Sheki belediyyesi, no 5 (163) may 2018

Ш ШЯ ЯК КИ И

ÌßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÌ, ÑßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÍ, ÍÅÚß ×ÛÕÀÐ ÃÀÐÀÍËÛÃËÀÐ ÀÉÄÛÍËÛÜÀ?!

БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper

№ 05 (163), Май 2018

SHEKI

MUNICIPALITY

28 28

И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ! ШУША ВЯ ЛАЧЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 26 ИЛ КЕЧДИ

М М А А Й Й

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ - 100 Mayыn 25-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin tяшkilatчыlыьы ilя "Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksindя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin 100 illik yubileyinя hяsr olunmuш tяntяnяli bayram tяdbiri keчirilib. Шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяrinin iшtirak etdiyi tяntяnяli tяdbirdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov iшtirakчыlarы bayram mцnasibяtilя tяbrik edib. O bildirib ki, may ayыnыn 28-dя mцsяlman Шяrqindя ilk parlamentli respublikanыn Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaranmasыnыn 100 illiyi tamam olur. 1918-ci il may ayыnыn 28-dя qurulan Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti юz цzяrinя gюtцrdцyц чяtin tarixi vяzifяni шяrяflя yerinя yetirdi.

Azяrbaycanыn ilk Parlamenti vя

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

www.belediyye.sheki.city

ВЯТЯНИМИЗИН ГАНЛЫ ТАРИХИ

ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

оф

Hюkumяti, dюvlяt aparatы tяшkil edildi, юlkяnin sяrhяdlяri mцяyyяnlяшdi, bayraьы, himni vя gerbi yaradыldы, ana dili dюvlяt dili elan edildi, dюvlяt quruculuьu sahяsindя ciddi tяdbirlяr hяyata keчirildi. Dюvlяtin яrazi bцtюvlцyц vя milli tяhlцkяsizliyi tяmin edildi, qыsa mцddяtdя yцksяk dюyцш qabiliyyяtli hяrbi hissяlяr yaradыldы, tяhsilin vя mяdяniyyяtin inkiшafыna xцsusi diqqяt yetirildi, Azяrbaycanыn ilk universiteti tяsis olundu, ictimai fikir tarixi baxыmыndan mцstяsna яhяmiyyяtli iшlяr gюrцldц.

Qeyd olunub ki, Prezident cяnab Иlham Яliyevin 2017-ci il may ayыnыn 16-da imzaladыьы "Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin 100 illik yubileyi haqqыnda" sяrяncamыna яsasяn cцmhuriyyяtin yaradыlmasыnыn 100 illik yubileyinin respublikada dюvlяt sяviyyя-

sindя geniш qeyd edilmяsi qяrara alыnmышdыr. Nazirlяr Kabinetinin bu il yanvarыn 10-da keчirilяn iclasыnda cяnab Иlham Яliyev 2018-ci ili юlkяmizdя "Cцmhuriyyяt ili" elan etmiш vя bununla baьlы mцvafiq sяrяncam imzalamышdы.

Vurьulanыb kы, cяnab Prezidentimizin tюvsiyяsi ilя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin tarixinin юyrяnilmяsi ilя baьlы gюrцlяn iшlяr xцsusi qeyd edilmяlidir. Bakыda "Иstiqlal" abidяsinin ucaldыlmasы, hяr il mayыn 28-dя Respublika Gцnцnя hяsr olunmuш qяbulun keчirilmяsi Prezident Иlham Яliyevin tariximizя, dюvlяtчilik irsimizя olan bюyцk ehtiramыnыn gюstяricisidir.

Sonra tяntяnяli bayram tяdbiri yerli musiqi vя rяqs kollektivlяrinin iшtirakы ilя maraqlы konsert proqramы ilя davam edib.

ТЯБРИК ЕДИРИК!

Шякинин актйорлары фяхри ада лайиг эюрцлдцляр

Akif Yusifov

Rяhim Qocayev

Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti Илщам Ялийевин 27 May 2018-ci il tarixli sяrяncamы ilя С.Рящман ад. Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn aktyorlarы Yusifov Akif Яli oьlu vя Qocayev Rяhim Xяlil oьlu "Яmяkdar artist" fяxri adыna layiq gюrцlцblяr.

Bцtцn kollektivimiz adыndan hяr iki sяnяtkarыmыzы tяbrik edir vя yeni uьurlar arzulayыrыq. Yaradыcыlыьыmыza verilяn bu yцksяk qiymяtя gюrя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidentinя vя Azяrbaycan Respublikasыnыn Mяdяniyyяt Nazirliyinя kollektivimiz adыndan dяrin tяшяkkцrцmцzц bildiririk. С.Рящман ад. Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn коллективи Шяки Бялядиййясинин коллективи дя бу тябрикя гошулараг щяр ики сяняткара мющкям ъан саьлыьы вя йарадыъылыгларында даща бюйцк уьурлар арзулайыр.

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 95-ci ildюnцmц Шяkidя bюyцk tяntяnя ilя qeyd olunмушдур.

№ 05 (163), Май 2018

Ulu юndяr Heydяr Яliyev zяmanяmizin yetiшdirdiyi яn bюyцk шяxsiyyяtlяrdяn biridir Mayыn 10-da xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 95-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar rayon rяhbяrliyi vя ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri Цmummilli Liderin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr.

Mayыn 9-da Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 95-ci ildюnцmц mцnasibяtilя Шяki шяhяrindя silsilя tяdbirlяr keчirilmiшdir. Шяhяrin mцxtяlif яrazilяrindя - Qala Divarlarыnыn iчяrisindя, "Yuxarы Karvansara"da, "ARB Шяki" televiziya kanalыnыn qarшыsыnda, "Шяki Иpяk" ASC-nin yanыnda, Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn qarшыsыnda vя Bяxtiyar Vahabzadяnin bцstцnцn qarшыsыndakы meydanda ayrы-ayrы musiqi ansambllarыnыn, rяqs vя teatr kollektivlяrinin, idmanчыlarыn чыxышlarы, rяsm sяrgisi, satышyarmarkalar tяшkil olunmuш tяlяbяlяr tяrяfindяn flaшmob keчirilmiшdir.

Axшam saatlarыnda isя "Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksindя mюhtяшяm bayram konserti tяшkil olunmuшdur.

Bayram konsertindяn яvvяl чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Цmummilli Liderin xalqыmыz vя dюvlяtчiliyimiz qarшыsыndakы яvяzsiz tarixi xidmяtlяrindяn bяhs edib. O bildirib ki, 1993-cц ilin iyunun-

da xalqыmыzыn tяkidli tяlяbi ilя ikinci dяfя siyasi hakimiyyяtя qayыtdыqdan sonra dahi юndяrimiz Heydяr Яliyevin siyasi iradяsi, zяngin dюvlяtчilik tяcrцbяsi, яsl liderlik keyfiyyяtlяri sayяsindя xalqыmыz vя dюvlяtimiz bюyцk bяlalardan vя tяhlцkяlяrdяn xilas oldu. Qыsa mцddяt яrzindя юlkяdя ictimai-siyasi sabitlik vя sosial яdalяt prinsiplяri bяrpa edildi.

Dahi rяhbяrin siyasi xяtti hazыrda Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirilir, юlkяmizin beynяlxalq nцfuzu sцrяtlя artыr.

Konsertdя Tцrkiyяli mяшhur mцьяnni Pяtяk Dinчюz Шяki sakinlяrinin qarшыsыnda чыxыш etmiшdir. Onunla birlikdя sяhnяni yerli mцьяnnilяr Lяtifя Soyuюz, Damla, Dana Durdana, Vasif Mяhяrrяmli, Elariz Mяmmяdoьlu, Яbdцl Xalid, Aysel Яlizadя vя reper Qurd bюlцшdцrmцшdцr. Konsertdя aparыcыlыьы шoumen Murad Dadaшov etmiшdir.

Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsi seminar keчirib Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsi tяrяfindяn tяrtib edilmiш qrafikя uyьun olaraq Шяki шяhяrindя nюvbяti semianr keчirilmiшdir. Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn bяlяdiyyяlяrin sяdrlяri, цzvlяri vя qulluqчularы иштирак едян семинар "Bяlяdiyyяlяrin yerli vergi vя юdяniшlяrinin yыьыlmasы iшinin daha sяmяrяli tяшkili", "Bяlяdiyyяlяrdя arxiv iшinin tяшkili" , " Иnsan hцquqlarыnыn qorunmasыnda bяlяdiyyяlяrin rolu vя mяsuliyyяti, bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtindя hesabatlыlыq vя aшkarlыq" mюvzularыны ящатя едиб.

Seminarыn gцndяliyinя daxil edilmiш mяsяlяlяrя keчmяzdяn яvvяl iшtirakчыlar 11 aprel 2018-ci il tarixdя юlkяmizdя keчirilяn nюvbяdяnkяnar Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin seчkilяrindя seчicilяrin 86,02 faizinin sяsini toplayaraq parlaq qяlяbя qazanan cяnab Иlham Яliyevi tяbrik eдибlяr. Vurьulaныб ki, bu parlaq qяlяbя cяnab Иlham Яliyevin dюvlяt baшчыsы kimi Azяrbaycan xalqыnыn rifahыnын yцksяldilmяsi, юlkяmizin inkiшafы, Azяrbaycan dюvlяtinin mцstяqilliyinin mюhkяmlяndirilmяsi vя qцdrяtinin artыrыlmasы istiqamяtindя hяyata keчirdiyi sяmяrяli, gяrgin fяaliyyяtinя xalqыmыzыn verdiyi yцksяk qiymяtin, gюstяrdiyi bюyцk dяstяk vя etimadыn mяntiqi nяticяsidir. Tяdbirdя cяnab Иlham Яliyevя mюhkяm can saьlыьы, nюvbяti yeddi illik prezidentliyi dюvrцndя Azяrbaycan Respublikasыnыn daha da tяrяqqisi naminя gюstяrяcяyi fяaliyyяtindя uьurlar arzulanыб.

Sonra Шяki regional яdliyyя idarяsinin яmяkdaшlarы seminar mцшavirяnin gцndяliyindяki mюvzular цzrя geniш mяruzяlяrlя чыxыш eдибlяr.

Mяruzяlяr dinlяnildikdяn sonra bяlяdiyyя nцmayяndяlяrini maraqlandыran suallar Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsinin rяisi vя яmяkdaшlarы tяrяfindяn cavablandыrыlыб, mцvafiq izahlar verildi.

Belediyye.info

Ону да гeyd edяk ki, Ulu Юndяr Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 95-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn mцяssisя vя

tяшkilatlarda, tяhsil vя mяdяniyyяt ocaqlarыnda Ulu Юndяrя hяsr olunan xatirя tяdbirlяri, elmi-praktiki konfranslar keчirilib, rяsm vя шeir mцsabiqяlяri, idman yarышlarы tяшkil

olunub. Keчirilяn tяdbirlяrdя dahi rяhbяrin mяnalы юmцr yolundan, Vяtяn vя xalq qarшыsыndakы tarixi xidmяtlяrindяn geniш bяhs edilib.

"Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti шяrяf vя layaqяt tariximiz" Aprelin 30-da Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin vя AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя Azяrbaycan Dюvlяt Pedaqoji Unversitetinin Шяki filialыnda Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaranmasыnыn 100 illik yubleyinя hяsr edilяn "Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti - шяrяf vя layaqяt tariximiz" mюvzusunda elmi-nяzяri konfrans keчirilib.

Tяdbiri giriш sюzц ilя aчan Шяki шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova bildirib ki, xalqыmыzыn dюvlяtчilik tarixindя юzцnяmяxsus yer tutan Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaradыlmasы respublikamыzыn bu gцn mцstяqil dюvlяt kimi mюvcudluьunun яsasыnы tяшkil edir. Cцmhuriyyяt bayramы ilя

яlaqяdar Шяkidя dя bir sыra konfrans vя gюrцшlяrin keчirilяcяyini bildirяn Zяrinя Cavadova onu da diqqяtя чatdыrыb ki, keчirilяn bцtцn tяdbirlяrin yekununda mяruzя vя чыxышlar toplu halыnda dяrc olunacaq.

Konfransda AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzi direktoru Yusif Шцkцrlц чыxышыnda Xalq Cцmhuriyyяtinin elan

edilmяsi яrяfяsindя baш vermiш hadisяlяrdяn danышыb.

Qeyd edilib ki, 1918-ci ilin martыndan etibarяn яksinqilabчы цnsцrlяrlя mцbarizя шцarы altыnda Bakы Kommunasы tяrяfindяn цmumяn Bakы quberniyasыnы azяrbaycanlыlardan tяmizlяmяk mяqsяdi gцdяn mяnfur planыn hяyata keчirilmяsinя baшlanыb. Qeyd olunub ki, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti yarandыqdan sonra 1918-ci ilin mart hadisяlяrinя xцsusi diqqяt yetiriib. Konfransda hяmчinin Cцmhuriyyяt zamanыnda maarifчilik vя elmtяhsilin inkiшafы istiqamяtindя hяyata keчirilяn layihяlяrdяn danышыlыb.

Digяr чыxыш edяnlяr bildirib ki, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti tariximizin яn шanlы sяhifяlяrindяn biridir.

Qeyd olunub ki, bu gцn Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti, Silahlы Qцvvяlяrin Ali Baш Komandanы Иlham Яliyev tяrяfindяn Cцmhuriyyяtin dюvlяtчilik яnяnяlяri uьurla davam etdirilir.

№ 05 (163), Май 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

"Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev multikulturalizmin Azяrbaycan modeli haqqыnda" Шяkidя "Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev multikulturalizmin Azяrbaycan modeli haqqыnda" kitabыnыn tяqdimatы keчirilib.

Mцasir dюvrdя Azяrbaycan multikulturalizmin яsas mяrkяzlяrindяn birinя чevrilib. Multikulturalizm Azяrbaycan xalqыnыn hяyat tяrzi vя dюvlяt siyasяtidir. Multikulturalizmin юlkяmizdя dюvlяt siyasяti kimi formalaшmasы ulu юndяr Heydяr Яliyevin adы ilя baьlыdыr. Bu siyasяt mцasir dюvrdя dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla hяyata keчirilir. Бu fikirlяr mayыn 23-dя Шяki шяhяrindя "Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev multikulturalizmin Azяrbaycan modeli haqqыnda" kitabыnыn tяqdimat mяrasimindя sяslяndirilib.

Tяqdimat vя ictimai mцzakirяdя Balakяn, Zaqatala, Qax, Шяki, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыnыn nцmayяndяlяri iшtirak ediblяr.

Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl dяstяlяri dцzяrяk xatirяsini ehtiramla anыblar.

Azяrbaycan, rus vя ingilis dillяrindя nяшr olunan kitabda Prezident Иlham Яliyevin 2003-cц ildяn bяri mцsahibя vя чыxышlarыnda multikulturalizmin Azяrbaycan modeli haqqыnda dяyяrli fikirlяri toplanыb.

Nяшrdя dюvlяtimizin baшчыsыnыn tяшяbbцsц vя rяhbяrliyi ilя юlkяmizin multikulturalizmin, o cцmlяdяn mяdяniyyяtlяrarasы vя dinlяrarasы dialoqun inkiшafы sahяsindя hяyata keчirdiyi layihяlяrdяn, hяm юlkя daxilindя, hяm dя beynяlxalq miqyasda bu sahяdя яldя edilяn nailiyyяtlяrdяn geniш bяhs olunur.

Kitabыn ideya mцяllifi Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti Administrasiyasыnыn rяhbяri, akademik Ramiz Mehdiyev, mяslяhяtчisi Azяrbaycan Prezidentinin ictimaisiyasi mяsяlяlяr цzrя kюmяkчisi, tarix elmlяri doktoru, professor Яli Hяsяnov, tяrtibчilяri Prezident Administrasiyasыnыn millяtlяrarasы mцnasibяtlяr, multikulturalizm vя dini mяsяlяlяr шюbяsinin mцdiri, fяlsяfя elmlяri doktoru, professor Etibar Nяcяfov, Bakы Beynяlxalq Multikulturalizm Mяrkяzinin Himayячilik Шurasыnыn sяdri, akademik Kamal Abdulla, AZЯRTAC-ыn baш re-

daktoru, siyasi elmlяr цzrя fяlsяfя doktoru Cavid Bяdяlov vя Bakы Beynяlxalq Multikulturalizm Mяrkяzinin шюbя mцdiri Sяrxanbяy Xuduyevdir.

Tяdbirdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov bildirib ki, bu gцn Azяrbaycan dцnyanыn яsas multikulturalizm mяrkяzlяrindяn biri kimi tanыnыr. Azяrbaycan dюvlяtinin hяyata keчirdiyi tolerantlыq siyasяti юlkяdя yaшayan etnik vя dini icmalar arasыnda dostluьun vя qardaшlыьыn daha da mюhkяmlяnmяsinя zяmin yaradыr. Bцtцn bunlar ulu юndяr

Heydяr Яliyevin яsasыnы qoyduьu vя hazыrda Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn davam vя inkiшaf etdirilяn siyasяtin nяticяsidir.

Bakы Beynяlxalq Multikulturalizm Mяrkяzinin analitika шюbяsinin mцdiri Rяшad Иlyasov Mяrkяzin fяaliyyяti, hяyata keчirdiyi layihяlяr barяdя яtrafы mяlumat verib.

Qeyd edilib ki, Prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя aparыlan multikulturalizm siyasяti юlkя daxilindя inteqrasiya proseslяrini mюhkяmlяndirir. Beynяlxalq mцstяvidя isя bu siyasяt mяdяniyyяtlяrarasы vя dinlяrarasы dialoqun inkiшafыna gцclц tяsir gюstяrir. Prezident Иlham Яliyevin tяшяbbцsц ilя 2016-cы ilin юlkяmizdя "Multikulturalizm Иli", 2017-ci ilin isя "Иslam Hяmrяyliyi Иli" elan edilmяsi multikulturalizm siyasяtinя dюvlяtin bюyцk юnяm vermяsinin bariz nцmunяsidir.

Bildirilib ki, юlkяmizdя multikulturalizm artыq alternativi olmayan hяyat tяrzinя чevrilib. Bu gцn dцnyada чoxmяdяniyyяtli юlkя imici qazanmыш Azяrbaycanda mцxtяlif xalqlar arasыnda яnяnяvi dostluq vя qardaшlыq mцnasibяtlяrinin, tolerantlыьыn hюkm sцrmяsi tarixi nailiyyяtimizdir. Юl-

kяmizdя yaшayan mцxtяlif xalqlara юz milli mяnяvi dяyяrlяrini, dini etiqadыnы, adяt-яnяnяlяrini qoruyub saxlamaq, dil vя mяdяniyyяtini inkiшaf etdirmяk цчцn demokratik шяraitin tяmin edilmяsi Azяrbaycanы dцnya юlkяlяri цчцn tolerantlыq юrnяyinя чevirib.

Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn Memarlыq vя Иncяsяnяt Иnstitutunun direktoru, AMEA-nыn mцxbir цzvц Яrtegin Salamzadя Azяrbaycan dюvlяtinin multikulturalizm siyasяti sahяsindя яldя etdiyi uьurlardan danышыb. Bildirilib ki, bu siyasяt dцnya dюvlяtlяri, юlkяmizя gяlяn qonaqlar tяrяfindяn dя etiraf edilir vя yцksяk qiymяtlяndirilir. Bцtцn dцnyada Azяrbaycanыn multikulturalizm vя tolerantlыq sahяsindяki tяcrцbяsinя artan maraq, bяzi xarici siyasяtчilяrin dediklяri kimi, юlkяmizin neft vя tяbii qazla bяrabяr tolerantlыьы da ixrac edяn dюvlяt imicinin qazanmasыna sяbяb olub. Яrtegin Salamzadя deyib: "Bu gцn tяqdimatыna toplaшdыьыmыz kitabыn iшыq цzц gюrmяsi Azяrbaycanыn siyasi vя mяdяni hяyatыnda vacib, tarixi bir hadisяdir. Dюvlяtimizin baшчыsыnыn чыxыш vя mцsahibяlяrindя multikulturalizm Azяrbaycan xalqыnыn formalaшmasыnda vacib amil kimi, Azяrbaycan cяmiyyяtinin hяyat tяrzi kimi dayanыr. Multikulturalizm dюvlяtimizin daxili vя xarici siyasяtinin dцnyagюrцшц, fяlsяfi яsasыdыr. Multikulturalizm, onun Azяrbaycan modeli dяrin, hяrtяrяfli tяhlilя ehtiyacы olan bяnzяrsiz sosial tяcrцbяdir vя dцnyanыn bir чox юlkяlяri цчцn nцmunяdir".

Tяdbirdя Dini Qurumlarla Иш цzrя Dюvlяt Komitяsinin Шяki bюlgяsi цzrя mцdiri vяzifяsini icra edяn Taleh Abdullayev vя Шяki rayonunun Daшцz kяnd tam orta mяktяbinin tarix mцяllimi Sevinc Иsaqova чыxыш edяrяk, kitabыn яhяmiyyяtindяn, o cцmlяdяn dюvlяt siyasяti olaraq Azяrbaycanda multikulturalizmin tяbliь vя tяшviqindяn bяhs ediblяr.

Qeyd edяk ki, siyasяtчilяr, юlkяшцnaslar, mяdяniyyяtшцnaslar, tarixчilяr vя geniш oxucu kцtlяsi цчцn nяzяrdя tutulan bu kitaba daxil olan sitatlar Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin AZЯRTAC tяrяfindяn yayыlmыш nitqlяrindяn, чыxышlarыndan vя mцsahibяlяrindяn gюtцrцlцb.

сящ. 3

Башчынын сяййар гябуллары Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы "Pirimlяr" mяhяllяsinin sakinlяri ilя gюrцшцb

Mayыn 17-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Шяkinin "Pirimlяr" mяhяllяsindя sяyyar qяbul keчirib.

Qяbulda baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri, mяhяllя sakinlяri iшtirak ediblяr. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk яvvяlcя юlkяmizin ictimai-siyasi hяyatыnda baш verяn mцhцm hadisяlяrя toxunub, sonra Шяki шяhяrindя gюrцlяn iшlяr, hяyata keчirilяn layihяlяr barяdя mяlumat verib.

Mяhяllя sakinlяri Adышыrыn Qiyasov, Tahirя Qaffarova, Яlяkbяr Abdurяhmanov vя baшqalarы чыxыш edяrяk mяhяllяdя qazыntы iшlяrindяn sonra asfat юrtцyцnцn bяrpasы, G.Vahabova kцчяsi ilя M.Я.

Rяsulzadя prospektinin kяsiшmя hissяsindя olan suюtцrцcц arxlarыn tяmizlяnmяsi, яrazidя sahibsiz itlяrin zяrяrsizlяшdirilmяsi vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

Sonda шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk tapшыrыq vя tюvsiyyяlяrini bildirmiш, qarшыda duran vяzifяlяr barяdя danышmышdыr.

"Баьбанлар" mяhяllяsinдя gюrцш

Mayыn 10-da Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Шяkinin "Baьbanlar" mяhяllяsindя sяyyar qяbul keчirib.

Qяbulda baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяlяri, mяhяllя sakinlяri iшtirak ediblяr. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk яvvяlcя юlkяmizin ictimai-siyasi hяyatыnda baш verяn mцhцm hadisяlяrя toxunub, sonra Шяki шяhяrindя gюrцlяn iшlяr, hяyata keчirilяn layihяlяr barяdя

mяlumat verib.

Mяhяllя sakinlяri Mustafa Abdullayev, Иradя Heydяrova, Arzu Hяsяnova vя baшqalarы чыxыш edяrяk яrazidя yerlяшяn 16 saylы uшaq baьчasыnda яlavя qruplarыn aчыlmasы, Fuad Abdurahmanov kцчяsinin iшыqlandыrыlmasы, яrazidя sahibsiz itlяrin zяrяrsizlяшdirilmяsi vя sairlя baьlы tяlяb vя tяkliflяrini irяli sцrmцшlяr.

Sonda шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk tapшыrыq vя tюvsiyyяlяrini bildirmiш, qarшыda duran vяzifяlяr barяdя danышmышdыr.

сящ. 4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 05 (163), Май 2018

"Azяrbaycan Xalq Фaшizm цzяrindя Cцmhuruiyyяti - milli dюvlяtчilik qяlяbяnin 73-cц ildюnцmц qeyd olunду tariximizin шяrяfli sяhifяsi"

Mayыn 24-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя ADPU-nun Шяki filialыnыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin 100 illik yubileyinя hяsr olunmuш "Azяrbaycan Xalq Cцmhuruiyyяti - milli dюvlяtчilik tariximizin шяrяfli sяhifяsi" adlы elmi-praktik konfrans keчirilib. Шяhяr шяhяr icra hakimiyyяtinin akt zalыnda keчirilяn tяdbirdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov bildirib ki, may ayыnыn 28-dя mцsяlman Шяrqindя ilk parlamentli respub-

likanыn - Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaranmasыnыn 100 illiyi tamam olur. Cяnab Prezidentimiz Иlham Яliyev 2017-ci il may ayыnыn 16-da "Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin 100 illik yubileyi haqqыnda" sяrяncam imzalamышdыr. Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin 100 illik yubileyinin шяhяrimizdя tяntяnяli шяkildя keчirilmяsini tяmin etmяk mяqsяdilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn Sяrяncamыna яsasяn tяшkilat komitяsi yaradыlmыш, tяdbirlяr planы tяsdiq edilmiшdir.Tяdbirlяr planыna яsasяn шяhяrimizin demяk olar bцtцn idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarыnda, tяhsil

vя mяdяniyyяt mяrkяzlяrindя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin 100 illik yubileyinя hяsr olunan mцxtяlif tяdbirlяr keчirilir.

Konfransda чыxыш edяn ADPU-nun Шяki filialыnыn kafedra mцdiri, pedaqogika цzrя elmlяr doktoru Firяdun Иbrahimov "Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti dюvlяtчilik tariximizin qцrurverici sяhifяsidir", ADPU-nun Шяki filialыnыn "Humanitar fяnlяr" kafedrasыnыn baш mцяllimi Vaqif Aslanov "Cцmhuriyyяt dюvrц Azяr-baycan яdяbiyyatы" mюvzusunda чыxыш ediblяr. Konfransda digяr mюvzularda da чыxышlar olub.

"Шяki kuboku-2018"

Mayыn 9-da Иkinci Dцnya mцharibяsindя faшizm цzяrindя qяlяbяnin 73cц ildюnцmц mцnasibяtilя шяhяr rяhbяrliyinin mцharibя veteranlarы ilя gюrцшц keчirilib.

"Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksindя bayram sцfrяsi arxasыnda keчirilяn gюrцшdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы Elxan Usubov mцharibя iшtirakчыlarыnы faшizm цzяrindя Qяlяbяnin ildюnцmц mцnasibяtilя tяbrik edib, faшizm цzяrindя Qяlяbяnin qazanыlmasыnda azяrbaycanlыlarыn gюstяrdiklяri misilsiz igidlik vя qяhrяmanlыqlarы, respublikamыzыn bu mцharibяdя tяkcя canlы qцvvя ilя deyil, tяbii resurslarы ilя dя fяal iшtirak etdiyini faktlarla nяzяrя чatdыrыb.

Bildirilib ki, цmummilli lider Heydяr Яliyevin hakimiyyяtя qayыdышыndan sonra Qяlяbя Gцnц Azяrbaycanda dюvlяt sяviyyяsindя qeyd edilir,

Bu il Шяkidя 860 hektar sahяdя tцtцn яkilmяsi nяzяrdя tutulur

Mayыn 10-da Шяki Olimpiya Иdman Kompleksindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin, YAP Шяki tяшkilatыnыn vя шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 95-ci ildцnцmцnя vя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaradыlmasыnыn 100 illiyinя hяsr olunmuш futzal цzrя "Шяki kuboku-2018" turnirinin aчыlыш mяrasimi keчirilmiшdir. Шяki шяhяrindя fяaliyyяt gюstяrяn idarя, mцяssisя vя tяшkilatlar arasыnda keчirilяn turnirdя hяmin qurumlarы tяmsil edяn 21 komanda iшtirak edir.

Mяrasimdя чыxыш edяn

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov bildirmiшdir ki, cяnab Prezident Иlham Яliyevin, Birinci vitse-prezident Mehriban xanыm Яliyevanыn idmanыn inkiшafыna gюstяrdiyi diqqяt vя qayьыnыn nяticяsidir ki, bu gцn Azяrbaycan dцnyada gцclц idman юlkяsi kimi tanыnыr. Azяrbaycanыn шяhяr vя rayonlarыnda 40 dan чox Olimpiya Иdman Komplekslяri istifadяyя verilmiш, idman saьlamlыq mяrkяzlяri inшa olunmшdur. Bildiyiniz kimi, 2015-ci ildя юlkяmizdя Ы Avropa Oyunlarы, 2017-ci ildя isя ЫV Иslam Hяmrяyliyi Oyunlarы Bakыda яn yцksяk sяviyyяdя keчirilmiшdir. Artыq Bakы dцnyanыn яn bюyцk idman hadisяsi olan "Formula 1" yarышlarыna uьurla ev sahibliyi edir.

Bцtцn bunlar isя ona xidmяt

edir ki, gяnc nяsil fiziki cяhяtdяn saьlam vя vяtяnpяrvяr ruhda bюyцsцn. Bu turnirin Шяki Olimpiya Иdman Komplksindя keчirilmяsi dя tяsadцfi xarakter daшыmыr. Mяhz 2002ci ildя bu kompleksin aчыlышыnы umummlli liderimiz Heydяr Яliyev etmiшdir. Ulu юndяrimizin doьum gцnцndя bu turnirin tяшkil olunmasы hesab edirяm ki, onun xatirяsinя яn bюyцk tюhfяdir. Иcra baшчыsы yarыш iшtirakчыlarыna uьurlar arzulamыш vя turniri aчыq elan etmiшdir.

Turnirdя ilk oyun Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя "12 №-li yol istismarы" MMC-nin komandalarы arasыnda baш tutmuшdur. Qarшыlaшma 1:3 hesabы ilя 12 №-li yol istismarы" MMC-nin komandasыnыn xeyrinя bitmiшdir.

Bu il Шяki rayonunun tяsяrrцfatlarыnda 860 hektar sahяdя tцtцn яkilmяsi nяzяrdя tutulur. Hazыrda tяsяrrцfatlarda tцtцn яkini kampaniyasы mцtяшяkkil davam etdirilir.

Fermerlяr indiyяdяk 354 hektar sahяyя шitil kючцrцblяr.

Tцtцn яkininя 500-dяn чox

mцharibя veteranlarыna dюvlяtimiz tяrяfindяn xцsusi diqqяt vя qayьы gюstяrilir. Bu яnяnя Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn dя davam etdirilmяkdяdir. Иkinci Dцnya mцharibяsindя alman faшizmi цzяrindя tarixi Qяlяbяnin яldя edilmяsindя шяkililяrin dя xidmяtlяri olduьu vurьulanыb.

Qeyd olunub ki, hazыrda Шяkidя 9 nяfяr mцharibя veteranы var.

Tяdbirdя digяr чыxыш edяnlяr Qяlяbяnin ildюnцmlяri mцnasibяtilя hяr il юlkя miqyasыnda keчirilяn bayram tяdbirlяrinin dюvlяtimizin baшчыsы tяrяfindяn mцharibя veteranlarыna gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnыn tяzahцrц olduьu diqqяtя чatdыrmышlar.

Bayram tяdbiri шяhяr musiqi mяktяbяlяrinin vя yerli incяsяnяt ustalarыnыn hazыrladыqlarы konsert proqramы ilя davam edib. Sonda mцharibя iшtirakчыlarыna maddi yardыm gюstяrilib. iшчi cяlb olunub.

Fermerlяr cari mюvsцmdя 677 hektar sahяyя "Virciniya" nюvlц яtirli, 183 hektar sahяyя isя yerli tцtцn sortlarы яkяcяklяr. Юtяn il rayonun tяsяrrцfatlarыnda 843 hektar sahяdя tцtцn yetiшdirilib, 2631 ton quru tцtцn istehsal edilib.

Mяhsul istehsalы яvvяlki illя mцqayisяdя 190 ton artыb.

Hazыrda tяsяrrцfatlarda yazlыq bitkilяrin яkini dя mцtяшяkkil davam etdirilir. Иndiyяdяk 2 min hektara yaxыn sahяdя yazlыq bitkilяr яkilib.

Bu il rayonda yazlыq bitkilяrin яkin sahяsinin 7 min hektara чatdыrыlmasы nяzяrdя tutulur.

№ 05 (163), Май 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

РЦФЯТ ХЯЛИЛОВ

НЦСРЯТ МИКАЙЫЛОВ

Республикамызын тящлцкясизлик органларына вя Шяки ictimaiyyяtinя aьыr itki цз vermiшdir.

2018-ъи ил майын 27-дя айында Дювлят Тящлцкясизлик Хидмятинин ещтийатда олан полковниклейтенанты Рцфят Гаффар оьлу Хялилов дцнйасыны дяйишмишдир.

Шяki ictimaiyyяtinя aьыr itki цз vermiшdir. Шящяримизин gюrkяmli ziyalыlarыndan biri Nцsrяt Zahid oьlu Mikayыlov uzun sцrяn xяstяlikdяn sonra vяfat etmiшdir.

Nцsrяt Mikayыlov 1933-cц il dekabrын 4-дя Шяki шяhяrindя anadan olmuшdur. Kiчik yaшlarыndan musiqiyя olan hяvяsi onu uшaq musiqi mяktяbinя gяtirмишдir. Иlk tar mцяllimi "Яmяkdar mцяllim" Яhmяdbяy Tahirov olmuшdur. 1952-ci ildя musiqi mяktяbini bitirmiшdir. Bu mяktяbdя oxuyan zaman o, hяm dя Pionerlяr evinin xalq чalьы alяtlяri ansamblыnda чыxыш edirdi. Нцсрят мцяллим 2018-ъи ил апрелин 10-да вяфат етмишдир.

Rцfяt Xяlilov 1926-cы il martыn 7-dя Azяrbaycanыn яn qяdim vя fцsunkar guшяlяrindяn biri olan Шяki шяhяrindя dцnyaya gюz aчмышды. Узун илляр чятин вя олдугъа шяряфли бир пешя сащиби олмуш полковниклейтенант юмрцнцн сон иллярини дя доьма шящяриндя йашамышдыр.

Vяtяninин, doьma yurdunun, xalqыnыn maraqlarыnы vя tяhlцkяsizliyini qorumaqdan bюyцk vя шяrяfli iш ola bilmяz. Юzц dя hяr tяrяfdяn daim torpaьыna, maddimяnяvi vя tяbii sяrvяtlяrinя kяnardan чoxlu gюz dikяnlяrin olduьu bir zяmanяdя... Tяhlцkяsizlik orqanlarыnыn veteranы Rцfяt Xяlilov da mяhz layiqincя bu iшin юhdяsindяn gяlяn hяmyerliляриmizдян бири idi.

доймаг олмурду. ДТК-да ишлядийи вахтлардан данышанда чох мащираня шякилдя мяхфилийи сахламагла ишинин мцряккяблийиндян вя мясулиййятиндян бюйцк фяхрля данышарды. Полковник-лейтенант Шяkidя orta mяktяbi bitirdikdяn sonra bir mцddяt dюvlяt bankыnыn rayon шюbяsindя inkassator iшlяdiyini deмишди: - Чox чяtin vя mцrяkkяb bir dюvr idi. Avtomobil yox idi, mяn piya-

2016-ъы илдя Рцфят Хялилова "Milli tяhlцkяsizlik orqanlarыnыn veteranы" dюш niшanынын тягдим едилидйи тядбирдя 1952-ci ildя dюvlяt tяhlцkяsizlik orqanlarыna hяqiqi hяrbi xidmяtя qяbul edilян Рцфят Хялилов бu sahя цzrя tяhsil almaq цчцn keчmiш SSRИ-nin Dюvlяt Tяhlцkяsizlik Komitяsinin (DTK) xцsusi mяktяbinя gюndяrilib. Tяhsilini baшa чatdыrdыqdan sonra яrazi orqanlarыnda xidmяt edib. 1974-cц ildяn Azяrbaycan SSR DTK-nыn Qazax rayon bюlmяsinя rяhbяrlik edib. 1983-cц ildяn 1986-cы ilядяк ися фяалиййятини якс-кяшфиййат структурларында фяалиййятини давам етдириб. Dюvlяt tяhlцkяsizlik orqanlarыnda чalышdыьы mцddяtdя dяfяlяrlя mцkafatlandыrыlыb, bir чox medal vя qiymяtli hяdiyyяlяrlя tяltif edilib.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt Tяhlцkяsizliyi Xidmяtinin rяisi general-leytenant Mяdяt Quliyev tяrяfindяn 2016-cы il fevralыn 29-da Rцfяt Xяlilov Azяrbaycan tяhlцkяsizlik orqanlarыnda sяmяrяli xidmяti vя anadan olmasыnыn 90 illik yubileyi mцnasibяti ilя "Milli tяhlцkяsizlik orqanlarыnыn veteranы" dюш niшanы ilя tяltif olunub. Рцфят мцяллим щям дя чох сямими вя сющбятъил инсан иди. Онунла дяфялярля эюрцшцб сющбят етмишик. Олдугъа мараглы вя мяслящят характели дцшцндцрцъц сющбятляриндян

da gяzяrяk шяhяrdяki sяnaye mallarы vя яrzaq maьazalarыndan naьd pulu yыьыb gяtirib banka tяhvil verirdim.

Tяvazюkarlыqdan uzaq olsa da, deyim ki, iшimin юhdяsindяn layiqincя gяlirdim. 1952-ci il idi. Mяn dюvlяt tяhlцkяsizlik orqanlarыnda iшя dяvяt edildim. Sonra mяni DTK-nыn Tiflisdяki xцsusi mяktяbindя oxumaьa gюndяrdilяr. 1954-cц ildя hяmin mяktяbi bitirib leytenant rцtbяsi ilя Azяrbaycana qayыtdыm vя 1959-cu ilя qяdяr Шяkidя яmяliyyat mцvяkkili iшlяdim. Sonra mяni Astara шяhяrinя gюndяrdilяr. Бir mцddяt Astarada хидмят етдим, 1965-1974-cц illяrdя DTK-nыn бюйцк бир яразини ящатя едян Gяncя (o vaxtkы Kirovabad) шюbяsindя iшlядим. 1974-cц ildя DTKnыn Qazaxda yeni bюlmяsi yaradыланда щямин bюlmяyя rяis tяyin olunдум. 1983-cц ildян ися 1986-ъы иля истефайа чыхана гядяр Bakыda, Mяrkяzi Aparatын яks-kяшfiyyat strukturlarыnda хидмят етдим... Аллащ Рцфят мцяллимя рящмят елясин. Онун язиз хатиряси щямкарларынын, танышларынын йаддашында даим йашайаъагдыр.

Мурад НЯБИБЯЙОВ, “Шяки Бялядиййяси” гязетинин баш редактору

сящ. 5

1952-1955-ci illяrdя orduda hяrbi xidmяtini baшa vurduqdan sonra Нцсрят Микайылов 1955-1958-ci illяrdя rayon mяdяniyyяt evinin xalq чalьы alяtlяri ansamblыnыn rяhbяri vяzifяsindя чalышmышdы.

1958-ci ildя Шяkidя orta ixtisas Musiqi Mяktяbi aчыlыr. Mяktяbin direktoru mяшhur tar ifaчыsы Maqsud Шirinzadяnin tяklifi ilя hяmin mяktяbя daxil olan Nцsrяt Mikayыlov 1962-ci ildя bu mяktяbin 9 mяzunundan biri olur. Hяmin mяktяbdя tar mцяllimi gюrkяmli musiqiчi Nemяt Mяmmяdov иди.

Nцsrяt Mikayыlov 1956, 1957, 1962-ci illяrdя keчirilяn Respublika Gяnclяrinin hяr цч festivalыnda uьurla чыxыш etmiшdir. 1960-cы ilin may ayы onun цчцn даща яlamяtdar olду. Belя ki, SSRИ Xalq Artisti Bцlbцl bir qrup musiqiчilяrlя bяrabяr Шяki, Qax, Zaqatala, Balakяn rayonlarыna, hяmчinin Gцrcцstan SSR-in azяrbaycanlыlar yaшayan bюlgяlяrinя qastrol sяfяrlяrinя чыxыblar.

Onlar Шяkidя olarkяn Bцlbцlц tarda mцшayяt edяn mяшhur tarzяn Hяbib Bayramovu xaricя qastrol sяfяrinя getmяk цчцn Bakыya чaьыrыrlar. Onu яvяz etmяk цчцn Шяkinin tanыnmыш цч tarzяnini dinlяyяn Bцlbцl gяnc Nцsrяtin ifasыnы bяyяnir. Belяliklя Нцсрят, Bцlbцlц, Tцkяzban Иsmayыlovanы вя digяr mцьяnnilяri kamanчa ustasы Tяlяt Bakыxanov vя dяf чalan Paшa Яlяkbяrovla birlikdя mцшaиyяt etmiшdir. Qastrol sяfяrlяrindяn qayыtdыqdan sonra Bцlbцl Azяrbaycan SSR mяdяniyyяt naziri Mяmmяd Qurbanovun Nцsrяt Mikayыlova tяшяkkцr mяktubunu gюndяrmiшdir. Нцсрят мцяллим 1962-1965-ci illяrdя Шяki Uшaq Musiqi mяktяbindя, 1965-1981-ci illяrdя Шяki orta ixtisas

Musiqi mяktяbindя tar mцяllimi vяzifяsindя iшlяmiшdir.

O, 1981-1983-cц illяrdя Turan qяsяbя musiqi mяktяbinin, 1983-1986cы illяrdя Шяki Uшaq Иncяsяnяt mяktяbiniн direktoru, вязифясиндя 1986-cы ildяn 2005-ъи иляdяk musiqi texnikumunda, 2005-ci ildяn 2012-ci ilяdяk Uшaq Иncяsяnяt mяktяbindя tar mцяllimi iшlяmiшdir.

Tarыn, udun, sazыn яvяzsiz ifaчыlarыndan biri olan Nцsrяt Mikayыlov eyni zamanda mяшhur mцьяnni olmuшdur. Xalq mahnыlarыnыn vя tяsniflяrinin mahir ifaчыsы кими 1968-ci ildя Moskvada Xalq Тяsяrrцfatы Нailiyyяtlяri Сяrgisindя keчirilяn Azяrbaycan SSR Mяdяniyyяt gцnlяrindя, Bakыda keчirilяn Respublika яhяmiyyяtli tяdbirlяrdя, Azяrbaycan televiziyasыnda чыxыш etmiш, еyni zamanda Respublikamыzыn bir чox шяhяr vя rayonlarыnda, hяmчinin Gцrcцstan SSR-дя Azяrbaycanlыlarыn yaшadыqlarы sяhяr vя rayonlarda qastrol sяfяrlяrindя olmuшdur..

Nцmunяvi iшinя gюrя Нцсрят Микайылова Azяrbaycan SSR Ali vя orta ixtisas, Mяdяniyyяt вя Tяhsil Nazirliklяrinin fяxri fяrmanы, diplomлары vя hяdiyyяlяri verilmiшdir. Нцсрят Микайыловун 1993-cц ildя 60 illik, 2003-cц ildя 70 illik, 2013cц ildя ися 80 illik yubileylяri qeyd olunmuшdur.

Gюrkяmli musiqiчi Nцsrяt Mikayыlovун хатиряси ону таныйанларын вя Шяki musiqiчilяriнин йаддашында ябяди йашайаъагдыр.

Allah rяhmяt elяsin.

Вагиф КЯРИМОВ

АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН Шяки Бялядиййясинин коллективи, ещтийатда олан тящлцкясизлик хидмяти полковник-лейтенанты РЦФЯТ ХЯЛИЛОВУН вяфатындан кядярляндийини билдрир вя онун аилясиня, йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Бялядиййясинин коллективи, танынмыш инъясянят хадими тарзян вя ханяндя НЦСРЯТ МИКАЙЫЛОВУН вяфатындан кядярляндийини билдрир вя онун аилясиня, йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки шящяр инъясянят коллеъинин коллективи, танынмыш мусигичи тарзян вя ханяндя НЦСРЯТ МИКАЙЫЛОВУН вяфатындан кядярляндийини билдрир вя онун аилясиня, йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

Шяки Реэионал Мядяниййят Идарясинин коллективи, танынмыш мусигичи - тарзян вя ханяндя НЦСРЯТ МИКАЙЫЛОВУН вяфатындан кядярляндийини билдрир вя онун аилясиня, йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 6

№ 05 (163), Май 2018

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ -- 100 100 АЗЯРБАЙЪАН

Cцmhuriyyяtimiz dюvlяtчilik tariximizin qцrurverici sяhifяsidir Firяdun ИБРАЩИМОВ,

ADPU-nun Шяki filialыnыn Tяbiяt fяnlяri vя onlarыn tяdrisi metodikasы kafеdrasыnыn mцdiri, elmlяr doktoru, professor, Яmяkdar mцяllim, Rusiya Sosial vя Pedaqoji Elmlяr Akademiyasыnыn hяqiqi цzvц

Tяkzib olunmaz hяqiqяtdir ki, Azяrbaycan xalqы dцnyanыn яn qяdim vя яn zяngin dюvlяtчilik mяdяniyyяtinя malik xalqlarыndandыr.

Elmi mяnbяlяrdя gюstяrilir ki, Azяrbaycanыn tяqribяn beш min illik dюvlяtчilik tarixi vardыr. Zaman keчdikcя Azяrbaycanыn dюvlяtчilik mяdяniyyяti daha da yцksяlmiш, юlkя яrazisindя daha tяkmil vя daha geniш яrazilяri яhatя edяn yeni dюvlяtlяr yaranmышdыr.

Dцnya tarixindя respublika tipli demokratik dюvlяt idarячiliyi formasыnыn geniш yayыlmaьa baшladыьы dюvrdя yaranmыш Azяrbaycan Cцmhuriyyяti xalqыmыzыn tarixin яn qяdim qatlarыndan baшlanan dюvlяtчilik яnяnяlяrinin qanunauyьun davamы kimi dяyяrlяndirilmяlidir.

Milli Lider Heydяr Яliyev deyirdi kи, Mцsяlman Шяrqindя ilk demokratik cцmhuriyyяtin mяhz Azяrbaycan torpaьыnda yaranmasы xalqыmыzыn o dюvrdя milli mцstяqillik, azadlыq duyьularы ilя yaшamasы ilя baьlыdыr. Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyev isя юz hisslяrini bu xцsusda belя ifadя etmiшdir: "Biz fяxr edirik ki, bu respublikanы Azяrbaycan xalqы yaradыb vя bir daha bцtцn dцnyaya nцmayiш etdirib ki, Azяrbaycan xalqы bюyцk xalqdыr, istedadlы xalqdыr, azad xalqdыr".

Bяшяriyyяt tarixinin яn dяhшяtli vя яn qanlы hяrbi-feodal mцstяmlяkя rejimi olan чar Rusiyasы da Azяrbaycan xalqыnыn dюvlяtчilik яnяnяlяrini mяhv edя bilmяmiшdi, baxmayaraq ki, яsarяt altыna alыnmыш tцrk-mцsяlman xalqlarыnыn milli mяnlik шцurunu vя qяdim dюvlяtчilik яnяnяlяrini mяhv etmяk siyasяti yeridяn Rusiya imperatorluьu Cяnubi Qafqazы bu siyasяtin яn dяhшяtli, qanlы qыrьыn meydanыna чevirmiшdi. Bu qяddar siyasяtin son mяqsяdi Cяnubi Qafqazы Azяrbaycanыn tцrk-mцsяlman яhalisindяn "tяmizlяmяk", bundan sonra Иran vя Tцrkiyяni aradan qaldыrыb, rahatca isti dяnizя чыxmaq, bununla da Rusiyanыn tarixi arzusuna - Hindistana yetiшmяk niyяtinя nail olmaq idi. Mяhz bu mяqsяdlя dя, bir tяrяfdяn, Иran vя Tцrkiyяdяn kцtlяvi surяtdя kючцrцlяn ermяnilяr Azяrbaycan torpaqlarыndaQarabaьыn daьlыq bюlgяlяrindя, keчmiш Naxчыvan vя Иrяvan xanlыqlarыnыn яrazisindя yerlяшdirilir, Rusiya imperiyasыnыn ayrы-ayrы yerlяrindяn mцxtяlif mяnшяli xristian яhali Azяrbaycan яrazisinя kючцrцlцr, digяr tяrяfdяn dя, yerli яhalinin xristianlaшdыrыlmasы vя ruslaшdыrыlmasы siyasяti yeridilirdi. Яn dяhшяtlisi isя bu idi ki, hяmin qanlы siyasяti daha uьurla hяyata keчirmяk цчцn ermяnilяrlя tцrk-mцsяlmanlar arasыnda qыrьыnlar tюrяdilirdi. Иdarя olunmaьa deyil, idarяetmяyя vяrdiш etmiш Azяrbaycan xalqы юzцnцn qabaqcыl ziyalыlarыnыn baшчыlыьы ilя bцtцn Rusiyanыn tцrkmцsяlman xalqlarыnыn milli-azadlыq hяrяkatыnыn юnцnя keчdi. Bu da sяbяbsiz deyildi. Bu barяdя Heydяr Яliyev belя deyirdi: "XЫXяsrin sonuXXяsrin яvvяllяri, dцnyada yeni mцna-

sibяtlяrin bяrqяrar olduьu bir dюvr kimi Azяrbaycan xalqыnыn hяyatыnыn bцtцn sahяlяrindя dя юz tяsirini gюstяrmiшdi.

Bu dюvrцn ictimai proseslяri iri sяnaye шяhяrinя чevrilmiш Bakыnы bцtцn Qafqazыn iqtisadi mяrkяzi etmiшdi." Шimali Azяrbaycan чarizmя qarшы юz azadlыьы uьrunda ayaьa qalxan bцtцn mяzlum Шяrq xalqlarыnыn mцbarizя simvoluna чevrilmiшdi.

Birinci dцnya mцharibяsinin (1914-1918) gediшindя "xalqlar hяbsxanasы" olan Rusiya imperatorluьunun daьыlmasы цчцn real tarixi шяrait yaranarkяn, Azяrbaycan xalqы hяm qяdim dюvlяtчilik яnяnяlяrinя gюrя, hяm dя qabaqcыl oьullarыnыn яn mцasir idarячilik mяdяniyyяtinя yiyяlяnmяsi baxыmыndan mцstяqil dюvlяt halыnda yaшamaьa hazыr idi. Cяnubi Azяrbaycandan fяrqli olaraq, Шimali Azяrbaycan Rusiya aьalыьы dюvrцndя Rusiyanыn vя onun vasitяsilя Qяrbin yeni - demokratik dюvlяt quruculuьu яnяnяlяri ilя, parlament mяdяniyyяti ilя tanыш ola bilmiшdi. Bu xцsusda Milli Lider belя deyirdi: "XЫX яsrdяn baшlanan mцrяkkяb ictimai-

funksiyasыnы yerinя yetirirdi.

Qeyd etmяk yerinя dцшяr ki, Qafqazыn цmumi mяnafeyi ilя baьlы mяsяlяlяrdя Zaqafqaziya seyminin яn ardыcыl цzvlяri Azяrbaycan nцmayяndяlяri idilяr. Mяhz onlarыn tяlяbi ilя 1918-ci il aprelin 22-dя Zaqafqaziya seymi Cяnubi Qafqazыn mцstяqilliyini elan etdi vя Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasы yaradыldы. Lakin istяr daxili, istяrsя dя xarici siyasяt sahяsindя kяskin milli mяnafe ziddiyyяtlяrinin olmasы sяbяbindяn gцrcц nцmayяndяlяr Seymdяn чыxdыlar vя 1918-ci il mayыn 26-da Gцrcцstanыn mцstяqilliyini elan etdilяr. Mayыn 27-dя Seymin mцsяlman fraksiyasыnыn цzvlяri dя юzlяrinin ayrыca iclaslarыnы keчirdilяr vя Azяrbaycanыn mцstяqilliyini elan etmяk qяrarыna gяldilяr. Bu mяqsяdlя Zaqafqaziya seyminin Mцsяlman fraksiyasы юzцnц Azяrbaycan Milli Шurasы, daha doьrusu, Azяrbaycan parlamenti elan etdi: Azяrbaycanыn ilk parlamenti yarandы.

1918-ci il mayыn 27-dя keчirilяn iclasda bu zaman Batumda da-

Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti Parlamentinin цzvlяri siyasi proseslяrin gediшi Azяrbaycan cяmiyyяtindя яsaslы dяyiшikliklяrя gяtirib чыxardы, yeni mцhitdя formalaшan gюrkяmli ictimai vя siyasi xadimlяrimiz яsrin чaьыrыш vя tяlяblяrinя layiqincя cavab vermяyя qadir oldular. Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin qurulmasы цчцn mцnbit zяmin yarandы".

1917-ci ilin fevralыnda Rusiyada Romanovlar mцtlяqiyyяti devrildi. Monarxiya rejimi aradan qaldыrыldыqdan sonra hakimiyyяtя gяlяn Mцvяqqяti hюkumяt Cяnubi Qafqazыn idarячiliyi цzrя Xцsusi Komitя yaratdы.

Lakin Mцvяqqяti hюkumяt uzun mцddяt hakimiyyяtdя qala bilmяdi. 1917-ci ilin oktyabrыndakы hakimiyyяt чevriliшi nяticяsindя Cяnubi Qafqazdan Rusiyanыn Mцяssislяr Mяclisinя seчilяn deputatlar Petroqrada vя Moskvaya gedя bilmяdilяr. Bolшeviklяr Mцяssislяr mяclisini buraxdыqdan sonra onlar 1918-ci il fevralыn 23-dя Tiflisdя Cяnubi Qafqazыn ali hakimiyyяt orqanы olan Zaqafqaziya seymini, baшqa sюzlя, Zaqafqaziya parlamentini yaratdыlar.

Zaqafqaziya seymindя Mцsяlman fraksiyasыnы Rusiyanыn Mцяssislяr Mяclisinя seчkilяr zamanы Azяrbaycanыn, hяmчinin bцtцn Cяnubi Qafqazыn bir milyondan чox tцrk-mцsяlman seчicisinin sяsini qazanmыш 44 deputat tяmsil edirdi. Xalqыn seчdiyi deputatlardan ibarяt olan Zaqafqaziya seyminin Mцsяlman fraksiyasы, яslindя, Zaqafqaziya Mцsяlman Шurasы idi vя bцtцn Cяnubi Qafqazыn mцsяlman parlamenti

nышыqlar aparan M.Я.Rяsulzadя qiyabi olaraq Azяrbaycan Milli Шurasыnыn sяdri seчildi. Azяrbaycan Milli Шurasыnыn mayыn 27-dя keчirilяn iclasыnda Fяtяli xan Xoyski yekdilliklя Milli Шuranыn icra orqanыnыn sяdri seчildi. Иcra orqanыnыn tяrkibinя Mяmmяd Hяsяn Hacыnski, Nяsif bяy Yusifbяyli, Xяlil bяy Xasmяmmяdov, Mяmmяd Yusif Cяfяrov, Xudat bяy Mяlik Aslanov, Camo bяy Hacыnski, Яkbяr aьa Шeyxцlislamov, Xosrov Paшa bяy Sultanov daxil idilяr. Mayыn 28-dя Hяsяn bяy Aьayevin sяdrliyi ilя Milli Шuranыn tarixi iclasы keчirildi. Hяmin iclasda Azяrbycanыn Иstiqlal bяyannamяsi qяbul edildi.

Hяqiqяt naminя deyilmяlidir ki, Azяrbaycanыn istiqlal mцbarizяsi tarixinin bu dяyяrli vя parlaq sяnяdinя bцtцn Azяrbaycan tarixшцnaslыьыnda яn obyektiv tarixi qiymяti ilk dяfя Milli Lider Heydяr Яliyev vermiшdi. O bu bяyannamя barяdя belя sюylяmiшdir: "Azяrbaycan Milli Шurasыnыn qяbul etdiyi tarixi bяyannamя yeni yaranmыш Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin daxili vя xarici siyasяtinin baшlыca prinsiplяrini bцtцn dцnyaya bildirdi. Bяyannamяdя elan edilmiш prinsiplяr - Azяrbaycan xalqыnыn юz mцqяddaratыnы mцяyyяn etmяk, insanlarыn hцquq bяrabяrliyinя hюrmяt, bцtцn xarici dюvlяtlяrlя, habelя qonшu xalqlarla dinclik vя яminamanlыq шяraitindя yaшamaq, bir-birinin suverenliyinя vя яrazi bцtюvlцyцnя hюrmяtlя yanaшmaq prinsiplяri Azяrbaycan Xalq

Cцmhuriyyяtinin beynяlxalq nцfuzunu artыrdы".

Cцmhuriyyяt xadimlяri Azяrbaycan tarixindя parlament mяdяniyyяtinin dя яsasыnы qoydular. Onlar Иstiqlal bяyannamяsinin 6-cы bяndindя, "Azяrbaycanыn baшыnda xalqыn seчdiyi milli Шura durur" - fikrini qanunilяшdirmяklя, Milli Шuranыn ilk Azяrbaycan Parlamenti, hяm dя onun elan etdiyi Cцmhuriyyяtin Azяrbaycan xalqыnыn qanuni dюvlяti olduьunu tяsdiq etdilяr.

Gяnc Azяrbaycan dюvlяti son dяrяcя mцrяkkяb daxili vя beynяlxalq шяraitdя yaradыlmышdы. Bakыda hakimiyyяti Stepan Шaumyanыn baшчыlыq etdiyi daшnak-bolшevik gцruhu яlя keчirmiш vя Azяrbaycanыn tцrk-mцsяlman яhalisinя qarшы dяhшяtli soyqrыmы baшlanmышdы.

Azяrbaycan xalqы юz tarixinin aьыr yol ayrыcыnda qalmышdы: ya milli qurtuluш, ya da ki, mяhv edilяrяk Cяnubi Qafqazыn etnik-siyasi xяritяsindяn tamamilя silinib gюtцrцlmяk!

Azяrbaycanы mцstяqil dюvlяt elan etmiш Cцmhuriyyяt xadimlяri mяhz belя bir tarixi шяraitdя чaшqыn vяziyyяtя dцшmцш vя чыxыш yolu tapa bilmяyяn xalqыn юnцnя keчdilяr. 1918-ci il iyunun 16-da Milli Шura vя Hюkumяt юzцnцn fяaliyyяt mяrkяzini Tiflisdяn Gяncяyя kючцrdц.

Malesef Gяncяdя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin tarixindя ilk Hюkumяt bюhranы baш verdi. Юlkяdя yaranmыш real vяziyyяti vя konkret tarixi шяraiti nяzяrя alan Azяrbaycan Milli Шurasы iyunun 17-dя Gяncяdя iki mцhцm qяrar qяbul etmяyя mяcbur oldu: юz fяaliyyяtini mцvяqqяti olaraq dayandыrdы vя bцtцn hakimiyyяti (hяm qanunvericilik, hяm dя icra hakimiyyяtini) Mцяssislяr Mяclisi чaьыrыlanadяk Fяtяli xan Xoyskinin sяdrliyi ilя yaradыlmыш yeni - ikinci Mцvяqqяti hюkumяtя hяvalя etdi. Azяrbaycan Milli Шurasы чяtinliklя яldя olunmuш istiqlalыn itirilmяsindяn ehtiyat edяrяk, o zaman hяm dя qяrara aldы ki, qыsa mцddяt яrzindя Mцяssislяr Mяclisi чaьrыlmalы vя o vaxta qяdяr isя Fяtяli xan Xoyski Hюkumяti hakimiyyяti юz яlindя saxlamalы, heч kimя gцzяшtя getmяmяlidir.

Azяrbaycan Milli Шurasы, eyni zamanda, hюkumяtin hцquq vя sяlahiyyяtlяrini dя konkret шяkildя mцяyyяnlяшdirmiшdi. Hюkumяt Azяrbaycanыn dюvlяt mцstяqilliyini, mюvcud siyasi azadlыqlarы lяьv edя bilmяzdi vя mцhцm mяsяlяlяr barяdя inqilabi qanunlarы dяyiшdirmяk hцququna malik deyildi.

1918-ci il iyunun 17-dя hakimiyyяtя gяlяn Fяtяli xan Xoyskinin baшчыlыq etdiyi Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti Hюkumяti чox aьыr bir beynяlxalq vя daxili шяraitdя, faktiki olaraq, soyqrыmы taleyini yaшayan Azяrbaycan xalqыnы tarixin qanlы burulьanыndan чыxarmaq mяsuliyyяtini юz цzяrinя gюtцrmяli oldu. Иyunun 19-da bцtцn Azяrbaycan яrazi-sindя hяrbi vяziyyяt elan olundu. Иyunun 21-dя qыrmыzы parчa цzяrindя aь aypara vя aь sяkkizguшяli ulduz tяs-vir olunan bayraq azad Azяrbay-canыn dюvlяt rяmzlяrindяn biri kimi qяbul olundu. Иyunun 26-da Mцsяl-man hяrbi korpusu Яlahiddя Azяrbay-can Korpusuna чevrildi vя hяmin korpusun komandirinя general rцtbяsi verildi.

Diviziya komandiri sяlahiyyяtlяrinя malik olan Azяrbaycan korpusunun komandiri Hюkumяtin xцsusi tapшыrыьыnы yerinя yetirmяyя baшladы ki, bu da, faktiki olaraq, Azяrbaycan silahlы qцvvяlяrinin yaradыlmasы demяk idi. Иyunun 27-dя Azяrbaycan-tцrk dili dюvlяt dili elan olundu. (Арды вар)

№ 05 (163), Май 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 7

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ -- 100 100 АЗЯРБАЙЪАН Cavanшir FЕЙЗИЙЕВ, Milli Mяclisin deputatы, фяlsяfя doktoru "Yцz il bundan яvvяl mцsяlman alяmindя ilk dяfя olaraq demokratik respublika yaradыlmышdыr. Biz fяxr edirik ki, bu respublikanы Azяrbaycan xalqы yaradыb vя bir daha bцtцn dцnyaya nцmayiш etdirib ki, Azяrbaycan xalqы bюyцk xalqdыr, istedadlы xalqdыr, azad xalqdыr.

Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaradыlmasы vя iki il яrzindя fяaliyyяti tarixi hadisя idi.

Azяrbaycan o юlkяlяrdяndir ki, hяlя yцz il bundan яvvяl яn цlvi demokratik dяyяrlяri nяinki bяyan edib, юz praktiki fяaliyyяtindя onlarы tяmin edib." Иlham Яliyev, Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Dцnyanыn bцtцn xalqlarы kimi, Azяrbaycan xalqыnыn da dюvlяtчilik anlayышы, dюvlяtчilik tяcrцbяsi vя яnяnяlяri 100 illяrlя tяшяkkцl vя tяkmillяшmя dюvrцnц yaшayыb. Uzun bir tarixi dюvr яrzindя xalqыmыz xarici tяhlцkяlяrя qarшы юz mюvcudluьunu vя identikliyini qoruyub saxlamaq, юzцnяmяxsus mяdяni keyfiyyяtlяrini hifz etmяklя yanaшы, dцnyanыn fikir-ideya tarixinя vя bяшяri dяyяrlяrin formalaшmasыna da юz tюhfяlяrini vermiшdir. Uzun яsrlяr boyu xalqыmыz yaratdыьы zяngin mяdяniyyяti daim cilalamыш vя onu ictimai hяyata mяharяtlя tяtbiq etmяyi bacarmыш vя tarixin yeni dюvrцndя mцtяrяqqi cяmiyyяtlяr sыrasыnda юz layiqli yerini tutmuшdur.

Azяrbaycan xalqыnы sяciyyяlяndirяn baшlыca tarixi xцsusiyyяtlяrdяn biri dя mяhz onun dяyяryaratma kimi tarixi rolunu aramsыz olaraq vя getdikcя artan vцsяtlя yerinя yetirmяsi olmuшdur. Azяrbaycan xalqы hяmiшя zamanыn чaьыrышlarыnы dцzgцn dяyяrlяndirmяk iqtidarыnda olmuш vя ictimai, siyasi, mяdяni, eyni zamanda, geosiyasi proseslяrin iшtirakчыsы kimi юzцnц ifadя etmяk bacarыьыnы tarixin bцtцn mяrhяlяlяrindя ortaya qoymuшdur. Bu baxыmdan, Azяrbaycan insanыnыn tarixdя oynadыьы rol bцtцn nцmunяlяrdя mцtяrяqqi vя юrnяk yaradan keyfiyyяtdя meydana чыxmышdыr.

XX яsrin яvvяllяrindя dцnyanыn qabaqcыl dюvlяtlяrinin vя xalqlarыnыn universal hцquq vя azadlыqlar ideyasыnы hяlя yenicя mяnimsяmяyя baшladыьы bir vaxtda Azяrbaycan xalqыnыn юz istiqlaliyyяti, hцquq vя azadlыqlarы uьrunda шяrяfli mцbarizяyя baшlamasы da bu qяbildяn olan mцstяsna юrnяklяrdяn biridir. Bu mцbarizяnin baшlыca hяdяfi Rusiya imperiyasыndan qopmaq, Azяrbaycan xalqыnыn itirilmiш dюvlяtчilik яnяnяlяrini bяrpa etmяk vя yeni formalaшdыrыlacaq dюvlяt modelindя irqindяn, dinindяn, milliyyяtindяn asыlы olmayaraq bцtцn insanlarыn azad vя xoшbяxt yaшamasы цчцn demokratik, hцquqi prinsiplяrin hюkm sцrdцyц bir cяmiyyяtin yaradыlmasы idi.

Xalqыn юz milli dюvlяtini qurmaq uьrunda bu шяrяfli mцbarizяyя qalxdыьы dюvr 1-ci dцnya mцharibяsinin yenicя baшa чatdыьы, beynяlxalq hцquq nor-

Dцnya respublikaчыlыq irsindя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti malarыnыn hяlя oturuшmadыьы, mцrяkkяb geosiyasi proseslяrin baш verdiyi aьыr bir dюvr idi.

Dюvrцn mцrяkkяbliyinя baxmayaraq Azяrbaycan ziyalыlarыnыn apardыьы ardыcыl siyasi mцbarizяnin uьurla nяticяlяnmяsini шяrtlяndirяn bir sыra ciddi amillяr dя mюvcud idi. Bu bюyцk mцcadilяnin milli tariximizin kюklяrindяn qaynaqlanan vя юzцnя yaxыn dюvrцn axtarышlarыndan qidalanan, hяtta mцяyyяn intellektual-ideoloji bazaya malik olan яnяnяlяri vardы. Hяlя XЫX яsrin ortalarыndan baшlayan maarifчilik hяrяkatы, daha sonra milli mяtbuatыn tяmяlinin qoyulmasы, tяnqidi ruhlu realistik-demokratik ictimai-яdяbi mцhitin meydana gяlmяsi Azяrbaycanda siyasi elitanыn formalaшmasыnda, xalqы-

Rusiyasыnыn mцvafiq tribunalarыndan gяlяcяk mцstяqilliyя yol aчan qяti mюvqelяrini ifadя edirdilяr. Rusiyanыn Dюvlяt Dumalarыna seчilmiш F.Xoyski, A.Muradxanov, A.M.Topчubaшov, И.Ziyadxanov kimi gюrkяmli nцmayяndяlяrimiz xalqыmыzin haqq vя tяlяblяrini aчыq шяkildя bildirirdilяr. Чar Rusiyasыnыn zяiflяmяyя baшladыьы, "xalqlar hяbsxanasыnda" milli-ideoloji cяrяyanlarыn gцclяndiyi XX яsrin яvvяllяrindя isя hяmin tяlяblяr daha qяtiyyяtli шяkildя sяslяnmяyя baшlamышdы.

Belяliklя, Cцmhuriyyяtin yaranmasыna aparan yolda шяrяfli mцbarizя tяcrцbяsi keчmiш Azяrbaycan xalqыnыn яsas hяdяfi чaьdaш milli ideologiyanы milli ideyalar tяmяlindя mюhkяmlяn-

da mцsяlman Шяrqindя ilk demokratik, dцnyяvi respublikanыn yaradыlmasы nя qяdяr яlamяtdar hadisя idisя, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin tяшяkkцlцndяn sonra baш verяn hadisяlяr zяnciri dя юz яhatяliliyinя, tяsir dairяsinя, siyasi-mяnяvi yцkцnя gюrя bir o qяdяr vacib яhяmiyyяt daшыyыrdы. Olduqca mцrяkkяb siyasi-hяrbi шяraitdя istiqlaliyyяti elan edilяn Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yarandыьы ilk gцndяn demokratik, hцquqi dюvlяt quruculuьu, universal insan hцquq vя azadlыqlarыnыn tяmin edilmяsi istiqamяtindя sistemli tяdbirlяr hяyata keчirmяsi чar mцtlяqiyyяtindяn qurtulmuш digяr xalqlarыn da yeni dюvlяtчilik tяcrцbяsinin formalaшmasыna,

mыzыn milli юzцnцdяrk ideyalarыnыn gцclяnmяsindя, чar mцtlяqiyyяti vя mцstяmlяkячilik rejiminя qarшы ardыcыl mцbarizяnin tяшkilindя юnяmli rol oynamышdыr.

Mirzя Fяtяli Axundzadя, Hяsяn bяy Zяrdabi, Cяlil Mяmmяdquluzadя, Mirzя Яlяkbяr Sabir, Nяcяf bяy Vяzirov, Яbdцrrяhim bяy Haqverdiyev vя digяr gюrkяmli шяxsiyyяtlяrin davamlы sяylяri nяticяsindя Azяrbaycanda milli teatrыn, milli mяktяbin vя milli mяtbuatыn yaranmasы cяmiyyяti bu proseslяrя hazыrlayan vacib hadisяlяr idi. Mirzя Fяtяli Axundzadя ilя baшlayan yaradыcы ziyalыlarыn intellektual hяrakatы cяmiyyяtin hяyatыnda vя шцurunda kюklц dяyiшikliklяr yaratmышdы.

Getdikcя dяrinlяшяn mяdяni maariflяnmя isя юz nюvbяsindя siyasi tяшkilatlanmaya, xalqыmыzыn hцquq vя azadlыqlarы uьrunda mцbarizяyя qoшulmasыna tяkan vermiшdi. Milli azadlыq hяrяkatыnыn ilk aparыcы siyasi tяш-kilatlarы olan "Mцsavat", "Difai" kimi qurumlarыn yaranmasы da mцstяqilliyя gedяn yolda mцhцm tarixi hadisяlяr idi.

Bцtюvlцkdя, Иslam dцnyasыnda siyasi-mяdяni dekadansыn yaшandыьы bir dюvrdя Azяrbaycan xalqыnыn demokratikhцquqi dюvlяt quruculuьu uьrunda mцbarizяyя qoшulmasы hяmin dюvr цчцn unikal siyasi hadisя idi. Zamanыn чaьыrышlarыna adekvat mцnasibяt ortaya qoyan Azяrbaycan aydыnlarы hяlя Чar

dirmяkdяn vя itirilmiш dюvlяtчilik яnяnяlяrini bяrpa etmяkdяn ibarяt idi. Bu mяqsяdlя, Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadя, Nяsib bяy Yusifbяyli, Fяtяli xan Xoyski, Яlimяrdan bяy Topчubaшov, Яhmяd bяy Aьaoьlu kimi шяxsiyyяtlяrin юncцllцyцndя Cцmhuriyyяt ideyalarыnыn insanlar arasыnda kцtlяvilяшdirilmяsi istiqamяtindя ardыcыl tяdbirlяr hяyata keчirilirdi. Яli bяy Hцseynzadяnin bцtцnlцklя tцrk dцnyasыna tяtbiq aktuallыьы ilя irяli sцrdцyц "tцrklяшmяk, islamlaшmaq vя avropalaшmaq" fikri Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin qurulmasыna aparan yolda xalqыmыzыn milli, dini kюklяrя, mцtяrяqqi vя bяшяri ideyalara sadiqliyinin яyani tяzahцrц idi.

Bu sыrada яn vacib amillяrdяn biri dя istiqlaliyyяt uьrunda apardыьы mцbarizяdя юz xalqыnы azadlыьa vя sяadяtя qovuшdurmaq цчцn Mяmmяd Яmin Rяsulzadя, Fяtяli Xan Xoyski, Nяsib bяy Yusifbяyli vя digяrlяri kimi gюrkяmli шяxsiyyяtlяrin nцmayiш etdirdiyi qяtiyyяt vя sarsыlmaz iradя idi. Иstiqlaliyyяt yolunda, dюvrцn siyasi, intellektual tяbяqяsinin яzmkar fяaliyyяti vя on minlяrlя soydaшыmыzыn hяyatыnы itirdiyi amansыz mцcadilя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaranmasы ilя tariximizin яn parlaq sяhifяsini yazdы.

1918-ci ilin 28 mayыn-

modernlяшяn dцnya praktikasыna uyьunlaшmasыna ciddi tяsir gюstяrdi. Bяlkя dя hяmin dюvrdя yenicя mцstяqilliyini bяyan etmiш Xalq Cцmhuriyyяti яrazi bцtюvlцyцnя tяhdidlяri, gяrgin siyasi vяziyyяti яsas gяtirяrяk, milli hюkumяt insan hцquq vя azadlыqlarыnыn tяmin edilmяsi mяsяlяsini ikinci plana da keчirя bilяrdi. Lakin Azяrbaycanыn siyasi fikir xadimlяri, milli hюkumяtdя tяmsil olunan gюrkяmli шяxsiyyяtlяri цчцn hцquq vя azadlыqlar heч bir halda prioritetliyini azaltmadы. Tяsadцfi deyildir ki, vяtяndaшlarыn mцlki vя siyasi hцquqlarыnыn qorunmasы, bцtцn xalqlarыn vя hяr kяsin milli, dini, irqi vя cinsi mяnsubiyyяtindяn asыlы olmayaraq, bяrabяrhцquqlu inkiшafы цчцn mцnbit шяraitin yaradыlmasы Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin Иstiqlal Bяyannamяsindя birbaшa яksini tapmышdы. 18 yaшыna чatmыш bцtцn vяtяndaшlara, o cцmlяdяn qadыnlara sяsvermя hцququnun verilmяsi isя hяmin dюvr цчцn bir чox Avropa dюvlяtlяrindя belя gцndяmя gяtirilmяsi mцmkцn olmayan elя bir demokratik dяyяr idi ki, bu fakt azadlыq vя demokratiya beшiyi sayыlan Avropa юlkяlяrindя bu gцn dя heyranlыq vя qibtя doьurmaqdadыr. Mяhz universal dяyяrlяrя, insan hцquq vя azadlыqlarыna tяminat yaradan prinsiplяri dюvlяt idarяetmяsinin яsas prinsiplяri kimi qяbul etmяklя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti

mюvcudluьunun ilk gцnlяrindяn etibarяn Шяrqin, Иslam vя Tцrk dцnyasыnыn mцtяrяqqi dюvlяt modeli kimi qяbul edilmяyя vя fяaliyyяt gюstяrmяyя baшladы.

Belяliklя, bцtцn regionun siyasi mяnzяrяsini dяyiшяn Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaranmasыndan sonra hяm юlkяdaxili, hяm dя regional vя beynяlxalq miqyasda dюvlяtчiliyin яsaslarыnыn mюhkяmlяndirilmяsi, beynяlxalq hцququn mцstяqil subyekti statusunun яldя edilmяsi mяqsяdilя ardыcыl tяdbirlяr hяyata keчirilmяyя baшlandы. Юlkяnin dюvlяt rяmzlяrinin tяsis edilmяsi barяdя qяrarыn qяbul edilmяsi, Azяrbaycan dilinin dюvlяt dili elan olunmasы, hakimiyyяtin qanunverici, icraedici vя mяhkяmя hakimiyyяtinя bюlцnmяsi prinsipi яsasыnda orqanik dюvlяt idarяetmяsinin яsasыnыn qoyulmasы, milli valyutanыn tяdavцlя buraxыlmasы, kifayяt qяdяr peшяkar kadrlardan ibarяt olan 40 min nяfяrlik milli ordunun yaradыlmasы qыsa mцddяt яrzindя hяyata keчirilmiш mцhцm tяdbirlяr idi. Bu чяrчivяdя, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin Parlamenti yenicя mцstяqilliyinя qovuшmuш dюvlяtin qanunvericilik яsaslarыnы yaratmaq istiqamяtindя mцhцm addыmlar ataraq milli parlamentarizmin tяшяkkцlцnя yol aчdы. Ил yarыmlыq fяaliyyяti dюvrцndя parlament tяrяfindяn qяbul olunan qanunlar Xalq Cцmhuriyyяtinin mцstяqilliyinin mюhkяmlяndirilmяsinя, юlkяdя siyasi vя iqtisadi tяrяqqiyя, mяdяniyyяt, maarif vя tяhsil sahяlяrindя ciddi irяlilяyiшя sяbяb oldu. Belяliklя, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti qarшыsыnda яsas hяdяf kimi dayanan siyasi, iqtisadi, mяdяni, tяhsil, ordu quruculuьu istiqamяtindя яn qabaqcыl qayda vя standartlarыn юlkяdя tяtbiqini hяyata keчirmяklя, hяm parlament, hяm dя milli hюkumяt bцtцn qцvvяlяrini sяfяrbяr etmiшdi.

Tarix boyu Qafqaz birliyi ideyasыna, regionda konstruktiv яmяkdaшlыq mцhitinin formalaшmasыna bюyцk zяrbя vuran ermяnilяr XX яsrin belя hяssas dюnяmindя dя юz mяkrli planlarыnы hяyata keчirmяk цчцn bцtцn vasitяlяrdяn istifadя edirdilяr. 114 min kvadrat kilometrlik яraziyя sahib olan Xalq Cцmhuriyyяtinin bцtцn bюlgяlяrdя юz suverenliyini tяmin etmяsinя baшlыca maneя tюrяdяn ermяni-daшnak birliklяrinin daьыdыcы fяaliyyяti юlkяdя islahatlar prosesini, quruculuq tempini lяngidirdi. Yenicя yaranmыш dюvlяt bцtцn siyasi sяylяrini, maliyyя vя hяrbi resurslarыnы daшnak-bolшevik birlяшmяlяrinin tяcavцzцnцn qarшыsыnыn alыnmasыna yюnяltmяyя mяcbur edilirdi. Yalnыz 3 aydan sonra - 1918-ci ilin sentyabrыnda Nuru Paшanыn rяhbяrliyi ilя Qafqaz Иslam Ordusu tяrяfindяn Bakыnыn ermяni-daшnak birliklяrindяn tam tяmizlяnmяsindяn sonra Xalq Cцmhuriyyяti hюkumяti юlkя яrazisindя яhяmiyyяtli dяrяcяdя sabitliyin bяrqяrar edilmяsinя nail oldu vя siyasi-diplomatik fяaliyyяtdя, iqtisadi-sosial sahяlяrdя ciddi uьurlar яldя edilmяyя baшlandы.

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 8

№ 05 (163), Май 2018

ШЯКИНИН ГОНАГЛАРЫ Шяkinin tarixi mяkanlarы ilя tanышlыq fransalы qonaqlarda xoш tяяssцrat yaradыb "Azяrbaycanы kяшf edяk" layihяsi чяrчivяsindя юlkяmizdя sяfяrdя olan Fransa parlamentinin sabiq цzvц, Azяrbaycanыn Dostlarы Assosiasiyasыnыn prezidenti Jan Fransua Marselin rяhbяrliyi ilя Fransa nцmayяndя heyяtinin цzvlяri mayыn 4-5-dя Шяkidя olublar. Тяrkibinя Fransanыn ictimai, siyasi vя mяdяniyyяt xadimlяrinin, шirkяt rяhbяrlяrinin, hяmчinin Шяki ilя qardaшlaшmыш Kolmar шяhяrinin meri Jilber Meyerin daxil olduьu 30 nяfяrlik nцmayяndя heyяti sяfяr чяrчivяsindя bu qяdim diyarыn tarixi-memarlыq abidяlяri ilя tanыш olub, шяhяrin gюrmяli yerlяrini gяziblяr.

ilk mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoymuш Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xan Mцшtaьыn dюvrцndя - 1761-1762-ci illяrdя inшa edilib.

Fransalы qonaqlar sarayыn юnцndя xatirя шяkli чяkdiriblяr.

Sonra nцmayяndя heyяtinin цzvlяri inшa tarixi XVЫЫЫ яsrin sonlarыna aid edilяn "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя tanыш olublar. Qonaqlarыn diqqяtinя чatdыrыlыb ki, Шяrq memarlыьы цslubunda tikilmiш bu kompleks цч yцzяdяk otaq vя zirzяmidяn ibarяtdir. XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrdя Yaxыn vя Orta Шяrq юlkяlяrindяn gяlяn tacirlяr яsasяn, bu karvansarayda qalыr, ticarяtlя mяшьul olurdu-

nяlяrinя malik bu шяhяr hяm dя dцnya яhяmiyyяtli nadir tarix-memarlыq abidяlяri ilя mяшhurdur. Шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova qardaшlaшmыш шяhяrlяr olan Шяki ilя Kolmar arasыnda dostluq яlaqяlяrinin bцtцn sahяlяrdя uьurla davam etdiyini vurьulayыb, hяyata keчirilяn birgя layihяlяr, qarшыlыqlы sяfяrlяr, gюrцшlяr barяdя mяlumat verib.

Kolmar шяhяrinin meri Jilber Meyer sяmimi qonaqpяrvяrliyя gюrя nцmayяndя heyяti цzvlяri adыndan minnяtdarlыьыnы bildirib, яmяkdaшlыьыn gяlяcяk perspektivlяri barяdя fikirlяrini bюlцшцb.

Norveч Krallыьыnыn sяfiri Шяkidя mяdяni irsin qorun masыna gюstяrilяn qayьыnы yцksяk qiymяtlяndirib

Norveч Krallыьыnыn юlkяmizdяki sяfiri Bord Иvar Svendsen mayыn 11-12-dя Шяkiyя sяfяri чяrчivяsindя bu qяdim diyarыn tarixi mяkanlarы ilя tanыш olub, шяhяrin gюrmяli yerlяrini gяzib.

Fransalы qonaqlar яvvяlcя "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя yerlяшяn vя Azяrbaycan memarlыьыnыn nadir incilяrindяn olan Шяki xanlarыnыn sarayыnы ziyarяt ediblяr. Bildirilib ki, XVЫЫЫ яsrя aid dцnya яhяmiyyяtli tarix-memarlыq abidяsi olan bu saray xalqыmыza xas yцksяk mяdяniyyяtin, bюyцk inkiшaf yolu keчmiш xalq tяtbiqi sяnяtinin canlы nцmunяsidir. Saray Azяrbaycanda

lar.

Шяhяr rяhbяrliyi ilя чay sцfrяsi яtrafыnda keчirilяn gюrцшdя icra hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov qonaqlara Шяkinin tarixi, mяdяniyyяti, iqtisadiyyatы, turizm potensialы barяdя mяlumat verib. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, Шяkidя mяdяni irsin qorunub saxlanmasыna, xalqыmыza xas olan zяngin mяdяniyyяtin tяbliьinя bюyцk diqqяt yetirilir. Qяdim ipяkчilik яnя-

Gюrцшцn sonunda fransalы qonaqlara Шяki ilя baьlы xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunub. Шяkiyя sяfяrlяri чяrчivяsindя Fransa nцmayяndя heyяtinin цzvlяri mayыn 5-dя Kiш kяndindяki qяdim alban mяbяdini dя ziyarяt edib, "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindяki "Sяnяtkarlar evi"ndя Шяki sяnяtkarlarы ilя gюrцшцblяr.

Нorveчli diplomatыn Шяki ilя tanышlыьы Kiш kяndindя yerlяшяn qяdim alban mяbяdini ziyarяtlя baшlayыb. Sяfir vя onu mцшayiяt edяn шяxslяr abidяnin hяyяtindя шяhяr rяhbяrliyi tяrяfindяn sяmimiyyяtlя qarшыlanыb. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov norveчli qonaqlara Шяkinin qяdim tarixi, mяdяniyyяti, iqtisadiyyatы, turizm potensialы barяdя mяlumat verib. Qonaqlarыn diqqяtinя чatdыrыlыb ki, bu mяbяd eramыzыn Ы яsrindя Qafqaz Albaniyasыnda geniш yayыlan Ay mяbяdinin юzцlц цzяrindя qurulub. Яhяng daшыndan tikilяn bu abidя erkяn orta яsrlяrdя yaranan ilk gцmbяzli, zal tipli mяbяddir. Bildirilib ki, 2001-ci ildя abidяdя Azяrbaycan-Norveч birgя "Kiш" layihяsi цzrя bяrpa iшlяrinя baшlanыlыb vя 2003-cц ilin sentyabrыnda mяbяdin aчыlышы olub. Layihя mяшhur norveчli

alim Tur Heyerdalыn dяstяyi ilя hяyata keчirilib. 2008-ci ildя mяbяdin yaxыnlыьыnda mяшhur sяyyahыn bцstц dя qoyulub.

Hazыrda mяbяd tarixi-memarlыq abidяsi kimi dюvlяt tяrяfindяn qorunur.

Norveч Krallыьыnыn сяfirи Bord Иvar Svendsen bildirib ki, Шяkidя bir neчя dяfя olsa da, bu qяdim diyara rяsmi qaydada ilk dяfя sяfяr edir vя яsas mяqsяdi Шяkidя gedяn inkiшaf prosesi ilя daha yaxыndan tanыш olmaqdыr. Norveчli diplomat Шяkidя tariximяdяni irsin qorunub saxlanыlmasыna gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnы yцksяk qiymяtlяndirib.

Sonra qonaqlar Nizami Gяncяvinin "Leyli vя Mяcnun" яsяrinin norveчli mцяllif xanыm Ragnhild Thori tяrяfindяn yazыlmыш sadя variantы яsasыnda Шяki mяktяblilяrinin hazыrladыьы proqrama tamaшa ediblяr.

Tяdbirin sonunda qonaqlara Шяki ilя baьlы xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunub. Шяkiyя sяfяri чяrчivяsindя Norveч Krallыьыnыn sяfiri Шяki xanlarыnыn sarayы vя "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя dя tanыш olub.

“СЯРЩЯДСИЗ ТЕАТР” Шякидя "Sяrhяdsiz teatr" ЫЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalы кечирилиб. Мayыn 12-dя Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda "Sяrhяdsiz teatr" ЫЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalыnын aчылыш мярасими олуб.

"Azяrbaycan teatrы 20092019-cu illяrdя" Dюvlяt Proqramы чяrчivяsindя Azяrbaycan Respublikasыnыn Mяdяniyyяt Nazirliyi, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti vя Azяrbaycan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя reallaшan festival цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 95, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaradыlmasыnыn 100 vя Azяrbaycan milli peшяkar teatrыnыn 145 illiyinя hяsr olunub.

Mayыn 19-dяk davam edян festivalda юlkяmizin teatrlarы ilя yanaшы, Иran, Gцrcцstan, Kolumbiya vя Rusiyanыn tanыnmыш teatr kollektivlяri iшtirak ediбlяr.

Festivalыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimindя tяшkilatчы qurumlarыn rяsmilяri, tanыnmыш teatr vя incяsяnяt xadimlяri, qonaqlar, hяmчinin шяkili teatrsevяrlяr iшtirak ediblяr.

Mяrasimdяn яvvяl festival iшtirakчыlarы цmummilli lider Heydяr Яliyevin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucalan abidяsi юnцnя gцl dяstяlяri dцzцb, xatirяsini ehtiramla anыblar.

Sonra tяdbir iшtirakчыlarы teatrыn foyesindя Azяrbaycan teatrыnыn keчdiyi tarixi yoldan bяhs edяn sяrgi ilя tanыш olublar.

Aчыlыш mяrasimindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk, belя bir mюtяbяr teatr bayramыnыn Шяkidя keчirilmяsinя gюstяrdiyi dяstяyя gюrя Mяdяniyyяt Na-zirliyinin rяhbяrliyinя шяhяr sakinlяri, teatrsevяrlяr adыndan minnяtdarlыьыnы bildirib. Qeyd olunub ki, Azяrbaycanыn qяdim mяdяniyyяt mяrkяzlяrindяn olan Шяki artыq festivallar шяhяrinя чevrilib.

Hяr il bu шяhяrdя 3-4 beynяlxalq festival keчirilir.

Elxan Usubov bildirib ki, millimяnяvi dяyяrlяr insanlarы birlяшdirяn яsas amildir. XЫX яsrin 70-ci illяrindя tяшяkkцl tapan Azяrbaycan peшяkar teatr sяnяti xalqыmыzыn milli-mяnяvi dяyяrlяrinin qorunmasы, tяbliьi, estetik zюvqцnцn formalaшmasыnda яvяzsiz rol oynayыr.

Qeyd olunub ki, qяdim mяdяniyyяtя malik olan Шяkidя teatr sяnяtinя maraq bюyцkdцr. Bu шяhяrdя teatr sяnяtinin tarixi яnяnяlяri var. 1879-cu ildя Шяkidя ilk dяfя Mirzя Fяtяli Axundzadяnin "Hacы Qara" komediyasы tamaшaya qoyulub. 1933-1950-ci illяrdя Шяkidя fasilяlяrlя Dюvlяt Dram Teatrы, 1959-1975-ci illяrdя isя xalq teatrы fяaliyyяt gюstяrib. 1975-ci ildяn fяaliyyяt gюstяrяn vя юz dяsti-xяtti ilя seчilяn Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn sяhnяsindя Azяrbaycan dramaturqlarы ilя yanaшы, dцnya klassiklяrinin dя яsяrlяri tamaшaya qoyulub. "Hesab edirяm ki, ЫЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalы шяhяrimizin mяdяni hяyatыnda mцhцm hadisяyя чevrilяcяk", - deyя Elxan Usubov bildirib. (Арды 9-ъу сящифядя)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 05 (163), Май 2018

сящ. 9

“СЯРЩЯДСИЗ ТЕАТР” (Яввяли 8-ъи сящифядя) Mяrasimdя mяdяniyyяt nazirinin mцavini Яdalяt Vяliyev чыxыш edяrяk, 145 illik tarixi olan Azяrbaycan teatrыnыn keчdiyi шяrяfli yola qыsa nяzяr salыb, son illяr teatrlarыmыzыn qazandыьы uьurlardan danышыb. Цчцncц dяfя keчirilяn vя teatr яnяnяlяrimizdяn birinя чevrilяn festivala maraьыn hяddяn artыq bюyцk olduьunu vurьulayan nazir mцavini beynяlxalq festivalda iшtirak etmяk цчцn

dцnyanыn mцxtяlif юlkяlяrindяn 60-dan чox tяklif daxil olduьunu diqqяtя чatdыrыb.

Aчыlыш mяrasimindяn sonra tamaшaчыlar Иranыn "Titovak" teatrыnыn kollektivinin Шekspirin "Maqbet" faciяsi яsasыnda hazыrladыьы "Maqbet-Zar" яsяrinя tamaшa ediblяr.

Uьurla baшa чatan tamaшanыn sonunda teatrыn yaradыcы kollektivinя Mяdяniyyяt Nazirliyi vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti adыndan hяdiyyяlяr tяqdim olunub.

Фестивала Бакыда йекун вурулуб Mayыn 19-da S.Vurьun adыna Azяrbaycan Dюvlяt Rus Dram Teatrыnda Q.Q.Markesin яsяri яsasыnda sяhnяlяшdirilяn "Mяsum Erendira" tamaшasы nцmayiш etdirilib. Kolumbiya teatrыnыn aktyorlarыnыn ifasыnda tamaшa teatrsevяrlяr tяrяfindяn maraqla qarшыlanыb. Bununla da "Sяrhяdsiz teatr" ЫЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalыna yekun vurulub.

Майын 15-дя Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrынын tцrk dramaturqu Hidayяt Sayыnыn "Davul sяsi" яsяri яsasыnda тягдим етдийи eyniadlы tamaшaдан бир сящня.

Azяrpaшa Hemяtov

Azяrpaшa Nemяtov: “Шяki beynяlxalq teatr festivalыnыn sяrhяdlяri geniшlяnir” Шяkidя artыq цчцncц dяfяdir keчirilяn beynяlxalq teatr festivalыnыn sяrhяdlяri getdikcя geniшlяnir. 2014-cц ildя reallaшan birinci festivalda iki xarici юlkя teatrы iшtirak edirdisя, builki festivala 7 юlkяdяn kollektivlяr gяlib. Festivalda iшtirak etmяk arzusunda olan юlkяlяr isя daha чox idi. Sevindirici haldыr ki, festivalыn iшtirakчыlarы arasыnda hяtta Latыn Amerikasыndan olan kollektiv dя var. Bu, onu gюstяrir ki, Шяki festivalыna maraq ildяn-ilя artыr. Бu fikirlяri Azяrbaycan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn sяdri, Dюvlяt Akademik Milli Dram Teatrыnыn bяdii rяhbяri vя direktoru Azяrpaшa Hemяtov Шяkidя jurnalistlяrя mцsahibяsindя deyib. Шяki festivalыnыn "Azяrbaycan teatrы 2009-2019-cu illяrdя" Dюvlяt Proqramыnыn ic-

Loьman Kяrimov rasыnыn tяmin edilmяsi istiqamяtindя atыlan юnяmli addыmlardan biri olduьunu vurьulayan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn sяdri bildirib ki, festival gцnlяrindя teatrsevяrlяri Шяki ilя yanaшы, Bakы, Sumqayыt, Mingячevir vя digяr шяhяrlяrdя dя maraqlы tamaшalar gюzlяyir.

***

Loьman Kяrimov: “Teatr sяnяtinin gцcц ondadыr ki, tamaшalarda dil яsas rol oynamыr” Teatr sяnяtinin gцcц ondadыr ki, tamaшalarda dil яsas rol oynamыr. Biz beynяlxalq teatr festivalыnыn aчыlышыnda Иran teatrыnыn Шekspirin "Maqbet" яsяri яsasыnda hazыrladыьы tamaшanы izlяdik. Tamaшa fars dilindя oynanыlsa da, bцtцn zal яsяrdя cяrяyan edяn hadisяlяri qяbul edя, qavraya bildi.

Bax, teatrыn gцcц bundadыr.

Bu sюzlяri ЫЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalыnыn iшtirakчыsы, Шuшa Dюvlяt Musiqili

Гейд едяк ки, фestival milli vя beynяlxalq mяrhяlяdя keчirilib. Milli proqram чяrчivяsindя Azяrbaycanыn 19 teatr kollektivi mayыn 12-dяn 18-dяk respublikanыn mцxtяlif bюlgяlяrindя tamaшalar nцmayiш etdirib. Bюlgя tamaшaчыlarы respublikanыn aparыcы teatr kollektivlяrinin hazыrladыьы maraqlы sяhnя яsяrlяrini izlяmяk imkanы qazanыblar.

Beynяlxalq proqram чяrчivяsindя ися tamaшalar mayыn 17-dяk Шяki шяhяrindя, bir tamaшa Lяnkяranda, iki tamaшa isя Bakыda oynanыlыb.

Mayыn 19-da Бакыда S.Vurьun adыna Azяrbaycan Dюvlяt Rus Dram Teatrыnda Kolumbiyaлыларын Q.Q.Markesin яsяri яsasыnda тягдим етдийи "Mяsum Erendira" tamaшasындан бир сящня.

Dram Teatrыnыn baш rejissoru, Яmяkdar Artist Loьman Kяrimov AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя mцsahibяsindя deyib. Шяki festivalыnda artыq ikinci dяfяdir iшtirak etdiklяrini xatыrladan baш rejissor 2014-cц ildя keчirilяn birinci festivalda olduьu kimi, bu dяfя dя Шяkiyя adы bu torpaqla baьlы olan gюrkяmli mцtяfяkkir, Azяrbaycan dramaturgiyasыnыn banisi M.F.Axundzadяnin komediyasы ilя gяldiklяrini bildirib.

Festivalыn Azяrbaycan teatr sяnяtinin tяbliьi baxыmыndan яhяmiyyяtini yцksяk qiymяtlяndirяn Loьman Kяrimov deyib: "Belя festivallar teatrlarыn юzlяri, aktyor vя rejissorlarы цчцn dя bюyцk mяna kяsb edir. Biz gюrцrцk ki, Иran, Kolumbiya, Meksika vя digяr юlkяlяrdяn gяlmiш teatrlar tamaшalarы hansы цslubda hazыrlayыrlar. Eyni zamanda, onlar da bizim rejissor vя aktyorlarыn iш цslubu ilя tanыш olurlar. Belя tяcrцbя mцbadilяsi teatrlarыn gяlяcяk fяaliyyяtinя чox yaxшы tяsir gюstяrir".

***

Aydыn Talыbzadя: “ Festivallar Шяkinin qяdimliyinя avanqard, modern яhvalruhiyyя gяtirir” Шяkiyя hяr dяfя bюyцk hяvяslя gяlirяm. Festivala gяlяndя isя яhval-ruhiyyяm daha da yaxшыlaшыr. Bu festivallar Шяkinin qяdimliyinя чox yaraшыr, bu qяdimliyя avanqard, modern яhval-ruhiyyя gяtirir.

Bu sюzlяri ЫЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalыnыn iшtirakчыsы, teatrшцnas, Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Aydыn Talыbzadя Шяkidя AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя mцsahibяsindя

Aydыn Talыbzadя deyib.

Шяki festivalыnыn юlkяnin teatr mяdяniyyяtinin inkiшafы цчцn bir stimul olduьunu vurьulayan teatrшцnas bildirib ki, bu festival Azяrbaycan mяdяniyyяtinя gюzяl ideyalar bяxш etmяk iqtidarыndadыr. "Иncяsяnяtin istяr kino, istяrsя dя teatr, musiqi sahяlяri olsun, fяrq etmяz, orada festival varsa, bu, artыq bir hadisяdir.

Bu, ideyalarыn bir-biri ilя tяmasыdыr, hansы ki, ona ehtiyac var. Яgяr festival belя bir imkan yaradыrsa, o, mцtlяq шяkildя uьurlu baшlanьыca xidmяt edir. Ona gюrя dя Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalыnыn davamlы olacaьыna яminяm", deyя Aydыn Talыbzadя vurьulayыb.

***

Mirbala Sяlimli: “Иnanыrыq ki, Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalы uzunюmцrlц olacaq” Шяki festivallar шяhяridir vя hяr il burada bir neчя

Mirbala Sяlimli beynяlxalq festival keчirilir. Bu festivallar, hяqiqяtяn dя qяdim tarixя, zяngin mяdяniyyяtя vя bяnzяrsiz gюzяlliyя malik olan Шяkiyя чox yaraшыr. Biz hamыmыz inanыrыq ki, Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalы uzunюmцrlц olacaq, шюhrяti ildяn-ilя artacaq.

Bu sюzlяri Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn baш rejissoru, Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Mirbala Sяlimli AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя mцsahibяsindя deyib. Цчцncц dяfяdir keчirilяn beynяlxalq festivala ev sahibliyi etmяkdяn qцrur duyduqlarыnы vurьulayan baш rejissor festivalыn Шяkidя keчirilmяsinin teatrыn gяlяcяk fяaliyyяti цчцn чox юnяmli olduьunu bildirib. "Bu festival sayяsindя bizim baшqa юlkяlяrin teatrlarы ilя dostluq яlaqяlяrimiz yaranыr, hяmin юlkяlяrdя keчirilяcяk festivallarda iшtirak etmяk шansыmыz artыr. Tяsadцfi deyil ki, teatrыmыz beynяlxalq festivallarda iшtirak etmяk цчцn artыq bu юlkяlяrdяn dяvяtlяr dя alыr", deyя Mirbala Sяlimli qeyd edib.

сящ. 10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (162), Апрел 2018

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ -- 100 100 АЗЯРБАЙЪАН

Mцsяlman Шяrqindя ilk demokratik respublika Marif MАЩМУДОВ, Шяki regional яdliyyя idarяsinin aparыcы яslяhяtчisi, ЫЫ dяrяcяli яdliyя qulluqчusu Azяrbaycan xalqы яsrlяr boyu azadlыq arzusu ilя yaшamыш, milli azadlыq, istiqlal uьrunda mцbarizя aparmышdыr. XX яsrin яvvяllяrindя xalqыn яsrlяr boyu boьulan azadlыq arzusu юzцnц milli azadlыq hяrяkatы шяklindя bцruzя verdi. Yurdumuzun mцstяqilliyi, xalqыmыzыn azadlыьы uьrunda baшlanan bu hяrяkata Azяrbaycanыn demokratik qцvvяlяri, mцtяfяkkir шяxslяri, siyasi xadimlяri dя qoшuldular. Hяmin dюvrdя Rusiya imperiyasыnыn daьыlmasы Azяrbaycanda mцstяqil dюvlяt yaratmaq цчцn zяmin шяrait yaratdы ki, nяticяdя 1918ci il mayыn 28-dя Azяrbaycan Demokratik Respublikasы elan edildi. Hяmin gцn Azяrbaycan xalqыnыn tarixindя яlamяtdar bir hadisя oldu.

Heч kяsя sirr deyil ki, sovet dюvrцndя Azяrbaycan tarixinin yazыlmayan vя danышыlmayan, цstцndяn sцkutla keчilяn, yazыlanda vя danышыlanda isя kobudcasыna tяhrif edilяn sяhifяlяrdяn biri 1918-1920-ci illяr Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti dюvrц olub. Bu tarixя dair arxiv sяnяdlяri daim "mяxfi", "tam mяxfi" qriflяri altыnda saxlanыldыьыndan tяdqiqatчыlar tarixi hяqiqяtlяrin heч dя hamыsыnы bilmяyiblяr, bilяnlяr isя ideologiyanыn tяsiri altыnda onu mяqsяdli шяkildя dцшцnяrяk vя tяhrif edяrяk yazыblar. Lakin Azяrbaycanыn dюvlяt mцstяqilliyi bяrpa edildikdяn sonra yaranmыш yeni шяraitdя "tam mяxfi", "mяxfi" arxiv fondlarы aчыldыqda tamamilя baшqa bir mяnzяrя цzя чыxdы ki, bununla da cцmhuriyyяt tarixinя yeni baxыш meydana gяldi.

Tarixя nяzяr salanda gюrцnцr ki, чarizm Azяrbaycanыn шimalыnы iшьal edяnяdяk Azяrbaycan xalqыnыn zяngin dюvlяtчilik яnяnяlяri olmuшdur. 1828-ci ildя Azяrbaycanыn шimalы чar Rusiyasы tяrяfindяn iшьal edilmяsinin nяticяsindя Azяrbaycanыn яrazisi vя xalqы Иranla Rusiya arasыnda iki yerя parчalandы. Buna baxmayaraq Azяrbaycan xalqы iшьalla barышmadы ki, bu da iшьala qarшы mцqavimяt hяrяkatыna, цsyanlara tяkan verdi. Bu цsyanlar tяkcя amansыzlыqla yatыrыlmaqla bitmяdi. Bu amansыzlыqlarыn davamы olaraq mцstяqillik шцurunun, onun daшыyыcыlarыnыn sistemli шяkildя mяhvinя baшlandы. Ишьaldan narazы olaraq ona qarшы чыxan шяxslяr amansыz Sibir sцr-gцnlяri vя hяbsxanalarla цzlяш-dilяr. Чarizm яleyhinя olan яn xыrda tяzahцrlяr amansыzlыqla mяhv edildi.

Rяsmi mяlumatlara gюrя, cцmhuriyyяt elan edilяnяdяk Sibir sцrgцnlя-rindя tяqribяn 5 min nяfяr azяrbaycanlы olub. Чarizmin mцstяmlяkячilik vя ruslaшdыrma siyasяtinя, юzцnцn цmumi stra-teji mяnafelяrinя xidmяt edяcяk yerli etibarlы шяxslяrdяn ibarяt mяmurlar чarizm Azяrbaycanda idarячilik iшlяrinin aparыlmasы-

na cяlb edilirdi.

1905-1907-ci illяr inqilabы vя ondan sonra baш verяn proseslяr Azяrbaycana da yeniliklяr gяtirdi. Bu dюvrdя bцtцn dцnyada gedяn ictimai-siyasi hяrяkatda яsasяn iki bюyцk cяrяyan - milli-azadlыq hяrяkatы, millяtчilik vя sosial-demokratiya mюvcud idi. Hяmin mяqsяdlяrя uyьun olaraq ictimai vя siyasi tяшkilatlar yaradыldы. Milli-azadlыq hяrяkatы son nяticяdя imperiyalarыn daьыlmasыna, zцlm altыnda inlяyяn xalqlarыn azad olmasыna vя mцstяqil dюvlяtlяrin yaradыlmasы mяqsяdini gцdцrdцsя, sosialdemokratiya isя daha чox rejimlяri dяyiшmяklя mahiyyяtinя gюrя, imperiyalarыn qorunub-saxlanыlmasыna yюnяlmiшdi.

Hяlя buna qяdяr Azяrbaycanda yaradыlan ю dюvrцn mцasir mяktяblяrin, mяdяnimaarif mцяssisяlяrinin, ilk milli teatrыn yaradыlmasы, ana dilindя ilk qяzetin buraxыlmasы, hansы motivlяrdяn asыlы olmasыna baxmayaraq bu sahяlяrdя yeridilяn siyasяt Azяrbaycan xalqыnыn maariflяnmяsinя, dюvrцnцn elm vя mяdяniyyяt nailiyyяtlяrindяn xяbяr tutmasыna imkan verirdi.

Maarifчilik xalqda milli hisslяrin oyanmasыnda, milli шцurun inkiшafыnda vя nяhayяt, milli hяrяkatыn yaranmasыnda mцhцm rol oynamышdы ki, bu amylin dя Azяrbaycan xalqыnыn millяtlяшmя prosesini sцrяtli keчmяsinя bюyцk tяsiri olmuшdu.

Tяbii ki, o dюvrdя Иmperiya яrazisindя gedяn proseslяr Azяrbaycana da tяsirsiz юtцшmяmiшdi. Rusiya tяrkibindя olan Шimali Azяrbaycanda xalqыmыzыn цmmяtчilikdяn millяtчiliyя keчmяsi Cяnubi Azяrbaycana nisbяtяn daha sцrяtli oldu.

Azяrbaycan Rusiya vasitяsilя Avropaya daha чox yaxыnlaшdы. Abbasqulu Aьa Bakыxanov, Mirzя Fяtяli Axundov, Hяsяn bяy Zяrdabi kimi ziyalыlarыn xalqыn maariflяnmяsindя яvяzsiz xidmяtlяri oldu.

Carizm dюvrцndя yaradыlmыш mцxtяlif ictimai tяшkilatlar, xeyriyyя cяmiyyяtlяri xalqыn problemlяrinin hяllinя yardыm edilmяsindя, humanitar яsasda birlяшmяsindя mцяyyяn rol oynayыrdы. Hяmin dюvrdя Azяrbaycan xalqыnыn istяklяrinin sosialdemokratiyanыn tяmsilчisi isя "Hцmmяt" oldu.

Birinci dцnya mцharibяsi xalqlarы юzlяrini mцhafizя etmяk vя gяlяcяk hяyatlarыnы necя qurmaq barяdя dцшцnmяyя vadar edirdi. Иmperiyalarыn vя mцstяmlяkя zцlmц altыnda inlяyяn xalqlarыn hяyatlarыnыn daha яvvяlki kimi olmayacaьы artыq mцharibяnin яvvяllяrindяn aydыn idi. Heч яbяs deyil ki, mцharibяnin sonlarыnda yaranmыш gяrgin шяraitdя Azяrbaycanыn istiqlalы mяsяlяsindя чox az saylы azяrbaycanlы ziyalыlar Яli bяy Hцseynzadя, Яhmяdbяy Aьaoьlu, Mяhяmmяdяmin Rяsulzadя, Яlimяrdan bяy Topчubaшov vя baшqalarы mцstяsna rol oynadыlar. Onlar xalqыn taleyi ilя baьlы mяsяlяlяrdя mяsuliyyяti цzяrlяrinя gюtцrdцlяr. Azяrbaycanыn gяlяcяyini dцшцnяn ziyalыlar mцxtяlif yollar aramaьa baшladыlar. Onlar daxili amillяrlя yanaшы, xarici

amilя dя цmid edirdilяr. Xarici amil isя Osmanlы dюvlяti idi. Иstanbul dцnya tцrklцyцnцn vя Иslamыn mяrkяzi olduьundan azяrbaycanlыlar da Osmanlыya nicat gюzц kimi baxыrdыlar. Bu dюvrdя azяrbaycanlы ziyalыlarыn bir qismi юz цmidlяrini tцrk vя mцsяlman dцnyasыnыn mяrkяzi olan Osmanlы Tцrkiyяsinя baьlayыrdы.

Belя mюvqe mцharibя aparan Osmanlыnыn da strateji niyyяtlяrinя tam uyьun gяlirdi. Bu mяqsяdlя bir neчя azяrbaycanlы hяtta Яrzuruma gedяrяk Яnvяr Paшa ilя gюrцшmцшdц.

Onlar azяrbaycanlыlarыn чarizmin zцlmцndяn xilas olmalarыna kюmяk gюstяrilmяsini xahiш etmiшdilяr. Eyni zamanda maraqlar цst-цstя dцшdцyцndяn Osmanlы hюkumяti dя Qafqaz

sцqut dюvrцnя qяdяm mayыn 27-dя Azяrbaycan fraksiyasы ayrыca iclasыna toplaшaraq, mцstяqilliyi elan etmяk qяrarыna gяldi vя юzцnц Azяrbaycan Milli Шurasы elan etdi. Bununla da Azяrbaycan xalqыnыn tarixi istяyi yerinя yetirildi. Batumda keчirilяn danышыqlarda iшtirak edяn M. Я. Rяsulzadя qiyabi olaraq Milli Шuranыn sяdri seчildi. Шuranыn mayыn 28-dя Tiflisdя "Orient" oteldя keчirilяn iclasыnda Azяrbaycanыn altы maddяdяn ibarяt olan Иstiqlal bяyannamяsi qяbul edildi.

Azяrbaycanыn idarя formasы Xalq Cцmhuriyyяti idi.

Yeni dюvlяt bцtцn qonшularla mehriban mцnasibяtlяr qurmaq istяyini bяyan etdi. Юlkя яrazisindя yaшayan bцtцn xalqlar bяrabяr elan edildilяr. Onlar

Qafqaz Иslam Ordusu Бакыда vя Mяrkяzi Asiya istiqamяtindя hяrяkяt etmяk цчцn bir etibarlы mцttяfiqя, sosial dayaьa da ehtiyac duyulurdu.

Rus Qafqaz cяbhяsi daьыldыqdan sonra ordu hissяlяri ilя birlikdя geri dюnяn ermяni terror dяstяlяri Cяnubi Azяrbaycanda, Шяrqi Anadoluda tюrяtdiklяri qыrьыnlarыn davamы olaraq 1918-ci ilin martыnda Bakыda vя Bakы quberniyasыnda azяrbaycanlыlara qarшы nюvbяti vя bюyцk soyqыrыmы tюrяtdilяr. Bu soyqыrыmda baшlыca mяqsяdi istiqlal tяrяfdarlarыnы mяhv etmяk, onun sosial dayaqlarыnы daьыtmaq, mцharibяnin son mяrhяlяsindя dюyцшяn dюvlяtlяrin strategiyasыnda mцhцm yer tutan Bakы neftinя sahib olmaq, Azяrbaycanыn Rusiyadan ayrыlmasыna imkan vermяmяk, Osmanlы hцcumlarыnыn qarшыsыnы almaq idi.

Lakin o dюvrdя yaradыlan Transqafqaz Seymi azяrbaycanlыlara qarшы tюrяdilяn qыrьыnlarыn qarшыsыnы ala bilmяdiyindяn vя daxili ziddiyyяtlяr ucbatыndan

цчцn bяrabяr hцquqlar elan olundu. Azяrbaycanыn baшыnda xalqыn seчdiyi Milli Шura - parlament dururdu. Azяrbaycan parlamentli respublika idi. Яgяr Azяrbaycanыn шimal яrazilяri Rusiya tяrяfindяn xanlыqlar formasыnda iшьal edilib imperiyanыn tяrkibinя qatыlmышdыsa, 1918-ci ildя onun tяrkibindяn vahid, mцstяqil dюvlяt kimi чыxdы.

Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin яrazisi Cяnub-Шяrqi Zaqafqaziyanы яhatя edirdi.

Cцmhuriyyяt elan edildikdяn dяrhal sonra milli hюkumяt yaradыldы. Nazirliklяr quruldu. Azяrbaycanda icraedici hakimiyyяti hюkumяt hяyata keчirirdi. Иlk Baш nazir Fяtяli xan Xoyski oldu. Hюkumяtdя birinci, ikinci vя цчцncц kabinetя Fяtяli xan Xoyski, dюrdцncц vя beшinci kabinяlяrя Nяsib bяy Usubbяyli baшчыlыq etdi. Hюkumяt Tiflisdяn mцvяqqяti paytaxt olan Gяncяyя kючdц. Baшlыca mяqsяd юlkяnin paytaxtы olan Bakы шяhяrini yadellilяrdяn azad etmяk idi.

Azяrbaycan Ordusu quruldu.

Tцrk hяrbчilяrindяn vя azяrbaycanlыlardan ibarяt Qafqaz Иslam Ordusu sentyabrыn 15dя Bakыnы azad etdi. Azяrbaycan hюkumяti azяrbaycanlыlarыn tarixi, siyasi, mяdяni, iqtisadi, mяnяvi, tяbii paytaxtыna kючdц.

Dюvlяt atributlarы - himn vя bayraq qяbul edildi. Xцsusi xidmяt orqanlarы yaradыldы. Sяrhяd vя gюmrцk xidmяti quruldu.

Ordu yaradыldы. Tцrk dili (Azяrbaycan dili) dюvlяt dili elan edildi. Иbtidai vя orta mяktяblяrdя iшlяrin ana dilindя aparыlmasы haqqыnda qanun qяbul edildi.

Bakы Dюvlяt Universiteti yaradыldы. Tяhsil vя xalq maarifi, sяhiyyя sahяsindя tяdbirlяr hяyata keчirildi. Юlkяnin hяr yerindя mцxtяlif sяviyyяli mяktяblяr aчыldы. Dяrsliklяr hazыrlanmaьa baшladы. Xaricdяn mцяllimlяr dяvяt edildi. Mяdяniyyяtя xцsusi diqqяt yetirildi. Teatrlar, kitabxanalar yaradыldы. Ana dilindя mяtbuat orqanlarы quruldu.

Milli kadrlarыn hazыrlanmasыna xцsusi diqqяt yetirildi. 100 nяfяr azяrbaycanlы gяncin xarici юlkяlяrdя oxumaьa gюndяrilmяsi barяdя qяrar qяbul edildi.

Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti hюkumяtinin xarici siyasяtinin яsas mяqsяdi yeni yaradыlmыш dюvlяti tanыtmaq idi. Buna gюrя dя yeni hюkumяt yarandыьы vaxtdan etibarяn fяal xarici siyasяt yeritmяyя baшladы. Иlk nюvbяdя Avropanыn bir sыra юlkяlяrinя yeni bir dюvlяtin yaradыlmasы barяdя mяlumat gюndяrildi. Hюkumяt 1918-ci il iyun ayыnыn 4-dя Batumda Osmanlы ilя dostluq mцqavilяsini baьladы.

Dюvlяtin yaradыlmasыnы liberal dяyяrlяrlя elan etmяk olar, amma daxili vя xarici tяzyiqlяrin daim olduьu vя olacaьы bir шяraitdя liberalizmlя qorumaq mцmkцn deyildir. Bunun цчцn чoxlu amilin mяcmusu tяlяb olunur. Яgяr Azяrbaycanda parlament deyil, prezident respublikasы vя mюhkяm яl olsaydы, bяlkя dя mцstяqilliyin юmrц uzun ola bilяrdi. Xalq юz dюvlяtinin mцhafizяsinя, gцclяnmяsinя vя tяrяqqisinя чalышmalыdыr. Xalq юz milli dюvlяtini qorumalыdыr. Onun maraqlarыnы hяr шeydяn uca tutmalыdыr.

Hakimiyyяt qanadlarы arasыnda sыx birlik olmalыdыr. Cцmhuriyyяtin sцqutundan sonra siyasi vя dюvlяt xadimlяrinin bir qismi xarici юlkяlяrя mцhacirяt etmяyя mяcbur oldu.

Bir qismi isя ermяni vя bolшevik terrorunun qurbanы oldu.

20-30-cu illяrdя milli dцшцncяli ziyalыlar repressiya edildilяr. Amma sovet repressiya aparatы istiqlal fikrini mяhv edя bilmяdi. 70-80-ci illяrdя ziyalыlar Heydяr Яliyevin qayьыsы ilя яhatя olundular. Mцstяqil dюvlяt цчцn lazыm olan tяmяllяr mяhz bu illяrdя dцшцnцlmцш шяkildя hazыrlandы. Nяhayяt, milli bayraьыmыz ilk dяfя olaraq rяsmi шяkildя Naxчыvanda qaldыrыldы. Naxчыvan mцasir Azяrbaycan dюvlяtчiliyinin onurьa sцtunu oldu. 1991-ci il oktyabrыn 18-dя Azяrbaycanыn dюvlяt mцstяqilliyi bяrpa edildi.

Azяrbaycan Respublikasы Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin varisi oldu.

№ 05 (163), Май 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 11

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ -- 100 100 АЗЯРБАЙЪАН

Шяrqin Иlk Gцnяшi Nяrminя ЯЗИЗОВА, Шяki regional яdliyyя idarяsinin mяslяhяtчisi "Azяrbaycan dцnyaya bir gцnяш kimi doьacaq!"

Heydяr Яliyev Azяrbaycan xalqыnыn Чar Rusiyasыna qarшы milli azadlыq mцbarizяsi, Birinci Dцnya Mцharibяsi zamanыnda yaranmыш ictimai-siyasi vяziyyяt, yetiшmiш inqilabi шяrait 1918-cи ilin yazыnda Шяrqdя ilk Azяrbаycan dюvlяtinin yaranmasыna sяbяb oldu.

Bu zaman dюvlяt hakimiyyяti 3 qoldan ibarяt idi - Azяrbaycan parlamenti, hюkumяt, mяhkяmя hakimiyyяti. Dюvlяt parlamentin qяbul etdiyi qanun vя qяrarlar яsasыnda idarя olunurdu. Parlamentdя Azяrbaycan яrazisindя yaшayan bцtцn xalqlar, o cцmlяdяn saylarы чox az olan xalqlar da юz deputatlarы ilя tяmsil olunmuшdular. Иcra hakimiyyяti Hюkumяtя mяxsus idi.

Hюkumяt parlament qarшыsыnda cavabdeh idi. Юlkяdя yaranmыш siyasi gяrginliklя яlaqяdar olaraq AXC Hюkumяti 1918-ci il mayыn 28-dяn iyunun 16-dяk Tiflisdя, iyunun 16-dan sentyabrыn 17-dяk Gяncяdя, sentyabrыn 17-dяn 1920-ci il aprelin 28-dяk isя Bakыda fяaliyyяt gюstяrmiшdir. O zaman Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti Paris Sцlh Konfransыnыn qяrarыna яsasяn mцstяqil dюvlяt kimi tanыnmышdыr. Dцnyanыn bir чox юlkяlяri ilя sяfirlik vя nцmayяndяliklяr sяviyyяsindя diplomatik mцnasibяtlяr yaratmыш, ikitяrяfli vя чoxtяrяfli mцqavilяlяr vя saziшlяr baьlamышdыr.

Mцstяqil Azяrbaycan dюvlяtinin yaranmasы Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasыnыn parчalanmasы шяraitindя baш vermiшdi. 1918-ci il may ayыnыn 27-dя artыq keчmiш Zaqafqaziya Seyminin mцsяlman fraksiyasы yaranmыш siyasi vяziyyяti mцzakirя etmяk цчцn fюvqaladя iclas чaьыrыr. Uzun sцrяn mцzakirяdяn sonra Mцvяqqяti Milli Шura yaratmaq qяrara alыnыr. Mцvяqqяti Azяrbaycan Xalq Cumhuriyyяti Milli Шuranыn sяdri vяzifяsinя Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadя (Mцsavat Partiyasыnыn MK-nыn sяdri), Иcra Komitяsinin sяdri vяzifяsinя isя Fяtяli xan Xoyski seчilir. 1 9 1 8 ci il may ayыnыn 28-dя Milli Шuranыn birinci iclasы keчirilir vя iclasda Azяrbaycanыn mцstяqil dюvlяt elan olunmasы haqqыnda tarixi qяrar qяbul edilir. Belяliklя,100 ildяn artыq fasilяdяn sonra Azяrbaycanыn Шяrqi vя Cяnubi Zaqafqaziya hцdudlarыnda milli dюvlяtчiliyi bяrpa olunur.

Elя hяmin iclasda yeni demokratik dюvlяtin yaranmasы faktыnы hцquqi cяhяtdяn tяsdiq edяn "Azяrbaycanыn istiqlaliyyяti haqqыnda Aktы" qяbul edildi.

1918-ci ilin yayыnda Azяrbaycanda siyasi vяziyyяt ikihakimiyyяtliklя sяciyyяlяnirdi vя istiqlaliyyяt uьrunda mцbarizя bu шяkildя gedirdi. Azяrbaycanыn шяrq hissяsindя Bakы vя Bakы quberniyasыnda Bakы Xalq Komissarlarы Soveti fяaliyyяt gюstяrirdi, bюlgяnin qяrb hissяsi isя Gяncя vя Gяncя quberniyasы Azяrbaycan Xalq Cumhuriyyяti milli hюkumяtinin hakimiyyяti altыnda idi. 4 iyunda Azяrbaycan vя

Osmanlы Иmperiyasы arasыnda Sцlh vя Dostluq mцqavilяsi imzalanmыш vя bir gцn sonra Tцrk ordusu Gяncяyя daxil olmuшdur. 1918-ci il iyun ayыnыn 16-da Milli Шuranыn цzvlяri vя Azяrbaycan Cumhuriyyяti hюkumяti Tiflisdяn siyasi vяziyyяtin чox ziddiyyяtli olduьu цчцn Gяncяyя kючцrцlцr. 1918-ci il dekabrыn 16-da Milli Шuranыn mцяyyяn etdiyi mцddяt baшa чaтыr. Иyunun 23-dя Fяtяli xan Xoyski Azяrbaycan яhalisinя caьыrышla mцraciяt edяrяk milli hюkumяtin tяsbit olunmasы цчцn dost Tцrkiyяnin яhяmiyyяtini vurьulayыr. Elя hяmin gцn hюkumяt respublikanыn bцtцn яraяzisindя hяrbi vяziyyяt elan edir.

Azяrbaycan Respublikasыna kюmяk mяqsяdilя 15 min nяfяrя qяdяr Tцrkiyяdяn 5-ci vя 15-ci diviziyalar gюndяrilir.

Hюkumяtin 24 iyun 1918-ci il tarixli qяrarыna яsasяn Azяrbaycanыn dюvlяt bayraьы kimi qыrmыzы fonda aь aypara vя sяkkiz guшяli ulduzun tяsvir edildiyi qыrmыzы parчadan hazыrlanmыш bayraq tяsis edilяrяk qяbul edilir. Noyabrыn 9-da bu bayraq, aь aypara vя sяkkizguшяli ulduzun tяsvir olunduьu mavi, qыrmыzы, vя yaшыl rяngli bayraqla яvяz edildi. Azяrbaycan Cumhuriyyяtinin dюvlяt bayraьыnыn цч rяngi "tцrk milli mяdяniyyяtini, mцasir Avropa demokratiyasыnы vя islam sivilizasiyasыnы" tяmsil edirdi.

Baьlanmыш Sцlh vя Dostluq mцqavilяsinя яsasяn Qafqaz Иslam Ordusu Azяrbaycan яrazisinя daxil olur. Юlkяdя vяziyyяt gяrgin olaraq qalmaqda idi, Qяrb havadarlarыndan eyni zamanda daxili ziddiyyяtlяrdяn bюyцk dяstяk alan Bakы Soveti hakimiyyяti bir an яlя keчirmяk maraьыnda idi. 27 iyunda Qafqaz Иslam Ordusu Gюyчay yaxыnlыьыnda Bakы Soveti qoшunlarы цzяrindя qяlяbя qazandы. Hяmin gцn Azяrbaycanda tцrk dilinin Azяrbaycan Cumhuriyyяtinin dюvlяt dili olduьu elan edildi. Иyulun 10-da ardыcыl olaraq Kцrdяmir vя Шamaxы яrazilяri Qafqaz Иslam ordusu tяrяfindяn azad edilir. Buna qarшы olaraq 25 iyulda Bakы Soveti tяrяfindяn ingilislяrin Bakыya dяvяt edilmяsi haqqыnda qяrar qяbul edilir. 31 iyulda isя Bakы Xalq Komissarlarы Шurasыnыn sцqutu baш verir, яvяzindя av-qustun 1-dя Sentrokaspi Diktatu-rasы vя Bakы fяhlя vя яsgяr deputatlarы Soveti Mцvяqqяti Komitяsi Rяyasяt heyяti hюkumяtini ya-radыrlar.

Belяliklя, 1918-ci il av-qust ayыnыn 4-dя Яnzяlidяn gяl-miш palkovnik S.Stoksun komandanlыq etdiyi ilk Britaniya dяstяsi Bakыya girir. Buna gюrя avqustun 11-dя Azяrbaycan Hюkumяti цmumi sяfяrbяrlik haqqыnda qяrar qяbul edir.

Avqustun 26-da Nuru paшanыn rяhbяrlik etdiyi Osmanlы vя Azяrbaycan xalq Cцmhuriyyяti qцvvяlяrindяn ibarяt Qafqaz Иslam Ordusu ilя Bolшevik Daшnak-Bakы Soveti qцvvяlяri arasыnda Bakы dюyцшц baш verir. Sonradan Dюyцшя bюyцk Britaniya, Ermяnistan vя Rusiya qцvvяlяri dя qoшulmuш vя bu dюyцш Qafqaz kаmpaniyasыnыn son dюyцшц olmuшdur.

Bu dюyцш ilя gяrginlik bitmяmiш vя hadisяlяr Azяrbaycan Ermяnistan mцharibяsi ilя davam etmiшdir.

Haшiyя - tarixin bu faktы

gюstяrir ki, Ermяnistan Azяrbaycan torpaqlarы hesabыna Bюyцk Ermяnistan yaratmaq ideyasы hяmiшя юndя olmuш, hяr hansы bir qarышыqlыqdan xarici qцvvяlяrin kюmяyilя istifadя etmяklя юz mяkrli niyyяtlяrini hяyata keчirmяyя чan atmышdыr. Bu hяrяkяtlяrinя gюrя ona "gюz цstцndя qaшыn var deyяn olmamыш" Azяrbaycan xalqыna qarшы tarix bюyu mяnfur, mяkirli niyyяtindяn bir an belя яl чяkmяmiшdir. Tarix zamanla tяkrarlanыr.

1919-cu il mayыn 28-dя Azяrbaycan nцmayяndя heyяti ABШ prezidenti Vudro Vilsonla gюrцшmцш, iyunun 11-dя hюkumяtin dюvlяt mцdafiя komitяsinin tяшkili haqqыnda qяrar verilmiшdir. Ыyunun 13-dя

tubunda mяhz bu faktы vurьulayыrdы ki, Denikin mяsяlяsi Rusiya dюvlяtinin daxili iшidir vя Azяrbaycan suveren dюvlяt kimi baшqa suverяn dюvlяtin daxili iшlяrinя mцdaxilяyя yol verя bilmяz. Bununla da nazir, Rusiyadan mцstяqil Azяrbaycanыn daxili iшlяrinя qarышmamaьы tяlяb edir. Yanvarыn 11-dя Paris Sцlh Konfransыnda Lord Corc Kersonun tяklifilя mцttяfiqяrin Ali Шurasы aшaьыdakы kimi qяrar qяbul etdi: "Mцttяfiq birlяшmiш dюvlяtlяr Azяrbaycan vя Gцrcцstan hюkumяtlяrini de-fakto sяviyyяsindя birgя tanыyыrlar". Daha sonra Yaponiya vя Fransa dюvlяtlяri dя Azяrbaycan vя Gцrcцstanыn suverenliyini de-fakto tanыdыq-

Nuru paшa (саьда) йавяри иля Бакыда Bakыdan ingilis qoшunlarыnыn Azяrbaycanda saxlanыlmasыna qarшы yюnяlmiш izdihamlы mitinq keчirilir. Bu zaman, yяni 19 avqustda Иngiltяrя-Иran mцqavilяsinя gюrя Иran Azяrbaycana olan яrazi iddialarыndan яl чяkdiyini bяyan edir. Noyabrыn 23-dя Tiflisdя Azяrbaycan vя Ermяnistan arasыnda baш verяn bцtцn mцnaqiшяlяrя son qoyulmasыnы vя sяrhяd mяsяlяlяrinin sцlh yolu ilя hяll edilmяsini nяzяrdя tutan mцqavilя imzalanыr.

Lakin Sovet Rusiyasы tяrяfindяn tяhlцkя getdikcя artыrdы. Buna gюrя dя yanvarыn 2dя RSFSR xalq xarici iшlяr komissarы Georgi Чiчerin aьqvardiyaчы Anton Denikin ordusuna qarшы hяrbi ittifaq baьlamaq tяklifi ilя xarici iшlяr naziri Fяtяli xan Xoyskiyя nota gюndяrir. Fяtяli xan Xoyski notaya tutarlы cavab verir, notaya cavaбda bildirilir ki, "bu Rusiyanыn gяlяcяkdя Azяrbaycanы iшьal etmяk цчцn nяzяrdя tutulan siyasi manevrlяrindяn baшqa bir шey deyildi". Eyni zamanda Чiчerinin notasыnыn siyasi mяqsяdini dцzgцn baшa dцшяn Fяtяli xan Xoyski bunu "Rusiyanыn Xalq Cumhuriyyяtinin daxili iшlяrinя qarышmaq kimi qiymяtlяndirir". F.Xoyski юzцnцn 1920-ci il 14 yanvar tarixli cavab mяk-

larыnы mяlumat verirlяr.

Hюkumяt daxilindя mцxalifяtчi qцvvяlяr ilя F.Xoyski arasыnda baш verяn anlaшыlmazlыqlar nяticяsi olaraq daxili iшlяr naziri Mяmmяdhяsяn Hacыnski istefa verir, onun yerinя Mustafabяy Vяkilov tяyin edilir. 1920ci il martыn 23-dя Яhmяd bяy Pepinov nazir sяlahiyyяtlяrindяn яl чяkdiyini, aprelin 9-da isя Camo bяy Hacыnski dя istefa verdiyini bildirirlяr. Sosialistlяr fraksiyasыnыn цzvlяrinin hюkumяtdяn getmяsi hюkumяtdя bюhranы daha da dяrinlяшdirir. Hюkumяtdя qalan mцsavatчыlar isя bu sцqutun qarшыsыnы almaq iqtidarыna malik deyildilяr. Belяliklя Sovet tяhlцkяsinя qarшы цmumi platforma qurmaq olmadы vя nяticяdя Sovet qoшunlarыnыn sяrhяdя yaxыnlaшmasы hюkumяtin daьыlmasыna sяbяb oldu. XЫ ordunun юn dяstяlяri aprelin 27-nя keчяn gecя Bakыdakы kommunistlяrin чыxышlarыnыn baшlanmasыna qяdяr planы яvvяlcяdяn Serqo Orcanikidzenin fяal iшtirakы ilя Mixail Tuxaчevski vя qяrargahыn rяisi S.A.Puqaчovun rяnbяrliyi altыnda Qafqaz cяbhяsi qяrargahы tяrяfindяn hazыrlanmыш Bakы яmяliyyatыnыn hяyata keчirilmяsinя baшlanыldы. Aprelin 27-dя saat 1-я 5 dяqiqя qalmыш Azяrbaycan parlamentinя ultimatum ver-

ilmяsindяn 12 saat яvvяl Anastas Mikoyan, Q.Cяbiyev vя Q.Musabяyovun da olduьu "ЫЫЫ Beynяlmilяl" zirehli qatarы Samur kюrpцsцndяn keчdi vя yol boyu qяflяtяn yaxalanmыш azsaylы vя pяrakяndя Azяrbaycan Ordusu hissяlяrinin mцqavimяtini qыrmaqla Bakыya hяrяkяt etdi, iki saatlыq qanlы dюyцшdяn sonra zirehli qatarlar Yalama stansiyasыnы яlя keчirdilяr. Xudat Xaчmaz dяstяlяrinin mцqavimяti dя qыrыldыqdan sonra iшьalчы qatarlar Bakыya asanlыqla daxil oldular.

Sonuncu qыsa mцddяtli dюyцш Xыrdalan vя Bilяcяri stansiyalarы arasыnda oldu vя axшam saat 11dя Bilяcяri stansiyasы da tutuldu.

Daha sonra Шamaxы, Aь-su, Gяncя stansiyalarы яlя keчirildi.

Mayыn 1-dя Volqa-Xяzяr hяrbi donanmalarы Bakы limanыna daxil oldular. Ardыnca яyalяtlяr dя vя ucqarlar da tezliklя яlя keчirildi vя 1920-ci ilin may ayыnыn ortalarыnda XЫ Qыzыl Ordu Azяrbaycanda bцtцn яrazidя nяzarяti яlя keчirdi. Belяliklя Rusiya mцdaxilяsi nяticяsindя Azяrbaycan hюkumяtinin hakimiyyяti 1920ci ilin aprelin 27-dяn 28-nя keчяn gecя devrildi.

Ermяni daшnaklarы 1920-ci ildя olduьu kimi 1988ci ildя Daьlыq Qarabaьda daha sonra Sumqayыtda azяrbaycan xalqыna qarшы tяxribata яl ataraq, Azяrbaycandan yeni-yeni torpaqlar qoparmaq mяqsяdilя tяxribatlara яl atdыlar. 70 il xalqlarы istismar buxovunda saxlayan SSRИ kimi rejimin dayaqlarыnыn zяiflяmяsindяn istifadя edяn respublikalar mцstяqillik яldя etdilяr. Azяrbaycan da bu zaman azadlыq mцbarizяsinя qoшuldu vя 1991-ci ildя avqustun 30-da Azяrbaycan Ali Soveti "Azяrbaycan Respublikasыnыn Mцstяqilliyi haqqыnda Konistitusion Aktыnы" qяbul etmяklя mцstяqillik яldя etdi.

Tarix boyu Azяrbaycan torpaqlarы hesabыna "Bюyцk Ermяnistan" yaratmaq xцlyasыnda olan Daшnaqsцtyцn partiyasы Sovet imperiasыnыn daьыlmaqda olan ordu hissяlяrinin kюmяkliyi ilя Daьlыq Qarabaьda яliyalыn azяrbaycanlыlara qarшы soyqыrыm tюrяtmяklя яhalini юz doьma torpaqlarыndan qovmaьa baшladыlar.

Yeni mцstяqillik яldя etmiш Azяrbaycan Respublikasы isя birlяшmiш ermяni-rus ordu dяstяlяrinin qarшыsыnda duracaq gцcя malik deyildi. Ulu Юndяrin hakimiyyяtя gяliшi ilя юlkяdя vяziyyяt dяyiшdi. Azяrbaycan bu gцn Qafqazda qцdrяtli orduya malikdir, bu gцn Heydяr Яliyev yolunu davam etdirяn Prezidentimiz cяnab Иlham Яliyev Azяrbaycanыn dцnyada mюvcud olan dюvlяtчilik ideyalarыnы yaшatmaq mяqsяdilя 2018-ci ili "Azяrbaycan Demokratik Respublikasы" ili elan etmiшdir.

Cцmhuriyyяtin 100 illiyinin bayram edilmяsi юlkяmizdя tarixi dюvlяtчilik яnяnяlяrinя malik olan Azяrvaycan xalqыnыn Шяrqdя ilk mцstяqil demokratik dovlяt qurucusu olmasы vя varislik ideyalarыna sadiklik, bu ideyalarыnыn layiqli davamчыlarыnыn olmasы яnяnяsindяn irяli gяlir. Konistitusion Aktыn 2-ci maddяsindя deyilir: "Mцstяqil Azяrbaycan Respublikasы 1918-ci il tarixdя yaradыlmыш 1920-ci il aprelin 28-dя sцqut etmiш Azяrbaycan Respublikasыnыn hцquqi varisidir", Ulu Юndяrin sюzlяri ilя desяk: "Azяrbaycan dцnyaya bir gцnяш kimi doьacaq".

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

№ 05 (163), Май 2018

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ -- 100 100 АЗЯРБАЙЪАН

ЯДЯБИЙЙАТ ВЯ МИЛЛИ ШЦУР ЫЫ ФЯСИЛ Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайымызда) Lцter 1521-ci ildя Vorm reyxstaqыnda чыxыш edяrkяn demiшdir: "Sяhvя yol verdiyimi mцqяddяs kitaba istinadяn mяni inandыrmasalar юz fikirlяrimdяn imtina etmяk niyyяtindя deyilяm. Allah mяnя yardыmчы olsun. Amin!".

1521-ci ildя imperator V Karl bidяtчi kimi Lцteri qanundan kяnar elan etdi. Lцter Saksoniya kцrfristinя mяxsus Vartburq qalasыnda gizlяnmяyя mяcbur oldu. O, qalada olduьu mцddяtdя Bibliyanы latыn dilindяn alman dilinя tяrcцmя etdi vя bununla da nяinki "Reformasiya hяrяkatы"nыn uьurunu tяmin etmiш oldu, hяm dя alman яdяbi dilinin tяmяlini qurdu. Ш.C.Яfqani mцsяlman xalqlarыnыn яtalяtin tяsir dairяsindяn, sxalostikanыn sяrhяdlяrindяn kяnara чыxa bilmяmяlяrinin sяbяbini islamыn яsas prinsiplяrindяn uzaq dцшmяlяrindя gюrяrяk yazыrdы: "Mцsяlman alяmindя tяnяzzцl, pozьunluq юncя din baшчыlarыnda, цlяmalarыnda baшlamыш, sonra цmmяtя sirayяt etmiшdir". Ш.C.Яfqanи ilя цnsiyyяt imkanы bulmuш шяxslяrdяn biri aralarыnda olmuш sюhbяti bu cцr qяlяmя alыb: "bir gцn seyid Cяmalяddin hяzrяtlяrindяn soruшdum: "Mцsяlmanlarы bu gцnki zяbunluqlarыndan, fikirsizliklяrindяn qurtarmaq цчцn чarя varmы, varsa nяdir?"

Cavab verdi ki, "Bu afaqa bir чarя dяxi var, bu da dini hяrяkatdan ibarяtdir. Tяkcя mцsяlmanlar deyil, avropalыlarыn da bu qяdяr tяrяqqi edib irяli getmяsinя sяbяb dini hяrяkat oldu. Hяrgah dini hяrяkatdan avropalыlar kяnar olsa idilяr, hяmiшяki hallarыnda, bяlkя ondan da betяr hallrada qalardыlar. Bugцnkц mцsяlmanlarы qяflяtdяn, gцcsцzlцkdяn vя qeyrяtsizlikdяn xilas etmяyя ancaq dini hяrяkatыn gцcц yetя bilяr".

M.Я.Rяsulzadя Ш.C.Яfqaninin yuxarыdakы fikrini nяzяrdя tutaraq yazыrdы ki, Misirdя nяшr olunan яrяbcя qяzertlяrin birindя шeyxin fikirlяrilя tanыш olmuш vя "mяrhumun nцfuzi-nяzяrinя heyran qalmышdыm".

Daha sonra юndяr yazыrdы: "...Lцterin "Иncilя doьru dediyi kimi Qurana doьru gedilmяlidir. Digяr tяrяfdяn din юylя bir yolda tяfsir olunmalыdыr ki, яrяbin kяшfiyyatы - юlmiyyя vя tяrяqqiyyatы - maddiyяsini almaqdan mane olmasыn.

Sonra яsasati - dinniyyя яrяb olmayanlar цчцn yabanчы qalmamalыdыr. Яvvяla Quran, sonra da ayin vя dualar tцrkcяyя (farscaya vя qeyricяyя) tяrcцmя edilmяlidir, ruha

vя qяlbя lazыm gяlяn hяrarяt vя nuru bяxш edя bilsin. Yoxsa ayini - diniyyя quru bir hяrf vя cansыz bir kяlmяdяn ibarяt olub qalar ki, faydasыz olan hяr шey яbяsdir".

Bяdii яdяbiyyat vя incяsяnяt яsяrlяri xalqыn юzцnцnkц hesab etdiyi dяyяrlяr haqqыnda bяdii obrazlarыn, musiqinin vasitяsiylя, eyham vя iшarяlяrlя daha dolьun tяsяvvцr yaratmaqla duyьulardan beyinяdяk, hisslяrdяn шцuradяk davam edяn idrak prosesini sцrяtlяndirir.

Digяr tяrяfdяn bu qяbildяn olan яsяrlяr yaddaшlarda solьunlaшan tarixi hadisяlяrя, mяdяniyyяtя, dini яqidяyя dair faktlarы unudulmaq kimi bir aqibяtdяn qurtarыb xalqыn inam vя rяьbяt bяslяdiyi mяnяvi varlыqlar sыrasыna qaytarыr. Yaradыcы insanlarыn zehni fяaliyyяtinin nяticяsi kimi yaranan mяnяvi mяhsullar xalqыn dцшцncя tяrzinя, adяt-яnяnяlяrinя, dini dцnyagюrцшцnя, duyьularыna aid mяtlяblяri tяcяssцm etdirmяklя onun etnik шцuruna mяzmun dolьunluьu aшыlayыr, mяdяni sяviyyяsinin yцksяlmяsinя vя bilik dairяsinin geniшlяnmяsinя sяbяb olur. Bцtцn bunlar toplum halыnda nяticя etibarы ilя milli idrakыn inkiшafыna tяkan verir.

M.Я.Rяsulzadя bяdii яdяbiyyatыn vя incяsяnяtin xalqыn dцnyagюrцшцnцn geniшlяnmяsinя tяsir imkanlarыnы bildiyindяn bu qяbildяn olan яsяrlяr haqqыnda fikirlяrini яks etdirяn mяqalяlяr qяlяmя almыш vя mяtbuat vasitяsilя vaxtaшыrы cяmiyяtin diqqяtinя чatdыrmышdыr. Яdяbi tяnqidin tяlяblяrinя yцksяk sяviyyяdя cavab verяn bu mяqalяlяr gerчяk tarixi faktlara, яdяbiyyat vя incяsяnяt meyarlarыna яsaslandыьыndan hяmin яsяrlяrin tяsir gцcцnц daha da artыrыrdы. Elя rяyin яhяmiyyяti dя aid olduьu яsяrdя яksini tapan gerчяkliklяrin oxucu, dinlяyici tяrяfindяn шцurlu surяtdя qяbul edilmяsinя yardыmчы olmasыndadыr.

Onun 1913-cц ildя Bakыda tamaшaya qoyulmuш "Yezid ibn Mцaviyyя" adlы pyes haqqыnda yazdыьы mяqalя dя bu baxыmdan sяciyyяvidir.

Bakы qazisi Nurmяhяmmяdkяrim Aьa Misir yazычыsы Gцrci Zeydanыn "Ьagяti Kяrbяla" romanыnы "Kяrbяla yanьыsы" adы ilя dilimizя чevirmiш, Mehdi bяy Hacыbababяyov isя bu яsяrin hяmin tяrcцmя variantы яsasыnda "Yezid ibn Mцaviyyя" pyesini arayaяrsяyя gяtirmiшdir.

M.Я.Rяsulzadяnin bu pyes haqqыnda яdяbi tяnqid mюvqeyindяn yazdыьы mяqalяnin tяlqin etdiyi яsas aparыcы fikir budur: яsяr tamaшaчыlara zalыma nifrяt aшыlamaqla, zцlmlя barышmazlыq яhval-ruhiyyяsi yaratmaqla funksiyaca юz mяqsяdinя чatыb. Bunu Yezidi zяhяrlяyib юldцrяn Salma rolunun ifaчыsы Olenskayanыn цnvanыna sяslяnяn alqышlar da tяsdiq edirdi.

"Yezid ibn Mцaviyyя" pyesi haqqыnda юndяrin qяlяmя

aldыьы mяqalяdяn hasil olan son dяrяcя mцhцm nяticяlяrdяn biri dя budur ki, Yezidin tюrяtdiyi cinayяt яmяli milyonlarыn яqidяsinя чevrilmiш Иslamыn canlы mцcяssяmяsinя qarшы yюnяldiyindяn яn iyrяnc rяzalяtdir vя bu rяzalяt dяliliyin, sяrsяmliyin tяzahцr halыdыr. Sяrsяmlik isя idrak tяrяfindяn dцzяnlяnяn bяшяri dяyяrlяrя asi чыxdыьыndan yox edilmяlidir.

Mяqalяdя pyesin bяdii dяyяrinя, tяsir gцcцnя xяlяl gяtirяn nюqsanlar da son dяrяcя dцrцst mцяyyяn edilib. M.Я.Rяsulzadяnin tяnqidinя tuш gяlяn яsas motiv belя idi: "Romanыn

lalяsinin xilafяtin baшыnda durduьu dюnяmdя (661-750) ictimai-iqtisadi, siyasi vя mяnяvi sahяlяrdя meydana gяlяn antaqonist xarakterli ziddiyyяtlяrin yaranmasыnыn, o sыradan Yezid kimi sяrsяmlяrin hakimiyyяtin zirvяsinя gяlib чыxmasыnыn sяbяbi kollegial idarячiliyin "шurяviyyяt яsasыnыn" tяkbaшчыlыqla яvяzlяnmяsidir.

M.Я.Rяsulzadяnin bu mяtlяblя baьlы dцшцncяlяri mцtlяq gerчяkliklя uzlaшыr. Tarix boyu istяnilяn юlkяdя baш verяn tцkцrpяdici cinayяtlяr, rяzalяtlяr, qanunsuzluqlar, яdalяtsizliklяr, haqsыzlыqlar bir adamыn

Мцяллифин Азярбайъан Ъцмщиййятинин 100 иллик йубилейиня щяср етдийи вя 2018-ъи илин май айында ишыг цзц эюрян “Милли виъданымызы дирчялдян бюйцк идеолог” китабынын цз габыьы. qяhrяmanlarы olan Яbdцrrяhman ilя Salmanыn dilindя ro-mana nяzяrяn яmяvilяrin xila-fяti шцrяviyyяt яsasыndan чыxa-raraq tяvarцш цsuluna salma-larы яleyhindя bюyцk-bюyцk nif-rяt vя hiddяtlяr vardыr. Pyesdя bu xцsus чox cцzi vя qeyri-mяri bir surяtdя keчiшdiril-miшdir. Halbuki bu hal olduqca bяst verilmяli vя bu fikir vazeh bir surяtdя bяyan olunmalы idi. Tainki o canfяda qяhrяmanlarыn mцqяddяs olsa da, шяxs tяrяfdarlыьы deyil, mцqяddяs bir prinsip qяhrяmanlarы olduqlarы bцtцn parlaqlыqlarы ilя gюrцlsцn".

Mяqalяyя mяxsus mяzmun, mяna чюvhяri yuxarыdakы fikirdя юz tяcяssцmцnц tapmышdыr. Demяli, Яmяvilяr sц-

timsalыnda hakimiyяtin mяhdud bir zцmrяnin яlindя cяmlяnmяsindяn qaynaqlanыb.

M.Я.Rяsulzadяnin haqqыnda bяhs etdiyimiz mяqalяsindя zirvяdя duran fikir pyes qяhrяmanlarыnыn nя qяdяr mцqяddяs olsa da yalnыz Hяzrяti Hцseyn яleyhцssяlamыn timsalыnda bir шяxsin deyil, mцqяddяs prinsiplяrin tяrяfindя olmasы fikridir. Юndяrin "Yezid ibn Mцaviyyя" pyesindя aшkarladыьы mцhцm nюqsanlardan biri dя яsяrin diliylя baьlыdыr. "Pyesin yazыldыьы dilя gяlincя, чox sюz deyilя bilяr. Xцlasяtяn bu qяdяr deyilя bilяr ki, Qazi cяnablarыndan alыnan parчalar яrяbcя tяsirdяn, mцqtяbis (yяni romandan iqtibas edяn Mehdi bяy Hacыbaba-

bяyov - H.M.) tяrяfindяn яlavя

olunan parчalar isя rusca nцfuzundan qurtarmamышlardы.

"Uzaq яmrя tяmя ediyorsan" cцmlяsi ilя "sяn necя ki, gюzяl юz inadыndaш... vя i.a." cцmlяsindя gюrцndцyц kimi qeyritцrkц vя nяsaliш tяrkiblяr pyesdя az deyildir".

Gюrцndцyц kimi yenя dя юndяr milli dяyяrlя, yяni dillя baьlы mяsяlяni, baшqa sюzlя dilimizin saflыьы ilя яlaqяdar problemi юn plana чыxarыb. Цmumiyyяtlя юndяrin яdяbiyyat vя incяsяnяt яsяrlяrinя hяsr etdiyi tяnqidi yazыlarыnda ifadя olunan fikirlяrin qabarыq nidasы milli-mяnяvi dяyяrlяrя etinasыzlыq hallarыna qarшы яsasыnda mяnяvi duyum dayanan, цrяk чыrpыntыlarы ilя intellektin vяhdяtindяn ibarяt etiraz idi.

Bu etiraz bir чox hallarda millimяnяvi dяyяrlяrin obyektiv tяhlilindяn ibarяt fikirlяrlя paralel шяkildя ifadя olunurdu. Bunun bariz юrnяyini "Яsli vя Kяrяm" operasы haqqыnda yazdыьы rяydя gюrцrцk.

M.Я.Rяsulzadя Ц.Hacыbяyovun "Яsli vя Kяrяm" operasыnыn seyrindяn aldыьы tяяssцratы qяlяmя almышdыr.

Onun yazdыqlarыndan mяlum olur ki, шяrq vя qяrb musiqisinin sintezindяn ibarяt zюvqlяri oxшayan yцksяk sяviyyяli musiqi, "sюz aшiqlяriylя hekayя aшiqlяrinin" vяhdяti, aktyorlarыn sяrgilяdiyi mяharяt tamaшaya elя bir cazibяdarlыq gяtirmiшdi ki, hamы valeh olmuшdu. Tamaшaчыlar Kяrяmin цlvi eшqinin ruhu ilя sяslяшяn nяьmяlяrя bяnd olmuшdu. M.Я.Rяsulzadя elя bu nяьmяlяrin sehirli tяsirindяn чыxыш edяrяk tяяssцflя bildirirdi ki, artыq gцrcц zurnaчыlarыnыn dцdцklяri toylarыmыzdan sюz aшiqlяrini sыxышdыrыb чыxarmaqdadыr. Bununla da hяmvяtяnlяrini milli-mяnяvi dяyяrlяrя etinasыzlыqda, baшqa sюzlя nihilizmя meyllяnmяkdя gцnahlandыrыrdы: "Яsli vя Kяrяm" bir yerя cяm etmiш olduьu Шяrqi vя Qяrbi nяьmяlяrdяn baшqa mяnя bir шey nюqteyi-nяzяrindяn daha чox yarыndы. Bu da orada mцhцm bir yer tutmuш olan "tцrk havasы"dыr, saz havasы. Чox tяяssцf ediyoram ki, toylarыmыz milli aшыqlarыmыzыn яlindяn чыxыb gцrcц qяzzalarыna vя gцrcц zurnaчыlarыnыn dцdцklяrinя giriftar oluyor, bunun intiqamыnы mяn keчяn cцmя gecяsi Sarabskinin Kяrяm sifяti ilя oxuduьu tцrk havalarы ilя alыyordum vя яgяr mцmkцn olsaydы qalxыb xalqa deyяcяydim ki: Gюrцnцz bяyяnmяdiyiniz milli aшыqlarыmыzыn havasы nя qяdяr dilrubadыr, nя qяdяr cazibяlidir. Milliyyяt hissini itirmяyяnlяr vя milliyyяt ruhundan uzaqlaшmayanlar цчцn aшыq Kяrяmdя, Koroьluda vя bunun timsalыndakы nяьmяlяrdя o qяdяr цlvi hisslяr, o qяdяr geniш zюvqlяr vardыr ki, onu ancaq sюz nяьmяsiylя oxunduьu zaman hekayя qяhrяmanыnыn dяrdinя tamamilя aшina ola bilяn kюylцlяr qяdяr saf vя pak цrяklяrimiz anlaya bilяrlяr". (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 05 (163), Май 2018

Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi

T Tц цr rk k x xa allq qlla ar rыы я яd dя яb biiy yy ya at tыы Mцhazirяlяr b) Mizahlar. Bizdя

(Яввяли ютян сайларымызда)

"Saltuknamя" XЫЫЫ яsr alp яrяnlяrindяn Sarы Saltukun qяhrяmanlыqlarыndan bяhs edяn bir dastandыr. "Battalnamя" vя "Daniшmяndnamя" ilя bяnzяrliklяri чoxdur.

Bir чox tяdqiqatчыlar onu цч halqalы zяncirin son halqasы kimi qiymяtlяndirir. Bu dastan Sultan Fateh ЫЫ Mehmяdin (tяv. 1432. hak.1444-1446 vя 14511481) oьlu Cem Sultanыn (1459 -1495) Яdrinяdя kaymakam

olduьu dюvrя - 1473-cц ilя qяdяr aьыzdan-aьыza dolaшan bir dastan idi. Cem Sultan bu dastanы dяfяlяrlя dinlяmiш vя onu чox bяyяnmiшdi. Buna gюrя dя, Яbцl-Xeyri-Rumiyя (?-?) "Saltuknamя"ni toplayыb yazыya almaьы hяvalя etmiшdi. Elя hяmin il Cem Sultanы Konyaya vali tяyin etsяlяr dя, Яbцl-Xeyri-Rumi yeddi il sяrasяr Anadolu vя Rumelini addыm-addыm gяzяrяk "Saltuknamя"ni yazыya almыш, цч cildlik bir яsяr meydana gяtirmiшdir. Bu iшin tamamlanmasыnы 1480-ci ilя aid edirlяr.

"Saltuknamя"dя Sarы Saltukun hяyatы, Anadolu vя Rumeli uьrunda aparыlan savaшlar, qeyri-mцsяlman xalqlarla olan mцnasibяtlяr юz ifadяsini tapmышdыr.

Burada Mюvlanя Rumi, Xoca Nяsrяddin, Яhmяd Fяqih, Hacы Bяktaшi Vяli, Qaraca Яhmяd, Tapdыq Яmrя, Osman Qazi kimi шяxsiyyяtlяrlя Sarы Saltuk mцnasibяtlяri dя yer almaqdadыr.

"Saltuknamя"yя gюrя, Sarы Saltukun яsl adы Шяrif Xыzыrdыr. O, tяxminяn 1210-cu ildя Amasiya vя ya Sinop tяrяflяrdя doьulmuшdur.

Atasыnыn adы Seyyid Hasan, anasыnыn adы isя Rяbiяdir. Юvliya Чяlяbi isя onun Mяhяmmяdi Buxari olduьunu, Шeyx Яhmяd Yяsяvi tяrяfindяn Anadoluya, Hacы Bяktaшi Vяli dяrgahыna gюndяrildiyini yazыr. XЫЫЫ яsrin sonunda vя ya XЫV яsrin яvvяllяrindя шяhid edilяn Sarы Saltukun Anadolunun bir чox yerlяrindя qяbri vardыr. Baшqa bir mяnbяdя isя Sarы Saltukun Aьшяhяr яtrafыnda yetiшяn чoban olub, bir чox tцrklя birlikdя Krыma keчdiyi yazыlmышdыr. Чox tяяssцflяr olsun ki, "Saltuknamя"nin Kяnan Paшa vя Yazычoьlu Mehmяd tяrяfindяn iшlяnmiш variantlarы gцnцmцzя qяdяr gяlib чatmamышdыr.

"Saltuknamя" Osmanlы шahzadяsi Cem Sultan tяrяfindяn yazыya aldыrыldыьыna gюrя, onda Osman Qazi vя Osmanoьullarыnыn apardыьы savaшlara da юnяmli yer verilmiшdir.

"Saltuknamя"dяki Sarы Saltuk susuz yerdяn su чыxaran, юlцnц dirildяn, quru aьacы yaшыllaшdыran, юlяcяyi zamanы (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt. sяh.

200-203.) bilяn Sarы Saltukdur.

Bu яlamяtlяrin daha юncяki dюvrlяrdяn gяldiyi isя mяlum mяsяlяdir. Dastanыn tam шяkildя olan yeganя nцsxяsi Topqapы Muzeyi Kitabxanasыnda saxlanыr.

сящ. 13

"mizahlar" deyil, bir qayda olaraq, "lяtifяlяr" terminindяn istifadя edilsя dя, dilimizdя "mяzя", "mяzяlяnmяk", "mяzaq", "mяzaqlaшmaq" sюzlяrinin olduьunu etiraf etmяliyik.

Anadolu tцrk яdяbiyyatыnda "mizah"a bir termin kimi "yumor" sюzц ilя qarшыlыq verilir.

Orada "saчma vя bayaьы olmamaq шяrti ilя iчindя gцldцrцcц qavram olan... hяr шey" (Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы Ы cilt. Sяh.172.)

mizah hesab edilir, onlarыn шifahi vя yazыlы яdяbiyyatda geniш yayыldыьы gюstяrilir. Onlar qaba vя avamcasыna deyilяn sюzя, sorulan sorьuya incя vя zяrif bir dцшцncя ilя verilяn mяzяli, lakin hikmяtli cavablara "fыkralar" [(Ahmet Kabaklы.

1983. Sяh.231) tяsdiq edilir. Onun doьum yeri kimi Qum шяhяrinin dя ("Яxlaqi-Nasiri". Bakы, "Elm", 1980.

256 s. sяh.4.) adы hallanmaqdadыr. O, bir qayda olaraq, "Si fяsil" ("otuz fяsil").

Bakы, Nurlan, 2002.32 s., "Tяzkirя".

Bakы, Nurlan, 2002.70 s., "Юvsafцlяшraf" ("Шяrafяt sahiblяrinin vяsfi"). 34 s. Bakы, "Nurlan", 2002., "Biblioqrafiya". Bakы, XXЫ-Yeni Nяшrlяr Evi, 2004.

168 s.) seriyasыndan olan bцtцn nяшrlяrdя Xacя Nяsirяddin Tusi adы ilя tяqdim edilmiшdir. Шeyx Sяfiяddinin oьlu Sяdrяddin Musa (1334-1392) 28 iyun 1379-cu il tarixdя Sultan Яhmяd Cяlayiriyя yazdыьы mяktubda... "Xacя Nяsirяddin Mяhяmmяd Tusinin vя atababasыnыn Ordubadlы" olduqlarыnы xцsu-

rяddindяn soruшdular: "Yemяyi nя vaxt yemяk yaxшыdыr?"

Xoca cavab verdi: "Zяnginlяr istяdiklяri vaxt, faьыrlar isя tapandan-tapana yesяlяr yaxшыdыr."

2. Bir gцn sokakda Xocanыn qabaьыna dяrяbяyinin kюpяklяri чыxыr. Xoca bir kяnara чяkilib onlara yol verirmiш kimi deyir: "Keч igidim, keч!"

3. Bir gцn Xoca baьbanlarыn aьac яkdiyini gюrцb onlara yaxыnlaшыr. Salamlaшandan sonra deyir: "Mяni dя torpaьa яkin, gюrцm, necя bar verirяm."

Baьbanlar Xocanы qur-

Tцrk edebiyatы Ы cilt. Sяh.177. Elя bu kitabыn юzцndя "Gцnlцk olaylarы, mяmляkяt dяrdlяrini vя ya hяr hansы bir mюvzunu bяlli bir gюrцш acыsыndan яlя alan qыsa yazыlara fыkra, ... fыkra yazanlara isя "kюшя yazarы" deyilir. ... Fыkraчы aьla gяlя bilяcяk hяr mюvzuda yaza bilяr, lakin dяrinя enmяz, izahlara baш vurmaz ..." шяklindя izahat verяn (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы Ы cilt. Sяh.519.) A. Kabaklыnыn "fыkra"ya mцnasibяti maraq dюьurmaya bilmяz.

Gюrцnцr ki, "fыkra" sюzц zaman keчdikcя yeni mяna чalarlarlarы kяsb etmiшdir.)] deyirlяr.

Bizlяrdя "Molla Nяsrяddin", onlarda isя "Xoca Nяsrяddin" obrazы чox populyardыr. Яlbяttя ki, bu Oьuzlarыn ortaq lяtifя obrazыdыr. Anadolu tцrklяrinя gюrя, Xoca Nяsrяddin tarixi шяxsiyyяtdir. O, Sivrihisara yaxыn Horto kяndindя 1208-ci ildя doьulmuшdur.

1237-cц ildя Aьшяhяrя gяlmiш, 1284-cц ildя orada vяfat etmiшdir. Tцrbяsi цzяrindяki vяfat tarixi mяzяli bir ovqat yaratmaq mяqsяdi ilя hicri 386 шяklindя gюstяrilmiшdir. Sadяcя olaraq, 386-nы tяrsinя olaraq 683 oxuduqda miladi tarixlя 1284 alыnыr ki, bu da onun vяfatыnыn doьru tarixidir. Xoca Nяsrяddini "Araplarыn Cuha'sы, Иranlыlarыn Nasиrцddin Tцsи'si, Yunan'ыn Ezopos'su, Almanlarыn Eulenspiegel'i, Bulqarlarыn Hitar Petar'ы sayыlabilecek" (Ah-

(Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы Ы cilt. Sяh.182-183.)

met Kabaklы. Tцrk edebiyatы. Ы cilt. Sяh.

181.) шяxsiyyяtlяri sыrasыna aid

edяn Яhmяd Kabaklыnыn "Иranlыlarыn Nasиrцddin Tцsи'si" ifa-dяsi burada o qяdяr dя yerinя dцшmцr. Ona gюrя ki, Xacя vя ya Molla Nяsrяddinin tarixi шяxsiyyяt olub-olmamasыndan asыlы olmayaraq, o, Azяrbaycan, Anadolu vя Orta Asiya tцrklяrinin ortaq lяtifя obrazыdыr. Яhmяd Kabaklыnыn "Иranlыlarыn Nasиrцddin Tцsи'si" ifadяsindя isя "Иranlыlar" istilahы altыnda kimlяrin nяzяrdя tutulduьu aydыn deyildir. Burada "Иranlыlarыn Nasиrцddin Tцsи'si" яvяzinя "Azяrbaycan tцrklяrinin Molla Nяsrяddini" istilahы iшlяnsяydi, fikir daha sяrrast ifadя edilmiш olardы. [Axы, Azяrbaycanыn Nяsirяddin Tusisi dя tarixi шяxsiyyяtdir. Azяrbaycanda nяшr edilяn elmi vя яdяbi mяnbяlяrdя Azяrbaycan alimi Nяsirяddin Tusinin 18 fevral 1201-ci ildя Hяmяdanda, bяzi mяnbяlяrя gюrя Tusda doьulduьu, 25 iyun 1274-cц ildя Baьdadda dцnyasыnы dяyiшdiyi, tяhsil aldыьы Tus шяhяrini юzцnя tяxяllцs gюtцrdцyц (Bax. Azяrbaycan ASE. VЫЫ c. Bakы-

шubmuш: "Nя юyrяndin, oьlum?"

Xoca belя cavab veribmiш: "Anacan, xeyir-duanыzыn bяrяkяtindяn sяnяtimin yarыsыnы юyrяnmiшяm. Artыq tikilmiш шeylяri sюkя bilirяm. Иш ki, qaldы sяnяtimin o biri yarыsыna, яgяr юmцr vяfa edяrsя, tikmяyi dя юyrяnяrяm."

5. Bir gцn Xoca yoxuшlarda tяr tюkяrяk, eniшlяrdя dыrnaq sюkяrяk daь belindяn aшarkяn tamamilя taqяtdяn dцшdцyцnц gюrцb "Юmrцmц yaxama tikmяdilяr ki! Demяli, mяnimki bura qяdяrmiш!" deyяrяk цzцqoylu yerя sяrilir.

Qalxыb yoluna davam etmяk яvяzinя "Dostlarыm, qohum-qonшularыm яtimi yesяlяr dя, sцmцyцmц yerdя qoymazlar" deyя dцшцnцr vя uzanыb adamlarыn gяlmяyini gюzlяyir.

Adamlarыn gяlmяdiyini gюrцb ayaьa qalxыr, evя qяdяr gяlir, arvadыnы чaьыrыb deyir: "Arvad, юlцb daьыn baшыnda qalmышam.

Adamlarы чaьыr, gяlib mяni aparsыnlar." Xoca qayыdыb gedяn kimi arvadы haray salыb camaatы baшыna yыьыr.

Bu qяfil xяbяrdяn шaшыrmыш adamlar "Bu qara xяbяri kim gяtirdi?" deyя soruшduqda Xocanыn arvadы incik-incik cavab verir: "Camышlar! Qяribin kimi var idi ki, xяbяr gяtirsin? Юzц gяlib xяbяr verdi vя yenя dя чяkilib юldцyц yerя getdi!"

Arnavutluk'daki Sarы Saltыk bцstц si vurьulayыr. Naxчыvan, Ordubad, Яlincя qalasы vя яtrafыnыn яsli vя nяslinя gюrя Ordubaddan olan Qazы Иmadяddin Tusi tяrяfindяn idarя olunduьunu, юzцnцn dя onlarda (Bax. Seyidaьa Onullahi. Ordubad. Azяrbaycan mцяllimi.№46 (4620) 5 iiyun 1987. Sяh.4.) qonaq qaldыьыnы yazыr. XX яsrin яvvяlляrindя Azяrbaycanda nяшr edilяn vя bцtцn tцrk dцnyasыnda yayыlan bir jurnalыn "Molla Nяsrяddin" (1906-1931) adlanmasы da tяsadцfi olmamышdыr.]

Aшaьыdakы nцmunяlяr Xoca Nяsrяddinlя baьlы lяtifяlяrdяki цmumtцrk ortaq ovqat vя dцшцncя tяrzindяn xяbяr verir: 1. Bir gцn Xoca Nяs-

шaьa qяdяr torpaьa basdыrыrlar.

Bir az keчmiш Xocanыn canы sыxыlыr, dыrmanыb torpaqdan чыxыr.

Baьbanlar soruшurlar: "Bar vermяmiш niyя чыxdыn?"

Xoca deyir: "Torpaьыmы bяyяnmяdim."

Qeyd: Bizlяrdя olduьu kimi Anadolu tцrklяri dя hazыrcavablыьa meyllidirlяr. Yuxarыdakы fыkrada da ibrяtamiz vя hikmяtli bir fikir - "Шoran torpaqda шirin bar vermяk olmur" fikri юz ifadяsini tapmышdыr.

4. Anasы Xocanы cocuqkяn bir dяrzinin yanыna шяyird qoyubmuш. Aradan iki il keчяndяn sonra ondan soru-

Tцrk mizahlarы sыrasыnda Bяktaшi Vяli, Bяkri Mustafa ilя baьlы mizahlar da xцsusi yer tutur: 1. Yekяpяr vя xeyirsiz bir zяngin Bяktaшi Vяlidяn soruшur: "De gюrцm, islamыn шяrti neчяdir?"

Bяktaшi Vяli heч dцшцnmяdяn cavab verir: "Birdir!"

Yekяpяr aьzы kюpцklяnя-kюpцklяnя deyir: "Mяn dя dяrviшяm deyяn dinsizin birinя baxыn! Иslamыn neчя шяrti olduьunu da bilmir!"

Bяktaшi Vяli tюvrцnц pozmadan sюzцnя davam edir: "Hяccя getmяyi vя zяkat vermяyi siz aradan gюtцrdцnцz, namaz qыlmaьы vя oruc tutmaьы da biz yox elяdik. Bizя islamыn шяrti kimi bircя kяlimeyi-шяhadяt qaldы. Иndi baxыn, gюrяk, dцz demirяmmi?"

2. Bяkri Mustafa bir gцn yenя sяrxoш imiш. O gцn kim isя юlцbmцш vя cяnazя namazы qыlacaq imam da xяstяlяnibmiш.

Camaat Bяkri Mustafanы cяnazя namazы qыlmaьa mяcbur edir.

O da namaz qыlmazdan яvvяl яyilib mяrhumun qulaьыna nяsя deйir. Namazdan sonra юlц sahiblяri ondan meyidin qulaьыna nя dediyini soruшurlar.

Bяkri Mustafa cavab verir: "Ona dedim ki, bu dцnyada nяlяr olduьunu o dцnyada sяndяn soruшsalar, Bяkri Mustafa da imam olmuшdur deyяrsяn."

Qeyd: Gюrцndцyц kimi dюvrцn lяtifяlяrindя diniruhani mяzmun da юz ifadяsini tapmышdыr. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 14

Шяки

Alqayыt QУЛИЙЕВ, Statistika Иdarяsinin апарыъы mяslяhяtчisi Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt siyasяti iqtisadiyyatыn hяrtяrяfli inkiшafыnыn tяmin edilmяsini, o cцmlяdяn yцksяk texnologiyalar яsasыnda sяnayenin dinamik inkiшafыnы vя шaxяlяndirilmяsini nяzяrdя tutur. Uьurla hяyata keчirilяn bu siyasяtin nяticяsi olaraq son illяrdя Azяr-baycan Respublikasы regionlarыnыn sosial-iqtisadi inkiшafыna dair dюvlяt proqramlarы чяrчivяsindя mцxtяlif tяyinatlы yцzlяrlя sяnaye mцяssisяsi tikilib istifadяyя verilmiш, minlяrlя yeni iш yeri yaradыlmышdыr.

Azяrbaycanыn bцtцn bюlgяlяri daim inkiшaf edir. Bu bюlgяlяrdяn biri dя Шяki rayonudur. Шяki rayonunun sяnayesi яsasяn toxuculuq sяnayesi, elektrik enerjisinin istehsalы vя bюlцшdцrцlmяsi, elяcя dя qazыn bюlцшdцrцlmяsi vя suyun yыьыlmasы, tяmizlяnmяsi vя paylanmasы, kяrpic istehsalы, qida istehsalы, siqaret istehsalы kimi sahяlяrlя tяmsil olunmuшdur.

Hazыrda rayonda 20 sяnaye mцяssisяsi fяaliyyяt gюstяrir ki, bunlarыn da 9 kiчik mцяssisяdir.

2018-ci ilin yanvar-aprel aylarы яrzindя Шяki rayonun sяnaye sahяsindя 26003,6 min manatlыq mяhsul istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir ki, bu da 2017-ci ilin yanvar-aprel aylarыnыn gюstяricisindяn 15864,1 min manat чoxdur. Иqtisadi fяaliyyяt nюvlяrinin tяsnifatыna uyьun olaraq sяnayenin emal bюlmяsindя 675,1 min manatlыq, elektrik enerjisi, qaz vя buxar istehsalы vя bюlцшdцrцlmяsi vя tяchizatы bюlmяsindя 24367,6 min manatlыq, su tяchizatы, tullantыlarыn tяmizlяnmяsi vя emalы bюlmяsindя 729,9 min manatlыq, fiziki шяxslяr tяrяfindяn isя 231,0 min manatlыq sяnaye mяhsulu

статистиканын

2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda Шяkidя sяnayenin statistikasы яrzindя 207,2 min manatlыq sяnaye mяhsulu istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir ki, bu da яvvяlki ilin mцvafiq dюvrцnя nisbяtяn faktiki qiymяtlяrlя 117,5 faiz tяшkil edir.

Suyun tяmizlяmяsi vя bюlцшdцrцlmяsi bюlmяsi цzrя istehlaka verilяn suyun gюstяricisi 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarы яrzindя 398,2 min kub metr tяшkil etmiшdir ki, bu da юtяn ilin yanvar-aprel aylarыnыn gюstяricisindяn 250,4 min kub metr azdыr. Цmumilikdя Шяki rayonu цzrя 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda 21275,5 min manatlыq elektrik enerjisi istehsal edilmiшdir ki, bu da яvvяlki ilin mцvafiq dюvrцnцn gюstяricisindяn 17229,1 min manat чoxdur.

2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda Шяki rayonunun qazla tяchizatыnda 1269,1

№ 05 (163), Май 2018

эюзц

Дилшад ИЛЙАСОВА, Statistika Иdarяsinin апарыъы mяslяhяtчisi

иля

Раyоnda yazlыq bitkilяr яkini baшa catmышdir

Юlkяmizdя qeyri-neft sяnaye istehsalы keчяn il 5 faiz artmышdыr. Юnяmli gюstяrici kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafыdыr. Чцnki hяr bir юlkяnin яsas inkiшaf dinamikasыnы шяrtlяndirяn sяnaye vя kяnd tяsяrrцfatыdыr. Kяnd tяsяrrцfatыnda da gю-

2018-ci ilin mяhsulu цчцn ютян ilin payыzыnda sяpilmiш taxыl (Faizlя) йухарыдакы диагдамда эюстярилян kimidir.

Hazirda tarla vя hяyяtyani sahяlяrdя yazlыq bitkilяr яkinini demяk olar ki,

rцlmцш operativ tяdbirlяr nяticяsindя inkiшaf tяmin edilmiш vя kяnd tяsяrrцfatы xeyli yцksяlmiшdir Respublikamыzыn iqtisadiyyatыnыn yцksяliшindя Шяki rayonunun юz payы vardыr.

Rayonda kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы istehsalыnы artыrmaq цчцn daxili imkanlar чoxdur vя bundan bacarыqla istifadя olunur. Шяki rayonunun kяnd яhalisi яsasяn bitkiчilik vя heyvandarlыqla mяшьul olur. Bitkiчiliyin яsasыnы isя taxыlчыlыq tяшkil edir.

Keчяn il kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafыnda uьurlu il olmuшdur. Biz artыma nail ola bildik. Bu il bu artыm hesab edirяm

baшa чatmышdыr.

01 iyun 2018-ci il tarixя cяmi 5002 ha sahяdя yazlыq bitkilяr яkilmiшdir ki,bunun da 195 hektarыnы dяn цчцn vяlяmir, 4 hektarыnы чяltik, 668 hektarыnы dяn цчцn qarьыdalы, 5 hektarыnы dяn цчцn gцnяbaxan, 581 hektarыnы dяnlipaxlalыlar (lobya-noxud), 737 hektarыnы kartof, 866 hektarыnы tяrяvяz, 130 hektarыnы яrzaq цчцn bostan, 861 hektarыnы tцtцn, 535 hektarыn cari ilin чoxillik otlarы, 420 hektarыnы isя birillik otlar tяшkil edir. Шякi rаyоnu цzrя 2018-ci ilin mяhsulu цчцn yazlыq bitkilяrin якin sаhяlяri (Faizlя) ашаьыdакы diаqrаmmаdакы кimidir.

Yazlыq bitkilяrin sяpinindя Baш

ki, daha da bюyцk rяqяmlяrlя юlчцlmяlidir.

Rayonda 2018-ci ilin mяhsulu цчцn 2017-ci ilin payыzыnda 67121 hektar sahяdя payыzllq taxыl sяpilmiшdir ki, bunun da 67,2 faizini vя ya 45115 hektarыnы buьda, 32,3 faizini vя ya 21653 hektarini arpa, 0,5 faizini 353 hektarыnы xяsil arpa sяpini tяшkil edir.

Kцngцt, Qoxmuq, Suчma, Baltalы kяnd inzibati яrazi dairяlяri daha чox fяrqlяnmiшlяr.

Bir ingilis iqtisadчыsы demiшdir: "Тorpaq kяnd tяsяrrцfatыnыn anasы, яmяk isя onun atasыdыr". Ona gюrя dя biz яminik ki fяdakar kяnd zяhmяtkeшlяri torpaьa mюhkяm baьlanaraq юz яmяklяri ilя daha bюyцk nailiyyяtlяrя imza atacaqlar.

min manatlыq xidmяt gюstяrilmiшdir ki, bu da яvvяlki ilin yanvar-aprel aylarыnыn gюstяricisindяn 196,0 min manat azdыr.

Hesabat dюvrцnцn sonuna rayonun sяnaye mцяssisяlяrinin anbarlarыnda 6156,6 min manatlыq hazыr mяhsul qalыьы olmuшdur. Bu da 2017-ci ilin yanvar-aprel aylarыnыn gюstяricisindяn 219,1 min manat чoxdur.

2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda Шяki rayonunun sяnaye sahяsindя чalышan iшчilяrin orta sayы 1813 nяfяr, sяnaye sahяsindя чalышan iшчilяrя hesablanmыш яmяk haqqы fondu isя 1607,7 min manat olmuшdur ki, bu da 2017-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda hesablanmыш яmяk haqqы fondundan 256,5 min manat чoxdur.

2018-ci ilin yanvar-aprel ayla-

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяki rayonu Qыrxbulaq kяnd sakini Иsmayыlova Qяmяr Mяmmяd qыzыna verilяn Шяxsiyyяt vяsiqяsi vя doьum haqqыnda шяhadяtnamя itdiyi цчцn etibarsыz sayыlыr. istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir.

2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda Шяki rayonunun toxuculuq sяnayesi sahяsindя 182,3 min manatlыq toxuculuq mяhsullarы istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir ki, bu da 2017-ci ilin yanvaraprel aylarыnыn gюstяricisindяn 844,4 min manat azdыr. Йухарыдакы диаграмда 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda Шяkinin sяnaye sahяsindяки mяhsul istehsalы (min manatla) эюстярилиб. Шяki rayonunun sяnaye sahяsindя fяaliyyяt gюstяrяn kiчik mцяssisяlяri tяrяfindяn 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarы

rыnda sяnaye sahяsindя чalышan iшчilяrin яmяk haqqы fondu (min manatla) aшaьыdakы diaqramda gюstяrilmiшdir.

2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda bir iшчiyя dцшяn orta aylыq яmяk haqqы 281,9 manat olmuшdur ki, bu da 2017-ci ilin yanvar-aprel aylarыnыn orta aylыq яmяk haqqыndan 11,6 manat azdыr.

Respublikamыzda qeyri neft sektorunun inkiшafы bir sыra sahяlяrdя olduьu kimi sяnaye sahяsindя dя юzцnц gюstяrir. Шяki шяhяrindя 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarыnda sяnayenin statistikasыnы tяhlil edяrkяn biz bu inkiшaf meyillяrini gюrцrцk.

Шяki шяhяri, H.Ziya kцчяsi, 28 saylы цnvanda yaшayan Иsmayыlova Mяlяk Mяhяrrяm qыzыna verilяn Тorpaьыn qeydiyyat vяsiqяsi itdiyi цчцn etibarsыz sayыlыr. Шяki шяhяri, Sarabski kцчяsi, 41 saylы цnvanda yaшayan Rцstяmov Rцstяm Nurmяmmяd oьlunа верилян Шяxsiyyяt vяsiqяsi itdiyi цчцn etibarsыz sayыlыr. Шяki rayonu, Шorsu kяnd sakinin Sяfяrov Шaban Zюhrab oьlunа верилян Шяxsiyyяt vяsiqяsi itdiyi цчцn etibarsыz sayыlыr. Шяki rayonu, Шirinbulaq kяnd sakinin Bayramov Qяnbяr Hikmяt oьlunа верилян Щяrbi bilet itdiyi цчцn etibarsыz sayыlыr. Шяki шяhяri, M.Я.Rяsulzadя kцчяsi, bina 313, ev 29-da yaшayan Feyzullayeva Xatirя Nurяddin qыzыnа верилян Шяxsiyyяt vяsiqяsi itdiyi цчцn etibarsыz sayыlыr.

№ 05 (163), Май 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 15

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и

ШЯКИ ПОЛИСИ ЦMUMMИLLИ LИDERИН ANADAN OLMASЫNЫN 95-CИ ИLDЮNЦMЦНЦ ЙЦКСЯК СЯВИЙЙЯДЯ ГЕЙД ЕТДИ Dцnya tarixi sцbut etmiшdir ki, шяxsiyyяtlяrin gцcц, aьlы, cяsarяti, siyasi iradяsi vя mцdrikliyi mяnsub olduьu xalqыn, onun yaratdыьы dюvlяtin hяyatыnda яvяzedilmяz rola malikdir. Bu шяxsiyyяtlяr arasыnda mцasir mцstяqil Azяrbaycan dюvlяtinin memarы vя qurucusu, ulu юndяr Heydяr Яliyevin юzцnяmяxsus yeri vardыr.

Heydяr Яliyev dцnyanыn nadir, unikal, seчilяn siyasяt adamы idi. O, dцnya siyasяtinя tяsir etmяk gцcцndя olan lider idi.

Heydяr Яliyev tяk Azяrbaycan sяviyyяsindя deyil, keчmiш ittifaq sяviyyяsindя, hяtta Qяrb miqyasыnda sюzцnцn keчяri, urvatы olan lider idi. O, beynяlxalq sяviyyяdя dцшцnmяyi vя tяhlillяr aparmaьы bacarыrdы. Bu iki mяqam onu hяmkarlarыndan яhяmiyyяtli dяrяcяdя fяrqlяndirяn professional cizgilяrdяndir. Bu dahi insan Azяrbaycan xalqыnыn yaddaшыnda qurucu vя xilaskar dюvlяt xadimi, milli lider vя

xalq mяhяbbяtini qazanan юndяr kimi qalmышdыr. Xalqыmыzыn tarixi taleyindя, mяnяvi, siyasi vя ictimai hяyatыnda, dюvlяt quruculuьunda onun qяdяr misilsiz xidmяtlяr gюstяrяn ikinci dюvlяt adamы tapmaq mцmkцn deyildir. Bu mяnada o, xalqыmыzыn milli iftixarы, цrяklяrimizdя юzцnя yer tapan milli liderimiz, gцvяnc yerimiz, qцrur duyduьumuz vя arxa bildiyimiz bюyцk Azяrbaycanlы idi. Bu da bir hяqiqяtdir ki, dцnyada tanыnan, sevilяn, шяxsiyyяtinя, siyasi vя dюvlяtчilik fяaliyyяtinя чox bюyцk hюrmяtlя yanaшыlan Heydяr Яliyev haqqыnda sюz demяk, fikir sюylяmяk o qяdяr dя asan deyil. Bu gцn dцnya ictimaiyyяti Azяrbaycanы vя onun liderini tanыyыr, onu minnяtdarlыqla xatыrlayыrsa, цnvanыna яn xoш sюzlяr sюylяyirsя, yцksяk rяyini, fikrini deyirsя, bu юzц xalqыmыz цчцn bюyцk шяrяfdir. Biz qцrur duyuruq ki, xalqыmыzыn dцnyada bu sяviyyяdя sevilяn, hюrmяt bяslяnilяn цmummilli lideri olmuшdur.

May ayыnыn 10-u xalqыmыzыn цmummilli lideri, чoxяsirlik Azяrbaycan tarixindя misilsiz xidmяtlяri ilя яbяdiyaшar mюvqe qazanmыш ulu юndяr Heydяr Яliyevin doьum gцnцdцr. Hяmin gцn, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin шяxsi heyяti Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti binasыnыn qarшыsыnda xalqыmыzыn цmummilli lideri, ulu юndяr Heydяr Яliyevin шяrяfinя ucaldыlmыш абидяни ziyarяt edяrяk, onun юnцnя tяr gцl dяstяlяri qoymuшdurlar. Daha sonra, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin inzibati binasыnыn akt zalыnda tяdbir davam etdirilmiшdir. Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polis polkovniki cяnab Яbцlfяt Rzayev, чыxыш edяrkяn qeyd etmiшdir ki, цmummilli lider Heydяr Яliyevin ideyalarы, arzularы hazыrda onun layiqli davamчыsы Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla hяyata keчirilir. Hяr birimiz dahi liderimizin ideyalarыnыn hяyata keчirilmяsi цчцn Prezident Иlham Яliyevin яtrafыnda sыx birlяшib юlkяmizin

daha da чiчяklяnmяsi, inkiшafы цчцn var gцcцmцzlя чalышmaьa borcluyuq.

Sonda, Ulu юndяrin юmцr yolundan bяhs edilяn videoчarxlar

nцmayiш edilib.

Ulu юndяr Heydяr Яliyevin adы qяdirbilяn Azяrbaycan xalqыnыn qяlbindя daim yaшayacaqdыr.

UШAQLARЫ QЯZALARDAN QORUYAQ! 1 iyun Uшaqlarыn Бeynяlхalq Mцdafiяsi Gцnц mцnasiбяti ilя бцtцn uшaqlarы sяmimi qяlбdяn tябrik edirik.

Uшaqlarыn Бeynяlхalq Mцdafiяsi Gцnц, 1 iyun 1950-ci ildя БMT Бaш Assamбleyasы tяrяfindяn qeyd olunmasы qяrara alыnыб Hяmin gцn tяшkil olunan "Qadыnlarыn Бeynяlхalq Konfransы"nda uшaq hцquqlarыnыn tяmin edilmяsi ilя бaьlы tяkliflяr sяslяniб vя elя hяmin tяdбirdя dя 1 iyun tariхini uшaqlarыn бeynяlхalq mцdafiяsinя hяsr etmяk qяrarы veriliб. Бundan sonar iyunun 1-i Uшaqlarыn Бeynяlхalq Mцdafiяsi Gцnц kimi tariхя dцшцб. Dцnyanыn яksяr юlkяlяrindя olduьu kimi, бu gцn Azяrбaycanda da qeyd edilir. Цmummilli Liderimiz Heydяr Яliyev dяfяlяrlя юz чыхышlarыnda qeyd etmiшdir: “Uшaqlar dцnyada hamы цчцn яzizdir.

Dцnyanыn hяr yerindя uшaqlara qayьы vя uшaqlarыn qorunmasы хцsusi яhяmiyyяt kяsб edir. Tяsadцfi deyil ki, Uшaqlarы Бeynяlхalq mцdafiя gцnц on illяrdir бцtцn dцnyada keчirilir vя hяr бir юlkя, hяr бir dюvlяt uшaqlarы qorumaьы, uшaqlarы mцdafiя etmяyi юzцnцn яsas vяzifяsi hesaб edir.”

Azяrбaycanda uшaqlara хцsusi mяhяббяt, хцsusi mцnasiбяt vardыr. Бizim хalqыmыzыn яn

nяciб, яn gюzяl хцsusiyyяtlяrindяn vя ulu бaбalarыmыzdan бizя qalmыш яnяnяlяrdяn бiri dя odur ki, Azяrбaycan хalqы hяmiшя uшaqsevяr olmuшdur. Tяsadцfi deyil ki, azяrбaycanlыlarыn ailяlяri чoхuшaqlы olurlar. Бu, sadяcя onunla яlaqяdardыr ki, azяrбaycanlыlar - qadыnlar da, kiшilяr dя uшaьы чoх sevirlяr, onlara чoх mяhяббяtlяri vardыr.

Hяtta бяzяn valideynlяrin maddi vяziyyяti dя istяnilяn sяviyyяdя olmur, amma uшaqsыz yaшaya бilmir, uшaq istяyir. Бir uшaq yoх, iki uшaq yoх, бir чoх uшaьы olmasыnы istяyir vя яlindяn gяlяni edir ki, uшaьыna qayьы gюstяrsin. Хalqыmыzыn хцsusiyyяti, яn gюzяl яnяnяlяrindяn бiri dя ondan iбarяtdir ki, бizim insanlarыmыz, tяkcя valideynlяr yoх, цmumiyyяtlя hamы uшaqlara хцsusi qayьы, хцsusi mцnasiбяt gюstяrir, uшaьы бюyцtmяyi, яrsяyя gяtirmяyi, uшaьa tяrбiyя vermяyi insanlarыn яksяriyyяti hяyatыnыn mяnasы vя mяqsяdi hesaб edir. Бu gцn mяn бu sюzlяri ona gюrя deyirяm ki, бizim, цmumiyyяtlя хalqыmыzыn uшaьa mцnasiбяtini, eyni zamanda юlkяmizdя, vяtяnimizdя uшaьa nя qяdяr yцksяk qayьы gюstяrildiyini бir daha dцnyaya бяyan edim. Uшaьa qayьы gюstяrmяk, uшaqlarы qorumaq, uшaqlarы mцdafiя etmяk бi-

zim mцqяddяs бorcumuzdur, dюvlяtin, hюkumяtin, cяmiyyяtin, hяr бir vяtяndaшыn mцqяddяs бorcudur. Бiz mцstяqil Azяrбaycanda чoх proбlemlяri hяll edirik. Бunlarыn iчяrisindя яn vaciб proбlemlяrdяn бiri uшaqlara mцnasiбяt, uшaqlara qayьы, uшaqlarыn tяhsilinin, tяrбiyяsinin tяmin olunmasы vя uшaqlarыn qorunmasы, mцdafiя edilmяsidir. Иndiyя qяdяr юlkяmizdя olan nailiyyяtlяrlя бiz fяхr edя бilяrik. Ancaq eyni zamanda бu gцn etiraf etmяliyik ki, бizim qцsurlarыmыz da, чatышmazlыqlarыmыz da, nюqsanlarыmыz da vardыr. Yяni mяn demяk istяyirяm ki, Azяrбaycan respuбlikasыnыn dюvlяti, cяmiyyяtimiz vя vяtяndaшlar hяlя uшaqlara istяnilяn qяdяr qayьы, istяnilяn qяdяr diqqяt gюstяrя бilmяyiбlяr. Demяk, бiz бu sahяdя бцtцn iшlяrimizi daha

da yaхшыlaшdыrmalыyыq, daha da чoх iш gюrmяliyik. Бilirsiniz, gяrяk hяr бir valideyn uшaьыna vя tяkcя юz uшaьыna yoх, цmumiyyяtlя, uшaqlara qayьыnы, diqqяti юzцnцn hяm бorcu, hяm dя mцqяddяs vяzifяsi kimi qябul etsin vя ona riayяt etsin, yerinя yetirsin. Бiz dя, юz nюvбяmizdя Цmummilli Liderimizin dediklяrindяn nяticя чыхartmalы, юrnяk gюtцrmяliyik. Hяr бirimiz юz sahяmizdя uшaqlara qarшы diqqяt gюstяrmяli vя onlarы qorumaьa чalышmalыyыq. Шяki Dюvlяt Yol Polisi dя, юz nюvбяsindя uшaqlarыn qяzalardan qorunmasы цчцn бцtцn imkanlarыndan istifadя edir. Бelя ki, azyaшlыlarыn iшtirakы ilя бaш verяn yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя, rayonun mяktябяqяdяr tяhsil mцяs-

sisяlяrindя mцtяmadi olaraq maariflяndirmя tяdбirlяri hяyata ke-чirilir. 2018-ci ilin yanvar-май aylarыnda 10 mяktябяqяdяr tяhsil mцяssisяsindя, uшaqlar gяlяcяkdя yol hяrяkяti qaydalarыnы daha rahat vя asan шяkildя mяnimsяsinlяr deyя onlarda indidяn kцчя hяrяkяti qaydalarыnыn юyrяnilmяsinя hяvяs vя maraьыn artыrыlmasы, яyani vasitяlяrdяn istifadя etmяklя kцчя, yol, sяki, svetofor, piyada keчidi vя digяr anlayышlarыn юyrяdilmяsi mяqsяdi ilя tяdбirlяr keчirilmiшdir. Aparыlmыш бu profilaktiki tяdбirlяr юz mцsбяt nя-ticяsini vermiш, son dюvrlяrdя хidmяti яrazidя azyaшlыlarыn iшtirakы ilя aьыr yol-nяqliyyat hadi-sяsi бaш vermяmiшdir. Бu cцr tяdбirlяrin rayonun бцtцn mяktябяqяdяr tяhsil mцяssisяlя-rindя keчirilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur.

Матариаллары тягдим етди: Tural NИФТАЛЫЙЕВ, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin Tяbliьat vя Tяшviqat Цzrя Иnspektoru, polis baш leytenantы

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 05 (163), Май 2018

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.city http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

“Шякидян эялян сясляр”

Рамиз Орсяр “Шяки Бялядиййяси”нин редаксийасында Бу йахынларда щямйерлимиз, истедадлы шаир Рамиз Орсярин тяртиб етдийи - Шякидя доьулуб, ядябиййатымыза вя мядяниййятимизя юз тющфялярини вермиш 300 няфярядяк йарадыъы инсанларын ясярляри юзцндя йер тапмыш “ШЯКИДЯН ЭЯЛЯН СЯСЛЯР” адлы 855 сящифялик китабы ишыг цзц эюрцб. Щцсейн хан Мцштаг, Мирзя

Фятяли Ахундзадя, Исмайыл бяй Накам, Молла Ъума, Ряшид бяй Яфяндийев, Салман Мцмтаз, Ябдцлязял Дямирчизадя, Сабит Рящман вя диэяр ясрляр юнъя йашайыб-йаратмыш корифейлярля башлайан китаб дюврцмцзцн ян эянъ шаир вя йазычыларынын ясярляри иля сона чатыр. Бир-нечя кялмя дя филолоэийа елмляри доктору Вагиф Йусифлинин китаба йаздыьы “Юн сюз”дян: “...Истедадлы шаир Рамиз Орсяр Шякинин нечя ясрлик та-рихи бойу йашайыб-йарадан сюз адамлары щаггында енсиклопедик ся-ъиййяли бир китаб няшр едиб. Бу китабын сящифялярини вяряглядикъя эюзлярим гаршысында гейри-ади бир мянзяря ъанланыр. Бир яразидян бу гядяр шаир, йазычы, журналист - сюз адамы йетишмяйи доьрудан да мюъцзядир. Рамиз Орсяр бялкя дя бир институтун, йа институтун бир шюбясинин гатлаша биляъяйи бир иши тякбашына щяйата кечириб. ХЫЫЫ ясрдян чаьымызаъан Шякидя доьулан нечя сянят адамы щаггында биткин мялумат вермяк, онларын ясярлярин-

Zaur ИLHAMOGLU

Bюyцk dцha Cцmhuriyyяtimizin 100 illiyinя vя onun qurucusu M.Я.Rяsulzadяnin яziz xatirяsinя ithaf ediлир.

Bюyцk insan, Bюyцk dцha.

Sяn azadlыq gцnяшisяn.

Sяn qaranlыq vяtяninчцn Dцшяn nursan, Dцшяn ziya.

Sяn Vяtяni xoшbяxtliyя qovuшmaqчцn, Mяшяqqяtlяr чяkяn insan.

Sяn bu yolda ailяsindяn, Яzizindяn, юvladыndan keчяn insan. Юz qanыnы шяrab kimi Vяtяninin saьlыьыna iчяn insan.

Qaf daьыnыn Simurq quшu.

Tяkcя bizim яsrin yox, Яsrlяrin Sяyavuшu.

Sяn tarixin vяrяqinя yaza bildin

дян нцмуняляр тягдим етмяк сизя асан эялмясин. Буну анъаг цряйиндя Шяки мящяббяти олан, Шякини юз варлыьындан артыг севян бир шякили едя билярмиш.”

***

Гейд едяк ки, китабын редактору Азярбайъан Республикасынын Дювлят Мцкафаты Лауреаты, филолоэийа елмляри доктору Низамяддин Шямсизадя, мяслящятчиляр - филолоэийа елмляри доктору, профессор Алхан Байрамоьлу вя Абдулла Йусифлидир. Китаб профессор Надир Мяммядлинин директору олдуьу “Елм вя тящсил” няшриййатында чап едилиб. Китабын ярсяйя эялмясиндя Нуридя Яфяндийева вя Мятанят Сцлейманованын (компйутер йыьымы), Орхан Йусифлинин (техники редактор), Елдар Ядилов вя Защид Мяммядовун (дизайн) вя Тцнзаля Ващабованын да (коьпцтер тяртибатчысы) зящмятляри олмушдур.

Мурад НЯБИБЯЙОВ

"Azяrbaycan" kяlmяsini.

Bu dцnyanыn bu baшыndan o baшыna Tanыtdыrdыn Azяrbaycan юlkяsini.

Cяhalяtdя чapalayan vяtяninя Elm verdin, tяhsil verdin, Danышmaьa bir dil verdin.

Necя olur azadlыьыn, Hцrriyяtin шirin dadы.

Dada bildi vяtяninin hяr юvladы.

Bюyцk Turan torpaьыnda Иlk mцstяqil cumhuriyyяt quran insan. Яsir olmuш Tцrk yurduna Azadlыьыn mюhцrцnц vuran insan.

Ey Tцrk oьlu, Tцrk яrяni.

Ulu Tцrkцn ulususan, Qocalardan qocasыsan, Ucalardan ucasыsan.

Bu Vяtяnчцn, bu torpaqчцn Mцbarizя etdikcя sяn Юlkяlяrdяn-юlkяlяrя soraq aldы mцbarizяn.

Bцtцn dцnya anladы ki, Gяr bir insan amalыyчцn чalышыrsa, Dюyцшцrsя,vuruшursa, Юlsя belя amalыndan dюnя bilmяz.

Bцtцn dцnya anladы ki, Vяtяn qanы bahasыna ucaldыlan шanlы bayraq Heч vaxt yerя enя bilmяz.

Bir millяtin damarыnda Azadlыьыn qanы varsa, Иllяr keчя,zaman юtя Yenя azad olacaqdыr.

Daьыt onu,toza чevir O yenя dя dirчяlяcяk, yenя abad olacaqdыr.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

Xilafяti parчalayan Babяk nяsli Яsirlikdя qala bilmяz.

Dюvlяtlяrя sultan olmuш, Atillanыn, Teymurlяngin юvladlarы Nюkяr, kюlя ola bilmяz.

Sяn elя bir toxum яkdin O toxumlar bar yetirdi, Neчя-neчя igid, яri Yetmiш illik яsarяtin zяncirini qыrыb atan O mцbariz insanlarы, "20 Yanvar шяhidlяri".

Doьumunla юlцmцnцn arasыnda Zamana bax, mяkana bax.

Zaman юtmцш hardan-hara.

Beшiyinя чiчяk taxan Bakыdыrsa, Mяzarыna gцl dюшяyяrmiш Ankara.

Ey, dяyяrli шяxsiyyяtim, Xilaskarыm, Rahat uyu mяzarыnda.

Ey, Tцrk oьlu, Tцrk яrяni Aramыzda olmasan da, Adыn gяzяr dildяn-dilя Ulu Turan diyarыnda.

Kimsя sяni цrяklяrdяn, Kюnцllяrdяn silя bilmяz.

Sяn юlmяzsяn, sяn yaшarsan, Vяtяn цчцn doьulanlar Heч bir zaman юlя bilmяz.

Sяn bizimчцn яvяzsizsяn, Fяxrimizsяn, iftixarsan.

Nя qяdяr ki bizlяr varыq, biz yaшarыq, Nя qяdяr ki nяfяs alыr Azяrbaycan Bizimlя tяn, bizimlя bir Sяn dя varsan, sяn dя varsan, sяn dя varsan!

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com

Е Л А Н ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”

гязетиня 2018-ъи илин 2-ъи йарым или цчцн абуня кампанийасы башланыб. Гязетимизя абуня олмаг цчцн Шяки Реэионал Почт Шюбясиня, “Азярмятбуатйайым” АСЪ-нин вя “ГАЙА” мятбуатйайымын Шяки Шюбяляриня мцраъият едя билярсиниз.

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

www.municipality.sheki.city

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 13 ийун 2018-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.