วิจิตรศิลป์

บทที่ 1 บทนํา วิจิตรศิลป ( Fine Art ) หรือศิลปบริสุทธิ์ ประกอบดวยศิลปะสาขาตาง ๆ เปน 5 แขนง คือ จิตรกรรม ( Painting ) ประติมากรรม ( Sculpture ) สถาปตยกรรม ( Architecture ) วรรณกรรม ( Literature ) ดนตรีและศิลปะการแสดง ( Music & Drama ) ทั้ง 5 แขนงนี้ แยกตามประสาทสัมผัสได 3 ทาง คือ จิตรกรรม ประติมากรรม และสถาปตยกรรม เรียกวา ทัศนศิลปหรือจักษุศิลปะ ( Visual Art ) หมายถึง ศิลปะที่รับรู ที่ใหความรูสึกมากที่สุดดวย การใชตามอง วรรณกรรม เรียกวา จินตศิลป ( Imagination Art ) หมายถึง ศิลปะที่รับรู ด ว ยความคิ ด เป น มโนภาพและถ า ยทอดออกมาโดยการเขี ย นตามมโนภาพที่ คิ ด ไว ส ว น ศิลปะการแสดงหรือนาฏศิลปและดรุยางคศิลป เรียกวา ศิลปผสม ( Mixed Art ) ทั้งนี้ เพราะตองใชประสาทสัมผัสในการสรางงานหลาย ๆ ดานพรอมกันทั้งสายตา ความคิดที่เปน มโนภาพและโสต แตในที่นี้จะอธิบายเฉพาะทัศนศิลปที่ใชประสาทสายตาสัมผัสเทานั้น ศิลปะที่แสดงออกมาในแตละชิ้นตามความตองการของศิลปนที่ตองการแสดงออก ไมวา เปนผลงาน 2 มิติ หรือ 3 มิติ ศิลปนจะแสดงออกจากอารมณตามความรูสึกในเรื่องของความเชื่อ ทางศาสนา ความศรัทธา ความเปนอยูของมนุษยในสังคม การเมือง และอื่น ๆ แนวความคิด ตาง ๆ จะไดรับจากสิ่งแวดลอมและประสบการณเปนพื้นฐานของการสรางสรรคงาน ดังนั้น กลาวไดวา ศิลปะแบงออกได 2 สาขา คือ 1. วิจิตรศิลป ( Fine Art ) 2. ศิลปประยุกต ( Applied Art ) วิจิตรศิลป ( Fine Art ) หมายถึง ศิลปะที่งดงามบริสุทธิ์ ซึ่งเกิดจากสติปญญา จิตใจ และความเจริญทางดานสุนทรียภาพของผูสราง มี 5 แขนง คือ 1. จิตรกรรม ( Painting ) 2. ประติมากรรม ( Sculpture ) 3. สถาปตยกรรม ( Architecture ) 4. วรรณกรรม ( Literature ) 5. ดนตรีและนาฏศิลป ( Music & Drama )

AE 223

7

จิตรกรรม ( Painting ) หมายถึง ภาพเขียนและดวยการขีดเขียนและการระบายสี โดยอาศัยอุปกรณตาง ๆ ในการวาดภาพ เชน ดินสอ พูกัน จานสี เกรียง สี และอื่น ๆ ฯลฯ โดยถายทอดความรูสึกนึกคิดลงบนกระดาษแผนไม ผาใบ ฝาผนัง และวัสดุอื่น ๆ ที่มีพื้นราบ และองคอุปกรณดังกลาวในการสรางงานจิตรกรรมเปนงานที่ละเอียดออนที่ตองอาศัยความคิดใน การวางแผน การใชวัสดุ กลวิธี และความชํานาญในการทํางานใหลุลวงตามวัตถุประสงค จิตรกรรมสมัยกอนประวัติศาสตรที่ขุดคนพบและสันนิษฐานวา สรางขึ้นเมื่อประมาณ 5,000 10,000 ปกอนคริตศักราช คือ จิตรกรรมที่ฝาผนังถ้ําดอรโดน ( Dordogne ) ทางตอนใตของ ประเทศฝรั่งเศส กับจิตรกรรมฝาผนังถ้ํา อัลตามิรา ( Altamira ) ทางเหนือของประเทศสเปน ภาพเหลานี้สันนิษฐานวา มนุษยสมัยหินคงจะใชวัสดุเทาที่หาไดในสมัยนั้นเปนอุปกรณในการ เขียนภาพ จิตรกรรมมีลักษณะเปนงาน 2 มิติ แสดงออกทางพื้นระนาบ คือ กวาง และยาว (มิติ ที่ 3 เกิดจากความรูสึกของคนดู) จิตรกรรมใชสีหลายชนิด 1. สีน้ํา ( Water Colour ) มีลักษณะโปรงแสง ผสมน้ําละลายโดยไมมีเนื้อสี ใชระบายบนกระดาษ และวัสดุที่ไมมีความมัน 2. สีฝุน ( Tempera Colour ) มีลักษณะทึบแสง ผสมน้ํา น้ํากาว (บางคน ใชน้ํามันผสม ใชแทนสีน้ํามันก็ได) มีเนื้อสี ใชระบายบนผา กระดาษ ไม ผนังถ้ําเขียนบนผนัง ที่ฉาบปูนแหงสนิท เรียก Mural Painting ถาเขียนบนผนังปูนเปยก เรียกวา Fresco 3. สีน้ํามัน ( Oil Colour ) ทึบแสง เนื้อสีหนา ผสมน้ํามันลินสีด (น้ํามันสน) เขียนบนไม ผาใบ ฯลฯ 4. สีเทียน ( Crayon ) สีชอลค ( Chalk ) ทึบแสง เปนแทง สีเลอะงาย จิตรกรรม แบงออกไดหลายประเภทดวยกัน เชน ภาพคนเหมือนและภาพคน ( Portrait and Human Figure ) ภาพสัตว ( Animal ) ภาพทิวทัศนบกและทะเล ( Landscape ) ภาพ หุนนิ่ง ( Seascape ) ภาพเรื่องราวเกี่ยวกับชีวิตและความเปนอยูของมนุษย ( General Painting ) ภาพเกี่ยวกับศาสนา ( Religious ) ภาพจินตนาการและภาพกึ่งนามธรรม ( Semi Abstract ) และภาพนามธรรม ( Abstract ) เปนตน การสรางงานจิตรกรรมขึ้นอยูกับเนื้อหาและรูปแบบ งานจิตรกรรมเปนงานเขียนบนพื้น ระนาบที่เปน 2 มิติ เชน กระดาษ, ผาใบ, แผนไม ฯลฯ แตอาศัยความสามารถการใช เทคนิคของจิตรกรเขียนภาพลวงตา (Illusion) เพื่อใหเกิดเปนภาพ 3 มิติ มีระยะ (Space)

AE 223

8

ใกล แ ละไกล เช น ภาพทิ ว ทั ศ น ภาพเกี่ ย วกั บ มนุ ษ ย แ ละอื่ น ๆ ฯลฯ ที่ ต อ งการแสดง ระยะใกล ไกล สิ่งที่ชวยในการเขียนภาพใหเหมาะสม สวยงาม คือ เสนแสงเงาและสี ซึ่งชวย ทําใหเกิดอารมณและความรูสึก รอนหนาว เย็น ตื่นเตน เศรา ฯลฯ เปนตน จิ ต รกรรมแบงตามเนื้ อเรื่ องได 3 แบบ คือ เขีย นเลีย นแบบธรรมชาติ เขีย นตาม จินตนาการ และเขียนตามความคิดสรางสรรค 1. การเขียนเรียนแบบตามธรรมชาติ ก็ไดแกภาพเหมือน โดยพยายามเขียน ลอกเลียนแบบ แบบธรรมชาติใหเหมือนธรรมชาติมากที่สุด แตจิตรกรสามารถแตงเติมหรือตัด ทอนแบบไดตามความเหมาะสม เชน ในธรรมชาติมีตนไมมาก แตจิตรกรอาจเขียนเพียง 3 ตน หรืออาจจะเขียนเพิ่มมากกวานั้นก็ได ทั้งนี้ ขึ้นอยูกับความเหมาะสมสวยงามในการจัดภาพ 2. การเขียนตามจินตนาการ คือ เขียนภาพตามความคิด เชน ภาพเขียน จิตรกรรมไทย เปนตน ทั้งคน สัตว และตนไม ไมเหมือนจริง หรือไมมีอยูในโลก แตจิตรกรก็ สามารถเขียนออกมาเปนภาพได และผูชมก็เขาใจเรื่องราว 3. การเขียนภาพตามความคิดสรางสรรค การเขียนภาพแบบนี้ศิลปนจะตัดทอน รูปแบบของธรรมชาติออกหมดเลย โดยสรางสรรครูปแบบขึ้นมาใหม อาศัยเสนและสีที่ทําให เกิดรูปราง รูปทรง และนํามาจัดใหเกิดเปนภาพที่แสดงออกทางอารมณและความรูสึกได การวาดภาพโดยทั่ว ๆ ไป มีอยูหลายวิธี ซึ่งอาจจัดเปนกลวิธีของการวาด เชน การ วาดภาพเสนรอบนอก ( Contour Drawing ) การวาดภาพดวยเสนอิสระที่ใชเสนแสดงออก ความรูสึก ( Expressive Drawing ) และการวาดภาพดวยวิธีผสม ( Variation Drawing ) การวาดภาพประสาทสัมผัส เปนการวาดภาพดวยการใชอวัยวะของรางกายแตละสวน เปนสื่อชวยในการวาดภาพ เชน โดยทั่ว ๆ ไปเราจะใชประสาทตาสัมผัสวัสดุที่ตองการจะวาด หรือจะเรียกวาการเขียนภาพสัมผัสทางตา การเขียนภาพสัมผัสดวยมือเปนการเขียนภาพที่ใช มือสัมผัสวัตถุแลวถายทอดความรูสึกจากการที่ไดสัมผัสมาเปนภาพ และการเขียนภาพสัมผัส ดวยประสาทหู เปนการเขียนภาพตามคําบอกเลา เปนตน สรุป งานจิตรกรรมแบงออกได 2 ประเภท คือ 1. ภาพของจริง ( Realistic ) 2. ภาพความคิดคํานึง ( Idealistic )

AE 223

9

1. ภาพของจริง ( Realistic ) เขียนจากการดูของจริง แบบจริง ใหไดรูปลักษณะ สวนละเอียด สี แสง เงา เหมือนกับที่เห็น ไดแก 1.1 ภาพนิ่ง ภาพหุนนิ่ง ( Still Life ) ไดแก ภาพดอกไม ผลไม สิ่งของตาง ๆ 1.2 ภาพเหมือน ( Portrait ) หมายถึง ภาพเหมือนของคน โดยเฉพาะจะเปน เด็กเล็ก ผูใหญ ชาย หญิง คนแก ถาเขียนโดยดูจากตัวจริง เรียก Portrait ทั้งสิ้น 1.3 ภาพคน ( Figure ) หมายถึง ภาพคนทั่ว ๆ ไปไมเจาะจง ดังเชน ภาพเหมือน แตหมายถึงคนยืน นั่ง นอน วิ่ง คนเต็มตัว 1.4 ภาพสัตว ( Animal ) หมายถึง ภาพสัตวทุกชนิด 1.5 ภาพทิวทัศน ( View ) หมายถึง ภาพวิว ธรรมชาติ แบงออกเปน 3 อยาง คือ 1.5.1 ภาพทิวทัศนทางบก บนพื้นดิน ( Landscape ) หมายถึง ทิวทัศน ทั่ ว ๆ ไป เปนภาพแสดงสภาพแวดลอ ม สภาพภูมิป ระเทศ สภาพทองถิ่นแบบบกทั่ว ๆ ไป 1.5.2 ภาพทิวทัศนทางทะเล ( Seascape ) หมายถึง ภาพชายทะเล 1.5.3 ภาพทิวทัศนที่เปนสิ่งกอสราง ( Architectural Landscape ) หมายถึง ภาพเขียนแสดงตึกอาคารใหญโต ยานถิ่นคาขายที่ติด ตัวอาคารกอสรางใหญ ๆ บางทีก็เ รียกรวมเปน Landscape สั้ น ๆ เหมื อ นกั น (ซึ่ ง เป น คํ า เรี ย กรวมหมดทั้ ง ทางบกและ สิ่งกอสรางอาคาร รานคา) 2. ภาพความคิดคํานึ่ง ภาพจากความคิด ( Idealistic ) เปนภาพที่เกิดจากจินตนาการ จากอุดมคติ จากความเชื่อ สิ่งที่ไมเคยพบเห็น จากคําบอกเลา และจากมโนภาพของผูวาดเขียน เอง หรือจากเรื่องราวมาประมวลขึ้นเปนภาพ เชน 1. เรื่องราวในประวัติศาสตร 2. เรื่องราวจากวรรณคดี นิยาย คําพังเพย นิทาน สุภาษิต 3. เรื่องราวทางศาสนา หลักธรรม คําสอน 4. เรื่องราวจากจารีต ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม ลักษณะเอกลักษณ ของชาติ

AE 223

10

5. เรื่องราวความเคลื่อนไหวทางสังคม เหตุการณปจจุบัน เหตุการณบานเมือง เศรษฐกิจ การปกครอง ประสบการณ ที่ไดพบเห็นจากธรรมชาติสิ่งแวดลอม 6. เรื่องราวทางวิทยาศาสตร ความกาวหนาทางเทคโนโลยี ความเคลื่อนไหว ทางเครื่องจักร เครื่องยนตกลไก 7. เรื่องราวจากบทเพลง หวงทํานองเพลง เรื่องราวความคิดฝน เปนตน

AE 223

11