat iemand werkelijk voelt en nodig heeft - precies wat goede therapie beoogt.

Luisteren zonder te begrijpen

Om te laten zien hoe Focusing werkt, deed ik samen met Klara, een van mijn cursisten, een demonstratie voor de klas. We zaten tegenover elkaar, zoals in een therapiesetting, terwijl haar medecursisten toekeken. Klara richtte haar aandacht op een onbestemd gevoel dat haar al weken hinderde - haar felt sense.

Ik wist niets over haar situatie, maar toch konden we direct aan de slag. In een gewoon gesprek zou ik misschien naar de achtergrond vragen, maar dat haalt iemand vaak uit het gevoel en duwt hem richting analyse of logica. Eerder had ik uitgelegd dat je iemand ook kunt helpen zonder te weten waar het over gaat. Ik gaf een vergelijking: “Stel je voor dat je vastzit in een lift met een vrouw die gaat bevallen. Zelfs in het donker kun je, op gehoor en

gevoel, volgen wat er gebeurt. Als moeder en kind daarna worden afgevoerd, nog vóór je weet hoe de baby heet, weet je tóch dat je hebt geholpen bij de geboorte.” Zo werkt Focusing ook: je hoeft het niet te begrijpen om behulpzaam te zijn.

In zes stappen naar binnen

Toch is deze manier van begeleiden voor veel mensen niet vanzelfsprekend. Daarom ontwierp Gendlin een stappenplan met zes ankerpunten: ruimte maken, voelen, verwoorden, toetsen, bevragen en integreren. Hij vergeleek dit met een touw dat je vasthoudt terwijl je afdaalt in je binnenwereld.

Voor beginners biedt dat houvast. In de praktijk worden niet altijd alle stappen gevolgd, en de volgorde kan variëren. Ervaren Focusers laten het touw soms los als de innerlijke stroom hen meeneemt. In de klas volgden we het stappenplan eenvoudig stap voor stap. Eerst maakten we ruimte voor wat zich aandiende, zonder meteen te analyseren. Klara stelde zich zachtjes de vraag: “Hoe gaat het met mij?” Ze richtte zich op de sensaties die haar het meest opvielen - alsof die haar iets wilden vertellen. Daarna benoemde ze zintuiglijke kenmerken: waar ze het voelde, hoe groot het was en wat voor kwaliteit het had. Aanvankelijk noemde ze haar gezicht - niet alleen vanwege een fysieke sensatie, maar omdat die plek betekenisvol voor haar leek. Gaandeweg merkte ze dat ook haar armen en benen iets leken uit te drukken. Uiteindelijk besefte ze dat

Vitakruid innoveert

Ontdek onze nieuwste supplementen

Visolie 1800 TG® Mama

Goed voor de hersenontwikkeling van de baby*

90 SOFTGEL CAPSULES

Matcha

Gepatenteerde SunMatcha® Kokyu uit Japan

90 GRAM

NIEUW

Natuurlijke en best opneembare triglyceride-vorm

Het gunstige effect wordt verkregen bij een dagelijkse inname van 200 mg DHA, naast de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid omega-3-vetzuren voor volwassenen

Vegan Clear Protein

Op basis van gehydrolyseerd erwteneiwit

NIEUW

Traditionele Japanse schaduwmethode geeft verfijnd aroma en smaak

Collageen Solugel® Matcha

Collageen Solugel® met SunMatcha® Kokyu

750 GRAM

NIEUW

Frisse vegan eiwitlimonade in de smaak mango / grapefruit

Meer weten over onze nieuwe supplementen?

Ga naar:

NIEUW

150 GRAM

Maakt de huid zachter, gladder en soepeler

er al weken een gevoel van stijfheid in haar lijf zat, vooral in haar gezicht en armen.

Daarna zochten we naar een haakje - een woord of beeld dat klopte met wat zij vanbinnen voelde. Niet door te analyseren, maar door intuïtief te proeven aan wat opkwam.

Ik deed soms een voorzichtige suggestie, zij voelde of die resoneerde - zoals Gendlin dat noemt. Ik vergelijk dat proces met het spelletje “warmer/ kouder”: je probeert iets, voelt of je dichterbij komt - tot er iets precies past.

Tegen Klara zei ik: “Zet je kritische stem even op pauze. Normaal leidt de linkerhersenhelft - die alles logisch wil begrijpen. Maar bij deze oefening mag dat deel ideeën aandragen, zonder de richting

"Als iemand zo precies zoekt naar het juiste woord, weet ik dat de methode iets losmaakt."

te bepalen. Laat gevoelens, gedachten en beelden eerst vrij opkomen. Pas later valt er soms iets op z’n plek - als puzzelstukjes die samen een geheel vormen.”

Uit ervaring weet ik: tijdens Focusing duikt vaak een beeld of metafoor op. Zo’n beeld zegt vaak meer dan losse woorden en helpt om de felt sense te verwoorden nog vóór je die precies begrijpt. Ik vroeg Klara of haar felt sense nog andere opvallende kenmerken had. Ze zei dat het gevoel voor haar een kleur had. Eerst dacht ze aan ‘roze’, daarna ‘suikerspinroze’, maar uiteindelijk wist ze het zeker: het was de kleur van huid.

Aan haar gezicht zag ik dat ze helemaal opging in de oefening. Haar blik was naar binnen gericht, haar handen maakten voorzichtige gebaren, alsof ze haar lichaam aftastte van binnenuit. Langzaam vond ze woorden: haar ledematen voelden stijf, “alsof ze niet verder konden buigen”.

Woorden vinden voor wat je voelt

We waren samen aan het zoeken - twee mensen met hun eigen associaties, gericht op één innerlijke ervaring. Als ze het contact met haar felt sense verloor, hielp ik haar terug; zodra ze het weer oppakte, liet ik los. Wat ik inbracht, stond in dienst van háár proces, zonder de richting te bepalen. Iets in haar beschrijving deed me denken aan plastic. “Alsof ze van plastic zijn?” vroeg ik. Ze keek op, haar ogen lichtten op. “Ja, zoiets”, zei ze, maar ze aarzelde. “Het is een bepaald soort plastic - plakkerig en veerkrachtig.” Toen, na een korte stilte: “Het voelt alsof mijn huid van latex is gemaakt.”

Voor mij was dat het moment om het proces zijn werk te laten doen. Als iemand zo precies zoekt naar het juiste woord, weet ik dat de methode iets losmaakt. Mijn suggestie had ook niets kunnen opleveren - maar nu werkte het als katalysator. Losse gedachten vielen samen in één helder beeld. Zoals ik de cursisten eerder had gezegd: “De uitkomst klopt altijd - ook als je pas later snapt waarom.”

Ze aarzelde, alsof het niet kon kloppen wat ze voelde. Als houvast vatte ik samen: “Dat stugge gevoel in je gezicht en ledematen - voelt dat alsof je huid van latex is?” Daarna vroeg ik zacht: “Als je jezelf zo ziet, wat valt je op?”

Ze zei: “Hoe kunstmatig het is. Mijn gezicht ziet er levenloos uit, alsof ik een speelpop ben.”

Aan haar toon en houding voelde ik dat dit precies klopte met wat zij vanbinnen ervoer. We waren, via de stappen van de methode, voorbij de eerste ervaring van stijfheid gekomen.

Voor mij voelde dat als een geslaagde duik: we waren diep genoeg om rond te kijken. Omdat dit een demonstratie was, besloot ik het niet verder te verdiepen.

Ik haalde juist het logische denken terug, dat ik eerder had gevraagd zich afzijdig te houden. Ik zei: “Klara, dat idee van een latexhuid en poppengezicht - wat in je leven voelt nu zo?”

Haar ogen sperden open, haar adem stokte. Toen kwamen de tranen. “Oh… ik begrijp nu waar dit over gaat. Ik ben weer de speelpop van mijn moeder geworden.”

Van voelen naar begrijpen

Ik vatte samen: “Dus in antwoord op de vraag ‘Hoe gaat het met mij?’ zegt je lichaam: ‘Ik voel me weer als een pop’?” Klara knikte.

“Waarom denk je dat dat gevoel juist nu terugkomt?” vroeg ik. Ze dacht even na en zei: “Mijn moeder zoekt de laatste tijd veel contact. Niet omwille van mij, maar om zichzelf gerust te stellen. Daardoor voel ik me als een object, als een pop.” Ze had dat gevoel lang weggeduwd, maar nu kwam het helder naar voren.: “Zo was het vroeger ook: ik speel mee, maar ik wil eigenlijk niet. Ik wil geen pop zijn.”

Deze demonstratie laat zien hoe Focusing binnen korte tijd tot inzichten kan leiden die je met logisch redeneren niet, of pas veel later, bereikt.

Waar Klara haar gevoel eerst vrij verkende, zonder te weten waar het naartoe ging, begreep ze nu - met hulp van haar analytische kant - wat haar lichaam haar eigenlijk vertelde.

We besloten de oefening hier rustig af te ronden en het proces met de groep na te bespreken. Klara bleef nog even stil zitten, naar binnen gekeerd en zichtbaar geraakt. Het was duidelijk dat er vanbinnen iets in beweging was gekomen.

Van begrijpen naar verandering

Enkele weken later vertelde Klara dat het inzichtdat ze zich bij haar moeder als een pop voelde - haar hielp om koers te houden. Ze had inmiddels duidelijke grenzen gesteld, al bleef haar moeder zoeken naar geruststelling.

Het ‘latex-gevoel’ in haar gezicht kwam soms nog terug, maar ze herkende het nu als een belangrijk signaal. Het hielp haar om trouw te blijven aan zichzelf en haar eigenheid te bewaren in het contact met haar moeder.

"Focusing kan binnen korte tijd tot inzichten leiden die je met logisch redeneren niet, of pas veel later, bereikt."

Weer aansluiten bij jezelf “Het lichaam onthoudt wat het brein wil vergeten.”Trauma-expert Bessel van der Kolk

Klara’s ervaring laat zien wat Van der Kolk bedoelt: het lichaam drukt een waarheid uit die we pas verstaan als we leren luisteren. Focusing helpt daarbij.

De methode brengt cliënten terug naar wat Carl Rogers ‘procesmatig functioneren’ noemde: weten wat je werkelijk ervaart, zodat je voelt wat je nodig hebt - en daarnaar kunt handelen.

Je kunt het zien als een innerlijke stroom. Als die blokkeert, ontstaat psychisch lijden. Focusing helpt die stroom weer op gang te brengen. Voor mij voelt dat als de kern van mijn vak.

Ik hoop dat dit artikel laat zien hoeveel Focusing kan toevoegen aan therapie en begeleiding - en dat meer hbo-hulpverleners ermee aan de slag willen.

Dr. Simon Hogerzeil is psychiater en medeoprichter van de Sociale Academie Utrecht. Hij doceert in de deeltijdopleidingen Psychosociale Therapie en Verlies- en Rouwtherapie, met onderwijs over algemene psychopathologie, hechtingstheorie en therapeutische gespreksvoering. Daarnaast verzorgt hij gespecialiseerde trainingen in Focusing.

Verdiep en Upgrade jouw Praktijk

Kijk Verder, Kom Verder

De Academie

De Nederlandse Academie voor Psychotherapie is vanaf 1979 een bruisend expertisecentrum in The Art of Change: het vakgebied van de menselijke verandering. Onze integratieve opleidingen in Coaching, Counseling en Psychotherapie zijn (inter)nationaal erkend.

Hoogste Standaard ECP

De Academie heeft de hoogste Europese onderscheiding als opleidingsinstituut in Psychotherapie. Daarmee ligt er voor jou een route naar het European Certificate for Psychotherapy (ECP)

Verdiep en upgrade

Je kunt kiezen uit een breed pallet aan verdieping. Een kleine greep:

• Medische Hypnose

Wetenschappelijk bewezen effect bij PDS. Onmisbare aanvulling op je behandeling van SOLK/ALK

• Alle PSBK nascholing Meer dan alleen kennis

• Integratieve JongerenCoach

Help deze kwetsbare groep, er zijn veel te weinig echte hulpverleners

Zie onze agenda:

Zie alle opleidingen en trainingen:

Uit het hoofd

De vraag die ik het vaakst hoor in mijn praktijk: “Hoe kom ik uit mijn hoofd en hoe kan ik bij mijn emoties en gevoel komen?”

Cliënten meenemen naar hun diepste kern. Naar de plek waar hun behoeften en verlangens puur, eerlijk en echt zijn. We nemen hen mee in een reis van hoofd naar hart.

We denken, analyseren, controleren en plannen erop los, want we willen snappen, oplossen en volhouden. En vaak lukt dat nog ook. Aan de buitenkant, maar van binnen...raken we iets kwijt.

Mensen zijn niet gemaakt om het hart buiten te sluiten. Het hart wil spreken, voelen, zuchten, zingen en huilen. Er is moed nodig om uit de schijnveiligheid van het hoofd te komen en echt te luisteren naar het hart.

Thuiskomen in jezelf

Cliënten zijn zichzelf onderweg kwijtgeraakt omdat ze leerden:

• Aanpassen, pleasen en overleven.

• Dat er weinig ruimte was voor emoties en voelen.

• Dat voelen te veel werd en ze leerden te negeren of te onderdrukken.

En hoewel ze in het dagelijks leven (goed) functioneerden, raakten de eigen verlangens en behoeften, het echte ik, langzaam uit beeld.

Thuiskomen is luisteren naar de fluistering van het hart die zegt: “Je mag weer zijn. Je mag weer voelen. Jij mag thuis zijn in je eigen hart.”

Het betekent jezelf ontmoeten zoals je nu bent, zonder oordeel, met liefde en in waarheid. Dan kunnen littekens de liefde en aandacht krijgen die ze nodig hebben.

Niet meer sterk zijn

Ze hebben het lang volgehouden: sterk zijn, doorgaan, alles dragen. Maar ze mogen weten: het hóeft niet meer. 3 redenen waarom dit overlevingspatroon niet meer nodig is:

HET HART MAG SPREKEN: Sterk zijn heeft hen altijd beschermd, maar het sloot ook af van wat gevoeld wilde worden.

ZE ZIJN AL GOED GENOEG: Waarde hangt niet af van hoe goed je het volhoudt.

ER ZIT KRACHT IN KWETSBAARHEID: Zonder ‘sterk doen’ en controle, kan er verbinding ontstaan. Met zichzelf, met anderen, met God en met het leven.

Rust in het hart

Er is rust die dieper gaat dan een vrije middag of een opgeruimd huis. Een rust die niet afhankelijk is van hoe goed ze het doet, of rust die komt als alles af is. Want dan roept stilte eerder onrust en spanning op dan rust.

Rust in het hart vraagt iets anders. Het vraagt moed om te vertragen. Het vraagt moed om echte gevoelens en emoties toe te laten. Om te zeggen; “Ik ben hier, en dat is genoeg.” Deze rust hangt af hoe verbonden we zijn met onszelf.

Leven vanuit het hart

Het effect van leven uit het hart geeft:

GEZONDE ZELFLIEFDE: Weten wat je hebt doorleefd én overleefd, geeft innerlijke stevigheid.

BEWEGING IN WAT VASTZIT: Wat niet meer weggeduwd hoeft te worden, kost geen kracht meer en geeft ruimte voor rust, creativiteit en levenslust

BETEKENIS AAN HET LEVEN: Littekens worden goud en geven andere mensen moed en hoop. En echtheid verbindt.

Margreet van Gameren, Psychosociaal therapeut bij Praktijk Arise

Rosegarden is een Stichting van Christen Psychosociaal Therapeuten. De psychosociale (kinder)therapeuten die zijn aangesloten bij Stichting Rosegarden, werken vanuit een christelijke identiteit. www.stichting-rosegarden.nl

Haptonomie

en andere lichaamsgerichte methoden

Er zijn vele vormen van lichaamsgerichte therapieën, waarbij het lichaam actief in het proces betrokken wordt, te noemen. Door met het lichaam te werken, kunnen diepere of onbewuste spanningen en emoties aan het licht komen en verwerkt worden. Hieronder vind je een aantal lichaamsgerichte methoden.

Haptonomie

Binnen de haptonomie staat (affectieve) aanraking centraal. Frans Veldman, de grondlegger, beschouwt haptonomie als ‘de wetenschap van de affectiviteit’. We begrijpen allemaal dat knuffelen en aanraken van een kind de basis legt voor een gezonde emotionele ontwikkeling. Als volwassenen raken we elkaar echter zelden nog op een natuurlijke en vertrouwde manier aan. Lichamelijk contact lijkt bijna uitsluitend toegestaan in privésituaties of wanneer het een duidelijke functie dient, zoals in verzorgende beroepen. Vaak krijgt aanraking dan een technische dimensie en wordt het niet meer ervaren als een persoonlijk en emotioneel geladen contact, terwijl aanraken een intrinsiek menselijke en basale vorm van verbinding is.

Haptonomie erkent de waarde van aanraking voor onze emotionele ontwikkeling en onderstreept dat aanraking een natuurlijke en essentiële vorm van menselijk contact is.

Haptothearpie

De therapeutische toepassing van haptonomie is haptotherapie. Deze vorm van therapie is geschikt voor mensen die sterk vanuit hun denken leven. Die veel ‘moeten’ van zichzelf en die daarin verandering willen brengen. Een haptotherapeut helpt cliënten door middel van aanraking en gerichte oefeningen om contact te maken met hun lichaam en te luisteren naar wat het te vertellen heeft. Je identificeert blokkades, verlangens en pijnlijke ervaringen. Door te leren voelen wat er werkelijk is, help je cliënten om authentiek zichzelf te zijn, los van externe verwachtingen. Haptotherapie biedt de mogelijkheid om in contact te komen met je ware zelf en vervolgens te ontdekken wat je echt wilt bereiken.

Somatic experience

Somatic Experiencing betekent letterlijk ‘ervaren in het lichaam’. Het is een lichaamsgerichte methode voor het helen van trauma. SE richt zich op het begeleiden in gewaar-zijn van lichamelijke sensaties en het alsnog afronden van de natuurlijke reacties op traumatische gebeurtenissen. Uitgangspunt bij SE is dat tijdens een stressvolle of traumatische gebeurtenis spanning zich vastzet in het lichaam. Wanneer spanning zich chronisch opstapelt, raakt het zenuwstelsel ontregeld. Dit heeft gevolgen op fysiek, emotioneel en mentaal niveau.

De grondlegger van Somatic Experiencing is dr. Peter A. Levine, gepromoveerd in de medische biofysica en in de psychologie. Peter Levine zag dat dieren in het wild onderhevig zijn aan hoge stress, maar niet getraumatiseerd raken. Hij ontdekte dat dieren instinctief weten hoe zij de intense energie die vrijkomt

bij overlevingsgedrag (vechten, vluchten, bevriezen), kunnen reguleren en ontladen.

Als mens hebben we de neiging om deze natuurlijke ontladende reacties te blokkeren, wat leidt tot een opeenhoping van spanning. Peter Levine ontwikkelde de methode Somatic Experiencing om fysiologische reflexen alsnog af te ronden, zodat de balans in het zenuwstelsel kan herstellen. Somatic Experiencing is gestoeld op bevindingen uit de psychologie, neurowetenschappen en fysiologie.

Sensomotoriche therapie

Sensorimotor Psychotherapie (SP) is een lichaamsgerichte behandelmethode voor trauma en gehechtheidsproblemen. Lichamelijke traumareacties kunnen alsnog worden verwerkt.

Uitgangspunt bij SP vormt het lichaam en de lichamelijke ervaringen. Het lichaam biedt informatie over wat iemand is overkomen, geeft aanknopingspunten voor het ontwikkelen van hulpbronnen en is de ingang voor verwerking van traumatische en gehechtheidservaringen.

De gedachte erachter is dat elementen uit een onverwerkt trauma in het lichaam worden opgeslagen. Deze lichamelijke reacties op trauma moeten alsnog worden afgemaakt om goed te kunnen verwerken. SP-therapeuten gaan ervan uit dat ieder mens beschikt over een helend vermogen en interne wijsheid.

Sensorimotor Psychotherapie (SP) is in 1980 ontwikkeld door dr. Pat Ogden. Zij bouwde voort op het werk van Ron Kurtz en zijn Hakomi-methode (1970) en de werkwijze van Ida Rolf voor structurele integratie (Rolf, 1971). Ogden baseert zich vooral op inzichten uit de gehechtheidstheorie, affectieve neurobiologie en dissociatie.

Ook is SP mede gebaseerd op de theorie van de Franse psychiater Pierre Janet, die het afmaken van lichaamsreacties na trauma, een ‘acte de triomphe’ noemde (1933).

Rebalancing

Rebalancing richt zich op het herstellen van de balans tussen lichaam, geest en emoties. Dit wordt gedaan door aanraking, zelfonderzoek en meditatie.

Rebalancing richt zich op het verkrijgen van meer contact met het lichaam en de gevoelswereld en wil mensen leren liefdevol en oordeelloos aanwezig te raken bij wat er zich afspeelt ‘van binnen’. Door deze aanwezigheid kan er een nieuwe balans ontstaan tussen lichaam, geest en ziel, tussen denken, voelen en zijn.

"Door met het lichaam te werken, kunnen diepere of onbewuste spanningen en emoties aan het licht komen en verwerkt worden."

Rebalancing is oorspronkelijk ontstaan in de jaren ’70 in het Oosterse groei- en meditatiecentrum van de spirituele meester Osho. Rondom Osho verzamelden zich westerse lichaamswerkers en therapeuten met diverse expertises (als Rolfing, Feldenkrais, Trager, Alexandertechniek, craniosacraal-therapie en bio-energetica). Rebalancing ontstond uit de samensmelting van deze westerse vormen van lichaamswerk gecombineerd met de oosterse meditatieve benadering van Osho. Pioniers Rob Merkx, Jeanine van Deursen en wijlen Barbara van Rooyen leerden elkaar kennen tijdens hun rebalancingopleiding in Italië en brachten deze methode naar Nederland. In 1989 richtten zij de Nederlandse opleiding tot Rebalancer op.

Bronnen: www.traumanet.nl en www.haptonomie.nl

De Japanse wijsheid van Ma

tussenruimte als bron van verbinding

Wat gebeurt er als je bewust stilstaat bij de ruimte tussen dingen in? Tussen woorden, tussen afspraken, tussen ademhalingen? In De Japanse wijsheid van Ma onderzoekt auteur, trainer en podcastmaker Miriam Evers het Japanse begrip ma: de betekenisvolle tussenruimte waarin iets nieuws kan ontstaan.

Aan de hand van persoonlijke verhalen, ontmoetingen in Japan en filosofische inzichten laat ze zien hoe ma werkt als een verbindende kracht — tussen mensen, binnen gesprekken én in jezelf. Voor therapeuten en coaches is ma niet alleen herkenbaar, maar ook praktisch toepasbaar: in de stilte na een zin, de rust tussen twee sessies of het geduldige wachten in een proces. Dit boek biedt inspiratie om de kracht van ruimte bewuster te integreren in je werk en leven.

De verbindende ma

Ik zit al een tijdje op de grond van de engawa en kijk naar de zentuin die hoort bij de Kennin-ji-tempel, een van de oudste zentempels in Kyoto. Het voelt steeds normaler om te zitten en te kijken. Of eigenlijk, een beetje te turen, want ik kijk niet echt ergens naar. Ook hier ben ik de enige die langere tijd blijft zitten. Alhoewel er in de tuin weinig te zien is, merk ik dat er in mij geleidelijk deurtjes opengaan. Het lijkt makkelijker om me af te stemmen op iets wezenlijks in mij, misschien wel juist omdat de tuin zo leeg is.

Ik schrik op uit een soort trance en zie een bewaker van de tempel naar me kijken. Hij lacht. Een beetje betrapt sta ik op, verstijfd van het lange zitten. Omdat ik hem eerder in goed Engels iets hoorde uitleggen aan een bezoeker, besluit ik hem te vragen naar zijn interpretatie van ma. Hij luistert aandachtig naar mijn vraag en uitleg en sluit even z’n ogen. Zijn mondhoeken krullen omhoog. Wanneer hij z’n vriendelijke ogen opent, begint hij te vertellen. Dat hij lange tijd CEO was van een

groot internationaal bedrijf — vandaar zijn vloeiend Engels. En dat er weinig leegte in zijn leven was. Hij werkte keihard en was tegen zijn kinderen net zo bossy als tegen zijn personeel. Daar heeft hij spijt van, vertelt hij me.

Ik zie aan zijn ogen dat dit hem nog altijd raakt.

Hij was zichzelf kwijt, vervolgt hij; het contact met zijn hart, zijn kokoro, zoals dat zo mooi heet in het Japans. Toen hij zich dit realiseerde, maakte hij de drastische beslissing om ontslag te nemen. Ik probeer me een voorstelling te maken van hoe dit moet zijn geweest. In een land waar wordt verwacht dat burgers keihard werken en waar loyaliteit en trouw hoog in het vaandel staan, moet dit een vreselijk moedige stap zijn geweest. Hij werkt nu een paar jaar als bewaker in deze tempel en is een gelukkig man. En dat zie ik. Hij vertelt dat hij weer in contact is met zijn kokoro en een veel betere relatie heeft met zijn kinderen.

‘Heb ik je vraag beantwoord?’ vraagt hij vriendelijk. Ik moet even lachen. Ik heb nog niet eerder zo’n mooi antwoord op mijn vraag over de betekenis van

ma gekregen, ook al heeft hij ma geen enkele keer genoemd. ‘Ma is in uw ogen dus nodig om contact te maken met je hart, je kokoro?’ vraag ik toch nog even voor de zekerheid. Hij knikt. Dan wordt hij weggeroepen door een collega. We buigen naar elkaar en hij loopt weg.

Ik blijf een beetje beduusd achter, ga weer zitten en sluit m’n ogen. Vanbinnen kolkt het, mijn hart stroomt over van… ja van wat? Dankbaarheid komt, denk ik, het dichtst in de buurt. Ik vind het zo bizar toevallig dat ik deze man met zijn mooie verhaal heb gevonden. Ik realiseer me opeens dat ik helemaal niet weet hoe hij heet. Ik sta op en loop door de tempel om hem te zoeken, maar hij is nergens te bekennen. Waarschijnlijk heeft hij pauze. Even schiet de gedachte voorbij dat ik de hele ontmoeting heb gedroomd.

Terug in mijn hotelkamer lees ik in het boek Kokoro van Beth Kempton dat de kokoro misschien wel wordt gevonden in de ruimte tussen datgene wat expliciet is gezegd; in de rust, de stilte en de leemte. Ruimtelijkheid die zich in de kokoro bevindt kan een poort zijn waar het licht doorheen schijnt. Of een raam waardoor het licht naar buiten kan schijnen.

Ma en kokoro zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zonder leegte, in de vorm van de leegte in een zentuin of als stil moment gedurende je dag, is het onmogelijk om contact te maken met iets wezenlijks in jou; je kokoro of je hart. Ik besef dat ik de wijze man in de Kennin-ji-tempel misschien wel mocht ontmoeten omdat ik eerst lange tijd de lege zentuin heb geobserveerd. Mijn hart stond open toen ik opkeek. Meteen daarna zag ik hem en wist ik wat me te doen stond.

We hebben dus leegte nodig, in de vorm van niet-ingevulde tijd of niet-ingevulde ruimte, om verbinding te maken. Met je kokoro, begrijp ik nu, je woordeloos wijze hart.

Diep luisteren

Tijdens een eenvoudige, maar diepgaande oefening bij de shiatsu-opleiding leerde ik wat het betekent om écht te luisteren. De opdracht was simpel: de ene persoon luistert vijf minuten terwijl de ander praat en daarna wissel je om. Degene die luistert, mag niets zeggen. Tot slot wissel je uit hoe je het hebt ervaren.

Het is een oefening die ik daarna nog veel vaker heb gedaan tijdens andere opleidingen, omdat het voor mooie inzichten zorgt. Mijn grootste eyeopener was het effect van de stilte. Op een gegeven moment komt er altijd een pauze in je verhaal en weet je een moment niet wat je daarna gaat zeggen. Omdat die stilte niet werd ingevuld door de ander, kreeg ik de mogelijkheid om zelf te reflecteren op wat ik net had gezegd. Ik werd niet gestoord in m’n eigen gedachtegang en zo gingen er deurtjes open die mijn verhaal een andere wending gaven dan ik had voorzien. Of kreeg ik opeens een heel waardevol inzicht. Dat is de kracht van ma in een gesprek: door de lege tussenruimte kan er iets zich ontvouwen. Je weet niet wat, maar dat is precies de bedoeling. De stilte of de leegte is nodig om ergens te komen, dieper in jezelf. Een paadje te ontdekken waar je anders al pratend zomaar aan voorbij was gelopen.

De Japanse filosoof Masahiro Morioka schrijft over de waarde van de ma in therapievorm. Hij noemt ma de ‘levende pauze’ en vergelijkt het met het traditionele Noh-theater. Ook hier is de bewuste pauze tussen de woorden of zinnen het moment waarop de acteur het diepste contact maakt met zijn kokoro, zijn hart. Op dezelfde manier kan ‘niets zeggen’ of ‘niet reageren’ een cliënt enorm helpen om ook contact te maken met zijn of haar hart of diepste gevoelens.

Ik herken dit volledig. Bij therapiesessies die ik zelf heb gevolgd of heb gegeven, kwamen de mooiste inzichten vanuit de momenten dat het even stil was. Pas dan merk je het zachte gefluister op van een verlangen of een inzicht. Hier is ruimte voor nodig; niet alleen in de vorm van een stilte, maar ook als een ruimte tussen de luisteraar en de verteller. Als iemand écht naar je luistert, ook naar je stiltes, ontstaat er een veilige ruimte en zak je makkelijker een laagje dieper. Naar je kokoro.

Fragment uit het boek: De Japanse wijsheid van Ma

Op zoek naar de waarde van leegte in een volle wereld Miriam Evers

Uitgeverij Samsara www.samsarabooks.com www.slowww.nl

Miriam Evers werkte jarenlang in de muziek- en boekenwereld. De afgelopen vijftien jaar verdiepte ze zich in slow living. Als spreker, trainer en yin-yoga docent helpt ze anderen om rust en ruimte in hun leven te brengen. Ook is ze host van de Slowwwcast, een podcast over de kracht van rust.

5 KENMERKEN van een effectief Q10-preparaat

Wetenschappelijk gedocumenteerd effect

Een goedkoop Q10-preparaat kan toch duur blijken te zijn als het geen effect heeft. Dan hebt u uw geld verspild. Als de effectiviteit ervan echter gedocumenteerd is met onderzoek dat in een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift werd gepubliceerd, dan weet u zeker dat u een veilig en effectief product hebt.

Metingen van de opname

na innemen van het product

De actieve stof van een Q10-product moet na inname door het lichaam worden opgenomen om werkzaam te zijn. Er moet daarom documentatie aanwezig zijn die de concentratie Q10 in het bloed voor en na inname van het product laat zien.

Het lichaam kan zelf Q10 aanmaken, maar onderzoek laat zien dat de lichaamseigen productie al afneemt na het 20e levensjaar Opneembaarheid (%) vergeleken met die van Bio-Quinon Q10

Bio-Quinon Q10 3 andere Q10 producten

Vrij van onwerkzame

Q10-kristallen

Veel Q10-preparaten bevatten onoplosbare en niet opneembare Q10-kristallen in olie. Zulke kristallen kunnen alleen oplossen wanneer ze blootgesteld worden aan temperaturen ver boven onze lichaamstemperatuur. Pharma Nord heeft een patent op een methode die de kristallen in “sneeuwvlokken” verandert die snel bij lichaamstemperatuur in de maag oplossen. Dat garandeert een effectieve opname in het lichaam.

Dezelfde kwaliteit als medicijnen

Voedingssupplementen worden gefabriceerd volgens de richtlijnen voor voedsel. Anders dan medicijnen, hoeven supplementen hun effectiviteit niet aan te tonen. Maar als een Q10-preparaat wordt vervaardigd naar farmaceutische maatstaven, dan worden de grondstoffen en het productieproces streng gecontroleerd. Alles moet gedocumenteerd worden, net als bij medicijnen.

Q10 grondstof van medische kwaliteit

Om Q10-preparaten naar de eisen van medicijnproductie te kunnen maken, is een Q10-grondstof van medische kwaliteit vereist. Dat garandeert dat de verwerkte stof van hoge en gelijkblijvende kwaliteit is en geen onzuiverheden bevat.

Bio-Quinon Q10 Gold van Pharma Nord is een verantwoorde keuze. Het preparaat is in meer dan 100 wetenschappelijke studies gebruikt, waarvan 25 dubbelblind en placebo-gecontroleerd werden uitgevoerd. Het bevat gepatenteerde Q10 “sneeuwvlokken”, die het lichaam snel opneemt. De hele productie vindt plaats in Pharma Nords farmaceutische fabriek en wordt gecontroleerd door de Deense voedsel- en geneesmiddel-autoriteiten.

Abonneer u op onze nieuwsbrief en bekijk al onze producten op www.pharmanord.nl. Meer weten? Bel ons op 035-5430991 of email naar info@pharmanord.nl

Q10 is een natuurlijke energiebron die door iedereen kan worden gebruikt. Studies laten echter zien dat ouderen, intensieve sporters en hartpatiënten baat kunnen hebben bij een hogere dosis van de voedingsstof dan gemiddeld. www.pharmanord.nl

Auto-immuunziekten bestrijden zonder bijwerkingen?

Q10 maakt het misschien mogelijk

Auto-immuunziekten komen veel voor en zijn lastig te behandelen. Een nieuw overzichtsartikel, gepubliceerd in International Journal of Molecular Sciences, wijst op het vitamineachtige co-enzym Q10 als mogelijke optie binnen een behandelaanpak.

Een auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het immuunsysteem het verkeerde doelwit aanvalt. Niet de ongewenste indringer, bijvoorbeeld een virus, wordt vernietigd, maar het immuunsysteem valt de gezonde weefsels van het lichaam aan. Dit kan verschillende symptomen veroorzaken. Er zijn ongeveer 90 auto-immuunziekten beschreven in de medische literatuur, waarbij vaak veel lichaamsweefsels betrokken zijn.

Drie belangrijke kenmerken van auto-immuniteit zijn mitochondriale disfunctie, oxidatieve stress en ontstekingen, aldus een overzichtsartikel dat in april 2024 in het International Journal of Molecular Sciences werd gepubliceerd. Co-enzym Q10 wordt daarbij als stof met interessante eigenschappen genoemd.

Meer energie en minder ontstekingen

Co-enzym Q10 is essentieel voor de energieomzetting die plaatsvindt in de mitochondriën, de kleine krachtcentrales die energie genereren in een proces waarbij vetten, koolhydraten en eiwitten worden omgezet in ATP (adenosinetrifosfaat). Het immuunsysteem is zeer afhankelijk van energie, wat betekent dat co-enzym Q10 een cruciale rol speelt bij het helpen functioneren van de afweermechanismen. Co-enzym Q10 is bovendien een krachtige antioxidant die beschermt tegen oxidatieve stress. Ten slotte heeft de stof ontstekingsremmende eigenschappen.

De huidige behandeling van auto-immuunziekten bestaat uit immunosuppressieve therapieën, waarbij vaak corticosteroïden worden gebruikt. Omdat die echter ongewenste bijwerkingen hebben, is er grote behoefte aan nieuwe, veiliger en natuurlijker manieren om auto-immuunziekten te voorkomen en te behandelen. Vanwege de onmisbare functie van co-enzym Q10 in de mitochondriën en zijn rol als krachtige antioxidant, is het een interessant molecuul om in dit kader verder te onderzoeken.

Helpt cellen optimaal te functioneren

Co-enzym Q10 is een goed onderzochte en veilige stof. Op Medline staan meer dan 200 gerandomiseerde klinische onderzoeken waarin suppletie met co-enzym Q10 is ingezet bij tal van aandoeningen. Geen van deze onderzoeken vermeldt ernstige bijwerkingen als gevolg van het gebruik van de stof, ongeacht de toegepaste dosis.

In principe draagt co-enzym Q10 bij aan het functioneren van de immuuncellen, terwijl het tegelijkertijd de celmembranen en lipoproteïnen

in de bloedsomloop (bijvoorbeeld cholesterol) beschermt tegen oxidatieve schade.

Fibromyalgie

Sommige auto-immuunziekten zoals fibromyalgie en multiple sclerose zijn in verband gebracht met een tekort aan co-enzym Q10. Van fibromyalgiepatiënten is aangetoond dat ze verminderde weefselniveaus van de stof hebben (doorgaans ongeveer 40-50% van de normale niveaus) en tegelijkertijd verhoogde niveaus van mitochondriale disfunctie, oxidatieve stress en ontstekingen. Uit een onderzoek onder twintig fibromyalgiepatiënten bleek dat dagelijkse suppletie met 300 mg co-enzym Q10 gedurende 40 dagen de pijn en vermoeidheid met meer dan 50% verminderde. Er trad ook een opmerkelijke verbetering op van de mitochondriale energieomzetting en de oxidatieve stress en ontstekingen verminderden.

Referenties zijn op te vragen bij de redactie.

Meer diepgang

als haptotherapeut met de nascholingen van NIVH Panta Rhei

Panta Rhei – alles stroomt. Die naam hebben wij, Constans, Wil en Willem bewust gekozen voor ons nascholingsinstituut. We zijn opgeleid aan verschillende haptotherapie-opleidingen, elk met hun eigen kleur en benadering. Juist in die verscheidenheid vonden wij elkaar, met als gedeelde basis het Studie Netwerk Haptonomie en Haptotherapie.

Een groeiend fundament

Dat netwerk ontstond in 2007, toen collega Gert Klabbers bijeenkomsten organiseerde rond het vernieuwde boek Levenslust & Levenskunst van Frans Veldman. Dankzij zijn inzet mochten we – mits goed voorbereid – deelnemen aan leerzame ontmoetingen met Frans Veldman en Annemarie van Polen. Dit vormde het begin van een intensieve uitwisseling van kennis en ervaring tussen collega’s, in Frankrijk én Nederland, van 2008 tot 2019.

Tijdens deze jaren groeide ons besef dat vakbekwaamheid zich ontwikkelt op het snijvlak van theorie, praktijk en persoonlijke ervaring. Steeds opnieuw oefenen met de basisvaardigheden, jezelf spiegelen aan vakgenoten en verdieping zoeken in de betekenis van contact – dat alles bracht ons verder.

De wens om door te geven

Toen Annemarie van Polen ons in de zomer van 2021 zei: “Het is nu aan jullie om het geleerde in Nederland door te geven”, werd een zaadje geplant. We voelden dat de tijd rijp was om een scholingsaanbod te ontwikkelen voor collega’s. Zo ontstond het NIVH Panta Rhei: een plek waar kennis, ervaring en inspiratie door mogen stromen naar een nieuwe generatie haptotherapeuten. We begonnen met de driedaagse nascholingscursus Doorgroeien naar thymotactiel contact gebaseerd op het boek Adesse Animo. Daaruit groeide een leergang van 16 dagen, verspreid over 2 jaar. Centraal daarin staan de thema’s uit Levenslust en Levenskunst ook van Frans Veldman – vertaald naar de dagelijkse praktijk van de haptotherapeut.

Taal, theorie en tastzin

Onze insteek is om de rijke, maar soms abstracte taal van Frans Veldman toegankelijk te maken, zonder aan diepgang in te boeten. Theoretische begrippen als thymotactiel en psychotactiel contact worden niet alleen besproken, maar ook ervaren en geoefend. Het doel: meer inzicht in hoe bevestigend contact werkt en hoe je daarin als therapeut steeds verfijnder kunt worden.

We putten niet alleen uit de haptotherapie, maar verbinden in onze scholing de actuele kennis uit de psychologie, neurofysiologie, traumatologie en filosofie. Zo blijven we aansluiten bij de brede maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen rond aanraking, voelen en contact.

Samen leren, samen groeien

We geven onze cursussen aan de Academie voor Haptonomie in Doorn, omdat we ons verbonden weten met het haptotherapeutisch veld. We willen onderdeel zijn van het grotere geheel. Ons bewust van het feit dat we allen ontstaan zijn uit in dezelfde bron.

We voelen ons bevoorrecht dat het nu onze tijd is om al deze ervaringen aan de jongere generaties haptotherapeuten door te geven.

Dat doen we met heel veel liefde. Voor ons vak, voor onze cliënten en voor onze “leermeesters”.

In kleine groepen creëren we een veilige leeromgeving waarin er ruimte is voor persoonlijke ontwikkeling, verbinding en verdieping. Daarin ligt voor ons de essentie van nascholing: blijven voelen, blijven leren, en dat samen te doen.

Madelon Koers en Jan Chris Kuipers (NFG-leden) delen hun ervaring

Jan Chris Kuipers en Madelon Koers (beiden haptotherapeut en NFG-lid) hebben meerdere cursussen bij NIVH Panta Rhei gevolgd. Wij hebben gevraagd hun ervaringen te verwoorden.

Wat betekent het om je echt te verdiepen in het ambacht van de haptotherapie? En hoe helpt onze nascholing daarin?

Diepgang en ambacht

Jan Chris:

“Als je je serieus wilt verdiepen in het ambacht van de haptonomie, zit je hier goed. Je krijgt handvatten aangereikt die soms groots zijn, maar vaak juist in de subtiliteit het verschil maken. Je ontdekt dat wat je eerder in je opleiding hebt geleerd, opnieuw betekenis krijgt. Soms hoor je iets wat je al kende, maar het landt nu pas echt. Door deze cursussen word je zonder twijfel een betere haptotherapeut. Ze geven je diepgang en verfijning.”

Madelon:

“Wat ik vooral waardevol vind, is de directe koppeling tussen theorie en praktijk. Alles wat je leert,

kun je meteen voelen en toepassen. Daarbij is er volop ruimte om te oefenen, zonder oordeel. Je mag zijn wie je bent. Je hoeft geen andere therapeut te worden, maar kunt wat wordt aangereikt, inpassen in jouw manier van werken. Dat maakt het verdiepend én persoonlijk.”

Van verbreding naar verdieping

Jan Chris:

“Ik zie veel collega’s hun werk verbreden met bijvoorbeeld EMDR, systemisch werk en/of lichaamsgericht werken. Deze cursussen zijn echt anders: ze gaan niet over méér doen, maar over verdiepen. In jezelf, en daarmee in de relatie met je cliënt.“

Madelon:

“Als jij als therapeut meer present bent, kan de cliënt zich op een dieper niveau gezien en ondersteund voelen.”

Jan Chris

“Wat ik ook erg waardeer, is de gezamenlijke zoektocht. Je bent met gelijkgestemden en dat schept een veilige, open sfeer. Je gaat echt de diepte in, maar het blijft luchtig en plezierig. Juist doordat er ruimte is om te experimenteren, voelt het veilig om grenzen te verkennen.”

De betekenis van Frans Veldman

De theorie van Frans Veldman wordt in de praktijk nogal eens als abstract of complex ervaren. Toch blijkt zij een cruciale rol te spelen in de verdieping van het vak.

Jan Chris:

“Als je jezelf de ruimte gunt om zijn teksten écht te lezen en te doorvoelen, merk je hoe verrijkend ze zijn. Soms moet je letterlijk even proeven aan de woorden, de gevoelslaag erin ontdekken. Zo las ik Levenslust en Levenskunst opnieuw en ineens viel me op hoe affectiviteit al vanaf het begin van het leven zo’n centrale rol speelt. Dat had ik eerder niet zo bewust opgepakt.”

Madelon:

“Wat ik mooi vind aan Veldman is, hoe hij de gevoelslagen van de mens beschrijft. De vitale intentionaliteit en de gelaagdheden die daarbij horen – het

is allemaal verbonden. Zijn theorie is niet alleen filosofisch, maar ook toepasbaar. Juist als je het durft te voelen, wordt het praktisch.”

Van theorie naar praktijk: vertaalslag in de leergang

Madelon:

“De docenten maken de theorie heel toegankelijk. Willem vertaalt Veldmans werk naar gewone taal en weet steeds weer andere invalshoeken te vinden zodat het bij je binnenkomt. Wil zegt vaak: “Proef de woorden, laat ze door je heen zingen.” En dat werkt echt. Constans doet dat weer op haar eigen manier. Samen vullen jullie elkaar mooi aan.”

Willem:

“We proberen de theorie altijd te koppelen aan praktijkgerichte oefeningen. Hoe ervaren jullie die koppeling?”

Madelon:

“Neem bijvoorbeeld het Hexagram-model. Dat helpt inzicht te krijgen in kwaliteiten en ontwikkelpunten: Waar zit je ‘moeten’, je ‘mogen’, je ‘durven’?

Door cliënten andere woorden aan te reiken, geef je ruimte en richting. Dat verschil is vaak voelbaar in het lijf.

Wat ik sterk vind aan jullie aanpak is, dat de oefeningen niet losstaan van de theorie, maar er direct uit voortkomen. Dat maakt het concreet en bruikbaar.”

Jan Chris:

“Ik zou graag nog meer methodische kennis willen opdoen: welke oefeningen passen bij welke klachten of ontwikkelingsfasen? Die koppeling tussen theorie, klacht en interventie zou wat mij betreft nog verder uitgewerkt kunnen worden.”

Wil:

“Door met elkaar veel casussen te bespreken ontdek je welke haptotherapeutishe interventie nodig is. Hoe vaker je dat doet, hoe natuurlijker het wordt. Je haptotherapeutisch handelen wordt dan een samenspel van theorie, praktijk, ervaring én intuïtie.”

Tot slot

De cursussen van Panta Rhei bieden een verdieping van je therapeutisch bewustzijn. In verbinding met jezelf en met anderen. In een veilige bedding waarin het voelen, oefenen en reflecteren centraal staat. Precies dat maakt de nascholing voor haptotherapeuten van onschatbare waarde.

www.nivhpantarhei.nl

EEN GREEP UIT

ONZE OPLEIDINGEN:

Leefstijlcoach

Trainer Hormoonfactor

Lichaamsgericht Coach

Mental Coach

Relatiecoach

Stress en Burn-out Coach

Beweegcoach

Natuurvoedingsadviseur

Energetisch Coach

Vitaliteitscoach

Toe aan een volgende stap?

Laat Sonnevelt je inspireren

Ben jij coach of counselor en klaar voor meer verdieping of verbreding van je vakkennis? Wil jij een bijdrage leveren aan het welzijn van mensen en zelf geïnspireerd, geraakt en verrijkt worden? Dan is een opleiding of nascholing van Sonnevelt een goede keuze. Al 30 jaar zijn wij dé opleider op het gebied van vitaliteit en gezonde levensstijl en 10 keer op rij verkozen tot Beste Opleider van Nederland. Al onze opleidingen zijn SNRO-geaccrediteerd, erkend door beroepsverenigingen en worden met een gemiddelde 9,4 hoog gewaardeerd door onze studenten.

Open dag: zaterdag 6 september

Informatieavond: woensdag 17 september

Meer informatie op sonnevelt.nl

CURSUSSEN:

Coachen op positief denken

Neurotransmitters

Darmvitaal

Overgang en voeding

Slaapcoach

Coachen op (zelf)vertrouwen

Ademhaling en vitaliteit

Vitaal rouwen

Runningtherapie

Hoe kan je rustig worden?

Emmy (8 jaar oud) komt vrolijk binnen. Ze komt bij mij omdat ze de lat voor zichzelf erg hoog legt. Bij spelletjes ‘moet’ ze van zichzelf winnen. Ze kan er niet tegen als ze foutjes maakt in haar werk op school. Emmy heeft last van boze buien bij tegenslag.

Conny Hagen is psychomotorisch kindertherapeut en werkt in haar eigen praktijk. Zij geeft therapie aan kinderen met gedrags- en/of ontwikkelingsproblematieken, en aan kinderen die last hebben van bepaalde gebeurtenissen. Haar motto is: ‘Kinderen in hun kracht zetten’.

www.connyhagen.nl

Vandaag wil ze een penalty wedstrijdje doen. Zij staat op doel en ik schiet de ballen. Daarna wisselen we. Het is een spannende wedstrijd. Ik benoem de spanning bij mezelf en probeer haar op die manier het voorbeeld te geven. ‘Oh wat spannend. Ik moet even goed uitademen om rustig te worden. Ik zet een helpende gedachte in! Ik doe mijn best.’ Langzaam kom ik voor te staan. Ik zie haar lang uitademen voordat ze schiet. ‘Het voelt spannend, zie ik. Kan je het aan?’ Ze knikt en gaat grimmiger schieten. ‘Kan je een helpende gedachte bedenken?” vraag ik. ‘Ik doe mijn best en meer kan ik niet doen’, zegt ze. Uiteindelijk win ik het spel. ‘Je kan het aan’, zeg ik. Emmy loopt rond en schiet de bal hard alle kanten op. Ze lacht, maar aan alles is te merken dat ze het lastig vindt. Ze gooit kaartjes op de grond. Ze stampt en alles wat ze doet is intens en heftig. ‘Je wordt er boos van’, benoem ik. ‘Wijs eens aan, waar zit jij op de emotiethermometer (van 1 tot 10)?’ Stampend loopt Emmy ernaar toe en wijst plaatje 6 aan. ‘Zes’, benoem ik. Ik lees voor wat onder de emoticon staat geïrriteerd. Gelukkig zit je in ‘oranje’ want dan kan je nog nadenken.

‘Wat helpt jou om rustig te worden?’ vraag ik haar. Ze weet het niet. Alles wat ze doet is naar buiten gericht. Hoe krijg ik haar naar binnen gericht, vraag ik mezelf af. ‘Wil je schommelen in de hangmat?’ ‘Nee’, ze stampt en gaat zitten in het tuimelzitje. Ze zet zich af en draait heel hard rondjes. ‘Wil je onder de zware mat liggen?’ ‘Nee!’, zegt ze resoluut. ‘Wil je racen over de grond?’ vraag ik vervolgens. ‘Dan moet je wel een kleedje pakken en zo’n ding voor mijn ogen doen’, antwoordt ze bozig. Meteen pak ik een kleedje en een blinddoek. Terwijl ik haar rondsleep, leg ik haar uit dat ze zo mag raden waar ze is in de ruimte.

‘Waar denk je dat je nu bent?’ vraag ik haar. Even blijft ze stil. Ze weet het niet… ‘Ik wil een tip!’ roept ze. Ik voel de spanning oplopen en ik begrijp haar… Waarom heb ik er nou toch een wedstrijdje van gemaakt, bedenk ik me. Ik realiseer me dat ze nog een verlies nu niet aan kan. ‘Ik pak haar vinger en laat haar de harige tochtstrook onder de deur voelen. Met enige tegenzin laat ze het gebeuren. Opeens roept ze: ‘De deur! We zijn bij de deur!’ ‘Dat klopt’, zeg ik, terwijl ik de blinddoek weghaal. Opgelucht en blij staat ze op. ‘Emmy, waar zit je nou op de thermometer?’ vraag ik. Ze wijst nummer 3 aan. ‘Mooi, je bent tevreden. Je zit weer in groen.’ Tevreden gaat ze naar haar moeder toe en zeggen we elkaar gedag.

leesvoer

HAPTONOMIE

Dit eerste fundamentele standaardwerk over haptonomie, geschreven door de grondlegger Frans Veldman zelf, geldt als de klassieke studie over deze wetenschap van de affectiviteit. In zijn opus magnum biedt de auteur zijn lezers de mogelijkheid om zich een beeld te vormen van wat deze oorspronkelijke bijdrage aan de menswetenschappen behelst en betekent. Het openingsdeel bevat inleidende beschouwingen die de meest essentiële aspecten van het haptonomisch denken belichten. Hier krijgt men zicht op de achtergronden en basisbegrippen van Veldmans exploraties in de dimensies van het gevoelsleven. Deze verkenning van de cultuur der affectiviteit belicht onder meer de lust als oerbeginsel van leven en overleven, het 'kunnen genieten' als grondslag van psychisch welzijn, en het belang van een harmonieuze ontplooiing der vitaal-libidineuze verlangens voor de persoonsbevestiging.

Haptonomie | wetenschap van de affectiviteit

F. Veldman

HAPTONOMIE

Veel mensen voelen en herkennen niet meer wanneer ze hun eigen grenzen overschrijden. Het gevolg: ze lopen vast of krijgen een burn-out. In Haptonomie, een kwestie van gevoel laat haptotherapeut Bob Boot zien wat de betekenis en het belang is van aanraken en voelen. Aanraken en aangeraakt worden zijn van wezenlijk belang voor een goede emotionele ontwikkeling, zowel in de kindertijd, als in het verdere verloop van het leven. Als mensen zich niet meer (kunnen) openstellen voor hun eigen gevoelens, wensen en verlangens of het contact met anderen, kunnen er psychische of fysieke klachten ontstaan. Door het ontwikkelen van je gevoel en tastzin leer je beter omgaan met spanningen, pijn, verdriet en stress. Onderwerpen als zwangerschap en geboorte, kindertijd en opvoeding, vriendschap en relaties, tederheid en seksualiteit, agressie en conflicten, ziekte en verlies en rouwverwerking en overlijden komen aan de orde. Met het boek Haptonomie, een kwestie van gevoel opent Bob Boot de deur naar een vergeten wereld: een rijker gevoelsleven.

Haptonomie | een kwestie van gevoel | Bob Boot

over Haptonomie

ONDERBROKEN

In Onderbroken ontvang je verrassende en richtinggevende antwoorden. In hoeverre durf jij jezelf open te stellen voor het onbekende in jezelf? Om een innerlijke reis te maken, om jezelf tegen te komen in plaats van voorbij te lopen? Om je opnieuw te verbinden met het onderbroken gevoelscontact met jezelf? Deze innerlijke reisgids maakt je wegwijs en biedt je een bemoedigend steuntje in de rug. Nu ik precies vijftig jaar heb gewerkt, doet het me goed mijn ‘verzameld werk’ van de afgelopen jaren te delen via dit boek. Ik houd ervan om verbanden te leggen, om complexe zaken in de wondere wereld van welzijn en geluk terug te brengen tot de kern. Ik noem dat simplexiteit. Niet één benadering is in mijn ogen zaligmakend. In dit boek staat de mij dierbare haptotherapie centraal. Deel I helpt je nader kennis te maken met je interne leefwereld. Hoe je trouw blijft aan jezelf in contact met de externe leefwereld komt in deel II aan bod. Ik wens van harte dat dit boek een spiegel, klankbord en toetssteen voor jou als lezer mag zijn.

Onderbroken | Contact met je wijze lijf

Jozien Wijnakker

HET LICHAAM LIEGT NOOIT

Wij zijn ons vermogen om werkelijk te voelen voor een belangrijk deel kwijtgeraakt. Haptonomie is de wetenschap van het gevoel en daarin werd ontdekt dat er bijzondere therapeutische mogelijkheden zijn. Wie in staat is goed met z'n gevoel om te gaan is opgewassen tegen allerlei ongemakken die het leven voor iedereen in petto heeft.

Ted Troost is in Nederland de meest vooraanstaande haptotherapeut. Hij dankt zijn bekendheid vooral aan de wijze waarop hij vele sportsterren begeleidde naar topprestaties. In dit boek laat hij zijn licht schijnen over haptonomie en geeft hij zijn opmerkelijke visie op allerlei emoties, die mensen zo kunnen kwellen dat ze er ten slotte ziek van kunnen worden. Dit boek geeft de lezer een onthullende kijk op het eigen gevoelsleven. Het wijst de weg naar een levenshouding waarbij stress plaats maakt voor blijheid

Het lichaam liegt nooit | Ted Troost over haptonomie Ted Troost

Het lichaanweet het al

Over de kracht van lichaamsgericht coachen

In onze cultuur ligt de nadruk vaak op denken, analyseren en begrijpen. Het gevolg? We zijn steeds verder afgedreven van het vermogen om écht te luisteren naar ons eigen lichaam. Toch ligt daar een enorme bron van informatie en wijsheid. Wie leert afstemmen op lichamelijke signalen en gevoelens, ontwikkelt meer veerkracht en helderheid in het dagelijks leven. Dat is precies waar het lichaamsgericht coachen over gaat: de brug slaan tussen denken en voelen, tussen hoofd en lijf. Karin

Leijten, directeur van Sonnevelt Opleidingen, vertelt meer over de opleiding Lichaamsgericht Coach, die het opleidingsinstituut alweer 7 jaar succesvol verzorgd.

Wat maakt lichaamsgericht coachen zo anders dan reguliere coachmethoden?

“Bij lichaamsgericht coachen is het lichaam niet een bijzaak, maar het startpunt van de begeleiding. Vanuit het principe dat het lichaam altijd in het hier-en-nu is – daar waar voelen plaatsvindt. Als het hoofd overbelast is of het denken de overhand heeft, raken we vaak de verbinding met het lijf kwijt. Dan negeren we signalen als spanning, emoties of grenzen. Als lichaamsgericht coach help je mensen om die signalen opnieuw te leren waarnemen, er betekenis aan te geven én erop te reageren. Daardoor kunnen mensen keuzes maken die werkelijk kloppen met wie ze zijn.”

Wat leren studenten tijdens de opleiding?

‘’De opleiding tot lichaamsgericht coach biedt een stevig fundament in coachvaardigheden zoals luisteren, samenvatten en verdiepend doorvragen, maar legt vooral de nadruk op de kwaliteit van ‘aanwezig zijn’. Niet het invullen of sturen staat centraal, maar het spiegelen, vertragen en uitnodigen tot voelen.

Ook persoonlijke ontwikkeling is een belangrijk onderdeel van het opleidingstraject. Als student maak je kennis met je eigen binnenwereld – met je patronen, gedragingen en je innerlijke ‘ikken’ die je meedraagt. Daarnaast leer je verschillende lichaamsgerichte werkvormen toepassen: ademhalingstechnieken, aanraking, holistic pulsing, massagevormen, zelfcompassie en ontspanning. Thema’s als emoties, systemisch werk en haptonomie verweven we op een integrale manier in de coaching. Zo ontstaat er een manier van werken waarin het lichaam aan het woord mag komen – en dat levert vaak verrassende en diepgaande inzichten op.’’

Voor wie is deze opleiding interessant?

“Voor iedereen die voelt dat het lichaam een belangrijke rol speelt in transformatie. Dat kunnen therapeuten, coaches, masseurs of zorgprofessionals zijn, maar ook bijvoorbeeld psychologen en stresscoaches die merken dat praten alleen niet altijd de kern raakt. Lichaamsgericht coachen biedt verdieping en verbreding voor wie cliënten wil begeleiden naar duurzame verandering. Je leert werken met wat gevoeld wordt, in plaats van alleen met wat gezegd wordt. En dat maakt wezenlijk verschil.”

Wat levert het op – voor cliënten én coaches?

“Voor cliënten opent het een nieuwe manier van zelfinzicht: niet alleen snappen wat je denkt, maar voelen wat je verlangt en waar je grenzen liggen. Het geeft ruimte om te leven vanuit authenticiteit, in plaats van aanpassing. Voor coaches is het verrijkend omdat je leert afstemmen op een andere laag –de laag van lichamelijk bewustzijn. Dat vergroot de effectiviteit van je werk én je eigen vitaliteit als professional.”

Benieuwd naar de opleiding?

Wil jij lichaamsgericht leren coachen en het lichaam inzetten als kompas in je werk? De opleiding Lichaamsgericht Coach bij Sonnevelt Opleidingen start op 10 oktober 2025 weer. Op de website van Sonnevelt vind je uitgebreide informatie over de inhoud, toelating en lesdata.

Kijk op www.sonneveltopleidingen.nl/lgc en ontdek hoe je hoofd en lijf kunt verbinden – voor jezelf én je cliënten.

‘’Voor coaches is het verrijkend, omdat je leert afstemmen op een andere laag – de laag van lichamelijk bewustzijn’’

Colofon

Hoofdredactie

Sacha van den Ende

E-mail: sacha@inspiredcommunications.nl

Bladmanagement en redactionele bewerking

Maartje Albert

E-mail: maartje@inspiredcommunications.nl

Eindredactie

Marianne Smits

Redactieadres

Valtherweg 36-167

7875 TB Exloo

E-mail: redactie@inspiredcommunications.nl

Uitgever

Inspired Publishing

Contactpersoon: Sacha van den Ende

Valtherweg 36-167

7875 TB Exloo

E-mail: info@inspiredcommunications.nl

Vormgeving

Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp | www.eefjekleijweg.nl

Druk

vanLieremedia

Lezersservice

TCC Magazine verschijnt vier keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG, ALIP, de leden van TPnet, NKS en Rosegarden en aan studenten van diverse toonaangevende opleiders.

Abonnementen

Jaarabonnementen per vier nummers: € 43,60. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan.

Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever.

Adreswijzigingen

Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@inspiredcommunications.nl

Disclaimer

De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-in- formatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/ of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie.

©Copyright

Niets uit deze uitgave mag worden over- genomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

Wil jij het blad

gratis thuis ontvangen?

Stuur een mail met je gegevens naar redactie@inspiredcommunications.nl en je krijgt het magazine kosteloos toegestuurd.

Nutriënt & Supplement is een magazine voor zorgprofessionals met affiniteit voor gezonde voeding en voedingssupplementen ter bevordering van het welzijn van de cliënt.

Nieuw: 837 Moederkruid

Heeft een verzachtende invloed op het hoofd*

• 837 Moederkruid heeft een verzachtende invloed op het hoofd*

• Bevat 125 mg Tanacetum parthenium-extract (Moederkruid)

• Ondersteunt de microcirculatie*

• Geschikt voor vegetariër en veganist

Plantaardige capsule

AOV heeft ruim 150 voedingssupplementen. 80% van de voedingssupplementen van AOV heeft een plantaardige capsule, waardoor er zo min mogelijk hulpstoffen nodig zijn. Verder zijn ze vrij van kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen, echte pure supplementen dus!

Scan de QR code en lees meer over 837 Moederkruid

HYDRATATIE TIJDENS EN NA HET SPORTEN

100% puur, zonder smaak- of zoetstoffen

Het meest zuivere en natuurlijke concentraat

Geen poeders, geen gedoe: voeg 5 ml toe aan 700-800 ml water

zakelijk.vitakruid.nl

NIEUW