Shopping Center Forum 09/2021

NR 6

WRZESIEŃ 2021

ROK XVI

ISSN 1734-7599

Shopping Center Forum CEE 22-23.09.2021 Expo XXI PARTNER WYDANIA

Najszybciej rosnąca sieć digitali w galeriach handlowych Rozmowa z Tomaszem Glegolskim, Dyrektorem ds. Rozwoju sieci iPoster

PARTNERZY MERYTORYCZNI

TREI: Nie szukamy szybkiego zysku, ale... str. 18-21

01_okladka.indd 1

ROS: Rok „covidowy” to rok inwestycji… str. 62-63

JLL: Nowe prawo to miecz obosieczny… str. 78-80

CBRE: Rynek się odradza... str. 84-85

30/08/2021 15:38

okladka-2-3.indd 1

30/08/2021 15:40

Nie szukamy szybkiego zysku, TEMAT NUMERU ale stabilizacji na lata

SCF MAGAZINE 2021

3

Nikt parę lat temu nie zakładał scenariusza z pandemią w tle i nie można było przypuszczać, że tak wzrośnie zapotrzebowanie na retail parki. Ten popyt się kiedyś skończy. Myślę, że raczej wcześniej niż później, ale spokojnie pięć lat przed nami – mówi Jacek Wesołowski, Prezes Zarządu TREI Real Estate.

Czytaj na stronach 18-21

spis treści 6

11

iPoster

puls rynku

Dane mówią wyraźnie: retail is not dead Jesteśmy inwestorem długoterminowym i chcemy budować długoletnie relacje na zdrowych, partnerskich zasadach. Czy wyobraża sobie Pan sytuację, że współpracujemy z najemcami, którzy są do nas nastawieni antagonistycznie? – Marek Noetzel, Dyrektor Generalny NEPI Rockcastle.

Czytaj na stronach 22-26

Dobre relacje z najemcami procentują

103

109

nowe trendy

personalia

Najemcy mieli świadomość tego, że nowelizacja ustawy jest trochę zero jedynkowa, więc niejednokrotnie sami proponowali pewne rozwiązania pozaustawowych, kompromisowych przedłużeń umów czy innych dodatkowych rozwiązań – mówi Justyna Hara, Dyrektor Działu Najmu, Metro Properties.

Czytaj na stronach 58-60

Manufaktura szybko wraca do normalności Naszym głównym celem było wyjście z lockdownu w komplecie – i to się nam w większości udało.

Co więcej, powitaliśmy kilku nowych najemców – Pull&Bear czy pierwszy w Łodzi salon marki Xiaomi – mówi Sławomir Murawski, Dyrektor łódzkiej Manufaktury.

Czytaj na stronach 94-96

03_spis_tresci.indd 3

25/08/2021 18:12

NAJWAŻNIEJSZE W CEE SPOTKANIE RYNKU CENTRÓW HANDLOWYCH Food court 3

1

2

3

8

9

15 22

4

Food court 4

5

6

7

10

11 12

13

14

16

17

18

19 20

21

23

24 25

26

27

28

29 30

31 32

33

34

35

36

37

38

43

44 45

Conference Area

39 40 46

100

200

210

300

41 42 47

110

120

130

220

320

230 235

330

140

240

150

250

260

255

265

340

345

430

450

160

170

270 500

Forum Reception

Food court 1

Food court 2

510

350

48

400 405

410

420

425

460

470

PARTNERZY MEDIALNI

ORGANIZATOR

WWW.RETAILNET.PL/SCF-CEE ORGANIZATOR: EVIGO.COM SP. Z O.O. SP.K., UL. KLIMCZAKA 1, 02-797 WARSZAWA. TEL. 22 521 2000, EMAIL: SUPPORT@EVIGO.COM, WYDAWCA PORTALU SCF NEWS | RETAILNET.PL ORAZ CZASOPISMA SCF MAGAZINE

04_reklama_scf.indd 4

25/08/2021 18:19

PARTNERZY I WYSTAWCY SCF 2021 CEE

sHOPP.cItY ®

PARTNERZY GASTRONOMICZNI

®

04_reklama_scf.indd 5

25/08/2021 18:24

6

PARTNER WYDANIA

SCF MAGAZINE 2021

Stawiamy na dynamiczny rozwój sieci digital indoor i wartość dodaną dla galerii handlowych

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

05_iposter.indd 6

#Polska

#iPoster

Fot. iPoster

Sieć nośników iPoster to obecnie ponad 150 totemów digitalowych w 37 galeriach handlowych na terenie 30 miast w Polsce. Zasięg sieci rośnie dynamicznie, a to potwierdza słusznie obraną strategię – unikatowy kontent, bezawaryjność nośników i dużą wartość dodaną dla właścicieli galerii. Do 2025 roku iPoster chce być wiodącą siecią nośników typu digital indoor w centrach handlowych w Polsce – mówi w rozmowie z SCF Magazine Tomasz Glegolski, Dyrektor ds. Rozwoju sieci iPoster.

25/08/2021 18:30

SCF MAGAZINE 2021

Od pewnego czasu zwracam uwagę na nowe digitale z logo iPoster, które pojawiają się w pasażach galerii handlowych w Warszawie, Poznaniu, Gdańsku i w wielu innych miastach. Na czym polega fenomen Waszego rozwoju?

TG: Rzetelna informacja i atrakcyjna reklama zawsze były i będą tam, gdzie jest duży przepływ osób. Pasaże galerii handlowych to swoiste ulice, którymi spacerujemy od sklepu do sklepu, więc w sposób naturalny pojawia się na nich również reklama. Rzecz w tym, że nie każdy nośnik i nie każdy przekaz jest równie skuteczny. W przypadku naszej sieci iPoster budujemy coraz większy zasięg w oparciu o trzy strategiczne wektory: po pierwsze, wystandaryzowane nośniki digitalowe z dwustronnym ekranem 65’’, po drugie – zbalansowany przekaz informacyjno-reklamowy, po trzecie – najwyższej jakości wsparcie techniczne zapewniające bezawaryjność urządzeń. Te trzy zasady to swoiste DNA naszej działalności, dzięki któremu zdobywamy rynkową rozpoznawalność i zaufanie partnerów – galerii handlowych, reklamodawców i samych odbiorców.

Dlaczego wystandaryzowane nośniki digitalowe? Galerie handlowe mają przecież różne potrzeby, wnętrza i wystroje. Czy iPoster nie realizuje projektów customowych?

TG: To prawda, galerie mają różne potrzeby, jednak standaryzacja nośników informacyjno-reklamowych opłaca się wszystkim. Totemy, które stawiamy w pasażach galerii nie są inwazyjne, dobrze wpisują się w nowoczesne wnętrza obiektów, a ich lokalizacje i gabaryty nigdy nie przesłaniają witryn sklepowych. Dla nas to sprawa kluczowa – właścicielom, najemcom i klientom galerii chcemy dostarczać wartość dodaną bez utrudniania ich działań przez urządzenia zbyt duże, mało estetyczne, źle zlokalizowane czy zbyt mocno świecące.

Właśnie dlatego totemy iPoster są starannie zaprojektowane, mają atrakcyjną bryłę i pionowe ekrany LCD o przekątnej 65’’. Lata doświadczeń nauczyły nas, że ten format ekranów jest optymalny dla takich przestrzeni jak pasaże galerii. Większe ekrany wyświetlają kontent, który trudno ogarnąć wzrokiem z odległości kilku czy kilkunastu kroków, natomiast mniejsze ekrany mają zbyt małą skalę oddziaływania na odbiorców. Wystandaryzowany format

05_iposter.indd 7

PARTNER WYDANIA

nośników pozwala skutecznie zarządzać dużą siecią ekranów. W jednym momencie z poziomu aplikacji Media Manager możemy zmienić przekaz na blisko 300 ekranach w 37 galeriach, a reklamodawcy nie muszą optymalizować własnych treści pod kątem różnych formatów ekranów.

Na czym polega zbalansowany przekaz, o którym wspomniałeś? Czy digitale iPoster wyświetlają jeszcze inne treści poza tymi ściśle komercyjnymi?

Totemy, które stawiamy w pasażach galerii nie są inwazyjne, dobrze wpisują się w nowoczesne wnętrza obiektów, a ich lokalizacje i gabaryty nigdy nie przesłaniają witryn sklepowych.

Dla nas to sprawa kluczowa – właścicielom, najemcom i klientom galerii chcemy dostarczać wartość dodaną bez utrudniania ich działań przez urządzenia zbyt duże, mało estetyczne, źle zlokalizowane czy zbyt mocno świecące. Właśnie dlatego totemy iPoster są starannie zaprojektowane TG: Tak, sieć iPoster to nie tylko treści reklamowe. Otacza nas wiele komunikatów. Aby zwiększyć atrakcyjność naszych nośników i nie zrażać odbiorców przekazem wyłącznie sponsorowanym, działamy trochę tak jak portal informacyjny, to znaczy – zachowujemy balans między treściami informacyjnymi, społecznymi i reklamowymi. W tym zakresie ściśle współpracujemy z dostawcą kanału kontentowego Cityinfo, który specjalnie na nasze nośniki przygotowuje angażujące treści informacyjne. Klienci, którzy odwiedzają galerię, mogą dowiedzieć się z Cityinfo np.

7

o lokalnych wydarzeniach kulturalnych, akcjach społecznych czy obostrzeniach związanych z pandemią. Dzięki temu zdobywamy uwagę i zaufanie odbiorców, zwiększając jednocześnie skuteczność przekazu reklamowego.

W Sadyba Best Mall w Warszawie, dla przykładu, prowadzona była kampania promująca historię dzielnicy i jej zasłużonych mieszkańców. Przy innej okazji promowaliśmy akcję czyszczenia Rezerwatu Jeziorka Czerniakowskiego. W Galerii Galaxy w Szczecinie nagłośniliśmy akcję Fundacji DKMS „Zostań Dawcą Szpiku i uratuj życie”, a w CH Bonarka w Krakowie wsparliśmy komunikację kampanii „#Don’t be plastic”. W dobie pandemii przygotowaliśmy specjalny blok tematyczny, który informował klientów galerii o aktualnych restrykcjach związanych z ochroną zdrowia.

Zrównoważony przekaz emitowany w odpowiednich interwałach to wyróżnik oferty naszej i naszych biznesowych partnerów.

A co z technologią? Co Was wyróżnia pod względem tego, czego nie widzi odbiorca w galerii, a więc pod względem hardware i software?

TG: Odpowiem krótko: bezawaryjność.

Gdy urządzenie cyfrowe nie działa, to tracą wszyscy – galeria, klienci, reklamodawcy.

W zespole iPoster wyznaczamy nowy standard pracy urządzeń digitalowych. Świadomie wybraliśmy takie rozwiązania elektroniczne, tj. sterowniki GSM, czujniki środowiskowe i oprogramowanie, które nam i naszym klientom, gwarantują stabilność pracy urządzeń.

W tym zakresie polegamy na naszym partnerze technologicznym, firmie APPLINK, która dostarcza do naszych totemów niezbędny hardware i software. Elektronika dedykowana do produktów Digital Signage pozwala nam monitorować kluczowe parametry każdego nośnika, uprzedzać możliwe awarie i zarządzać emitowaną treścią w czasie rzeczywistym.

Przewaga sieci iPoster to również możliwość dynamicznego i precyzyjnego kształtowania wyświetlanych treści. Dawno minęły czasy, gdy na jednym ekranie przez cały miesiąc emitowane były na zmianę spoty reklamowe trwające po 10 czy 15 sekund. Rynek reklamy OOH ewoluuje, a my z naszą ofertą i technologią chcemy jak najlepiej odpowiadać na jego potrzeby. Dzięki platformie Media Manager możemy wyświetlać różne treści o różnych porach dnia, bądź też różne spoty w różne dni

25/08/2021 18:31

8

PARTNER WYDANIA

SCF MAGAZINE 2021

tygodnia. Możemy dowolnie optymalizować emisję przekazu, oferując treści dopasowane do oczekiwań klientów, a reklamodawcy nie są ograniczeni sztywnym grafikiem emisji.

Jeśli wiemy, dla przykładu, że do południa galerie handlowe odwiedzają przede wszystkim mamy z dziećmi, to umożliwiamy emisję kampanii z produktami dla dzieci tylko w godzinach przedpołudniowych. W ten sposób również najemcy, którzy nie operują dużymi budżetami marketingowymi, mogą pozwolić sobie na reklamę.

Reklama zewnętrzna ma to do siebie, że trudno zweryfikować jej skuteczność. Jakie narzędzia pozwalające mierzyć efektywność kampanii marketingowych oferuje iPoster?

TG: Musisz mierzyć, aby zarządzać – wiemy to doskonale i tak dzieje się w reklamie zewnętrznej. Wiemy, na czym polega różnica między tradycyjną reklamą outdoorową a reklamą w innych mediach i kanałach.

W naszym przypadku polegamy przede wszystkim na liczbach dostarczanych przez agencje badające rynek retail i same galerie handlowe. Każdy obiekt handlowy operuje takimi wskaźnikami jak footfall czy catchment, a one są kluczowe również dla naszej branży.

05_iposter.indd 8

Dla galerii handlowej jesteśmy specyficznym najemcą, który generuje dodatkowy przychód. Mówię tak dlatego, że jako iPoster wynajmujemy powierzchnię w pasażu galerii pod nośnik digitalowy, odpowiadamy za jego utrzymanie i zapewnienie kontentu

wysokiej jakości ekranie 65’’ robi wielkie wrażenie. Jeśli multimedialny kontent jest dobrze dopasowany do możliwości nośnika, to zawsze zwraca uwagę, budzi emocje i zachęca do interakcji. Ważna jest również lokalizacja – zauważmy, że galerie to oczywiste „punkty styku z marką”, a więc miejsca, w których mamy duży ruch osób nastawionych na doświadczanie i konsumowanie różnych produktów. Jestem przekonany, że DOOH, czyli digitalowa reklama zewnętrza, będzie rosła w siłę, a my w iPoster robimy wszystko, by maksymalnie wykorzystać jej atuty – z korzyścią dla galerii, reklamodawców i odbiorców.

Im bliżej jesteśmy galerii, im więcej wiemy o specyfice jej działania i nawykach klientów, tym więcej wiemy o skali oddziaływania naszych nośników. Dzięki wsparciu lidera rynku OOH, firmy AMS, dysponujemy pogłębionymi badaniami zachowań klientów galerii, w których jesteśmy obecni, a to dodatkowa korzyść również dla właścicieli galerii. Suma tych danych pozwala nam prowadzić własną analitykę i tworzyć modele, dzięki którym lepiej zarządzamy emitowanym przekazem.

Reklama OOH, szczególnie ta w wydaniu digitalowym, ma określone przewagi. Przede wszystkim dynamiczny obraz emitowany na

Korzyści dla reklamodawców są jasne.

A jakie korzyści ze współpracy z iPoster mają galerie handlowe? Na czym polega wasza współpraca z właścicielami centrów?

TG: Dla galerii handlowej jesteśmy specyficznym najemcą, który generuje dodatkowy przychód. Mówię tak dlatego, że jako iPoster wynajmujemy powierzchnię w pasażu galerii pod nośnik digitalowy, odpowiadamy za jego utrzymanie i zapewnienie kontentu reklamowego i niereklamowego. Taki model współpracy jest korzystny dla obu stron. Galeria handlowa ma sprawdzonego operatora nośników digitalowych, który odpowiada

Fot. iPoster

Nośnik iPoster, Galeria Warmińska

25/08/2021 18:31

Najszybciej rosnąca sieć digitali w galeriach handlowych Gdynia

Olsztyn Szczecin

Bydgoszcz

Warszawa

Lublin Legnica Zabrze

Opole

Gliwice

Górnicza Sosnowiec Katowice

Rybnik

30

miast w Polsce

05_iposter.indd 9

37

galerii handlowych

142

nośniki Digital Indoor

Kraków

265

ekranów LCD 4k 65”

180 000 000 odbiorców przekazu rocznie

25/08/2021 18:34

PARTNER WYDANIA

za ich sprawność techniczną i wyświetlane treści. My natomiast mamy w ręku mocny argument w postaci dodatkowego przychodu, który generujemy dla galerii handlowych. Nie jest to oczywiście argument jedyny, niemniej dla wielu centrów, które liczą straty z powodu lockdownu w czasie pandemii, pojawienie się nowego źródła dochodu okazało się ważne. O korzyściach galerii wynikających z naszych pogłębionych badań już wspomniałem.

Z mojego doświadczenia wynika jednak, że kluczowa jest specyfika naszej oferty i sprawdzeni partnerzy, z którymi działamy ramię w ramię. Firma AMS, która jest liderem rynku OOH w Polsce, ma wyłączność na sprzedaż kampanii reklamowych na nośnikach iPoster.

To partnerstwo jest dla nas istotne i wyraźnie podkreślamy je w relacjach z właścicielami galerii handlowych. Z jednej strony digitale iPoster uzupełniają szeroki wachlarz oferty reklamowej AMS, a z drugiej strony – partnerstwo z AMS to dla nas gwarancja sprzedaży powierzchni reklamowych w naszej sieci totemów. Potencjalny reklamodawca może planować kampanię z AMS w oparciu o różne nośniki, takie jak m.in. backlighty, citylighty

Nośnik iPoster, Port Łódź

05_iposter.indd 10

SCF MAGAZINE 2021

czy billboardy, a także właśnie digitale iPoster zlokalizowane w galeriach. W efekcie na naszych digitalach pojawiają się spoty reklamowe największych marek takich jak BMW, Pepsi, Ferrero, Sephora czy Apart. Partnerstwo z AMS okazuje się niezwykle ważne dla nas, ale również dla właścicieli galerii handlowych, biorąc pod uwagę skuteczność komercjalizacji czasu emisyjnego.

A jaki był wasz początek? Skąd pomysł na sieć digitali iPoster na rynku, który jest zdominowany przez duże zagraniczne sieci takie jak Clear Channel czy Stroer?

TG: Wyzwań się nie boimy, a jeśli mamy konkurować, to z najlepszymi. Wystartowaliśmy w 2018 roku, gdy trend digitalizacji rynku reklamy zewnętrznej był już bardzo zaawansowany. Tradycyjne billboardy traciły budżety reklamowe na rzecz bardziej prestiżowych nośników takich jak podświetlane backlighty, dynamic backlighty, cityscrolle, ekrany LCD czy LED. Zarazem jednak dostrzegliśmy, że galerie handlowe wciąż pozostają pewną niszą, to znaczy przestrzenią, w której jest jeszcze miejsce na angażującą komunikację. Przyglą-

daliśmy się, jak działają inni operatorzy tego segmentu. W pewnym momencie wykorzystaliśmy naszą szansę, zaprojektowaliśmy własne nośniki, przygotowaliśmy ofertę i konsekwentnie rozwijaliśmy sieć. iPoster zapewne nie odniósłby takiego sukcesu, gdyby nie nasi dwaj kluczowi partnerzy, tj. AMS, który zapewnia sprzedaż reklam i dostarcza autorski kontent oraz APPLINK, który wspiera nas w zakresie technologii Digital Signage.

Dzisiaj, po trzech latach działalności, możemy z satysfakcją spojrzeć na to, co udało nam się osiągnąć. Obecnie mamy prawie 150 digitali iPoster w 37 galeriach handlowych w 30 miastach w Polsce. A to dopiero początek. Na rynku wyróżnia nas przede wszystkim oferta, a więc atrakcyjne nośniki z ekranami LCD 65’’4K, zrównoważony przekaz informacyjno-reklamowy i techniczna bezawaryjność nośników. Galerie handlowe doceniają nasz profesjonalizm działania. Stawiamy na bliskie i długoterminowe relacje. Jesteśmy w ścisłym kontakcie z galeriami od początku do końca, tj. od wypracowania warunków współpracy, uzgodnienia ilości i lokalizacji nośników, poprzez ich instalację i konfigurację, aż po bieżące zarządzanie treścią i wsparcie techniczne.

Jakie macie plany na przyszłość? Gdzie iPoster będzie za 5 czy 10 lat?

TG: Póki co najważniejszym potwierdzeniem skuteczności naszych działań są kolejne sieci galerii handlowych, które wybierają digitale iPoster. Jak wspomniałem, zaczynaliśmy trzy lata temu od pierwszych instalacji w galerii Bonarka, Galaxy Szczecin i Port Łódź. Dzisiaj nasze nośniki działają w 37 galeriach, które należą lub są zarządzane przez takie podmioty jak Nepi Rockcastle, Nhood, Ingka Centres, EPP, Apsys, Kleppiere, Sierra Ballmain czy CBRE. Mamy ambitne plany. Starannie wybieramy nowe lokalizacje i konsekwentnie zwiększamy zasięg nośników iPoster. Nawet pandemia nie powstrzymała naszych inwestycji.

W najbliższych latach chcemy stworzyć największą jakościową sieć nośników digitalowych w galeriach handlowych w Polsce.

Będziemy również poszerzać ofertę o kolejne produkty, których pilotażowe wdrożenia są już w toku. Zarazem chcemy, by znakiem firmowym iPoster niezmiennie pozostał atrakcyjny kontent, techniczna bezawaryjność i wzajemnie korzystna współpraca z galeriami.

Fot. iPoster

10

25/08/2021 18:31

puls rynku

06_p_puls_rynku.indd 11

25/08/2021 12:58

12

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Zofia Morbiato, Dyrektor Generalna ZPPHiU

Najemcy centrów handlowych nie kryją satysfakcji

TEKST: ZOFIA MORBIATO, DYREKTOR ZPPHIU

Nowelizacja wprowadza art. 15ze1, regulujący na nowo zobowiązania korzystających z powierzchni handlowej na podstawie umów zawartych przed 14 marca 2020 r.: • w czasie lockdownów, czyli w czasie obowiązywania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w centrach handlowych – pomimo zakazu handlu korzystający są zobowiązani do zapłaty świadczeń w wysokości 20% • w czasie trzech miesięcy od dnia zniesienia każdego zakazu – wysokość należności wynosi 50% tych należnych świadczeń r.

• obu stronom przysługuje prawo do sądowego wyznaczenia wysokości obniżenia świadczeń.

Radość i satysfakcja Firmy zrzeszone w ZPPHiU nie kryją radości i satysfakcji. “Wielomiesięczna batalia o zrozumienie i wsparcie od polskiego państwa dla handlowców wreszcie znalazły od-

07_zphiu.indd 12

#Polska

#ZPPHiU

Handlowców ograniczają niekorzystne umowy, system prawny nie daje narzędzi do wyrównania szans w ustalaniu warunków, a dysproporcje w możliwościach finansowych uniemożliwiają równoprawne negocjacje.

Kompromis zawarty w nowelizacji wyważył racje obu stron i daje szansę na nowe otwarcie w relacjach

Pierwszy krok w kierunku “nowego porządku” Firmy zrzeszone w ZPPHiU uważają,, że zainicjowane przez rząd i przyjęte przez parlament rozwiązanie ustawowe precyzujące intencje legislatora z marca 2020 roku jest pierwszym krokiem w zrównoważeniu relacji pomiędzy udostępniającymi i korzystającymi z powierzchni w galeriach handlowych.

“Zjednoczyliśmy się – Polscy Pracodawcy Handlu i Usług w ubiegłym roku ze świadomością potrzeby zmian relacji w naszym otoczeniu biznesowym. Wiedzieliśmy, że

O

#

Fot. ZPPHiU

23 lipca 2021 r. weszła w życie nowela ustawy covidowej. Znowelizowane przepisy dotyczą rozliczeń czynszów pomiędzy udostepniającymi a korzystającymi z przestrzeni handlowej w centrach handlowych. Najistotniejsza zmiana dotyczy art.

15ze, dotychczas regulującego stosunki pomiędzy podmiotami w obiektach o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 mkw.

bicie w rozwiązaniach nowej legislacji. Zainicjowane przez rząd, przyjęte przez parlament i podpisane – przez Prezydenta rozwiązanie ustawowe precyzuje intencje legislatora z marca 2020 roku” – informuje ZPPHiU. Zofia Morbiato, Dyrektor Generalna ZPPHiU komentuje sukces ZPPHiU: “Mamy przekonanie, że wysiłek i determinacja, z jaką podchodzimy do tworzenia podwalin nowego porządku na rynku przynoszą rezultaty. Motywuje nas to do kolejnych działań na rzecz stworzenia zrównoważonego środowiska dla naszych firm. W tym momencie za kolejny istotny krok uważamy uregulowanie kwestii pomocy opartej o PKD w ewentualnych przyszłych rozwiązaniach prawnych. Jesteśmy przekonani, że jesteśmy na dobrym kursie”.

Według ZPPHiU nie było i nie ma równowagi stron pomiędzy korzystającymi, a udostępniającymi powierzchnię w galeriach i centrach handlowych. “Handlowców ograniczają niekorzystne umowy, system prawny nie daje narzędzi do wyrównania szans w ustalaniu warunków, a dysproporcje w możliwościach finansowych uniemożliwiają równoprawne negocjacje. Kompromis zawarty w nowelizacji wyważył racje obu stron i daje szansę na nowe otwarcie w relacjach” – czytamy w komunikacie ZPPHiU.

25/08/2021 14:03

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

zmiany nie przyjdą same i tylko nasza determinacja połączona z empatią decydentów mogą zmienić istniejący system. Przyjęte właśnie rozwiązanie daje nam głęboką wiarę, że wysiłek włożony w jego stworzenie jest niezbędną inwestycją dla wspólnej przyszłości i uzdrowienia rynku. Zachęca nas do kolejnych działań na rzecz stworzenia zrównoważonego środowiska dla funkcjonowania naszych firm” – czytamy w komunikacie ZPPHiU. Według najemców nowe prawo to dobry kompromis, który połączył wszystkie opcje polityczne obecne w parlamencie wyważył racje obu stron i dał szansę na nowe otwarcie.

ZWIĄZEK POLSKICH PRACODAWCÓW HANDLU I USŁUG Związek Polskich Pracodawców Handlu i Usług (ZPPHiU) został powołany do życia 18 marca 2020 r. jako grupa kilkudziesięciu polskich przedsiębiorców. W poczuciu odpowiedzialności, ze świadomością katastrofalnych skutków kryzysu wywołanego koronawirusem, członkowie ZPPHiU postanowili solidarnie działać. Związek Polskich Pracodawców Handlu i Usług zrzesza ponad 150 firm, w których zatrudnienie znajduje ponad 205 tysięcy pracowników. Listę firm członkowskich, postulaty, aktualne informacje o działaniach podejmowanych przez ZPPHiU i jego przedstawicieli można znaleźć na stronie: https://zpphiu.pl/

łne m cy o

“Został zrobiony pierwszy krok. Wyjdźmy poza mury dotychczasowych ograniczeń – stwórzmy nowy porządek akceptowalny dla wszystkich i bądźmy w tym fair. Cieszmy się uporządkowaniem zasad współpracy.” – Komentuje ZPPHiU.”

“Przyjęte właśnie rozwiązanie daje nam głęboką wiarę, że wysiłek włożony w jego stworzenie jest niezbędną inwestycją dla wspólnej przyszłości i uzdrowienia rynku. Zachęca nas do kolejnych działań na rzecz stworzenia zrównoważonego środowiska dla funkcjonowania naszych firm” – czytamy w komunikacie ZPPHiU

ni a

pe

Lokalizacja w samym centrum Katowic

ra Ub

OBSERWUJE - INSPIRUJE - TWORZY

#CITYLIFE

13

Ponad 200 sklepów i punktów usługowych 48 000 m2 GLA

KONTAKT Anna Litwa Junior Asset Manager Savills Investment Management anna.litwa@savillsim.com Kom.: +48 513 105 375

Agnieszka Wójcik-Schabowicz Associate Director Apsys Polska Sp. z o.o. aschabowicz@apsysgroup.pl Tel.: +48 22 70 19 239

Miejska

a m far

Le tni e

brzmienia

galeriakatowicka.eu 07_zphiu.indd 13

25/08/2021 14:03

14

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Krzysztof Poznański, dyrektor zarządzający PRCH

PRCH pisze do KE w sprawie niedozwolonej pomocy publicznej

TEKST: KRZYSZTOF POZNAŃSKI, PRCH

Intencją PRCH jest przedstawienie sytuacji zaistniałej w wyniku wprowadzonego programu pomocowego w ramach Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, ze specjalnym uwzględnieniem art. 15 ze i jego nowelizacji (art. 15ze 1 i art. 7) oraz zwrócenie uwagi Komisji na konieczność wszczęcia postępowania z urzędu w zakresie udzielenia niedozwolonej pomocy publicznej.

PRCH, odwołując się do posiadanych opinii i analiz prawnych, wielokrotnie przekazywanych na ręce przedstawicieli Rządu RP podkreśla, że program pomocowy określony art. 15ze i art. 15ze1 stanowi niedozwoloną pomoc publiczną naruszającą art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Wniosek zawiera szczegółowy opis sytuacji na rynku centrów handlowych i uzasadnia, w jaki sposób pomoc państwa wpływa na pozycję konkurencyjną reprezentowanej przez stowarzyszenie branży centrów handlowych.

08_prch_poznanski.indd 14

#Polska

#PRCH

W opinii PRCH, popartej ekspertyzami niezależnych prawników, zaproponowane rozwiązania w ramach ustawy tzw. ”covidowej”, czyli art. 15 ze i 15ze1 są niezgodne z obowiązującym prawem i Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Noszą znamiona selektywności, dyskryminacji i nierównego traktowania przedsiębiorstw. Regulacje wprowadziły odgórnie narzucone i nieproporcjonalne rozwiązania, pogarszające sytuację prawną jednej strony (wynajmujących, czyli właścicieli i zarządców centrów handlowych).

Wszystkie apele zostały zignorowane Podczas całego procesu legislacyjnego PRCH podejmowała działania zmierzające do konsultacji i zmiany zapisów ustawy Covid-19, przedstawiając argumenty oparte o dostępne i przedkładane przedstawicielom Rządu RP analizy prawne. PRCH podjęła wiele prób kontaktu z organami państwa, przedstawicielami Rządu, Sejmu i Senatu oraz Prezydentem RP. Po uchwaleniu przez Sejm popra-

Selektywny wybór beneficjentów PRCH podkreśla, że Skarb Państwa przejął kontrolę nad przychodami wynajmujących włączając wartości wygaszonych zobowiązań najemców (art. 15ze) do zasobu państwowe-

Fot. PRCH

Polska Rada Centrów Handlowych wysłała do Komisji Europejskiej informację o sytuacji na rynku branży centrów handlowych, wykorzystując tym samym dostępny w EU mechanizm sygnalisty.

wek do ustawy w dniu 25 czerwca br. i po przekazaniu Ustawy do podpisu Prezydenta, PRCH zaapelowała również do Prezydenta RP o zgłoszenie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, co do zgodności uchwalonej regulacji z Konstytucją RP. PRCH zgłaszała władzom możliwość wystąpienia niedozwolonej pomocy publicznej podczas całego procesu legislacyjnego. Wyczerpawszy wszystkie dostępne sposoby przekonania o swoich racjach, PRCH podjęła ostateczną decyzję przedstawienia sytuacji na forum KE. „PRCH podjęła wszelkie próby porozumienia i konsultacji w zakresie ustawy covidowej z przedstawicielami władz, jednak nasze apele zostały zignorowane. Zdecydowaliśmy się zatem podjąć roli sygnalisty i przedstawić Komisji Europejskiej zaistniałą na rynku sytuację. Jest ona również, w naszej ocenie, bezprecedensowa w skali europejskiej.

W żadnym kraju nie przerzucono bowiem odpowiedzialności za straty jednej strony rynku na drugą. Ponadto nie przeanalizowano, jakie konsekwencje poniosły poszczególne podmioty. Branża właścicieli centrów handlowych o powierzchni powyżej 2000 mkw. została potraktowana wysoce niesprawiedliwie. W Polsce państwo zaingerowało w relacje i umowy między niezależnymi podmiotami gospodarczymi, obciążając jeden z nich kosztami pomocy dla drugiego. Należy dodać, że jest to jedyna branża, która została tak niesprawiedliwie potraktowana podczas pandemii. Podkreślam przy tym, że wynajmujący zostali pozbawieni prawa do jakiejkolwiek pomocy.” – mówi Krzysztof Poznański, dyrektor zarządzający PRCH.

25/08/2021 14:04

SCF MAGAZINE 2021

go i obecnie planuje przejęcie takiej kontroli nad odpowiednio 80% i 50% tych przychodów (art. 15ze1). Ponadto selektywny wybór beneficjentów pomocy odbył się na warunkach nierynkowych i w sposób zakłócający konkurencję na rynku wewnętrznym UE. Niektórzy najemcy zostali uprzywilejowani (udzielono im korzyści) w celu ograniczenia ich kosztów operacyjnych. Najemcy wielkopowierzchniowych obiektów handlowych jako przedsiębiorcy uzyskali niespotykaną na całym rynku wewnętrznym Unii Europejskiej pomoc finansową, która wzmocniła ich pozycję handlową, m.in. względem najemców powierzchni handlowych w obiektach o powierzchni sprzedaży poniżej 2000 mkw. oraz względem wynajmujących.

PRCH wskazuje, że ustawa arbitralnie zaingerowała pomiędzy dwie strony rynku, w relacje istniejące między niezależnymi podmiotami. Podzieliła i zantagonizowała branżę handlową.

Pomoc niezależnie od faktycznej sytuacji W swoim stanowisku PRCH wskazuje, że zarówno po stronie wynajmujących, jak i najemców znajdują się duzi i mniejsi przedsiębiorcy, będący w bardzo różnej sytuacji finansowej. W drodze uchwalonych regulacji (art. 15ze i obecnie przyjęty art. 15ze1) każdy z najemców otrzymał jednolitą pomoc niezależnie od faktycznej sytuacji finansowej.

Warto zaznaczyć, że podczas przyznawania wsparcia z tarcz rządowych i PFR istotną rolę grała indywidulana sytuacja finansowa przedsiębiorcy. Struktura najemców centrów handlowych jest niejednolita: ponad połowa z nich to wielkie międzynarodowe korporacje, kolejne 40% to polskie sieci, w tym duże firmy notowane na giełdzie, a jedynie 10% stanowią mali, lokalni przedsiębiorcy. Jak obecnie można już ocenić, wśród najemców są m.in. duże spółki giełdowe, które w minionym roku odnotowały ogromne zyski, raportowane publicznie, zgodnie z wymogami giełdy. Kosztami pomocy dla najemców zostali obciążeni wyłącznie wynajmujący (bez względu na indywidualną kondycję najemców) w okresie 21 tygodni lockdownów od marca 2020 roku, co generuje łączny koszt ok. 4 mld złotych. Dodatkowe 2 mld złotych właściciele centrów handlowych przeznaczyli

08_prch_poznanski.indd 15

PULS RYNKU

dobrowolnie na czasowe obniżki czynszów na rzecz najemców, opierając się na indywidualnych potrzebach i uzgodnieniach.

Może ruszyć lawina PRCH zwraca uwagę, że przyjęta sytuacja prawna może spowodować kolejne skutki, gdyż podmioty dotknięte przez ustawę, które zostały jednostronnie obciążone kosztami, mogą składać skargi do Komisji Europejskiej.

To z kolei może skutkować m.in.: obowiązkiem zwrotu pomocy przez podmioty uposażone tj. najemców (łączna wartość zwrotu może sięgać nawet 4 mld złotych), zakazem udzielania jakiejkolwiek pomocy publicznej najemcom do czasu zwrotu pomocy udzielo-

W Polsce państwo zaingerowało w relacje i umowy między niezależnymi podmiotami gospodarczymi, obciążając jeden z nich kosztami pomocy dla drugiego. Należy dodać, że jest to jedyna branża, która została tak niesprawiedliwie potraktowana podczas pandemii. Podkreślam przy tym, że wynajmujący zostali pozbawieni prawa do jakiejkolwiek pomocy nej niezgodnie z prawem, skargą do Komisji Europejskiej o braku notyfikacji pomocy publicznej oraz zarzutem naruszenia dyscypliny finansów publicznych przez osoby odpowiedzialne za nieprawidłowe wydatkowanie środków publicznych. W opinii ekspertów prawa ocena rządu jest w tym zakresie wadliwa, a okoliczności spełnienia przez art. 15ze oraz art. 15ze1 kryteriów pomocy publicznej nie poddano analizom w toku procesu legislacyjnego.

PRCH podkrśla, że w innych krajach Unii Europejskiej zarówno najemcy, jak i wy-

15

najmujący otrzymali wsparcie od państwa.

W Polsce natomiast rząd przerzucił cały ciężar na wynajmujących i to im nakazał sfinansować pomoc dla najemców poprzez prawo do niepłacenia czynszów. W ten sposób pozbawił wynajmujących ponad połowy ich rocznych przychodów, nie oferując im jednocześnie żadnej innej pomocy. Zostali też wykluczeni z tarczy pomocowej PFR oraz pozbawieni innych form wsparcia. Branża centrów handlowych została imiennie wyłączona z tarczy finansowej PFR na stronie 14 regulaminu. Do pomocy nie są zakwalifikowani przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność w segmencie nieruchomości komercyjnych.

Według PRCH ustawowa niesprawiedliwość dotyczy również najemców. Zagwarantowana została pomoc tylko tym z nich, którzy prowadzą działalność w galeriach powyżej 2000 mkw. Najemcy obiektów zlokalizowanych w ciągach ulic i centrach handlowych o powierzchni poniżej 2000 mkw. zostali całkowicie wyłączeni z tych przepisów.

PRCH wskazuje również , że dane na temat majowych obrotów pokazują wyraźne odbicie obrotowe wśród najemców, zaraz po zniesieniu drugiego w tym roku lockdownu trwającego ok. 6 tygodni. Obroty najemców mogących prowadzić swoją działalność bez ograniczeń, dostarczone przez najemców do agencji badawczej PwC, przy zachowaniu najwyższych standardów poufności, wyniosły średnio 96 proc. zarejestrowanych wpływów w maju 2019 roku i 141 proc. w stosunku do maja 2020 roku. Podobny trend szybkiego odbicia i wzrostu obrotów miał również miejsce w lutym br., co pokazuje, że klienci chętnie wracają do zakupów stacjonarnych w galeriach, gdy tylko mają taką możliwość. Udają się na nie jednak częściej sami niż rodzinami czy z grupą znajomych, dlatego konwersja (przełożenie odwiedzalności na obroty) w galeriach w badanym okresie była o 10 proc. wyższa niż w maju 2019 roku.

To pokazuje, zdaniem PRCH, jak nieracjonalne i niesprawiedliwe jest traktowanie branży w sposób proponowany przez omawiane ustawodawstwo i oferowanie jednakowej abolicji czynszowej jednej stronie kosztem drugiej, bez wglądu w autentyczne wyniki i sytuację finansową poszczególnych podmiotów.

25/08/2021 14:04

16

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Magdalena Rafalska, adwokat przy ORA w Warszawie

Zmiany są niekorzystne dla wynajmujących

Sejm przyjął ostatecznie poprawki Senatu do nowelizacji ustawy covidowej (tzw. tarczy antykryzysowej) a Prezydent bez konsultacji z Trybunałem Konstytucyjnym podpisał nowe prawo. Nowelizacja wprowadza nowe, niekoniecznie korzystne z punktu widzenia wynajmującego regulacje.

Co zatem zmienia nowelizacja?

Po pierwsze zostanie uchylony dotychczasowy art. 15ze tarczy antykryzysowej.

W miejsce tego będzie obowiązywał nowy art. 15ze1, zgodnie, z którym w przypadku wprowadzenia kolejnych lockdownów najemcy będą automatycznie uprawnieni (bez

09_prawo_rafalska.indd 16

konieczności składania oferty, jak to miało dotychczas miejsce) do obniżki czynszu i innych świadczeń należnych na podstawie umowy najmu (mowa tutaj również o tzw. service chargé). Nowelizacja wprowadza następujące obniżki: w okresie nowego lo-

#Polska

#Prawo

ckdownu najemca będzie płacił 20% wysokości świadczeń należnych na podstawie umowy najmu, natomiast w okresie trzech miesięcy po zniesieniu lockdownu – najemca będzie płacił 50% wysokości świadczeń należnych na podstawie umowy.

Fot. Magdalena Rafalska

TEKST: MAGDALENA RAFALSKA, ADWOKAT PRZY OKRĘGOWEJ RADZIE ADWOKACKIEJ W WARSZAWIE

25/08/2021 14:02

SCF MAGAZINE 2021

Sprawy utkną w sądach Dodatkowo, znowelizowany art. 15ze1 ust.

2, wprost potwierdza uprawnienie każdej ze stron do domagania się, aby sąd zmienił wysokość wyżej wskazanej obniżki, okres jej obowiązywania lub sposób wykonania świadczeń, jeżeli obniżenie wysokości świadczeń nie byłoby uzasadnione na podstawie art. 3571 Kodeksu Cywilnego oraz biorąc pod uwagę interes stron i zasady współżycia społecznego. Teoretycznie powyższe uprawnienie może być sposobem obrony wynajmującego przed automatycznym ingerowaniem rządu w stosunki cywilnoprawne niezależnych podmiotów gospodarczych, natomiast w praktyce nie możemy zapominać, że polski system sądownictwa mierzy się aktualnie z wieloma problemami, a kluczowym z nich jest przerażająca wręcz przewlekłość toczących się postępowań. Co w praktyce oznacza, że powyższe uprawnienie do zmiany wysokości obniżek będzie w rzeczywistości trudne do wyegzekwowania z uwagi na czas trwania postępowań sądowych w Polsce (aktualnie na termin rozprawy w wydziale gospodarczym w Warszawie można czekać rok, a nawet dłużej).

Wyrok wydany zbyt późno często traci sens dla strony powodowej. Poza tym w czasie oczekiwania na prawomocny wyrok mogą pojawić się nieprzewidziane okoliczności, takie jak upadłość lub restrukturyzacje zarówno powoda jak i pozwanego, co w „pocovidowej” rzeczywistości może się okazać wcale nie takie rzadkie. Tym samym może się okazać, iż dochodzenie roszczeń na podstawie ww. przepisu przed sądami powszechnymi stanie się dla wynajmującego lub najemcy czysto teoretycznym i iluzorycznym uprawnieniem.

Nie budzi wątpliwości, iż nadchodzące spory co do wykładni przepisów, oraz „prawnicze przeciąganie liny” pomiędzy najemcami i wynajmującymi, jeszcze bardziej skomplikują wzajemne relacje i pogłębią niepewność na rynku

09_prawo_rafalska.indd 17

PULS RYNKU

Niejasności szansą dla najemców Nowością będzie również prawo najemcy do uchylenia się od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych w ofertach na podstawie dotychczas obowiązującego art. 15ze tarczy antykryzysowej. Powyższe prawo będzie dotyczyło lockdownów, które miały miejsce w Polsce, oprócz pierwszego oraz tylko w zakresie przedłużenia okresu najmu.

W praktyce oznacza to, że najemca będzie mógł zadecydować, czy uchylić się od poszczególnego oświadczenia woli w przedmiocie przedłużenia okresu najmu o okres danego lockdownu plus 6 miesięcy i będzie miał na to 14 dni od dnia wejścia nowelizacji w życie. Pomijając kwestie konstytucjonalności zarówno samego brzmienia przepisu jak i jego procedowania, to warto zwrócić uwagę, że zmiana ta może rodzić wiele problemów natury praktycznej.

Przede wszystkim powstaje pytanie, czy najemcy będą mogli uchylić się także od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych w formie aneksów podpisanych z wynajmującymi w wyniku złożonych ofert na podstawie art. 15ze. Niejasności nowelizacji w tym zakresie będą polem do interpretacji własnych wielu prawników. Jednocześnie te niejasności są niejako „szansą” dla wynajmujących do obrony przed działaniem prawa wstecz. Literalne brzmienie nowelizacji mówi wyłącznie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w postaci oferty. Podpisanie aneksu jest natomiast kolejną czynnością prawną, zobowiązaniem wzajemnym, będącym zupełnie czymś innym niż oferta. Może się więc okazać, że w sytuacji gdy po złożeniu przez najemcę oferty, strony podpisały aneks regulujący ich stosunki cywilnoprawne w sposób odmienny niż przewidywał to art. 15ze, co było bardzo częstą praktyką na rynku komercyjnym, najemca nie będzie miał podstawy prawnej ani faktycznej do uchylenia się od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych w takim aneksie, bowiem nowelizacja mówi wprost o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych w ofercie, a dwustronnie podpisany aneks taką ofertą nie jest. Natomiast to czas pokaże, w którą stronę pójdzie praktyka bo należy pamiętać, że oprócz literalnej wykładni przepisów jest jeszcze wykładnia celowościowa, zgodnie z którą to cel w jakim uchwalono daną regulacje prawną

17

Bez wątpienia rynek najmu komercyjnego otrzymał od rządu kolejny „prezent legislacyjny”, który z uwagi na brak zrozumienia przez jego twórców specyfiki i interesów uczestników rynku nieruchomości komercyjnych może okazać się dla nich betonowym kołem ratunkowym a nie jej literalne brzmienie jest kluczowe dla jej właściwej interpretacji. Nie budzi jednak wątpliwości, iż nadchodzące spory co do wykładni przepisów, oraz „prawnicze przeciąganie liny” pomiędzy najemcami i wynajmującymi, jeszcze bardziej skomplikują wzajemne relacje i pogłębią niepewność na rynku.

Betonowe koło ratunkowe Bez wątpienia rynek najmu komercyjnego otrzymał od rządu kolejny „prezent legislacyjny”, który z uwagi na brak zrozumienia przez jego twórców specyfiki i interesów uczestników rynku nieruchomości komercyjnych może okazać się dla nich betonowym kołem ratunkowym. Natomiast powtarzając za Ernestem C. Wilsonem: „Czas zmiany to czas lęku lub nowych możliwości. Twoja postawa zadecyduje, która z tych rzeczy będzie Twoim udziałem”.

MAGDALENA RAFALSKA Autorką komentarza jest Magdalena Rafalska, adwokat przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie. Specjalizuje się w zakresie prawa cywilnego i gospodarczego, w szczególności w obsłudze procesów komercjalizacji powierzchni handlowych, ze szczególnym naciskiem na opiniowanie i negocjowanie umów najmu w galeriach i centrach handlowych, retail parkach i powierzchniach biurowych.

25/08/2021 18:39

18

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Jacek Wesołowski, Prezes Zarządu TREI Real Estate Stoisko 130

Zakupiliśmy czterdziestą pierwszą działkę, licząc również te, na których wybudowaliśmy już Vendo Parki. Otworzyliśmy już 26 obiektów i łącznie z zabezpieczonymi działkami pod nowe projekty mamy już 40 lokalizacji. Staramy się otwierać nie mniej niż siedem obiektów rocznie. Myślę, że w tym roku uda nam się ten wynik poprawić – w rozmowie z SCF Magazine mówi Jacek Wesołowski, Prezes Zarządu TREI Real Estate.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

10_trei.indd 18

#Polska

#TREI

fot. TREI

Nie szukamy szybkiego zysku ale stabilizacji na lata

25/08/2021 18:57

SCF MAGAZINE 2021

Szóstego sierpnia minął termin, zgodnie z którym najemcy mieli czas na ewentualne odstąpienie od przedłużenia umów. Czy ten zapis dotknął Waszych projektów? Czy ta ustawa z 23-ego lipca ma istotny wpływ na Wasz biznes?

JW: Nie, ona w zasadzie nie miała wpływu na nasz biznes, ponieważ z każdym z najemców już w maju 2020, po pierwszym lockdownie, porozumieliśmy się w sposób indywidualny. Tak naprawdę nie tylko my jako firma Trei, ale wszyscy właściciele parków handlowych, którzy się jakoś zrzeszyliśmy, gdzie reprezentowaliśmy ponad 200 parków handlowych, znaleźli się w tej samej sytuacji. Mieliśmy już w maju z wszystkimi najemcami porozumienia i one były kontynuowane przez cały okres pandemii aż do teraz.

Czy i jak zmieniły się w tym czasie oczekiwania najemców w stosunku do tej części rynku, którą reprezentuje Pana firma, czyli w stosunku do parków handlowych?

JW: Przede wszystkim coraz większe grono najemców rozważa dzisiaj wynajem w parkach handlowych. Bo okres pandemii nie zamknął parków w tak totalny sposób jak galerie handlowe. Jakaś covidoodporność, bo to są zakupy stosunkowo bezpieczne w stosunku do innych, oraz fakt, że mamy niższe koszty wynajmu niż w galeriach handlowych spowodowały, że coraz więcej firm pojawia się jako potencjalnie nasi klienci. Nowością jest to, że mamy otwarte rozmowy z firmami, które dotychczas nie bywały obecne w parkach.

Tak jak na przykład cała grupa LPP, ale również inni najemcy, jak chociażby Smyk. W tym momencie mamy jeszcze parę rozpoczętych rozmów z najemcami, którzy dopiero zaczynają działalność w Polsce. Zatem jest takie grono nowych firm zainteresowanych parkami.

Myśli Pan na przykład o jednej z firm, która wchodzi z siecią dyskontową?

JW: O niej, o innej drogerii, o innym jeszcze odzieżowym graczu. Także jest ich kilku.

Czy możemy powiedzieć, że w tej chwili na rynku retail parków mamy w Polsce nierównowagę pomiędzy popytem a podażą powierzchni?

JW: To może za dużo powiedziane. Potrzeba powierzchni w mniejszych miejscowościach jest wciąż widoczna, a w takich lokalizacjach jak miasta około 15 tysięcy mieszkańców, oferta handlowa jest zapewniana przez parki handlowe. W związku z tym, powiedział bym raczej

10_trei.indd 19

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

o trendzie, który pokazuje nam, że powinniśmy być coraz bliżej miejsca zamieszkania ludzi.

W pewnym sensie jest to powiązane również z Internetem, bo często nasze sklepy spełniają wiele ról. Jedną z nich jest na przykład odbiór towarów wyklikanych w sieci. Inna rola to showroom, jeszcze inną jest magazyn towarów regionalnie składowanych, ale także normalny sklep. Ta wielowymiarowość zadań naszych operatorów powoduje, że musimy być coraz bliżej miejsc, gdzie ludzie mieszkają. Dość odważnie zmierzamy do miast nawet poniżej 15 tysięcy mieszkańców.

Parki handlowe rosną też w dużych aglomeracjach. Jak Pan widzi tutaj perspektywę rozwoju? Powstaje na przykład duży obszar działania na lokalizacjach po byłych sklepach Tesco, które przejęło Netto. Wiem, że ze strony

Nikt parę lat temu nie zakładał scenariusza z pandemią w tle i nie można było przypuszczać, że tak wzrośnie zapotrzebowanie na retail parki. Ten popyt się kiedyś skończy. Myślę, że raczej wcześniej niż później, ale spokojnie pięć lat przed nami inwestorów parków handlowych jest bardzo dużo zainteresowanych tymi lokalizacjami.

JW: Duże ośrodki to też jest dobre miejsce. Ale na przykład dla nas nie byłaby atrakcyjna lokalizacja tuż obok Pałacu Kultury, choć wielu innych graczy pewnie pomyślałoby, że to jest najlepsze miejsce na świecie. My w dużych ośrodkach wybieramy odległe od centrum dzielnice, zwane czasem „sypialniami”, gdzie nie musimy konkurować bezpośrednio z dużymi galeriami handlowymi.

Do Warszawy jeszcze nie weszliście, ale wokół stolicy już Was widać.

JW: Rzeczywiście, jesteśmy w podwarszawskich miejscowościach, mówię o Zielonce, Kobyłce, Milanówku, o wielu tego typu lokalizacjach podwarszawskich, ale inwestujemy również w innych miastach np. w krakowskich czy wrocławskich

19

dzielnicach. Tam także znajdujemy swoje miejsce, ale niekonkurujące bezpośrednio z galerią handlową.

Jeśli chodzi o lokalizacje po Tesco – tu trzeba rozważyć dwa scenariusze. Pierwszy, kiedy Netto adaptuje obiekt po Tesco na swój brand.

W takiej sytuacji Netto jest rozważane przez nas, w podobny sposób jak inni operatorzy spożywczy, jako bardzo dobry partner. Netto działa już w kilku naszych Vendo Parkach, chociażby we Władysławowie czy w otwartym z początkiem sierpnia parku w Oświęcimiu.

Druga opcja to obiekty większe, po hipermarketach, gdzie my także wystąpimy. Kupiliśmy nieruchomość w Mielcu i będziemy zamieniać typowy obiekt hipermarketowy na park handlowy, który będziemy musieli zrealizować w dwóch etapach. Tak więc rzeczywiście, to są nowe lokalizacje, które niosą ze sobą inne niż dotąd wyzwania. Tutaj trzeba odzyskać trochę z tej starej infrastruktury i w ten sposób być konkurencyjnym dla sprzedającego. To jest ciekawe, nowe zadanie, które chętnie podejmiemy Takim wielkim wyzwaniem stojącym przed inwestorami parków handlowych jest w tej chwili zabezpieczenie odpowiedniego banku ziemi, prawda? Jak to wygląda z Waszej perspektywy? Mam informację, że macie zabezpieczonych aż 40 działek. Czy to prawda?

JW: Zakupiliśmy czterdziestą pierwszą, licząc również te, na których wybudowaliśmy już Vendo Parki. Otworzyliśmy już 26 obiektów i łącznie z zabezpieczonymi działkami pod nowe projekty mamy już 40 lokalizacji.

W jakim tempie się rozwijacie?

JW: Staramy się otwierać nie mniej niż siedem obiektów rocznie. Myślę, że w tym roku uda nam się ten wynik poprawić. Wracając do banku ziemi, to zagadnienie jest powiązane z płynnością finansową, dostępnością do środków finansowych. To wszystko jest jakimś wyzwaniem dla każdego. Akurat w Trei przy tym potencjale, który już mamy, przy tych ilościach obiektów, które otworzyliśmy i własnych przepływach, generujemy taką gotówkę, która pozwala nam ten cel zrealizować.

Czy doświadczenie pandemii ma wpływ na wielkość inwestycji, które będziecie teraz realizować? Mówię o tych 2 tysiącach metrów.

JW: Planów wielkopowierzchniowych z natury rzeczy jest mało i coraz mniej. Więc jakby się

25/08/2021 18:57

20

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Vendo Park Piekary Śląskie

Czy większe zainteresowanie parkami handlowymi ze strony najemców spowodowało istotne zmiany w poziomach czynszów? Czy to jest sytuacja stabilna?

10_trei.indd 20

My nie jesteśmy deweloperem, który buduje, żeby sprzedać natychmiast.

Trei chce przetrzymać ten obiekt przez wiele, a w takiej sytuacji zapatrywania na koszty budowy są trochę inne. My nie szukamy szybkiego zysku, ale stabilnego obiektu, który osadzi się na rynku i będzie bronił swojej pozycji przez wiele lat JW: Nie, to jest raczej sytuacja stabilna. Bo jest status quo, które zostało wypracowane parę lat wcześniej. Każdy oczekuje pewnego zwrotu z kapitału, więc my też nie mamy bezgranicznych możliwości obniżania swoich kosztów.

Raczej staramy się być konkurencyjni z punktu widzenia opłat serwisowych, które udaje nam się sprowadzać nawet poniżej 2 euro dla metra kwadratowego. Skala wielu obiektów w operacjach

w zarządzaniu pozwala tę opłatę serwisową mieć pod kontrolą.

Jeżeli chodzi o czynsze to nie ma tam wielkiej przestrzeni do rozmowy. Tu raczej jest rozmowa o fit-outach, o dodatkowych świadczeniach, gdzie w naturalny sposób obie strony próbują gdzieś znaleźć złoty środek. W naszym przypadku mamy tak dużo umów najmu z poszczególnymi graczami, że z każdym mamy wypracowany pewien model współpracy i nie musimy go zmieniać.

Zadając to pytanie, raczej miałem na myśli ruch w górę a nie w dół.

JW: W górę z naszej strony? Nie, to nie jest realne. My raczej już nie możemy tego zakładać.

Oczywiście są jakieś wybitne lub spektakularne lokalizacje, gdzie w domniemaniu każdy chciałby być. My tam też musimy zapłacić trochę więcej za działkę i wtedy próbujemy znaleźć zrozumienie u najemcy. Ale w takich normalnych warunkach, jakie mamy od lat, to na pewno nie mamy możliwości podwyższania czynszów, ale też nie mamy możliwości, aby je obniżać.

Te lokalizacje, które macie zabezpieczone, dają Wam perspektywę dwóch lat przy otwieraniu w tym tempie, o którym Pan mówił. Jak

fot. TREI

ograniczyć tylko do planów wielkopowierzchniowych i szukania tam swoich przyszłych obiektów, to musielibyśmy bardzo spowolnić swoją działalność. Oczywiście jesteśmy zadowoleni, jak nam się uda czasami kupić działkę z planem wielkopowierzchniowym, bo wówczas budujemy większy obiekt. Ale jak będzie dostępna działka mniejsza, to planujemy obiekty o powierzchni poniżej 2 tysięcy metrów. Nie omijamy żadnej formy rozwoju, staramy się w każdej z nich znaleźć swoje miejsce. W zależności od zainteresowania najemców tak kreujemy obiekt, żeby wypełnić swoją rolę w mieście. Chodzi też o to, by w pewnym sensie również zapewnić sobie tutaj bezpieczeństwo przez więcej lat, ponieważ nie sprzedajemy naszych obiektów dalej. Więc nie mamy typowego nastawienia na exit w jakimś tam terminie, tylko patrzymy na taką nieruchomość z perspektywy kilku przedłużeń umowy najmu. I z tego wynika nasza dbałość o jakość miejsca, obiektu i prawidłowy branding, który kreujemy w takim parku handlowym.

25/08/2021 18:57

SCF MAGAZINE 2021

Pan sądzi, ile lat jeszcze rynek będzie w takim dynamicznym rozwoju jak teraz?

JW: Gdy pięć lat temu ktoś mnie pytał, to powiedziałem o pięcioletniej perspektywie i dziś powtórzyłbym to samo. Ten rynek ciągle się zmienia. Nikt parę lat temu nie zakładał scenariusza z pandemią w tle i nie można było przypuszczać, że tak wzrośnie zapotrzebowanie na retail parki. Ten popyt się kiedyś skończy. Myślę, że raczej wcześniej niż później, ale spokojnie pięć lat przed nami.

On się może skończyć też szybciej niż później ze względu na to, że jest coraz więcej graczy na tym rynku. Teraz jeszcze dochodzi jeden. Nie wiadomo w jakiej skali, ale zdaje się, że niemałej, mówię o tej inwestycyjnej części grupy LPP, prawda? To też będzie ciekawe.

JW: Wydaje mi się, że tutaj akurat bardziej należy na to spojrzeć, jako na działalność zabezpieczającą swoje wolne środki. My jako deweloper parków postrzegamy to z trochę innej perspektywy. Mając już tak dużą sieć 26 obiektów i perspektywę jeszcze paru lat pracy, planujemy dalszy rozwój nie z punktu widzenia zyskowności całego tego przedsięwzięcia, tylko raczej z myślą o budowaniu takiego portfela, który będzie interesujący za parę lat, gdy może będziemy rozważali sprzedaż. Nie patrzymy na nowych graczy jak na bezpośrednich konkurentów. Miejsca jest dla każdego dość, jak sądzę, aczkolwiek nie wszyscy tak myślą.

Co ma Pan na myśli?

JW: Działania niektórych graczy, którzy próbują protestować na działkach innych deweloperów po to, żeby zablokować inwestycję i komuś utrudnić życie. Ale miejsca jest dość. Tych miast, gdzie można budować parki, jest dobrze ponad tysiąc, także myślę, że każdy ma szansę odnieść sukces.

Wspomniał Pan o pewnej perspektywie przyszłości, mówiąc o tym, że być może przyjdzie taki czas, że powiecie: OK, sprawdzamy, czy są chętni na nasz portfel. Czy te ponad 40 lokalizacji to byłby już taki portfel i taka skala, że to już można byłoby myśleć o tym, żeby ewentualnie to sprzedawać?

JW: Przy tej skali można by to rozważać. Praktycznie nie ma miesiąca, w którym nie mielibyśmy zapytania, czy akurat nie chcemy sprzedać części, lub całości naszego portfela, ale dla nas jest to zdecydowanie za szybko. Mamy jeszcze

10_trei.indd 21

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Każdy oczekuje pewnego zwrotu z kapitału, więc my też nie mamy bezgranicznych możliwości obniżania swoich kosztów.

Raczej staramy się być konkurencyjni z punktu widzenia opłat serwisowych, które udaje nam się sprowadzać nawet poniżej 2 euro dla metra kwadratowego.

Skala wielu obiektów w operacjach w zarządzaniu pozwala tę opłatę serwisową mieć pod kontrolą dużą wiarę w pojemność tego rynku. Chcemy dłużej działać.

Trudno dzisiaj mówić o jakichś horyzontach ilościowych, bo trzeba też pamiętać, że mamy portfel ponad 100 Biedronek we własnym majątku i wiele z tych lokalizacji to potencjalne grunty pod budowę parków. Ale ponieważ są już one przez nas eksploatowane, to nie są tak gorące jak poszukiwane na rynku działki niezabudowane, które staramy się kupować. Także ten horyzont czasowy jest jeszcze dla nas bardzo odległy.

To może to jest taki scenariusz, że jeszcze dokupicie kilka działek, zbudujecie jeszcze większy portfel i sprzedacie, a potem zaczniecie budować nowy portfel w oparciu o te lokalizacje „biedronkowe”?

JW: Nie, raczej nie. Myślę, że decyzja należy do właścicieli Trei Real Estate, czyli grupy Tengelmann. Oni zdecydują, kiedy jest ten właściwy moment na sprzedaż. Obserwujemy wyraźną kompresję yieldów. Ceny jednostkowe rosną, co potrwa jeszcze jakiś czas. Wzrost ceny potencjalnie jest jeszcze możliwy.

Ale tak jak wspomniałem – to nie moja rola. Odpowiadam za budowę sieci Vendo Park i cieszę się, że dano mi tą możliwość, a moment sprzedaży określą właściciele grupy. Z tego co wiem nie nastąpi to przez najbliższych kilka lat.

21

Czy jako zarządzający widzicie jakieś zasadnicze zmiany w zachowaniach Waszych klientów i czy to ma wpływ na wybór lokalizacji, na decyzję o tym, jaka będzie powierzchnia parku?

JW: Jak przedłużamy umowy najmu w starych parkach, to widzimy różnicę między obiektami budowanymi pięć lat temu a tymi oddawanymi dzisiaj. Czasami potrzeby powierzchniowe są istotnie inne. Sklepy się powiększają. Z perspektywy takiego działania codziennego tego aż tak nie widać, bo trzeba pamiętać, że dostarczając siedem obiektów rocznie, praktycznie co półtora miesiąca musimy otwierać kolejny park handlowy. W związku z tym, aż tak często tych zmian nie widać. Dopiero kiedy mija pierwszy okres trwania umów najmu, przychodzi czas przedłużenia najmu, to wtedy patrzymy, że rzeczywiście dany najemca operuje już w sklepach o innej powierzchni i musimy przemyśleć, jak możemy spełnić jego nowe standardy.

Drugi trend to działania proekologiczne. Nie mówię tu o oświetleniu typu LED, ale na przykład o rozważanie fotowoltaiki jako sposobu obniżenia kosztów konsumpcji energii. W tym kierunku będziemy się rozwijać w najbliższym czasie.

Mamy też nowe prawo, które mówi o tym, że wszystkie parkingi muszą być wyposażone w dużej części w stacje ładowania samochodów elektrycznych. To też będzie dla Was jakieś wyzwanie, bo te parkingi są taką integralną częścią Waszych projektów.

JW: Tak. Także i takie działania związane z proekologicznością, ale również kosztami eksploatacji poszczególnych sklepów. Dzisiaj jesteśmy już dobrze poniżej dwóch euro za metr kwadratowy, a pamiętam, gdy swego czasu budowałem też duże centra handlowe, to te opłaty serwisowe potrafiły sięgać dwudziestu paru euro. Zatem jeśli w parkach potrafimy zredukować je do dwóch euro, to widać jak duża różnica jest w samym koszcie eksploatacji, nie mówiąc o czynszu.

Ale to z kolei oznacza inwestycję na poziomie projektowania i realizacji inwestycji, prawda?

JW: Tak, oczywiście, ale my nie jesteśmy deweloperem, który buduje, żeby sprzedać natychmiast. Trei chce przetrzymać ten obiekt przez wiele, a w takiej sytuacji zapatrywania na koszty budowy są trochę inne. My nie szukamy szybkiego zysku, ale stabilnego obiektu, który osadzi się na rynku i będzie bronił swojej pozycji przez wiele lat.

25/08/2021 18:57

22

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Marek Noetzel, Dyrektor Generalny NEPI Rockcastle

Dane mówią wyraźnie: retail is not dead

Jesteśmy inwestorem długoterminowym i chcemy budować długoletnie relacje na zdrowych, partnerskich zasadach. Dla przykładu – w tym roku zainwestujemy w Bonarkę w Krakowie i w Focus Mall w Zielonej Górze około 90 milionów EURO nie po to, żeby z tych inwestycji wyjść po roku. Czy w związku z tym wyobraża sobie Pan sytuację, że współpracujemy z najemcami, którzy są do nas nastawieni antagonistycznie? – w rozmowie z SCF Magazine mówi Marek Noetzel, Dyrektor Generalny NEPI Rockcastle.

Podczas wielu rozmów z najemcami usłyszałem, że NEPI Rockcastle jest firmą, z którą można dojść do sensownego porozumienia.

Wielu z nich docenia możliwość współpracy z Wami na zasadzie partnerskiej i że to pozytywnie wpływa na Wasze długofalowe relacje. Czy to oznacza, że nowe regulacje,

11_nepi_noetzel.indd 22

#Polska

#NEPI Rockcastle

czyli nowelizacja słynnego 15 ze, Was już za bardzo nie dotyczy, że macie to wszystko już poukładane?

MN: Generalnie tak, mamy poukładane. Rozmawiając z najemcami zauważam, że bardzo wiele firm chce jednak wybrać inną drogę, i to nowe ustawodawstwo niekoniecznie będzie po-

magało, bo strony i tak mają wspólne interesy na wielu płaszczyznach.

Według mnie nowe ustawodawstwo jest kolejną odsłoną ścierania się interesów dwóch dużych grup podmiotów: najemców i wynajmujących.

Zbyt wiele osób uległo wpływowi wąskiego grona firm, które mają jakieś partykularne in-

fot. NEPI Rockcastle

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

25/08/2021 18:59

SCF MAGAZINE 2021

teresy, a nie zdają sobie przy tym sprawy, że generuje to wiele problemów. Przykładem tego było wprowadzenie Art. 15ze w ubiegłym roku – spowodowało ono więcej szkody niż pożytku.

Rzeczywistość była taka, że większość najemców porozumiała się z wynajmującymi w inny sposób, niż wynikało to wprost z Art. 15ze.

Aneksy zostały podpisane, a rynek sam się wyregulował, bo biznesy dobrze wiedzą, w jakich realiach funkcjonują.

Jakie będą konsekwencje nowych regulacji?

MN: Moim zdaniem przepis będzie tylko pogłębiał rozdźwięk interesów i zmierzał do jakichś głębszych, niekoniecznie korzystnych dla rynku regulacji. Dodatkowo retoryka, której jesteśmy świadkami, pełna nieprawdziwych i niesprawdzonych informacji, doprowadzi do antagonizmów. Przecież firmy, w tym polskie, zbudowały swoją wartość i rozpoczęły ekspansję zagraniczną dzięki temu, że rynek został uwolniony pod koniec lat 80-tych. Popyt konsumpcyjny stworzył potrzebę powstania nowoczesnych powierzchni handlowych, dzięki czemu rynek się rozwinął. Zastanawiam się, czy te nowe regulacje są po to, by zaszkodzić wynajmującym, czy po to, by zamknąć dostęp do tego rynku innym najemcom. Nie wiem tego, ale patrzę na to z przerażeniem, ponieważ mam porównanie 9 krajów i widzę, jak niechlujnie jest tworzone prawo w Polsce. Ono jest po prostu pisane na kolanie, w sposób nieścisły, bez szukania rynkowego konsensusu, z jednostronnym podejściem, bez zaproszenia wszystkich stron do rozmowy i uwzględnienia negatywnych konsekwencji dla rynku. Jesteśmy obecni na 9 rynkach, zarządzamy ponad 50 galeriami i współpracujemy z wieloma polskimi markami, dając im szansę rozwoju w całym regionie CEE, więc moje obserwacje nie są bezpodstawne.

6 sierpnia minął termin składania odstąpień od przedłużeń umów najmu. Jak to wygląda u Was? MN: Reakcje są dwojakie. Jednym najemcom pasuje odwołanie, bo chcą mieć krótsze umowy, a one już były wielokrotnie przedłużane. Ale są tacy, którym to wcale nie odpowiada, ponieważ mają świetne obroty i nie chcą tych przedłużeń tracić. Jeszcze cofnąłbym się do drugiego i trzeciego lockdownu, gdzie obserwowaliśmy, że szereg najemców chciało tak naprawdę zignorować narzucane rozwiązania. Woleli porozu-

11_nepi_noetzel.indd 23

PULS RYNKU

mieć się z nami w inny sposób. Partycypować w kosztach, przedłużyć umowy nie o tyle, ile mówi ustawa, może mniej, ale na dogodnych dla siebie i wynajmujących warunkach. Po pierwszym lockdownie wszyscy zareagowali w jeden sposób. Drugi, trzeci, czwarty przyniosły już bardzo zróżnicowane reakcje. Potwierdzają to dane z rynku, które jasno wskazują, że retail is not dead, jak to mówił klasyk. Regulowanie czegoś, co może się samo uregulować, do niczego nie prowadzi. Regulacja służy niewielu.

Wspomniał Pan wcześniej, że bardzo wielu wynajmujących i najemców, nie patrząc na te regulacje, będzie w indywidualny sposób układać swoje stosunki. Czy dobrze to zrozumiałem?

Jako NEPI Rockcastle, wprowadzamy jakościowe zmiany w naszych projektach, przez co prowokujemy i inspirujemy naszych najemców do tego, by oni też się zmieniali na lepsze. Na koniec właśnie o to chodzi – o ciągły rozwój i doskonalenie.

Wtedy zwiększa się konkurencyjność całego projektu w danym regionie.

To jest naszym celem MN: Tak. Będzie tak, jak było z Art. 15ze.

Przecież to nie była regulacja, która spowodowała, że nie musieliśmy nic robić. Większość naszych porozumień wychodziła poza to, co dawało 15ze, czyli nie kończyło się na zwykłym oświadczeniu woli, tylko stworzyliśmy nowe aneksy, które regulowały okres lockdownu, okres po lockdownie, w indywidualnych przypadkach jeszcze inne okoliczności, nowe otwarcia itd. Art. 15ze był tylko narzędziem dla najemców, którym to wystarczało. Byli też tacy, których to nie satysfakcjonowało, jeszcze inni tego nie potrzebowali. Gros z nich miało także dużo bardziej skomplikowaną sytuację i zwykłe oświadczenie woli niczego nie załatwiało.

Stworzone zostały aneksy do umów, nierzadko

23

były podpisywane zupełnie nowe umowy, tak więc stopień komplikacji był olbrzymi.

Czy to oznacza, że to nowe prawo nie ma większego znaczenia dla firm, które mają takie pragmatyczne podejście, i będzie ono wykorzystywane bardziej przez tych, którzy traktują te relacje w taki doktrynalny, mało elastyczny sposób?

MN: Trudno oczekiwać, że najemcy nie skorzystają z ulgi czynszowej po lockdownie – problem w tym, że jedni jej potrzebują, inni nie, a jeszcze inni mają inne problemy i wymagają indywidualnego podejścia. Innymi słowy, nowa regulacja zakłada, że wszyscy najemcy są w podobnej sytuacji. Wynajmujący mogli niejako „dystrybuować” pomoc w stronę najemców, którzy jej bardziej potrzebują – np. gastronomia, po ustaniu lockdownu mogła pracować, ale w reżimie sanitarnym i z ograniczeniami, jak tylko dowozy czy 50% obłożenia stolików.

Nowe prawo wytrąca z rąk mechanizm rozsądnej dystrybucji, sprowadzając wszystkich najemców oraz wszystkie branże do wspólnego mianownika, co jest nie tylko nieracjonalne, ale z góry skazane na porażkę. A na to wszystko składa się marna jakość nowych przepisów.

Czeka nas niezłe zamieszanie.

No tak, to jest taka Puszka Pandory, różne demony mogą z niej wyjść i aż trudno sobie wyobrazić wszystkie możliwe warianty, kombinacje różnych ewentualnych sporów.

MN: Tak. Więcej mutacji niż w przypadku koronawirusa.

Powiedział Pan, że będziecie współpracować z tymi, którzy podchodzą w sposób racjonalny do całej sytuacji. Co to oznacza w praktyce?

MN: Jesteśmy inwestorem długoterminowym i chcemy budować długoletnie relacje na zdrowych, partnerskich zasadach. Dla przykładu – w tym roku zainwestujemy w Bonarkę w Krakowie i w Focus Mall w Zielonej Górze około 90 milionów EURO nie po to, żeby z tych inwestycji wyjść po roku. Czy w związku z tym wyobraża sobie Pan sytuację, że współpracujemy z najemcami, którzy są do nas nastawieni antagonistycznie? Budujemy relacje partnerskie.

Chcemy dobierać partnerów w sposób, który będzie miał na względzie zarówno jakość galerii, jak i gwarancję cywilizowanego ułożenia współpracy w przyszłości.

25/08/2021 18:59

PULS RYNKU

Polska Rada Centrów Handlowych skierowała do Komisji Europejskiej pismo w sprawie postępowania w zakresie niedozwolonej pomocy publicznej. Myśli Pan, że to może dać jakiś skutek?

MN: Jeżeli ktoś tworzy prawo, które traktuje uczestników rynku w nierówny sposób, i finansuje pewną część sektora prywatnego środkami drugiej części tego sektora, nie rekompensując jednocześnie strat, to trzeba zadać sobie pytanie, czy to jest na pewno legalne. Nie ma wątpliwości, że są to rozwiązania wątpliwe prawnie, a być może w ogóle bezprawne. Trzeba więc wykorzystać środki, które są dostępne, żeby to sprawdzić.

Jednym z nich jest skierowanie sprawy do TSUE czy innych tego typu instytucji unijnych. Wyobraźmy sobie teraz, że Art. 15ze jest nieuzasadnioną pomocą publiczną. Czy będzie to oznaczało, że my będziemy musieli wszystkim najemcom wystawiać 100 procent faktury za te lockdowny?

To jest bomba z opóźnionym zapłonem.

To by raziło wszystkich uczestników rynku.

MN: Tak, to będzie broń masowego rażenia.

Uważam, że ktoś tu kompletnie nie szacuje ryzyka.

NEPI widzi Polskę z pewnej szerszej perspektywy, bo działacie na kilku rynkach. Jak Polska wygląda na tym tle?

MN: Poza Polską nie ma tego typu regulacji. Są rynki, na których – w zamian za obniżkę czynszu – państwo dotowało obie strony rynku i było to rozwiązanie najbardziej fair. W konsekwencji nie doszło do żadnych antagonizmów czy nieporozumień. Wszyscy – jadąc na jednym wózku – musieli ponieść stratę, ale ona była rozłożona proporcjonalnie pomiędzy trzy strony: najemców, wynajmujących i państwo. Są kraje, które nie gwarantowały żadnej pomocy i udało nam się wynegocjować z partnerami, z którymi pracujemy również w Polsce, bardzo zdroworozsądkowe pakiety, które wyrównywały obniżki czynszu w zamian za różne inne udogodnienia. Ale brak regulacji powodował, że te dyskusje były dużo bardziej biznesowe, oparte na danych, na obrotach, na sile sprzedaży po re-otwarciu. To były rozmowy bazujące na transparentnych argumentach, do których każda ze stron miała taki sam dostęp.

Po prostu pole negocjacji było bardzo szerokie.

MN: Było nieograniczone. Oczywiście, renegocjacje były trudne, ale one odbywały się pomię-

11_nepi_noetzel.indd 24

SCF MAGAZINE 2021

dzy podmiotami prywatnymi i nikt spoza biznesu nie włączał się w ten proces. Strony były na siebie „skazane”, ergo: były niejako zmuszone do wypracowania porozumienia.

Zatem jak w tym kontekście, z perspektywy inwestora, wygląda polski rynek na przyszłość?

MN: To jest trudne pytanie. Spotkałem się z różnymi podejściami ze strony inwestorów z krajów bardziej rozwiniętych, to znaczy z Europy Zachodniej czy spoza Europy. To, co się w Polsce wydarzyło, to jest w wielu przypadkach wciąż uznawane za niewiarygodne i na pewno nie pomaga naszemu krajowi w budo-

Jeżeli ktoś tworzy prawo, które traktuje uczestników rynku w nierówny sposób, i finansuje pewną część sektora prywatnego środkami drugiej części tego sektora, nie rekompensując jednocześnie strat, to trzeba zadać sobie pytanie, czy to jest na pewno legalne.

Nie ma wątpliwości, że są to rozwiązania wątpliwe prawnie, a być może w ogóle bezprawne. Trzeba więc wykorzystać środki, które są dostępne, żeby to sprawdzić waniu opinii państwa, które jest przyjazne inwestorom. Wydaje się, że priorytetem, który powinien być ponad wszystkimi podziałami politycznymi czy jakimikolwiek innymi, jest to, żeby budować wizerunek Państwa, które na inwestorów się otwiera i z nimi współpracuje, w którym ludzie chcą mieszkać, są szczęśliwi, a nie w którym stara się siłą uszczęśliwić jedną część rynku kosztem drugiej. Tracimy na tym istotnie i to nie jest taki proces, który się dzieje w ciągu jednego dnia. To jest erozja wizerunku Państwa, która jest długotrwała. Ten proces bardzo ciężko będzie zatrzymać, a jeśli to się uda, proces odbudowy potrwa bardzo długo.

Jesteśmy w piątym miesiącu ponownego otwarcia rynku. Jak w tym czasie Wasze galerie odbudowują odwiedzalność, ale przede wszystkim obroty? Jak to wygląda?

MN: Obserwujemy, że po każdym lockdownie odbicie jest szybsze. Po pierwszym zamknięciu do galerii wróciło niewielu klientów, odbudowywanie odwiedzalności i obrotów trochę trwało. Maj i czerwiec 2021 były za to bardzo dobre. Lipiec zapowiada się równie dobrze.

Możemy mówić, że powrót klientów do galerii jest faktem. Jak na razie frekwencja jest jeszcze mniejsza niż w 2019, ale jednocześnie obserwujemy większą konwersję. Widzimy również kolejną falę powrotów klientów wraz z poluzowaniem obostrzeń dotyczących strefy rozrywkowej i gastronomicznej.

Jeśli chodzi o drugą część roku jesteśmy dobrej myśli – przy założeniu, że sytuacja pandemiczna nie pogorszy się i nie zostaną wprowadzone kolejne obostrzenia. Oczywiście widzimy wszyscy ryzyko kolejnego lockdownu. Pytanie jednak czy będzie to pełne, częściowe czy lokalne zamknięcie, czy będziemy mieli obowiązek sprawdzania paszportów covidowych, bez których klienci nie będą mogli wejść do galerii. Tego jeszcze nie wiemy. Ale, jeśli sytuacja będzie rozwijała tak, jak dotąd, to druga połowa roku może być nawet lepsza niż 2019.

Czas pokaże.

Macie w swoim portfelu bardzo różne projekty w dużych i niewielkich miastach. Czy trend, o którym Pan mówi, jest stały dla całego rynku?

MN: Szybkość powrotu klientów do galerii uzależniona jest od kilku aspektów. Przede wszystkim od lokalizacji w mieście. Jeżeli mówimy o galeriach takich, jak Bonarka, gdzie naprzeciwko znajduje się 9-10 budynków biurowych i pracuje kilka tysięcy osób, a biura są jeszcze częściowo opustoszałe, to tam spadki w footfallu były większe. Powrót do wcześniejszych poziomów odwiedzalności jest tu dłuższy, ale za to konwersja znacząco większa niż w innych obiektach.

Drugi element decydujący to udział strefy rozrywkowej - kina, restauracji, food courtów. Im większy udział tych funkcji w GLA galerii, tym powrót wolniejszy – co jest funkcją tego, że restrykcje były nakładane na te branże w pierwszej kolejności i na końcu luzowane.

Natomiast te galerie, które położone są w miejscowościach o małym ruchu turystycznym,

fot. NEPI Rockcastle

24

25/08/2021 18:59

SCF MAGAZINE 2021

gdzie nie ma wielu studentów, gdzie ekosystem jest uzależniony i bardzo mocno zakorzeniony w lokalnej rzeczywistości ekonomicznej, a galerie spełniały przede wszystkim funkcję handlową – tam spadki były mniejsze. Mimo wszystko, wspomniana wyżej Bonarka, cieszy się największym zainteresowaniem wśród najemców.

Jeżeli mówimy o Bonarce, to chyba nie bez znaczenia jest także to, że jeszcze przed pandemią rozpoczęliście proces rewitalizacji tego centrum handlowego i teraz pobieracie z tego premię. Nawet jeżeli obroty są mniejsze niż były, to i tak są większe, niż byłyby, gdyby nie było tej rewitalizacji, prawda?

MN: To częściowo prawda – ponieważ jeszcze nie skończyliśmy swojej pracy. Bonarka przechodzi metamorfozę – jesteśmy w procesie modernizacji i rozbudowy. Podpisaliśmy umowę z Primark oraz wieloma ciekawymi markami.

Liczę, iż wraz z powrotem pracowników do biur odwiedzalność wzrośnie jeszcze bardziej.

Kiedy w marcu zeszłego roku zaskoczył nas Covid-19, byliśmy w trakcie przygotowywania kolejnej fazy - podpisywania wielu dużych umów.

Nowi najemcy zapowiedzieli, że potrzebują więcej czasu na zastanowienie się i ocenienie sytuacji covidowej i w efekcie straciliśmy wiele miesięcy. Niemniej, teraz po ustaniu restrykcji i odbudowie handlu finalizujemy te umowy, których negocjacje rozpoczęliśmy jeszcze przed

11_nepi_noetzel.indd 25

PULS RYNKU

Według mnie nowe ustawodawstwo jest kolejną odsłoną ścierania się interesów dwóch dużych grup podmiotów: najemców i wynajmujących.

Zbyt wiele osób uległo wpływowi wąskiego grona firm, które mają jakieś partykularne interesy, a nie zdają sobie przy tym sprawy, że generuje to wiele problemów COVID-em, na przedcovidowych warunkach.

Siła Bonarki jest więc duża. Podobne przemyślenia mam co do Zielonej Góry.

Czy można z tego wyciągać wniosek, że im mniejszy projekt, tym szybciej on wraca do zdrowia? Czy to coś oznacza dla przyszłości rynku?

MN: Projekty mniejsze, o funkcjach przede wszystkim handlowych a mniej rozrywkowych, miały mniejsze straty i szybciej wracają do poziomu z 2019 roku. Czy to coś oznacza

25

dla rynku? Ja bym jeszcze nie wyciągał wniosków, ponieważ bardzo dużo zależy od tego, jak zachowają się klienci i jak dużo ludzi wróci do biur. Zakładamy, że wrócą w modelu hybrydowym - również do biurowców przy Bonarce.

Drugi aspekt to powrót klientów do kin i restauracji. Z naszych obserwacji wynika, że ludzie coraz śmielej korzystają z tej oferty. Jeśli jednak porównujemy Bonarkę i tempo powrotu do czasu sprzed Covid-19 do innych projektów, które mają mniej elementów rozrywkowych i nie są tak zależne od powrotów do biur – to jest porównywanie jabłek z gruszkami. Dlatego nie wyciągałbym z tego wniosków na przyszłość.

Potrzebujemy jeszcze pewnie kilku kwartałów, kiedy galerie będą otwarte w 100% i bez ograniczeń, żeby móc wyciągnąć wnioski. Na dziś widzimy, że powrót jest duży.

W jaki sposób zarządzający może wpływać na postawy klientów centrów handlowych?

Jak Wy działacie w tym obszarze?

MN: Zawsze wychodziliśmy z założenia, że naszą najważniejszą, najsilniejszą strategią marketingową i siłą jest aktywnie zarządzany mix najemców. To jest to, co przyciąga klientów do galerii. Ludzie, którzy przychodzą do galerii, to nie są tylko nasi klienci, ale klienci naszych najemców. Musimy zadbać o dobry tenant mix.

Dlatego tak dużo rzeczy dzieje się w naszych galeriach.

25/08/2021 18:59

26

PULS RYNKU

Kluczowe jest to by dać klientom możliwość wygodnego korzystania z oferty galerii handlowych albo inaczej nazywając - ekosystemu centrów handlowych czy właściwie dystrybucji towarów i usług. Już teraz klienci chcą, żeby zakupy były dla nich bardziej convenient. Konsument korzysta z wielu kanałów. Musi mieć możliwość przyjścia do stacjonarnego sklepu, obejrzenia towaru, może też skorzystać z kupna na tablecie, gdzie na spokojnie przejrzy ofertę w domu i znowu wróci do galerii, żeby odebrać zamówienie. A naszym zadaniem jest udostępnianie klientom takich możliwości. Dlatego po pierwsze, współpracujemy z najemcami, którzy takie technologie rozwijają lub będą rozwijać, a po drugie - sami je tworzymy.

Na czym to konkretnie polega?

MN: Ułatwiamy klientom korzystanie z naszych galerii. Wprowadziliśmy atrakcyjny system lojalnościowy, aplikację sAPPort oferującą wiele dodatkowych udogodnień dla klientów, wprowadzamy system smart zarządzania miejscami parkingowymi. Mamy szereg inicjatyw i osobny budżet na digitalizację tego, co się dzieje w galeriach oraz zwiększanie jakości, którą dzisiaj dajemy naszym klientom.

Trzeci aspekt to jest forma komunikacji i podążanie za trendami. Galerie bardzo szybko się starzeją. To jest może źle powiedziane, ale jako klient galerii potrafisz odróżnić projekt, która ma 10 lat od tego, który ma 2 lata. Bonarka jest tego świetnym przykładem.

Częściowo skończyliśmy przebudowę. Pojechałem zobaczyć, jak to wygląda. Część odnowiona i nieodnowiona to trochę dwa różne światy.

W odnowionej części nawet materiały użyte, mają odpowiednie parametry akustyczne, co daje niesamowity efekt.

Czy klienci również tak wyraźnie to widzą?

MN: Oczywiście, i o tym się mówi w Krakowie. Klienci, nasz lokalny zespół i ich znajomi mówią, że Bonarka fajnie się zmienia. Widzą to też najemcy. Inwestujemy duże pieniądze, podobnie jak w Zieloną Górę. Ale te inwestycje procentują, bo nasi najemcy mówią, że ta galeria tak się zmienia, pięknieje, nowocześnieje, że oni również nie będą stać w miejscu. Najemcy idą więc w kierunku powiększenia sklepów i ich modernizacji, a właściwie otwierania sklepów od nowa, zgodnie z ich najnowszymi wytycznymi i trendami. Wszystko po to, by być przed konkurencją.

11_nepi_noetzel.indd 26

SCF MAGAZINE 2021

Jako NEPI Rockcastle, wprowadzamy jakościowe zmiany w naszych projektach, przez co prowokujemy i inspirujemy naszych najemców do tego, by oni też się zmieniali na lepsze. Na koniec właśnie o to chodzi – o ciągły rozwój i doskonalenie. Wtedy zwiększa się konkurencyjność całego projektu w danym regionie.

To jest naszym celem.

Powiedział Pan, że takim najważniejszym, kluczowym narzędziem marketingowym

Zastanawiam się, czy te nowe regulacje są po to, by zaszkodzić wynajmującym, czy po to, by zamknąć dostęp do tego rynku innym najemcom.

Nie wiem tego, ale patrzę na to z przerażeniem, ponieważ mam porównanie 9 krajów i widzę, jak niechlujnie jest tworzone prawo w Polsce. Ono jest po prostu pisane na kolanie, w sposób nieścisły, bez szukania rynkowego konsensusu, z jednostronnym podejściem, bez zaproszenia wszystkich stron do rozmowy i uwzględnienia negatywnych konsekwencji dla rynku w centrum handlowym jest tenant mix. Jak on się zmienił? Te ostatnie półtora roku to były przetasowania, przesunięcia, być może odstąpienia, wyjścia, ale także nowi najemcy, powiększenia. Jak tak generalnie wygląda sytuacja jeśli chodzi o układ Waszych najemców? Jak on się zmienił przez ten czas?

Zmienił się w bardzo niewielkim stopniu. Na rynku nie było jakiś dużych bankructw czy postępowań restrukturyzacyjnych. Były to pojedyncze przypadki opisywane w mediach. Ale

to jest promil w skali wielkości rynku. Ja na tak zadane pytanie, które często pada ze strony inwestorów, odpowiadam: pomyślcie, jacy najemcy byli aktywni 10 lat temu na polskim rynku, a kto się rozwija dzisiaj. Spójrzmy na nowe marki pojawiające się na rynku np. Half Price.

Ten rynek ciągle ewoluuje. To nie jest statyczny rynek. Najemcy wymieniają się, przychodzą, odchodzą. Koncepcje trafiają, nie trafiają. Wystarczą dwa sezony z rzędu nietrafionej kolekcji i już spółka może mieć problem z płynnością.

To jest ciągła zmiana. Tak było zawsze i tak jest teraz. Z tą różnicą, że dziś pewne rzeczy dzieją się szybciej. U najemców, o których wiedzieliśmy jeszcze przed pandemią, że mają problemy, pewne rzeczy nastąpiły w nieunikniony sposób.

Ale zawsze mamy strategię działania w sytuacji, gdy widzimy, że nasi najemcy nie radzą sobie.

Czyli…

MN: Nigdy nie „siedzimy”, nic nie robiąc. Cały czas analizujemy wyniki najemców i zastanawiamy się, jakie mamy opcje, co możemy zrobić lepiej, jaki będzie koszt, jaki efekt przyniesie to dla galerii, czego oczekuje mój klient. To jest ciągły proces, intensywne zarządzanie.

To, co dziś widzimy nie jest niczym nowym.

Być może niektóre rzeczy dzieją się szybciej, ale w retailu tak było od zawsze. Najemcy przychodzili, wychodzili. Przykładem może być Marks & Spencer. Dziś nie ma go w Polsce, a przecież do niedawna był dużym, ważnym graczem. Na rynek wszedł Primark, wcześniej TK Maxx. Nie jest więc tak, że my budujemy obiekt i mówimy najemcom „do zobaczenia za 10 lat, kiedy umowa będzie wygasała”. W galeriach cały czas coś się zmienia, również najemcy. I to nieważne, czy mówimy o czasie sprzed Covid-19, w trakcie czy po.

Mówiąc o dobrych przykładach, wskazał Pan Half Price. Wydaje mi się, że to nie było przypadkowe. Ja mam wrażenie, że ci, którzy byli i mieli pozycję silną, dominującą, teraz po pandemii mają jeszcze silniejszą i jeszcze bardziej dominującą pozycję. Czy to nie prowadzi do jakiejś nierównowagi na rynku najemców, że jest cała masa średnich i słabszych podmiotów, które po prostu nie wytrzymują tego tempa, konkurencji z tymi gigantami? Ten rynek staje się w pewnym sensie taki quasi-monopolistyczny.

Nikomu nigdy nie służy monopol. To, że mocni stają się mocniejsi, a słabi słabsi, to de facto się dzieje. To pewnie nie jest dobre ani dla najemców, ani dla wynajmujących czy klientów.

25/08/2021 19:00

+1200

+500

+300

+40

UCZESTNIKÓW

SIECI HANDLOWYCH

CENTRÓW HANDLOWYCH

WYSTAWCÓW I PARTNERÓW

NAJWAŻNIEJSZE W CEE SPOTKANIE RYNKU CENTRÓW HANDLOWYCH

WWW.RETAILNET.PL/SCF-CEE ORGANIZATOR: EVIGO.COM SP. Z O.O. SP.K., UL. KLIMCZAKA 1, 02-797 WARSZAWA. TEL. 22 521 2000, EMAIL: SUPPORT@EVIGO.COM, WYDAWCA PORTALU SCF NEWS | RETAILNET.PL ORAZ CZASOPISMA SCF MAGAZINE

12_scf_2021_cee_1_kolumna.indd 27

25/08/2021 13:47

28

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – PARTNER GASTRONOMICZNY

SCF MAGAZINE 2021

Krzysztof Olesiak, prezes Sweet Gallery Sp. z o.o. Sp. k.

2021 to najważniejszy rok w rozwoju naszej firmy W tym roku otworzyliśmy już 150 nowych punktów. To nasz rekord całoroczny. W związku z tym tak naprawdę wszystko, co nam się uda jeszcze otworzyć w tym roku, to będzie już powyżej założeń i planów. Mogę żartobliwie powiedzieć, że teraz idziemy już na rekord – mówi w rozmowie z SCF Magazine Krzysztof Olesiak, prezes Sweet Gallery Sp. z o.o. Sp. k.

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL #Polska

#Sweet Gallery #Lodolandia #Si Gelato

Jak wyglądały ostatnie miesiące w Grupie Sweet Gallery? Lockdowny chyba nie dotknęły Państwa tak mocno, jak inne koncepty gastronomiczne, gdyż działacie na nieco innych zasadach KO: Rzeczywiście. Dla nas, franczyzodawcy, miniony rok także był ogromnym wyzwaniem – lockdown spowodował, że nasz biznes na chwilę przystanął, ludzie bali się wchodzić w zobowiązania finansowe, nie byliśmy pewni jakie jeszcze obostrzenia będą wprowadzone. Po pierwszym

13_lodolandia_krzysztof_olesiak.indd 28

wstrząsie sytuacja jednak zaczęła się zmieniać na naszą korzyść – potwierdziło się, że nas koncept „street food” oparty na przyczepach gastronomicznych i sprzedaży z okienka w formie „take away” cieszy się dużym zainteresowaniem klientów. Dzięki temu uniknęliśmy dużych perturbacji związanych z pandemią i lockdownami.

Niemniej jednak cieszymy się, że rynek się odblokował. To dobry znak dla nas i naszych partnerów biznesowych. Dzielimy bowiem nasz biznes na dwie kategorie: B2B i B2C.

Czy to oznacza, że pandemia w ogóle nie miała wpływu na Wasz biznes?

KO: Pandemia miała wpływ na cały rynek, więc i nas nie ominęła. Skutkiem był oczywiście spadek trafficu w bardzo wielu lokalizacjach, które mamy pod galeriami handlowymi czy retail parkami. Uratowało nas to, że od zawsze oferujemy sprzedaż na wynos i nie mamy stolików. Mogliśmy więc w niezmiennej formie w każdym okresie pandemii sprzedawać tak samo, jak zawsze.

fot. Sweet Gllery

#Bafra Kebab

25/08/2021 19:01

SCF MAGAZINE 2021

Które lokalizacje miały najbardziej pod górkę?

KO: W trudnej sytuacji znalazły się outlety i nasze placówki usytuowane w ich sąsiedztwie, gdyż z racji swojej specyfiki outlety często nie posiadają konceptów gastronomicznych i operatorów spożywczych w gronie swoich najemców. W związku z tym, outlety nie przyciągały klientów do obiektów chociażby tylko na zakupy spożywcze. To oczywiście powodowało, że w tego typu lokalizacjach liczba klientów była znikoma. Poza tym były też takie przypadki, że centra handlowe zamykano, mimo tego, że mogły być czynne.

Jak w takich przypadkach działaliście? Zamykaliście swoje lokalizacje?

KO: Tak, mieliśmy wstrzymaną sprzedaż, natomiast to było około 10 proc. wszystkich naszych lokalizacji. 90 proc. punktów funkcjonowało bez zmian.

Sweet Gallery to kilka formatów gastronomicznych. Które z nich szczególnie dobrze sprawdziły się w pandemii?

KO: Lody czyli koncepty Lodolandia i SiGelato funkcjonują w okresie kwiecień-wrzesień.

W tym roku kwiecień był rozkręcający się. Nie tak dobry, jak powinien być. To wynikało między innymi z tego, że galerie po czwartym lockdownie otwarto dopiero z początkiem maja.

Wtedy wszystko ruszyło z impetem i nasze lodziarnie radzą sobie bardzo dobrze.

Jeśli chodzi o koncept kebabowy czyli Bafra Kebab, to tutaj nie było żadnego przestoju. Działaliśmy w 100 proc. i pełną parą tym bardziej, że wiele restauracji było pozamykanych i przybyło nam w związku z tym wielu nowych klientów. Bafra Kebab okazała się czarnym koniem w pandemii.

Myśli Pan, że ten wznoszący Was trend się utrzyma?

KO: Z uwagą obserwowaliśmy sytuację i zastanawialiśmy się, co będzie się działo po otworzeniu restauracji i ogródków gastronomicznych. Pojawiały się obawy, czy to szybkie tempo wzrostu np. marki Bafra Kebab w jakiś sposób wyhamuje. Ale na szczęście, trend się utrzymał.

Większość klientów, którzy nas poznali, bo nie mieli zbyt wielu alternatyw gastronomicznych w czasie pandemii, po prostu z nami zostało, co bardzo nas cieszy bo świadczy to o sile naszej marki. Teraz też pogoda i sezon letni nam sprzyja. Dodatkowo moda na jedzenie pod chmurką się umacnia.

13_lodolandia_krzysztof_olesiak.indd 29

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – PARTNER GASTRONOMICZNY

Jaki jest aktualny stan sieci? Ile punktów, w poszczególnych kategoriach teraz działa?

KO: Na chwilę obecną działa około 600 punktów Lodolandii, około 50 punktów Si Gelato i około 70 punktów Bafra Kebab. Widząc jakim zainteresowaniem cieszy się koncept Bafra Kebab, szacujemy, że do końca roku będziemy mieli 120 punktów Bafra Kebab.

Dynamiczny rozwój retail parków pozwala sądzić, że większość rozmów na SCF będziemy prowadzić z tego typu partnerami.

Sporo czasu poświęcimy także na tzw. spotkania podtrzymujące relacje.

Jak dotychczas, nasi komercjalizatorzy będą obecni na Shopping Center Forum, przy naszych punktach. Zapraszamy zarządców i właścicieli CH, retail parków, żeby nas odwiedzili i zobaczyli na żywo nasze koncepty.

Będą mogli oczywiście skosztować naszych produktów, zarówno lodów, kołaczy jak i wytrawnych kebabów.

Z doświadczenia wiemy, że ułatwia to podjęcie decyzji o współpracy Pół roku temu Pana wspólnik mówił w rozmowie z nami, że dla Sweet Gallery rok 2021 ma być rokiem największego w historii firmy rozwoju. Czy tak się dzieje?

KO: Tak, jest to najważniejszy rok w rozwoju naszej firmy. W tym roku otworzyliśmy już 150 nowych punktów. To nasz rekord całoroczny.

W związku z tym tak naprawdę wszystko, co nam się uda jeszcze otworzyć w tym roku, to będzie już powyżej założeń i planów. Mogę żartobliwie powiedzieć, że teraz idziemy już na rekord.

29

Pojawiły się też dwa nowe formaty – mini piekarnie i lokale serwujące panierowane kurczaki.

Te koncepty są już w fazie testowej. Szacujemy, że na początku przyszłego roku, maksymalnie w połowie przyszłego roku, powinny już trafić do naszej oferty franczyzowej. Aktualnie chcemy je doszlifować tak, by franczyzobiorcy otrzymując od nas ten small business w postaci piekarni czy kurczaków mieli biznes, który jest już przetestowany i sprawdzony przez nas.

Pilotażowe punkty już działają i teraz je sprawdzamy, dopasowujemy menu, układamy całą logistykę, przygotowujemy szkolenia, tak by w przyszłym roku ruszyły.

Jak wygląda Państwa współpraca z centrami handlowymi? Czy pandemia wpłynęła na strategię doboru lokalizacji?

KO: Na pewno dużo zyskały retail parki.

Widzimy, że jest tam duże zainteresowanie lokalnej społeczności i my też fokusujemy się na tych obiektach. Nasze punkty także coraz częściej pojawiają się w mniejszych miejscowościach. Duże ośrodki i wszystkie większe aglomeracje mamy już mocno zagospodarowane. Natomiast na chwilę obecną jesteśmy nastawieni na współpracę z mniejszymi obiektami i jak na razie ta współpraca układa się pomyślnie zarówno jeśli mowa o konceptach lodowych jak i kebabowym. Wchodząc do mniejszych miejscowości od początku stajemy się bardzo atrakcyjnym punktem na mapie.

W wielu miejscach zaspokajamy poniekąd potrzeby kulturalne, gastronomiczne i społeczne. W retail parkach zazwyczaj nie ma innej oferty foodowej, w związku z tym zarządcy tych obiektów wręcz sami się do nas zgłaszają z prośbą, żebyśmy z nimi jak najszybciej weszli we współpracę. To jest układ win-win dla dwóch stron.

Domyślam się, że ta chęć współpracy z obiektami handlowymi jest powodem corocznej obecności Sweet Gallery na targach Shopping Center Forum. Jakich partnerów będziecie poszukiwać w tym roku?

KO: Będziemy się skupiać na wszystkich atrakcyjnych formatach, zarówno tych dużych, jak i małych. Dynamiczny rozwój retail parków pozwala sądzić, że większość rozmów będziemy prowadzić z tego typu partnerami. Sporo czasu na SCF poświęcimy także na tzw. spotkania podtrzymujące relacje.

25/08/2021 19:01

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – PARTNER GASTRONOMICZNY

Jak dotychczas, nasi komercjalizatorzy będą obecni na Shopping Center Forum, przy naszych punktach. Zapraszamy zarządców i właścicieli CH, retail parków, żeby nas odwiedzili i zobaczyli na żywo nasze koncepty. Będą mogli oczywiście skosztować naszych produktów, zarówno lodów, kołaczy jak i wytrawnych kebabów.

Z doświadczenia wiemy, że ułatwia to podjęcie decyzji o współpracy.

Państwa ekspansja jest w dużej mierze oparta na rozwoju w oparciu o systemy franczyzowe. Proszę powiedzieć, jakie są warunki przystąpienia do Waszej sieci?

KO: Startujemy właśnie z nowym projektem pozyskania franczyzobiorcy. Polega on na tym, że prezentujemy gotowe punkty gastronomiczne w konkretnej lokalizacji z komunikacją dla potencjalnych franczyzobiorców, że dla tego konkretnego miejsca poszukujemy franczyzobiorcy.

Informacja na punkcie jest jasna, że tutaj, w tym obiekcie w najbliższym czasie otworzy się nasz punkt i jeśli chciałbyś zostać właścicielem, operatorem, franczyzobiorcą tego punktu, skontaktuj się z nami.

Czyli odwracacie kolejność? Bo wcześniej było tak, że najpierw szukaliście franczyzobiorcy, a następnie powstawał punkt.

KO: Działamy dwutorowo. Dotychczasowa forma poszukiwania lokalizacji dla franczyzobiorców również istnieje. Wcześniej franczyzobiorca zgłaszał się do nas mówiąc, że jest przykładowo z Grójca i wówczas szukaliśmy dla niego lokalizacji. I tak jest dotychczas. Nie zaprzestaliśmy tej formy poszukiwania lokalizacji. Teraz mocno stawiamy na współpracę z retail parkami.

13_lodolandia_krzysztof_olesiak.indd 30

Wychodzimy do zarządców tego typu obiektów z konkretną propozycją wzięcia np. pięciu lokalizacji, w których stawiamy pięć punktów i dajemy sobie ok. dwóch miesięcy na znalezienie franczyzobiorcy.

I jak to się sprawdza?

KO: Bardzo dobrze. Zazwyczaj potencjalni franczyzobiorcy szukają biznesu blisko domu.

Dzięki temu rozwiązaniu nawiązanie współpracy pomiędzy franczyzobiorcą a nami jest wielokrotnie przyspieszone.

Ilu już partnerów udało się pozyskać w taki sposób?

KO: To jest bardzo świeży projekt, gdyż działa zaledwie od dwóch miesięcy, ale udało się już pozyskać dziesięciu partnerów.

Jak wygląda procedura przejęcia takiego lokalu? Jak długo trwa i z jakimi formalnościami się wiąże?

KO: Zgłasza się do nas osoba, która jest zainteresowana, zapraszamy ją do naszej siedziby i podczas 2-3 godzinnego spotkania dostaje kompletną pigułę wiedzy o naszym biznesie i o tym jak go prowadzić. Dostaje od nas nasze know-how. Następnie przygotowujemy wstępną umowę i dajemy czas na przemyślenie oferty. Kolejno rusza cały proces współpracy. Pomagamy w pozyskaniu finansowania, przekazujemy lokalizację i szkolimy od A do Z zarówno w teorii, jak i praktyce. Szkolenie trwa od 2 do 5 dni.

Możliwości prowadzenia lokalu franczyzowego na polskim rynku jest bardzo dużo. Jeśli miałby Pan wymienić jeden powód, dla któ-

SCF MAGAZINE 2021

rego warto podjąć taką współpracę właśnie z Wami, to co by to było?

KO: Myślę, że to, że franczyzobiorca nie musi kupować przyczepy. Dostaje ją od nas i ma możliwość przetestowania i wejścia w biznes. Jeżeli biznes nie spełni oczekiwań, franczyzobiorca może bezkosztowo zrezygnować. To jest świetne rozwiązanie dla osób, które chciałyby spróbować biznesu, ale zastanawiają się, czy sobie poradzą, czy ten biznes jest rzeczywiście tak interesujący, jak jest opisywany i w końcu czy poczują „ducha” przedsiębiorcy.

Skoro taką opcję dajecie, to zakładam, że nie macie zbyt wielu rezygnacji.

KO: Nie mamy. Biznes jest na tyle dobrze skonstruowany, że nie mamy obaw. Ponadto mamy cały sztab ludzi, opiekunów, którzy pomagają franczyzobiorcy na starcie biznesu i później w całym okresie prowadzenia punktu. Trzeba przestrzegać ustalonych przed franczyzodawcę zasad i reguł. Oczywiście wymaga to z naszej strony intensywnego nadzoru franczyzobiorcy, żeby nie popełniał błędów i wtedy ryzyko niepowodzenia jest znikome.

Grupa Sweet Gallery zapowiadała jakiś czas temu ekspansję zagraniczną. Czy to aktualne?

KO: Tak, udało się zadebiutować na rynku rumuńskim. Na chwilę obecną mamy tam 15 punktów, zarówno własnych jak i franczyzowych.

Nie zwalniamy tempa, otwieramy nowe punkty i mamy wielu chętnych, szczególnie na kołacze.

Kołacze w Rumuni traktowane są jako przysmak narodowy, bardzo dobrze znany i lubiany.

W związku z tym koncept lodow-kołaczowy na rynku rumuńskim świetnie się sprawdza.

fot. Sweet Gllery

30

25/08/2021 19:01

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Ruszyła budowa STOP SHOP Zielona Góra

STOP SHOP Zielona Góra

Po otrzymaniu pozwolenia na budowę STOP SHOP Zielona Góra, IMMOFINANZ – właściciel tej marki parków handlowych wybrał firmę MIRBUD S.A. jako generalnego wykonawcę dla tego projektu. Plac budowy został oficjalnie przejęty przez wykonawcę, a prace budowlane rozpoczęte. Otwarcie parku handlowego, z łącznie 12 sklepami na dostępnej powierzchni pod wynajem prawie 6.700 m kw., planowane jest na wiosnę 2022 roku.

Fot. Immofinanz

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

W pierwszym etapie prac budowalnych realizowane będą roboty ziemne związane z wyrównaniem oraz stabilizacją gruntu i fundamentowaniem. „MIRBUD S.A. to nasz sprawdzony partner biznesowy, z którym z sukcesem zrealizowaliśmy podobny projekt w Siedlcach. Tym bardziej jesteśmy przekonani, że nasza dobra współpraca będzie kontynuowana przy realizacji zielonogórskiej inwestycji” – mówi Magdalena Kowalewska, Country Manager Operations Poland, IMMOFINANZ. „Ponadto warto dodać, że decydując się na budowę parku handlowego w Zielonej Górze nie tylko poszerzamy ofertę handlową dla mieszkańców, ale także wspieramy miasto w przebudowie odcinka drogi Szosa Kisielińska, usprawniając zarówno komunikację do

13a_immofinanz_stop_shop.indd 31

#Polska

#Immofinanz

#STOP SHOP

naszego parku handlowego, a także wpływając na poprawę infrastruktury drogowej w mieście.” – dodaje Kowalewska.

Coraz dłuższa lista najemców Wraz z postępem prac budowlanych rozwija się także proces komercjalizacji. W ostatnim czasie do grona najemców najnowszego projektu Immofinanz w Polsce dołączyły Martes Sport oraz Kakadu. Łącznie ta dwójka najemców zajmie ponad 1.000 m kw. Martes Sport, który podpisał umowę najmu na prawie 800 m kw. Sieć sklepów zoologicznych Kakadu, z kolei wynajęła w najnowszym zielonogórskim parku handlowym ponad 250 m kw. „Parki handlowe ze swoim lokalnym charakterem i zróżnicowanym mix-ie najemców odno-

31

Stoisko 265

towują silne wzrosty – a odporność na kryzys tego formatu podczas pandemii ponownie go wzmocniła. Fakt ten ma oczywiście także znaczący wpływ na komercjalizację naszych aktualnych projektów, a najemcy chętnie decydują się na swoją dalszą ekspansję w ramach naszego proponowanego formatu handlowego.

Podpisane kolejne umowy dla STOP SHOP Zielona Góra są tego najlepszym przykładem” - mówi Magdalena Kowalewska.

Wśród najemców jest też jedna z najpopularniejszych marek odzieżowych grupy LPP – Sinsay. Sklep tej marki zajmie prawie 1.100 m kw. „Jednym z naszych kluczowych celów jest zaoferowanie przyszłym klientom STOP SHOP Zielona Góra różnorodnego mix-u najemców. Fakt, że rozpoczynamy realizację projektu handlowego i podpisujemy umowy, w okresie który, jak dla wielu branż, tak i dla szeroko rozumianego retailu stanowi wielkie wyzwanie, świadczy o tym, że nasz koncept parków handlowych STOP SHOP spotyka się z nieprzerwanym uznaniem najemców” - mówi Kowalewska.

W zasięgu 270 tysięcy osób STOP SHOP Zielona Góra zlokalizowany będzie w rozwijającej się dynamicznie wschodniej części miasta, bezpośrednio przy popularnym osiedlu Pomorskie, przy łączącej z centrum miasta Szosie Kieślińskiej, w pobliżu ronda Orląt Lwowskich. Dojazd do parku handlowego będzie możliwy także z ulicy Kętrzyńskiej, która łączy tę część miasta z drogą ekspresową S3. Łączny zasięg nowego STOP SHOP-u oszacowano na ponad 270.000 osób.

Oznacza to, że tylu klientów będzie mogło dotrzeć do nowego parku handlowego w przeciągu 30 minut jazdy samochodem.

Bezpośrednio przed STOP SHOP-em dostępnych będzie ok. 160 miejsc parkingowych.

Zielonogórski projekt realizowany będzie w sąsiedztwie istniejącego już supermarketu oraz sklepu Bricomarche, które dzięki komplementarności oferty, będą pozwalały klientom na realizację szerokich potrzeb zakupowych w jednym miejscu.

25/08/2021 14:07

32

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – PARTNER GASTRONOMICZNY

SCF MAGAZINE 2021

Marcin Krysiński, współwłaściciel sieci restauracji Mihiderka

Przejście na czynsz od obrotów nie będzie takie proste. Ale pandemia pokazała, że trzeba jednak mieć jakiś zapis na taką sytuację. Oczywiście zdajemy sobie jednak sprawę, że przy nowych umowach, gdzie ta kwestia negocjacyjna jest otwarta, może być trudno się porozumieć, bo to jest konflikt interesów – w rozmowie z SCF Magazine mówi Marcin Krysiński, współwłaściciel sieci restauracji Mihiderka.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

14_mihiderka_partner_gastronomiczny.indd 32

#Polska

#Mihiderka #SCF 2021 CEE #Partner Gastronomiczny

fot. Mihiderka

Najlepiej byłoby przejść na czynsz od obrotu

25/08/2021 19:03

SCF MAGAZINE 2021

Bezpośrednio po ostatnim lockdownie dokonywał Pan bilansu sytuacji popandemicznej w swojej firmie: z dziesięciu lokalizacji zostaliście z pięcioma. Jak to wygląda dzisiaj, po kilku kolejnych miesiącach?

MK: Z dziesięciu lokali, trzy zmuszeni byliśmy definitywnie zlikwidować. Zostaliśmy z siedmioma lokalami.

To są lokalizacje w centrach handlowych?

MK: Nie, w centrach handlowych mamy Zabrze, Gliwice, dwa razy Katowice. Pozostałe dwa w Krakowie i Gliwice, są przy ulicach. Czyli cztery do trzech.

Wcześniej tych lokalizacji w centrach handlowych było więcej.

MK: Tak, sześć.

Czy sądzi Pan, że centra handlowe ciągle będą dla Was wyborem numer jeden? Mam na myśli rozwój sieci.

MK: Myślę, że tak.

Jak odbudowujecie obroty w tych lokalizacjach?

MK: Pierwsza korelacja była taka, że jeżeli były ograniczenia w handlu i działalności centrów handlowych, to obroty drastycznie spadały.

W momencie, kiedy te obostrzenia były znoszone, to obroty rosły ale były słabe. Dopiero od końca maja możemy mówić o w miarę normalnej sytuacji i mamy 70 proc. sprzedaży jaka była przed pandemią. W niektórych wypadkach połowę. To pozwala pozytywnie patrzeć na przyszłość. Tylko żeby nie było kolejnego lockdownu.

Jeżeli macie od 50 do 70 proc. i Pan mówi, że przyjmujecie to pozytywnie, to musi to oznaczać, że przed pandemią to były bardzo dobre lokalizacje, bardzo dochodowe.

MK: Trudno powiedzieć, czy to były bardzo dochodowe, ale to były dobre lokale. Przed pandemią przyjmowaliśmy taką cezurę czasową, że po 2 latach weryfikujemy sens istnienia danego lokalu i właściwie wszystkie lokale spełniały to kryterium, że jest sens, żeby istniały. Nie każdy zdążył dotrzeć do 2. urodzin, ale jak patrzyłem na wskaźniki, w jaki sposób się ten obrót kształtuje, to dynamika wzrostu w centrach handlowych była lepsza niż dynamika wzrostu w lokalach przyulicznych. Przy normalnym ruchu w centrach handlowych lokale miały większe obroty i efektywniejsze było wykorzystanie

14_mihiderka_partner_gastronomiczny.indd 33

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – PARTNER GASTRONOMICZNY

czasu, w którym lokal pracuje. Z drugiej strony tam są wyższe opłaty. Mieliśmy więc lokale, które miały wyższe obroty, ale ze względu na wyższe czynsze, one generowały niższy dochód niż na przykład lokal, który miał niższy obrót, ale miał też mniejszy czynsz. No ale per saldo ta działalność w centrach handlowych miała sens.

Właśnie przygotowuję dokładniejszą analizę naszych obrotów w tych trzech kluczowych okresach: przed pandemią, w jej trakcie i krótki na razie okres względnego zluzowania obostrzeń.

Skoro zaczęliśmy rozmawiać o czynszach: na jakich warunkach czynszowych działają te cztery lokalizacje w centrach handlowych?

I jak Pan to widzi w przyszłości?

MK: Tutaj mamy dwa obszary. Pierwszy obejmuje umowy, które mieliśmy zawarte przed

Dopiero od końca maja możemy mówić o w miarę normalnej sytuacji i mamy 70 proc. sprzedaży jaka była przed pandemią.

W niektórych wypadkach połowę. To pozwala pozytywnie patrzeć na przyszłość. Tylko żeby nie było kolejnego lockdownu pandemią. Drugi obszar, który dopiero się będzie kształtować to nowo zawierane umowy, w których będzie konieczność umieszczenia zapisów na wypadek pojawienia się obostrzeń i zakazów. Nasze działania toczą się obecnie w ramach pierwszego obszaru, gdzie w większości przypadków udało nam się porozumieć w miarę sensownie. Tam, gdzie nie udało nam się zawrzeć porozumienia musieliśmy zdecydować o zamknięciu. W momencie, kiedy tarcza 15ze miała dopiero być użyta, wydawało się, że oferty, które dostawaliśmy od wynajmujących, były korzystniejsze niż w ogólnym rozrachunku tarcza 15ze. Dlatego my z tego nie korzystaliśmy. Ale rozwój sytuacji spowodował, że tak naprawdę to ten drugi lockdown doprowadził do konieczności zamykania. Bo tam zaczęły się dyskusje czy i jak można korzystać z 15ze.

Przeciągające się zakazy i obostrzenia powodo-

33

wały, że taka cierpliwość wewnętrzna też została nadwyrężona po obu stronach. Myśmy nie mieli już zasobów na to, żeby utrzymywać wszystkie lokale przez nie wiadomo jak długo. Obrót tylko na wynos i w dostawie był słaby, szczególnie z centrów handlowych. To powodowało, że nie mieliśmy bieżącej płynności finansowej. Z kolei niepewność o przyszłości powodowała, że dosypywanie pieniędzy z jakichś zewnętrznych źródeł, czy to od jakiegoś inwestora, też traci sens Studnia bez dna.

MK: Tak jest, nie wiadomo, co będzie. Nie dolewa się wody do dziurawego wiadra tylko najpierw się łata te dziury. Jesienią zeszłego roku jedno z centrów nie wytrzymało i zażądało wypłaty z gwarancji. To spowodowało, że myśmy z kolei wpadli w problemy. Gdyby wszystkie centra solidarnie wytrzymały, to nie musiałbym zamykać tych lokali, no ale niestety nie wytrzymały.

Jak Pan widzi czynsze w przyszłości?

MK: Najlepiej byłoby przejść na czynsz od obrotu. Ja się spodziewam, że to nie będzie takie proste. Ale pandemia pokazała, że trzeba jednak mieć jakiś zapis na taką sytuację. Oczywiście zdajemy sobie jednak sprawę, że przy nowych umowach, gdzie ta kwestia negocjacyjna jest otwarta, może być trudno się porozumieć, bo to jest konflikt interesów.

Czy teraz przystępując do ewentualnych negocjacji w sprawie nowych otwarć w galeriach handlowych, będzie Pan, jako warunek sine qua non, formułował oczekiwanie, że chcecie mieć czynsz od obrotu?

MK: Nasze oczekiwanie byłoby, że w razie gdyby nastąpiło zewnętrzne, niezależne od stron ograniczenie możliwości prowadzenia lokalu w jakikolwiek sposób, to przechodzimy na czynsz od obrotu. Takiego zapisu bym oczekiwał. Na ten moment nie mamy takiej presji, żeby się łamać.

My jesteśmy małą polską firmą. Mamy ograniczone zasoby, zresztą bardzo nadwyrężone, właściwie nie można mówić o zasobach, że nam coś tu zostało. I my nie możemy sobie pozwolić na to, że będziemy brali na siebie przesadne ryzyko. O ewentualnym rozwoju będziemy jednak myśleć gdzieś pod koniec 2022 roku.

Podobne głosy słyszę gdy rozmawiam z przedstawicielami spółek gastronomicznych, które mają czasami bardzo dużą skalę działania, są

25/08/2021 19:03

34

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – PARTNER GASTRONOMICZNY

dominującymi podmiotami na rynku. Oni też mówią, że o rozwoju to będą myśleli za rok, za półtora roku.

MK: Tak. Ogarnijmy to co jest, ustabilizujmy sytuację.

Chciałbym jeszcze wrócić do sytuacji tych lokali, które obecnie działają – tej czwórki w centrach handlowych. W centrach handlowych mamy rosnący powoli footfall, ale dużo szybciej odbudowują się obroty. To dotyczy fashion, drogerii, obuwia. Tam bardzo ładnie w maju i czerwcu odbudowywała się sprzedaż. Ten mechanizm w przypadku gastronomii nie działa tak dobrze. Najemcy gastronomiczni w galeriach handlowych są w tej chwili chyba w najtrudniejszej sytuacji, bo nie działa mechanizm konwersji.

MK: Dobrze pan to opisał. Rzeczywiście, trudna jest ta nasza sytuacja. Tutaj trzeba jednak powiedzieć, że nasi wynajmujący idą nam na rękę na tyle, na ile mogą. Na przykład nie otwieramy od 9:00 do 21:00, bo to by nas wykończyło.

Między 9:00 a 12:00 oraz w ostatniej godzinie otwarcia to właściwie jest śladowa sprzedaż.

W tej chwili ta sprzedaż taka jest, że wystarcza na pokrycie bieżących kosztów funkcjonowania i czynsz. My chcemy zostać w tych galeriach i jak będzie taka możliwość nadal tam otwierać nasze lokale. Chciałbym jednak, by wynajmu-

14_mihiderka_partner_gastronomiczny.indd 34

W Polsce mamy kilkuset operatorów centrów handlowych. Niech każdy ma 100 najemców.

To da nam kilkadziesiąt tysięcy pozwów. To jest słabe. Znacznie lepszym rozwiązaniem byłoby po prostu wprowadzenie stopklatki na czas pandemii jący patrzyli bardziej długofalowo niż tylko na to, że mamy umowę na jeszcze 2 czy 3 lata. To jest symbioza. Niedawno ktoś mi tam napisał, że jak by nie było Mihiderki w jednym z centrów handlowych, to on by tam w ogóle nie zachodził.

Ja wiem, że to jest mała skala. Ale żeby to się nie skończyło tak, że w każdym centrum handlowym jest ten sam miks i w zasadzie zostaną tylko ci, których na to stać, bo mają nieograniczone zasoby finansowe.

Czego Pan by sobie w tej chwili życzył? Oprócz tego, żeby nie było kolejnego lockdownu?

MK: Życzyłbym sobie, żeby nasi decydenci traktowali polskich przedsiębiorców z konkret-

SCF MAGAZINE 2021

ną troską. Tutaj dostrzegam kompletnie brak takiej troski.

Mamy nowe prawo, obowiązujące od kilku tygodni. Jak Pan ocenia te regulacje?

MK: No to już jest dla mnie w ogóle kuriozum, bo to ma działać rok wstecz. Dam jeden przykład: spójrzmy co mogłoby się dziać z wypłatami gwarancji. One wynikają, ze stanu rozliczeń. Przyjmijmy roboczo, że czynsz średnio jest 10 tysięcy złotych od lokalu, czyli 12 miesięcy to jest tak prosto licząc 120 tysięcy. I nagle zamieniamy to na 24 tysiące. Przecież inaczej się kalkuluje ryzyko, inaczej się ocenia możliwości finansowe, jak mam być winien 120 tysięcy, a inaczej jak 24 tysiące. Może być tak, że wartość tak przeliczonego zobowiązania okaże się być niższa, niż kwota pobrana z gwarancji, a do tego lokal zlikwidowany, bo pierwotne zadłużenie było zbyt duże.

Takich przykładów jest więcej. Przecież tam jest też zapis, że wynajmujący w razie wątpliwości, co do sytuacji najemcy, składa pozew do sądu. No to wszyscy złożą, sądy będą zawalone pozwami. W Polsce mamy kilkuset operatorów centrów handlowych. Niech każdy ma 100 najemców. To da nam kilkadziesiąt tysięcy pozwów. To jest słabe. Znacznie lepszym rozwiązaniem byłoby po prostu wprowadzenie tzw. stop-klatki na czas pandemii. Mówię o tym od samego początku pandemii.

25/08/2021 19:03

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Wszystkie projekty Mallson na Shopping Center Forum

35

Stoisko 300

Era Park Iława

Mallson Polska od lat jest w czołówce firm doradczych na rynku nieruchomości z sukcesem komercjalizujących obiekty handlowe. Podczas jesiennej edycji targów SCF na stoisku 300 przedstawiciele firmy udzielą szczegółowych informacji na temat aktualnych projektów firmy.

Fot. Mallson

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

Mallson Polska doradza w przygotowaniu, realizacji i komercjalizacji różnych formatów projektów handlowych w miastach większych i średniej wielkości. Od kilku lat firma specjalizuje się również w mniejszych ośrodkach – realizując projekty w miastach nawet kilkunastotysięcznych. Sprawnie przeprowadza proces rozbudowy istniejących projektów, odpowiadając za koncepcje komercyjne takich powiększeń, zmiany układu najemców oraz komercjalizację całości powierzchni najmu. Taki proces przechodzi np. aktualnie Galeria Maxim w Legionowie, czy też Era Park Radomsko.

Doskonała znajomość handlu w mniejszych miastach procentuje realizacjami kilkudziesięciu parków handlowych. Mallson jest współtwórcą jednej z największych sieci parków handlowych w kraju – Parki Handlowe MultiBox. Najczęściej zlokalizowane są w sąsiedztwie marketów spożywczych Lidl oraz Kaufland. Działa ich już 14,

15_mallson.indd 35

#Polska

#Mallson

a aktualnie trwa komercjalizacja MultiBox w Szamotułach.

Aktualnie Mallson Polska prowadzi m.in. komercjalizację największego w Iławie parku handlowego Era Park Iława z kompleksową ofertą zakupową. Atutem projektu jest doskonała lokalizacja – u zbiegu Alei Jana Pawła II (droga wojewódzka nr 536) i ulicy Ziemowita, przy stacji benzynowej Orlen oraz w otoczeniu rozwijającej się zabudowy mieszkaniowej. Obiekt na tle miasta i regionu będzie wyróżniać oferta marek do tej pory nieobecnych w mieście oraz sklepy najemców sieciowych w najnowszych standardach. Na powierzchni ponad 7 tys. mkw. działać będzie operator spożywczy oraz kilkanaście sklepów popularnych marek m.in. z branży modowej, sportowej, drogeryjnej, obuwniczej, czy rtv/agd. 90 % powierzchni została już rozdysponowana dla znanych sieci handlowych. Projekt posiada prawomocne po-

zwolenie na budowę a otwarcie planowane jest na II połowę przyszłego roku. Projekt w Iławie będzie już czwartym obiektem sieci Era Park Handlowy – po Wieluniu i Radomsku oraz po Rembertowie, którego komercjalizacja jest na ukończeniu, a otwarcie planowane jest na listopad tego roku.

Inne miasta w których powstają obiekty handlowe realizowane/komercjalizowane przez Mallson to m.in. Grodzisk Mazowiecki (Retalia), Kępno (City Mall), Krotoszyn, Nowy Targ, Zakopane, Ustroń, Wejherowo, Otwock, warszawskie Siekierki, wrocławskie Stabłowice, Legionowo, Chełm, Jasło i inne.

Kolejne lockdowny i restrykcje związane z przemieszczaniem się, odwiedzaniem obiektów handlowych, obawy przed rozwojem sytuacji spowodowały, że część firm zwolniło proces ekspansji i procesy decyzyjne. Jednak mimo tego trudnego okresu dział wynajmu firmy Mallson w czasie pandemii doprowadził do skomercjalizowania 100% powierzchni najmu kilku obiektów, w tym największego otwartego przez ostanie półtora roku centrum handlowego w Polsce – Galerii Wiślanka w Żorach, Go! Parku w Gorlicach, czy otwartego w maju br. Centrum Handlowego Sekunda w Jędrzejowie.

Na stoisku nr 300 Mallson przedstawi całość swojego portfolio. Odwiedzający goście mogą liczyć na dużą, wygodną przestrzeń do zapoznania się z realizowanymi projektami oraz na liczne atrakcje, i bogato zaopatrzony bar.

25/08/2021 14:20

36

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Grzegorz Pękalski, Członek Zarządu Karuzela Holding

Dzisiaj wiemy, jak reagować na covidowe zagrożenia.

Przyzwyczailiśmy się do tego, wszyscy, łącznie z bankami, z najemcami, z wykonawcami. Łatwiej możemy oszacować te zagrożenia i w związku z tym budowy w całej Polsce ruszyły. Projektów w przygotowaniu jest wiele, a banki okazały się otwarte właśnie na parki handlowe i centra convenience – w rozmowie z SCF Magazine mówi Grzegorz Pękalski, Członek Zarządu Karuzela Holding.

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL #Polska

16_karuzela.indd 36

#Retail Concept

#Karuzela

Patrząc po szybko rosnącym portfolio, można powiedzieć, że obiekty Karuzela okazały się pandemio odporne. Ile obiektów już działa, a ile przybędzie w najbliższym czasie?

GP: Aktualnie mamy w portfolio 5 centrów handlowych, łącznie o powierzchni prawie 40 000 metrów kwadratowych w miastach o wielkości pomiędzy 25 000 mieszkańców a 60 000 mieszkańców. To są działające projekty w Wodzisławiu Śląskim, Turku, Lublińcu, Wrześni i Ełku. Natomiast w przygotowaniu na różnym etapie zaawansowania są obiekty w Białej Podlaskiej i Kołobrzegu, których budowa właśnie trwa. Ale to nie koniec inwestycji, ponieważ w tym roku ruszymy jeszcze z budową w Puławach i Wągrowcu.

Stoisko 150

Kiedy najbliższe otwarcia?

GP: Najbliższe otwarcie to Puławy w maju przyszłego roku. To jest o tyle nietypowy projekt dla nas, bo jest to przebudowa istniejącego Tesco. Zaczęło się od zakupu w Puławach terenu z budynkiem Tesco Sam hipermarket ma ok. 10 000 metrów i jest ulokowany na 5 ha działce.

Projekt jest wyzwaniem, gdyż nie jest to budowa od zera, a przebudowa budynku, który działał tam przez 10 lat. Postanowiliśmy część tego budynku wyburzyć, a część zostawić i stworzyć małą galerię handlową oraz park handlowy o powierzchni ok. 15 000 metrów kwadratowych. Mamy już generalnego wykonawcę tego projektu, a budowa ruszyła z końcem lipca br.

Fot. Karuzela

Nastawiamy się na parki i centra convenience

25/08/2021 16:46

SCF MAGAZINE 2021

Czy pandemia wydłużyła proces realizacji nowych inwestycji?

GP: Sama budowa trwa mniej więcej tyle samo, co przed pandemią natomiast pojawiły się inne czynniki, które mają wpływ na realizację inwestycji. Mam na myśli koszty budowy i dostępność wykonawców.

Bez wątpienia wydłużył się jednak okres przygotowawczy do rozpoczęcia projektu. Po pierwsze dlatego, że najemcy byli zajęci przygotowywaniem aneksów do umów w istniejących istniejących obiektówobiektach. Wszystkie umowy najmu w całej Polsce musiały być aneksowane i zajmowali się tym w tych firmach ci sami ludzie, którzy się zajmują normalnie rozwojem. Trzeba więc było zamiast zajmować się rozwojem, przygotowywać aneksy zgodnie z rozporządzeniami rządu.

Druga rzecz, która wpłynęła na proces realizacji nowych projektów, to problemy z finansowaniem. W zeszłym roku trudno było rozpoczynać budowy dlatego, że banki wstrzymały się z finasowaniem nie będąc pewnym jaka będzie sytuacja i jak długo potrwa pandemia.

Instytucje finansujące również musiały się zająć restrukturyzacją swoich kredytów, dlatego, że w zasadzie żadne centrum handlowe, albo prawie żadne, nie było w stanie płacić rat kredytowych. Muszę tu pochwalić naszego głównego partnera – mLeasing która to firma bardzo fair podeszła do kwestii restrukturyzacji w naszych projektach.

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

W tym roku zaprezentujemy na SCF kilkanaście projektów, część to są nowe realizacje, a część z nich to rozbudowy istniejących obiektów.

Dla mnie te targi będą miały trochę symboliczny oddźwięk, bo powiedzmy sobie, że stawiamy kropkę nad i i będą zakończeniem jakiegoś etapu związanego z pandemią. Jestem bardzo ciekaw kogo tu zobaczymy, które firmy przeszły przez ten okres i jak sobie poradził cały rynek z tym spowolnieniem wywołanym pandemią.

I mam nadzieję, że te targi będą takim oknem na to, jak ma dalej ten rynek się rozwijać. Odpowiedzą na pytanie czego oczekują najemcy i czego oczekują wynajmujący

37

Jak Holding Karuzela rozwiązał ten problem „niepłacenia”. Jak wielu najemców nie płaciło Wam czynszów?

GP: Podpisywaliśmy przez parę miesięcy aneksy do naszych umów kredytowych i restrukturyzowaliśmy finansowanie. To poszło dosyć sprawnie, niemniej jednak niepewność na rynku, zwłaszcza w pierwszym półroczu zeszłego roku, kiedy nie do końca było wiadomo jak długo ten wirus będzie trwał i co się zdarzy, spowodował, że banki wstrzymały się z finansowaniem naszych nowych projektów.

Jak ta sytuacja z utrudnionym finansowaniem ma się do tego, że urosło nam w ostatnim czasie tyle nowych retail parków?

GP: Od początku tego roku sytuacja już się diametralnie zmieniła. Dzisiaj przyzwyczailiśmy się do tego, wszyscy, łącznie z bankami, z najemcami, z wykonawcami i wiemy, jak reagować na covidowe zagrożenia. Łatwiej możemyŁatwiej możemy oszacować te zagrożenia i w związku z tym budowy w całej Polsce ruszyły. Projektów w przygotowaniu jest wiele, a banki okazały się otwarte właśnie na parki handlowe i centra convenience.

Jak długo, Pana zdaniem, ten trend na retail parki się utrzyma?

GP: Co do trendów ewidentnym jest, że te obiekty convenience poradziły sobie na razie najlepiej z koronawirusem, a ruch do nich wrócił najszybciej. Niestety trudności mają te

Karuzela Tarnobrzeg

16_karuzela.indd 37

25/08/2021 16:46

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Karuzela Jastrzębie

duże obiekty, które przodowały, jeśli chodzi o obroty, wyniki, rozwój. Widoczne jest, że kolejne generacje centrów handlowych zawierały coraz więcej elementów rozrywkowych, miało rozbudowane części gastronomiczne, kino, fitness i tym podobne. Niestety te elementy, okazały się kulą u nogi i o ile sklepy już wróciły do normalnych obrotów, nawet czasami realizują wyższe niż przez koronawirusem, o tyle cała ta rozrywka niestety cały czas jeszcze nie złapała oddechu. Bardzo trudno tu więc przewidywać co będzie dalej, raczej można się spodziewać, że z czasem to wszystko powinno wrócić na dawne tory rozwoju. Dzisiaj jednak trudno to jednoznacznie oszacować. Wobec tego te centra convenience, które miały najmniej elementów rozrywkowych, bo raczej koncentrowały się na handlu, w efekcie najmniej zostały dotknięte pandemią i szacuję, że te formaty nadal się będą rozwijać. Nastawiamy się więc na convenience.

nim czasie zmienił trochę formułę działania, powiększył się, stał się finansowo bardziej dostępny dla klientów, z artykułami swoimi, też idzie w kierunku dyskontu. To nie jest niczym zaskakującym. Wbrew pozorom dyskonty to naprawdę istotna część zakupów, zwłaszcza ludzi o mniejszych, mniej zasobnych portfelach. Patrząc też na obroty tych sklepów wydaje mi się, że taki format ma jeszcze miejsce na rozwój. Tym bardziej, ze te marki potrafią się dostosować do potrzeb rynku, ewoluują i wciąż znajdują swoje miejsce.

Na jakie miasta się nastawiacie?

GP: Naszym celem są mniejsze miasta, a największe miasto, w którym przygotowujemy w tej chwili projekt to Jastrzębie Zdrój, które ma 90 000 mieszkańców.

Ewentualnie bierzemy pod uwagę satelity dużych miast, gdzie przybywa mieszkańców bo ludzie uciekają na obrzeża dużych miast i w tych miejscach szukają wygodnego dostępu do zakupów.

A czynsze utrzymują się na tym samy poziomie, co przed pandemią?

GP: Czynsze są stabilne mniej więcej od 2, 3 lat. Proszę pamiętać, że czynsze są w jakiejś formie wyrazem obrotów, jakie najemcy robią. I ponieważ każdy z tych najemców ma po kilkadziesiąt, czy kilkaset sklepów w Polsce dosyć dobrze jest w stanie oszacować obroty jakie będzie robił w kolejnym sklepie, dlatego też ten czynsz da się dosyć łatwo i w miarę precyzyjnie ustalić, jaki powinien być. Czynsze w obiektach convenience ani nie rosną, ale też nie spadają.

Dyskonty takich marek jak KiK, Pepco, Tedi, Dealz, Action zdominują teraz rynek?

GP: Tak, wszystkie te marki bardzo intensywnie się rozwijają, a inne zmieniają profil.

Przykładem może być Sinsay, który w ostat-

16_karuzela.indd 38

Jak wygląda teraz pozyskiwanie najemców?

GP: Cały proces podpisywania umów najmu się wydłużył. 10 -, 15 lat temu wszystko odbywało się szybciej. Teraz nawet niewielki park handlowy potrzebuje rok, półtora roku, żeby się skomercjalizować w 50, 60%. Mówimy jeszcze do rozpoczęcia budowy, bo tak naprawdę dla nas jest istotne, żeby mieć tą umowę najmu przed rozpoczęciem budowy.

Na ile Holding Karuzela jest elastyczny jeśli chodzi o umowy najmu? Wielu na-

SCF MAGAZINE 2021

jemców proponuje teraz umowy tzw. pocovidowe - krótsze, z czynszem od obrotu.

GP: Jeżeli mówimy o wpływie COVID-u na umowy najmu, to często się rzeczywiście pojawiają zapisy dotyczące COVID-u.

To jest coś, czego nie było wcześniej. Oczywiście pojawia się dyskusja, czy sformułowanie „siła wyższa” wystarczająco dobrze definiuje sytuacje, które mogą się wydarzyć.

Słowo pandemia i to co w związku z nią może się zdarzyć, pojawia się w umowach najmu. Jeszcze nie powszechnie, ale coraz częściej. Drugi element to jest oczywiście wpływ ustaw sejmowych i rożnego rodzaju rozporządzeń. One niejako uregulowały bądź przynajmniej ukróciły dyskusję na temat czynszów i ich rozliczania w czasie ewentualnych lockdownów.

Jak ocenia Pan te regulacje?

GP: Było to troszkę zaskakujące zwłaszcza dla wynajmujących, że rząd zajął się taką wąską częścią ekonomii i stosunkami między wynajmującymi a najemcami w centrach handlowych, ale tak się stało i chcąc nie chcąc musimy się do tego dostosować.

Nie podoba mi się formuła, czyli angażowanie się rządu w takie cywilne, czy prywatne uzgodnienia pomiędzy stronami, ale my z grubsza na podobnych zasadach porozumiewaliśmy się z najemcami już wcześniej.

To nie było dużo różne od tego, co zostało ustalone.

Karuzela jest wystawcą Shopping Center Forum. Targi będą okazją do spotkania z najemcami po długim okresie kiedy to nie było możliwe.

GP: Tak. W tym roku zaprezentujemy kilkanaście projektów, część to są nowe realizacje, a część z nich to rozbudowy istniejących obiektów. Dla mnie te targi będą miały trochę symboliczny oddźwięk, bo powiedzmy sobie, że stawiamy kropkę nad i i będą zakończeniem jakiegoś etapu związanego z pandemią. Jestem bardzo ciekaw kogo tu zobaczymy, które firmy przeszły przez ten okres i jak sobie poradził cały rynek z tym spowolnieniem wywołanym pandemią. I mam nadzieję, że te targi będą takim oknem na to, jak ma dalej ten rynek się rozwijać. Odpowiedzą na pytanie czego oczekują najemcy i czego oczekują wynajmujący.

Fot. Karuzela

38

25/08/2021 16:46

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Kreować przyszłość, a nie tylko o niej mówić

Kładziemy teraz jeszcze większy nacisk na wdrażanie zmian, które podniosą atrakcyjność obiektów handlowych i ponownie przyciągną klientów, a tym samym zwiększą obroty i przyniosą zyski zarówno najemcom, jak i właścicielom centrów, których finansowe skutki lockdownu dotknęły w równiej mierze – mówią przedstawiciele firmy Sierra Balmain.

fot. Sierra Balmain

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

Przyszłość centrów handlowych – to jedno z najważniejszych zagadnień, które było analizowane przez Sierra Balmain zarówno przed wybuchem COVID-19, jak i podczas pandemii. Nasze stanowisko w tej sprawie nie zmieniło się znacząco, z tą różnicą, że kładziemy teraz jeszcze większy nacisk na wdrażanie zmian, które podniosą atrakcyjność obiektów handlowych i ponownie przyciągną klientów, a tym samym zwiększą obroty i przyniosą zyski zarówno najemcom, jak i właścicielom centrów, których finansowe skutki lockdownu dotknęły w równiej mierze.

W ramach wdrażanej przez Sierra Balmain strategii wiele naszych centrów poszerza ofertę o różnego rodzaju formy wypoczynku i rozrywki. Są to zarówno krótko- jak i długoterminowe inicjatywy, na przykład tematyczne wystawy, muzea, wszelkiego rodzaju eventy, a także tak

16a_balmain.indd 39

#Polska

#Sierra Balmain

popularne ośrodki sportu, kluby fitness i oczywiście kina, które systematycznie wspieramy w powrocie do finansowej równowagi sprzed pandemii. Z natury rzeczy rekreacja i rozrywka napędzają w centrum przepływ odwiedzających klientów, co z kolei przekłada się na wzrost sprzedaży detalicznej oraz w znacznym stopniu wyższe obroty w gastronomii.

Podczas sesji konferencyjnych SCF 2019 przyjrzeliśmy się ogromnym możliwościom, jakie niesie ze sobą rozwój na polskim rynku wysokojakościowych, ale przystępnych cenowo konceptów gastronomicznych. Mimo że powszechnie wiadomo, iż Polska w sektorze F&B nadal pozostaje w tyle za Europą Zachodnią, to jednak – nawet w związku z wyzwaniami, które przyniosła pandemia – jest dobrze przygotowana do generowania znaczącego wzrostu sprzedaży

39

Stoisko 460

żywności i napojów w ciągu kolejnych 10 lat.

Wspaniale jest obserwować nowo powstające food halle, jak Stacja Gdańsk czy Elektrownia Powiśle. Dzięki takim przedsięwzięciom szansę na rozwój ma także wielu indywidualnych operatorów rzemieślniczych, również w innych lokalizacjach oraz samodzielnych restauracjach typu casual dining i to nie tylko w dużych ośrodkach miejskich czy turystycznych. Sami jesteśmy blisko finalizacji planów budowy nowoczesnej rzemieślniczej strefy food hall w jednym z naszych centrów. W wybranych lokalizacjach wspomagamy rozwój oferty gastronomicznej właśnie ofertą rekreacyjno-rozrywkową, wydłużając czas przebywania klientów w centrach, co również napędza sprzedaż detaliczną.

Zarządzane przez nas centra – w sumie jest ich 17, wraz z dwoma nowymi Alfa Centrum Gdańsk i Nowy Rynek Jelenia Góra (widoczne na zdjęciach) – to obiekty o charakterze rodzinnym. W związku z tym otwieramy w nich szereg tematycznych wystaw, organizujemy mnóstwo wydarzeń kulturalno-społecznych, edukacyjnych, sportowych, przedsięwzięć charytatywnych i akcji lokalnych. Obok rozwoju sektora F&B, nowych form rozrywki i rekreacji, nie zapominamy oczywiście o sprzedaży detalicznej dopasowanej do poszczególnych lokalizacji.

Wciąż pozyskujemy nowych operatorów, zarówno dużych, jak i małych. Popularność dyskontów sprawiła, że większość tych marek bardzo dobrze przetrwała burzę, a ich sprzedaż nadal kwitnie, nie tylko w rodzinnych centrach handlowych. Pracujemy nad doborem odpowiedniej liczby istniejących partnerów, planując skrupulatnie ewolucję składu najemców. Nieustannie też rozwijamy nasze pomysły na maksymalne wykorzystanie potencjału handlu wielokanałowego, w tym usługi click and collect oraz łańcucha dostaw tzw. ostatniej mili. Wielu sprzedawców detalicznych nie jest w stanie zapewnić tak szerokiej gamy produktów w sklepie, jak w przypadku sprzedaży online. My, jako właściciel czy zarządca centrum handlowego, pomagamy w niwelowaniu „różnicy magazynowej” i oferujemy rozwiązania usprawniające odbiór towaru i wpływające na wzrost zadowolenia.

25/08/2021 16:48

40

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Rafał Satora, CEO, Digitall Concept

Wykorzystując atrakcyjną formę, nasze urządzenia rozwijają w dzieciach wyobraźnię, doskonalą precyzję, uczą zasad logicznego myślenia i znajomości języków obcych.

Właściciele centrów handlowych, kupując nasze rozwiązania, uzyskują produkt działający na zasadzie win-win. Dzięki tym rozwiązaniom zadowoleni są rodzice, personel sklepów, ale też nasze pociechy, które bawiąc się, doskonalą swoje umiejętności – w rozmowie z SCF Magazine mówi Rafał Satora, CEO, Digitall Concept.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL #Polska

17_satora.indd 40

#Digitall Concept

Znakiem dzisiejszych czasów są nowe technologie i bezpieczeństwo. Kiedy patrzę na Wasze produkty, które dostarczacie dla właścicieli centrów handlowych, widzę, że doskonale wpisujecie się jako firma w ten trend.

RS: Zgadza się. Nasze multimedialne urządzenia edukacyjne o nazwie „Animals” ubrane są w unikalny design i wpisują się w wymienione trendy, ale można tu dodać jeszcze

Stoisko 340

kilka innych, za którymi też podążamy. Seria kolorowych zwierzątek, w których kryją się edukacyjne gry dla dzieci, wypełniają też lukę w tradycyjnym systemie edukacji. Wiem o tym, że współczesne szkolnictwo się zmienia, ewoluuje, ale wciąż jest w tym systemie miejsce na nowoczesne metody nauki. Tu przychodzimy my z naszymi rozwiązaniami.

Nasze aplikacje pozwalają dzieciom rozwijać się w oparciu o najnowszą technologią.

Fot. Digitall Concept

Urządzenia edukacyjne przyciągają klientów do galerii

25/08/2021 14:27

SCF MAGAZINE 2021

Gdybym miał szukać innych trendów, to na pewno wskazałbym również na ekologię.

Materiały, z których wykonujemy nasze zwierzątka są przyjazne środowisku. Ma Pan jednak rację. Technologia i bezpieczeństwo są tymi czynnikami, które są najbardziej widoczne, kiedy używa się naszych produktów. Gwarantuję, że dzieci, które zaczną korzystać z naszych edukacyjnych aplikacji w danym centrum handlowym, będą niejako zmuszały rodziców do powrotu w to miejsce.

Jestem o tym przekonany, ponieważ nasze gry rozwijają dzieci, ale też są dla nich bardzo atrakcyjne. Dodam jeszcze, że Animals nie są przeznaczone wyłącznie dla centrów handlowych. Z powodzeniem można je wykorzystać w przychodniach, hotelach, restauracjach, stacjach paliw, bankach czy ogólnie mówiąc w miejscach, gdzie czekamy w kolejce na rozwiązanie naszej sprawy. We wszystkich tych miejscach, dzieci otrzymują angażującą zabawę, przez co szybciej mija im czas, ale też rodzic ma szansę skupić się na tym, co ma do zrobienia. Warto tu też pamiętać o pracownikach punktów obsługi klienta, którzy często mają utrudnioną pracę, kiedy obok klienta rozmawiają jego dzieci, utrudniając przeprowadzenie całego zaplanowanego procesu sprzedaży czy doradztwa.

17_satora.indd 41

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Urządzenia działają na zasadzie plug and play.

Po podłączeniu do zasilania, na urządzeniach startuje system, który zawiera aplikacje multimedialne i komunikuje się z naszymi serwerami.

Wsparcie tych systemów odbywa się więc w godzinach otwarcia galerii handlowych.

Urządzenia zostały wykonane z najwyższej jakości materiałów i komponentów, dzięki czemu ich sprawność jest bardzo wysoka

41

Mówimy tu głównie o strefach zabaw dla dzieci w galeriach handlowych. Dlaczego zarządzający galerią handlową miałby się zainteresować tego typu rozwiązaniami?

RS: Animals znajdą zastosowanie wszędzie tam, gdzie rodzice potrzebują chwili czasu na skupienie lub relaks. Przechodząc do naszych rozwiązań: nasze aplikacje edukacyjne, to kolejny krok w rozwoju firmy i w naszej drodze do zrozumienia tego, czego potrzebują dzisiejsze dzieci. Wcześniej tworzyliśmy wielkopowierzchniowe place zabaw dla dzieci. Te rozwiązania były bardzo dobre, ale też wiązały się z dużymi kosztami. Urządzenia Animals są dużo tańsze, działają na zasadzie plug and play, czyli po prostu podłącza się je do prądu i potem wszystko działa już bez konieczności ingerencji z zewnątrz. Animals to efekt długofalowego przyglądania się preferencjom dzisiejszych dzieci. Odeszliśmy od stolika z kredkami i skierowaliśmy się w stronę aplikacji multimedialnych, które swoim wyglądem przyciągają uwagę dzieci.

Dlaczego wybraliśmy aplikacje? Myślę, że to jest jasne. Dziś dzieci bardzo cenią sobie taką interaktywną rozrywkę. Aplikacje te są jednak czymś więcej niż zabawą. Wykorzystując atrakcyjną formę, rozwijają w dzieciach wyobraźnię, doskonalą precyzję, uczą zasad

25/08/2021 19:07

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

logicznego myślenia i znajomości języków obcych. Właściciele centrów handlowych, kupując nasze rozwiązania, uzyskują produkt działający na zasadzie win-win. Dzięki tym rozwiązaniom zadowoleni są rodzice, personel sklepów, ale też nasze pociechy, które bawiąc się, doskonalą swoje umiejętności.

Animals są więc idealnymi produktami dla właścicieli centrów handlowych i najemców powierzchni takich jak biuro podróży, bank, restauracja, salon sprzedaży telefonów. Dlaczego jednak gry są tak interesujące dla dzieci? Czy możemy rozwinąć ten wątek?

RS: Zgadzam się w stu procentach. Wszędzie, gdzie rodzice potrzebują nieco czasu dla siebie, zastosowanie znajdą nasze aplikacje. Dzieci bardzo lubią wracać do miejsc, gdzie znajdują się nasze rozwiązania z kilku powodów. Po pierwsze, postawiliśmy na design, który jest dla nich bardzo angażujący.

Kolorowe, zwierzątka zapraszają do zabawy.

Dzieci chcą sprawdzić, co to jest, jak to działa. Chcą dotknąć wesołej żyrafy czy słonia.

Kiedy już zaczną korzystać z samej aplikacji, szybko przekonują się, że gry, które są w niej zainstalowane pozwalają im zdobywać nagrody. Aplikacje Animals wyposażyliśmy w program lojalnościowy. Kiedy dziecko rozwiązuje kolejne zagadki, otrzymuje punkty, które może wymieniać na nagrody. To ważny czynnik dla właścicieli tych miejsc, gdzie rodzice przychodzą, na zakupy, spędzić wolny czas albo załatwić swoje sprawy. Dziecko będzie chciało wracać do tego miejsca, gdzie grało w ciekawą grę i zdobywa kolejne punkty, żeby wygrywać nowe, interesujące upominki. Nasze multimedialne zwierzątka po prostu uczą poprzez zabawę.

W tego typu rozwiązaniach kluczowym elementem jest niezawodność systemów.

Rozumiem, że zarządzacie tymi placami zabaw w trybie online, co daje gwarancję skutecznego rozwiązywania problemów w czasie rzeczywistym?

RS: Urządzenia są tak skonstruowane, że działają na zasadzie plug and play. Po podłączeniu do zasilania, na urządzeniach startuje system, który zawiera aplikacje multimedialne i komunikuje się z naszymi serwerami.

Wsparcie tych systemów odbywa się więc w godzinach otwarcia galerii handlowych.

17_satora.indd 42

Urządzenia zostały wykonane z najwyższej jakości materiałów i komponentów, dzięki czemu ich sprawność jest bardzo wysoka. Natomiast my również kontrolujemy cały proces, gdyż mamy dwukierunkowy kontakt z urządzeniami. Polega to na tym, że większość awarii, które mogą nastąpić, rozwiązywana jest w sposób zdalny. Dwukierunkowa komunikacja służy również do update’u aplikacji. Klient otrzymuje set gier edukacyjnych, które po pewnym czasie są update’owane, żeby dzieci, które korzystają z tych urządzeń, czy gier, miały cały czas dostęp do najnowszych trendów i najnowszych aplikacji.

Multimedialne zwierzątka proponujecie w dwóch opcjach: wolnostojącej i przyściennej. Jaką przestrzeń musi przeznaczyć galeria handlowa albo najemca na instalację takiego jednego urządzenia?

RS: Urządzenia występują w dwóch wersjach, wersji wolnostojącej z jednym lub dwoma monitorami, które wymagają około półtora metra kwadratowego. Przy monitorach są umiesz-

Dziś dzieci bardzo cenią sobie taką interaktywną rozrywkę. Aplikacje te są jednak czymś więcej niż zabawą. Wykorzystując atrakcyjną formę, rozwijają w dzieciach wyobraźnię, doskonalą precyzję, uczą zasad logicznego myślenia i znajomości języków obcych. Właściciele centrów handlowych, kupując nasze rozwiązania, uzyskują produkt działający na zasadzie win-win.

Dzięki tym rozwiązaniom zadowoleni są rodzice, personel sklepów, ale też nasze pociechy, które bawiąc się, doskonalą swoje umiejętności

SCF MAGAZINE 2021

czone specjalne krzesełka, z których dziecko może korzystać. Natomiast wersja przyścienna jest dedykowana do miejsc i salonów, w których tego miejsca nie ma i można zainstalować je na ścianie. Występują one w kilku wersjach wielkościowych, od urządzeń, które mają 32” monitor, poprzez urządzenia z 24” ekranem a kończąc na 15” wyświetlaczach.

Są więc również przystosowane do różnych typów pomieszczeń, w zależności od tego, jak dużą ilością miejsca dysponuje klient.

Jakie są w tej chwili terminy realizacji zamówienia?

RS: Część urządzeń mamy na naszym stanie magazynowym. Jeżeli mówimy o dedykowanym zamówieniu, które wiąże się z większą ilością urządzeń, to na realizację potrzebujemy około 3 tygodni od chwili dokonania zamówienia.

Czyli jeżeli ktoś planowałby uruchomienie takiego placu zabaw na wrzesień, kiedy dzieci wracają z wakacji, to jest najwyższy czas do tego by zawarta została odpowiednia umowa, tak?

RS: Dokładnie.

Jakie są koszty instalacji?

RS: Przygotowaliśmy nasze urządzenia w ten sposób, żeby mogły być dostarczone do klienta bezpośrednio w kartonie. Tak jak wcześniej wspomniałem, Animals to produkty typu plug and play, czyli po umieszczeniu ich w pewnym miejscu i podłączeniu do prądu są gotowe do użytkowania. Natomiast, jeżeli jest taka konieczność, aby instalacja została dokonana przez nas, to istnieje oczywiście i taka możliwość. Ceny za urządzenie w zależności od wielkości kształtują się w granicach od 4000 złotych do 11 000 złotych.

A dalsze koszty obsługI? RS: Tu decyduje wybrana opcja, na którą podpiszemy umowę. Jeżeli jednak klient życzy sobie personalizacji aplikacji, lub jej upgrade’y, to wtedy w zależności od ilości zamówionych elementów muszą być naliczone koszty utrzymania. To kwestia indywidualnej wyceny.

Wasza firma dostarcza też inne produkty, które są jednak przeznaczone dla tych samych odbiorców - centrów handlowych,

Fot. Digitall Concept

42

25/08/2021 19:07

SCF MAGAZINE 2021

hoteli, restauracji. To trochę inne rzeczy niż multimedialne zwierzątka, prawda?

RS: Tak i nie. W naszej ofercie znajdują się stacje do dezynfekcji. Dziś w czasach pandemii stały się one podstawowymi urządzeniami, które towarzyszą ludziom w zasadzie wszędzie tam, gdzie spędzają czas. Oczywiście, stacje to zupełnie inny produkt niż aplikacje multimedialne dla dzieci, ale na początku mówiliśmy, że wykonując aplikacje wpisaliśmy się w trend bezpieczeństwa. Stacje, co prawda w inny sposób, ale spełniają dokładnie taką funkcję. Multimedialne zwierzątka są bezpieczne dla dzieci, a kolumny dają bezpieczeństwo wszystkim użytkownikom przestrzeni handlowych, restauracji czy hoteli.

Powiedzmy coś więcej o tych stacjach dezynfekujących. Czym różnią się one od innych tego typu produktów?

RS: Podobnie jak w przypadku aplikacji multimedialnych dla dzieci, tu również ważnym

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Dezynfekcja to podstawa.

To jest najważniejsza cecha tego urządzenia. Warto dodać, że cały proces odbywa się bezdotykowo.

W naszej ofercie są jednak kolumny, które są wyposażone w zdalny pomiar temperatury, co jest dziś bardzo ważne, aby ograniczyć niebezpieczeństwo rozprzestrzeniania się wirusa. Nasz produkt możemy też wyposażyć w monitor, poprzez który może pełnić funkcje reklamową lub nawigacyjną

43

elementem, na który zwróciliśmy uwagę podczas projektowania, był design. Nasze kolumny pasują do nowoczesnych miejsc, wpasowują się w architekturę i szybko stają się jej integralną częścią. Dzięki temu ludzie szybko się do nich przyzwyczajają i chętnie korzystają z tych rozwiązań, rozpoczynając na przykład zakupy w centrum handlowym.

Czy kolumna pozwala wyłącznie na dezynfekcję rąk?

RS: Dezynfekcja to podstawa. To jest najważniejsza cecha tego urządzenia. Warto dodać, że cały proces odbywa się bezdotykowo.

W naszej ofercie są jednak kolumny, które są wyposażone w zdalny pomiar temperatury, co jest dziś bardzo ważne, aby ograniczyć niebezpieczeństwo rozprzestrzeniania się wirusa. Nasz produkt możemy też wyposażyć Posiadamy też w urządzenie wyposażone w moduł do dezynfekcji powietrza dedykowany głównie do powierzchni biurowych i sal konferencyjnych. Nasz produkt możemy też wyposażyć w monitor, poprzez który może pełnić funkcje reklamowa lub nawigacyjną.

Myśląc o wszystkich tych możliwościach, pozwolę sobie powiedzieć, że nasze stacje dezynfekujące są rozwiązaniami wielofunkcyjnymi, które odpowiadają na potrzeby naszej rzeczywistości. Dodam tu jeszcze, że, pomimo tych wszystkich funkcji, kolumny instaluje się w bardzo prosty sposób i są niezawodne.

Miałem rację, mówiąc, że Wasze produkty wpisują się w trendy bezpieczeństwa i nowoczesnych technologii. Myślałem wtedy o urządzeniach Animals, ale stacje do dezynfekcji też są tego bardzo dobrym przykładem.

RS: Tak, dla nas najważniejsze jest wprowadzanie na rynek takich produktów, które są atrakcyjne dla odbiorcy i dają mu pełne bezpieczeństwo podczas użytkowania. Wyobraźmy sobie na przykład oddział pocztowy lub bank, który w pełni korzysta z naszych rozwiązań. Po pierwsze, wszyscy klienci mają możliwość dezynfekcji rąk, oddychają dobrym, oczyszczonym powietrzem. W czasie dezynfekcji można na monitorze rozpocząć z nimi komunikację reklamową. Natomiast, kiedy czekają w kolejce, aby załatwić swoje sprawy, dzieci mogą korzystać z naszych aplikacji Animals doskonaląc swoje umiejętności, dając rodzicom szansę na zebranie myśli.

17_satora.indd 43

25/08/2021 14:28

44

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Krystian Modrzejewski, Dyrektor Operacyjny Grupy LCP w Polsce

Inwestujemy na długie lata

Stoisko 235

Kiedy kilka lat temu podejmowaliście decyzję, by mocno zaangażować się inwestycyjnie w rynek parków handlowych, to chyba nikt nie przewidywał, że to będzie strzał w sam środek tarczy.

KM: Właściciele LCP właśnie to przewidzieli, dlatego podjęli decyzję o rezygnacji z inwestowania w centra handlowe i skupieniu się na retail parkach. LCP podjęło też taką decyzję ze względu na to, że już kilka lat temu zmieniał się rynek obiektów handlowych w krajach zachodnich. Retail parki stawały się coraz silniejszym uczestnikiem rynku. Widząc zachodzące zmiany, po prostu wyciągnęliśmy logiczne wnioski, że jest to przyszłość sektora handlowego także w Polsce.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

19_lcp.indd 44

#Polska

#Grupa LCP

Budujecie swój portfel poprzez akwizycje.

Wzrost zainteresowania parkami handlowymi zapewne miał wpływ na ceny transakcji...

KM: Budujemy swój portfel przez akwizycje, development i czasem rozbudowę istniejących obiektów. Wiadomo, że ceny tego typu obiektów poszły w jakimś stopniu w górę. Jest to odzwierciedlenie zainteresowania na rynku. Jednakże bez zmian, jeżeli chodzi o czynsze najmu. Ograniczeniem dla dalszego wzrostu cen są więc bardzo

Fot. LCP

W najbliższych dwóch latach przeznaczymy na inwestycje 250 mln. euro. Gro tych funduszy pójdzie na bezpośredni zakup nieruchomości oraz finansowanie inwestycji prowadzonych przez innych deweloperów. Natomiast nasze własne dewelopmenty stają się dla nas coraz ważniejsze - w rozmowie z SCF Magazine mówi Krystian Modrzejewski, Dyrektor Operacyjny Grupy LCP w Polsce.

W jaki sposób pandemia zmieniła dynamikę Waszego działania na polskim rynku? Co zaszło w ciągu ostatniego półtora roku, jeżeli chodzi o Wasze zaangażowanie nad Wisłą?

KM: Zasadniczo pandemia nie miała wpływu ani na naszą strategię, ani dynamikę rozwoju.

Można powiedzieć, że była takim bardzo intensywnym sprawdzeniem, czy nasza strategia dla portfela nieruchomości w Polsce jest właściwa.

Bardzo szybko okazało się, że ta strategia była kuloodporna, jeśli chodzi o pandemię i jej wpływ na funkcjonowanie LCP. Dlatego po chwilowym, dosłownie kilkumiesięcznym wstrzymaniu inwestycji – to trwało może 2 czy 3 miesiące – podjęliśmy decyzję, że należy inwestować dalej i kupować kolejne nieruchomości typu Retail Park.

Możemy się pochwalić tym, że robimy to bardzo sprawnie na warunkach rynkowych, traktując zarówno deweloperów, jak i właścicieli działek w bardzo partnerski sposób.

25/08/2021 14:32

SCF MAGAZINE 2021

niskie czynsze. Wydaje się też, że jest niewiele profesjonalnych podmiotów takich jak LCP, którzy są w stanie sprawnie i dobrze kupować tego typu obiekty. Wiadomo, że większe retail parki wymagają dużego mobilności finansowej, dużego zaangażowania kapitałowego. Niewielu jest inwestorów, którzy mogą szybko przeprowadzić transakcję na retail parku, który ma 8 czy 10 tysięcy metrów kwadratowych. Szczycimy się tym, że można powiedzieć, jesteśmy jednym z liderów tego rynku. Radzimy sobie z rosnącą konkurencją swoim prowadząc nasze transakcje w profesjonalny sposób. Mając spory, bardzo doświadczony zespół, jesteśmy w stanie przeprowadzać cały proces bardzo sprawnie, szybko i oczywiście mamy na to pieniądze. Nie ulegamy presji rynku.

Uważamy, że te parki obecnie mają swoją wartość transakcyjną, natomiast nie zapłacimy za nie każdych pieniędzy. Drugą nogą, którą intensywnie rozbudowujemy, żeby zmitygować ryzyko związane z rosnącymi cenami gotowych obiektów, jest wsparcie dla deweloperów, kupowanie projektów we wcześniejszych fazach oraz ich finansowanie ich od początku inwestycji. Do tego dochodzi jeszcze budowa własnego działu deweloperskiego i poszukiwanie projektów do własnej realizacji poprzez zakup gruntu, przygotowanie projektu i jego budowę.

Zapowiadacie, że w ciągu najbliższych 2 lat przeznaczycie na inwestycje 250 milionów euro. Jak to będzie rozłożone na te 3 ścieżki?

19_lcp.indd 45

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

KM: Na razie gro tych funduszy jest przeznaczone na bezpośredni zakup lub finansowanie inwestycji innych deweloperów. Natomiast nasza noga deweloperska będzie miała coraz większy udział. Wszystko zależy tutaj od rozwoju rynku i dostępności projektów. Mamy swoje kryteria, jeśli chodzi o ich dobór. Zależy nam na tym, żeby to były projekty, które będą performować przez długie, długie lata. Chciałbym

Radzimy sobie ze wzrostem cen swoim profesjonalizmem.

Mając spory, bardzo doświadczony zespół, jesteśmy w stanie transakcje przeprowadzać sprawnie, szybko i oczywiście mamy na to pieniądze. Nie ulegamy presji rynku. Uważamy, że te parki obecnie mają swoją wartość transakcyjną, natomiast nie zapłacimy za nie każdych pieniędzy

45

zwrócić uwagę, że LCP jest na polskim rynku już prawie 20 lat. Na rynku europejskim od ponad 40 lat inwestujemy w nieruchomości komercyjne. Jesteśmy inwestorem, który inwestuje dla siebie bez strategii wyjścia z portfela, bo zależy nam na budowaniu wielopokoleniowego portfela inwestycyjnego, który będzie się bronił na rynku jeszcze przez wiele, wiele lat.

Jeżeli chodzi o mocny development to tutaj takim kluczowym elementem całego procesu jest zabezpieczenie działek. Jak wygląda wasz bank ziemi w tej chwili?

KM: Jesteśmy na etapie zabezpieczania. Oprócz parków handlowych zabezpieczamy także projekty pod tak zwany SBU (Small Business Units, które pełnią czasem również funkcję wsparcia handlu hurtowego czy specjalistycznego. Mamy projekty, nad którymi już pracujemy i w najbliższym czasie będziemy o nich informować rynek.

Mówił Pan o niskich poziomach czynszu w parkach handlowych. Czy to jest poziom niski ale stabilny, czy też tutaj nastąpiły jakieś wahania także w dół? Jak to wygląda, jeżeli chodzi o ostatnie kilkanaście miesięcy?

KM: Na pewno była presja ze strony najemców na ich obniżenie. Cały rynek borykał się z sytuacją pandemiczną. Wielu najemców ma sklepy nie tylko w parkach handlowych, ale też w centrach handlowych i została bardzo silnie dotknięta w obiektach wielkopowierzchniowych typu cen-

25/08/2021 14:32

46

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

tra handlowe, spadkiem lub zanikiem obrotów.

W związku z tym, próbowali, tam gdzie mogli, tworzyć oszczędności, przetrwać po prostu tę trudną sytuację. Niestety parki handlowe mają już bardzo niski poziom czynszowy i dalsza ich redukcja spowodowałaby po prostu bankructwa firm inwestujących, które mają te obiekty zrefinansowane. Mamy naprawdę niewielki margines na tego typu obiektach. My oczywiście, jeżeli chodzi o większości inwestorów działających na rynku retail parków, wsparliśmy najemców na tyle, na ile mogliśmy. Musieliśmy natomiast też zadbać o to, żeby nasze biznesy przetrwały. Wypracowaliśmy strategie na ten trudny okres, ale jednocześnie najemcy zobaczyli, że to właśnie w parkach mogą zrobić konkretne obroty, zarobić pieniądze.

To dzięki współdziałaniu i działalności właśnie w tego typu obiektach ich sieci mogą dalej się rozwijać. Pozwalają nie tylko przetrwać, ale wręcz zwiększać liczbę sklepów, klientów i obrotów.

Stąd też intensyfikacja rozwoju wielu sieci w tym segmencie.

Trzeba też zwrócić uwagę, że niektóre sieci, które wcześniej były wyłącznie w centrach handlowych, zaczęły się rozglądać za lokalizacjami w parkach handlowych. Przewiduję, że taka będzie tendencja ogólnorynkowa i coraz więcej sieci handlowych, które znamy wyłącznie z centrów handlowych, zacznie lokalizować swoje sklepy w tych największych parkach handlowych o zasięgu regionalnym dla danego miasta czy powiatu.

Może wtedy nastąpi też pozytywna weryfikacja stawek czynszowych, wraz z rosnącą konkurencją między najemcami.

Kiedy rozmawiałem z prezesem TREI, Jackiem Wesołowskim, to mówił on, że oczywiście to pole ewentualnych ruchów jest minimalne i szuka możliwości poprzez drastyczne obniżenie kosztów eksploatacyjnych. TREI szedł do 2 euro...

KM: My też oczywiście tniemy koszty, jak możemy. Natomiast nigdy nie może to się odbywać kosztem jakości eksploatacji obiektu. TREI ma zapewne taką samą strategię. Bardzo zależy nam na wyjątkowym standardzie utrzymania tych obiektów i takie oszczędności próbujemy robić, ale też absolutnie nie może się to odbyć kosztem jakości funkcjonowania. Zarówno jeśli chodzi o stan techniczny, ale też stan bieżący typu sprzątanie, odśnieżanie i tak dalej. Zaniedbanie w tych aspektach prowadzi później do poważnych wad technicznych i uszkodzeń obiektu, które kończą się remontami za 200-300 czy więcej tysięcy złotych.

19_lcp.indd 46

Na razie mamy przed sobą na pewno 2-3 letnią perspektywę dalszego rozwoju. Później podejrzewam, że będzie kilkuletnia stabilizacja.

Rynek jest systemem naczyń połączonych.

Bardzo dużo zależeć będzie od tego, czy i w jakim tempie centra handlowe powrócą do funkcjonowania sprzed pandemii. Ponowne “odżycie” rynku wielkopowierzchniowych obiektów odciąży presję na rynku parków handlowych, jeśli chodzi o ceny i niezdrowe zainteresowanie ludzi, którzy nie znają się na tym, a próbują realizować projekty, gdzie popadnie Tymczasem ceny, szczególnie energii rosną.

Już teraz i szczególnie w przyszłym roku ceny prądu dla biznesu bardzo pójdą w górę. Należy się liczyć z tym, że szukanie oszczędności w obszarze kosztów ekspolatacyjnych będzie bardzo trudne.

Tak. Natomiast jeśli chodzi o ceny prądu, oczy wszystkich zwrócone są na fotowoltaikę. My też przyglądamy się tym nowym technologiom, które się pojawiają, żeby zastosować je w naszych parkach, gdzie to tylko będzie możliwe konstrukcyjnie i ekonomicznie. Chcemy być jak najbardziej EKO i jak najbardziej, samowystarczalni jeśli chodzi o energię. Natomiast często te budynki są budowane w lekkich konstrukcjach i nie są w stanie udźwignąć dodatkowych obciążeń na powierzchniach dachowych, jakie związane są z instalacją paneli fotowoltaicznych. Z kolei działki są zwykle wykorzystywane w maksymalny sposób, żeby zapewnić wygodny parking i odpowiednią ilość zieleni.

SCF MAGAZINE 2021

Jak długo Pana zdaniem będzie trwał boom na rynku parków handlowych?

KM: Nie obserwuję tego zjawiska jako boom, tylko naturalną konsekwencję rozwoju tego rynku. Rozwój będzie trwał aż do racjonalnego zapełnienia rynku odpowiedniej jakości obiektami. Po czym nastąpi weryfikacja tych słabszych i będzie można je zamienić na innego typu obiekty magazynowe czy wypełnić te miejsca zabudową mieszkaniową i lokalami w parterze. Zwykle parki handlowe są ulokowane często w takich właśnie miejscach, które są dobre pod kątem przyszłych inwestycji właśnie mieszkaniowych czy usługowych.

Uważam, że rynek parków handlowych będzie się rozwijał i mam nadzieję, że LCP będzie dalej jednym z liderów tego rynku i będziemy wspólnie z naszą konkurencją w zdrowy sposób kształtować ten rynek.

Kiedy Pana zdaniem nadejdzie ten moment, że rynek już się nasyci i będzie ta pierwsza weryfikacja?

Bardzo trudno mi to przewidzieć. Na razie mamy przed sobą na pewno 2-3 letnią perspektywę dalszego rozwoju. Później podejrzewam, że będzie kilkuletnia stabilizacja. Rynek jest systemem naczyń połączonych. Bardzo dużo zależeć będzie od tego czy i w jakim tempie centra handlowe powrócą do funkcjonowania sprzed pandemii.

Na pewno część centrów handlowych będzie znakomicie funkcjonować. Szczególnie te dobrze położone, które mają w swojej ofercie dużą porcję rozrywki. Ludzie będą chcieli wrócić do poprzednich zachowań zakupowych, kiedy już będzie bezpiecznie. Ponowne “odżycie” rynku wielkopowierzchniowych obiektów też zdejmie presję na rynku parków handlowych, jeśli chodzi o ceny działek i niezdrowe zainteresowanie ludzi, którzy nie znając się na tym, próbują realizować projekty, gdzie popadnie, niezależnie od rzeczywistego zapotrzebowania rynku.

Czy dla was Internet jest zagrożeniem?

Parki handlowe nie są nimi zagrożone ze względu na ceny produktów, jakie są sprzedawane w parkach. Łatwiej jest przyjść po prostu po tani produkt w parku handlowym niż go zamawiać przez Internet i płacić dodatkowo za wysyłkę.

Widzimy też na Zachodzie, że sieci handlowe mają duże problemy ze składowaniem zamówień internetowych, zwrotów i tak dalej. Osławiona „darmowa przesyłka” staje się dla wielkich sklepów internetowych coraz większym problemem.

25/08/2021 19:10

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Modernizacje i nowe projekty

47

Stoisko 430

Grupa Womak Holding intensywnie pracuje nad planami rozbudowy i modernizacji swoich obiektów, jednocześnie nie zwalniając tempa w realizacji nowych projektów.

fot. Grupa Womak Holding

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

W portfolio spółki obecnej na polskim rynku od ponad 18 lat obecnie znajduje się 9 obiektów handlowych o łącznej powierzchni blisko 50 000 metrów kwadratowych, z czego 7 z nich mogło funkcjonować w trakcie trwania lockdownu branży handlowej.

Womak zdecydował o przeprowadzeniu modernizacji Centrum Handlowego Viktor w Olsztynie w trakcie trwającej pandemii. Obiekt typu convenience cieszy się od lat popularnością wśród okolicznych mieszkańców. Centrum z uwagi na swoją powierzchnię funkcjonowało w trakcie trwających lockdownów, zapewniając klientom stałą ofertę zakupową w bezpiecznych warunkach sanitarnych. W tym samym czasie spółka sfinalizowała umowy najmu z najemcami, dzięki którym w czerwcu tego roku rozpoczęty został proces przebudowy, a tym samym dostosowywania powierzchni handlowych obecnych najemców do ich aktualnych konceptów.

– Za nami już półmetek prac modernizacyjnych, dzięki którym w centrum pojawią nowoczesne

20_womak.indd 47

#Polska

#Womak Holding

#Swoja Olimpia

#CH Viktor

i większe powierzchnie sklepów sieci Pepco, Rossmann, Loox Galeria oraz Centrum Zoologicznego Aligator – mówi Anna Bielenda, dyrektor operacyjny Spółki. Część sklepów funkcjonuje w tym Centrum od samego początku jego istnienia, czyli od blisko 15 lat. Modernizacji podlegają także części wspólne i wprowadzone zostanie także energooszczędne oświetlenie.

Aktualnie trwają prace projektowe nad drugim etapem centrum handlowego Swoja Olimpia na wrocławskich Swojczycach. I etap obiektu zbudowanego bezpośrednio przy osiedlu Olimpia Port został otwarty w maju tego roku. Do dyspozycji klientów zostało oddane ponad 4000 mkw. powierzchni oraz 90 naziemnych miejsc parkingowych, które umożliwiają wygodne dokonywanie codziennych zakupów i korzystanie z usług oferowanych przez najemców. Niesłabnącą popularnością wśród klientów cieszy się Lidl, który był bardzo wyczekiwanym operatorem spożywczym w tym miejscu. Klienci chwalą sobie również lokalność pozostałych sklepów takich jak m.in

warzywniak, piekarnia, sklep mięsny, centrum wina czy też salon prasowy. W ramach oferty usługowej do dyspozycji klientów został oddany nowoczesny salon kosmetyczny, a także laboratorium medyczne. Już we wrześniu swoją premierę w obiekcie będzie mieć centrum Medyczne Sports Medic oraz przedszkole „Leśne Zuchy”.

Drugi etap centrum Swojej wzmocni ofertę całego kompleksu poprzez wprowadzenie drogerii, sklepów popularnej sieci dyskontów odzieżowo-przemysłowych, a także mocno wyczekiwanej w tym miejscu przestrzeni sportowo-rekreacyjnej. – Aktualnie trwa komercjalizacja II etapu – do dyspozycji potencjalnych najemców są powierzchnie handlowo-usługowe, a także strefa gastronomiczna. Konsekwentnie przyświeca nam cel stworzenia tzw. miasteczka w mieście – mówi Sebastian Moskal, Członek Zarządu Grupy Womak. Podczas tegorocznych targów Shopping Center Forum spółka, jako jeden z wystawców, zaprezentuje plany przyszłych realizacji.

25/08/2021 19:15

48

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Rafał Maciejczuk, Business Development Manager, Norcospectra

Działamy jak przed pandemią

Stoisko 110

Aby dobrze funkcjonować, pewne inwestycje muszą być poczynione. My jako Norcospectra, staramy się te koszty optymalizować, proponując rozwiązania, które mogą temu pomóc, ale jednocześnie zachowując formę projektu, który zamierza przeprowadzić partner – w rozmowie z SCF Magazine mówi Rafał Maciejczuk, Business Development Manager, Norcospectra.

To jest taki czas, kiedy wiele firm, także Norcospectra, robi zapewne bilans, pewne podsumowanie. Planując to, co ma być jutro, warto spojrzeć na to, co się wydarzyło w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy.

W jakiej kondycji wchodziliście w lockdown? W jakiej sytuacji była Wasza firma wczesną wiosną 2019 roku i jak to się potem zmieniało przez następne półtora roku?

RM: Na pewno czas przed lockdownem był czasem bardzo obiecującym, bardzo fajnym dla

21_norcospectra.indd 48

#Polska

#Norcospectra

nas wszystkich. Wszystko działo się co prawda szybko, ale bardzo pozytywnie. Wszystko szło jak najbardziej do przodu. Rozwój był zauważalny i perspektywy były naprawdę bardzo optymistyczne.

Jakie mieliście wzrosty sprzedaży Waszych usług na rynku centrów handlowych w tych ostatnich latach przed 2019?

RM: Rok do roku było to średnio około 20% wzrostów. Także były to wzrosty naprawdę sa-

tysfakcjonujące i pozwalające myśleć o tym, że musimy się dalej rozwijać, szukać nowych ludzi do pracy, dając poczucie naprawdę bardzo stabilnej firmy, która cały czas rozwijając się, podnosi swój status również na lokalnym rynku jako pracodawca.

Czy takie wzrosty 20% rok do roku to było coś, co było standardem na rynku usług, na którym działacie? Czy mieliście ponadprzeciętne wyniki?

fot. Norcospectra

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

25/08/2021 19:16

SCF MAGAZINE 2021

Ciężkie pytanie, powiem szczerze. Zakładam, że nie byliśmy jedynymi.

Czyli to są czasy dużej perspektywy rozwoju, zwiększania zatrudnienia, poszerzania portfela Waszych klientów. Przychodzi marzec 2019 i jest chyba totalne zamrożenie zamówień?

RM: Tak to niestety wyglądało. To było jak nagłe, bez ostrzeżenia, wyłączenie światła. Siedzimy sobie w komfortowych warunkach, wiedząc i widząc, że wszystko jest w zasięgu wzroku i nagle ktoś podchodzi brutalnie i ten pstryczek przerzuca na pozycję “wyłącz wszystko” i w pewnym momencie nie widać nic.

W którym momencie pojawiło się jakieś światło? Kiedy był taki moment, że znowu zaczęły pojawiać się zapytania i podpisywaliście nowe umowy?

RM: Na pewno pierwszy lockdown, który nas dotknął, był czasem totalnie nowym dla wszystkich. To była sytuacja, która była jednym wielkim zapytaniem dla wszystkich uczestników rynku retailowego. Nikt nie wiedział, z czym będzie się wiązała nawet ta najbliższa przyszłość, już nie mówiąc o tym, co będzie w dalszej przyszłości.

Następne miesiące wprowadziły spory optymizm, że za chwilę będzie normalnie, wrócimy do galerii handlowej, że to wróci do normalności. Okazało się że to nie jest takie proste.

RM: Na pewno mieliśmy taki moment, że zastanawialiśmy się, co zastanie nas może nie jutro, ale za kwartał, za pół roku i te czarne myśli na pewno również były. Bardzo mocno myśleliśmy o ludziach, z którymi mamy przyjemność pracować. Była obawa, że za chwilę stracimy naprawdę wykwalifikowaną kadrę, bo sytuacja najzwyczajniej w świecie zmusi nas do tego. Z perspektywy czasu na pewno możemy powiedzieć, że udało nam się to przetrwać, zachowując niemalże nienaruszony skład osobowy naszej firmy.

Czyli w tej chwili możecie powiedzieć rynkowi bardzo wyraźnie, że pomimo tego bardzo krytycznego czasu, który jest za Wami, zostaliście z zespołem, który gwarantuje jakość usług na niezmienionym poziomie, że jesteście gotowi by działać tak jak przed pandemią?

RM: Tak, jesteśmy na to gotowi i tak działamy.

21_norcospectra.indd 49

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Czas pandemii to jest dla wielu branż czas mocnych zawirowań, jeśli chodzi o dostawy komponentów, materiałów, które są potrzebne do produkcji. Czy to dotyka także Norcospectra?

RM: Na pewno możemy mówić o bardzo mocnym uszczerbku w łańcuchu dostaw, który towarzyszy produkcji globalnej. Na chwilę obecną nie ma raczej żadnej gałęzi produkcji, która by nie opierała się na łańcuchu globalnym dostaw poszczególnych komponentów towarzyszącym produkcji. Oczywiście ten problem dotknął również nas, producentów wyposażenia meblowego dedykowanego do sektora retailowego.

W konsekwencji przełom roku był czasem, gdy ceny wszelkich surowców, materiałów towarzyszących produkcji poleciały bardzo mocno do góry. Dotyczyło to stali ale również elementów

Była obawa, że za chwilę stracimy naprawdę wykwalifikowaną kadrę, Z perspektywy czasu na pewno możemy powiedzieć, że udało nam się to przetrwać drewnopochodnych takich jak płyty meblowe, laminaty i wszelkie tego typu elementy.

Jaki to ma wpływ na Wasze ceny?

RM: Niestety podwyżki cen materiałów do produkcji nie były kosmetyczne. W wielu przypadkach mieliśmy do czynienia z podwyżkami rzędu kilkudziesięciu a nawet kilkuset procent. Pamiętam końcówkę roku i cenę blachy stalowej na poziomie 3,20, gdzie na chwilę obecną to już jest grubo ponad 10 złotych za kilogram. Oczywiście przekłada się to na cenę produktu finalnego, który trzeba z tego materiału wyprodukować. Dzisiaj jest to ogromnym wyzwaniem dla wszelkich uczestników rynku, bo wszyscy musimy na te koszty patrzeć bardzo wnikliwie. Z drugiej strony, aby dobrze funkcjonować, pewne inwestycje muszą być poczynione. My jako Norcospectra, staramy się te koszty optymalizować, proponując rozwiązania, które mogą temu pomóc, ale jednocześnie zachowując formę projektu, który zamierza przeprowadzić partner.

49

Na czym konkretnie ta optymalizacja ma polegać? Na stosowaniu innych materiałów?

Na tym, że redukujecie swoją marżę, jesteście bardziej elastyczni, jeśli chodzi o Wasz zysk?

W którą to idzie stronę?

RM: Mógłbym stwierdzić, że każdy z tych elementów ma tu swoje miejsce. Czyli zarówno poszukiwanie materiałów alternatywnych, które nie będą gorsze jakościowo. Marża to też jest czynnik, który bardzo mocno trzeba było zweryfikować na chwilę obecną.

Po stronie Waszych klientów może pojawić się taka refleksja, że być może te zmiany cen komponentów do waszej produkcji są tylko przejściowe i należy się wstrzymać z zamówieniami do czasu, aż sytuacja nie ustabilizuje się. Czy sądzi Pan, że taki scenariusz jest możliwy i co Pan odpowiada, jak ktoś mówi: OK, poczekamy, bo skoro dzisiaj stal jest trzykrotnie droższa, to to jest kosmiczna cena i być może niebawem będzie na poziomie może nie tych 3, ale 4-5 złotych?

RM: To jest bardzo dobre pytanie, bardzo dobra kwestia, czy faktycznie być może lepiej jest przeczekać. Z drugiej strony mamy jednak pytanie: czy to lepsze kiedyś przyjdzie.

Mamy nadzieję że trend wzrostowy, który mamy na chwilę obecną, odwróci się i zacznie tp iść w drugim kierunku.

Jeżeli są firmy, które mogą sobie pozwolić na to by teraz nic nie robić i czekać to zapewne tak zrobią. Natomiast musimy też pamiętać o tym, że świat się nie zawalił, funkcjonujemy, ludzie wracają do centrów handlowych i nie zmieniły się ich przyzwyczajenia do tego, aby czuć się tam dobrze. One, moim zdaniem, wręcz mogły się spotęgować, bo za tym właśnie tęskniliśmy.

Tęskniliśmy za tym, żeby być wśród ludzi i robić zakupy również wśród ludzi.

Jeżeli centra handlowe mają odzyskać swój blask sprzed pandemii, jeżeli ma być traffic na poziomie takim, który był wcześniej, to rzeczywiście chyba będzie konieczna taka ucieczka do przodu. Mam na myśli kreowanie na nowo przestrzeni w centrach handlowych, prawda?

RM: Zapewne tak. Mody, upodobania, trendy się zmieniają. To się teraz na pewno nie zmieniło i szukamy tych nowych doznań, doświadczeń.

Jako klienci zostaliśmy przyzwyczajeni do tego, że stagnacja i bycie w jakiejś inercji już nam generalnie nie służy.

25/08/2021 19:16

50

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Maciej Zawadzki, prezes Apcoa Parking

Apcoa Parking: Kreujemy trendy

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL #Polska

#Apcoa Parking

W jaki sposób pandemia wpłynęła na Państwa działalność?

MZ: Podobnie jak operatorzy centrów handlowych i najemcy, którzy stracili praktycznie z dnia na dzień przychody, zostaliśmy poszkodowani przez pandemię. Trudna sytuacja dotyczyła nas w główniej mierze w przypadku projektów, w których byliśmy dzierżawcami parkingów.

Straciliśmy wszystkie przychody i zostaliśmy z wysokimi czynszami, ponieważ nie objęły nas

22_apcoa.indd 50

przez kolejne lata i do tego na bazie takich silniejszych relacji, wzmocnionych naszą partnerską postawą. Ucierpiała na tym niestety duża część naszych przychodów, która nam po prostu odpadła. Zarządzamy parkingami przy kilkudziesięciu centrach handlowych w Polsce i znaczący spadek przychodów spowodował, że nasza sytuacja płynnościowa przez chwilę była naprawdę trudna.

Udało się przetrwać właśnie dzięki współpracy z naszymi partnerami.

przepisy rozporządzenia, które zwalniały najemców z czynszów. Okazało się, że ponieważ nie jesteśmy standardowym najemcą powierzchni handlowej, nie przysługuje nam żadne wsparcie.

Jak zatem udało się przetrwać i funkcjonować w tym trudnym czasie?

MZ: Zaczęły się rozmowy z właścicielami centrów w zakresie redukcji lub zwieszenia naszych czynszów. Niektóre z nich niestety trudne. Dotyczyły głównie lokalizacji, gdzie mieliśmy powierzchnie w dzierżawie. Natomiast równolegle w przypadku projektów, gdzie byliśmy zarządcami parkingów, czyli nie płaciliśmy czynszów i otrzymywaliśmy stałe wynagrodzenie, wychodząc naprzeciw naszym klientom, czyli właśnie właścicielom centrów handlowych, zredukowaliśmy nasze wynagrodzenie. Podjęliśmy decyzję by częściowo redukując obsługę i koszty działalności oraz rezygnując z naszych marż, pomóc im przetrwać, a jednocześnie też zachować zdrowe, partnerskie relacje z naszymi klientami, ponieważ biznes po pandemii będzie nadal istniał. .

Czyli z jednej strony oczekiwaliście wsparcia, a z drugiej sami je oferowaliście.

MZ: Zależało nam, by po zakończeniu pandemii, kontynuować współpracę z naszymi klientami

Na czym ta pomoc i współpraca polegała?

MZ: Większość klientów wspierało nas redukując bądź odraczając czynsze. Mowa o operatorach centrów handlowych, ale też podmiotach publicznych, które zgodziły się odroczyć nam czynsze na drugą część roku, na okres, kiedy wszystko wróci do normy. To nam uratowało płynność.

W bardzo partnerski sposób zachowali się także najwięksi operatorzy sieci handlowych, na przykład Lidl, Netto, Kaufland, Aldi czy też Polo Market, którzy mimo pandemii i lockdownów płacili nam terminowo nasze wynagrodzenie.

Ich biznesy na szczęście stabilnie funkcjonowały w okresie pandemii. Dzięki takim przyjaznym partnerom udało nam się przejść przez lockdown obronną ręką.

Galerie i w związku z tym parkingi działały w ograniczonym trybie, ale sieci handlowe zwłaszcza te dyskontowe i convenience, którym także świadczycie usługi, miały się w tym czasie raczej dobrze MZ: Netto, Lidl, Kaufland, Polo Market i Aldi – wszystkie te sieci dostarczały nam nowych projektów dzięki swojej dynamicznej ekspansji. Kaufland i Aldi zrezygnowały nawet z obsługi przez innych operatorów parkingowych i powierzyły nam na wyłączność wszystkie swoje parkingi, przekazując nam kilkadziesiąt nowych obiektów.

Wynikało to z faktu, iż byli bardzo zadowoleni z jakości naszych usług i partnerskiego sposobu współpracy.

fot. Apcoa Parking

Grupa Apcoa zarządza 14 tysiącami parkingów w Europie i przed pandemią generowała prawie miliard Euro przychodu rocznie.

W każdym z 13 krajów europejskich w których działamy praktycznie jesteśmy największym operatorem. W Polsce mamy w tej chwili prawie 800 parkingów.

To zobowiązuje i pozwala nam kreować trendy – mówi w rozmowie z SCF Magazine Maciej Zawadzki, prezes Apcoa Parking.

Stoisko 120

25/08/2021 19:16

SCF MAGAZINE 2021

Czym wyróżniają się Wasze usługi?

MZ: Chociażby kwestią jakości sprzętu parkingowego lub wystawiania mandatów tzw. opłat dodatkowych na parkingach przy obiektach handlowych wyposażonych w parkometry. Niestety wiele firm działających na polskim rynku i obsługujących sieci handlowe, oferuje swoje usługi na zarządzanie za symboliczne kwoty, a następnie wyrównuje swoje niskie wynagrodzenie mandatami wystawianymi klientom tych sklepów lub instaluje na parkingach stare, zużyte urządzenia parkingowe. Takie „polowanie na klientów” aby wystawić im mandat psuje niestety wizerunek całej branży i powoduje zainteresowanie ich działaniami przez takie instytucje jak UOKiK czy też Rzecznik Praw Konsumentów. My działamy w innym kierunku. Nasze parkingi wyposażone są w najnowszej generacji parkometry z możliwością płatności kartami płatniczymi oraz istnieje na nich możliwość skorzystania z naszej aplikacji mobilnej Apcoa Flow. Ponadto mamy świadomość tego, iż wystawienie mandatu klientowi obiektu handlowego jest de facto równoznaczne z odstraszeniem klienta od tego sklepu.

Dlatego nasz Dział Reklamacji stara się anulować wystawione mandaty klientom, którzy zrobili zakupy w danym sklepie, ale z jakichś powodów nie pobrali biletu parkingowego..

Co jest największym wyzwaniem dla galerii i sieci handlowych w organizacji parkingów?

MZ: Myślę, że kwestie opłat za parkowanie.

Zwyczajowo przyjmuje się, że klient ma bezpłatny parking na czas robienia zakupów w danej galerii handlowej czy sklepie. Problem powstaje jednak wtedy, gdy ta zasada jest naruszana przez parkujących. Coraz częściej pojawiają się sytuacje, gdy klient danego centrum handlowego nie ma gdzie zaparkować, ponieważ parking jest zajęty przez pracowników okolicznych biur, interesantów pobliskich urzędów, pacjentów szpitali czy też mieszkańców położonych w sąsiedztwie osiedli. Co robi klient, który przyjeżdża do danego sklepu i nie może zaparkować? Jedzie 500 metrów dalej do sklepu konkurencji. Sieci handlowe zauważyły ten niebezpieczny dla ich biznesu proceder i zaczęły wprowadzać własne zasady parkowania na swoich parkingach. .

Powiedział Pan, że proponujecie dwa modele funkcjonowania - w oparciu o dzierżawę lub jako zarządca parkingu. Jaka jest różnica?

W przypadku umowy o zarządzanie jesteśmy zarządcą obiektu i klient wypłaca nam z tego

22_apcoa.indd 51

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

tytułu wynagrodzenie. Oczywiście w ramach tego wynagrodzenia ponosimy koszty zatrudnienia pracowników, amortyzację systemu parkingowego, który z reguły zapewniamy na swój koszt, biletów parkingowych czy też serwisu technicznego. Natomiast w przypadku umowy dzierżawy, to my płacimy co miesiąc czynsz naszemu klientowi, pobierając i księgując wszystkie przychody z parkingu. Parkingi przy centrach handlowych z reguły działają na zasadzie umów o zarządzanie.

Na czym konkretnie polega to zarządzanie?

MZ: Najprościej mówiąc – instalujemy i wdrażamy system parkingowy tj. szlabany, kamery sczytujące tablice rejestracyjne i kasy automatyczne, nasz personel obsługuje system parkin-

Największym wyzwaniem dla galerii i sieci handlowych w organizacji parkingów są kwestie opłat za parkowanie. Zwyczajowo przyjmuje się, że klient ma bezpłatny parking na czas robienia zakupów w danej galerii handlowej czy sklepie. Problem powstaje jednak wtedy, gdy ta zasada jest naruszana przez parkujących gowy, zapewniamy materiały eksploatacyjne np. bilety parkingowe, analizujemy trendy rynkowe na obszarze, na którym znajduje się parking i optymalizujemy taryfy parkingowe, odpowiadamy za cash management w tym konwoje gotówki, zapewniamy własny serwis techniczny urządzeń czy też realizujemy sprzedaż abonamentów parkingowych.

Apcoa to firma międzynarodowa. Jakie trendy w systemach zarządzania obecnie królują w Polsce i na świecie?

MZ: Grupa Apcoa zarządza 14 tysiącami parkingów w Europie i przed pandemią generowała prawie miliard Euro przychodu rocznie. W każdym z 13 krajów europejskich w których działamy praktycznie jesteśmy największym operatorem.

51

W Polsce mamy w tej chwili prawie 800 parkingów. To zobowiązuje i pozwala nam kreować trendy. W 2019 roku Grupa wprowadziła na rynek swoją własną aplikację mobilną, która nazywa się Apcoa Flow i jest dostępna naszych parkingach w całej Europie, oraz na wielu parkingach partnerskich.

Czym się charakteryzuje ten system?

MZ: Aplikacja mobilna umożliwia opłatę za parking, który wyposażony jest w szlabany albo w parkometry. W przypadku parkingu wyposażonego w parkometr parkujący zaznacza w aplikacji przewidywany czas parkowania np. darmową godzinę przy centrum handlowym i nie musi podchodzić do parkometru aby pobrać bilet parkingowy. To rozwiązanie świetnie zdało egzamin w pandemii. Wówczas odnotowywaliśmy przyrosty po kilkanaście tysięcy użytkowników naszej aplikacji miesięcznie. W przypadku systemu szlabanowego w momencie, kiedy pojazd podjeżdża do szlabanu, kamera sczytuje jego numer rejestracyjny i automatycznie otwiera się szlaban wjazdowy oraz rozpoczyna sesja parkowania.

Apcoa jest rokrocznie wystawcą SCF. Z jaką ofertą wyjdziecie w tym roku do centrów handlowych i jakiego typu partnerów będziecie poszukiwać na Shopping Center Forum?

MZ: Dla nas targi Shopping Center Forum są bardzo ważną platformą umożliwiającą spotkania się z naszymi aktualnymi i potencjalnymi nowymi klientami. W dzisiejszych czasach, kiedy wszystkim brakuje czasu na spotkania, rozmowy czy też podsumowania, tego typu wydarzenia ułatwiają kontakty biznesowe. SCF to atrakcyjny i ciekawy format, pozwala podtrzymywać istniejące relacje biznesowe i prezentować szerokiemu gronu odbiorców nasze nowe rozwiązania i technologie.

Pamiętajmy, że wiele centrów handlowych, które w niedalekiej jeszcze przeszłości nie miało problemu z parkingiem, teraz zauważa potrzebę zmian w tym obszarze. Obserwujemy dynamiczny wzrost liczby inwestycji budowalnych, powstaje wiele nowych nieruchomości, zmienia się zagospodarowanie terenu i nagle obiekty handlowe zostają otoczone przez budynki biurowe czy też osiedla mieszkaniowe. Wiele centrów handlowych poszukuje rozwiązania jak rozwiązać problem z parkingiem, a na targach może je znaleźć.

Na naszym stoisku w tym roku zaprezentujemy nowe ciekawe urządzenia parkingowe, najlepsze światowe marki i rozwiązania mobilne wspierające zarządzanie parkingami.

25/08/2021 19:17

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Perfect Light Illumination: wyjątkowy kreator klimatu

Według badań Forrester Research, nieodzownym elementem towarzyszącym szeroko pojętym decyzjom zakupowym jest nie tylko bogata oferta handlowa, ale także atmosfera i klimat panujący w danym centrum handlowym. Ów czynnik przekłada się na ponad 70 proc. decyzji zakupowych.

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

Ekspertem od kreowania niecodziennego nastroju jest niewątpliwie firma Perfect Light – tworząca nieszablonowe, niezapomniane oraz innowacyjne, a co najważniejsze spersonalizowane instalacje świetlne, których zadaniem jest wywołanie wyjątkowych wrażeń, wzmacniających wizerunek i przekaz marketingowy konkretnego obiektu handlowego. Perfect Light działa na rynku od roku 2012. Od tego czasu nieustanie rozwija się pod względem projekto-

23_perfect_light.indd 52

#Polska

#Perfect Light

wym, jak i produkcyjnym. Obsługując zarówno rynek krajowy i zagraniczny firma zrealizowała kilkaset projektów, podziwianych przez Klientów na całym świecie. Filozofią firmy Perfect Light jest jakość, oryginalność i innowacyjność projektów. Sezonowe lub trwałe instalacje świetlne oraz elementy dekoracyjne realizowane są w oparciu o najnowsze technologie, unikatowy design i najwyższej jakości energooszczędne, ekologiczne produkty.

Stoisko 140

Oferta PL obejmuje rozwiązania dające niemal nieograniczone możliwości tworzenia spektakularnych koncepcji, opartych na światowych trendach dekoracji i iluminacji. Instalacje wzbogacone są o efekty audiowizualne oraz mające możliwość interakcji z odbiorcą. W proces tworzenia każdego projektu włączeni są doświadczeni architekci, graficy oraz artyści z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

– Naszą misją jest tworzenie niezapomnianych spektakli wizualnych, kreowanych przez nasze dekoracje, których celem jest nie tylko wzmocnienie wizerunku naszych klientów, ale również wywołanie niepowtarzalnego klimatu i emocji – mówi Justyna Gil Prezes Zarządu Najlepszym tego przykładem jest dekoracja wykonana dla Centrum Handlowego - Forum Gdańsk – kilkunastometrowy, podwieszany statek z płóciennymi żaglami. Jego centralnym punktem jest głowa lwa umiejscowiona na dziobie galeonu, nawiązująca do herbu Gdańska – widoczna z tarasu Forum. Ster statku jest interaktywny, co daje możliwość zabawy.

– W tym projekcie nawiązujemy detalami do historii miasta, w którym znajduje się galeria, a główną inspiracją była rzeźba znajdująca się na budynku Narodowego Banku Polskiego w Gdańsku. Chcieliśmy, aby ta instalacja stała się kolejną atrakcją dla mieszkańców i turystów odwiedzających Trójmiasto. I tak też się stało – podkreśla Justyna Gil. – Dekoracje Perfect Light™ to całe spektrum wyjątkowych emocji. Zapraszamy do współpracy.Zapewniamy kompleksową obsługę – od projektu, produkcji poprzez transport, montaż/ demontaż oraz magazynowanie. Na życzenie klienta jesteśmy w stanie zaoferować rozwiązania tematyczne. Współpracujemy z klientami różnych branż, są wśród nich przede wszystkim centra handlowe, hotele, czy biura, ale tworzymy także realizacje dla miast budując instalacje ożywiające większe przestrzenie publiczne – zapewnia Prezes Perfect Light.

Perfect Light realizował projekty dla wiodących galerii handlowych i współpracował m.in. z takim zarządcami jak ECE, Atrium, Echo Investments, Apsys czy Unibail Rodamco.

fot. Perfect Light Illumination

52

25/08/2021 19:19

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

ALDI: Raport zrównoważonego rozwoju i nowe działania

Grupa ALDI Nord konsekwentnie realizuje własny program zrównoważonego rozwoju. W bieżącym raporcie za 2020 r., sieć dokonuje podsumowania oraz podejmuje nowe działania, a także wyznacza cele na kolejne lata. Sieć w centrum zainteresowania stawia tematy opakowań oraz ochrony klimatu.

Fot. ALDI

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

Grupa Przedsiębiorstw ALDI Nord realizuje własny program zrównoważonego rozwoju.

Głównym celem publikacji raportu jest transparentna informacja dotycząca działań i postępów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Główne obszary programu CR ALDI to odpowiedzialność w ramach łańcucha dostaw, oszczędzanie zasobów, polityka klimatyczna i zaangażowanie społeczne.

– Naszym celem jest sprawić, aby wszyscy nasi klienci mogli kupować bezpiecznie i z czystym sumieniem. Coraz więcej klientów zwraca uwagę na wpływ działalności przedsiębiorstwa na środowisko i społeczeństwo oraz uwzględnia to kryterium w trakcie zakupów. Nasz raport pokazuje, gdzie jako Grupa jesteśmy obecnie i gdzie chcemy być dając transparentną informację dotyczącą działań i postępów w zakresie zrównoważonego rozwoju – mówi Katarzyna Bawoł, Kierownik ds. Jakości i Odpowiedzialności Przedsiębiorstwa ALDI Polska.

24_hosso.indd 53

#Polska

#ALDI Nord

W 2020 r. sieć wyznaczyła międzynarodowe cele dotyczące opakowań dla całej Grupy Przedsiębiorstw ALDI Nord. Jednym z głównych celów ALDI w zakresie polityki dotyczącej opakowań jest wprowadzenie do końca 2025 roku dla wszystkich produktów marek własnych opakowań nadających się do recyklingu, kompostowania lub ponownego wykorzystania. Ponadto do roku 2025 sieć chce zredukować całkowitą wagę materiałów opakowaniowych produktów marek własnych o 15 procent w stosunku do roku 2020. Sieć podjęła również decyzję, że do 2025 roku przynajmniej 40 procent owoców i warzyw nie będzie w ogóle pakowanych. W przypadku produktów, które wymagają opakowania ze względów bezpieczeństwa i zachowania jakości, zostaną wprowadzone opakowania przyjazne dla środowiska.

Dodatkowo ALDI w Polsce oferuje klientom reklamówki wykonane z przynajmniej 80% surowców z recyklingu i w 100% przeznaczone do recyklingu. Sieć zdecydowała się na kolorowe, nieco hu-

53

Stoisko 500

morystyczne grafiki, co dodatkowo przedłuży czas użytkowania każdej z toreb właśnie ze względu na jej atrakcyjny wygląd.

Sieć zachęca również do segregacji i wprowadza specjalne oznaczenia, informujące o kolorze pojemnika, do którego powinny trafić poszczególne elementy odpadu. Docelowo oznaczenia mają pojawić się na wszystkich opakowaniach marek własnych ALDI. Ochrona klimatu jest jednym z największych wyzwań społecznych naszych czasów. W 2018 roku opublikowany został aktualny cel klimatyczny, w którym sieć zobowiązała się do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 40 procent do końca 2021 roku w porównaniu z poziomem z 2015 roku. Realizacja przyjętych celów klimatycznych w całej Grupie Przedsiębiorstw ALDI Nord wiązała się z zastosowaniem szeregu nowych rozwiązań w sklepach i centrach dystrybucyjnych sieci w tym min. wprowadzenie energooszczędnego oświetlenia LED, zwiększenie liczby instalacji fotowoltaicznych oraz usprawnianiem procesów chłodniczych. Dzięki wdrożonym instalacją fotowoltaicznym, w całej grupie ALDI Nord wytwarzanych jest 79.800 MWh energii elektrycznej – czyli tyle, ile wystarczy, aby zaspokoić roczne zapotrzebowanie na elektryczność niemal 20 000 gospodarstw domowych. Sieć zaoszczędziła w 2020 roku około 19.300 ton CO2. Na chwilę obecną sieć spodziewa się osiągnąć założony cel do końca 2021 roku.

W lipcu 2020 r. ALDI Nord jako jeden z pierwszych detalistów dyskontowych, dołączył do inicjatywy “Science Based Targets initiative” (SBTi), zobowiązując się do ustalenia wiążących i naukowo sprawdzonych celów do redukcji emisji CO2 w ciągu najbliższych dwóch lat. Nowe cele klimatyczne sieć planuje przedstawić w zaktualizowanej wersji międzynarodowej polityki ochrony klimatu na początku 2022 r.

Raport zrównoważonego rozwoju ALDI oparty został na danych za okres obrotowy 2020, zebranych z poszczególnych dyskontów sieci, w tym ze sklepów z Polski. Jest on zgodny ze standardami raportowania GRI Sustainability Reporting Standards (Global Reporting Initiative) i jest dostępny w języku angielskim na stronie: 2020 (aldi.pl).

25/08/2021 14:40

54

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

SHOPP.CITY nie zwalnia tempa.

Kierunek: Długołęka

Stoisko 200

Choć sektor handlowy wciąż odczuwa skutki pandemii, są powody do optymizmu – na horyzoncie pojawiają się nowe inwestycje. Jedną z nich jest kolejny projekt SHOPP.CITY, tym razem realizowany w podwrocławskiej Długołęce.

Lokalizacja nowego projektu jest doskonale znana mieszkańcom. Retail park SHOPP. CITY powstanie przy ul. Wrocławskiej, obok istniejącego obiektu sieci Selgros oraz restauracji McDonald’s Deweloper postawił na sprawdzoną formułę power center. Jednopoziomowy budynek, sąsiedztwo znanych najemców, duży, wygodny parking na świeżym powietrzu – to rozwiązania, które sprawdza się w każdych okolicznościach. Ten nowoczesny format cieszy się również dużym zainteresowaniem ze strony najemców. Jak deklaruje Nuvalu, firma odpowiedzialna za komercjalizację powierzchni, chęć wynajmu powierzchni w nowym retail

25_nuvalu_shop_city.indd 54

#Polska

#Długołęka

#Nuvalu

#SHOPP.CITY

parku potwierdziły już najbardziej popularne marki. Podobnie zresztą, jak w przypadku innych podobnych inwestycji SHOPP.CITY w Polsce – to dowód, że najemcy postrzegają formułę power center jako bardzo przyszłościową i dostosowaną do aktualnych oczekiwań klientów. W przeciwieństwie do zakupów online retail parki umożliwiają szybki zakup potrzebnych towarów bez konieczności oczekiwania na dostawę; z drugiej strony ich koncepcja umożliwia klientom szybkie zrobienie zakupów bez konieczności przebywania w przestrzeniach wspólnych, takich jak windy, klatki schodowe czy pasaże wewnątrz budynku. Dzięki temu format ten tak

dobrze obronił się przed skutkami pandemii. Łączna powierzchnia handlowa pierwszego etapu projektu przekroczy 6 tys. mkw., a przy obiekcie powstaną 192 miejsca parkingowe dla klientów. Park handlowy obsłuży ok. 60 tys. mieszkańców rejonu Długołęki i dzięki przemyślanej strategii komercjalizacji zaspokoi zdecydowaną większość potrzeb zakupowych lokalnej społeczności. W okolicy powstaje obecnie wiele nowych projektów mieszkaniowych – to dobry prognostyk dla nowej inwestycji.

Planowana data przekazania pierwszej fazy nowego projektu SHOPP.CITY do eksploatacji to początek 2023 r.

Fot. Nuvalu

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

25/08/2021 14:44

25a_r_cream.indd 55

25/08/2021 14:44

56

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Netto kontynuuje konwersję sklepów przejętych po Tesco

Stoisko 320

Ponad 150 sklepów otwartych do końca roku – to coraz bliższy do osiągnięcia cel sieci Netto, która kontynuuje realizację ambitnego planu konwersji sklepów przejętych po Tesco.

W ciągu ostatnich kilku tygodni duńska sieć otworzyła dziewięć nowych placówek. Netto rozwija także infrastrukturę konwertowanych sklepów: cztery nowo otwarte placówki posiadają strefę kas samoobsługowych. W ciągu najbliższego półrocza kasy samoobsługowe pojawią się w około 50 sklepach przejętych po Tesco.

12 sierpnia przy ul. Kopcińskiego 31D w Łodzi otworzyło się już 12. Netto w mieście. Łódź pozostaje tym samym trzecim miastem w Polsce pod względem liczby sklepów Netto, wyprzedzona tylko przez Poznań (15 sklepów) oraz kolebkę sieci w naszym kraju – Szczecin (25 sklepów).

W Chełmży i Złotowie Netto miało dotychczas po jednym sklepie, od teraz jest ich więcej.

W Chełmży duńska sieć jest obecna nie tylko przy ul. Sikorskiego 36A, ale także przy ul. Chełmińskie Przedmieście 9-11, a więc po obu stronach chełmżyńskiego Rynku. W Złotowie do sklepu przy ul.

Kolejowej 9a dołączył nowy, zlokalizowany przy ul. Moniuszki 10 – oba z nich zlokalizowane są w centralnej części miasta.

W ostatnich tygodniach Netto debiutowało w kolejnych miejscowościach w woj. mazowieckim, kujawsko – pomorskim, świętokrzyskim i małopol-

26_netto.indd 56

#Polska

#Netto

skim, umacniając swoją pozycję w tych częściach kraju. Mowa o Nasielsku, Radomiu, Łącku, Kazimierzy Wielkiej i Ciechocinku. Tym samym zasięg sieci rośnie i staje się coraz bardziej równomierny.

– Transformacja sklepów Tesco do Netto pozwala nam w krótkim czasie zwiększyć skalę naszego działania. Jesteśmy przekonani, że koncept Netto przyciągnie byłych klientów Tesco i zatrzyma ich na stałe. Netto to format inny od Tesco, ale ma wiele do zaoferowania. Tym, co wyróżnia Netto na rynku, jest szeroka oferta, konkurencyjne ceny, szereg cotygodniowych promocji i rzeczywisty komfort robienia zakupów w naszych placówkach.

– mówi Krzysztof Kamiński, dyrektor operacyjny w Netto Polska.W nowo powstałych sklepach w Łodzi, Radomiu, Złotowie i Raciborzu można szybko i wygodnie zapłacić za swoje zakupy w kasach samoobsługowych.

– Kasy samoobsługowe to odpowiedź na oczekiwania naszych klientów, które uzupełniają pakiet rozwiązań przekładających się na pozytywne doświadczenia zakupowe – komentuje Krzysztof Kamiński i dodaje: jak dotąd takie kasy zainstalowaliśmy w około 10 sklepach, ale w ciągu najbliższych sześciu miesięcy rozwiązanie będzie dostępne

w 50 sklepach przejętych po sieci Tesco. Kasy samoobsługowe zdecydowanie przyjęły się na rynku, z pewnością będą miały pozytywny odbiór również w sklepach Netto.

Nowo otwierane sklepy funkcjonują w unikatowym formacie Netto 3.0, który nawiązuje do stylu skandynawskiego. Jego wyznacznikami są minimalistyczny charakter wyposażenia i wyważona kolorystyka wystroju sklepów. Szerokie alejki, lampy zapewniające neutralne oświetlenie czy drewniane elementy wystroju zapewnią kupującym komfort i przyjazną atmosferę robienia zakupów.

Cechą charakterystyczną każdego Netto jest bogaty asortyment, obejmujący 3000 produktów w stałej ofercie (w tym 1000 produktów marek własnych) w atrakcyjnych cenach. Klienci mają do dyspozycji szeroki wybór (ponad 150 gatunków) świeżych owoców i warzyw, produkty bezglutenowe, bezlaktozowe, bezcukrowe, produkty z certyfikatem BIO, a także produkty ze strefy TO GO obejmującej szeroką gamę dań gotowych.

Do końca roku sieć planuje otworzyć łącznie ponad 150 sklepów w całej Polsce. Koniec całego procesu konwersji planowany jest na połowę przyszłego roku.

Fot. Netto

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

25/08/2021 14:46

27_r_nhood_ceetrus.indd 57

25/08/2021 14:46

58

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Justyna Hara, Dyrektor Działu Najmu, Metro Properties

Dobre relacje z najemcami teraz procentują

Stoisko 270

Najemcy mieli świadomość tego, że nowelizacja ustawy jest trochę zero jedynkowa, więc niejednokrotnie sami proponowali pewne rozwiązania pozaustawowych, kompromisowych przedłużeń umów czy innych dodatkowych rozwiązań. Ja to bardzo szanuję, doceniam i jestem za to wdzięczna – w rozmowie z SCF Magazine mówi Justyna Hara, Dyrektor Działu Najmu, Metro Properties.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

#Metro Properties

Na Pani biurku leży lipcowy raport na temat obrotów i odwiedzalności. Jakie płyną z niego wnioski?

JH: Wyniki są bardzo obiecujące i dają nadzieję na sukcesywną odbudowę rynku.

Oczywiście w tym kontekście kluczowa będzie sytuacja pandemiczna, bo wprowadzanie kolejnych restrykcji lub co gorsza lockdownu, zaburzyłoby obraz tego, co widzimy w naszych danych. Przy założeniu jednak,

28_metro.indd 58

że nowe restrykcje nie będą aż tak dotkliwe i najemcy będą mogli bez przeszkód prowadzić swoje biznesy, jest nadzieja, że będą też sukcesywnie odrabiać poniesione straty. To jest czas by wspólnie z najemcami pracować nad pełną odbudową pozycji centrów handlowych.

Z większą uwagą przyglądamy się tym najemcom, którzy najbardziej ucierpieli w czasie pandemii, czyli z branży gastronomicz-

nej, rozrywkowej, pewnym obszarom usług.

Ci najemcy z pewnością będą potrzebowali więcej czasu, żeby zbliżyć się do wyników z 2019.

Wyniki osiągnięte w ostatnich miesiącach jednak napawają optymizmem oraz potwierdzają fakt, że wszyscy jesteśmy już zmęczeni restrykcjami i z niecierpliwością czekamy na powrót do stabilnej biznesowej rzeczywistości

Fot. Metro Properties

#Polska

25/08/2021 14:48

SCF MAGAZINE 2021

Jak wygląda w stosunku do roku 2019?

JH: Nasze centra charakteryzują się tym, że funkcjonuje w nich m.in. duży hipermarket, market budowlany oraz wielkopowierzchniowy sklep z elektroniką, dlatego też straty związane z utratą klientów nie były aż tak drastyczne jak w dużych centrach handlowych zlokalizowanych w centrach miast.

Patrząc więc na wyniki frekwencji, widzimy tendencję wzrostową versus ubiegły rok.

Trend jest optymistyczny i na tej podstawie można prognozować, że jeżeli nie będzie żadnych zawirowań pandemicznych, to idziemy w dobrą stronę.

Wspomniała Pani, że to już jest taki czas, kiedy Wy razem z najemcami powinniście pracować nad odbudowaniem pozycji centrów handlowych. Wiemy wszyscy, co się działo przez ostatnie półtora roku. Czy Pani już widzi oznaki konsolidacji działań uczestników rynku, w kierunku tego, by ten rynek wspólnie odbudować?

JH: W pewnym momencie w trakcie negocjacji usłyszałam od najemców takie zdanie, że pandemia sprawiła, iż w zasadzie nie ma już relacji i teraz każdy sam dąży do odbudowy tego, co przez nią stracił. Ja tego nie widzę w ten sposób. Uważam, że mimo wszystko, mimo tych trudnych czasów nasze relacje w dalszym ciągu są utrzymywane i powinny być pielęgnowane. Widzę ze strony najemców, chociażby teraz w momencie wprowadzenia nowelizacji ustawy, duże zrozumienie i wręcz pewną inicjatywę w proponowaniu kompromisowych rozwiązań pozaustawowych. Mam więc poczucie, że jednak się rozumiemy, mówimy tym samym językiem oraz że musimy skonsolidować te nasze działania.

Ostatnie zmiany prawa na pewno nie konsolidują rynku.

JH: Wiemy wszyscy, że wprowadzone regulacje prawne wystawiły na próbę budowane przez lata relacje najemca-wynajmujący i to nie podlega dyskusji. To jest fakt. Nowe przepisy absolutnie nie pomagają nam w osiąganiu porozumienia. Wręcz wymuszają prowadzenie trudnych dla obu stron rozmów i negocjacji. Natomiast nie oznacza to absolutnie, że najemcy zamykają się na rozmowy o przedłużeniach umów, że nie próbują też odpowiadać na nasze propozy-

28_metro.indd 59

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

59

cje pozaustawowych rozwiązań. Biorąc pod uwagę kształt nowelizacji ustawy, uchylanie się od złożonych uprzednio ofert ma swoje uzasadnienie, więc najemcy korzystają z tej możliwości Powiem szczerze, tak z naszego podwórka, że jednak skala wycofywanych ofert okazała się mniejsza, niż się spodziewaliśmy.

poziomie, to znaczy, że ktoś nowy to miejsce wypełnił, tak?

JH: Tak, oczywiście. Tylko w bieżącym roku podpisaliśmy ponad 20 nowych umów.

Mówię o nowych umowach, nie licząc standardowych przedłużeń i w ogóle nie wchodząc w wyliczenia dotyczące dokumentów covidowych.

Jak więc, w kontekście ostatniej nowelizacji, wyglądają negocjacje z najemcami?

JH: Najemcy mieli świadomość tego, że nowelizacja ustawy jest trochę zero jedynkowa, więc niejednokrotnie sami proponowali pewne rozwiązania pozaustawowych, kompromisowych przedłużeń umów czy innych dodatkowych rozwiązań. Ja to bardzo szanuję, doceniam i jestem za to wdzięczna.

Czy nowi najemcy to są ci, którzy byli u Was dotychczas obecni czyli relokacje, powiększenia, czy też to są zupełnie nowe podmioty?

JH: To są zarówno nowi najemcy jak i najemcy, z którymi już współpracowaliśmy i którzy na bazie naszej długoletniej współpracy postanowili, mimo tych trudnych czasów, uruchomić swoje sklepy w centrach, w których ich do tej pory nie było.

Z wielką satysfakcją mogę poinformować o nowych partnerach, wśród których znaleźli się m.in. sieć salonów optycznych Fielmann, Twoje Soczewki. Mamy nowy, piękny sklep firmy Tefal, z którym prowadziliśmy rozmowy jeszcze przed pandemią, a to właśnie pandemia pozwoliła nam sfinalizować te rozmowy. Podjęliśmy współpracę z lokalną, bardzo lubianą cukiernio-kawiarnią GOM Owczarek. Wspominam o niej, bo uruchomiła 3 swoje lokale w naszych centrach na południu Polski. Mamy też nowy salon Sleeping Expert. Tak jak wspomniałam, podpisaliśmy też umowy z najemcami, których już znaliśmy, którzy też znali nasze obiekty, ale otworzyli swoje sklepy w tych centrach M1, w których ich jeszcze nie było. Są wśród nich m.in. Pepco, Tatum, Tedi, W. Kruk, nie wspominając o mniejszych, lokalnych.

Biorąc pod uwagę kształt nowelizacji ustawy, uchylanie się od złożonych uprzednio ofert ma swoje uzasadnienie, więc najemcy korzystają z tej możliwości Powiem szczerze, tak z naszego podwórka, że jednak skala wycofywanych ofert okazała się mniejsza, niż się spodziewaliśmy Mówiła Pani o trudnej sytuacji najemców gastronomicznych i nie tylko. W skali całego Waszego portfela zauważalny jest jakiś uszczerbek? Czy wakaty się powiększyły czy raczej nie? Jak to wygląda na dzisiaj?

JH: Jeżeli chodzi o stan komercjalizacji, to on praktycznie od wielu miesięcy jest niezmienny i utrzymuje się na poziomie 99%.

Ilość nowych pustostanów jest na tyle marginalna, że nie wpływa na poziom komercjalizacji w naszych centrach.

Na pewno pojawili się tacy, którzy zniknęli z mapy Waszych najemców. Jeśli poziom komercjalizacji jest na tym samym

Z Tefalem długo prowadziliście rozmowy i nie znajdowaliście tej płaszczyzny porozumienia, a teraz znaleźliście. Z czego to wynika? Z tego, że być może otworzyły się jakieś ciekawe lokalizacje, a może z tego, że zmieniły się warunki czynszowe?

JH: W przypadku Tefala w grę wchodziła lokalizacja, ponieważ jest to brand, który potrzebuje mocno wyeksponowanego miejsca.

Odsłoniło się miejsce po jednym z najemców, który zrezygnował z najmu.

Czy w obecnych warunkach jesteście bardziej elastyczni jeżeli chodzi o Wasze oczekiwania czynszowe?

25/08/2021 14:48

60

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Nie jest tajemnicą, że najemcy oczekują rozliczania na bazie osiągniętych obrotów.

Z punktu widzenia wynajmującego nie jest to adekwatne rozwiązanie. Chociażby ze względu na to, że jak wiemy, składową czynszu są między innymi koszty eksploatacyjne, których wysokość jest stała. Chcąc więc zapewnić prawidłowe funkcjonowanie obiektów i utrzymanie standardów na zadowalającym poziomie, stały, z góry określony czynsz jest koniecznością.

Czy ten czynsz stały jest teraz modyfikowany w dół?

JH: W tej kwestii indywidualnie podchodzimy do każdego najemcy. Staramy się być w miarę możliwości elastyczni w negocjacjach. Oprócz wartością czynszu możemy również pracować okresem najmu.

Jeśli chodzi o długość zawierania nowych umów, to kiedyś standardem były te 5-latki i wszystko się toczyło swoim rytmem stałym. Teraz jak to wygląda?

JH: Obecnie widzimy dwa trendy. Najemcy, którzy potrzebują na swoją działalność dużej powierzchni, z reguły trzymają się tej 5-latki i oczekują dłuższych umów. Natomiast na mniejsze powierzchnie najemcy proponują umowy 3-letnie, ewentualnie 5-letnie z opcjami wypowiedzenia. Zdarzają się też najemcy, którzy bardzo chętnie podpisaliby

28_metro.indd 60

Najemcy, którzy potrzebują na swoją działalność dużej powierzchni, z reguły trzymają się tej 5-latki i oczekują dłuższych umów.

Natomiast na mniejsze powierzchnie najemcy proponują umowy 3-letnie, ewentualnie 5-letnie z opcjami wypowiedzenia.

Zdarzają się też najemcy, którzy bardzo chętnie podpisaliby umowę tylko na rok, aby sprawdzić w którą stronę idziemy pandemicznie umowę tylko na rok, aby sprawdzić w którą stronę idziemy pandemicznie.

Godzicie się na takie rozwiązania roczne?

JH: Przy założeniu, że mówimy o satysfakcjonujących warunkach czynszowych, w marginalnych przypadkach jesteśmy w stanie się na to zgodzić.

SCF MAGAZINE 2021

Ale dwa lata temu nie byłoby to możliwe, prawda?

JH: Nie i w tym momencie również nie traktujemy tego rozwiązania długofalowo.

Zmieniają się zachowania klientów. Czy to ma jakiś wpływ na to, jak w przyszłości mogą się zmieniać wasze obiekty? Czy to będzie miało na przykład wpływ na tenant mix?

JH: Przede wszystkim zawsze z dużą uwagą analizowaliśmy wszelkie raporty dotyczące zachowań konsumentów. Obserwujemy to jeszcze wnikliwiej, bo pandemia wymusiła i przyspieszyła pewne zmiany, które wynikały z konieczności dostosowania się do nowych pandemicznych realiów. Pytanie na ile te zmiany będą trwałe. Niezależnie od tego, zawsze słuchaliśmy naszych klientów, więc tenant mix budowany jest na gruncie obowiązujących trendów.

Jaka jest Wasza ocena wpływu sprzedaży on line na rynek tradycyjny?

JH: Centra handlowe funkcjonowały równolegle z e-commerce jeszcze przed pandemią. Oznacza to więc, że te dwa kanały sprzedaży mogą w pewnym zakresie funkcjonować niezależnie. Oczywiście kolejne lockdowny wpłynęły na wzrost sprzedaży on-line, ale po reotwarciu centrów handlowych ta tendencja uległa odwróceniu. Nie

25/08/2021 14:48

SCF MAGAZINE 2021

ignorujemy siły internetu zwłaszcza, że nasi najemcy również korzystają z tej formy sprzedaży. W czasie pandemii wspólnie z najemcami staraliśmy się ten temat zgłębiać i wprowadzać dodatkowe usługi, które pomogą klientowi korzystać z tego kanału.

Na czym to konkretnie polegało?

JH: Ten trudny dla wszystkich czas lockdownów staraliśmy się po prostu jak najlepiej wykorzystać. Na przykład wdrożyliśmy autorską aplikację iMall, która jest bardzo wygodną i nowoczesną platformą kontaktu on-line pomiędzy Najemcami a Dyrekcją danego centrum handlowego. Bardzo nam to pomogło w bieżącym funkcjonowaniu, nie opóźniając procesów mimo pandemicznych ograniczeń.

Właśnie teraz wdrażamy kolejne rozwiązanie digitalowe, tym razem umożliwiające kontakt klientów z poszczególnymi sklepami w naszych centrach. Dzięki PROMCE,

28_metro.indd 61

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

bo tak nazwaliśmy tę aplikację, możliwe będzie zamawianie wybranych towarów online.

Wprowadziliśmy też na zasadzie wirtualnych paczkomatów, z których najemcy mogą korzystać w momencie, kiedy klient dokonuje zakupu przez Internet np. za pomocą PROMKI i chce odebrać towar w sklepie.

Działania w on-line to jedno, ale też pracowaliśmy nad bardziej „analogowymi” rozwiązaniami. Uzyskaliśmy „Białe certyfikaty efektywności energetycznej”, co wiązało się z wymianą źródeł światła i energochłonnych urządzeń elektrycznych.

Dało to wymierne oszczędności finansowe, w tym również dla naszych najemców, wiadomo przecież że zużycie energii elektrycznej wprost przekłada się na wysokość kosztów wspólnych. Przygotowaliśmy się także do ponownej certyfikacji Breeam In Use, uzyskując wyniki na poziomie Excellent i Outstanding.

61

Gdybyśmy mieli skalę od 1 do 10 to na jakim poziomie określiłaby Pani jakość waszych relacji z najemcami?

JH: Mam takie poczucie, że nasze relacje z najemcami są mimo wszystko, mimo tego trudnego czasu, wciąż na wysokim poziomie. To oznacza, przynajmniej z mojego punktu widzenia, że najemcy mają do nas zaufanie. Ci nowi najemcy, którzy pojawiają się w naszych centrach i ci, z którymi podpisaliśmy umowy, a których już znamy, chcą z nami pracować, bo nam ufają.

Na taki efekty pracuje cały nasz zespół. To kilka osób, które działają z ogromnym poświęceniem i zaangażowaniem. Czas pandemii to dla nas godziny trudnych rozmów i negocjacji, a potem „obróbka” stosu dokumentów. Jeśli dochodzimy do porozumień, to w dużej mierze wynika to właśnie z faktu, że w naszej organizacji zawsze stawialiśmy na dobre relacje z najemcami. Teraz, w tych trudnych czasach, to bardzo procentuje.

25/08/2021 14:48

6262 SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Rok „covidowy” to rok inwestycji w ROS Retail Outlet Shopping

Stoisko 255

„Ostatnie miesiące były szalenie aktywne dla naszej firmy” – mówi Mireia Rodriguez Burguera, Leasing Director, ROS Retail Outlet Shopping.

Szczególnie w polskich centrach Designer Outlet wiele się działo w ciągu ostatniego półtora roku. Zakończona rozbudowa w Designer Outlet Warszawa, rozpoczęta przebudowa w Designer Outlet Sosnowiec, nowe, unikatowe otwarcia we wszystkich trzech obiektach.

Inwestycje w powierzchnie handlowe – W maju oficjalnie oddaliśmy do dyspozycji klientów 5,5 tys. mkw. zupełnie nowej powierzchni handlowej w Designer Outlet Warszawa. Oprócz tego powstał komfortowy garaż wielopoziomowy przylegający do centrum, a strefa restauracyjna, po gruntownym remoncie, zyskała nowy, stylowy wygląd” – wylicza Mireia Rodriguez Burguera, Leasing Director, ROS Retail Outlet Shopping – firmy zarządzającej centrum.

– Goście, którzy po tegorocznym wiosennym lockdownie wrócili na zakupy zostali pozytywnie zaskoczeni nową częścią handlową z unikalną ofertą premium, jaką przygotowało dla nich centrum. Jak zaznacza ekspertka

29_peakside.indd 62

#Polska

#Warszawa

#ROS Outlet Shopping

#Designer Outlet

ROS, rozbudowa obiektu przeprowadzona przez inwestora, była koniecznością głównie spowodowaną właśnie potrzebami polskich klientów, którzy chcą mieć coraz większy wybór marek dostępnych w formacie outletowym. Wprowadzenie nowych brandów było możliwe tylko po powiększeniu obiektu. Prawie 30 lokali zabezpieczyło potrzeby centrum poszerzającego ofertę fashion, lifestyle, a także gastronomiczną. Z powierzchni w rozbudowanej części centrum skorzystała też część najemców, którzy mieli potrzebę powiększenia salonów. „Z relokacji skorzystały m.in. Guess, Nike czy New Balance” – wylicza Rodriguez Burguera i dodaje: To marki, które cieszą się dużą popularnością wśród polskich klientów.

Powiększenie powierzchni handlowej było więc naturalnym krokiem ze strony najemców, a nowe lokale pozwoliły nam odpowiedzieć na te potrzeby.

ROS jako jeden z liderów na rynku outletowym Europy (obecnie zarządza 10 centrami outletowymi) jest też świadomy roli, jaka przy-

padła temu segmentowi w ostatnim czasie.

– Szczególnie teraz, kiedy jesteśmy w dobie pandemii, widzimy zmiany zachowań klientów. Nadeszła niepewność ekonomiczna, większa obawa o domowy budżet, jednocześnie nie zmieniły się stałe wydatki dnia codziennego.

Przecież klienci nadal potrzebują nowych butów, kurtek, czy jesiennej wyprawki dla dzieci, ale nie chcą wydawać tyle, ile dotychczas.

Wszystko to powoduje, że outlety ze zróżnicowaną ofertą w stale obniżonych cenach cieszą się jeszcze większym zainteresowaniem – mówi Katarzyna Ciemińska, Centre Manager, Designer Outlet Warszawa.

Klienci jednocześnie nie chcą rezygnować z dobrej jakości oraz dużego wyboru. Designer Outlet Warszawa odpowiada na te potrzeby, co więcej, po rozbudowie wyznacza trendy na polskim rynku outletowym. To przede wszystkim ciekawie zaaranżowane, przyjemne przestrzenie, w których klienci znajdą najszerszą w kraju ofertę mody premium w cenach niższych od regularnych o minimum 30-70%.

Fot. ROS Retail Outlet Shopping

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

25/08/2021 19:25

SCF MAGAZINE 2021

Nowe otwarcia w centrach Designer Outlet – Tenant-mix ma ogromne znaczenie dla powodzenia inwestycji, jaką jest centrum handlowe. To właśnie ten aspekt decyduje o tym, czy klienci będą planowali swoje zakupy w tym miejscu z przekonaniem, że znajdą wszystko, czego potrzebują. Dlatego w ROS tak dużą wagę przykładamy do wieloletniej współpracy z naszymi partnerami biznesowymi i stale poszukujemy nowych możliwości– zaznacza Mireia Rodriguez Burguera.

Właściwa strategia, odpowiednie pozycjonowanie oraz trafna, spójna komunikacja marketingowa oparta m.in. na zmieniających się preferencjach klientów mogą przesądzać o sukcesie. ROS doskonale zdaje sobie z tego sprawę i właśnie poprzez wrażliwość na reakcje i potrzeby rynków, na których operuje, dotrzymuje im kroku. Dba o dostępność ulubionych marek i wprowadza do oferty międzynarodowe brandy, które wcześniej nie były dostępne w formacie outletowym w danym kraju czy regionie. Wspiera marki, które chcą poszerzyć swoją ofertę w już istniejących salonach (np. większy BOSS w Designer Outlet Warszawa czy Nike w Designer Outlet Gdańsk).

– Rozpoznawalna, wysokiej jakości marka ma dla polskiego klienta coraz większe znaczenie.

Dlatego dbamy o dostęp do szerokiej oferty znanych producentów. Odpowiadamy na potrzebę klientów, którzy chcą mieć możliwość wyboru wśród różnorodnego asortymentu – wyjaśnia Rodriguez Burguera.

Efektem takiego podejścia jest pojawienie się wielu pożądanych, ale też unikalnych salonów

29_peakside.indd 63

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Wszystko wskazuje na to, że perspektywa dla segmentu outletowego w Polsce to z pewnością kolejne lata rozwoju.

Na wzór miasteczek wyprzedażowych w zachodniej Europie, gdzie klienci mają szeroki wybór znanych marek premium oraz luksusowych, tak i w Polsce w naszych centrach pojawi się jeszcze więcej pożądanych brandów – mówi Mireia Rodriguez Burguera w centrach Designer Outlet. Najwięcej z nich ulokowało się w rozbudowanym Designer Outlet Warszawa. W ciągu ostatnich kilku miesięcy centrum powitało m.in. takie marki jak: Tous, Swarovski, MaxMara, Pennyblack czy Twinset, ale też duże salony Lacoste czy Marc O’Polo. W Designer Outlet Sosnowiec otworzył się największy w regionie salon BOSS, w Designer Outlet Gdańsk jedyny na północy Polski salon outletowy hiszpańskiej marki Desigual.

63

– Przed nami jeszcze sporo niespodzianek tej jesieni jeśli chodzi o otwarcia – zapowiada ekspertka ROS. – W najbliższym czasie w Designer Outlet Warszawa powitamy m.in. salony marek Karl Lagerfeld i Luisa Spagnoli, a to nie koniec listy nowości. Mamy duże zainteresowanie ze strony wielu ciekawych brandów.

Przebudowa terenu wokół Designer Outlet Sosnowiec, powiększenie Nike w Gdańsku Nie tylko wokół nowych otwarć trwają prace w centrach Designer Outlet. Wiosną ruszyła przebudowa parkingu i terenu rekreacyjnego wokół Designer Outlet Sosnowiec. Powstają nowe miejsca postojowe – docelowo będzie ich aż 2000, strefa relaksu z pięknie zaprojektowaną zielenią, ścieżkami edukacyjnymi i strefami gastronomicznymi. Zmieniana jest też frontowa elewacja centrum, na której m.in. zawisną podświetlane kasetony z logotypami marek.

Prace potrwają do późnej jesieni, by już podczas świątecznych zakupów klienci mogli korzystać z komfortowego parkingu, a wiosną z pięknie zaaranżowanej, zielonej strefy relaksu zaprojektowanej wokół stawu przed wejściem głównym do centrum. Wszystko to z myślą o komforcie klientów. Designer Outlet Sosnowiec od lat jest bardzo popularną destynacją zakupową wśród mieszkańców Śląska i Zagłębia. Planując zakupy w tym centrum, klienci najchętniej przyjeżdżają własnym transportem, dlatego, w pierwszej kolejności konieczna była właśnie rozbudowa parkingu.

Przed wakacjami rozpoczęły się także prace nad prawie dwukrotnym powiększeniem salonu Nike w Designer Outlet Gdańsk, który musi sprostać rosnącym potrzebom klientów. To jedyne w regionie centrum outletowe i chętnie jest odwiedzane nie tylko przez mieszkańców Pomorza, ale także klientów z sąsiadującego województwa warmińsko-mazurskiego oraz tłumnie napływających na wybrzeże turystów.

Jak zaznacza Mireia Rodriguez Burguera: „Wszystko wskazuje na to, że perspektywa dla segmentu outletowego w Polsce to z pewnością kolejne lata rozwoju. Na wzór miasteczek wyprzedażowych w zachodniej Europie, gdzie klienci mają szeroki wybór znanych marek premium oraz luksusowych, tak i w Polsce w naszych centrach pojawi się jeszcze więcej pożądanych brandów.”

25/08/2021 19:25

6464 SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Krzysztof Golubiewski, członek zarządu PKP S.A. ds. nieruchomości

Wraz z ustabilizowaniem się sytuacji pandemicznej obserwujemy powrót klientów do podróżowania koleją, a co za tym idzie na dworce kolejowe.

Dane o liczbie pasażerów transportu kolejowego za lipiec nie są jeszcze dostępne, ale jesteśmy przekonani, że liczba pasażerów będzie zbliżona do tej z analogicznego okresu w 2019 roku – w rozmowie z SCF Magazine mówi Krzysztof Golubiewski, członek zarządu PKP S.A. ds. nieruchomości.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL #Polska

30_pkp.indd 64

#PKP

W jakim stopniu pandemia wpłynęła na rynek powierzchni komercyjnych na dworcach kolejowych?

KG: Wybuch pandemii koronawirusa w marcu 2020 roku, a także wprowadzone wraz z nim obostrzenia w zakresie przemieszczania się osób oraz wyłączenia lub ograniczenia działalności niektórych gałęzi lub branż gospodarki, miały

Stoisko 230

niebagatelny wpływ na sytuację najemców na dworcach kolejowych. Dlatego już w pierwszej fali pandemii, mając świadomość trudnej sytuacji najemców, uruchomiliśmy dla nich program wsparcia dający w określonych przypadkach możliwość obniżenia lub odroczenia płatności.

Jak była skala wypowiedzeń umów najmu?

Fot. PKP

Ograniczyliśmy skalę wypowiedzeń

25/08/2021 14:55

SCF MAGAZINE 2021

KG: Dzięki reakcji na dynamicznie zmieniającą się sytuację pandemiczną, ograniczyliśmy skalę wypowiedzeń umów do absolutnego minimum, a także zapobiegliśmy renegocjacjom warunków obowiązujących umów najmu. Ponadto większość najemców, którym umowy kończyły się w 2021 roku, postanowiła je przedłużyć. Wszystko to przełożyło się na ustabilizowaniu przychodów spółki na właściwym poziomie.

Czy doświadczenia ostatnich kilkunastu miesięcy mają wpływ na strategię PKP w zakresie przestrzeni handlowych na dworcach?

KG: Naszym głównym celem, zapisanym w strategii PKP S.A. na lata 2021-2025 jest odpowiednie zagospodarowanie nieruchomości. Oznacza to ukierunkowanie na aktywne pozyskiwanie nowych najemców powiązane z promocją dworców jako atrakcyjnych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej. Nie bez znaczenia dla osiągnięcia niniejszego celu jest również prowadzony obecnie przez PKP S.A., Program Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023, w ramach którego zmodernizujemy w Polsce blisko 200 dworców kolejowych za kwotę prawie 2 mld złotych brutto. Dzięki niemu zyskamy jeszcze więcej nowoczesnych i atrakcyjnych przestrzeni handlowych.

Chcemy, żeby dworce były ważnymi miejscami na mapie miejscowości, a także węzłami komunikacyjnymi, dlatego wdrażamy nowe usługi w ramach PKP Mobility tj. stacje ładowania pojazdów elektrycznych, nową organizację funkcjonowania parkingów,

30_pkp.indd 65

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

65

najmu komercyjnego i również się do nich dostosowujemy.

Ograniczyliśmy skalę wypowiedzeń umów do absolutnego minimum, a także zapobiegliśmy renegocjacjom warunków obowiązujących umów najmu. Ponadto większość najemców, którym umowy kończyły się w 2021 roku, postanowiła je przedłużyć a także usługi car-sharingu. Istotna dla PKP S.A., w kontekście najmu, jest długofalowa współpraca z samorządami, które wynajmują na dworcach przestrzenie, dzięki czemu dworce stają się również m.in. centrami kultury lub innych ważnych dla mieszkańców usług. Samorządy to dla nas naprawdę ważny partner.

Jak z Państwa perspektywy wygląda kierunek zmian w umowach najmu? Czy obserwujecie ich ewolucję?

KG: Oczywiście mamy do czynienia z sytuacjami, w których najemcy składają propozycję modyfikacji zapisów umów. Nie jest to jednak częste zjawisko. Nowe umowy są zawierane w oparciu o dotychczas wypracowane rozwiązania i zapisy, aczkolwiek stale śledzimy zmiany zachodzące na rynku

Pandemia powoduje też zmiany zachowań podróżnych i klientów, Jaki to ma wpływ na handlową część dworców?

KG: W kwietniu, po szczycie trzeciej fali pandemii, razem z PKP Intercity przeprowadziliśmy badania nad zmianami zachowań podróżnych i klientów. Respondenci wskazali przede wszystkim na konieczność skrupulatnego utrzymania reżimu sanitarnego, a także dalsze rozwijanie rozwiązań cyfrowych i bezdotykowych oraz prawidłową realizację obowiązków informacyjnych.

Ponadto nasi podróżni i klienci wykazali większe niż dotychczas zainteresowanie zdalnym zakupem biletów oraz dalszą cyfryzacją rozwiązań i usług dostępnych na dworcach, co stwarza dodatkowe możliwości rozwoju oferty usług dodatkowych PKP S.A. w zakresie parkingów czy car-sharingu.

Kluczowe znaczenie będzie miało teraz to w jakim tempie podróżni wrócą do podróżowania koleją...

KG: Wraz z ustabilizowaniem się sytuacji pandemicznej obserwujemy powrót klientów do podróżowania koleją, a co za tym idzie na dworce kolejowe. Dane o liczbie pasażerów transportu kolejowego za lipiec nie są jeszcze dostępne, ale jesteśmy przekonani, że liczba pasażerów będzie zbliżona do tej z analogicznego okresu w 2019 roku. Dobrym prognostykiem są dane za czerwiec bieżącego roku.

25/08/2021 19:27

6666 SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

SCF MAGAZINE 2021

Dorota Beltrani, Dyrektorka Działu Komercjalizacji w Grupie Napollo

Rozkwit parków handlowych to trend na kilka lat

Stoisko 240

Mimo pandemii obserwujemy moment rozkwitu parków handlowych, ale nie ma co ukrywać, że on się raczej nie utrzyma przez kolejne 10 lat. Taki trend będzie z nami może jeszcze kilka najbliższych lat, więc w tej chwili należy zabezpieczać działki pod projekty, które powstaną za 2, 3 czy 4 lata.

– w rozmowie z SCF Magazine, mówi Dorota Beltrani, Dyrektorka Działu Komercjalizacji i Zarządzania Nieruchomościami w Grupie Napollo.

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL

40_napollo_dorota_beltrani.indd 66

#Polska

#Napollo

#n-park

Na liście Państwa inwestycji do rozpoczęcia niedługo są jeszcze dwa projekty we Wrocławiu. Jak wygląda harmonogram tych inwestycji?

DB: Generalny Wykonawca przejął naszą działkę budowlaną w podwrocławskiej miejscowości Łany i rozpoczął prace w lipcu.

Planowany termin otwarcia to wiosna 2022.

Obiekt praktycznie jest prawie w całości wynajęty, oprócz typowo parkowych najemców jak Biedronka, Rossmann, Jysk, Pepco, Media Expert, będzie też tam apteka Cosmedica, sklep zoologiczny Meduza oraz stacja benzynowa i restauracja typu DriveThru.

Co ważne, w ostatnim czasie dokupiliśmy kolejne działki w sąsiedztwie tej inwestycji ponieważ planujemy rozbudowę tego obiektu. Ta lokalizacja cieszy się dużym zainteresowaniem najemców, więc w najbliższych miesiącach będziemy mogli już przedstawić koncepcję drugiej fazy N-Parku Łany.

Nasz kolejny wrocławski projekt to inwestycja u zbiegu ulic Karwińska/Opolska. Planowane otwarcie to wczesna jesień 2022. Czekamy na wydanie pozwolenia na budowę i jednocześnie prowadzimy komercjalizację. Wykorzystując śródmiejską lokalizację planujemy obiekt dwupiętrowy i z najemcami, którzy otworzą swoje sklepy na parterze mamy już podpisane

Fot. Napollo

Pandemia nakręciła rozwój sektora parków handlowych. Napollo od zawsze realizuje tego typu inwestycje, jak zatem wygląda plan najbliższych otwarć?

DB: No to po kolei. Zaczynamy od Gorzowa, ponieważ to będzie pierwsze otwarcie jeszcze w tym roku, pod koniec października. Obiekt jest w większości wynajęty, a ostatnie umowy najmu są w trakcie podpisywania. Wkrótce będziemy mogli potwierdzić, że obiekt wynajęty jest w 100 proc. Generalny wykonawca prowadzi prace budowlane bardzo intensywnie i pod koniec lipca rozpoczęliśmy przekazania lokali do najemców.

25/08/2021 14:58

SCF MAGAZINE 2021

umowy najmu, znajdzie się tam m.in. sklep spożywczy ALDI oraz stacja benzynowa. Prowadzimy negocjacje z najemcami usługowymi i biurowymi na piętro obiektu.

Podczas naszej ostatniej rozmowy tuż przed pandemią Napollo zapowiadało potrojenie swego portfela. Czy te plany są aktualne?

Czy pandemia w jakikolwiek sposób zweryfikowała Państwa strategię?

DB: Mamy bardzo ambitne plany otwierania 5-8 obiektów rocznie i kupowania nowych działek także w liczbie 9-10 rocznie, więc nasza główna strategia pozostaje bez zmian.

Pandemia zmusiła nas do reorganizacji całego zespołu i skupienia większej uwagi na kosztach prowadzenia przede wszystkim galerii handlowych. Nie ma co ukrywać, że najbardziej COVID dotknął nasze 3 galerie, gdzie straciliśmy dużą część przychodów. Udało nam się jednak dosyć szybko porozumieć z najemcami i niezależnie od trudnych zapisów ustaw rządowych z większością najemców znaleźliśmy porozumienie.

Natomiast, co do nowych inwestycji, chcę jeszcze dodać, że właśnie otrzymaliśmy też pozwolenie na budowę N-Parku w Lubinie i tutaj też planowane otwarcie to jesień 2022.

Oprócz tego w przygotowaniu są kolejne parki w Tomaszowie Mazowieckim, w Piotrkowie, w Ozorkowie i w Sochaczewie. To są otwarcia na przełom 2022/23.

Wspomniała Pani o Lubinie. Tam szykuje się walka o pozycję trzech deweloperów, ponieważ oprócz Was swoje inwestycje w tym mieście zapowiadają także Shopp.City i Cuprum Arena. Co jest w Lubinie takiego, że wszyscy tam inwestują?

DB: Lubin to przykład miasta bogatego z racji przemysłu, biznesu i wpisującego się w strategie rozwoju deweloperów, którzy stawiają na miejscowości prężnie się rozwijające. My także dostrzegliśmy w tym mieście taki potencjał. Oczywiście zaczyna się trochę taki wyścig. Kto pierwszy, kto zbierze lepsze grono najemców, natomiast nasza lokalizacja naprzeciwko istniejącego wielkiego sklepu meblowego wiodącej marki w Polsce z bardzo dobrą widocznością, jest czymś, co nas naprawdę wyróżnia. Jesteśmy przekonani, że jest to strzał w dziesiątkę. Mamy mocnych potwierdzonych najemców, a przede wszystkim pozwolenie na budowę!

40_napollo_dorota_beltrani.indd 67

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Które z miast mają jeszcze podobny potencjał? Gdzie jeszcze chce inwestować Napollo?

DB: Rynek jest bardzo konkurencyjny i konkurujemy z kilkoma międzynarodowymi i lokalnymi firmami o najlepsze lokalizacje. Ale na pewno jest jeszcze potencjał na tego typu inwestycje nawet w dużych miastach, które po prostu się rozwijają. Przychodzi mi tutaj na myśl nasz projekt we Wrocławiu przy ul.

Gagarina. Działkę pod tę inwestycję kupowaliśmy 5 czy 6 lat temu i wtedy to były obrzeża Wrocławia i puste pola. W tej chwili jest tam piękne osiedle dookoła. I to pokazuje jak duże miasta się rozwijają i będą się rozwijały zawsze. Mimo nasycenia, potencjał jeszcze jest, nawet w dużych miastach.

Mamy bardzo ambitne plany otwierania 5-8 obiektów rocznie i kupowania nowych działek także w liczbie 9-10 rocznie, więc nasza główna strategia pozostaje bez zmian. Pandemia zmusiła nas do reorganizacji całego zespołu i skupienia większej uwagi na kosztach prowadzenia przede wszystkim galerii handlowych Podobnie jest w mniejszych miejscowościach, co pokazują także najemcy, którzy zmieniają swoje zainteresowanie. Kiedyś od wielu sieci słyszało się, że nie wchodzą do miast poniżej 30 tysięcy mieszkańców.

W tej chwili już jest mowa o 20, a nawet o 15 tysiącach mieszkańców.

Ponadto pojawiają się inne możliwości. Zdarzają się działki czy projekty, które były kiedyś rozpoczęte przez lokalnych inwestorów, którzy nie mieli środków czy wiedzy, żeby rzeczywiście temat zrealizować. Będą się też zdarzały na rynku przejęcia lokalizacji, które są najemcom znane jako te planowane, ale do tej pory nikt nie zrealizował tematu, a my będziemy go na przykład dopinać.

67

Chciałabym poruszyć także temat Państwa istniejącego portfolio. Jak szybko udaje się odbudować odwiedzalność w galeriach handlowych?

DB: Na szczęście nasze galerie należą do tych mniejszych i średnich na rynku, bo Grodzisk to galeria o powierzchni 5 tys. mkw., Gniezno 9 tys. mkw., a Galeria Renova w Warszawie ma 13 tys. mkw. Są to zatem galerie w pewnym sensie porównywalne do parków handlowych, a zatem nie ucierpiały tak bardzo jak duże galerie. Już w maju i czerwcu frekwencja wróciła, i nawet odwiedzalność była wyższa od tego, co było przed pandemią. Obserwowaliśmy zadowolonych klientów i powrót do zakupów stacjonarnych. Bardzo tego Polakom brakowało.

Odnotowujemy więc wzrosty, ale trzeba jednak też zauważyć, że strata przychodów, a z drugiej strony zwiększone koszty na utrzymanie obiektów aby spełnić wszelkie wymogi sanitarne, ponieważ na tym się też skupiliśmy, żeby obiekty były bezpieczne zarówno dla naszych najemców i ich pracowników jak i też dla klientów, mają wpływ na wyniki obiektów. Aktualnie dokładamy wszelkich starań, żeby przede wszystkim bezpieczeństwo zakupów było na pierwszym miejscu. Tutaj chciałam wspomnieć właśnie Renovę, w której przeprowadziliśmy modernizację pasażu skupiając się na rozwiązaniach chociażby energooszczędnego oświetlenia.

Ponadto na przestrzeni dwóch lat planujemy znaczącą modernizację tego centrum wraz z wprowadzeniem nowych marek, ale też z powiększeniem istniejących najemców do ich aktualnych konceptów. Jednocześnie duże inwestycje poczyniliśmy w Poznaniu w Centrum Promienista zmieniając je w N-Park, gdzie otworzył się SPAR w swoim nowym koncepcie. Ponadto wprowadziliśmy do obiektu Pepco, niedługo pod koniec lata będzie też otwarcie RTV Euro AGD oraz InMedio. Całkowicie odnowiliśmy tu pasaż, tak że jest to już obiekt na miarę dzisiejszych wymogów i najemców, i klientów, spełniający wszelkie wymogi sanitarne. Te inwestycje pokazują, że Napollo działa dwutorowo, z jednej strony to są nowe lokalizacje, a z drugiej modernizacja, ale też rozbudowa istniejących, bo oprócz tu wspomnianego drugiego etapu Łanów, już to tak traktuję trochę jako istniejące, też planujemy rozbudowę N-Parku w Piasecznie.

25/08/2021 14:58

Co zmieni się w N-Parku w Piasecznie?

DB: Jesteśmy w tej chwili na etapie tworzenia koncepcji, będzie to obiekt trzypiętrowy między 4 a 6 tysięcy metrów kwadratowych z ofertą handlową na parterze oraz usługowo-biurową na piętrach. Obok istniejących już budynków tworzących park handlowy i jeden kompleks możemy jeszcze dobudować jeden budynek. Mamy jeszcze trochę terenu w sąsiedztwie.

Nie widać zatem, żeby pandemia spowolniła czas realizacji Państwa projektów. Na to skarży się aktualnie wielu deweloperów.

DB: Trochę spowolniła, ale mamy nadzieję, że mniej niż u naszych konkurentów. Największym problemem jest funkcjonowanie urzędów w reżimie sanitarnym, gdzie bardzo często nie można się spotkać z urzędnikiem, złożyć pewnych wyjaśnień, tylko wszystko drogą pisemną, czasem telefoniczną, więc to jest jeden punkt, który powoduje pewne utrudnienia. Z drugiej też strony dużo się dzieje na rynku wykonawstwa. Rosnące ceny materiałów, brak specjalistów powoduje, że z jednej strony, na przykładzie Łanów, przystąpiło do przetargu na generalnego wykonawcę kilka dużych firm i mimo że z racji współpracy z niektórymi standard parku był znany, to jednak wiemy, że firmy budowlane bardzo ostrożnie w tej chwili podchodzą do swoich zobowiązań, ponieważ zmiany cenowe jakie się dzieją w tej chwili na rynku nie pozwalają na podpisywanie bezpiecznych kontraktów. Na pewno te dwa elementy utrudniają realizację inwestycji w założonym przez nas czasie.

A jak się komercjalizuje w czasie pandemii?

DB: Na początku pandemii odnotowaliśmy systemowe zatrzymanie negocjacji po stronie najemców. Ponieważ nikt z nas nie wiedział jak to się wszystko rozwinie, taka czasowa ostrożność była oczywista. Z drugiej strony też deweloperzy posiadający takie portfolio jak my, czy też większe galerie, skupiali się na negocjowaniu aneksów tak zwanych obniżkowych i wszystkie siły były skierowane właśnie na te działające obiekty. Pandemia opóźniła nas o kilka miesięcy w planach inwestycyjnych, ale z drugiej strony bardzo szybko wszystko wróciło to do ustalonych torów i na szczęście widzimy, że dalej bardzo wielu najemców, szczególnie tych tak zwanych parkowych, myśli o dalszym rozwoju. Dodatkowo

40_napollo_dorota_beltrani.indd 68

da się zauważyć, że część najemców typowo galeryjnych, którzy jeszcze 2 czy 3 lata temu nie rozważali nawet wejścia do parków handlowych, teraz zmieniło decyzje. To są często też najemcy z branży usługowej, co nas bardzo cieszy, bo możemy w ten sposób urozmaicić trochę tenant mix w parkach handlowych.

Jak zmieniło się podejście najemców do umów najmu i w jakim stopniu Napollo jest elastyczne, jeśli chodzi o te kwestie?

DB: Od wielu najemców, szczególnie tych największych sieci, pojawiło się oczekiwanie, wręcz próba przerzucenia odpowiedzialności za ich biznes na wynajmującego, co jest nieakceptowalne. My jesteśmy odpowiedzialni za wybranie dobrej lokalizacji, za zbudo-

Nie ma co ukrywać, że najbardziej COVID dotknął nasze 3 galerie, gdzie straciliśmy dużą część przychodów.

Udało nam się jednak dosyć szybko porozumieć z najemcami i niezależnie od trudnych zapisów ustaw rządowych z większością najemców znaleźliśmy porozumienie wanie parku i w przypadku Napollo też za zarządzanie, ale to najemca musi prowadzić i wiedzieć jak prowadzić swój biznes operacyjny, więc wszelkie próby podpisywania umów tylko na czynszu od obrotu nie są przez nas akceptowane.

W wielu przypadkach mamy też związane ręce. Nasz model działalności polega na tym, że część naszych inwestycji jest finansowana przez banki i żaden bank nie podpisze umowy kredytowej gdyby umowy najmu były tylko zależne od czynszu od obrotu. Odpowiadając na Pani pytanie, jesteśmy elastyczni na tyle, na ile jest to rozsądne. Rozmawiamy czasem o krótszych umowach najmu, ale też zależy nam na tym żeby wtedy to były opcje korzystne dla dwóch stron, a nie tylko dla najemcy.

SCF MAGAZINE 2021

Tylko jak ten kompromis wypracować, gdy wszyscy mają z tyłu głowy strach przed kolejnym lockdownem?

DB: Zgadzamy się na pewne zapisy związane z COVID-em. To normalne. Po prostu obydwie strony się bardziej szczegółowo zastanawiają co będzie gdy będzie kolejny lockdown. No i rzeczywiście to, że się pewne zapisy już wprowadzi teraz z wyprzedzeniem, pozwoli nam na lepsze działanie w przyszłości, gdyby taka sytuacja znowu się wydarzyła.

W zeszłym roku wiosną byliśmy w pewnym sensie wszyscy zaskoczeni i dopiero te modele współpracy powstawały, jakichś krótkoterminowych obniżek, podwyższenia za to czynszu od obrotu czy częściowego zwrotu później tych obniżek, te wszystkie modele trzeba było wypracować.

W tej chwili można część tych zapisów już w nowych umowach uwzględnić, ale jeszcze raz podkreślam, z rozsądkiem, ponieważ nie może być odpowiedzialność całkowicie przerzucona na wynajmującego, szczególnie w momencie, kiedy jeszcze mamy niejasne przepisy, ustawy, które się zmieniają i niestety nie pomagają. Dodatkowo dochodzą tu jeszcze rosnące koszty utrzymania budynków.

Jak ocenia Pani artykuł 15ze? Wielu przedstawicieli rynku mówi, że to jest niepotrzebna ingerencja, która utrudnia i tak już skomplikowane relacje między najemcą, a wynajmującym?

DB: Tak, tutaj mogłabym się tylko przyłączyć do tych firm, które te przepisy krytykują, ponieważ są one niedokładne. Państwo nie powinno mieszać się w prywatne biznesy, nie można też przerzucać odpowiedzialności czy kosztów utrzymania obiektu tylko na jedną stronę. Tym bardziej w sytuacji, gdy właśnie te nasze relacje z najemcami były wypracowane przez lata. W pewnym sensie siła z zewnątrz je zaburzyła, czy, bardziej bym powiedziała, próbuje zaburzyć, bo na szczęście z większością najemców znajdujemy porozumienie i one częściowo bazują na tej ustawie, ale też są dostosowane do danej lokalizacji. Teraz oczywiście z niecierpliwością po nowelizacji czekamy czy któryś najemcy skorzystają z prawa odstąpienia od przedłużeń umów najmu. Zobaczymy jak się zachowają, ale ponieważ, reasumując, mamy dobre lokalizacje, to zawsze jesteśmy w stanie wspólnie znaleźć dobre rozwiązanie.

Fot. Napollo

6868 SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

25/08/2021 14:58

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

69

modernizacje, przejęcia niektórych sieci czy handlowych, czy mniejszych deweloperów przez większych deweloperów, to najprawdopodobniejszy kierunek na naszym rynku.

N-Park, Wrocław - Karwińska

Parki handlowe niewątpliwie są wygranymi w pandemii, a jeśli jest popyt to cena rośnie.

Jak to jest w Państwa przypadku? Podnosicie ceny najmu?

DB: Z jednej strony w teorii tak powinno być, ale biorąc pod uwagę tak szeroką ofertę powierzchni handlowej najemcy wybierają nie tylko lokalizacje, ale też warunki. To jest trochę niesprawiedliwe, bo uważam, że za dobrą lokalizację warto zapłacić trochę więcej niż się męczyć w słabej lokalizacji.

Najemcy próbują niejako wymusić bardzo niskie czynsze, ale zwykle tego nie akceptujemy. Na szczęście mając dobre lokalizacje możemy utrzymać dobry poziom czynszów.

Zapewniamy też najemcom długoterminowe, profesjonalne zarządzanie naszymi obiektami.

Napollo, co warto podkreślić, jest firmą, która trzyma projekty w swoim portfelu przez długie lata, więc przy negocjowaniu umów bardzo nam też zależy na ustaleniu zasad współpracy na dłużej, a nie tylko skupieniu się na czynszu.

to sklepy mięsne, sieci piekarni, cukierni, które chcą rozwijać się w parkach handlowych.

Parki handlowe wypełniają takie sieci jak KiK, Dealz, Action, Pepco, Rossman. Czy nie ma Pani wrażenia, że rynek jest już bardzo mocno nasycony tymi markami?

DB: Jeżeli chodzi o parki handlowe to nie ma co ukrywać, że operatorami jest tutaj 20-30 sieci międzynarodowych i ogólnopolskich, które się prężnie rozwijają. Na szczęście tak jak parę lat temu wszedł na polski rynek Tedi, Action, czy Dealz, zapowiadane są kolejne wejścia nowych marek i to pozwala na zróżnicowanie trochę oferty. Ponadto część marek galeryjnych też przechodzi czy rozważa wejście do parków. Mamy też znaczącą grupę mniejszych regionalnych przedsiębiorców czy

Ten trend modernizacji, remodelingu już można obserwować na przykładzie Państwa Galerii Renova, czy N-Parku w Poznaniu.

DB: To czeka nas też w lokalizacjach, w których zrezygnowały z najmu duże sieci hipermarketowe, ale też w niektórych dużych galeriach handlowych. Coraz częściej już widać też trend mix used, gdzie pojawia się oferta i biurowa, i rozbudowana oferta usługowa czy gastronomiczna, czasem nawet mieszkaniowa. Uważam, że handel zawsze żyje i musi się rozwijać. Będą powstawać i wchodzić na polski rynek nowe koncepty, ale na przestrzeni kilku, kilkunastu lat osiągniemy już takie nasycenie tą powierzchnią handlową, że tylko

40_napollo_dorota_beltrani.indd 69

Czy trend parków handlowych w Pani opinii się utrzyma? Jeśli tak to na jak długo?

DB: W tej chwili można powiedzieć, że mimo pandemii to jest moment rozkwitu parków handlowych, ale nie ma co ukrywać, że on się raczej nie utrzyma przez kolejne 10 lat.

Taki trend będzie z nami może jeszcze kilka najbliższych lat, więc w tej chwili należy zabezpieczać działki pod projekty, które powstaną za 2, 3 czy 4 lata. Jednak przychody Polaków nie rosną tak znacząco, żeby nagle można by było wydawać dużo więcej i mimo pozytywnych informacji o polskiej gospodarce, to jednak w którymś momencie to nasycenie zostanie osiągnięte. Wtedy przyjdzie czas na modernizację i remodelingi. Wiemy, że pewne sieci znikają z rynku i to jest kolejny potencjał do tworzenia w starych, znanych, popularnych miejscach obiektów na nowo.

Które projekty Grupa Napollo będzie prezentować na Shopping Center Forum? Jakich partnerów będą Państwo szukać?

DB: Skupimy się przede wszystkim na prezentacji obiektów, które są teraz w przygotowaniu, czyli Piotrków, Tomaszów, Ozorków, Lubin, Sochaczew. Bardzo się cieszymy, że będzie się można wreszcie spotkać bezpośrednio, ponieważ przez ostatni rok to były głównie jednak spotkania na Zoomie czy na Teamsach, czy rozmowy telefoniczne. Myślę, że wszyscy z niecierpliwością oczekują tych wrześniowych spotkań. Mam nadzieję, że nie wejdą wtedy akurat we wrześniu kolejne ograniczenia. Mamy zapewnienie organizatorów o dochowaniu wszelkich wymogów sanitarnych, także z dużym oczekiwaniem i takim pozytywnym nastawieniem szykujemy się do targów, także z nowym stoiskiem Napollo.

Na koniec naszej rozmowy chciałabym zapytać jeszcze o zespół. Grupa Napollo w ostatnim czasie przeszła spore zmiany kadrowe.

DB: W 2019 do Sławomira Zawadzkiego, naszego CEO, dołączył jako COO Piotr Korek, który jeszcze przed pandemią gruntownie przebudował naszą organizację. Dzięki tym działaniom staliśmy się odporni na kryzys, zredukowane pozycje kosztowe pozwoliły nam z sukcesem przejść przez pandemię, a jednocześnie gwałtownie przyspieszyliśmy rozwój. Napollo mogło zintensyfikować rozwój, ale też skupić się na nowych wyzwaniach związanych z zarządzaniem obiektami.

Po dwóch latach czujemy, że nasza wspólna praca nad wprowadzeniem zmiany i wyjście ze strefy komfortu miała sens. Ja w tej chwili zarządzam połączonymi działami komercjalizacji i zarządzania, gdzie na nowo stworzony zespół profesjonalistów prowadzi nasze obiekty. Rekrutujemy też nowe osoby, ponownie powiększamy nasz zespół z racji rozwoju. Podsumowując, zmieniliśmy znacząco struktury i odpowiedzialności, ustawiliśmy jasne cele i nauczyliśmy się elastycznie zarządzać naszymi obiektami, co w kontekście rosnących kosztów utrzymania i inflacji jest naszą gwarancją utrzymania rentowności naszego portfolio i zadowolenia naszych najemców.

25/08/2021 14:58

70

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Hosso przyspiesza z rozwojem

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

Galerie działające pod marką Hosso zlokalizowane są w północno-zachodniej części Polski. Kolejne powstaną także w tym regionie. “Pracujemy w tej chwili nad trzema projektami zlokalizowanymi w województwie zachodniopomorskim i lubuskim” – mówi Anna Hawrylik, dyrektor do spraw komercjalizacji, Hosso.

5 tys. mkw w dwóch etapach Pierwszy z nich to park handlowy w Gryficach usytuowany przy wjeździe do miasta w bezpośrednim sąsiedztwie hipermarketu Kaufland (ul. Starogrodzka). Będzie to parterowy obiekt o powierzchni około 2.000 mkw, który w kolejnym etapie zostanie powiększony o dodatkowe 3.000 mkw. Zakończenie pierwszego etapu planowane jest na III kwartał 2022. Hosso obecne jest w Gryficach już od lat. W bezpośrednim sąsiedztwie rynku od

31_aldi.indd 70

#Polska

#Hosso

roku 2008 działa galeria o powierzchni blisko 7.500 mkw.

Park handlowy obok galerii Kolejna inwestycja to uzupełnienie oferty Galerii Hosso w Policach. Na sąsiadujących z obiektem działkach staną już wkrótce dwa parterowe budynki, o charakterze parków handlowych. Ich łączna powierzchnia najmu to około 4.000 mkw. “W tej chwili finalizujemy umowy najmu z naszymi partnerami” – mówi Anna Hawrylik. Żary z nowym parkiem handlowym Kolejna lokalizacji na mapie nowych inwestycji Hosso to Żary w województwie lubuskim. Powstanie tam park handlowy o łącznej powierzchni 7.000 mkw. Inwestycja polegać będzie na remoncie i przebudowie budynku dawnej fabryki Dekora w Żarach oraz bu-

dowie nowego budynku pomiędzy ul. Artylerzystów a hipermarketem Kaufland. Oba obiekty będą miały formę parku handlowego.

W budynku dawnej Dekory znajdą się m.in. nowoczesne czterosalowe kino, luksusowy klub fitness oraz szeroka oferta gastronomiczna. W nowym budynku ulokowane zostaną działalności stricte handlowe. Wśród najemców, którzy podpisali już umowy znajdują się m.in. Rossmann, 4F, Orange, Masami Sushi, Pizzeria Mafia, Quanfit oraz operator kinowy.

Rekomercjalizacje i rewitalizacje “Wciąż aktywnie pracujemy nad istniejącym portfolio, aby nasze budynki w 100% odpowiadały na potrzeby klientów” – mówi Hawrylik. Bardzo duże zmiany czekają Hosso w Świebodzinie, które właśnie otrzymało pozwolenie na rozbudowę. W niedługim czasie pojawią się tam też nowi najemcy. Jesienią swoje sklepy otworzą tu Martes Sport i Medicine. Szerszą ofertę ma także Hosso Gubin, które zyskało najemcę z branży beauty. Salon kosmetyczny otworzyła tu sieć Perfect Look Clinic. Natomiast w Białogardzie trwają już prace budowlane zmierzające do otwarcia blisko ośmiusetmetrowego sklepu SINSAY. “ Przed nami bardzo pracowity czas, ponieważ wszystkie nowe inwestycje chcielibyśmy zrealizować jeszcze w 2022 roku” – mówi Anna Hawrylik.

Fot. Hosso

Dwa nowe parki handlowe i rozbudowy istniejących galerii - to najbliższe plany rozwoju projektów pod marką Hosso. Pomimo pandemii systematycznie poszerza się grupa najemców w istniejących już galeriach.

25/08/2021 19:29

1500 MIEJSC PARKINGOWYCH

STREFA GASTRONOMICZNA

KINO WIELOSALOWE

BASEN I FITNESS

ZEWNĘTRZNY PLAC REKREACYJNY

PIERWSZY W KRAKOWIE MIEJSKI FILTR POWIETRZA

ULICA PODGÓRSKA 34, KRAKÓW

WWW.GALERIAKAZIMIERZ.PL 32_r_galeria_kazimierz.indd 71

25/08/2021 15:01

72

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Grzegorz Mroczek, wiceprezes CREAM Property Advisors

CREAM Property Advisors: wchodzimy na rynek logistyczny Ambitnie realizujemy kolejne projekty, wprowadzamy nowe produkty budujące wartość. Przejęliśmy zarządzanie dużym portfelem logistycznym, co oznacza, że wchodzimy w nowy dla nas sektor – w rozmowie z SCF Magazine mówi Grzegorz Mroczek, wiceprezes CREAM Property Advisors.

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL

CREAM właśnie pozyskał duży kontrakt na obsługę portfela w sektorze logistycznym. Czy to oznacza, że zmieniacie kierunek działania?

GM: Przejęliśmy zarządzanie dużym portfelem logistycznym, co oznacza, że wchodzimy w nowy dla nas sektor. Podjęcie współpracy z funduszem południowo-afrykańskim poka-

33_cream.indd 72

zuje naszą wszechstronność. Przygotowaliśmy profesjonalny zespół, który z wielkim zaangażowaniem podchodzi do nowego zadania.

Jesteśmy przekonani, że wkrótce efekty naszej pracy będą widoczne i zostaną docenione tak, jak ma to miejsce w branży handlowej. Retailu nie odpuszczamy, choć to dziś pod wieloma względami najtrudniejsza grupa nieruchomości.

#CREAM Property Advisors

Ambitnie realizujemy kolejne projekty, wprowadzamy nowe produkty budujące wartość.

Proszę powiedzieć coś więcej na temat tego kontraktu i działaniach za które będzie odpowiedzialny CREAM. GM Właściciel obiektów, o których mówimy, posiada nieruchomości inwestycyj-

Fot. CREAM Property Advisors

#Polska

25/08/2021 15:03

SCF MAGAZINE 2021

ne o wartości około 1,5 mld euro, z czego dwie trzecie stanowi logistyka. To pierwsza inwestycja tej grupy w naszym kraju. Fundusz ten powierzył nam zarządzanie dwoma parkami logistycznymi, które docelowo, po planowanej rozbudowie, będą miały łącznie ponad 100 tys. mkw. GLA – jesteśmy odpowiedzialni za property i project management, leasing i marketing. Nasza współpraca obejmuje zatem dość szeroki zakres.

Jak udało się pozyskać takiego partnera?

GM: CREAM Property Advisors jest firmą interdyscyplinarną, mamy ugruntowaną pozycję na rynku i stawiamy na budowanie wartości, co mimo szumnych deklaracji innych firm branżowych, jest nadal unikatowe. Myślę, że nasze podejście i starania dotyczące wzmacniania wartości obiektów, wnikliwość i zaangażowanie w każdy element zarządzania zostały zauważone i docenione w branży. Nieustannie pracujemy nad tym, aby każda z powierzonych nam nieruchomości działa jak najlepiej i rosła na wartości. Wykorzystujemy do tego rozwiązania, które się sprawdzają np. w kwestiach optymalizacji kosztów funkcjonowania obiektów, ograniczenia zużycia energii elektrycznej, zużycia ciepła, mediów, ogrzewania. Te metody są ważne w zarządzaniu centrum handlowym i liczą się również w projektach biurowych oraz logistycznych, ponieważ wnoszą wartość dodaną w postaci np. znacznych ułatwień przy certyfikacji ekologicznej budynków, jak ma to miejsce w projektach biurowych, którymi się zajmujemy.

Komercjalizacja parków logistycznych jest chyba łatwiejsza niż obiektów handlowych?

GM: Dzisiaj jest ogromny popyt na rozwój w tym sektorze i poziom wakatów jest zaledwie kilkuprocentowy. Proszę jednak pamiętać, że w Polsce aktualnie buduje się setki tysięcy metrów kwadratowych powierzchni logistycznej. Nasz zespół leasingowy ma doświadczenie w wynajmie tego typu nieruchomości, a obiekty, którymi zarządzamy, są dla najemców na tyle interesujące, że ich wynajem to czysta przyjemność.

Nad czym aktualnie pracuje CREAM w obszarze dewelopmentu?

33_cream.indd 73

PULS RYNKU

GM: Prowadzimy sporą liczbę projektów zarówno dla działających galerii handlowych, jak i nowo budowanych projektów.

Ogromny potencjał ma również rynek redevelopmentowy, w który angażujemy się od kilku lat. Centra handlowe pierwszej generacji potrzebują i będą potrzebować nowego życia. Możemy wspomnieć o jednym, który się już rozpoczął. W Częstochowie jesteśmy zaangażowani w przebudowę hipermarketu o powierzchni 22 tys. mkw. Powstanie na tym terenie dominujący park handlowy o powierzchni ponad 17 tys. mkw. z możliwością dalszej rozbudowy. Operatorem spożywczym będzie Carrefour, który zaj-

Prowadzimy sporą liczbę projektów zarówno dla działających galerii handlowych, jak i nowo budowanych projektów. Ogromny potencjał ma również rynek redevelopmentowy, w który angażujemy się od kilku lat. Centra handlowe pierwszej generacji potrzebują i będą potrzebować nowego życia mie 7,5 tys. mkw. powierzchni. Otwarcie jest planowane na przyszły rok. Dla parku handlowego w Częstochowie uzyskaliśmy pełen mandat na leasing, zarządzanie, property oraz project management.

Wciąż rozwijamy nasze kompetencje i dziś potrafimy dostarczyć klientom cały zakres usług: od koncepcji, poprzez projekcje przychodowe oraz kosztowe przez nadzór nad budową, aż po otwarcie. Segment związany z przebudowami jest, w naszej ocenie, bardzo ciekawy i wciąż mało wyeksploatowany. Przewagą takich projektów jest mocna infrastruktura i „wygrzana” lokalizacja handlowa – pozwala to na osiągnięcie sukcesów w formacie dopasowanym do obecnego rynku. Tego typu projektów będzie znacznie więcej.

73

STRATEGICZNE ROZWIĄZANIA DLA CENTRÓW HANDLOWYCH PASSION SPOT – pomysł zakłada nisko kosztowe zagospodarowanie pustostanów pocovidowych czy też powierzchni, które ciężko wynająć. Można to zmienić, zapraszając wiele różnego typu aktywności na jedną przestrzeń. Mogą to być szkoły tańca i wszelkiego typu kluby judo, karate, szkoły muzyczne, warsztaty czy inne zajęcia grupowe. Nadrzędnym celem jest bliska współpraca z liderami, którzy osiągnęli już sukces w konkretnej dziedzinie np. laureaci telewizyjnych show, zawodów sportowych, czy blogerów, pasjonatów skupiających wokół siebie społeczność. Takie rozwiązania pomogą podnieść odwiedzalność o 20 proc., a większa odwiedzalność to większe obroty najemców.

PRZYCHODY DODATKOWE – wnikliwa analiza możliwości uzyskania przychodów dodatkowych –ważny element budowania wartości projektów. To nie tylko pozyskiwanie najemców na wyspy handlowe, ale również czasowe wynajęcie nośników reklamowych, parkingów, dachów i innych elementów infrastruktury obiektu. Chodzi o zmonetyzowanie ruchu klientów, który odbywa się w galerii. Idea polega na częściowym wpleceniu przychodów z tych działań do marketingu, a częściowo na uzyskaniu przychodów dodatkowych, by przywrócić właściwy balans cash flow.

BARTER – bazowanie na współpracy bez kosztowej czy nisko kosztowej sprawdzi się w sytuacji, gdy centrum handlowe nie ma pieniędzy, a w dzisiejszej sytuacji to znakomita większość projektów. Galerie mają odpowiednią infrastrukturę, aby zorganizować np. koncert, wystawy, wernisaże i mogą zaoferować ją na zasadzie współpracy w zamian za np. rozreklamowanie imprezy. Takie działania minimalizują koszty i opierają się na lokalnej współpracy.

OMNICHANNEL – celem jest stworzenie centrum handlowego „digital ready” i zaproszenie do obiektów poprzez aplikację, która stale żyje i jest bliźniaczo podobna do mediów społecznościowych, ale dedykowana specjalnie do centrum handlowego. Nie umożliwi ona zakupu towaru, ale można go obejrzeć i zarezerwować. Aplikacja będzie łączyć opcję przeglądania ofert najemców z programem lojalnościowym, poradami, metamorfozami oraz akcjami prosprzedażowymi.

25/08/2021 19:33

74

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Marek Ćwiek, Dyrektor Centrum Posnania

Posnania stawia na unikalny food experience W Posnanii staramy się kreować trendy, być zawsze o krok do przodu. Stąd też koncepcja stworzenia przestrzeni o typowo miejskim charakterze, oferującej unikalne doświadczenia, nie tylko gastronomiczne.

Bo to właśnie ten trudny do zdefiniowania „experience” oraz zróżnicowanie oferty budują naszą przewagę nad formatem on-line – w rozmowie z SCF Magazine mówi Marek Ćwiek, Dyrektor Centrum Posnania.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

#Poznań

#Posnania

Posnania jest projektem stosunkowo młodym, a jednak już podjęli Państwo decyzję o wprowadzeniu zupełnie nowego konceptu gastronomicznego. Skąd ta decyzja?

MĆ: Od samego początku w DNA Posnanii wpisana była otwartość na zmiany a przede wszystkim potrzeby klientów, co wyraża doskonale nasze motto #All about you. W Posnanii z powodzeniem funkcjonują zarówno po-

34_apsys.indd 74

Fot. Posnania

#Polska

25/08/2021 19:35

SCF MAGAZINE 2021

pularne koncepty modowe, międzynarodowe oraz krajowe debiuty i lokalni przedsiębiorcy.

Przeplatają się z różnorodnymi formatami gastronomicznymi, odpowiadając tym samym na potrzeby rynku. Wyjątkowy format dining experience to podstawa kreowania wizerunku miejsca wielofunkcyjnego i różnorodnego, w którym nie tylko robi się zakupy ale przede wszystkim spędza czas, dlatego od początku był to ważny element naszej strategii. W Posnanii. funkcjonuje silny foodcourt oferujący szybkie posiłki, idealne podczas robienia zakupów. Ofertę gastronomiczną dopełniają restauracje z obsługą kelnerską. Jednak nie poprzestajemy na tym. Naszym celem jest wykreowanie takich doświadczeń kulinarnych, jakich do tej pory w centrach handlowych nie było, jak chociażby koncept Save the Planet, będący restauracją oraz oryginalną przestrzenią edukacji w obszarze zrównoważonego rozwoju.

Tego typu koncepty nie są jeszcze standardowym rozwiązaniem w centrach handlowych, prawda?

MĆ: Tak, to prawda. Są oczywiście takie miejsca jak Manufaktura, która, jak wszyscy wiemy, nie jest typowym centrum handlowy, a wręcz, śmiem twierdzić, nie jest w ogóle centrum handlowym. Mam na myśli tradycyjne centra handlowe, skupione głównie na ofercie zakupowej.

W Posnanii staramy się kreować trendy, być zawsze o krok do przodu. Stąd też koncepcja stworzenia przestrzeni o typowo miejskim

34_apsys.indd 75

PULS RYNKU

charakterze, oferującej unikalne doświadczenia, nie tylko gastronomiczne. Bo to właśnie ten trudny do zdefiniowania „experience” oraz zróżnicowanie oferty budują naszą przewagę nad formatem on-line.

Co Pan ma na myśli, używając zwrotu „przestrzeń o miejskim charakterze” w kontekście obiektów handlowych?

MĆ: Jest to przestrzeń różnorodna, oferująca nie tylko gastronomię, ale również rozrywkę, dostępną poza standardowymi godzinami otwarcia galerii. To przestrzeń, której w dużej mierze charakter nadają nowoczesne bary, a nawet food trucki, serwujące street food, w wystroju wnętrz i identyfikacji wizualnej posługujące się miejską, wręcz industrialną estetyką. To również przestrzeń nie zamknięta w centrum, ale śmiało wychodząca na zewnątrz, kreująca zupełnie nowy, tętniący życiem klimat wokół obiektu.

Cofnijmy się w czasie o kilkanaście miesięcy. Jak Wasza gastronomia przeżyła okres kolejnych lockdownów?

MĆ: Posnania w ciągu relatywnie krótkiego czasu, zaledwie kilku lat działalności, wypracowała sobie bardzo silną pozycję i grono lojalnych klientów nie tylko w Poznaniu, ale również w regionie., To pozwoliło nam szybko odbudować pozycję po kolejnych lock downach.

Jeżeli chodzi o najemców gastronomicznych to ta branża ucierpiała najmocniej, stąd też na-

75

turalna rotacja najemców. Jednak w miejsce tych, których pandemia doświadczyła najbardziej wchodzą nowi i to zainteresowanie cały czas jest bardzo silne.

Oczywiście w czasie ograniczeń w działalności najemcy robili wszystko, by dopasować się do nowych, trudnych warunków. Wielu z nich uruchomiło kanały dostaw - delivery.

Te marki, które już wcześniej realizowały taką formę sprzedaży radziły sobie dużo lepiej. Trochę gorzej było z tymi najemcami, którzy tych doświadczeń nie mieli i musieli się na nowo przestawić na taki model pracy.

Równocześnie Posnania mocno wspierała najemców gastronomicznych, promując ofertę na wynos oraz komunikując bezpieczny sposób korzystania z oferty lokali w dynamicznie zmieniającej się sytuacji pandemicznej.

Chciałbym podkreślić, że trend jaki obserwujemy po zniesieniu ograniczeń w funkcjonowaniu lokali jest bardzo obiecujący, obroty najemców szybko wracają do poziomu sprzed pandemii, a w wielu przypadkach są nawet lepsze niż w analogicznym okresie 2019 roku.

To napawa optymizmem.

Jakie straty ponieśliście, jeżeli chodzi o najemców gastronomicznych, którzy się wycofali w tym czasie?

MĆ: Zmian, jakie się dokonały nie nazwałbym stratą, a naturalną rotacją, w miejsce dwóch konceptów pojawili się nowi najemcy z ofertą, która wzbogaca jeszcze różnorodność Posnanii, jak wspomniany wcześniej koncept

25/08/2021 15:05

76

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Save the Planet czy jedyna w Poznaniu restauracja z kuchnią afrykańską Ruth’s Roots.

Czy dobrze rozumiem, że to jest pomysł na to, żeby stworzyć jakąś całoroczną alternatywę dla takich destynacji typowo streetowych? Na początku czerwca pojechałem na weekend od Poznania i po północy poszliśmy coś zjeść na rynek. Idąc Półwiejską przeżyłem szok. Musiałem się zatrzymywać co 20 metrów, bo był taki tłum. Staliśmy w kolejce do restauracji o godzinie 1 w nocy w piątek. Teraz jest pomysł taki, żeby Po-

34_apsys.indd 76

Fot. Posnania

Dzisiaj często pojawia się pytanie jaką przyszłość mają przed sobą centra handlowe – czy będą przede wszystkim show roomami, miejscami odbioru rzeczy zakupionych w sieci, czy jednak zostaną atrakcyjnymi miejscami spotkań, do których przychodzi się nie tylko na zakupy, ale również by skorzystać z usług oferty gastronomicznej i rozrywkowej. Decyzja Posnanii o wprowadzenie nowego konceptu świadczy o Waszym silnym przekonaniu, że rynek centrów handlowych będzie się wciąż rozwiał.

MĆ: Tak, jesteśmy tego pewni. Stale obserwujemy, jak, pomimo pandemii, konsekwentnie rozwijają się koncepty gastronomiczne w lokalizacjach miejskich. Analizujemy, i jakie miejsca chcą odwiedzać klienci, realizując chociażby wspomniane potrzeby społeczne. i na bazie tych obserwacji jesteśmy przekonani, że nasza oferta powinna ewoluować w tym kierunku, by wciąż budzić zainteresowanie i przyciągnąć nowych klientów.

Ponadto, adaptując obecne trendy w Posnanii wiemy, że możemy naszym klientom zaoferować dużo więcej: kulinarne nowości i pożądane smaki; unikalną przestrzeń gastronomiczno-rozrywkową, która wychodzi na zewnątrz, poza mury centrum, a ponadto ciągle rozrasta i pozwala rozbudowywać ofertę o różnorodne koncepty foodowe oraz rozrywkowe. Muzyka na żywo i imprezy taneczne, które zaoferowała Posnania w letnie wieczory, w krótkim czasie zyskały uznanie naszych klientów, którzy tłumnie nas odwiedzali. To z pewnością obiecujący format, gwarantujący świetną zabawę w przyjaznej atmosferze, dający możliwość spędzenia czasu w sposób, który do tej pory nie kojarzył się z przestrzenią obiektu handlowego.

25/08/2021 15:05

SCF MAGAZINE 2021

snania była taką całoroczną Półwiejską.

Dobrze to rozumiem?

MĆ: Nie do końca. Nie chcemy konkurować ani z Półwiejską, ani z innymi istniejącymi lokalizacjami. Chcemy stworzyć nowe miejsce, które będzie uzupełnieniem oferty dla obecnych klientów Posnanii, a jednocześnie będzie atrakcyjną destynacją dla nowych klientów, w tym dla naszych najbliższych sąsiadów. Po prawej stronie Warty nie ma tego typu destynacji gastronomiczno-rozrywkowych, , które mogłyby być atrakcyjne dla blisko 200 tysięcy mieszkańców. Naszym celem jest więc wykreowanie atrakcyjnej przestrzeni dla rosnących i stale rozbudowujących się okolicznych osiedli. Chcemy stworzyć takie miejsce, które będzie tętniło życiem, gdzie ludzie będą czuli się swobodnie, a jednocześnie nie będą mieli poczucia, że są w centrum handlowym.

Jak Państwo sobie wyobrażają docelowy obraz tej przestrzeni? Ilu tam pojawi się nowych najemców? Jakiego rodzaju to będą najemcy? Jaka to będzie przestrzeń, licząc w metrach kwadratowych? Jak to może wyglądać?

MĆ: Jeśli chodzi o przestrzeń, to będzie około 2,5 tysiąca metrów kwadratowych, nie licząc terenu zewnętrznego i placu przed Posnanią, który już zmienia swój charakter z mocno mineralnego na zielony i zrównoważony ekologicznie. Z założenia tworzyć ją będą koncepty czasowe, tak, by miejsce to było dynamiczne, cały czas żyło i zaskakiwało odwiedzających – zgodnie z naszym mottem Making cities vibe. Krótkoterminowy format pozwoli również najemcom sprawdzić, jak ich propozycja biznesowa sprawdza się w takiej przestrzeni..

Co ważne chcemy, aby tworzona przestrzeń była dostępna zarówno z zewnątrz jak i ze środka Posnanii, tak aby mogła funkcjonować niezależnie od godzin otwarcia.

Dwa i pół tysiąca metrów to jest duża powierzchnia. Skąd ją weźmiecie? Czy zaadaptujecie hol przy wejściu głównym?

MĆ: Tak, przeznaczyliśmy na ten projekt przestrzeń, która od początku kojarzona jest już z destynacją gastronomiczną; którą do tej pory zajmowały restauracje znajdujące się na parterze przy holu głównym. Zmieniamy charakter miejsca, zachowując jego funkcje.

Już teraz zapraszamy naszych klientów do nowopowstałej przestrzeni, aby poczuć klimat

34_apsys.indd 77

PULS RYNKU

zmian. W miejscu istniejących dwóch restauracji powstała atrakcyjna przestrzeń z ofertą 6 najemców, barem oraz wydzielonym miejscem na koncerty i eventy muzyczne.

Czy najemcy są zainteresowani uczestnictwem w takim niestandardowym jak na rynek centrów handlowych koncepcie?

MĆ: Kreując i rozwijając taką przestrzeń pamiętaliśmy oczywiście nie tylko o konsumentach, ale również o najemcach. Naszą relację charakteryzuje elastyczność – zarówno w zarządzaniu procesami zmiany, jak i nego-

Możemy naszym klientom zaoferować dużo więcej: kulinarne nowości i pożądane smaki; unikalną przestrzeń gastronomicznorozrywkową, która wychodzi na zewnątrz, poza mury centrum, a ponadto różnorodne koncepty foodowe oraz rozrywkowe. Muzyka na żywo i imprezy taneczne, które zaoferowała Posnania w letnie wieczory, w krótkim czasie zyskały uznanie naszych klientów cjacjach z najemcami. Rotujemy ofertą zgodnie z oczekiwaniami klientów. Najemcom umożliwiamy zawieranie zarówno długo, jak i krótkoterminowych umów. Jesteśmy otwarci na projekty gastronomiczne typu pop-up. Takie działania to szansa dla nowych najemców, aby umiejscowić i sprawdzić swój koncept biznesowy w dogodnej dla klientów przestrzeni z wygodnym, bezpłatnym parkingiem i wśród różnorodnych punktów usługowych.

Tego typu koncept daje również możliwość działania najemców poza godzinami funkcjonowania centrum, organizowania spotkań biznesowych, imprez tematycznych, wieczorów tanecznych i wielu innych. To dla nich dodat-

77

kowa możliwość wydłużenia godzin działania i zwiększania obrotów.

Jak to wygląda w czasie? Proces się rozpoczął, są już pierwsze zmiany. Kiedy zamierzacie zamknąć, przynajmniej w tym pierwszym etapie, tę ewolucję?

MĆ: Pierwszy etap tej realizacji planujemy zakończyć w przyszłym roku, jednak już teraz rozbudowujemy naszą ofertę, zarówno pod względem najemców jak i wydarzeń.

W tej chwili najważniejszy jest spokój i harmonijny rozwój, aby tworzyć obecnym i nowym najemcom jak najlepsze warunki do rozwoju w tej strefie. Mamy nadzieję, że nowy sezon letni przywitamy jeszcze szerszą ofertą.

Projekt ten ma nierozerwalnie łączyć ze sobą różne doświadczenia kulinarne i rozrywkowe, a teren zewnętrzny będzie immanentną częścią całego przedsięwzięcia. Równocześnie unikatowość tej przestrzeni ma podkreślać infrastruktura przyjazna środowisku. Meble ogrodowe wykonane z palet, oświetlenie i kwietniki z materiałów z recyclingu, czy wykorzystane ponownie leżaki, które zyskały „drugie życie” – te wszystkie elementy, które już w tym sezonie tworzą Miejski Ogród Posnanii, który harmonijnie wpisał się w nowy koncept, oraz nadają całemu terenowi dodatkowych, wyjątkowych cech.

Tworząc unikatowe miejsca trzeba sięgać po unikatowe marki, czyli mniejszych, niesieciowychnajemców gastronomicznych…

MĆ: Tworzenie nowych konceptów gastronomicznych z wykorzystaniem relatywnie małych podmiotów nie jest łatwym zadaniem. Wiemy przecież, że pandemia uderzyła najbardziej właśnie w tych najmniejszych.

W centrum naszej uwagi są tacy najemcy, którzy będą unikatowi, lokalni, a jednocześnie rozpoznawalni. Mamy już na food courcie najemców sieciowych. Teraz chcemy się skupić na tych najemcach, których jeszcze w centrach handlowych nie ma, ale są np. w innych streetowych lokalizacjach.

Posnania stara się wyprzedzać potrzeby klientów i zawsze myśli krok naprzód. Uważnie obserwujemy mikrotrendy i nie boimy się wdrażać tych, w których widzimy potencjał na zmianę myślenia o przestrzeniach gastronomiczno-rozrywkowych w centrach handlowych. Przecież Posnania zobowiązuje.

25/08/2021 15:05

78

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Anna Wysocka, Dyrektor działu Wynajmu Powierzchni Handlowych w JLL

Nowe prawo to miecz obosieczny Nowe regulacje intencjonalnie są jednostronnie korzystne dla najemców.

Aczkolwiek myślę, że ten miecz jest obosieczny.

Konieczność zapłacenia 20% kosztów w trakcie lockdownów też może być dla niektórych najemców obciążająca, nie oznacza to oczywiście, że pierwotna regulacja nie powinna być zmieniona. Przepis jest kontrowersyjny – mówi Anna Wysocka, Dyrektor działu Wynajmu Powierzchni Handlowych w JLL. ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

#JLL

Mamy za sobą trzy pełne miesiące od kiedy rynek centrów handlowych wyszedł z ostatniego lockdownu. Jakie wnioski można wyciągnąć z wyników odwiedzalności i obrotów? Czy na ich podstawie możemy powiedzieć jak rynek będzie się kształtował w najbliższym czasie?

AW: Według ostatnio podanych przez PRCH danych Foot Fall Index za lipiec centra handlowe odwiedziło 82-87% klientów w porównaniu do analogicznego okresu 2019 i aż o 8% więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku. Wyniki są bardzo obiecujące

35_jll_wysocka.indd 78

i pokazują, że rynek po zdjęciu obostrzeń i umożliwieniu klientom korzystania z fizycznej przestrzeni handlowej zaczyna naturalnie iść w stronę powrotu do handlu tradycyjnego, jak tylko umożliwia to sutuacja. Oczywiście nie bez znaczenia dla tego wyniku jest również okres w roku i same potrzeby klientów, którzy musieli zrobić dodatkowe zakupy przedwakacyjne, ale ważny jest jeszcze jeden element: wzrasta poczucie bezpieczeństwa w centrach handlowych. Chyba nauczyliśmy się żyć z sytuacją pandemiczną.

Co z tego wynika na przyszłość?

AW: Klienci bardzo potrzebują tej fizycznej przestrzeni. Oczywiście znacząco wzrósł udział i znaczenie e-commerce, natomiast klienci nie chcą wszystkiego kupować w Internecie. Decyduje o tym zarówno chęć kontaktu z innymi ludźmi, ale też kwestia natychmiastowej dostępności, możliwości przymierzenia, dotknięcia produktu. Patrząc na progres w czasie tych kilku „normalnych” miesięcy jestem przekonana, że branża ma szansę na odbicie i powrót do wyników sprzed pandemii – i to szybciej niż później.

Fot. JLL

#Polska

25/08/2021 15:07

SCF MAGAZINE 2021

Mówiąc o powrocie do wyników sprzed pandemii, ma Pani zapewne na myśli głównie obroty. One są dużo lepsze niż odwiedzalność.

AW: Mówiąc o odbiciu mam na myśli zarówno odwiedzalność, jak i obroty. Oczywiście odwiedzalność to nie wszystko, ważne jest, ile klienci wydają. EPP informowało, że w maju 2021 roku, czyli zaraz po lockdownie, osiągnęli poziom obrotów wyższy o kilkanaście procent w porównaniu do maja 2019 roku, co pokazuje, że klienci naprawdę chcą wydawać pieniądze. Konwersja jest po prostu wyższa, niż była przed pandemią. Pomimo mniejszej ilości odwiedzin w centrach handlowych klienci zostawiają tych pieniędzy faktycznie więcej.

Jest to spowodowane kilkoma czynnikami. Z jednej strony odwiedziny w centrach handlowych często są bardziej przemyślane – wprawdzie klient odwiedza centrum rzadziej, ale wie dokładnie, co chce kupić, więc wizyty te są konkretniejsze. Z drugiej, możemy mówić o swego rodzaju odreagowaniu po okresie ograniczenia, czyli tak zwanym „revange shopping”. Ludzie chcą się cieszyć zakupami, więc rośnie też ich skłonność do wydawania pieniędzy. Sprzyja temu też dość wysokie poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego. Wskaźniki bezrobocia są niskie, wynagrodzenia wciąż rosną, dlatego przyjmując, że ten trend się utrzyma, możemy zakładać również dobre perspektywy dla centrów handlowych.

Przyjrzyjmy się sytuacji najemców centrów handlowych. Wiosną ubiegłego roku panowało powszechne przekonanie, że sytuacja jest krytyczna. Niektóre działania i komunikaty najemców miały wręcz drastyczny charakter. Jak dzisiaj po ponad roku ocenia Pani kondycję rynku najemców?

AW: Nie jest tajemnicą, że COVID znacząco wpłynął na sytuację najemców. Wydaje się jednak, że zarówno programy pomocowe, jak i działania samych najemców mające na celu poprawę kondycji finansowej sprawiły, że nie mieliśmy do czynienia z falą upadków. Oczywiście zdarza się, że pojedynczy najemcy zamykają sklepy bądź decydują o zakończeniu swojej działalności na polskim rynku. Nie możemy tu jednak mówić o masowej skali zjawiska.

35_jll_wysocka.indd 79

PULS RYNKU

W sytuacji takiej, jaką mamy teraz, gdy przed nami wciąż sporo niewiadomych, kiedy nie wiemy, czy za chwilę nie doświadczymy kolejnego lockdownu, jak szybko sytuacja się unormuje, wielu najemców wnosi postulaty uzależnienia płatności czynszu od obrotu. Czy będzie to powszechne? Docelowo rynek będzie musiał wypracować taki mechanizm, który będzie akceptowalny dla obu stron. Bo też należy pamiętać o tym, że centra handlowe nie są dla najemców przykrą koniecznością, a umowy nie są podpisywane pod przymusem

79

(np. stworzenie marki Half Price przez grupę CCC). W przypadku mniejszych podmiotów czy marek spodziewać się można nie tyle kłopotów, co mniejszej odporności na wahania rynku i kryzysy, słabszej siły oddziaływania na rynek, czy możliwości inwestowania w omnichannel.

Ważne jest jednak to, że równocześnie otworzyła się pewna przestrzeń dla nowych marek niszowych, możliwość zaistnienia w przestrzeni offline podmiotom, które do tej pory funkcjonowały wyłącznie w Internecie.

Przykładem może być marka odzieżowa NAOKO, która otworzyła niedawno swój butik w Elektrowni Powiśle. To tak jak z lokalami gastronomicznymi w food halach czy z food truckami. Zdarza się, że z takiego food trucka bądź ze stoiska w food hali wyrastają duże restauracje bądź nawet sieci. Widzę tu przestrzeń dla nowych podmiotów. W miejsca zwolnione przez dotychczasowych najemców galerii handlowych mają szansę wejść nowe autorskie koncepty czy nowe sieci. Przykładem takim może być niedawne otwarcie w Galerii Mokotów dwóch tureckich marek Damat i Yargici, które tym samym rozpoczęły swoją działalność na polskim rynku.

Faktem jest, że wydaje się, że w najlepszej sytuacji są obecnie te podmioty, które przed pandemią miały najsilniejszą pozycję rynkową, czyli duże sieci handlowe. Z branży modowej wśród polskich firm możemy do takich zaliczyć np. LPP czy CCC, a z międzynarodowych H&M czy Inditex, a zatem marki, które w miarę stabilnie funkcjonują nie tylko w Polsce, ale również na rynkach światowych. Natomiast musimy pamiętać, że doszło do dalszej polaryzacji rynku.

Jaką część rynku stanowią powierzchnie w centrach handlowych, w których nastąpiło odstąpienie od umów, wyjście z lokalizacji, które zostały na nowo wystawione na rynek?

AW: Najnowsze dane o poziomie pustostanów są w tej chwili opracowywane przez Retail Research Forum i będą dostępne na koniec sierpnia. Dane z zeszłego roku pokazywały dla głównych aglomeracji wzrost o średnio 1,5-2 p.p. i spodziewamy się, że te liczby wzrosną. Przy czym na razie skala tego zjawiska stwarza przede wszystkim przestrzeń dla nowych najemców do zabezpieczenia atrakcyjnej powierzchni i daje szansę na urozmaicenie oferty.

Czy to pogłębi przepaść pomiędzy liderami i resztą?

AW: Marki wiodące mają największe zaplecze finansowe i będąc najbardziej odpornym na różnego rodzaju zawirowania rynkowe, pandemiczne czy gospodarcze, z pewnością będą dalej mocno pracowały nad swoimi modelami biznesowymi, nad siecią, jakością i dotarciem do klientów, czy dywersyfikacją

Czy sądzi Pani, że pandemia spowoduje, iż umowy najmu będą formułowane w jakimś nowym modelu? Czy należy spodziewać się zasadniczych zmian w tym obszarze? Dużo się o tym mówiło przez ostatni rok, ale może to było takie troszeczkę teatralne rozrywanie szat, a teraz wszystko będzie się toczyć według tych zasad, które były przed pandemią?

25/08/2021 15:07

80

PULS RYNKU

AW: Umowy najmu ewoluują od momentu, kiedy rynek zaczął się kształtować, a klauzule w nich zawarte nie są stałe. Faktem jest, że w chwili obecnej pojawiają się formuły umów elastycznych, czyli takich, które są zawierane nie na standardowe 5 lat, tylko na krótsze okresy. Nie można tego jednak uznać jeszcze, za nowy standard. Pamiętajmy, że umowa najmu to nie jest element, który chroni interesy wyłącznie wynajmującego. Umowa zabezpiecza również najemcę i jego inwestycję w lokal, tzn. w wyposażenie, w adaptację, zatowarowanie. Trudno sobie wyobrazić, że każdy model biznesowy najemcy zakłada zwrot z tej inwestycji po roku.

Sądzę, że 100% powrót do sytuacji sprzed pandemii nie jest możliwy, natomiast daleka jestem od stwierdzenia, że czeka nas era prostych jednostronicowych umów. Trudności jakich doświadczyły obie strony, zarówno wynajmujący, jak i najemcy, nauczyły je jakie elementy należy uwzględnić w przyszłych porozumieniach i to musi znaleźć odbicie w zapisach nowych umów.

Czy sądzi Pani, że mocniejszy będzie w tych umowach akcent na czynsz od obrotu?

AW: W sytuacji takiej, jaką mamy teraz, gdy przed nami wciąż sporo niewiadomych, kiedy nie wiemy, czy za chwilę nie doświadczymy kolejnego lockdownu, jak szybko sytuacja się unormuje, wielu najemców wnosi postulaty uzależnienia płatności czynszu od obrotu. Czy będzie to powszechne? Docelowo rynek będzie musiał wypracować taki mechanizm, który będzie akceptowalny dla obu stron. Bo też należy pamiętać o tym, że centra handlowe nie są dla najemców przykrą koniecznością, a umowy nie są podpisywane pod przymusem. Centrum handlowe jest absolutnie koniecznym narzędziem funkcjonowania biznesu większości najemców i generowania ich przychodów. Ostatecznie interesy wynajmujących i najemców są zbieżne i dla dalszego rozwoju sektora handlowego konieczne jest, by obie strony grały do jednej bramki, dlatego też liczę na to, że wypracują akceptowalne mechanizmy.

Oprócz czynszu od obrotu zapewne pojawią się w umowach najmu jakieś bardziej rozbudowane zapisy dotyczące sytuacji nadzwyczajnych, prawda?

35_jll_wysocka.indd 80

SCF MAGAZINE 2021

AW: Nie możemy tego wykluczyć. Przeszło 12 miesięcy w pandemii pokazało jak bardzo nieprzewidywalne bywa otoczenie.

Niewykluczone zatem, że zapisy dotyczące nadzwyczajnych sytuacji będą dla obu stron jednym z elementów, którym poświęcać się będzie dużo więcej uwagi w trakcie negocjacji umowy.

W ostatnim tygodniu lipca weszło w życie nowe prawo regulujące relacje między właścicielami nieruchomości komercyjnych, centrów handlowych i najemcami.

Czy sądzi Pani, że skutki działania tego prawa będą tylko doraźne, czy też może być jakiś głębszy i dłuższy efekt tych regulacji prawnych?

AW: Nowelizacja ustawy 15ze przede wszystkim na nowo reguluje stan porozumień pomiędzy wynajmującymi i najemcami i wprowadza tym samym niestety zamieszanie. W związku z tym, że dzisiaj nie jesteśmy w stanie powiedzieć, czy czwarty lockdown był już ostatni, ciężko ocenić długofalowy wpływ nowych przepisów na rynek.

Możemy mówić o swego rodzaju odreagowaniu po okresie ograniczenia, czyli tak zwanym „revange shopping”.

Ludzie chcą się cieszyć zakupami, więc rośnie też ich skłonność do wydawania pieniędzy.

Sprzyja temu też dość wysokie poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego. Wskaźniki bezrobocia są niskie, wynagrodzenia wciąż rosną, dlatego przyjmując, że ten trend się utrzyma, możemy zakładać również dobre perspektywy dla centrów handlowych

Oczywiście nowe regulacje intencjonalnie są jednostronnie korzystne dla najemców.

Aczkolwiek myślę, że ten miecz jest obosieczny. Konieczność zapłacenia 20% kosztów w trakcie lockdownów też może być dla niektórych najemców obciążające, nie oznacza to oczywiście, że pierwotna regulacja nie powinna być zmieniona. Przepis jest kontrowersyjny.

Komentując nowe regulacje, najemcy skupieni w Związku Polskich Pracodawców Handlu i Usług stwierdzili, że to jest oczywiście dobra zmiana, ale dodali również, że to jest początek pewnego procesu zmian. Jak Pani myśli, o co może chodzić?

AW: Trudno mi powiedzieć o jaki proces chodzi. Być może o taką zmianę układu sił na rynku, w którym to najemcy będą dyktowali warunki funkcjonowania obiektów handlowych. Po raz kolejny jednak podkreślę, że to centra handlowe umożliwiają większości operatorów generowanie większości ich obrotów. Nawet jeśli najemcom, operatorom, markom udało się wygenerować znaczący wzrost udziału sprzedaży w kanale e-commerce w trakcie lockdownów, to po ich ustaniu klienci i tak wracali do przestrzeni fizycznej i handlu tradycyjnego. Nie warto zatem myśleć o centrach handlowych jak o niechcianym elemencie systemu, a raczej jak o miejscu, gdzie te obie strony robią biznes, i o które obie strony powinny dbać, by były w jak najlepszej kondycji.

Patrząc na rynek najemców czy dostrzega Pani jakieś nowości, coś czego przed pandemią nie było?

AW: Ciekawym formatem, który teraz się dość mocno aktywizuje na całym świecie są tzw. dark stores. To określenie na stosunkowo nowy typ placówek handlowych, swoim funkcjonowaniem zbliżonych raczej do magazynów niż sklepów w tradycyjnym ich rozumieniu. Wprawdzie ich działalność nie jest bezpośrednio związana z aktywnością w centrach handlowych, ale coraz częściej słyszy się o planowanych wejściach na nasz rynek czy aktywnym poszukiwaniu lokalizacji. Wejście graczy tego typu i rozbudowa tego segmentu daje szansę na aktywizację lokali handlowo-usługowych w lokalizacjach alternatywnych, nieoczywistych, nie “prime”.

25/08/2021 15:07

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

81

Teresa Jonas, Inwestor, Prezes Zarządu Wiślanka S.A.

Galeria Wiślanka zdobywa coraz więcej klientów Galeria Wiślanka w Żorach oferuje 80 sklepów i lokali usługowych. Od chwili otwarcia posiada silną reprezentację popularnych i bardzo lubianych marek – w rozmowie z SCF Magazine, mówi Teresa Jonas – Inwestor, Prezes Zarządu Wiślanka S.A.

Mając na uwadze obecną sytuację wszystko wskazuje na to, że Galeria Wiślanka długo pozostanie ostatnim otwartym centrum handlowym na Śląsku. Czy można powiedzieć, że oferta obiektu została z entuzjazmem przyjęta przez klientów?

TJ: Miarą sukcesu Galerii Wiślanka w pierwszym etapie realizacji tego projektu było bardzo duże zainteresowanie najemców. Ostatni i najważniejszy etap komercjalizacji obiektu zbiegł się w czasie z pandemią i pierwszym lockdownem w kraju.

Galeria Wiślanka mimo niesprzyjającego okresu dla całego rynku, została skomercjalizowana niemal w 100 procentach na kilka tygodni przed otwarciem. Wraz z firmą komercjalizującą Mallson Polska udało nam się pozyskać marki, które dotychczas były niedostępne w mieście. Jako spółka od lat działająca w branży FMCG na terenie Śląska znamy potrzeby mieszkańców i przygotowaliśmy format obiektu, który w naszej ocenie przyjmie się najlepiej. Już w pierwszym tygodniu otwarcia liczba klientów utwierdziła nas w przekonaniu, że realizacja tego projektu była trafioną decyzją biznesową.

Wszystkie centra handlowe porównują wyniki foot-fall do miesięcy poprzedzających okres pandemii. Państwa centrum zostało otwarte jednak w czasie jej trwania. Czy

36_wislanka.indd 81

#Polska

#Żory

#Galeria Wiślanka

#Mallson

odwiedzalność Wiślanki napawa optymizmem?

TJ: Zdecydowanie. Jesteśmy bardzo zadowoleni z wyników odwiedzalności, nawet przy wciąż obowiązujących pewnych ograniczeniach. Klienci chętnie dokonują zakupów w naszej Galerii. Nawet porównując ostatnie miesiące, widzimy tendencję wzrostową.

W czerwcu wskaźnik foot-fall był o 25 procent wyższy niż w maju. Z kolei w lipcu odwiedziło nas znów o 15 procent więcej klientów niż w miesiącu poprzednim. Biorąc pod uwagę liczbę ludności Żor, można powiedzieć, że każdy mieszkaniec odwiedził nas minimum trzy razy w każdym miesiącu, więc jest to imponujący wynik.

Czy Pani zdaniem wpływ na taki wynik miały ostatnie otwarcia salonów marek, które dotychczas były niedostępne w Żorach?

TJ: Galeria Wiślanka oferuje 80 sklepów i lokali usługowych. Od chwili otwarcia posiada silną reprezentację popularnych marek. Zróżnicowany mix najemców zapewnia kompleksową ofertę dla wszystkich klientów. Posiadamy największy w mieście supermarket Lidl, nowoczesną salę zabaw Jupiter czy pierwszy w mieście multipleks sieci Helios. Z pewnością jednak otwarcie długo oczekiwanych salonów marek New Yorker i Douglas pozwoliło nam pozyskać nową grupę klientów.

Czy to oznacza koniec nowości w Galerii Wiślanka w najbliższym czasie?

TJ: Mamy jeszcze wiele niespodzianek. Niebawem poszerzy się portfolio strefy food court.

W ostatnich tygodniach w Galerii został otwarty lokal Pyszne na wagę. A już niebawem klientów powita japońska restauracja Yako Tako. Pomyśleliśmy też o klientach lubiących dania typu fast, dla których został otwarty #Kebab.

Galeria Wiślanka angażuje się także w liczne akcje na rzecz lokalnej społeczności. W ostatnim czasie z dużym entuzjazmem przyjęto np. akcję „Jaskółka”...

TJ: Odpowiedzialność w biznesie jest dla nas priorytetowa. Akcja „Jaskółka” jest jedną z wielu akcji, którą okazujemy nasze wsparcie kobietom dotkniętym ubóstwem menstruacyjnym. Inicjatywa ta spotkała się z pozytywnym odbiorem i włączyło się do niej wielu naszych klientów, którzy przekazywali produkty higieniczne np. przy okazji zakupów w sklepie Drogerie Polskie. Natomiast w ostatnich dniach sierpnia w Galerii otwarto punkt szczepień przeciw Covid-19. Regularnie organizujemy też liczne akcje pomocowe. Realizujemy też akcje prosprzedażowe wspierające najemców.

Natomiast w celu wsparcia najemców gastronomicznych otworzyliśmy i wyposażyliśmy na zewnątrz duży ogródek.

Fot. Galeria Wiślanka

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL

25/08/2021 15:09

82

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Rozwój w czasie pandemii?

Imponujące wyniki Libero Katowice

Libero Katowice przez ostatnie miesiące wypracowało imponujące wzrosty wyników. Odpowiednie przygotowanie strategiczne, stały kontakt z najemcami i liczne, efektywne działania stymulujące zainteresowanie klientów oraz wspierające sprzedaż, przyniosły oczekiwane efekty. Klientów jest więcej niż przed pandemią, a obrót najemców wzrósł średnio o 60% w stosunku do analogicznego okresu w 2020 roku.

Pandemiczne restrykcje boleśnie dotknęły wszystkie galerie handlowe w Polsce. Libero Katowice przez cały ten trudny okres przeciwdziałało skutkom kryzysu. W rezultacie, po czwartym lockdownie Libero zanotowało wysokie wyniki działalności - klientów przybyło i urosła wartość ich zakupów.

Tegoroczny maj zaowocował mocnym „efektem odbicia”, który przez kolejne miesiące utrzymywał pozytywną dynamikę wzrostu. Już w czerwcu do galerii powróciło o 53% więcej klientów niż w ubiegłym roku kiedy po raz pierwszy „odmrażano” handel. Jednocześnie był to o 15% wyższy wynik w porównaniu z danymi z analogicznego okresu 2019 roku. Ma to tym większe znaczenie, że wówczas rynek odnotował spadek - zgodnie

37_libero_katowice.indd 82

#Polska

#Katowice

#Libero

#Echo Investment

z raportem Polskiej Rady Centrów Handlowych odwiedzalność w czerwcu była o 12% wyższa niż w czerwcu ubiegłego roku oraz o 19% niższa niż w tym samym miesiącu 2019 roku. Z kolei lipcowy footfall wzrósł o 33% w odniesieniu do danych odnotowanych w lipcu 2020 roku i znów był aż o 8% wyższy niż przed pandemią. Łącznie w okresie od maja do lipca osiągnięto rekordową frekwencję – wskaźnik odwiedzalności wzrósł średnio o ponad 60% w stosunku do tych samych miesięcy roku 2020. W odniesieniu do analogicznego okresu 2019 roku był on wyższy średnio o 9%. Wyniki wskazują, że zainteresowanie klientów Libero i frekwencja stale rosną, pomimo wyzwań pandemii.

Libero, które jest stosunkowo młodą marką, debiu-

tującą z końcem 2018 roku, zbudowało już mocną pozycję rynkową na handlowej mapie Śląska.

– Libero w swojej działalności w sposób priorytetowy traktuje wsparcie najemców, oferując dodatkowe mechanizmy wzmacniające zainteresowanie klientów. Podczas serii lockdownów nie czekaliśmy z założonymi rękoma, lecz podejmowaliśmy szybkie, precyzyjne i trafne działania. Dlatego cieszą nas osiągnięte w ostatnich miesiącach wyniki, które są potwierdzeniem naszych wysiłków.

To również dowód na to, że marka Libero jest już mocno zakorzenia w świadomości mieszkańców.

Nie tylko powrócili do nas nasi zaufani klienci, ale także zyskaliśmy nowych. Wyniki finansowe napawają optymizmem, a pierwsze miesiące tuż po

Fot. Libero Katowice

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

25/08/2021 15:11

SCF MAGAZINE 2021

lockdownie były okresem dużej konwersji. Warto podkreślić, że Libero jest nie tylko galerią handlową, w której mieszkańcy robią zakupy. Przyciąga ich także oryginalna oferta rozrywkowa i gastronomiczna oraz liczne akcje – wskazuje Urszula Łatka-Styrkowiec, Head of Asset Management Echo Investment.

Powracający do Libero ruch klientów owocował wysoką konwersją. Sprzyjały temu oryginalne akcje typu cross-selling czy pro sale, które zachęcały klientów do zakupów. W maju obroty wzrosły o 105% w stosunku do danych z roku 2020 i o 43% w porównaniu do tego samego okresu sprzed pandemii. Średnia wartość obrotów w okresie od maja do lipca tego roku wzrosła o 60% w ujęciu rok do roku. Z kolei porównując do 2019 roku, wyniki wzrosły o prawie 35%. Ten pozytywny trend prezentujący prężny przyrost oznacza, że klienci kupują znacznie więcej niż przed pandemią i jednocześnie stale rośnie wartość ich koszyka zakupowego.

Rozwój Libero Libero konsekwentnie rozwija swoją działalność.

Z końcem czerwca w galerii otwarty został pierwszy w Katowicach sklep HalfPrice grupy CCC. Salon z kategorii off-price o powierzchni prawie 2 tys. mkw. to także pierwszy na Śląsku dwupoziomowy sklep tej marki, który niewątpliwie wpłynął na atrakcyjność oferty modowej Libero.

– Pomimo trudnej sytuacji w pandemii Libero jest stabilnym, bezpiecznym i atrakcyjnym miejscem dla biznesu. Świadczy o tym zainteresowanie nowych najemców, którzy dostrzegają potencjał galerii do rozwoju swoich marek. Do tej sytuacji przyczyniają się bardzo dobre wyniki i mocna pozycja Libero na rynku. Już niedługo planujemy także kolejne, pozytywne zmiany tenant-mixu, które zostaną wdrożone do końca roku – mówi Tomasz Domoń, Dyrektor Regionalny ds. Wynajmu Libero Katowice.

Ponadto niebawem do grona najemców gastronomicznych dołączy rozpoznawalna przez mieszkańców Górnego Śląska restauracja Zdrowa Krowa, serwująca najwyższej jakości street foodowe jedzenie. Zostanie ona uruchomiona w nowym koncepcie skierowanym tylko do galerii handlowych i jako pierwsza w Polsce pojawi się w Libero.

W najbliższych miesiącach uruchomiona zostanie także restauracja Charlie Food & Friends, oferująca polską i europejską kuchnię na wagę. Nowe projekty gastronomiczne rozszerzą i wzbogacą ofertę kulinarną Libero. Dzięki nim klienci otrzymają nie tylko większy wybór różnorodnych dań,

37_libero_katowice.indd 83

PULS RYNKU

ale także dostęp do nowych konceptów restauracyjnych, z których mogą korzystać odwiedzając strefę food court.

Efektywne akcje pro-sprzedażowe Sukces Libero budują stałe, przemyślane i odpowiednio zaplanowane działania wobec klientów.

Stanowią one odpowiedź na ich potrzeby i w konsekwencji stymulują zainteresowanie ofertą galerii, przekładając się na rosnące obroty najemców. Libero jest także jedyną galerią w Polsce, która stale oferuje klientom dodatkowe benefity, wykorzystując unikatową w swej formule platformę lojalnościową i nieszablonowe akcje pro-sprzedażowe realizowane z partnerami. Sezon letni Libero rozpoczęło już w maju, organizując wakacyjną loterię, która cieszyła się niebywałym uznaniem i zainteresowaniem klientów. Do wygrania były oryginalne nagrody – tygodniowe podróże kamperem w dowolnie wybranym kierunku, pobyt w luksusowym domku w górach lub nad morzem, czy jedna z setek kart podarunkowych Libero. Prawdziwym hitem minionego lata okazały się jednak działania cross-selling z najstarszym w Polsce, a zarazem największym w regionie parkiem rozrywki – Legendią – Śląskim Wesołym Miasteczkiem. Akcja miała swoją premierę w ubiegłym roku i spotkała się z ogromnym zainteresowaniem klientów, dlatego i w tym roku zdecydowano się ją powtórzyć, zwiększając pulę darmowych zaproszeń do ponad 3 tysięcy. Skutecznie rozpropagowana akcja sprawiła, że mieszkańcy Górnego Śląska i okolic masowo decydowali się na zakupy w Libero, a paragony wymieniali na całodniowe wejściówki do Legendii. Natomiast w połowie sierpnia pojawiła się kolejna akcja pro-sale, tym razem dedykowana uczniom. Aby umilić najmłodszym powrót do szkoły, Libero wspólnie z partnerem akcji – firmą Coolpack – przygotowało megapiórniki z wyposażeniem, które można było odbierać za zrealizowane zakupy.

Lokalna społeczność Plac do Radości Na szczególną uwagę zasługuje również wykorzystanie Placu do Radości przed Libero, jako przestrzeni do rozrywki, relaksu i dobrej zabawy w Katowicach. To miejsce o ogromnym potencjale.

Libero w swojej działalności koncentruje się bowiem na budowaniu miejsca wyjątkowego i otwartego dla mieszkańców, które na pierwszym miejscu stawia potrzeby i oczekiwania lokalnej społeczności. Już z początkiem maja na placu pojawiły się pierwsze atrakcje. W kolejnych letnich miesiącach na klientów czekały nowe niespodzianki.

83

– Plac do Radości przed Libero powstał z myślą o mieszkańcach metropolii, dla których stworzyliśmy otwartą, inspirującą przestrzeń, pełną bezpłatnych atrakcji niezależnie od pory roku. W ten sposób dajemy klientom kolejny argument do odwiedzenia Libero. Tegoroczne lato na Placu do Radości obfitowało w liczne aktywności. Opieraliśmy swoje działania o real-time marketing – m.in. transmitowaliśmy wszystkie sportowe wydarzenia minionego lata i dostarczaliśmy mieszkańcom oryginalne pomysły na spędzanie wakacji w mieście.

Warto tu wymienić chociażby warsztaty skimboardingowe, specjalną strefę dla fanów motoryzacji czy rodzinny piknik – wskazuje Aleksander Poltier, Senior Marketing Manager Libero.

Wraz z rozpoczęciem EURO 2020 na Placu do Radości uruchomiona została Strefa Kibica Libero. Fani piłki nożnej mogli oglądać wszystkie rozgrywki, a w przerwach wziąć udział w konkursach z nagrodami. Kibice bardzo polubili strefę Libero, a frekwencja dopisała. Co więcej, media chętnie informowały o Strefie Kibica w Libero – w czerwcu ukazało się ponad 50 publikacji w mediach ogólnopolskich, i lokalnych, m.in.: TVN, Polsat, Fakt, Onet, Gazeta Wyborcza czy Dziennik Zachodni, generując prawie 350 tys. zł ekwiwalentu reklamowego. Wśród licznych atrakcji na Placu do Radości znalazły się: tor do skimboardingu, boisko do street basket, największa w mieście piaskownica, strefa do gry w ping-ponga czy profesjonalny serwis rowerowy. Najmłodsi mogli uczestniczyć w warsztatach plastycznych, a starsi korzystali z uroków letniego relaksu w strefie chilloutu. Specjalnie dla fanów sportu transmitowano Igrzyska Olimpijskie i kolarski wyścig Tour De Pologne. W wakacyjne weekendy na Placu do Radości odbywały się także wydarzenia specjalne, m.in.: Libero Basket 3x3, motoryzacyjny weekend z Profi Auto, a także Piknik Sąsiedzki z muzyką na żywo. Zwieńczeniem wakacyjnej aktywności na Placu do Radości był LIBERO x 71 Skim Silesia Cup 2021. To już druga edycja mistrzostw Śląska w skimboardingu w Libero. Tegoroczny konkurs był częścią i zarazem finałem (TBC) Europejskiego Pucharu Skimboardowego, w którym udział wzięły światowe gwiazdy tego widowiskowego sportu.

Dzięki realizowanej strategii klienci Libero wiedzą, że ich lojalność jest nagradzana unikatowymi bonusami. Ponadto galeria oferuje dostęp do oryginalnej, atrakcyjnej i bezpiecznej rozrywki.

Z punktu widzenia najemców, stała obecność Libero wśród mieszkańców generuje ich zainteresowanie, przekładając się na wyższe wyniki działalności.

25/08/2021 15:12

84

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Magdalena Frątczak, kierująca działem Retail w CBRE

Liczę na to, że może być tylko lepiej

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL #Polska

#CBRE

Czy na podstawie danych dotyczących odwiedzalności i obrotów w minionych 3 miesiącach możemy formułować jakieś prognozy na najbliższe miesiące, rok, może dłużej?

MF: Ostatnie miesiące pokazały dwie rzeczy: stabilność rynku powierzchni handlowych mimo niesamowitych zawirowań i mocną stronę konsumencką. Myślę, że na tym powinniśmy się skupić, na finalnym odbiorcy, który pokazał nam, czym jest zainteresowany, jak robi zakupy, jak korzysta z dobrodziejstw internetu bądź technologii i co jest dla niego wygodne. To są takie elementy, które trzeba jeszcze bardziej eksplorować i badać, bo tylko wtedy będziemy

38_cbre_fratczak.indd 84

wiedzieli, w którym kierunku ten rynek się będzie rozwijał. Powinniśmy jeszcze bardziej niż wcześniej spojrzeć na klienta, bo to on dyktuje warunki i decyduje o tym, gdzie tego zakupu będzie chciał doświadczyć w przyszłości i gdzie będzie chciał go zrealizować.

Jakie są główne zmiany w zachowaniach klientów? Czy jest coś czego nie było półtora roku temu?

MF: Na pewno na pierwszym miejscu jest bezpieczeństwo i to na wielu poziomach.

W pierwszej kolejności bezpośrednie bezpieczeństwo wynikające z tego, w jakim otoczeniu robi się zakupy: poczynając od wygody zaparkowania, braku tłoku w najbliższym otoczeniu, bardzo dobrze wyeksponowanym produkcie, o który można też dopytać, żeby nie spędzać za dużo czasu w sklepie. Zaryzykuję tezę, że dla części klientów zmienił się też sposób robienia zakupów. Przy jednej wizycie chcemy robić ich więcej, ale one nie są już tak spontaniczne jak wcześniej.

Wróciłem z wakacji nad polskim morzem i to, czego tam doświadczyłem, było dla mnie bardzo zaskakujące. W sklepach tłumy bez masek. Ludzie, których tam obserwowałem, zachowywali się tak jakby

nie było żadnego zagrożenia. Mówi Pani o potrzebie poczucia bezpieczeństwa ale mam wrażenie, że to dotyczy części społeczeństwa. Co więcej: dla części społeczeństwa te standardy bezpieczeństwa mogą być czymś, co będzie blokowało ich udział w korzystaniu z centrów handlowych.

MF: Każdy kij ma dwa końce. Przez ostatnie kilkanaście miesięcy słyszeliśmy, że centra handlowe, to są duże skupiska ludzkie, które mogą tworzyć duże ryzyko wystąpienia ogniska zarażenia. Oczywiście w jakimś stopniu każdy obiekt, miejsce może być takim ogniskiem ale cała branża handlowa bardzo mocno przestrzega przepisów sanitarnych, a często nawet robi więcej dla bezpieczeństwa klientów. Oczywiście, nie poradzimy za wiele na to, że część naszego społeczeństwa ignoruje zupełnie fakt tego, że wirus istnieje i jest dość łatwo przenaszalny. Nic nie poradzimy na mentalność części społeczeństwa a w tym i klientów, możemy tylko dostosować nasze obiekty i zasady funkcjonowania w nich do tego, co mówią przepisy i starać się wspierać w edukacji na temat bezpiecznego zachowania podczas zakupów.

Wspomniała Pani o tym, że centra handlowe były przedstawiane jako miejsce, gdzie jest niebezpiecznie. Czy nie uważa Pani, że to jest taki moment, w którym należałoby może jakoś skonsolidować działania nie tylko wynajmujących, ale także najemców w kierunku tego, by pokazywać właśnie bezpieczeństwo centrów handlowych?

MF: Byłby to idealny scenariusz, ale leży to trochę w sprzeczności z tym, co teraz jest widoczne w relacjach między właścicielami a najemcami. Podczas pandemii zamiast się aktywizować wspólnie te dwie strony rynku, stanęli po dwóch bardzo różnych stronach barykady. Chyba jeszcze jest za wcześnie na to, żeby oczekiwać ze strony najemców takiego pójścia tą drogą, że odczarujmy centra handlowe, bo to są bezpieczne miejsca.

Ma to związek z dynamicznym rozwojem sprzedaży online.

Fot. CBRE

To mogłaby być taka kampania „back to school”.

Po tych wszystkich uzgodnieniach, aneksach, odwołaniach które jeszcze trwają ten trzeci kwartał roku, to będzie ten właśnie, który zapoczątkuje dyskusję o tym, jak wspólnie odbudować rynek.

Bardzo bym sobie tego życzyła – w rozmowie z SCF Magazine mówi Magdalena Frątczak, kierująca działem Retail w CBRE.

25/08/2021 15:13

SCF MAGAZINE 2021

Wydaje mi się, że to jest właśnie ten dobry czas, bo najemcy osiągnęli to, co mieli osiągnąć. Mają korzystne dla nich rozwiązanie legislacyjne, stabilną w miarę sytuację. Nie mamy jakichś wielkich upadłości, jakichś dramatycznych i masowych wydarzeń po stronie najemców. Przecież półtora roku temu niewielu by było takich, którzy postawiliby jakieś pieniądze na to, że po tylko lockdownach to będzie w takim stanie, w jakim jest, prawda?

MF: Absolutnie. To mogłaby być taka kampania „back to school”. Po tych wszystkich uzgodnieniach, aneksach, odwołaniach które jeszcze trwają ten trzeci kwartał roku to będzie ten właśnie, który zapoczątkuje dyskusję o tym jak wspólnie odbudować rynek. Bardzo bym sobie tego życzyła Czy zgodzi się Pani z opinią, że liderzy rynku, mówię o rynku najemców, jeszcze bardziej uciekli do przodu, odjechali reszcie peletonu.

MF: Myślę, że tak. Duże podmioty mają więcej pieniędzy na inwestycje, szybciej dochodzi do pewnych procesów. Czasami zachowuje się jak niszczyciel, to znaczy, ma dużą bezwładność. Ale jak już ruszy, to po prostu prze do przodu i jak wejdzie na dobry tor, to przynosi to efekty. Wydaje mi się, że nie zawsze to jest bardzo dobre rozwiązanie.

Czasami zmiany na rynku wśród tych dużych najemców powodują, że mali albo w ogóle przestają funkcjonować i znikają z rynku, albo są wchłaniani przez te duże marki. Trochę nam się skraca ławka, wybór jest tak naprawdę trochę mniejszy. Ja nie mówię tylko i wyłącznie o polskich markach. Na początku lat 90. na naszym rynku było bardzo dużo modowych marek francuskich. Teraz tak naprawdę nie wiem, czy została jedna. To samo widać w sferze obuwia, gdzie znowu ten wybór zaczyna być coraz mniejszy.

Jak Pani widzi możliwości rozwoju na polskim rynku w kontekście tego, że pandemia odsłoniła trochę powierzchni w centrach handlowych? Pojawiały się różne opcje, które wcześniej nie były dostępne.

Czy te przestrzenie wypełnią właśnie Ci liderzy czy też to jest szansa dla nowych najemców?

MF: To są dwa obszary. Pierwszy obszar to jest ten, w którym pojawiają się nowe marki.

38_cbre_fratczak.indd 85

PULS RYNKU

Nie jest ich za dużo, bo tak też do końca tych wolnych powierzchni nie jest w Polsce dużo.

Poziom pustostanów jest w okolicach między 4 a 5%.

Przed pandemią ile było?

MF: Przed pandemią było około 3%, więc zmiana o te dwa punkty procentowe.

Ale dwa punkty procentowe to jest kilkaset tysięcy metrów kwadratowych.

MF: Musimy jednak pamiętać o tym, że te poziomy pustych lokali w Polsce wynikały w dużej mierze z takich wakatów strukturalnych. To znaczy, to była chybiona lokalizacja, chybione centrum handlowe. Ono zwykle miało jeden poziom pusty albo jakąś jego część. Ale w dobrych centrach handlowych poziom pustostanów nie wzrósł jakoś

Czasami zmiany na rynku wśród tych dużych najemców powodują, że mali albo w ogóle przestają funkcjonować i znikają z rynku, albo są wchłaniani przez te duże marki. Trochę nam się skraca ławka, wybór jest tak naprawdę trochę mniejszy dramatycznie. Oczywiście widzimy, że są wakaty w centrach, w których przez ostatnie dziesiątki lat tych pustostanów nie było. Ale to jeszcze nie jest aż tak zauważalne gołym okiem. Pojawiają się marki, które te luki w tych najlepszych centrach zaczynają wypełniać. Okazuje się, że na przykład sprawdziły swoimi kanałami online, jak wygląda sprzedaż w Polsce i teraz wchodzą do centrów. Podałabym tu przykład Rituals, który był obecny w Douglasie, w Sephorze, online a także w swoim własnym sklepie internetowym.

Teraz otwiera sklepy stacjonarne i to jest ten moment. Dla marki to dość bezpieczny sposób, ma przetestowany rynek, zna jego potencjał i wyrobioną stałą grupę klientów. Myślę, że to jest jeden kierunek.

85

A drugi?

MF: Drugi kierunek jest taki, że też nasze polskie marki potrzebują więcej powierzchni dla siebie. Znowu wrócę do tej dbałości o klienta, który ma mieć wygodnie wejść do sklepu i po prostu ten produkt obejrzeć, przymierzyć i zakupić, więc potrzebne są trochę większe powierzchnie. Z drugiej strony, patrzę jeszcze na poziom rynku spożywczego. Kupujemy inaczej, kupujemy w innych sklepach. Ten poziom wydatków na artykuły spożywcze się zmienił w ostatnich 18 miesiącach. Dużo kupujemy w sklepach dyskontowych i coraz rzadziej chcemy spędzać czas w ogromnym hipermarkecie, te powierzchnie się z kolei kurczą. Powierzchnie te są adaptowane przez kolejnych najemców, dla których na przykład nie było do tej pory dużego sklepu w centrum, nie było tysiąca metrów, a z tego hipermarketu te tysiąc metrów można wygospodarować. Dla nich nie ma szkody, bo oferta się powiększa, a wszyscy funkcjonują dalej tak, jak powinni.

Tutaj takim spektakularnym przykładem jest zagospodarowanie przestrzeni po Tesco przez Netto. Te sklepy są zazwyczaj 2-3 razy mniejsze niż dotychczasowe Tesco. Zostaje wolna przestrzeń dla nowych najemców.

MF: Dokładnie. Ja jestem bardzo pozytywnie nastawiona do tych zmian. Myślę, że rynek powierzchni handlowych i w ogóle całe jego otoczenie pokazało, że sytuacje takie bardzo nieprzewidywalne tylko wzmacniają ten obszar. Cokolwiek się wydarzy w następnym kwartale bądź dwóch, jakkolwiek ta pandemia będzie nam uprzykrzała życie, to już wiemy jak reagować. Mamy już pewnego rodzaju wypracowane procesy i wiemy jak przetrwać.

Może być tylko lepiej?

MF: Liczę na to! Mamy bardzo dobry rynek pracy, bo to było też takim elementem, który gdzieś tam nas hamował jeszcze w 2020 roku, kiedy firmy redukowały zatrudnienie, szukały oszczędności. A 2021 pokazał, że rynek pracy jest dalej prężnie działa. Nie wzrasta nam bezrobocie, nie spada nam zasobność portfeli. Pomijam inflację w tej dyskusji. Mamy oszczędności, mamy w portfelach wystarczająco dużo pieniędzy, na co z kolei patrzą marki zagraniczne, planując swój rozwój w Polsce.

Stąd patrzę optymistycznie, bo już raczej nic gorszego nam się nie powinno wydarzyć.

25/08/2021 15:13

86

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Ekoodpowiedzialność Galerii Kazimierz

Na placu zewnętrznym Galerii Kazimierz stanął pierwszy w Krakowie Miejski Filtr Powietrza. Jest to jednocześnie także pierwsze tego typu innowacyjne urządzenie zainstalowane przez prywatnego właściciela centrum handlowego w Polsce – firmę Invesco Real Estate. Filtr skutecznie likwiduje z najbliższego otoczenia m.in.: pyły zawieszone, pyłki roślin, grzyby, roztocza, bakterie oraz wirusy.

Galeria Kazimierz w trosce o zdrowie i lepsze samopoczucie swoich gości oraz włączając się aktywnie do działań mających na celu poprawę jakości powietrza w Krakowie, zainstalowała na placu przed budynkami historycznymi Miejski Filtr Powietrza. Jest to jedno z najbardziej ekologicznych rozwiązań do walki ze smogiem, które skutecznie oczyszcza powietrze z najbliższego otoczenia z ponad 90% niebezpiecznych pyłów zawieszonych PM1, PM2,5 i PM10. Oprócz filtrowania powietrza

39_galeria kazimierz.indd 86

#Polska

#Kraków

#Galeria Kazimierz

#Invesco Real Estate

z metali ciężkich i pyłów, filtr niweluje też pyłki roślinne, co stanowi ukojenie dla osób cierpiących na różnego typu alergie oraz likwiduje bakterie i wirusy.

Zrównoważony rozwój priorytetem Invesco Real Estate Umiejscowienie dodatkowych płuc w stolicy Małopolski nie jest przypadkowe. Strumień czystego powietrza skierowany jest bezpośrednio na strefę wypoczynku Galerii Kazimierz,

która w sezonie letnim stała się sercem wydarzeń kulturalno-rozrywkowych przygotowanych z myślą zarówno o mieszkańcach miasta i turystach.

– Zgodnie z globalną strategią Invesco Real Estate, firma realizuje wszelkie działania w myśl idei zrównoważonego rozwoju i w zgodzie z zasadami ESG. Na dachu Galerii Kazimierz są już chociażby ule, na placu zewnętrznym pośród licznych zielonych nasadzeń znalazły się budki dla ptaków i hotele dla

Fot. Galeria Kazimierz

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

25/08/2021 15:16

SCF MAGAZINE 2021

Galeria Kazimierz zadbała, by tegoroczne wakacje były pełne pozytywnej energii nie tylko dla krakowian spędzających lato w mieście, ale także dla wszystkich turystów.

Zewnętrzny plac centrum handlowego już od czerwca zmienił się w przestrzeń bezpiecznie i profesjonalnie przygotowanych rozrywek dla gości wkażdym wieku

PULS RYNKU

Sezon pełen atrakcji Galeria Kazimierz zadbała, by tegoroczne wakacje były pełne pozytywnej energii nie tylko dla krakowian spędzających lato w mieście, ale także dla wszystkich turystów. Zewnętrzny plac centrum handlowego już od czerwca zmienił się w przestrzeń bezpiecznie i profesjonalnie przygotowanych rozrywek dla gości w każdym wieku.

Centrum handlowe z myślą o wielbicielach sportu zorganizowało m.in. jedną z największych stref kibica w Krakowie. Z okazji UEFA Euro 2020 na placu zewnętrznym fani piłki nożnej mogli śledzić na żywo wszystkie rozgrywki Mistrzostw Europy. Wielbiciele futbolu relaksowali się wygodnie na leżakach i oglądali każdy mecz na ogromnym ekranie.

Z kolei po zakończeniu piłkarskich rozgrywek

87

rozpoczęła się kolejna edycja Kazimierz Summer Festival – najdłuższego festiwalu organizowanego przez centrum handlowe w Polsce.

Goście Galerii przez kilka tygodni brali udział w licznych wydarzeniach kulturalno-rozrywkowych. Dla amatorów spektakli plenerowych przygotowano aż 8 występów doskonale znanego Teatru KTO. Z kolei miłośnicy muzyki w każdą sobotę brali udział w koncertach z serii Małe Granie, podczas których mogli posłuchać twórczości popularnych, krakowskich zespołów. A dla klientów poszukujących produktów od lokalnych producentów i dostawców przygotowano cykliczne edycje Eko Targu.

Zwieńczeniem tegorocznego Kazimierz Summer Festival był koncert gwiazdy rodzimej sceny elektronicznej – zespołu KAMP!

owadów. Kolejnym krokiem było postawienie filtra, który oczyści powietrze i pozwoli spokojnie relaksować się krakowianom na terenie placu zewnętrznego przy fontannie. To niezwykle ważne, by zadbać o zbilansowanie emisji zanieczyszczeń w naszym otoczeniu, ponieważ zdajemy sobie sprawę, jak bardzo istotna dla naszego zdrowia jest jakość powietrza. A ta pogarsza się z każdym rokiem szczególnie w największych miastach naszego kraju. Polskie aglomeracje niestety też coraz częściej pojawiają się na szczycie listy najbardziej zanieczyszczonych metropolii na świecie – mówi Anna Szelc, Dyrektor Asset Management w firmie Invesco Real Estate, która jest właścicielem Galerii Kazimierz.

Problem smogu pojawia się w miastach nie tylko w okresie zimowym, ale również latem wraz ze smogiem wtórnym. Filtr powietrza działa w oparciu o zasady elektrostatyki i jest w stanie filtrować cząsteczki o rozmiarze powyżej 1/10 µm. Działanie urządzenia polega na wymuszonym przepływie powietrza przez dwustopniowy zespół filtrów pasywno-aktywnych.

– W przyszłości Invesco Real Estate planuje podjęcie kolejnych kroków mających na celu zmniejszenie wytwarzanego przez budynki śladu węglowego nie tylko w aspekcie Galerii Kazimierz, ale także innych obiektów należących do rodzimego portfela firmy – zapewnia Anna Szelc.

39_galeria kazimierz.indd 87

25/08/2021 15:16

88

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Galeria Katowicka - ekologia i odpowiedzialność

W ciągle nowej, zaskakującej rzeczywistości, Galeria Katowicka zweryfikowała plany, zmieniła założenia, ustaliła nowe priorytety i… wciąż nie zwalnia tempa.

Nadal maksymalnie ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa sanitarnego klientom i pracownikom, stąd - obok rygorystycznych zasad reżimu sanitarnego - wprowadzenie procedur daleko wykraczających poza obowiązujące standardy.

Katowicka – mając na uwadze obowiązujące trendy i społeczną odpowiedzialność biznesu – stawia również na bycie ekoodpowiedzialnym, wdrażając kolejne przyjazne środowisku rozwiązania. Stale rosnący footfall i obroty potwierdzają, że nowa strategia sprawdza się i przynosi zamierzone efekty.

Przyciągnięcie i aktywizacja klientów oraz wsparcie najemców to główne wyzwania realizowane w obszarze marketingu w roku 2021.

Dlatego Katowicka postawiła na cykliczną,

41_galeria_katowicka.indd 88

#Polska

#Katowice

#Galeria Katowicka

#Apsys

całoroczną akcję prosale „Kolekcja Prezentów! Zgarniaj łupy za zakupy!”. Za zakupy na określoną kwotę, co miesiąc, klienci otrzymują dodatkowe upominki z limitowanych serii przygotowanych przez polskich artystów oraz karty podarunkowe. Przeciętna wartość paragonu w akcji jest wyższa o ponad 100% w porównaniu do statystycznego średniego paragonu.

Kolejnym elementem pobudzania sprzedaży jest program lojalnościowy KatoKarta. Ciągle

#Savills

#Employees Provident Fund of Malaysia

rozbudowywany i wzmacniany dodatkowymi funkcjonalnościami program lojalnościowy Katowickiej może pochwalić się systematycznie rosnącą liczbą aktywnych użytkowników – obecnie jest ich ponad 53 tys.

Ważną częścią strategii, realizowanej z myślą o najemcach, jest również współpraca z jedną z najchętniej słuchanych lokalnych stacji radiowych przy wakacyjnym projekcie „ESKA Summer City”. Dzięki tej inicjatywie najemcy Galerii Katowickiej otrzymują benefity

Fot. Galeria Katowicka

TEKST: REDAKCJA, RETAILNET.PL

25/08/2021 15:49

SCF MAGAZINE 2021

Dzięki trafnym decyzjom, elastycznemu dopasowaniu do zmieniającej się sytuacji oraz skutecznym działaniom, wzmacniamy swoją pozycję na lokalnym rynku. Odnotowujemy regularne wzrosty odwiedzalności i obrotów, co pokazuje, że nasza strategia działania jest skuteczna – mówi Joanna Bagińska, Dyrektor Galerii Katowickiej w postaci możliwości bezpłatnej organizacji konkursów antenowych oraz własnej promocji Świeży powiew mody i ECCO w Katowickiej Czerwiec przyniósł także wzmocnienie luksusowej oferty Galerii – w salonie Inter Optyk otwarte zostało atelier CHANEL ze stylowymi rozwiązaniami modowymi rodem ze światowych wybiegów. Z początkiem 3Q 2021 tenant-mix Galerii Katowickiej wzbogacił także salon duńskiej firmy ECCO oferujący, oprócz flagowego produktu marki – obuwia, akcesoria w postaci torebek, plecaków, portfeli czy etui na telefony.

– Dzięki trafnym decyzjom, elastycznemu dopasowaniu do zmieniającej się sytuacji oraz skutecznym działaniom, wzmacniamy swoją pozycję na lokalnym rynku, a klienci bardzo chętnie uczestniczą w organizowanych aktywnościach marketingowych. Odnotowujemy regularne wzrosty odwiedzalności i obrotów, co pokazuje, że nasza strategia działania jest skuteczna – podkreśla Joanna Bagińska, Dyrektor Galerii Katowickiej, należącej do Employees Provident Fund of Malaysia reprezentowanego przez Savills Investment Management i zarządzanej przez APSYS Polska.

Ponadstandardowe rozwiązania dla bezpieczeństwa Bezpieczeństwo pracowników i klientów jest i będzie priorytetem w Katowickiej. Od początku pandemii wypracowano skuteczne rozwiązania gwarantujące maksymalne bez-

41_galeria_katowicka.indd 89

PULS RYNKU

pieczeństwo, m.in. nielimitowany dostęp do środków dezynfekujących, maseczek, ozonowanie przestrzeni specjalnych, przestrzeganie limitów, dopracowane procedury dezynfekcji, edukacja.

W czerwcu br. Katowicka, jako pierwsze centrum handlowe w regionie, sięgnęła po rozwiązania dalece wykraczające poza standardy. Najbardziej newralgiczne powierzchnie obiektu - ponad 800 hot spotów, stref najczęściej dotykanych - zostały pokryte nowoczesną, antywirusową folią HEXIS PUREZONE® Antimicrobial. Wygląda ona jak zwykła przezroczysta folia winylowa – to, czego nie widać, to specjalne, oparte na nanotechnologii powłoki, wykorzystujące połączenie sprawdzonej formuły chemicznej z technologią przeciwbakteryjną i antywirusową. Właśnie dzięki niej folia w 99,9% redukuje ilość osiadających na powierzchni mikrobów i uniemożliwia ich dalsze namnażanie się. Zgodnie z informacją producenta to obecnie jedyna obecnie na świecie folia z udokumentowanym działaniem przeciwko koronawirusom, posiadająca badanie wg ISO 21702.

Ekoodpowiedzialność Galeria Katowicka od początku swojej działalności dba o utrzymanie doskonałych relacji z mieszkańcami regionu. W odpowiedzi na ich potrzeby, ale też rosnącą świadomość ekologiczną, wychodzi z inicjatywami wykraczającymi poza oczekiwania związane z ofertą handlowo - rozrywkową. Bardzo istotnym elementem realizowanych aktywności jest ich szeroki wymiar prośrodowiskowy. Dotyczy to zarówno zmian w samym obiekcie związanych z minimalizowaniem śladu węglowego, jak i zaproponowaniu klientom udziału w ekoakcjach.

Galeria sukcesywnie zmniejsza ilość zużywanej energii poprzez zastosowanie systemów do analizy i jej monitorowania, wykorzystuje także ciepło odpadowe (nadwyżki ciepła w układzie pompy ciepła) do ogrzewania bezpośredniego świeżego powietrza w centralach wentylacyjnych przez cały sezon zimowy, zyskując około 30% oszczędności.

Galeria Katowicka realizuje także szereg przedsięwzięć o ekologicznym charakterze.

W ramach akcji „Ubrania Pełne Mocy”, we współpracy z serwisem UbraniaDoOddania. pl, mieszkańcy regionu zachęcani byli do pozbycia się zalegającej w szafach odzieży i na-

89

dania jej drugiego życia. Inicjatywa odniosła spektakularny sukces - łącznie udało się zebrać 9 ton ubrań. Akcja wsparła inicjatywę stworzenia w 2022 roku ekomuralu zlokalizowanego nieopodal Katowickiej, koczyszczającego powietrze w mieście.

W czerwcu na placu przed obiektem uruchomiono Miejską Farmę w Katowickiej – ekoprzestrzeń, społeczny ogród urozmaicający miejski krajobraz, wpływający korzystnie na jakość powietrza, doskonałe miejsce na weekendowy spacer. Do stworzenia przestrzeni wykorzystano 30 ton ziemi oraz 63 drewniane skrzynie, aktualnie obsadzone 2300 sadzonkami warzyw i roślin. W wybrane weekendy na farmie organizowane są bezpłatne warsztaty poświęcone tematyce ekologii oraz zero waste, a w ostatni weekend sierpnia odbędzie się tu Plono-branie – do mieszkańców Katowic trafią wszystkie wyhodowane na farmie warzywa i owoce.

GALERIA KATOWICKA Galeria Katowicka mieści się w ścisłym centrum Katowic i jest unikalnym kompleksem komunikacyjno-komercyjnym. Powierzchnia najmu wynosi 47,609 m2 i obejmuje ponad 200 lokali, restauracji i punktów handlowych, m.in. Peek & Cloppenburg, TK Maxx, Multikino, Zara, Pull & Bear, Bershka, C&A, Reserved, Euro RTV AGD, Douglas czy Flying Tiger Copenhagen. Posiada także 10 salowe Multikino z salą Xtreme – najnowocześniejszą w Polsce, wyposażoną w system dźwiękowy Dolby Atmos oraz projektor laserowy 4K. Centrum handlowe połączone jest bezpośrednio z dworcem kolejowym i podziemnym terminalem autobusowym komunikacji miejskiej. Galeria Katowicka została otwarta 18 września 2013 r.

Właścicielem Galerii Katowickiej jest fundusz Employees Provident Fund of Malaysia z siedzibą w Kuala Lumpur, założony w 1951 r.

To jeden z najstarszych i największych funduszy emerytalnych na świecie, inwestujący również w nieruchomości. Za zarządzanie aktywami funduszu (asset management) odpowiedzialny jest Savills Investment Management z siedzibą w Londynie.

Za zarządzanie Galerią Katowicką, codzienne funkcjonowanie obiektu oraz kwestie związane z wynajmem powierzchni handlowej, odpowiada spółka APSYS Polska, jeden z wiodących operatorów branży centrów handlowych w Polsce i we Francji.

25/08/2021 15:49

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE – WYSTAWCA

Enefit zwiększa sprzedaż zielonej energii

W pierwszej połowie 2021 roku Eesti Energia wypracowała zysk netto w wysokości 16,5 mln euro przy rekordowo wysokich przychodach ze sprzedaży na poziomie 538 mln euro.

TEKST: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL #Polska

#Enefit

Enefit (Eesti Energia) jest wystawcą Shopping Center Forum 2021 CEE. Grupa współpracuje z wieloma najemcami, którzy są zlokalizowani w centrach handlowych. Na liście klientów Enefit Green jest m.in. firma Orange, która kupuje od Enefit zieloną energię dla wszystkich punktów odbioru w swojej infrastrukturze w całej Polsce.

Wśród klientów Enefit znajdują się także duże sieci sklepów spożywczych, budowlanych oraz sportowych.

42_enefit.indd 90

Duży wzrost obrotów Obroty firmy w pierwszym półroczu wzrosły o 36% w porównaniu do analogicznego okresu 2020 roku i osiągnęły poziom 538,4 mln euro. Spółka odnotowała wzrost EBITDA o 8% do 113,2 mln euro.

Obroty w drugim kwartale wzrosły w skali roku o 43% do 241,1 mln euro, a EBITDA spadła o jedną czwartą do 40,8 mln euro.

Rok temu spółka zamknęła okres kwiecień-czerwiec zyskiem 7 mln euro dzięki jednorazowej transakcji, a w drugim kwartale tego roku zanotowała stratę netto w wysokości 10 mln euro.

Zdaniem Andriego Avili, członka zarządu i dyrektora finansowego Eesti Energia, obecna sytuacja na rynku energetycznym różni się zasadniczo od sytuacji w ubiegłym roku.

Wysoki poziom cen rynkowych korzystnie wpłynął na podstawową działalności Grupy, bez uwzględniania wpływu transakcji pochodnych – przychody ze sprzedaży we wszystkich obszarach biznesowych znacznie wzrosły.

W Polsce coraz silniejsza pozycja Enefit Green z powodzeniem prowadzi także działalność w Polsce, eksploatując swoje farmy fotowoltaiczne oraz aktywnie rozwijając kolejne projekty. Na terenie Polski Enefit

SCF MAGAZINE 2021

Stoisko 405

Green posiada 19 elektrowni słonecznych o łącznej mocy zainstalowanej przekraczającej 18 MW. Z jednym z projektów o mocy 8,4 MW spółka w czerwcu 2021 wzięła udział w aukcjach OZE i wygrała je. Jednocześnie Enefit Green stale monitoruje możliwości inwestowania w OZE na wszystkich rynkach, na których jest obecny, ale to w Polsce spodziewany jest największy rozwój w kontekście energetyki słonecznej.

Enefit Green to należąca do Grupy Eesti Energia spółka pozyskująca energię ze źródeł odnawialnych. Posiada łącznie 22 farmy wiatrowe w Estonii i na Litwie, cztery elektrociepłownie w Iru, Paide, Valka i Brocen, elektrownię wodną w Keila-Joa, 38 elektrowni słonecznych w Estonii i Polsce, fabrykę peletu na Łotwie oraz instalację OZE na wyspie Ruhnu. W 2020 r. spółka wyprodukowała łącznie 1,35 TWh energii elektrycznej.

Ambicją Grupy Eesti Energia jest wspieranie klientów w planowaniu i wdrażaniu zielonej rewolucji poprzez oferowanie wygodnej i zrównoważonej gamy rozwiązań energetycznych. Firma jest wiodącym producentem energii wiatrowej w krajach bałtyckich i jednym z niewielu producentów paliw płynnych w Europie. Eesti Energia zatrudnia 4 555 osób. Przychody ze sprzedaży Grupy w 2020 roku wyniosły 834 mln euro.

Fot. Enefit

90

25/08/2021 15:52

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

91

Tomasz Chochół, Dyrektor Operacyjny Lavard

Lavard w trzecim etapie restrukturyzacji

Intensywnie porządkowaliśmy naszą sieć sprzedaży jak i całą spółkę. Jestem zdania, że korzystniej mieć w portfolio mniejszą liczbę salonów, ale ważne, żeby wszystkie były rentowne. Blisko 80% salonów naszej sieci znajduje się w progu rentowności, co daje nam poczucie dużego komfortu w planowaniu długoterminowym, będąc przy tym atrakcyjnym partnerem biznesowym – w rozmowie z SCF Magazine mówi Tomasz Chochół, Dyrektor Operacyjny Lavard.

fot. Lavard

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL

W jakiej kondycji jest aktualnie spółka?

TCH: Kondycja spółki jest stabilna, natomiast do zakładanego rezultatu jeszcze daleka droga.

Właśnie mija kolejny miesiąc postępowania sanacyjnego spółki Polskie Sklepy Odzieżowe.

W tej chwili wchodzimy w trzeci etap restrukturyzacji w którym jednym z głównych wyznacz-

43_lavard.indd 91

#Polska

#Lavard

ników jest sfera negocjacyjna i odstąpienia od nierentownych umów najmów.

Trzeci i najtrudniejszy?

TCH: Każdy etap restrukturyzacji jest trudny chociaż najtrudniejsze przypadki w pierwszym etapie zmian już za nami.

Jest Pan zadowolony z osiągniętych wyników tych rozmów? Ile umów udało się przenegocjować?

TCH: Jesteśmy zadowoleni z dotychczasowej pracy, jaką udało nam się wykonać. Nasz zespół maksymalnie wykorzystał ten czas na wielu płaszczyznach, a główne to negocjacyjna, pro-

25/08/2021 19:42

PULS RYNKU

jektowa i szeroko rozumiana pod pojęciem rozwoju. W tym momencie nasza sieć liczy 54 salony, więc udało nam się przerenegocjować mniej więcej 80 proc. naszych umów. To są te tematy, które już mamy zakończone z większymi sukcesami czy z mniejszymi, ale już mamy za sobą.

A co z resztą?

TCH: Te rozstrzygną się na trzecim etapie.

Kiedy uda się domknąć całość?

TCH: Wszystko jest uzależnione od czynników zewnętrznych, między innymi od sytuacji rynkowej. Druga sprawa to są wszelakie obostrzenia. Tutaj nie mamy wpływu na to, co się dzieje i jakie są ograniczenia wprowadzane przez nasz rząd.

Czy decyzja o wybraniu restrukturyzacji sanacyjnej z perspektywy czasu to był dobry wybór?

TCH: Jestem zdania, że była to bardzo dobra decyzja. Przy dotychczasowych zawirowaniach związanych z ograniczeniami handlu i niepewnością, która nam towarzyszyła, uważam, że sanacja to był najlepszy z możliwych wyborów.

Plan restrukturyzacyjny zakłada wdrożenie kilku środków restrukturyzacyjnych. W tym miejscu chciałbym się odnieść przede wszystkim do kwestii związanych z odstąpieniami od nierentownych umów lub renegocjacji ich warunków.

We wrześniu 2020 roku, w miesiącu otwarcia postępowania, nasza sieć liczyła 66 salonów stacjonarnych. Od tego czasu zlikwidowaliśmy 12 nierentownych projektów, otwierając przy tym 1 salon. Równolegle trwały prace nad renegocjowaniem kilkudziesięciu pozostałych umów, z których zdecydowaną większość zakończyliśmy sukcesem.

Jak Pan myśli, dlaczego tak wielu najemców obawia się takiego procesu? Obawiają się, że marka straci na wizerunku czy są jakieś inne obawy?

TCH: Wydaje mi się, że to co Pani podkreśliła być może jest z jednym czynników, czyli utrata wiarygodności na rynku, postrzeganie przez klientów i ogólnie przez cały rynek, być może to jest główną obawą. Natomiast jak podkreśliłem, uważam, że podjęliśmy dobrą decyzję. Nasza spółka przez wiele lat rozwijała się w bardzo dynamicznym tempie, część projektów niestety jak czas zweryfikował była nierentowna i to bardzo mocno, więc między innymi to postępo-

43_lavard.indd 92

SCF MAGAZINE 2021

wanie pozwoliło nam odstąpić od takich umów i to jest ta główna korzyść. Druga sprawa to okres Covidu, kiedy sytuacja na rynku była mocno niestabilna, nasze wpływy były mocno ograniczone a czasowo zostaliśmy w ogóle pozbawieni jakichkolwiek wpływów. Naszym jedynym źródłem dochodów przez okres ograniczenia handlu w zasadzie był nasz sklep internetowy.

Myśli Pan, że teraz takie procesy będą powszechniejsze?

TCH: Czy w ogóle na taki proces zdecydują się inni najemcy i inne firmy z branży ciężko mi powiedzieć, bo to już jest indywidualna decyzja każdej spółki. Natomiast czy to będzie popularniejsze, wydaje mi się, że tak z tego względu, że my w zasadzie może nie to, że przecieramy te szlaki, bo tego typu postępowania już miały

We wrześniu 2020 roku, w miesiącu otwarcia postępowania, nasza sieć liczyła 66 salonów stacjonarnych. Od tego czasu zlikwidowaliśmy 12 nierentownych projektów, otwierając przy tym 1 salon.

Równolegle trwały prace nad renegocjowaniem kilkudziesięciu pozostałych umów, z których zdecydowaną większość zakończyliśmy sukcesem miejsce, natomiast my na taki krok się zdecydowaliśmy akurat z naszej branży, która ucierpiała bardzo mocno i jako pierwsza tego typu firma, pokazujemy, że jest to do przejścia. Wydaje mi się, że kwestią czasu jest, żeby faktycznie inne firmy też się na taki krok zdecydowały. Oczywiście sam proces przygotowania jest bardzo czasochłonny i niełatwy. Trzeba się do tego dobrze przygotować. W sam proces przygotowania zaangażowanych było kilkadziesiąt osób ze wszystkich działów spółki.

Póki co Wasza praca skupiona była na uporządkowaniu sieci sprzedaży. Jak to obecnie wygląda i jakie macie plany na przyszłość?

TCH: Zgadza się, intensywnie porządkowaliśmy naszą sieć sprzedaży jak i całą spółkę. Jestem zdania, że korzystniej mieć w portfolio mniejszą liczbę salonów ale ważne, żeby wszystkie były rentowne. Blisko 80% salonów naszej sieci, znajduje się w progu rentowności co daje nam poczucie dużego komfortu w planowaniu długoterminowym będąc przy tym atrakcyjnym partnerem biznesowym. Oczywiście nie chcemy poprzestać nad obecną liczbą salonów. Obserwujemy rynek z dużą uwagą i jeżeli pojawią się ciekawe oferty, każdą rozważymy. Po niezliczonej ilości rozmów, prowadzonych negocjacji z wynajmującymi, mogę jasno stwierdzić, że umowy sprzed pandemii nie prędko będą akceptowane, wśród najemców porównywalnej do nas wielkości. Uczciwym rozwiązaniem jest urealnienie stawek czynszowych gdzie stosuje się mechanizm niskiego czynszu minimalnego w połączeniu z czynszem od obrotu. Jestem zdania, że Wynajmujący, którzy wybiorą tę drogę, w dłuższej perspektywie na tym zyskają. W chwili rozbieżności pomiędzy oczekiwaniami wynajmujących a tym na co możemy sobie realnie pozwolić, w wielu przypadkach są dla nas nie do zaakceptowania.

Jak wygląda współpraca wynajmujących z podmiotem będącym w sanacji?

TCH: To nie jest łatwa współpraca, część centrów handlowych podeszło do całego tego procesu restrukturyzacyjnego naszej spółki z dużym zrozumieniem i od wielu centrów handlowych tak naprawdę otrzymaliśmy wsparcie w postaci rabatów czasowych. Widać, że część wynajmujących faktycznie rozumie te kroki na które się zdecydowaliśmy. Natomiast są też tacy, którzy w dalszym ciągu żyją w przeświadczeniu, że tak naprawdę sytuacja na rynku jest stabilna i de facto tego Covidu tak jakby nie było.

Co powinno się zmienić w umowie pocovidowej z punktu widzenia najemcy?

TCH: Dla najemców tak naprawdę bardzo ważny i kluczowy czynnik to określenie minimalnego czynszu gwarantowanego i czynszu od obrotu. Uważam, że uczciwym jest aby oczywiście najemca płacił czynsz, ale żeby ten czynsz był adekwatny do tego co się dzieje i jakie wyniki osiąga. Jeżeli faktycznie mamy takie sytuacje, że centrum handlowe jest nieatrakcyjne, że z centrum handlowego wychodzą najemcy, a my jesteśmy zobowiązani do współpracy długoterminową umową, to praktycznie mamy związane ręce i działa to oczywiście na naszą niekorzyść.

fot. Lavard

92

25/08/2021 15:57

SCF MAGAZINE 2021

Zalecam więc wynajmującym większą elastyczność. To co nas przede wszystkim interesuje, to umowy na krótki okres. Jesteśmy otwarci na wszelakie tego typu oferty i rozważamy każdą taką ofertę, ponieważ to, że restrukturyzacja przede wszystkim pozwoliła nam zlikwidować salony nierentowne, nie jest jednoznaczne z tym, że na przestrzeni najbliższych lat, nie chcemy z powrotem tej sieci rozbudować.

Ostatnich kilkanaście miesięcy to zdecydowany rozwój rynku e-commerce. Czy również planujecie rozwój tego kanału sprzedaży?

TCH: Oczywiście, że tak. E-commerce w miesiącach, w których mieliśmy ograniczony handel był w zasadzie naszym jedynym źródłem przychodu. Nadmienię, że jako spółka objęta postępowaniem restrukturyzacyjnym zostaliśmy wykluczeni z jakiegokolwiek wsparcia ze strony Państwa. Zostaliśmy zdani na siebie, więc rozwój e-commerce jest dla nas kluczowy i nieunikniony. Być może na przestrzeni lat zaobserwujemy trend, w którym salony stacjonarne będą tzw. showroomami, a sprzedaż w większym stopniu przesunie się do internetu. Nieskromnie nadmienię, że Lavard jest pierwszą polską marką z segmentu mody męskiej, która jest dostępna na niemieckim Zalando. Rynek e-commercu niemieckiego jest nieporównywalnie większy niż polski, dlatego szukamy różnych możliwości rozwo-

43_lavard.indd 93

PULS RYNKU

Blisko 80% salonów naszej sieci znajduje się w progu rentowności, co daje nam poczucie dużego komfortu w planowaniu długoterminowym, będąc przy tym atrakcyjnym partnerem biznesowym.

Oczywiście nie chcemy poprzestać na obecnej liczbie salonów.

Obserwujemy rynek z dużą uwagą i jeżeli pojawią się ciekawe oferty, każdą rozważymy ju. Równolegle prowadzone są zaawansowane rozmowy z Otto GmbH, który jest jednym z największych wysyłkowych domów mody.

Liczymy, że jeszcze w tym roku nasze produkty będą sprzedawane na kilkudziesięciu rynkach poprzez tę firmę, która w Polsce znana jest pod marką Bon Prix.

93

Ostatni rok pokazał, że firmy mające w ofercie modę męską sport czy casual, radzą sobie lepiej od tych, które postrzegane są jako te formalne, klasyczne. Czy planujecie poszerzyć ofertę casual?

TCH: Pod kątem projektowym nasza oferta ewoluowała i trzeba ją było dostosować do obecnych realiów, przesuwając proporcje udziałowe pomiędzy kolekcją formalną a kolekcją casual, na korzyść tej drugiej, jednak nie wyprzemy się produktu, który jest dla nas najważniejszy czyli garnituru. Garnitur, był, jest i zawsze będzie najważniejszym dla nas produktem. Dodatkowo nasz zespół projektowy z zaangażowaniem pracuje nad linią Lavard Woman, która, już teraz mogę powiedzieć, będzie dynamicznie rozwijana poprzez wprowadzenie na rynek nowej marki. Prace nad tym projektem trwają od wielu miesięcy, a ich efekty są na zaawansowanym etapie. Póki co produkty sygnowane nazwą nowej marki, będą dostępne w naszych salonach Lavard, lecz nie wykluczamy rozwinięcia sieci monobrandowej.

Jakie plany ma Lavard na najbliższy czas?

TCH: Najbliższe miesiące to dalsza intensywna praca naszego zespołu, aby wszystko to co zaplanowaliśmy, udało się zrealizować. Finalnym efektem tych prac, będzie między innymi nowy koncept, na którym pracujemy i który planujemy wprowadzić na przełomie III i IV kwartału bieżącego roku.

25/08/2021 15:57

94

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Sławomir Murawski, dyrektor łódzkiej Manufaktury

Manufaktura szybko wraca do normalności Mamy za sobą trzeci miesiąc od ostatniego lockdownu. Jak w tym czasie wyglądała dynamika powrotu klientów do Manufaktury?

SM: Te kilka miesięcy od ostatniego lockdownu pozwala nam optymistycznie patrzeć w przyszłość. Jesteśmy zadowoleni z wyników – z każdym tygodniem zmniejszamy dystans do 2019 roku. Biorąc pod uwagę część handlową Manufaktury, brakuje nam tylko 9% do analogicznego okresu z 2019. Liczba wizyt Gości wciąż rośnie i mamy nadzieję, że już wkrótce będziemy mogli powiedzieć, że wróciliśmy do poziomu sprzed pandemii.

Czyli duża konwersja?

SM: Tak, rzeczywiście większa niż w 2019.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

44_manufaktura.indd 94

#Polska

#Łódź

#Manufaktura

Manufaktura to jest takie wyjątkowe miejsce, które w sposób idealny wpisywało się w tę ideę sprzed pandemii, w której centrum handlowe jest miejscem spędzania czasu. Najważniejszy tego rodzaju punkt

Fot. Manufaktura

Naszym głównym celem było wyjście z lockdownu w komplecie – i to się nam w większości udało.

Co więcej, powitaliśmy kilku nowych najemców – Pull&Bear czy pierwszy w Łodzi salon marki Xiaomi.

Z kolei inne marki, takie jak 4F czy Guess Jeans, znacznie powiększyły swoje lokale. To dla nas dobry czas – w rozmowie z SCF Magazine mówi Sławomir Murawski, dyrektor łódzkiej Manufaktury.

Ale to jeżeli uwzględnimy wyłącznie część handlową. A jeżeli spojrzymy holistycznie na cały projekt, czyli także na gastronomię i rozrywkę, to już nie wygląda to zapewne tak dobrze?

SM: Rzeczywiście, Manufaktura jest wyjątkowym obiektem – nie jesteśmy tylko galerią handlową, a Goście przychodzą do nas nie tylko na zakupy. Oferta gastronomiczno-rozrywkowo-kulturalna jest naszą integralną częścią. i tak, po zdjęciu obostrzeń dotyczących gastronomii, wszystkie restauracje w Manufakturze zaczęły działać z pełną mocą. Czerwiec był dla nich bardzo dobrym miesiącem – szczególnie w weekendy ogródki restauracyjne i wnętrza sal były wypełnione niemalże po brzegi, a na nasz rynek wrócił upragniony gwar. Nie ma wątpliwości, że łodzianie czekali na powrót do normalnego życia i brakowało im spędzania wolnego czasu w Manufakturze.

25/08/2021 15:59

SCF MAGAZINE 2021

na mapie w końcu 700 tysięcznego miasta.

Zapewne Waszą ambicją jest, żeby to odbudować, żeby to znowu było tętniące życiem miejsce. W jaki sposób można to wspierać i co Wy jako zarządca robiliście w tym kierunku, by tak się stało?

SM: Do ponownego otwarcia przygotowywaliśmy się dwutorowo już od marca. Wiedząc, że sytuacja zmienia się dynamicznie, na każdy kolejny miesiąc mieliśmy przygotowane dwa scenariusze działań. Jeden na wypadek przedłużającego się lockdownu, a drugi w razie decyzji o zdjęciu obostrzeń i powrocie do normalnego funkcjonowania. Planując nasze kolejne kroki, zawsze mieliśmy na uwadze dobro naszych najemców – staraliśmy się im pomóc na wszelkie możliwe sposoby. Na przykład w maju, przy okazji otwarcia gastronomii, postanowiliśmy wynająć kilkadziesiąt dużych namiotów, które służyły jako dodatkowa strefa restauracyjna. Spotkało się to z aprobatą nie tylko restauratorów, ale także samych Gości, którzy z utęsknieniem czekali na moment, kiedy będą mogli wreszcie zasiąść przy stoliku w ulubionym lokalu.

Wzięliście na siebie koszty tych ogródków?

SM: Koszt był pokryty z dotacji właściciela, natomiast każdy z najemców, który chciał skorzystać z tych namiotów, musiał przekazać pewną sumę w postaci voucherów do restauracji. Nasz zespół marketingu użył ich potem jako nagród w różnego rodzaju konkursach.

W drugiej połowie maja pogoda jeszcze nie dopisała, a dzięki namiotom nasi restauratorzy mogli pracować pełną parą. Ta inwestycja okazała się strzałem w dziesiątkę, byliśmy bardzo zadowoleni z obrotów.

Dodatkowo podjęliśmy szereg działań, które wspomagały naszych najemców. Przeprowadziliśmy m.in. loterię z nagrodami dla Gości, zorganizowaliśmy akcję zbierania autorskich maskotek, Manuliterek, które można było otrzymać w zamian za zakupy. Mieliśmy poczucie, że musimy mocno wesprzeć naszych najemców i przekonać Gości do powrotu do stacjonarnych zakupów. Udało się – obie akcje cieszyły się dużą popularnością, a my z zadowoleniem obserwujemy coraz to większą liczbę Gości w Manufakturze.

Jakie są plany, jeżeli chodzi o takie działania na przyszłość, na najbliższe miesiące?

44_manufaktura.indd 95

PULS RYNKU

SM: Post pandemiczna rzeczywistość pokazuje, że takie miejsca jak Manufaktura, z dużą częścią zewnętrzną, mają większą szansę na przetrwanie. Nasz rynek, ta wyjątkowa przestrzeń, daje nam wiele możliwości. I tak, mając na uwadze bezpieczeństwo i obowiązujące wciąż obostrzenia, odeszliśmy od organizacji wielkich koncertów, na których bawiły się tłumy. Przeszliśmy do mniejszych formatów, które realizujemy we współpracy z wyjątkowymi partnerami – w maju gościliśmy zespół Teatru Powszechnego w Łodzi, który na naszej plenerowej scenie pokazał premierowo spektakl “Dobra zmiana”. Wyjątkowy urodzinowy koncert dała też Urszula Dudziak. W lipcu

Podjęliśmy szereg działań, które wspomagały naszych najemców.

Przeprowadziliśmy m.in. loterię z nagrodami dla Gości, zorganizowaliśmy akcję zbierania autorskich maskotek, Manuliterek, które można było otrzymać w zamian za zakupy.

Mieliśmy poczucie, że musimy mocno wesprzeć naszych najemców i przekonać Gości do powrotu do stacjonarnych zakupów i sierpniu współpracujemy z naszym Teatrem Małym – spektakle można oglądać w każdy czwartek o godz. 19 na Małym Rynku Jazzowym w Manufakturze.

Czyli teatralne czwartki?

SM: Nie tylko czwartki, ale także niedziele – wtedy odbywają się koncerty łódzkich saksofonistów w ramach cyklu Manu Summer Jazz Sundays. To są formaty kilkusetosobowe, które pozwalają na zachowanie odległości, kontrolę liczby widzów, a więc są bardzo bezpieczne. Jest to kultura z nieco wyższej półki, ale patrząc na frekwencję, która zawsze dopisuje, możemy śmiało po-

95

wiedzieć, że stała się popularną formą spędzania wolnego czasu. Mamy poczucie, że wszystko idzie w dobrą stronę i cieszymy się, że mogliśmy wrócić do pracy w pełnym wymiarze. Jedynym, co nas niepokoi, jest spadająca wciąż liczba szczepień. Liczymy na to, że to się zmieni, a zapowiadana czwarta fala zostanie wyhamowana.

Zaczął Pan mówić o szczepieniach, że kolejna fala, że liczycie na to, że ten poziom szczepień będzie na odpowiednio wysokim poziomie. Czy Manufaktura zaangażowała się w tą akcję, czy może nawet w organizowanie punktów szczepień, w ich promocję?

SM: Tak. Od połowy czerwca mamy punkt szczepień – podpisaliśmy porozumienie z Wojewódzką Stacją Ratownictwa Medycznego, która w każdy weekend, od piątku do niedzieli, prowadzi taki punkt na naszym rynku. Doskonale wiemy, że na tę chwilę tylko szczepienia mogą nas uchronić od kolejnego lockdownu.

Nie chcemy już stać z boku i kibicować, ale staramy się mieć realny wpływ na liczbę zaszczepionych. Dodatkowo, cały czas można się zaszczepić u naszego najemcy, przychodni Enelmed, która szczepi wszystkimi dostępnymi na rynku preparatami.

Spytałem o to, bo dosłownie na dniach miałem rozmowę na ten temat z zarządcą dużego projektu, ponad 40 tysięcy GLA, który wycofał się z tego rodzaju aktywności, twierdząc, że to jednak powodowało pewien zły odbiór samej galerii przez lokalną społeczność, która jest może bardziej sceptyczna niż w Łodzi. Ale w Łodzi nie spotkaliście się z żadnymi aktami wrogości w związku z tym, że byliście zaangażowani a akcje szczepień?

SM: Nie, nie spotkaliśmy się.

Chciałbym teraz przejść do kwestii Waszych relacji z najemcami. Jak zmieniła się geografia najemców, na jakim jesteście dzisiaj etapie, jeżeli chodzi o układanie tych relacji, zawierania aneksów, ustalania czynszów. Jak to wszystko wygląda?

Dzięki właścicielowi Manufaktury, czyli Union Investment, mogliśmy wielu najemcom zaproponować takie rozwiązania, które rzeczywiście pomogły im przetrwać te najtrudniejsze chwile. Chyba najbardziej dumni jesteśmy z tego, że wszystkie restauracje,

25/08/2021 15:59

PULS RYNKU

które zaczynały z nami przed lockdownem październikowym, otworzyły się w maju. To naprawdę duży sukces, który wymagał elastyczności, wyrozumiałości i ciężkiej pracy od obu stron.

Czy to się wiązało z radykalną zmianą warunków najmu?

SM: Właściciel podchodził indywidualnie do każdego z najemców i oczywiście robił wszystko, żeby jak najlepiej pomóc – kierował się nie tylko literą prawa, ale niejednokrotnie oferował więcej.

Naszym głównym celem było wyjście z lockdownu w komplecie – i to się nam w większości udało. Co więcej, powitaliśmy kilku nowych najemców – Pull&Bear, Intimissimi Uomo czy pierwszy w Łodzi salon marki Xiaomi. Z kolei inne marki, takie jak 4F czy Guess Jeans znacznie powiększyły swoje lokale.

To były otwarcia teraz, w maju tego roku?

SM: Tak – maj okazał się niezwykle dobrym miesiącem – przyniósł nam nie tylko zakończenie lockdownu w galerii, ale także te nowe otwarcia i zdjęcie obostrzeń z gastronomii. Był to dla nas sygnał, że najemcy mają do nas duże zaufanie i wierzą, że Manufaktura jest wciąż najlepszą lokalizacją dla ich sklepów.

Przykro o tym mówić, ale też nie bez znaczenia było to, że zmieniła się trochę geografia handlu w Łodzi. Zniknęła Sukcesja, która jednak część tego tortu konsumowała. Sądzi Pan, że rynek łódzki to jest taki rynek już zamknięty na lata, jeżeli chodzi o retail w centrach handlowych?

SM: Wierzę, że Łódź i aglomeracja łódzka jest w stanie, mówiąc kolokwialnie, wyżywić jesz-

44_manufaktura.indd 96

SCF MAGAZINE 2021

Dzięki właścicielowi Manufaktury, czyli Union Investment, mogliśmy wielu najemcom zaproponować takie rozwiązania, które rzeczywiście pomogły im przetrwać te najtrudniejsze chwile.

Chyba najbardziej dumni jesteśmy z tego, że wszystkie restauracje, które zaczynały z nami przed lockdownem październikowym, otworzyły się w maju.

To naprawdę duży sukces, który wymagał elastyczności, wyrozumiałości i ciężkiej pracy od obu stron cze jedno duże centrum handlowe. Łódź dynamicznie się rozwija, w przeciągu ostatnich kilku lat zmieniła się nie do poznania. Najlepsze lata jeszcze przed nią. Wieści o zamknięciu Sukcesji przyjęliśmy ze smutkiem, to nie była dobra informacja dla branży.

Tak, to jest bolesne doświadczenie dla wszystkich, którzy działają na tym rynku i go obserwują. Ale ten Pański optymizm co do Łodzi wydaje mi się troszeczkę urzędowy. Demografia tutaj jest kluczowa. Łódź

ciągle traci mieszkańców. To jest bardzo niepokojące. Mówię o procesie, który trwa od 30 lat, gdzie prawie z milionowego miasta zrobiło się miasto niespełna 700-tysięczne. Z każdym rokiem kolejni mieszkańcy odpływają…

SM: Tak, ale proszę pamiętać, że w przypadku Manufaktury naszą strefą docelową nie jest samo miasto. Trzeba też zaznaczyć, że liczba ludności w Łodzi spada w dużej mierze z tego powodu, że bogatsi mieszkańcy wyprowadzają się zaraz za granice administracyjne Łodzi.

My robimy wszystko w tym kierunku, żeby ci ludzie na weekendy wracali do nas. Mój optymizm jest też związany z budową stacji kolejowej i przystanku kolejowego w Manufakturze.

Tunel, który połączy Łódź Fabryczną z Łodzią Kaliską, będzie czymś w rodzaju łódzkiego metra. Wiedząc o tym projekcie, jesteśmy przekonani, że dotarcie do Manufaktury z odległych miejscowości będzie o wiele łatwiejsze i szybsze niż dziś. Podróżowanie samochodem jest coraz bardziej uciążliwe – ruch w centrach miast jest bardzo duży i wciąż się nasila. Uruchomienie alternatywnej komunikacji, w tym przypadku kolejowej spowoduje, że natężenie ruchu zmaleje, a mieszkańcy Łowicza, Skierniewic, Pabianic czy Zgierza będą mogli bez problemu dotrzeć do samego centrum miasta.

Ta perspektywa budzi w nas wielkie nadzieje.

To może oznaczać takie strategiczne odwrócenie kierunków. Bo rzeczywiście mieszkańcy tych miast między Łodzią i Warszawą, do tej pory raczej się kierowali w kierunku stolicy. Ta dobra komunikacja może spowodować, że oni też będą mieli jakąś alternatywę.

SM: Tak, dzięki temu projektowi będą mieli wybór – pociąg zawiezie ich niemalże pod samo wejście Manufaktury – bez korków i przesiadek.

Kiedy będziemy mieli już takie rozwiązanie?

SM: Według planów, przystanek i cały tunel mają być oddane w pierwszym półroczu 2023 roku, a więc już niedługo. Stacja w Manufakturze jest w trakcie budowy, co dla nas wiąże się z pewnego rodzaju utrudnieniami, szczególnie jeśli chodzi o komunikację wokół Manufaktury. Mamy duże oczekiwania co do tego projektu i wierzymy, że przyniesie on same korzyści, więc jesteśmy gotowi na różnego rodzaju poświęcenia.

Fot. Manufaktura

96

25/08/2021 15:59

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

97

KG Group rozpoczęło budowę Atutu w Suchej Beskidzkiej

KG Group rozpoczęło budowę centrum handlowego Atut w Suchej Beskidzkiej.

W obiekcie o powierzchni około 5000 mkw. znajdą się takie sklepy, jak m.in. Lidl, Pepco i Media Expert.

TEKST: KATARZYNA ŁABUZ, RETAILNET.PL

Fot. KG Group

#Polska

#Sucha Beskidzka

#KG Group

Centrum handlowe Atut powstanie w samym centrum Suchej Beskidzkiej, przy ul. Mic-kiewicza, w miejscu zaniedbanych budynków po byłym browarze, roszarni, Zakładzie Przetwórstwa Owoców i Warzyw oraz Zakładzie Winiarskim.

Będzie to jednokondygnacyjny park handlowy o powierzchni około 5000 m2 GLA, w któ-rym znajdą się takie sklepy, jak m.in.

Lidl, Media Expert i Pepco. – W naszej ocenie Sucha Beskidzka stanowi miasto o dużym potencjale, gdzie do tej pory sklepy Lidl Pol-

45_kggroup.indd 97

ska nie były jeszcze obecne. Zdecydowaliśmy się na otwarcie sklepu również z uwagi na bardzo dobrą lokalizację – mówi Aleksandra Robaszkiewicz, Head of Corporate Communications w Lidl Polska.

KG Group do projektu centrum w Suchej Beskidzkiej podchodzi w szczególny sposób.

– Zależy nam na tym, żeby centrum było z jednej strony atrakcyjnym miejscem dla mieszkańców, a jednocześnie zachowywało pamięć o ważnej części historii miasta, jaką niewątpliwie był dawny browar. Dzięki bardzo dobrej współpracy z miastem i konserwator zabytków udało nam się wypracować projekt, który łączy w sobie nowoczesność z zachowaniem wyjątkowego charakteru miejsca – podkreśla Krzysztof Gaczorek, prezes zarządu KG Group.

Projekt krakowskiego dewelopera zakłada między innymi odbudowę od strony ul. Mickiewicza charakterystycznej wieży dawnego browaru, która będzie kluczową częścią architektury nowego centrum. Wyeksponowane zostaną również elementy konstrukcji browarniczej, które obecnie znajdują się pod ziemią. – Liczymy, że dzięki temu Atut nie będzie tylko kolejnym centrum handlowym w mieście, ale też obiektem, który dobrze wpiszę się w tradycję Suchej Beskidzkiej i będzie bardzo dobrze prezentował się w jej ścisłym centrum – zaznacza prezes KG Group.

– Z punktu widzenia gospodarza miasta cie-

szę się, że pojawił się konkretny inwestor i ten zaniedbany dotąd obszar przy głównej ulicy miasta ma nową szansę rozwoju i przestanie szpecić. Znam wstępny projekt i akceptuje go ponieważ znikają stare, zniszczone budowle zlokalizowane obecnie niemal na chodniku wzdłuż drogi, powstanie przestrzeń zagospodarowana w sposób nowoczesny i funkcjonalny – mówi Stanisław Lichosyt, Burmistrz Suchej Beskidzkiej. – Niezwykle ważnym jest dla nas mieszkańców Suchej Beskidzkiej to, że inwestor pamięta o przeszłości i zobowiązał się odbudować fragment historycznego obiektu eksponując jednocześnie na zewnątrz ciekawe elementy starych piwnic gdzie nie-gdyś produkowane było piwo, a następnie wino - dodaje Burmistrz Miasta.

Burmistrz Stanisław Lichosyt podkreśla, że Sucha Beskidzka jest miastem rozwijającym się w zrównoważony sposób, stanowiącym centrum administracyjne, oświatowe i gospodarcze regionu, jednocześnie mającym bardzo bogatą tradycję handlową. – Nowa inwestycja nie tylko zmieni krajobraz tej części miasta, ale również wzbogaci ofertę dla konsumentów z powiatu suskiego i całego regionu. Dla mnie, jako pragmatyka mocno stąpającego po ziemi ważne są też każde środki, które będą wpływać do budżetu miasta w formie podatków po oddaniu galerii handlowej do użytku – zaznacza Stanisław Lichosyt.

25/08/2021 16:02

98

PANORAMA NAJEMCÓW

SCF MAGAZINE 2021

Wojciech Kamiński, Dyrektor Zarządzający Maxi Zoo Polska

Maxi Zoo wchodzi głębiej w omnichannel

TEKST: WOJCIECH KAMIŃSKI, MAXI ZOO POLSKA #Polska

46_maxizoo.indd 98

#Maxi Zoo

w centrach handlowych, spadły nawet o 80 procent, jednak w drugiej połowie roku radziliśmy sobie dobrze. Finalnie zwiększyliśmy przychody rok do roku, pomimo, że otworzyliśmy tylko 5 z planowanych 10 sklepów – podkreśla Wojciech Kamiński.

Maxi Zoo zapowiada nowy format sklepów

Pandemia spowodowała wzrost liczby zwierząt w polskich domach – Euromonitor podaje, że obecnie mamy ponad 7,8 miliona psów, 6,8 miliona kotów i około 1 miliona małych zwierząt domowych. Wyraźnie zwiększa się także ich humanizacja. Ma to bezpośrednie przełożenie na obserwowane wzrosty w branży zoologicznej, która pomimo pewnych perturbacji związanych z pandemią przetrwała ubiegły rok bez strat.

– W pierwszych miesiącach pandemii obroty w niektórych punktach, które są ulokowane

W 2020 r. Maxi Zoo skoncentrowało się, podobnie jak konkurencja, na przetrwaniu, wdrażanie innowacji zostało przesunięte na kolejne lata. Jedną z nich będzie nowy format sklepów.

W Polsce większość sklepów zoologicznych to niewielkie, kilkudziesięciometrowe punkty.

Maxi Zoo wyróżnia się na rynku placówkami o powierzchni 400, a nawet 650 metrów. Ze względu na problem z dobrymi lokalizacjami tej wielkości, firma będzie testować około trzystumetrowe sklepy. Pierwszy z nich, w bloku na warszawskim Żoliborzu, właśnie został uruchomiony, do końca roku powstanie jeszcze jeden. Jeżeli ten format się sprawdzi, w 2022 r. zostaną otwarte kolejne sklepy tej wielkości.

Obecnie około 80 procent sklepów Maxi Zoo znajduje się w parkach handlowych, a pozostałe w galeriach i firma nie ma zamiaru zmieniać tych proporcji.

W Polsce około 80 procent wydatków na zwierzęta domowe stanowi podstawowa karma, ale, ze względu na coraz częstsze traktowanie zwierząt jak członków rodziny, coraz szybciej wzrasta zainteresowanie akcesoriami i wszelkiego rodzaju usługami (szkoleniowymi, groomerskimi, weterynaryjnymi, ubezpieczeniowymi itd.).

– Idziemy w kierunku omnikanałowości, dlatego w III kwartale zaczniemy testować wysyłanie produktów ze sklepów zamiast z magazynu, a także stacjonarny odbiór zamówień internetowych, by w miarę możliwości rozszerzyć te opcje na wszystkie placówki.

W tym roku nie planujemy znaczących zmian,

Fot. Maxi Zoo

Branża zoologiczna w Polsce będzie rosnąć średnio o 5-8 procent rocznie – tak prognozuje Euromonitor International 2020.

W 2019 roku wartość rynku wyniosła 1, 065 mld euro, w 2020 szacunkowy wzrost był na poziomie 11 procent.

Główne powody są dwa – rośnie liczba zwierząt w gospodarstwach domowych oraz zwiększa się wielkość zakupów produktów dodatkowych, czyli akcesoriów i zabawek.

O sytuacji na tym rynku i planach rozwoju – w rozmowie z SCF Magazine mówi Wojciech Kamiński, Dyrektor Zarządzający Maxi Zoo Polska.

25/08/2021 16:05

SCF MAGAZINE 2021

ale już w 2022 r. chcemy udostępnić kolejne funkcjonalności, które dodatkowo zintegrują rozmaite usługi dla zwierząt. Rozważamy też otwarcie w Polsce centrum logistycznego.

Obecnie nasze produkty dostarczane są z Niemiec – wyjaśnia Wojciech Kamiński.

Nowy sklep internetowy Sklep internetowy został uruchomiony w ostatnich miesiącach 2019 r. W 2020 r. rósł bardzo szybko i skończyło się na wzroście o 300 procent. W tym samym roku została wdrożona duża inwestycja w e-commerce – nowa, bardziej funkcjonalna platforma, pozwala m.in. łatwiej wyszukiwać produkty.

Sprzedaż internetowa odpowiadała za około 10 procent przychodów Maxi Zoo w 2020 r.

W tym roku, widząc dotychczasowe wyniki, firma zakłada wzrost udziału do 18-20 procent. Maxi Zoo będzie rozwijać własny sklep, nie planuje wchodzenia na żadne platformy.

– Nie odczuwamy wpływu rozwoju sklepu internetowego na stacjonarną sieć, raczej trafiamy do nowej grupy osób – ceniących sobie proste i szybkie zakupy z dostawą często ciężkich produktów do domu. Natomiast nasze sklepy odwiedzają przede wszystkim klienci ceniący sobie profesjonalne doradztwo m.in. w zakresie żywienia, oraz usługi dodatkowe, na przykład możliwość zważenia zwierzaka na miejscu – podkreśla Wojciech Kamiński.

46_maxizoo.indd 99

PANORAMA NAJEMCÓW

Idziemy w kierunku omnikanałowości, dlatego w III kwartale zaczniemy testować wysyłanie produktów ze sklepów zamiast z magazynu, a także stacjonarny odbiór zamówień internetowych, by w miarę możliwości rozszerzyć te opcje na wszystkie placówki – mówi Kamiński Rok 2020 Maxi Zoo Polska zakończyło z 48 sklepami, w tym roku liczba ta zwiększy się do 64, przy czym pierwsze cztery już zostały otwarte. W kolejnych latach będzie powstawać co roku kilkanaście obiektów, tak by na koniec 2023 było ich około setki. W 2020 r. Maxi Zoo zainwestowała w rozwój około 2 mln EUR, a w latach 2021-2023 planuje wydać kilkanaście milionów euro. Firma finansuje rozwój z wypracowanego zysku oraz wsparcia Fressnapf, spółki-matki.

Branża zoologiczna powinna rozwijać się coraz szybciej. Z jednej strony coraz częściej traktujemy zwierzęta jak członków rodziny i w związku z tym chcemy im zapewnić jak

99

najlepsze warunki i dobrostan, z drugiej strony – zwierząt w domach przybywa. Decyzja o adopcji czy kupnie zwierzęcia jest z roku na rok coraz łatwiejsza – przybywa miejsc, również wakacyjnych, do których można udać się ze swoim pupilem, a rozwój takich usług jak petsitting gwarantuje opiekę nad zwierzęciem w razie niespodziewanych wypadków.

Maxi Zoo weszło na polski rynek w 2012 roku i jest prężnie rozwijającą się siecią sklepów dla zwierząt. Aktualnie spółka dysponuje 52 sklepami działającymi w kilkunastu miastach, m.in. w: Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Opolu, Sosnowcu, Białymstoku, Wołominie, Piasecznie, Lublinie, Wrocławiu, Bytomiu, Gdyni, Gdańsku, Swarzędzu, Tychach, Krakowie, Łodzi, Milanówku, Zabrzu, Tarnowie, Kaliszu czy Radomiu, Szczecinie i Zielonej Górze. W 2019 roku sieć rozpoczęła sprzedaż online i otworzyła sklep – www.maxizoo.pl. W czerwcu ubiegłego roku Maxi Zoo dołączyło do największego multipartnerskiego Programu Bonusowego w Polsce – PAYBACK. Maxi Zoo jest częścią Grupy Fressnapf, która działa w 11 krajach europejskich, głównie pod szyldem Maxi Zoo, generując rocznie obroty na poziomie 2 mld euro. W każdym ze sklepów można znaleźć w ofercie ponad 6000 produktów znanych firm w przystępnych cenach oraz produkty marek dostępnych wyłącznie w tej sieci (karmy i akcesoria): Premiere, Select Gold, Real Nature czy Dogs Creek.

25/08/2021 16:05

100 100PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Magdalena Kowalak, Prezes Spółki Zarządzającej Starym Browarem

Stary Browar jeszcze bardziej otwiera się na miasto

Położenie galerii handlowej w centrum miasta to szereg korzyści dla biznesu, ale także odpowiedzialność. Stary Browar angażuje się w kreowanie przyjaznej miejskiej przestrzeni, m.in. poprzez realizację ambitnych inwestycji, jak nowy miejski plac przy ul. Ratajczaka. O tym, jak czerpać z potencjału tak wyjątkowej lokalizacji galerii handlowej – w rozmowie z SCF Magazine mówi Magdalena Kowalak, Prezes Spółki Zarządzającej Starym Browarem.

Stary Browar położony jest w samym centrum Poznania. Kilkaset metrów dzieli go od Starego Rynku, zrewitalizowanej ulicy św. Marcin, głównego węzła komunikacyjnego z dworcem PKP i PKS, targów poznańskich. Jakie korzyści dla ga-

47_stary_browar.indd 100

#Polska

#Stary Browar

lerii i najemców płyną z takiej lokalizacji?

Z jakimi wyzwaniami zmagają się Państwo funkcjonując w takim miejscu?

MK: Kluczowe jest, jakie korzyści wynikają z centralnej lokalizacji dla klientów. W przypadku centrów handlowych położonych na

obrzeżach miasta lub w dzielnicach „sypialnianych” podstawowym środkiem transportu jest samochód. Do nas klienci docierają na wszystkie możliwe sposoby, dzięki temu naszą ofertą możemy zainteresować różne grupy osób. Mieszkańcy regionu dojadą do nas au-

Fot. Stary Browar

ROZMAWIAŁA: REDAKCJA, RETAILNET.PL

25/08/2021 16:09

SCF MAGAZINE 2021

tem, ale także pociągiem – dworzec od Starego Browaru dzieli tylko 15-minutowy spacer albo jeden przystanek tramwajem. Z Browarem sąsiaduje wiele linii tramwajowych, więc bez trudu można dojechać do nas komunikacją miejską. Mieszkańcy Starego Miasta oraz Wildy często wybierają się na zakupy i do restauracji piechotą. Podobnie jak studenci z pobliskich uczelni oraz pracownicy biurowców okalających Browar, którzy „wpadają” do nas po drugie śniadanie, na lunch lub na zakupy po pracy.

Widzimy też, że coraz większa grupa naszych klientów porusza się po mieście na „dwóch kółkach” – do ich dyspozycji przygotowaliśmy aż 250 rowerowych miejsc postojowych, rozmieszczonych dogodnie przy wszystkich wejściach, a także na parkingu wewnątrz centrum. Lokalizacja ma również wpływ na to, jak klienci korzystają z pozazakupowej oferty Starego Browaru – gastronomii, kina, sali zabaw i parku. W galeriach handlowych poza centrum oferta kulinarna czy eventowa jest dopełnieniem dla shoppingu. U nas często obserwujemy inne zachowania – klienci umawiają się tutaj na kawę, kolację lub koncert w parku, a zakupy robią „przy okazji”.

Z umiejscowienia Starego Browaru w zabytkowym centrum dużego miasta wynika także odpowiedzialność i konieczność prowadzenia dialogu z naszymi sąsiadami, instytucjami, urzędami, radą osiedla i aktywistami miejskimi – to ważny element naszych działań.

Jak pandemia wpłynęła na opisane przez Panią zachowania klientów?

MK: Czas pandemii i związane z nią obawy, jak również obowiązujące ograniczenia w funkcjonowaniu kawiarni, restauracji i kina spowodowały, że wielu klientów straciło motywację do spotkań w Starym Browarze, koncentrując się na planowych i przemyślanych zakupach. Widzimy wyraźne przesunięcie się popytu w stronę mody „odpowiedzialnej” – kolekcji obejmujących bardziej uniwersalne modele, o dopracowanych krojach, z naturalnych i trwałych materiałów. W ten trend wpisuje się większość obecnych u nas marek, adresując oczekiwania klientów. Rośnie też popularność zdrowej i ekologicznej żywności – nasz ruch, polegający na zwiększeniu tego rodzaju oferty okazał się strzałem w dziesiątkę.

Niemniej jednak odczuliśmy skutki braku pracowników sąsiednich biurowców oraz

47_stary_browar.indd 101

PULS RYNKU

uczniów i studentów, którzy pracowali bądź uczyli się zdalnie lub hybrydowo. Na szczęście obawy klientów maleją, a odmrożenie gastronomii i otwarcie kina przyniosło natychmiastowy pozytywny efekt. Liczymy na to, że klienci coraz częściej będą odczuwać potrzebę wypicia dobrej kawy przy okazji zakupów lub zaplanowania zakupów połączonych ze spotkaniem w restauracji.

Wiele działań marketingowych dedykujemy wsparciu naszych klientów w przemyśla-

Obecnie koncentrujemy się na Foodparku. To ogromne przedsięwzięcie, łącznie przebudowujemy blisko 2.000 metrów kwadratowych.

Stworzenie nowej strefy restauracyjnej to najważniejszy etap projektu remodelingu oferty poziomu +2 w Pasażu. Profil tego piętra ma koncentrować się na jakościowym spędzaniu wolnego czasu, ciekawej i różnorodnej gastronomii i zakupach związanych m.in. z aktywnym stylem życia, technologiami, podróżami nych zakupach. Z pomocą współpracujących z nami influencerów podpowiadamy, gdzie znajdą produkty, które zaspokoją ich potrzeby.

Jednocześnie staramy się przypominać o przyjemnościach, dlatego sporo uwagi poświęcamy promocji naszych restauracji i kawiarni.

Doświadczenia ubiegłego roku potwierdziły, że ta część oferty Starego Browaru ma bardzo pozytywny wpływ na odwiedzalność całego centrum.

Duże możliwości daje nam również otwarta przestrzeń parku należącego do Starego Browaru, gdzie wspólnie z partnerami realizujemy bogate kalendarium wydarzeń sportowych,

101

kulturalnych i nasz własny festiwal muzyczny Letnie Brzmienia, który w tym roku odbywa się po raz drugi. Nasz program „Lato w Parku” już ruszył i budzi duże zainteresowanie klientów.

Bezpośrednie sąsiedztwo Starego Browaru jest w trakcie prawdziwego rozkwitu.

Kończy się kolejny etap budowy kompleksu Nowy Rynek, trwają prace przy Andersia Silver. Jak czerpiecie Państwo z tego potencjału dla dobra biznesu najemców?

MK: Naszą odpowiedzią na dynamiczne zmiany okolic Pasażu, czyli północno-zachodniego skrzydła Starego Browaru, jest nowy Plac Starego Browaru. Wspólnie z właścicielem Starego Browaru podjęliśmy decyzję o rewitalizacji tej przestrzeni i stworzeniu przyjaznego miejsca odpoczynku i spotkań.

Z uwagi na naszą lokalizację był to trudny projekt, nad którym pracowaliśmy kilka lat, ale było warto. Przed wejściem do Pasażu powstała nowoczesna przestrzeń, otwarta na Park i na miasto – wypełniona zielenią setek krzewów, traw i kwiatów, wieloma drzewami, z fontanną i licznymi ławkami. Nadaliśmy nowe funkcje miejscu, które wcześniej nie było zdefiniowane, wytyczyliśmy czytelne i wygodne szlaki komunikacyjne, zadbaliśmy o dodatkowe miejsca postojowe dla rowerzystów i wreszcie zintegrowaliśmy Plac z Parkiem, dzięki czemu zieleń parkowa „wylewa” się w stronę ulicy Ratajczaka. Ideowo ten zabieg to dobitny symbol otwarcia Starego Browaru na miasto oraz na naszych bliższych i dalszych sąsiadów. W czasie dynamicznego rozwoju dzielnicy biurowej, pobliskich budynków mieszkalnych i wreszcie trasy łączącej św. Marcin i Stare Miasto z Wildą, stworzyliśmy atrakcyjne, zapraszające wejście do Pasażu, zachęcające przechodniów i rowerzystów do skorzystania z oferty Starego Browaru.

To także przestrzeń publiczna, dostępna dla wszystkich mieszkańców Poznania – podobnie jak Park. Czujemy się odpowiedzialni za kreowanie nowoczesnego wizerunku centrum miasta – taki cel, obok biznesowych, był wpisany w tę ogromną inwestycję.

Jednocześnie stworzyliśmy specjalny program lojalnościowy dedykowany pracownikom biur okalających Browar – Karta Sąsiada. Pozwala ona korzystać ze stałych zniżek w naszych restauracjach, kawiarniach i punktach usługowych. To zachęta do przyjścia na codzienny

25/08/2021 16:09

102

PULS RYNKU

lunch, a przy okazji na zakupy. Dzięki wspomnianym zmianom grono naszych sąsiadów, a co za tym idzie grupa odbiorców tego programu, cały czas się powiększa.

Czy tak specyficzna lokalizacja wpływa na ofertę Starego Browaru?

MK: Stary Browar od początku swojego istnienia (pierwsze skrzydło zostało otwarte prawie 18 lat temu) realizował model mixed-use, łączący w sobie zróżnicowaną i szeroką ofertę – od popularnych marek sieciowych, przez autorskie, po marki selektywne. W tamtym czasie nie była to, tak jak dziś, oczywistość.

Ten profil w centrum miasta sprawdzał się od początku. Nasza oferta jest kompleksowa: jakościowy shopping (doceniony jeszcze bardziej w dobie pandemii), usługi, biura, gastronomia, ale też wiele propozycji na spędzanie czasu, w tym program kulturalno-eventowy realizowany przez zespół marketingu centrum.

W Starym Browarze istotną rolę odgrywa bardzo różnorodna gastronomia.

Nasze centrum jest destynacją zarówno shoppingową, jak i kulinarną. Trzy lata temu, remontem powierzchni w Atrium, rozpoczęliśmy proces wdrażania nowej strategii food dla Starego Browaru, na bazie której nadaliśmy każdej ze stref gastronomicznych jasno zarysowaną funkcję, odpowiadającą różnym potrzebom naszych klientów. W Atrium zlokalizowany jest food court – atrakcyjna strefa szybkich posiłków. Na Dziedzińcu działają autorskie restauracje z obsługą kelnerską i menu kuchni świata – to unikalny element oferty Starego Browaru. W Pasażu trwa budowa zupełnie nowej przestrzeni kulinarnej, czyli Foodparku. Dla tego miejsca stworzyliśmy koncept food-halli – miejski, dynamiczny, z różnorodną ofertą w stylu street-food i wyjątkową architekturą. Foodpark wypełni niszę pomiędzy ofertami food courtu i Dziedzińca oraz pozwoli nam przyciągnąć szerszą grupę klientów – pracowników okolicznych biur, studentów pobliskich uczelni, mieszkańców Wildy i Starego Miasta na codzienne posiłki i spotkania towarzyskie. Ważną zmianą, także dla klientów z najbliższej okolicy Starego Browaru, jest wejście nowego operatora spożywczego. Podjęliśmy decyzję o współpracy z Carrefour Polska, bo uważamy, że bogata i zróżnicowana oferta nowego marketu lepiej zaadresuje najróżniejsze potrzeby naszych klientów.

47_stary_browar.indd 102

SCF MAGAZINE 2021

Stary Browar sąsiaduje z handlową ulicą Półwiejską (deptakiem). Mówi się, że jednym ze skutków pandemii będzie odrodzenie się handlu przy ulicach. Czy boją się Państwo konkurencji?

MK: To interesujący temat, bo przez wiele lat to Stary Browar oskarżano o „zabijanie” handlu przy Półwiejskiej. Tymczasem otwarcie Starego Browaru przyczyniło się do zwiększenia ruchu pieszego i rozwoju całej okolicy – w wyremontowanych kamienicach powstały nie tylko sklepy, ale też restauracje i hotele, które przyciągnęły m.in. licznych turystów.

Obecnie dyskurs zmienia się w kierunku „straszenia” galerii ulicami handlowymi. Ja wierzę w utrzymanie się efektu synergii, tym bardziej że oferta punktów handlowych, usługowych i gastronomicznych przy ulicy Półwiejskiej nie pokrywa się z naszą, uzupełnia ją. Z radością obserwujemy też rewitalizacje kolejnych kamienic w sąsiedztwie. Najlepsze przykłady to inwestycje przy ulicy Krysiewicza, a ostatnio zmiany przy ulicy Kwiatowej, którą przekształcono w deptak. Jestem przekonana, że odradzanie się tej części miasta przyniesie wymierne korzyści dla Starego Browaru.

Mam też nadzieję na powrót turystów. Zakupy i wizyta w Starym Browarze uważane są za obowiązkowy „punkt programu” w trakcie zwiedzania Poznania, dlatego tym bardziej doceniamy pozytywne zmiany wokół nas.

Centrom handlowym zarzuca się, że rozbijają tkankę miejską, tworzą zamknięte, niezależne byty. Czy Stary Browar burzy ten stereotyp?

MK: Zdecydowanie burzy – dbamy o to, żeby Stary Browar był integralną częścią centrum miasta, a nie zamkniętą bańką. Jeszcze w swoich założeniach, projekt będący odważną rewitalizacją zabudowań browaru Huggera, łączący w sobie powierzchnie handlowe, usługowe, biurowe, wystawiennicze i park, wyprzedził trendy rynkowe o ponad dekadę. Nie zwalnia to nas z obowiązku dalszych starań i ciągłego rozwoju, dlatego po zmianie właściciela jeszcze mocniejsze otwarcie się na miasto stało się elementem naszej długofalowej strategii.

Nie mówię tu tylko o działaniach wizerunkowych, ale o konkretnych inicjatywach, projektach i inwestycjach – zarówno wewnątrz obiektu, jak i w jego otoczeniu. Najlepszym tego przykładem jest nowy Plac przy Ratajczaka. To nasz wkład w szeroko zakrojony

proces rewitalizacji całego kwartału miasta, realizowany zarówno przez władze miejskie, jak i prywatnych inwestorów. Miasto przygotowuje dla tej ulicy duży projekt przebudowy, z nową linią tramwajową, łączącą Stare Miasto z dzielnicą Wilda. Cieszymy się, że jesteśmy ważną częścią tych zmian, że jesteśmy autentycznie zaangażowani w działania miastotwórcze i kulturotwórcze. Regularnie współpracujemy z lokalnymi organizacjami, animatorami, z Urzędem Miasta, instytucjami miejskimi oraz poznańskimi uczelniami wyższymi. Utrzymujemy 4-hektarowy Park, który nasi klienci i goście czasami nazywają poznańskim „Central Parkiem”. Przestrzeń ta daje nam możliwość realizacji dużych wydarzeń, dzięki czemu przyciągamy do nas szersze grono klientów. Ale inwestowanie w Park ma nie tylko znaczenie komercyjne, to ogólnodostępne i bardzo lubiane miejsce spędzania czasu, jeden z największych zadrzewionych terenów w sercu miasta. Dla dzieci z sąsiedztwa i najmłodszych klientów stworzyliśmy tu niepowtarzalny plac zabaw.

Jakie inwestycje w Starym Browarze planują Państwo w najbliższej przyszłości?

MK: Obecnie koncentrujemy się na Foodparku. To ogromne przedsięwzięcie, łącznie przebudowujemy blisko 2.000 metrów kwadratowych. Stworzenie nowej strefy restauracyjnej to najważniejszy etap projektu remodelingu oferty poziomu +2 w Pasażu. Profil tego piętra ma koncentrować się na jakościowym spędzaniu wolnego czasu, ciekawej i różnorodnej gastronomii i zakupach związanych m.in. z aktywnym stylem życia, technologiami, podróżami. W drugim skrzydle Starego Browaru trwa z kolei remont powierzchni dla nowego operatora spożywczego.

Obecnie, vis-à-vis tej lokalizacji, działa sklep tymczasowy. Otwarcie marketu pod szyldem Carrefour na docelowej powierzchni zaplanowane jest na sierpień br. Pracujemy też nad kolejnymi projektami, dzięki którym nasze przestrzenie zyskają nowe funkcje.

Cały czas uważnie śledzimy zachowania i potrzeby klientów. W naszej komunikacji zachęcamy ich do powrotu do przyjemności z robienia zakupów i spędzania czasu w Starym Browarze, ale wiemy, że trwa proces długofalowych zmian, na które musimy umiejętnie reagować, żeby nasza oferta była aktualna, ciekawa i zgodna z potrzebami klientów.

25/08/2021 16:09

nowe trendy

47a_nowe_trendy.indd 103

25/08/2021 16:14

104

NOWE TRENDY

SCF MAGAZINE 2021

Applink: integracja i interakcja uwalnia potencjał digitali

Ekrany LED w kompleksie biurowym The Park Warsaw

Instalacja wielkoformatowego ekranu w sklepie czy w pasażu galerii nie jest dziś żadnym wyzwaniem. Przez ponad dwie dekady rozwoju rynku Digital Signage w Polsce powstało wiele firm wyspecjalizowanych w tego rodzaju instalacjach. W tym czasie zasadniczo zmieniły się jednak zarówno strategie marketingowe marek, jak i oczekiwania odbiorców. Dzisiaj nie chodzi o to, by ekran emitował w pętli serię kilkusekundowych spotów. Chodzi o to, by w świecie

49_applink.indd 104

pełnym komunikatów, nośnik zdobywał uwagę odbiorcy, zaskakiwał go przekazem skierowanym właśnie do niego i wciągał w interakcję z wykorzystaniem innych narzędzi – realizując scenariusz omnichannel. Tylko takie podejście pozwala wykorzystać potencjał nośników digitalowych i budować rzeczywiście angażujące komunikaty marketingowe. Warunek jest jednak jeden – oprócz ekranów trzeba postawić na odpowiednie zaplecze technologiczne.

Uśpiony potencjał digitali Nie da się efektywnie wykorzystać możliwości ekranów LED i LCD, gdy każdy z nich obsługiwany jest przez inny player, sterownik i oprogramowanie. Wiele sieciowych salonów sprzedaży i galerii handlowych mierzy się właśnie z takim wyzwaniem. Choć mają stosunkowo dużo nośników digitalowych – ekranów, totemów i kiosków – to jednak sprawne zarządzanie siecią i lepsze wykorzy-

Fot. Applink

W galeriach handlowych spotykamy coraz więcej rozwiązań Digital Signage.

Wielkoformatowe ekrany doskonale sprawdzają się w witrynach sklepowych i pasażach galerii, a ich potencjał można wykorzystać na wiele różnych sposobów. Ilość nośników nie przekłada się jednak na sukces komunikacyjny marki. Kluczem do sukcesu jest dziś technologia, sieciowanie digitali i personalizacja przekazu – twierdzi firma APPLINK.

25/08/2021 16:19

SCF MAGAZINE 2021

stanie ich potencjału jest bardzo ograniczone ze względu na brak właściwej integracji. Takie przypadki pokazują, że równie ważne jak sam ekran są komponenty hardware i software – jeśli są one spójne, to rozwijanie sieci digitali, zwiększanie jej możliwości i wzbogacanie jej o nowe funkcje, staje się możliwe. „Technologia to część naszego DNA. Posiadamy własne komponenty hardware, takie jak sterowniki, czujniki środowiskowe, routery czy beacony, które zaprojektowaliśmy specjalnie z myślą o projektach Digital Signage.

Od lat rozwijamy też autorski software Media Manager, który służy do zdalnej diagnostyki i zarządzania digitalami. Oferujemy klientom znacznie więcej niż tylko ekran w witrynie salonu czy w pasażu galerii – oferujemy niezawodność i możliwość ciągłego poszerzania funkcji nośników digitalowych na bazie naszych komponentów” – mówi Piotr Wróblewski, CTO w firmie APPLINK. Interakcja ekranu z klientem Trend integrowania nośników digitalowych w sieci oparte na kompatybilnych rozwiązaniach hardware i software będzie się nasilał.

Nośniki takie jak ekrany LED i totemy reklamowe w galeriach handlowych, nie są zsynchronizowane, wyświetlają treści niezależnie od siebie, najczęściej te same w pętli przez cały dzień. Technologia Digital Signage pozwala zarządzać emitowaną treścią w sposób o wiele bardziej precyzyjny. Jeśli wiemy, jak zmieniają się grupy klientów odwiedzające galerię w różnych porach dnia, to możemy dopasować przekaz do ich potrzeb. Do południa nośniki mogą wyświetlać oferty dla rodziców z dziećmi, w porze lunchowej, gry rośnie ruch na food courcie, ekrany mogą rekomendować menu różnych lokali, wieczorem natomiast, gdy szukamy wytchnienia po pracy – oferować filmy w lokalnym multipleksie czy aktywności w klubie fitness. Wszystko zależy od tego, co wiemy o naszych klientach oraz od software’u, który pozwala na elastyczne zarządzenie kontentem.

Wzbogacanie ekranów LED i LCD o dodatkowe funkcje, które mogą zaskoczyć odbiorcę spersonalizowanym przekazem, to również coraz bardziej wyraźny kierunek rozwoju nośników digitalowych. Odpowiedni hardware, taki jak anteny RFID, beacony czy czujniki ruchu, pozwala emitować treści dopasowane do odbiorcy. Jeśli klient wybrał jeden produkt

49_applink.indd 105

NOWE TRENDY

105

Ekrany LED na stadionie Legii Warszawa

i zmierza z nim do przymierzalni lub kasy, ekrany w sklepie zaoferują mu produkt podobny lub kompatybilny w atrakcyjnej cenie. Jeśli klient mija w galerii sklep, to beacon skomunikowany z serwerem i aplikacją na smartfonie, może wysłać mu powiadomienie push z ofertą dopasowaną do jego preferencji. Możliwości inicjowania interakcji między digitalami a klientem jest wiele. Wszystko zależy od urządzeń i danych po stronie sklepu i klienta, które chcemy w odpowiednim momencie skomunikować.

Portfolio realizacji „Świat digitali zmienia się z roku na rok.

Same nośniki, które emitują dynamiczne treści, nie są dziś dla galerii czy sklepu wyróżnikiem. To, co decyduje o sile Digital Signage to interakcja, integracja i innowacja. Chodzi o to, by wciągać użytkownika w przestrzeń marki, krzyżować kanały online i offline oraz zaskakiwać spersonalizowanym przekazem.

Sama instalacja takiego czy innego ekranu nie jest dziś osiągnięciem. Kluczowe jest to, by ten ekran miał drugie życie, by stał się częścią większego systemu i skutecznie wzmacniał marketing produktu” – mówi Dominik Rogóż, Dyrektor Marketingu w firmie Applink.

Warszawska firma Applink od ponad dziesięciu lat dostarcza produkty Digital Signage dla rynku retail. Najbardziej rozpoznawalne instalacje firmy to setki dwustronnych totemów reklamowych w pasażach galerii, które zostały zrealizowane dla wiodących operatorów reklamy zewnętrznej. Duże doświadczenie firmy w zakresie instalacji out-

doorowych nośników digitalowych, które są bardziej wymagające technologicznie, procentuje dziś w realizacjach indoorowych – w sklepach, galeriach i centrach biurowych.

W portfolio Applinku znajduje się m.in. realizacja ponad stu nośników digitalowych typu Dynamic Backlight, wyposażenie kilkuset wiat przystankowych w ekrany LCD, czy instalacja blisko trzydziestu zabudowanych ekranów LCD na stacjach drugiej linii metra w Warszawie.

Ostatnie realizacje Applinku to trzy ekrany LED zainstalowane w kompleksie biurowym The Park Warsaw oraz dwa ekrany LED o pow. 40 mkw. każdy zawieszone nad trybunami stadionu Legii Warszawa. Specyfika instalacji ekranów w The Park Warsaw polegała na synchronizacji pracy trzech nośników o różnych formatach w taki sposób, by mogły wyświetlać angażujący kontent. W efekcie udało się w lobby prestiżowego biurowca osiągnąć zaskakujący efekt ściany żyjącej dynamicznym obrazem i ruchem geometrycznych wzorów. Instalacja ekranów LED na Stadionie Miejskim Legii Warszawa miała inny charakter. Tym razem wyzwanie polegało na demontażu starych nośników, przygotowaniu konstrukcji nośnej, zainstalowaniu paneli LED i konfiguracji nośnika. Prace wysokościowe trwały ponad trzy tygodnie, a efekt końcowy okazał się imponujący. Dwa ekrany LED o rozdzielczości Full HD i powierzchni 40 mkw. każdy to nowa jakość dla kibiców stołecznego klubu i wszystkich, którzy na stadionie Legii Warszawa uczestniczyć będą w różnego rodzaju wydarzeniach.

25/08/2021 16:19

106

NOWE TRENDY

SCF MAGAZINE 2021

Marcin Iwaszkiewicz, współwłaściciel RD Studio

Przebudowa przyniosła czterokrotny wzrost obrotów

Po ponad pół roku funkcjonowania wiemy, że słupki sprzedażowe skoczyły i wiemy, że operator marketu widzi realne zyski, które wynikają też w dużej mierze z tego odważnego kroku, jakim była renowacja tych wszystkich przestrzeni. Można więc powiedzieć, że to działanie skończyło się pełnym sukcesem, ponieważ przekłada się to na realny zysk – w rozmowie z SCF Magazine mówi Marcin Iwaszkiewicz, współwłaściciel RD Studio.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI, RETAILNET.PL

50_rdstudio.indd 106

#Polska

#RD Studio

Czyli, zgodnie z zasadą „maszeruj albo giń”, trzeba po prostu podjąć ten marsz ku przebudowie, odnowie. Taką drogę przeszło już Auchan w Zielonej Górze, które powstało dokładnie 20 lat temu. Pańska firma pracowała nad tym, by właśnie temu projektowi dać nowe oblicze. Jaka była sytuacji w momencie, kiedy podjęto decyzję o tym, że należy odnowić oblicze tego projektu. Jaki był punkt wyjścia?

MI: To, co zastaliśmy bardzo mocno odstawało od współczesnych standardów, które obserwuje się na rynku. Było to w roku 2019, kiedy pojechaliśmy tam pierwszy raz na wizję lokalną i zastaliśmy klasyczny obraz obiektu handlowego przełomu XX i XXI wieku.

fot. RD Studio

W Polsce mamy około 15 milionów metrów kwadratowych nowoczesnej powierzchni handlowej. Ten przymiotnik „nowoczesnej” bardzo często jest nieaktualny i duża część rynku, może nawet 1/3, czyli miliony metrów kwadratowych, to są obiekty, które wymagają świeżej krwi. Jak Pan sądzi, jaka to jest rzeczywiście część rynku, która wymaga tego, żeby przeżyła drugą młodość?

MI: Dużo uwagi poświęca się nowym obiektom, które powstały na przestrzeni ostatnich 10 lat i one, jak najbardziej spełniają współczesne standardy, zarówno na poziomie estetycznym, jak i technicznym. Obiekty powstałe w latach 90-tych i na początku 2000, to jest trochę inna epoka i tych obiektów jest bardzo wiele, ale niewiele poświęca się im uwagi. Myślę, że niedługo nadejdzie czas, kiedy coraz więcej z nich będzie wymagało modernizacji, albo odejdą w niepamięć i zostaną zastąpione nowymi obiektami, które będą przystosowane do funkcjonowania w zupełnie innym świecie. Więc albo właściciele zdecydują się na to, aby istotnie zainwestować i podnieść jakość, zarówno techniczną, jak i estetyczną tych obiektów, albo może je czekać koniec, tak jak to dzieje się choćby na warszawskich Kabatach z Tesco.

25/08/2021 16:24

SCF MAGAZINE 2021

NOWE TRENDY

Czyli….

MI: Czyli posadzka z płytek w kolorze kremowym, ściany o barwie écru i rastrowy sufit z przeziernością bodajże 80%. Do tego stare meble, lady chłodnicze i produkty, które oświetlone były zwykłymi oprawami, tudzież jarzeniówkami. Nie do końca wiadomo było, gdzie kończy się sprzedaż produktów takich, jak ryby, a zaczyna takich, jak mięso czy inne mrożonki.

Była to przestrzeń funkcjonalnie poprawna, natomiast pozbawiona jakiejkolwiek charakterystycznej estetyki.

poziom zrozumienia. Drugi poziom zrozumienia, to były dyskusje na temat tego, gdzie powinny być zlokalizowane poszczególne działy, i które powinny zyskać lepszą lokalizację, bo mają potencjał do zwiększenia obrotów. Była to taka praca na poziomie księgowym, ekonomicznym, ale też produktowym. To były takie kluczowe analizy. Do tego doszła spora analiza możliwości technicznych, czyli w których miejscach da się wykonać konkretne działania, któ-

Mamy więc rzeczywistość, którą Pan opisał w dosyć takich szarych kolorach i trzeba było temu nadać nowe barwy. Jakie zadanie postawiło przed wami Schiever Polska, która tam zarządza? Jak to wyglądało, jeżeli chodzi o przygotowanie koncepcji przekształcenia tego projektu?

MI: Jako informację wejściową do projektowania otrzymaliśmy ogólne założenia, które określały oczekiwania, natomiast nie było to detaliczne opracowanie. Ono mówiło o tym, jaki nam przyświeca cel i tym celem było podniesienie atrakcyjności obiektu i modernizacja. Ponadto, celem było również zwrócenie uwagi na ten obiekt, który historycznie był jednym z pierwszych tego typu w Zielonej Górze i na pewno nowatorskim, natomiast przez 20 lat stracił, albo zaczynał tracić ten prymat. Cała praca polegała więc na przemianie na poziomie estetycznym, ale też kreowanie konkretnej drogi zakupów, jakiegoś doświadczenia i to było punktem wyjścia.

Oczywiście, były przykłady z realizacji grupy Auchan i Schiever z rodzimego rynku francuskiego i na pewno musiało to wpisywać się w ogólny trend kreowania tego typu przestrzeni we Francji, natomiast dostaliśmy wolną rękę, jeśli chodzi o przygotowanie koncepcji.

Cała praca polegała więc na przemianie na poziomie estetycznym, ale też kreowaniu konkretnej drogi zakupów, jakiegoś doświadczenia i to było punktem wyjścia.

Oczywiście, były przykłady z realizacji grupy Auchan i Schiever z rodzimego rynku francuskiego i na pewno musiało to wpisywać się w ogólny trend kreowania tego typu przestrzeni we Francji, natomiast dostaliśmy wolną rękę, jeśli chodzi o przygotowanie koncepcji

107

re pozwolą uatrakcyjnić sprzedaż produktu, jak i doświadczenie przestrzeni sklepu. To były trzy główne poziomy prac przygotowawczych, które wykonaliśmy wspólnie z klientem. Oczywiście, praca zawsze była w formie warsztatów, czyli za każdym razem braliśmy pod uwagę interdyscyplinarny skład pracowników Grupy Schiever w Polsce, jak i naszych specjalistów, którzy byli zaangażowani w ten projekt.

Mieliście więc założenie od inwestora, potem te analizy na trzech poziomach, no i potem realizacja, wdrożenie. Gdzie na etapie realizacji pojawiły się największe wyzwania? Być może pojawiły się takie elementy, których nie byliście w stanie zrealizować? Co było takim wąskim gardłem wdrożenia tej przemiany?

MI: Wyzwaniem, ale pozytywnym był wybór koncepcji, gdyż zrobiliśmy dwa warianty tego projektu. Jeden bardziej progresywny i eksperymentalny, a drugi bardziej zachowawczy, aczkolwiek wpisujący się w nowoczesne nurty estetyczne i funkcjonalne. Finalna wersja była fuzją tych dwóch projektów. Znalazły się w niej zarówno pewne nietuzinkowe rozwiązania, jak i takie, które nawiązują do tradycji i są powiązane z wcześniej wspomnianymi działaniami na rodzimym rynku we Francji.

Nie będziemy omawiać wszystkich wdrożonych rozwiązań, ale może jeden przykład…

MI: Najbardziej spektakularnym miejscem w ramach tej przebudowy jest dział sprzedaży ryb. O ile historycznie i tradycyjnie w tego typu obiektach mieliśmy sprzedaż zza lady, to

Czy przygotowując koncepcję tych przekształceń przeprowadziliście jakieś badania klientów?

MI: To, co zrobiliśmy, to przeanalizowaliśmy sposób poruszania się klientów po sklepie. Zastanowiliśmy się nad tym, gdzie jest największy trafic na poziomie wejścia do hali marketowej, jak ten ruch przebiega i jak możemy pod to ukształtować nowe przestrzenie. Sprawdzaliśmy jak jak możemy zmodyfikować ten ruch, w pewnym sensie go wymusić, żeby klienci trafiali na te produkty, na których wyeksponowaniu zależało Grupie Schiever.I to był jeden

50_rdstudio.indd 107

25/08/2021 16:24

NOWE TRENDY

tutaj postawiliśmy na wyjście w kierunku sali sprzedaży z otwarta ladą chłodniczą, na której leżą produkty i klienci sami mogą sobie wybrać towar, jak w śródziemnomorskiej restauracji.

Albo na targach.

MI: Tak. Całe założenie projektu jest takie, żeby odejść od tradycyjnego modelu sprzedaży ladowej, anonimowości właśnie w kierunku skojarzenia z targiem. To powoduje, że klient doświadcza czegoś nowego, wchodzi na inny poziom emocji. Zwykłe zakupy stają się jakąś grą, zabawą, przyjemnością, prawda?

Zdecydowanie.

MI: Powstaje jakaś tam asocjacja z lokalnym targiem, który nie tylko jest miejscem wypełniania obowiązku robienia zakupów, ale też interakcji społecznej i miejscem, gdzie jednak odczuwa się większą przyjemność z czynności zakupów.

Strefa ryb miała być jak najbardziej otwarta i tam zastosowaliśmy materiały, które przywodzą na myśl targ rybny, czyli są utrzymane w tonacji morskiej, ściany są wykończone szkliwem i płytkami w kolorze mieniącego się morza.

Myślę, że ten projekt świetnie się wpasował zarówno w założenia inwestora, jak i oczekiwania klientów, gdyż teraz ten dział bardzo dobrze funkcjonuje i sprzedaje. Drugi high light, to strefa grilla. Pierwotnie była ona kojarzona głównie z kurczakiem z rożna, którego dostawało się w folii, a teraz zyskało formę małego bistro. Nasz klient był na tyle zadowolony ze sprzedaży produktów z tej strefy, że chciał zachęcić klientów

50_rdstudio.indd 108

SCF MAGAZINE 2021

Najbardziej spektakularnym miejscem w ramach tej przebudowy jest dział sprzedaży ryb. O ile historycznie i tradycyjnie w tego typu obiektach mieliśmy sprzedaż zza lady, to tutaj postawiliśmy na wyjście w kierunku sali sprzedaży z otwartą ladą chłodniczą, na której leżą produkty i klienci sami mogą sobie wybrać towar, jak w śródziemnomorskiej restauracji centrum do spożywania tych produktów na miejscu. Idziemy zatem w kierunku targu dosłownie, gdzie obok straganów z warzywami czy stanowiska rzeźniczego jest też miejsce, gdzie na bieżąco to mięso jest grillowane i można je sobie zjeść.

Mamy więc nową oprawę, nowe formy sprzedaży, ale wszystko to, z punktu widzenia inwestora ma służyć jednemu – zwiększeniu obrotów, zwiększeniu sprzedaży. Czy możemy już

dzisiaj powiedzieć, że ten cel został osiągnięty?

MI: Tak, dzisiaj, po ponad pół roku funkcjonowania wiemy, że w strefach pojawia się czterokrotnie więcej klientów wiemy również, że operator marketu widzi realne zyski, które wynikają wprost z tego odważnego kroku, jakim była renowacja tych wszystkich przestrzeni. Można więc powiedzieć, że to działanie skończyło się pełnym sukcesem, ponieważ przekłada się to na realny zysk. Odnotowaliśmy mniej więcej czterokrotny wzrost obrotów, między innymi na wspomnianym dziale rybnym.

Taka operacja, która prowadzona jest na żywym organizmie, to jest olbrzymie wyzwanie organizacyjne. Jak z tym sobie radziliście, bo ja rozumiem, że sklep funkcjonował przez cały ten czas?

MI: Tak, to była operacja na żywym organizmie, sklep cały czas funkcjonował. Strefy były realizowane stopniowo, wydzielane po kolei specjalnymi zagrodzeniami, W momencie, kiedy przykładowo dział ryb był wyłączony ze strefy handlu, to powstawał tymczasowo w innej części sklepu. W taki sposób market działał przez około 3 miesiące.

Czyli cała operacja, pomijając etap projektowania i analiz, to jest czas 3 miesięcy?

MI: Tak, mniej więcej trwało to 12-14 tygodni.

Przebudowa zaczęła się w sierpniu, a skończyła w listopadzie. Cel był taki, żeby prace zostały ukończone przed okresem świątecznym i to nam się udało.

fot. RD Studio

108

25/08/2021 16:24

personalia

51_p-presonalia.indd 109

25/08/2021 16:22

110

SCF MAGAZINE 2021

PERSONALIA

Justyna Gościńska CEO GO Sport Polska #Polska

#GO Sport

Marcin Piechocki Członek Zarządu LPP

#Polska

#LPP

52_personalia-stopka.indd 110

Justyna Gościńska objęła stanowisko CEO GO Sport Polska. Jej głównym zadaniem jest strategiczne zarządzanie biznesowe, które ma wzmocnić pozycję firmy w Polsce. Jako CEO GO Sport Polska Justyna Gościńska będzie odpowiadać za realizację strategicznych celów, jakie stoją obecnie przed firmą. Jednym z priorytetów jest dalszy rozwój sieci detalicznej w Polsce oraz efektywne zarządzanie wszystkimi procesami biznesowymi w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników na polskim rynku artykułów i odzieży sportowej.

– Bardzo się cieszę, że jestem w Zespole GO Sport.

Jestem przekonana, że razem uda nam się wznieść markę do poziomu lidera na polskim rynku. Potencjał rozwoju jest bardzo duży, a nasze plany na przyszłość jeszcze większe. Do nowych wyzwań podchodzę niezmiennie z taką samą pasją i zaangażowaniem, jak wtedy, gdy zaczęłam moją pierwszą przygodę zawodową i był to GO Sport, ponad 18 lat

temu – mówi Justyna Gościńska. Korzystając ze swojego wieloletniego doświadczenia, nowa CEO będzie również czuwać nad rozwojem e-commerce oraz sieci sprzedaży. Ważnym elementem będzie dla niej także budowanie opartych na zaufaniu relacji z globalnym zespołem Sportmaster, będącym właścicielem GO Sport Polska. Pracę Justyny Gościńskiej będzie nadzorować Janusz Gembarski, Dyrektor ds. Rozwoju Międzynarodowego Sportmaster.

Justyna Gościńska rozpoczęła swoją karierę zawodową w GO Sport w 2003 roku. Od tamtej pory zdobywała doświadczenie zarówno w międzynarodowych, jak i polskich korporacjach. W swojej karierze była odpowiedzialna za zakupy, marketing, e-commerce i sprzedaż w firmach: Levi Strauss, Monster Energy i OTCF, który jest właścicielem marek 4F, Outhorn, SportStyleStory.com oraz dystrybutorem Under Armour.

Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy LPP powołało do zarządu spółki Marcina Piechockiego.

Pełniący obecnie funkcję dyrektora zarządzającego marek Sinsay i Mohito nowy wiceprezes zarządu związany jest ze spółką od 2017 r.

Obecność Marcina Piechockiego w zarządzie gdańskiej firmy jest potwierdzeniem podjętej kilka lat temu przez jej założyciela – Marka Piechockiego decyzji o rozwoju LPP jako polskiej firmy rodzinnej na pokolenia i kolejnym krokiem na drodze do sukcesji.

Powołany na stanowisko wiceprezesa zarządu LPP Marcin Piechocki swoje pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywał poza strukturami firmy. Ogłoszone przez Marka Piechockiego plany budowania LPP jako firmy rodzinnej były impulsem do pozostawienia przez Marcina Piechockiego kariery w instytucji finansowej i związania się z rodzinną firmą.

Od tego czasu poznawał on tajniki pracy w spółce odzieżowej zaczynając jako asystent kupca, a następnie kupiec w strukturach marki Reserved.

W kolejnych latach zarządzał procesem zakupu towaru, negocjacjami cenowymi z dostawcami oraz odpowiadał za analizę wyników sprzedaży flagowej marki LPP. Od 2018 r. Marcin Piechocki był także odpowiedzialny za rozwój sieci salonów Reserved w regionie. Równolegle powierzono mu nadzór nad współtworzeniem konceptu

Sinsay, najmłodszego brandu w portfelu Grupy LPP oraz sprzedaż i ekspansję marki w nowych lokalizacjach.

– Powołanie na członka zarządu największej polskiej spółki odzieżowej odbieram jako wyróżnienie i duży kredyt zaufania, ale też kolejne, ogromne wyzwanie w mojej zawodowej karierze. Znając plany mojego ojca dotyczące pozostawienia firmy w rękach rodziny, praktycznie od początku mojej obecności w LPP byłem świadomy, że kiedyś przyjedzie czas na włączenie się także w zarządzanie spółką. Jestem przekonany, że moja obecność w LPP i przejście przez praktycznie wszystkie, kluczowe w pracy w branży odzieżowej, szczeble w organizacji, pozwoliła mi poznać od podszewki wszystkie obszary funkcjonowania firmy i przygotować się do nowej roli – mówi Marcin Piechocki.

Po przyjęciu funkcji wiceprezesa zarządu LPP, Marcin Piechocki nadal będzie odpowiedzialny za rozwój marek Mohito oraz Sinsay, jak również za komunikację wewnętrzną i relacje zewnętrzne. To właśnie te obszary w opinii zarządu, który rekomendował powołanie nowego członka, stają się w nowej rzeczywistości handlowej kluczowe.

Zmiany we władzach spółki są również odpowiedzią firmy na znaczącą zmianę pokoleniową, jaka nastąpiła na przestrzeni blisko trzech dekad obecności LPP na rynku.

Fot. GO Sport Polska, LPP

Personalia

25/08/2021 16:23

SCF MAGAZINE 2021

PERSONALIA

3

Personalia

Monika Rajska-Wolińska dyrektor generalna (CEO) Colliers

#Polska

#Colliers

Ewelina Sowa

Team Leader Retail Immofinanz

Fot. Colliers, Immofinanz

#Polska

#Immofinanz

Od 1 sierpnia tego roku Monika Rajska-Wolińska jest dyrektor generalną (CEO) Colliers w Europie Środkowo-Wschodniej, obejmującej Bułgarię, Czechy, Węgry, Polskę, Rumunię i Słowację.

Rajska-Wolińska do tej pory pełniła funkcję partner zarządzającej Colliers w Polsce. Jest wielokrotnie nagradzaną liderką i ekspertką branżową z ponad 20-letnim doświadczeniem w Colliers, w tym 10 lat na stanowisku partner zarządzającej na Polskę. Zasiada również w zarządzie Coliers w regionie Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki (EMEA). Obejmując nową funkcję, będzie kontynuować rozwój firmy w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, w którym firma zatrudnia obecnie 540 pracowników i zarządza ponad 2,3 mln m2 nieruchomości, zwiększając zakres usług Colliers dla inwestorów, właścicieli i najemców.

Nowa CEO będzie raportować bezpośrednio do Chrisa McLernona, dyrektora generalnego

Colliers na region EMEA. Luke Dawson, dotychczasowy dyrektor zarządzający regionu CEE (z wyłączeniem Polski) i szef działu rynków kapitałowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, został awansowany na stanowisko dyrektora zarządzającego ds. rynków kapitałowych na region EMEA, w związku z inwestycjami firmy w rozwój regionalnego zespołu zajmującego się tym obszarem. Od 1 sierpnia 2021 r. Dawson stacjonuje w Londynie, gdzie poprowadzi tę strategiczną inicjatywę. „Monika jest wyjątkową liderką, zarówno wśród pracowników Colliers, jak i w całej, dynamiczniej rozwijającej się branży w regionie CEE. Monika skupi się na dalszym rozwoju naszej firmy, zwiększając potencjał nieruchomości w regionie dla klientów krajowych i zagranicznych” — powiedział Chris McLernon, dyrektor generalny Colliers na region EMEA.

Ewelina Sowa objęła stanowisko szefowej zespołu retailowego Immofinanz, gdzie pracuje od stycznia 2013 roku. Dotychczas specjalizowała się w zakresie asset managementu nieruchomości biurowych. W 2016 roku awansowała na Asset Managera, by w 2018 otrzymać stanowisko seniorskie, a w 2019 roku – Deputy Team Leader Office.

W ostatnich latach skupiała się na zarządzaniu myhive Warsaw Spire – flagowym biurowcu IMMOFINANZ. W 2021 roku zmieniła zakres swojej specjalizacji, koncentrując się na drugim sektorze biznesowym IMMOFINANZ – retailu,

obejmując stanowisko Team Leader Retail. Na nowej pozycji oprócz zarządzania portfelem istniejących nieruchomości handlowych w Polsce, będzie również odpowiedzialna za komercjalizację nowobudowanych projektów handlowych (aktualnie w Zielonej Górze). Portfel handlowy IMMOFINANZ to obecnie dziesięć parków handlowych STOP SHOP oraz cztery centra handlowe VIVO! o łącznej powierzchni prawie 186 000 GLA. Ewelina Sowa jest absolwentką Akademii Leona Koźmińskiego o specjalizacji psychologia w zarządzaniu.

WYDAWCA: Evigo.com Sp. z o.o. sp.k., ul. Klimczaka 1, 02-797 Warszawa, tel. 22 521 20 00, www.retailnet.pl REDAKTOR NACZELNY: Radosław Rybiński, r.rybinski@evigo.com, 692 865 536 DZIENNIKARZ: Katarzyna Łabuz, k.labuz@evigo.com, tel. 664 463 078 REKLAMA: Zbigniewa Tyślewicz, z.tyslewicz@evigo.com, tel. 530 049 440, Joanna Kobus, j.kobus@evigo.com, tel. 664 463 076 DRUK: ABC Zakład Poligraficzny PRENUMERATA: support@evigo.com, tel. 22 521 20 00, Koszt rocznej prenumeraty 490 złotych + 23% VAT

okladka-2-3.indd 3

30/08/2021 15:40

WRZESIEŃ 2021

00_okladka SCF wrzesień.indd 1

30/08/2021 15:39