Sheki Belediyyesi, № 4 (162) Aprel 2018

Ш ШЯ ЯК КИ И

ÌßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÌ, ÑßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÍ, ÍÅÚß ×ÛÕÀÐ ÃÀÐÀÍËÛÃËÀÐ ÀÉÄÛÍËÛÜÀ?!

БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper

№ 04 (162), Апрел 2018

оф

SHEKI

MUNICIPALITY

www.belediyye.sheki.city

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin andiчmя mяrasimi olub Апрелин 18-дя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin Milli Mяclisdя andiчmя mяrasimi keчirilib.

Andiчmя mяrasimindя Azяrbaycanыn dюvlяt rяsmilяri, hюkumяtin цzvlяri, Milli Mяclisin deputatlarы vя Prezidentin ailя цzvlяri iшtirak ediblяr.

Prezident Иlham Яliyevi mцшayiяt edяn fяxri kortej Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin andiчmя mяrasiminin keчirildiyi Milli Mяclisя yola dцшdц. Цmumxalq sяsvermяsi ilя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti seчilmiш Иlham Heydяr oьlu Яliyevin andiчmя mяrasimi aчыq elan olundu.

Mяrasim iшtirakчыlarы Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevi hяrarяtlя qarшыladыlar.

Silahlы Qцvvяlяrin яsgяrlяri Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt bayraьыnы vя Azяrbaycan Prezidentinin шtandartыnы (bayraьыnы) tяntяnяli marшыn sяdalarы altыnda sяhnяyя gяtirdilяr.

Azяrbaycan Respublikasы Konstitusiya Mяhkяmяsinin sяdri Fяrhad Abdullayev vя Konstitusiya Mяhkяmяsinin hakimlяri sяhnяyя dяvяt olundular.

Azяrbaycan Respublikasы Konstitusiya Mяhkяmяsinin sяdri Fяrhad ABDULLAYEV чыxыш edяrяk dedi: - Hюrmяtli xanыmlar vя cяnablar.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Konstitusiya Mяhkяmяsi 2018-ci il 17 aprel tarixli qяrarы ilя Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti seчkilяrinin yekunlarыna dair Mяrkяzi Seчki Ko-missiyasыnыn nяticяlяrini tяsdiq edяrяk, cяnab Иlham Heydяr oьlu Яliyevi Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti elan etmiшdir.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti seчilmiш cяnab Иlham Heydяr oьlu Яliyev Azяrbaycan Respublikasы Konstitusiyasыnыn 103-cц maddяsinя uyьun olaraq, Konstitusiya Mяhkяmяsi hakimlяrinin iшtirakы ilя andiчmяyя dяvяt olunur.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham ЯLИYEV яlini Azяrbaycan Respublikasы Konstitusiyasыnыn цzяrinя qoyaraq and iчdi: - Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin sяlahiyyяtlяrini hяyata keчirяrkяn Azяrbaycan Respublikasыnыn Konstitusiyasыna яmяl edяcяyimя, dюvlяtin mцstяqilliyini vя яrazi bцtюvlцyцnц qoruyacaьыma, xalqa lяyaqяtlя xidmяt edяcяyimя and iчirяm!

Azяrbaycan Respublikasыnыn dюvlяt himni sяslяndi.

Sonra Prezident mцqяddяs Qurani-Шяrifя яl basaraq and iчdi: - Яlimi Qurani-Шяrifя basaraq and iчirяm: Azяrbaycan xalqыnыn яsrlяr boyu yaratdыьы milli mяnяvi dяyяrlяrя vя яnяnяlяrя sadiq qalacaьam, onlarы daim uca tutacaьam.

Prezident Иlham Яliyev tяzim edяrяk, Azяrbaycanыn dюvlяt bayraьыnы юpdц.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev andiчmя mяrasimindя nitq sюylяdi. (Нитгин мятни сящифя 2, 3 вя 4-дя)

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (162), Апрел 2018

Азярбайъан Республикасынын Президенти Hюrmяtli xanыmlar vя cяnablar. Иlk nюvbяdя, bir daha mяnя bu seчkilяrdя gюstяrilяn yцksяk etimada gюrя doьma Azяrbaycan xalqыna dяrin tяшяkkцrцmц bildirmяk istяyirяm. Mяn hяmiшя Azяrbaycan xalqыnыn dяstяyini hiss etmiшяm vя hiss edirяm. Bu dяstяk mяnя gцc verir. Mяn bu dяstяyя arxalanыram vя xalqы bir daha яmin etmяk istяyirяm ki, bundan sonra da xalqa vя Vяtяnя lяyaqяtlя xidmяt edяcяyяm.

Prezident seчkilяri Azяrbaycan xalqыnыn iradяsini яks etdirib. Azяrbaycan xalqы gюrцlяn iшlяrя yцksяk qiymяt vermiшdir, gюrцlяn iшlяrя sяs vermiшdir. Иnkiшafa, tяrяqqiyя, tяhlцkяsizliyя, gяlяcяk inkiшafыmыza sяs vermiшdir. Seчkilяr яdalяtli vя шяffaf шяkildя ke-чirilmiшdir. Seчkilяrdяn яvvяl yerli vя beynяlxalq tяшkilatlar tяrяfindяn keчirilmiш rяy sorьularы, seчkilяr gцnц yenя dя beynяlxalq vя yerli tяшkilatlar tяrяfindяn keчirilmiш "exit-poll"lar seчkilяrin rяsmi nяticяlяri ilя цst-цstя dцшцr. Bu, bir daha onu gюstяrir ki, seчkilяr xalqыmыzыn iradяsini, onun fikirlяrini яks etdirir.

Mяn 2003-cц ildя, prezident seчkilяri яrяfяsindя xalqa mцraciяt edяrяk demiшdim ki, яgяr mяnя xalq etimad gюstяrяrsя, mяn ulu юndяr Heydяr Яliyev siyasяtinя sadiq qalacaьam, bu siyasяti davam etdirяcяyяm. Mяn fяxr edirяm ki, xalq mяnя inandы, mяni dяstяklяdi vя mяn dя юz nюvbяmdя sюzlяrimя яmяl etdim. Son 15 il яrzindя Azяrbaycanda hяrtяrяfli inkiшaf tяmin edilmiшdir. Bunun яsas шяrti ondan ibarяtdir ki, biz Ulu Юndяrin yolu ilя gedirik. Onun qoyduьu yol yeganя dцzgцn yoldur vя Azяrbaycanыn mцstяqillik tarixi bunun яyani sцbutudur.

Son 15 il яrzindя bu yolla gedяrяk biz bюyцk uьurlara imza atdыq, Azяrbaycan xalqы tяhlцkяsizlik, sabitlik шяraitindя yaшamышdыr. Bu 15 il яrzindя dцnyanыn mцxtяlif bюlgяlяrindя, bizim bюlgяmizdя, Avropada чox tяhlцkяli proseslяr baш verirdi: qanlы toqquшmalar, mцharibяlяr, vяtяndaш mцharibяlяri, dюvlяt чevriliшlяri.

Yяni, tяhlцkяsizlik baxыmыndan son 15 il чox gяrgin keчmiшdir.

Azяrbaycanda isя xalqыmыz tяhlцkяsizlik шяraitindя yaшamышdыr. Biz daxili risklяrin hamыsыnы aradan qaldыrdыq, xarici risklяrdяn isя юzцmцzц qoruya bilmiшik, bu gцn dя qoruyuruq, яminяm ki, bundan sonra da qoruyacaьыq. Azяrbaycan xalqы bu 15 il яrzindя sabitlik шяraitindя yaшamышdыr. Bu da inkiшafыmыz цчцn яsas шяrtdir. Biz gюrцrцk ki, sabitlik pozulanda inkiшafdan sюhbяt gedя bilmяz. Sabitlik pozulanda xarici mцdaxilя baш verir, юlkяlяr idarяolunmaz vяziyyяtя dцшцr, qardaш qanы tюkцlцr vя юlkяlяrin gяlяcяyi bюyцk sual altыna dцшцr. Azяrbaycanda sabitliyin tяminatчыsы Azяrbaycan xalqыdыr vя bizim siyasяtimizdir.

Ona gюrя xalq-iqtidar birliyi bizim uьurlarыmыzыn яsas шяrtidir. Azяrbaycan bu gцn dцnya miqyasыnda sabitlik mяkanы,

sabitlik adasы kimi tanыnыr vя bu, bizim bюyцk nailiyyяtimizdir.

Bu 15 il яrzindя Azяrbaycanda demokratik inkiшaf чox sцrяtlя getmiшdir, Azяrbaycanda bцtцn azadlыqlar tяmin edilmiшdir. Hesab edirяm ki, bu 15 il demokratik inkiшaf baxыmыndan чox uьurlu illяr olmuшdur. Biz siyasi islahatlarы dяrinlяшdirяrяk bцtцn azadlыqlarы - sюz azadlыьыnы, mяtbuat azadlыьыnы, sяrbяst toplaшma azadlыьыnы, siyasi fяaliyyяt azadlыьыnы tяmin etmiшik.

Tяkcя onu demяk kifayяtdir ki, bu gцn Azяrbaycan vяtяndaшlarыnыn 80 faizi internet istifadячilяridir vя internet Azяrbaycanda azaddыr. Yяni, demok-

barizя sivil qaydada tяmin olunsun vя buna bюyцk dяrяcяdя nail ola bilmiшik. Fцrsяtdяn istifadя edяrяk, seчkilяrdя iшtirak etmiш bцtцn namizяdlяrя юz tяшяkkцrцmц bildirirяm, onlara gяlяcяk fяaliyyяtlяrindя uьurlar dilяyirяm.

O ki qaldы, antimilli qruplaшmaya, onlar tam marginallaшыb. Bu seчkilяr bir daha gюstяrdi ki, onlarыn Azяrbaycanыn siyasi sяhnяsindя yeri yoxdur.

Onlarыn yerini Azяrbaycan xalqы чoxdan mцяyyяn edib, bu da tarixin zibilxanasыdыr. Xarici qrant, ianя hesabыna fяaliyyяt gюstяrяn, юz dюvlяtinя qarшы чыxыш edяn, bir чox hallarda milli satqыnlыq nцmayiш etdirяn цn-

ratik inkiшafla baьlы bizim siyasяtimiz чox dцzgцn siyasяtdir vя bizim milli maraqlarыmыzы tяmin edir. Biz bunu kiminsя xoшuna gяlmяk цчцn yox, ona gюrя edirik ki, Azяrbaycanda siyasi islahatlar daha da dяrinlяшsin, Azяrbaycan xalqы hяmiшя юz taleyinin sahibi olsun, necя ki, bu gцn Azяrbaycan xalqы юz taleyinin sahibidir vя seчkilяr, onun nяticяlяri bunu bir daha tяsdiqlяyir.

Deyя bilяrяm ki, son 15 il яrzindя Azяrbaycanda siyasi mцbarizя mяdяniyyяti istiqamяtindя dя mцsbяt meyillяr mцшahidя olunur vя prezident seчkilяri kampaniyasы bunu bir daha gюstяrir. Namizяdlяrin чыxышlarыnda kifayяt qяdяr kяskin tяnqidi fikirlяr sяslяnmiшdir, mяn bunu alqышlayыram, mцsbяt hal kimi qiymяtlяndirirяm. Bu, siyasi mцbarizяnin dцzgцn istiqamяtdя inkiшaf etmяsindяn xяbяr verir.

Qeyd etmяliyяm ki, prezident seчkilяri kampaniyasы zamanы namizяdlяr tяrяfindяn qaldыrыlmыш mяsяlяlяrя diqqяtlя baxыlacaq vя dяyяrli tяkliflяr nяzяrя alыnacaqdыr. Bir sюzlя, bu 15 il яrzindя biz чalышmышыq ki, Azяrbaycanda siyasi mц-

sцrlяrя Azяrbaycan xalqы bir daha юz yerini gюstяrdi. Seчkilяrdяn яvvяl vя seчkilяrdяn sonra onlarыn tяшkil etdiklяri yыьыncaqlar bir daha onu gюstяrir ki, Azяrbaycan xalqы heч vaxt imkan vermяz ki, xaricdяn idarя olunan qruplaшma Azяrbaycanda hansыsa mюvqeyя sahib olsun. Biz bundan sonra da demokratik inkiшafla baьlы sяylяrimizi artыracaьыq, gяlяcяk fяaliyyяtimizdя dя bu istiqamяt юnяmli yer tutacaqdыr.

Azяrbaycan bu 15 il яrzindя uьurla inkiшaf edib.

Azяrbaycan xalqы birlik, hяmrяylik nцmayiш etdirib. Bizim gяlяcяk fяaliyyяtimiz цчцn milli ideologiyamыz яsas rol oynayыr.

Azяrbaycanчыlыq mяfkurяsi Azяrbaycanda tam bяrqяrar olub, Azяrbaycan xalqы vahid milli ideya яtrafыnda birlяшib vя юlkяmiz чox uьurla inkiшaf edir.

Azяrbaycanda dinlяrarasы, millяtlяrarasы mцnasibяtlяr nцmunяvi xarakter daшыyыr. Azяrbaycanda bцtцn xalqlarыn, dinlяrin nцmayяndяlяri bir ailя kimi mehribanlыq шяraitindя yaшayыr vя bundan sonra da yaшayacaqdыr. Bizim siyasяtimiz vя cяmiyyяtin istяklяri bu istiqamяtdя atыlacaq addыmlarы

da шяrtlяndirяcяk.

Azяrbaycan юlkя daxilindя dinlяrarasы, millяtlяrarasы mцnasibяtlяrin tяnzimlяnmяsindя чox bюyцk uьurlara nail olub vя biz son 15 il яrzindя bunu dцnyaya nцmayiш etdirmiшik. Tяkcя ona gюrя yox ki, юzцmцzц gюstяrяk, ona gюrя ki, dцnyada da mцsbяt meyillяr цstцnlцk tяшkil etsin. Яfsuslar olsun ki, son 15 il яrzindя dцnyada bu istiqamяtdя чox tяhlцkяli proseslяr cяrяyan edib. Иslamofobiya, ksenofobiya, ayrы-seчkilik artыq bяzi юlkяlяrdя dюvlяt siyasяtinя чevrilir, baшqa millяtlяrin, dinlяrin nцmayяndяlяrinя mяnfi mцnasibяt gюstяrilir. Ona gюrя biz чalышmышыq vя bundan sonra da чalышacaьыq ki, юz nцmunяmizi gюstяrяrяk sцbut edяk ki, multikulturalizm yaшayыr vя yaшamalыdыr. Eyni zamanda, biz юz milli mяnяvi dяyяrlяrimizя sadiqik, buna baьlыyыq vя tяsadцfi deyil ki, 2016-cы vя 2017-ci illяr Azяrbaycanda "Multikultu-ralizm" vя "Иslam Hяmrяyliyi" illяri elan olunmuшdur.

Azяrbaycan son 15 il яrzindя beynяlxalq alяmdя bюyцk uьurlara imza atdы. Bizim dцnyadakы mюvqelяrimiz mюhkяmlяnir, Azяrbaycan чox mцsbяt beynяlxalq reputasiyaya malik olan bir юlkяdir.

Bizя qarшы dцnya birliyi tяrяfindяn bюyцk rяьbяt, dяstяk var, biz bunu hiss edirik vя яldя edilmiш nяticяlяr, qяbul edilmiш qяrarlar bunu bir daha tяsdiqlяyir. Яlbяttя ki, bunun яn bariz nцmunяsi bizim 155 юlkяnin dяstяyi ilя BMT Tяhlцkяsizlik Шurasыna seчilmяyimiz olubdur. Bu, gяnc mцstяqil dюvlяt цчцn чox bюyцk nailiyyяtdir vя bu, onu gюstяrir ki, dцnya birliyinin mцtlяq яksяriyyяti bizi dяstяklяyir.

Biz son 15 il яrzindя qonшu dюvlяtlяrlя daha da sыx mцnasibяtlяr qura bildik. Deyя bilяrяm ki, ikitяrяfli mцnasibяtlяrimiz indi яn yцksяk sяviyyяdяdir, qonшu dюvlяtlяrlя bizim heч bir problemimiz yoxdur, bцtцn mяsяlяlяr konstruktiv шяkildя юz hяllini tapыr vя ikitяrяfli яmяkdaшlыq чoxtяrяfli яmяkdaшlыьa шяrait yaradыr. Чoxtяrяfli яmяkdaшlыq da Azяrbaycanыn tяшяbbцsц ilя baш verir. Bizim tяшяbbцsцmцzlя dюrd qonшu юlkя ilя dюrd чoxtяrяfli яmяkdaшlыq formatы yaradыlыbdыr vя bu, iшlяk formatlardыr. Biz bu цчtяrяfli vя dюrdtяrяfli gюrцшlяrdя чox юnяmli mяsяlяlяri mцzakirя edirik, hяll edirik. Mяsяlяlяrin hяlli bцtцn qonшu юlkяlяr, o cцmlяdяn Azяrbaycan цчцn bюyцk fayda verir, eyni zamanda, qonшularla isti mцnasibяtlяrimiz regional sabitliyя, tяhlцkяsizliyя dя юz mцsbяt tяsirini gюstяrir.

Biz son 15 il яrzindя beynяlxalq tяшkilatlar чяrчivяsindя чox fяal iшtirak etmiшik, bundan sonra da fяal iшtirak edяcяyik. Beynяlxalq tяшkilatlar Azяrbaycanыn mюvqeyini dяstяklяyir, xцsusilя Ermяnistan-Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin hяlli ilя baьlы bizim яdalяtli mюvqeyimizi dяstяklяyir. Tяkcя onu demяk kifayяtdir ki, son 15 il яrzindя bir чox яn mюtяbяr beynяlxalq tяшkilatlar mцnaqiшя ilя baьlы bizim tяklifimizi

qяbul edяrяk чox юnяmli qяtnamяlяr qяbul etmiшlяr. Orada gюstяrilir ki, mцnaqiшя юlkяmizin яrazi bцtюvlцyц чяrчivяsindя юz hяllini tapmalыdыr.

BMT-nin Baш Assambleyasы, Qoшulmama Hяrяkatы, Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkilatы, Avropa Шurasы Parlament Assambleyasы, Avropa Parlamenti, Иqtisadi Яmяkdaшlыq Tяшkilatы, GUAM vя digяr tяшkilatlar mцnaqiшя ilя baьlы bizim mюvqeyimizi dяstяklяyяn qяtnamяlяr qяbul etmiшdir. Ondan яvvяlki dюvrdя isя BMT Tяhlцkяsizlik Шurasы vя ATЯT qяtnamяlяr qяbul etmiшdir ki, bu, mцnaqiшяnin hяlli цчцn hцquqi baza yaradыr.

Biz Ermяnistan-Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin hяlli iшindя beynяlxalq tяшkilatlarыn dяstяyini tam qazana bilmiшik, Ermяnistanыn iшьalчы siyasяtini ifшa etmiшik. Nail ola bilmiшik ki, Ermяnistan bu gцn bцtцn regional layihяlяrdяn tяcrid edilmiш vяziyyяtdяdir. BMT Tяhlцkяsizlik Шurasыnыn qяtnamяlяri mцnaqiшяnin hяlli цчцn яsas bazadыr, hцquqi bazadыr.

Dцnyaya bir daha sцbut edя bilmiшik ki, biz haqlыyыq. Baxmayaraq ki, bizя qarшы kampaniyalar aparыlыr, ermяni lobbi tяшkilatlarы bizя qarшы kampaniyalar aparыr. Ancaq bu kampaniyalar beynяlxalq tяшkilatlarыn qяrarlarыna tяsir edя bilmяdi. Biz siyasi vя diplomatik uьurlar qazana bildik. Qondarma "Daьlыq Qarabaь"ы heч kim tanыmыr vя яminяm ki, tanыmayacaq. Orada keчirilяn qondarma "referendum"u bizim qonшu юlkяlяrimiz vя beynяlxalq tяшkilatlar pislяdilяr.

Daьlыq Qarabaь Azяrbaycanыn tarixi torpaьыdыr. Hцquqi baza var. Biz 15 il яrzindя bu bazanы mюhkяmlяndirdik.

Biz son 15 il яrzindя mцnaqiшя ilя baьlы hяqiqяtlяri dцnya birliyinя чatdыra bilmiшik, kitablar yazыldы, xяritяlяr, qяdim xяritяlяr ortaya qoyuldu, tяqdimatlar, sяrgilяr keчirildi. Ondan чox юlkя Xocalы qяtliamыnы soyqыrыmы kimi tanыdы. Bizim diplomatik vя siyasi uьurlarыmыz юz nяticяsini vermяkdяdir.

Bu gцn Ermяnistan dalan юlkяyя чevrilib. Biz gizlяtmirik ki, sяylяrimiz nяticяsindя Ermяnistanы bцtцn regional layihяlяrdяn tяcrid etmiшik vя bu siyasяt юz nяticяlяrini vermяkdяdir. Biz bundan sonra da bu siyasяti davam etdirяcяyik vя яminяm ki, istяdiyimizя nail olacaьыq. Ermяnistan-Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsi yalnыz vя yalnыz юlkяmizin яrazi bцtюvlцyц чяrчivяsindя юz hяllini tapmalыdыr. Bunun baшqa yolu yoxdur. Azяrbaycan heч vaxt imkan vermяz ki, bizim яrazimizdя ikinci qondarma ermяni dюvlяti yaradыlsыn.

Onu da biz dцnya birliyinя, ictimaiyyяtinя чatdыrыrыq ki, nяinki Daьlыq Qarabaь, indiki Ermяnistan bizim tarixi torpaqlarыmыzdыr. Tяkcя sюzlя yox, biz sцbutlarla dцnya birliyinя bunu чatdыrыrыq. (Арды 3-ъц вя 4-ъц сящифялярдя)

№ 04 (162), Апрел 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 3

Иlham Яliyevin andiчmя mяrasimindя nitqi (Яввяли 2-ъи сящифядя) Elmi яsяrlяr yazыlыr, arxivlяr qaldыrыlыr, tarixi kitablar yazыlыr. Bunu sцbut edяn kifayяt qяdяr tarixi sяnяd var. XЫX яsrin яvvяllяrindя Иrяvan xanlыьыnыn яhalisinin 80 faizini azяrbaycanlыlar tяшkil edirdi.

Biz bir neчя deportasiyaya mяruz qalmышыq. Bцtцn bunlarы biz чatdыrmalыyыq, чatdыrыrыq vя bu, юz sяmяrяsini vermяkdяdir.

Bizim ErmяnistanAzяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsi ilя baьlы prinsipial mюvqeyimiz Azяrbaycan xalqы tяrяfindяn dяstяklяnir. Biz bu siyasяtdяn dюnmяyяcяyik, bundan sonrakы illяrdя dя iшьalчыnы bцtцn iшlяrdяn, regional iшlяrdяn tяcrid edяcяyik, onlarы ifшa edяcяyik. Gяlяcяk illяrdя isя bizim gцcцmцz daha da artacaq. Чцnki bu gцn reallaшan bюyцk tяшяbbцslяr, layihяlяr bizim gцcцmцzц daha da artыracaqdыr.

Eyni zamanda, biz yaxшы bilirik vя bunu tarix, yaxыn tarix vя bюlgяdя gedяn proseslяr gюstяrir ki, bir чox hallarda beynяlxalq hцquq normalarы iшlяmir. Kim gцclцdцr, o da haqlыdыr. Biz bunu dяfяlяrlя gюrmцшцk, bu gцn dя gюrцrцk.

Demяk olar ki, son 15 il яrzindя beynяlxalq davranыш qaydalarы dяyiшdi, beynяlxalq hцquq normalarы arxa plana keчdi. Gцc amili daha юnяm qazandы. Bu, reallыqdыr. Biz real hяyatda yaшayыrыq vя reallыqla hesablaшmalыyыq.

Bu reallыq bir dя onu gюstяrir ki, bizim ordu quruculuьu ilя baьlы apardыьыmыz siyasяt yeganя dцzgцn siyasяtdir. Bu siyasяtin яvvяlindя bюyцk iшlяr gюrцldц. Son 15 il яrzindя ordu quruculuьu prosesi sцrяtlя getmiшdir. Bяzi hallarda bizi tяnqid edirdilяr ki, siz nяyя gюrя bu mяsяlяlяrя bu qяdяr vяsait xяrclяyirsiniz.

Ancaq hяyat gюstяrdi ki, biz dцzgцn siyasяt aparmышыq. Bu gцn Azяrbaycan Ordusu dцnya miqyasыnda gцclц ordular sыrasыndadыr. Tяchizat, silahsursat, texnika, dюyцш qabiliyyяti baxыmыndan ordumuz gцclц ordular sыrasыndadыr. Ordumuz цчцn nя lazыmdыrsa, biz onu da tяmin edirik. Яn mцasir silahlar alыnыr vя bundan sonra da alыnacaq.

Ordumuzun gцcцnц dцшmяn dя gюrdц. Aprel dюyцшlяri bizim шanlы tariximizdir, bюyцk qяlяbяmizdir. Azяrbaycan Ordusu Aьdяrя, Fцzuli, Cяbrayыl rayonlarыnыn torpaqlarыnыn bir hissяsini iшьalчыlardan azad etdi, minlяrlя hektar torpaьa biz nяzarяt edirik. Bu torpaqlara hяyat qayыdыr, bu torpaqlarda Azяrbaycan bayraьы dalьalanыr, insanlar qayыdыr, yeni qяsяbя salыnыbdыr.

Bizim hяrbi qяlяbяmiz Azяrbaycan xalqыnыn gцcцnц, yenilmяz ruhunu gюstяrir. Onu gюstяrir ki, Azяrbaycan xalqы bu iшьalla heч vaxt barышmayacaq. Bunu gюstяrir ki, biz юz torpaqlarыmыzы azad edяcяyik.

Buna nail olmaq цчцn daha da gцclц olmalыyыq vя olacaьыq.

Cocuq Mяrcanlы qяsяbяsi bizim dirчяliш rяmzimizя чevrilibdir. Cocuq Mяrcanlыya qayыdan hяyat hяr bir Azяr-

baycan vяtяndaшыnы цrяkdяn sevindirir, onu qцrurlandыrыr.

Ermяnilяr, vandallar, Ermяnistan rяhbяrliyi bizim tarixi abidяlяrimizя dя soyqыrыmы tюrяdib, mяscidlяrimizi daьыdыb.

Amma onlar baшa dцшmцrlяr ki, biz daьыlmыш mяscidlяri qяlbimizdя yaшadыrыq. Biz daьыlmыш mяscidlяri qяlbimizdя ucaltmышыq. Torpaqlar iшьaldan azad olunandan sonra vandallar tяrяfindяn daьыdыlmыш Шuшa mяscidinin bяnzяrini biz Cocuq Mяrcanlыya gяtirdik, orada tikdik. Bu gцn bu torpaqlarda bizim insanlarыmыz ibadяt edя bilirlяr. Bu, bir daha onu gюstяrir ki, biz heч vaxt iшьalla barышmayacaьыq.

rinlяшdirяcяyik, яminяm ki, vяtяndaшlarыmыzыn yaшayыш sяviyyяsi daha da yaxшыlaшacaqdыr.

Yoxsulluьa qarшы mцbarizяdя Azяrbaycan bюyцk uьurlara imza atыb. Demяk olar ki, bu mяsяlяlяrlя mяшьul olan bцtцn beynяlxalq tяшkilatlar bunu nцmunя kimi gюstяrirlяr ki, yoxsulluq tяxminяn 50 faizdяn 5,4 faizя dцшцbdцr. Ишsizliklя baьlы bюyцk iшlяr gюrцlцb. Ишsizlik Azяrbaycanda 5 faiz sяviyyяsindяdir. Son 15 il яrzindя яhalinin sayы 1,5 milyon nяfяr artыb. Ancaq iш yerlяri dя tяxminяn o sяviyyяdя artыbdыr.

Mяn bunu bir daha demяk istяyirяm ki, gяlяcяk fяaliyyяtimizdя biz bu amili daim diq-

Korrupsiyaya, rцшvяtxorluьa qarшы mцbarizя aparыlыr, bundan sonra da aparыlacaqdыr. Bu istiqamяtdя inzibati tяdbirlяr, cяza tяdbirlяri gюrцlяcяk vя яn bюyцk sяmяrя verяn sistem xarakterli tяdbirlяr, institusional islahatlar hяyata keчirilяcяkdir. "ASAN xidmяt" onlarыn arasыnda xцsusi yer tutur.

Azяrbaycan vяtяndaшlarы gюrцrlяr ki, biz tяdricяn bu qurumun funksiyalarыnы geniшlяndiririk.

Biz son 15 il яrzindя iqtisadi islahatlar aparmышыq vя iqtisadi mяsяlяlяrя xцsusi diqqяt yetirmiшik. Чцnki mяn dяfяlяrlя demiшяm vя hяyat bunu gюstяrir, ancaq iqtisadiyyatы

vestisiya iqlimi vardыr. Xarici vя yerli sяrmayя юlkяmizя bundan sonra da qoyulacaqdыr.

Davos Цmumdцnya Иqtisadi Forumu Azяrbaycanы rяqabяtqabiliyyяtliliyinя gюrя 35-ci yerя layiq gюrцbdцr. Иnkiшafda olan юlkяlяr arasыnda inklцziv inkiшaf indeksinя gюrя biz цчцncц yerdяyik. Yяni, bu gюstяricilяr юzlцyцndя hяr шeyi aчыq-aydыn bildirir, onu gюstяrir ki, iqtisadi sahяdя яldя edilmiш uьurlar, nailiyyяtlяr tarixi nailiyyяtlяrdir.

Bu gцn dя Azяrbaycan iqtisadiyyatы inkiшaf edir. Biz dцnyada baш vermiш bюhranlar zamanы da bu bюhranlardan яn az itkilяrlя чыxa bilmiшik. Artыq

Biz kючkцnlяrlя baьlы olan mяsяlяlяri dя uьurla hяll edirik. Yцzя yaxыn qяsяbя salыnыb, 280-290 min kючkцn soydaшыmыz yeni evlяrlя, mяnzillяrlя tяmin edilibdir. Biz bundan sonra da onlara dяstяk gюstяrяcяyik. Kючkцnlяrin mяiшяt problemlяri, onlarыn mяшьulluьu daim diqqяt mяrkяzindяdir. Gяlяcяkdя dя bu istiqamяtdя addыmlar atыlacaqdыr. Цmumiyyяtlя, deyя bilяrяm ki, son 15 il яrzindя biz sosial mяsяlяlяrin hяllinя чox bюyцk diqqяt gюstяrmiшik.

Bunu rяqяmlяr dя tяsdiqlяyir.

Maaшlar tяxminяn 7 dяfя, pensiyalar 10 dяfяdяn чox artыb.

Sosial infrastruktur yaradыlыr.

3100-dяn чox mяktяb tikilib vя tяmir edilib. 640-dan чox xяstяxana tikilib vя tяmir edilib.

Bюlgяlяrdя 43 Olimpiya Иdman Mяrkяzi yaradыlыb. Yяni, sosial siyasяt daim diqqяt mяrkяzindяdir. Dяfяlяrlя bu mяsяlя ilя baьlы fikrimi bildirmiшяm, bir daha demяk istяyirяm ki, gяlяcяk fяaliyyяtimdя dя Azяrbaycan vяtяndaшыnыn maraqlarы, onun rifahы daim diqqяt mяrkяzindя olacaqdыr.

Nяzяrя alsaq ki, nюvbяti illяrdя biz чox ciddi islahatlar aparacaьыq, islahatlarы dя-

qяtdя saxlayacaьыq. Чцnki bizdя mюvcud olan mцsbяt demoqrafik dinamika tяlяb edir ki, iш yerlяrinin yaradыlmasы prosesi daim getsin. Яgяr nяzяrя alsaq ki, indi dцnyada, o cцmlяdяn Azяrbaycanda yeni texnologiyalar tяtbiq olunur vя bu texnologiyalar bяzi hallarda insan яmяyini aradan gюtцrцr, yeni texnoloji mцяssisяlяrin yaradыlmasы bizim planlarыmыzdadыr. Biz yeni iш yerlяrinin yaradыlmasы ilя baьlы daha чevik vя sяmяrяli siyasяt aparmalыyыq.

Bu illяr яrzindя Azяrbaycan intellektual mяhsulun ixracatчыsыna чevrilibdir. "ASAN xidmяt" artыq baшqa юlkяlяrdя tяtbiq olunur, bizim tяcrцbяmiz юyrяnilir. Bu, ictimai xidmяtlяr sahяsindя bir inqilab idi. Bu, sosial layihяdir. Чцnki bu layihя insanlara xidmяt gюstяrir.

On цч "ASAN xidmяt" mяrkяzimiz var. Bu ilin sonuna qяdяr onlarыn sayы 15-я, gяlяn ilin sonuna qяdяr isя 20-yя чatacaqdыr. "ASAN xidmяt" mяrkяzlяrindя 20 milyondan чox mцraciяt qeydя alыndы vя bu qurumu bяyяnmя яmsalы 100 faizя yaxыndыr.

Bu, bir daha bizim niyyяtimizi, siyasяtimizi gюstяrir.

gцclц olan юlkяlяr mцstяqil siyasяt apara bilяrlяr. Яgяr sяn kimdяnsя asыlыsansa, - ya kreditdяn asыlыsan, ya baшqa dюvlяtdяn asыlыsan, - heч vaxt, sюzцn яsl mяnasыnda, mцstяqil siyasяt aparmaq iqtidarыnda olmayacaqsan. Ona gюrя biz чalышыrdыq ki, iqtisadi mцstяqilliyя чataq vя buna da nail olduq. Biz indi heч bir kreditя mюhtac deyilik, юzцmцz kreditlяr veririk. Bizim dюvlяt borcumuz цmumi daxili mяhsulumuzun 20 faizini tяшkil edir.

Mяn qarшыya vяzifя qoymuшam vя biz gяlяcяk illяrdя dюvlяt borcumuzu daha da aшaьы sяviyyяyя salmalыyыq. Иqtisadiyyat son 15 il яrzindя 3,2 dяfя artыbdыr. Bu, чox bюyцk gюstяricidir. Яlbяttя ki, bu gюstяricinin tяrkibindя neft amili xцsusi yer tutur. Ancaq bununla bяrabяr, bizim qeyri-neft ixracыmыz 15 il яrzindя dюrd dяfяdяn чox artыbdыr. Bu da onu gюstяrir ki, bizim islahatlarыmыz bюyцk sяmяrя verir.

Sяnaye istehsalы 2,6 dяfя artmышdыr. Valyuta ehtiyatlarыmыz 24 dяfя artmышdыr, bu gцn 44 milyard dollara bяrabяrdir. Юlkяmizя 230 milyard dollardan чox sяrmayя qoyulub. Юlkяmizdя чox gюzяl in-

bu bюhranlar arxada qalыb vя iqtisadi sabitlik, maliyyя sabitliyi, яlbяttя ki, hяm investisiya iqliminя mцsbяt шяrait yaradыr, hяm dя biznes mцhitini daha da yaxшыlaшdыrыr. Gяlяcяk illяrdя biznes mцhitinin yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя яlavя addыmlar atыlacaq, iqtisadi islahatlar dяrinlяшяcяk. Иqtisadi sahяdя tam шяffaflыq tяmin edilmяlidir, bцtцn xoшagяlmяz hallara son qoyulmalыdыr. Bцtцn iqtisadi qurumlar dцnyanыn inkiшaf etmiш юlkяlяrindя olan mцsbяt tяcrцbяni tяtbiq etmяlidirlяr. Belя gюstяriшlяr verilibdir. Яminяm ki, Azяrbaycan vяtяndaшlarы, sahibkarlar yaxыn gяlяcяkdя bizim islahatlarыmыzыn mцsbяt tяsirini gюrяcяklяr.

Sahibkarlыьыn inkiшafы sцrяtlя getmiшdir. Bu illяr яrzindя sahibkarlara 2 milyard manatdan чox gцzяшtli шяrtlяrlя kreditlяr verilmiшdir. Bu kreditlяr hesabыna vя sahibkarlarыn юz vяsaiti hesabыna yцzlяrlя, bяlkя dя minlяrlя yeni mцяssisя yaradыlmышdыr vя qeyri-neft sektorunun inkiшafы tяmin edilmiшdir. (Арды 4-ъц сящифядя)

сящ. 4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (162), Апрел 2018

Азярбайъан Республикасынын Президенти Иlham Яliyevin andiчmя mяrasimindя nitqi (Яввяли 2-ъи вя 3-ъц сящифялярдя) Nюvbяti illяr яrzindя, qeyd etdiyim kimi, iqtisadi sahяdя islahatlar tяmin edilяcяk, dяrinlяшяcяk ki, Azяrbaycan iqtisadiyyatы dayanыqlы шяkildя inkiшaf etsin vя biz neft-qaz amilindяn asыlыlыьы azaldaq.

Bu illяr яrzindя biz yeni texnologiyalara bюyцk diqqяt vermiшik. Azяrbaycan dцnyanыn mяhdud sayda цzvц olan kosmik klubuna daxil oldu.

Bizim indi iki peykimiz var vя цчцncц peykin orbitя buraxыlmasы nяzяrdя tutulur. Azяrbaycan bu sahяdя dя liderlik nцmayiш etdirir. Bu, onu gюstяrir ki, biz gяlяcяyя baxыrыq vя gяlяcяk dя elmi-texnoloji inkiшafla baьlыdыr. Mяhz buna gюrя biz tяhsilя, elmя diqqяt veririk, nюvbяti illяrdя daha da bюyцk diqqяt gюstяrmяliyik. Чцnki hяr bir dюvlяtin uьurlu inkiшafы texnoloji tяminata яsaslanыr. Biz яn mцasir texnologiyalarы Azяrbaycanda tяtbiq etmяliyik. Buna nail olmaq цчцn bizdя hazыrlыqlы kadr potensialы olmalыdыr, bu istiqamяtdя bundan sonrakы illяrdя dя iшlяr gюrцlяcяkdir. Яlbяttя ki, bizim iqtisadiyyatыmыzыn яsas hissяsini neft-qaz sektoru tяшkil edir.

Tяbii ki, son 15 il яrzindя bu sahяyя xцsusi diqqяt gюstяrilirdi vя bundan sonra da gюstяrilяcяk. Bu illяr яrzindя biz doьrudan da tarixi nailiyyяtlяrя nail ola bilmiшik. Ulu юndяr Heydяr Яliyevin юz яllяri ilя tяmяlini qoyduьu Bakы-TbilisiCeyhan neft kяmяri 2006-cы ildя istifadяyя verildi vя belяliklя, biz bюyцk gяlirlяr яldя etmяyя baшlamышdыq. Ondan bir il sonra Bakы-Tbilisi-Яrzurum qaz kяmяri Azяrbaycanы qaz ixrac edяn юlkяyя чevirmiшdir.

Hazыrda biz Cяnub Qaz Dяhlizinin icrasы ilя mяшьuluq. Bu layihя bizim tяшяbbцsцmцzlя hяyata keчirilir.

2012-ci ildя bu layihяyя start verildi. Ondan яvvяlki illяr isя demяk olar ki, nяticяsiz keчmiшdir. Чцnki Azяrbaycan qazыnы bюyцk hяcmlяrlя Avropa bazarlarыna чыxarmaq цчцn bir neчя il яrzindя mцzakirяlяr gedirdi, amma heч bir nяticя yox idi. Biz bunu gюrяndя artыq bildik ki, ancaq юzцmцzя gцvяnmяliyik vя tarixi qяrarlar qяbul edildi. Чox чяtin layihяni uьurla icra edirik. Bu, hяm iqtisadi, hяm texniki cяhяtdяn maliyyя tutumlu layihяdir. Cяnub Qaz Dяhlizinя qoyulan sяrmayя 40 milyard dollara bяrabяrdir. Bu vяsaitin bюyцk hissяsi xarici tяrяfdaшlar, banklar tяrяfindяn qoyulur. Ona gюrя xцsusilя bu da dцnyada mюvcud olan iqtisadi bюhrana tяsadцf etdi vя bu vяsaiti юlkяmizя cяlb etmяk o qяdяr dя asan mяsяlя deyildi. Biz, яlbяttя, diplomatik, siyasi vя iqtisadi yollarla buna nail ola bilmiшik. "Cяnub Qaz Dяhlizi" layihяlяrinin цчц bu il istifadяyя verilяcяkdir - "Шahdяniz-2", "Cяnubi Qafqaz Kяmяri" vя TANAP. Biz artыq Avropanыn, Avrasiyanыn enerji xяritяsini

dяyiшdirmiшik. Bundan sonrakы illяr яrzindя Azяrbaycan Avrasiyada чox юnяmli enerji resurslarыnы dцnya bazarlarыna чыxaran юlkя kimi fяaliyyяt gюstяrяcяk. Яlbяttя, bizя яlavя gяlirlяr gяlяcяk ki, bu gяlirlяri dя biz юlkяmizin inkiшafыna yюnяldяcяyik. Biz bu illяr яrzindя "Azяri-Чыraq-Gцnяшli" yataьыnыn gяlяcяk iшlяnilmяsi ilя baьlы юnяmli addыmlar atmышыq, yeni kontrakt imzalanыb. Kontraktыn mцddяti 2050-ci ilя qяdяr uzadыlыb vя biz юz payыmыzы artыra bilmiшik. Eyni zamanda, 3,6 milyard dollar bonus almышыq vя onun birinci hissяsi artыq bu il xяzinяyя daxil olub. Nюvbяti illяrdя biz neft-qaz sektorunda digяr perspektiv strukturlar яtrafыnda tяrяfdaшlarla iшlяyяcяyik. Demяk olar ki, neft-qaz sektorunda Azяrbaycan istяdiyinя artыq nail olubdur vя biriki ildяn sonra Cяnub Qaz Dяhlizi tam istifadяyя verilяcяkdir.

Biz bu illяr яrzindя юlkя daxilindя enerji tяminatыnы yaxшыlaшdыra bilmiшik. Bюyцk infrastruktur layihяlяri icra edilib. Son 15 il яrzindя 30-dan чox elektrik stansiyasы tikilib.

Onlarыn generasiya gцcц 3900 meqavata bяrabяrdir. Mцqayisя цчцn deyя bilяrяm ki, bizim indi цmumi generasiya gцcцmцz tяqribяn 6,5 min meqavata bяrabяrdir. Onun 3,9 min meqavatыnы biz 15 il яrzindя yarada bilmiшik. Azяrbaycan elektrik enerjisini idxal edяn юlkяdяn ixrac edяn юlkяyя чevrilmiшdir.

Qazlaшdыrma bu ilin sonuna qяdяr Azяrbaycanda 95 faizя чatacaqdыr. Hesab edirяm ki, bu, dцnya miqyasыnda яn yцksяk gюstяricilяrdяn biridir vя biz bundan sonra da bu iшlяrlя mяшьul olacaьыq.

Bu ilin sonuna qяdяr, яgяr 2004-cц ilin яvvяlindяn hesablasaq, - юlkяmizdя 15 min kilometr yeni yol чяkiliшi tяmin edilmiш olacaqdыr. Bu proses bundan sonrakы illяrdя dя davam edяcяk. Bцtцn kяnd yollarы ilя baьlы tяkliflяr artыq bizя daxil olub. Иmkan olduqca biz bцtцn kяnd yollarыnы yenidяn quracaьыq. Bu istiqamяtdя artыq bюyцk iшlяr gюrцlцbdцr.

2004-cц ildя Bakыnыn su tяchizatы ilя baьlы problemlяri чox ciddi idi. O vaxt Bakы sakinlяrinin 29 faizi davamlы tяmiz iчmяli su ilя tяmin olunurdu. Bu gцn bu rяqяm 81 faizя чatыbdыr. Юlkя цzrя isя 2004-cц ildя tяqribяn 20 faiz яhali iчmяli su ilя tяmin edilirdi, hazыrda bu rяqяm 67 faizя чatыbdыr. Bundan sonrakы illяrdя bu gцnя qяdяr gюrя bilmяdiyimiz iшlяri biz baшa чatdыracaьыq. Bцtцn шяhяrlяrdя, bцtцn kяndlяrdя insanlar tяmiz iчmяli su ilя tяmin olunmalыdыrlar. Bizim proqramlarыmыzda bu var. Bu da infrastruktur layihяlяri arasыnda xцsusi yer tutan sahяdir.

Kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafы цчцn bюyцk meliorasiya tяdbirlяri gюrцlцbdцr, dюrd bюyцk su anbarы tikilib vя son bir neчя il яrzindя biz hяr il 100 mindяn чox hektara yeni su

mяnbяyi gяtiririk. Яminяm ki, kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafыna bunun чox bюyцk tяsiri olacaqdыr.

Biz son illяrdя юlkя daxilindя nяqliyyat infrastrukturu ilя чox ciddi mяшьul olmuшuq. Demяk olar ki, nяqliyyat infrastrukturuna чox bюyцk vяsait qoyulubdur. Biz yeddi aeroport tikmiшik, onlardan altыsы beynяlxalq statusa malikdir.

O aeroportlar indi iшlяyir, xaricdяn gяlяn turistlяrin sayыr artыr. Яlяtdя Xяzяr dяnizindя

dяnizlяrя чыxышы olmayan юlkя olan Azяrbaycan Avrasiyanыn nяqliyyat mяrkяzlяrindяn birinя чevrilir. Bu, real iшlяrin nяticяlяridir.

Bizim coьrafi yerlяшmяyimiz bir tяrяfdяn яlveriшlidir, digяr tяrяfdяn яlveriшsizdir.

Biz Avropa ilя Asiya arasыnda yerlяшirik, ancaq, eyni zamanda, bizim aчыq dяnizlяrя чыxышыmыz yoxdur. Яgяr olsa idi, onda heч neft vя qaz kяmяrlяrini tikmяyя ehtiyac qalmazdы. Ona gюrя, belя qapalы шяraitdя Av-

яn bюyцk yeni ticarяt limanы tikilir, yaxыn gяlяcяkdя istifadяyя verilяcяkdir. Dяmir yolu infrastrukturu yenilяшir. Azяrbaycan Xяzяr dяnizindя яn bюyцk donanmaya malikdir. Burada da biz liderliyi mюhkяmlяndiririk.

Gяmiqayыrma zavodunun tikintisi artыq xaricdяn gяmilяrin alыnmasыna ehtiyac qalmadыьыnы gюstяrir.

Bir sюzlя, nяqliyyat infrastrukturunun yenilяшmяsi, yaradыlmasы, яlbяttя ki, daxili tяlяbat idi. Eyni zamanda, biz qonшularla яmяkdaшlыq edяrяk regional infrastrukturu da yaratmышыq. Keчяn ilin oktyabrыnda Bakы-Tbilisi-Qars dяmir yolunun aчыlышы nюvbяti tarixi nailiyyяtimizdir. Qonшularla birlikdя bu tarixi yolu biz istifadяyя verdik vя indi Azяrbaycan яrazisindяn yцklяrin daшыnmasы gцndяn-gцnя artmaqdadыr. Bununla paralel olaraq, hazыrda biz Шimal-Cяnub nяqliyyat dяhlizinin yaradыlmasы ilя mяшьuluq vя Azяrbaycan яrazisindя bцtцn iшlяri tamamladыq. Иndi biz, цmumiyyяtlя, Шimal-Cяnub nяqliyyat dяhlizinin yaradыlmasы ilя mяшьuluq. Яminяm ki, qonшu юlkяlяrlя яmяkdaшlыq edяrяk bu yolun чatышmayan hissяsi dя yaxыn gяlяcяkdя tikilib istifadяyя verilяcяk. Belяliklя, aчыq

rasiyanыn nяqliyyat mяrkяzlяrindяn birinя чevrilmяyimiz tarixi nailiyyяtimizdir.

Qeyd etmяliyяm ki, biz digяr sahяlяrdя dя bюyцk uьurlar qazanmышыq. Bir чыxышda onlarыn hamыsыnы sadalamaq mцmkцn deyil. Tяkcя onu demяk istяyirяm ki, 2004-cц ildя Azяrbaycana xaricdяn bir milyon qonaq gяlmiшdirsя, bu il gяlяcяk qonaqlarыn sayы цч milyona чatacaqdыr. Biz юlkяmizi dцnyada tanыtdыra bilmiшik. Beynяlxalq tяdbirlяrin keчirilmяsi, Avropa Oyunlarы, Иslam Hяmrяyliyi Oyunlarы, Formula 1 yarышlarы, siyasi, humanitar tяdbirlяr Azяrbaycanы dцnyaya tяqdim etdi. Bununla paralel olaraq, xalqыmыzыn qonaqpяrvяrliyi, gюzяl iqlim, tяhlцkяsizlik, gюzяl infrastruktur, шяrait, tarixi abidяlяrimiz Azяrbaycanы sцrяtlя inkiшaf edяn bюyцk turizm mяrkяzinя чevirir. Яlbяttя, bu, юlkяmizя valyuta gяtirir, bu, юlkяmizi daha da gцclяndirir vя bu sahяdя minlяrlя iш yeri yaradыlыr vя yaradыlacaqdыr.

Biz bюyцk idman uьurlarы ilя fяxr edя bilяrik. Bizim idmanчыlarыmыz son 15 il яrzindя Olimpiya Oyunlarыnda, dцnya, Avropa чempionatlarыnda bюyцk qяlяbяlяr qazanmышlar. Avropa Oyunlarыnda biz ikinci

yerя layiq gюrцldцk, Иslam Hяmrяyliyi Oyunlarыnda isя bцtцn mцsяlman юlkяlяri arasыnda birinci yerя nail olduq.

Biz Rio Olimpiya Oyunlarыnda medallarыn sayыna gюrя 14-cц yerdяyik. Tarixi qяlяbяlяrdir.

Hara baxsaq, hansы sahяyя baxsaq biz inkiшaf, nяticя vя uьur gюrцrцk. Nяyя gюrя? Чцnki bizim siyasяtimiz xalq tяrяfindяn dяstяklяnir. Bir daha qayыdыram чыxышыmыn яvvяlinя, xalq-iqtidar birliyi bцtцn bu uьurlarы mцmkцn edir. Biz regional inkiшafla чox ciddi mяшьul olmuшuq. Цч regional inkiшaf proqramы qяbul edilibdir. Цчцncцsц bu il baшa чatыr. Regionlarыn simasы dяyiшilib, шяhяrlяr abadlaшыb, gюzяllяшib.

Bakы dцnyanыn яn gюzяl шяhяrlяrindяn birinя чevrilibdir. Bakы шяhяri bizim qцrur mяnbяyimizdir.

Yяni, son 15 il яrzindя kifayяt qяdяr uьurlar, nailiyyяtlяr var. Ancaq biz яldя edilmiш nailiyyяtlяrlя kifayяtlяnmяmяliyik. Biz gяlяcяyя baxmalыyыq vя baxыrыq. Nюvbяti illяrdя gюrцlяcяk iшlяr haqqыnda bizim чox aydыn tяsяvvцrцmцz, planlarыmыz, proqramlarыmыz var. Biz qeyd etdiyim sahяlяr цzrя sяylяrimizi davam etdirяcяyik, Azяrbaycanы daha da qцdrяtli юlkяyя чevirяcяyik. Hяr bir sahя цzrя bizim konkret proqramlarыmыz, planlarыmыz var.

Hяm beynяlxalq mяsяlяlяrlя, hяm bюlgяlяrimizin mюhkяmlяndirilmяsi, siyasi-iqtisadi islahatlarыn dяrinlяшmяsi, sosial siyasяt, ordu quruculuьu ilя baьlы bizim konkret proqramlarыmыz var. Gцclц siyasi iradя, bюyцk maliyyя resurslarыmыz var. Biz bu maliyyя resurslarыnы юz яlimizlя yaratmышыq vя biz indi юz hesabыmыza yaшayыrыq.

Xalq-iqtidar birliyi var. Ona gюrя mяn яminяm ki, bцtцn Azяrbaycan xalqы vя biz hamыmыz gяlяcяyя чox bюyцk nikbinliklя baxыrыq. Hamыmыzыn amalы ondan ibarяtdir ki, юlkяmiz daha da gцclяnsin, daha da qцdrяtli dюvlяtя чevrilsin, Azяrbaycan vяtяndaшlarы daha da yaxшы yaшasыnlar. Чыxышыmыn sonunda bir mяsяlяni dя qeyd etmяliyяm.

Bцtцn bu uьurlar ancaq mцstяqillik dюvrцndя mцmkцn olmuшdur. Azяrbaycan xalqы bir daha gюrцr ki, mцstяqilliyimizin цstцnlцklяri nяdяn ibarяtdir. Bizim taleyimiz юz яlimizdяdir, biz юz taleyimizin sahibiyik. Biz ancaq mцstяqillik dюvrцndя belя bюyцk uьurlara nail ola bilяrdik. Bu gцn mцstяqillik bizim цчцn яn bюyцk sяrvяtdir, яn bюyцk nemяtdir, яn bюyцk xoшbяxtlikdir. Biz bundan sonra da mцstяqillik vя qяlяbяlяr yolu ilя gedяcяyik.

Eшq olsun Azяrbaycan xalqыna!

Yaшasыn Azяrbaycan!

***

(Дювлят башчысы Илщам Ялийевин андичмя мярасиминя аид материаллар Президентин рясми интернет сящифясиндян эютцрцлцб.)

№ 04 (162), Апрел 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 5

Шяkidя 2018-ci ilin birinci rцbцnцn sosial-iqtisadi inkiшafыnыn yekunlarыna vя qarшыda duran vяzifяlяrя hяsr olunmuш hesabat yыьыncaьы keчirilib

Elxan Usubov Шяки Шяhяr Иcra Щakimiyyяtinin baшчыsы 2018-ci ilin birinci rцbцndя Шяki rayonunda faktiki qiymяtlяrlя 95 milyon 232 min manatlыq mяhsul istehsal edilib vя xidmяtlяr gюstяrilib. Цmumi mяhsul buraxыlышыnыn hяcmi юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 30 faiz artыb.

Buraxыlan mяhsulun 9 faizi dюvlяt, 91 faizi isя юzяl bюlmяnin payыna dцшцr. Cari ilin birinci rцbцndя Шяkidя bцtцn maliyyя mяnbяlяri hesabыna iqtisadiyyatыn inkiшafыna yюnяldilяn investisiyalarыn hяcmi юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 4 dяfя artaraq 14 milyon 751 min manat olub. Bu mцddяt яrzindя rayonda 257 yeni iш yeri aчыlыb.

Bu barяdя 2018-ci ilin birinci rцbцnцn yekunlarы ilя baьlы aprelin 20-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя keчirilяn mцшavirяdя mяlumat verilib. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovun hesabat mяruzяsindя birinci rцbdя rayonda sosial-iqtisadi sahяdя gюrцlяn iшlяr яtraflы tяhlil olunub, qarшыda duran vяzifяlяrdяn bяhs edilib.

Bildirilib ki, hesabat dюvrцndя rayonda mяhsul istehsalыnыn artыrыlmasы, kяnd tяsяrrцfatыnda юzяl bюlmяnin geniшlяndirilmяsi diqqяt mяrkяzindя saxlanыlыb, rayonun iqtisadiyyatы цчцn яnяnяvi sahяlяrdяn hesab olunan taxыlчыlыq, heyvandarlыq, tцtцnчцlцk vя baramaчыlыьыn inkiшafы istiqamяtindя bir sыra tяdbirlяr hяyata keчirilib. 2018-cы ilin mяhsulu цчцn payыzlыq taxыl яkilmiш 67 min 121 hektar sahяyя aqrotexniki qulluq olunub. Cari ildя

Шякидя Чernobыl qяzasы йад едилди

mяli Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn qoyulmuш Heydяr Яliyev Mяrkяzinin tikintisi ha-zыrda sцrяtlя davam etdirilir. Bu яrazidя, hяmчinin Ulu Юndяrin adыnы daшыyan park, Bayraq Meydanы vя шяhяr icra hakimiyyяti цчцn yeni binanыn tikintisi dя nяzяrdя tutulur. Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda Vяtяndaшlara Xidmяt vя Sosial Иnnovasiyalar цzrя Dюvlяt Agentliyinin sifariшi ilя шяhяrin Zяrifя Яliyeva kцчяsindя inшa olunan "ASAN hяyat" kompleksinin tikintisi dя sцrяtlя davam etdirilir. "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя "ABAD"ыn keramika цzrя xalq sяnяtkarlыq mяrkяzinin fяaliyyяt gюstяrяcяyi binada aparыlan yenidяnqurma iшlяri artыq baшa чatыb.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, Prezident Иlham Яliyevin mцvafiq Sяrяncamыna яsasяn Kiш kяndindяki qяdim alban mяbяdinя aparan dairяvi avtomobil yolunun tikintisi vя yolboyu яrazinin abadlaшdыrыlmasы iшlяri davam etdirilib. Шяki-Kiш kяndiMarxal istirahяt zonasыna gedяn vя цmumi uzunluьu 7,2 kilometr olan avtomobil yolunun torpaq yataьы hazыrlanыb, yola birinci qat asfalt юrtцyц dюшяnib, beton arxlar, piyada sяkilяri vя istinad divarlarы tikilib.

Hazыrda яrazidя tikinti iшlяri davam etdirilir.

Mцшavirяdя 2018-ci ilin birinci rцbцndя яhalinin tяbii qaz, elektrik enerjisi, iчmяli su ilя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяr яtraflы tяhlil olunub. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, цч ayda 1406 mяnzil tяbii qazla tяmin edilib. Шяki шяhяrinin iчmяli su vя kanalizasiya sistemlяrinin yenidяn qurulmasы layihяsi чяrчivяsindя bir sыra iшlяr gюrцlцb. Иclasda, hяmчinin birinci rцbdя vяtяndaшlarыn qяbulu, onlarыn яrizя vя шikayяtlяrinя baxыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяr яtraflы tяhlil olunub, qarшыda duran vяzifяlяrdяn bяhs edilib.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки шящяри, Ф.Х.Хойски кцчяси, ев 5/7 цнванда йашайан Абдуллайев Эцляли Миряли оьлунун адына верилмиш дювлят нюмря нишаны 55 БО 405 олан "ФОРД-транзит" маркалы автомобилин Техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Шящяримиздя аprelin 26-da Чernobыl qяzasыnыn 32-ci ildюnцmцnя hяsr edilmiш tяdbir keчirilib. Шяhяr 5 №-li tam orta mяktяbin akt zalыnda keчirilяn tяdbirdя яvvяlcя qяzada hяyatlarыnы itirmiш insanlarыn xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib. Чыxыш edяn Чernobыl яlillяri yaшadыqlarыnы mяktяblilяrlя bюlцшцblяr.

1986-cы il aprelin 26-da Ukraynanыn Чernobl Atom Elektrik Stansiyasыnыn dюrdцncц blokundakы qяzanыn bяшяr tarixinin яn dяhшяtli fяlakяtlяrindяn biri olduьunu qeyd olunub. Bildirilib ki, keчmiш SSRИ-nin digяr respublikalarыnыn nцmayяndяlяri ilя birlikdя Azяrbay-candan da 7 mindяn чox insan bu qяzanыn aradan qaldыrыlmasы цчцn Чernobыla yola dцшцb. Tяhlцkяli vя aьыr шяraitdя iшlяmяk onlarыn яksяriyyяtinin sяhhяtinя ciddi tяsir gюstяrib.

Bildirilib ki, цmummilli lider Heydяr Яliyev 1993-cц ildя yenidяn hakimiyyяtя qayыtdыqdan sonra Чernobыl iшtirakчыlarыna gюstяrilяn diqqяt vя qayьы daha da artmыш, bu qяbildяn

rayonda 8 min hektar sahяdя yazlыq bitkilяrin яkini nяzяrdя tutulur. Artыq 1310 hektar sahяdя yazlыq bitkilяrin яkini hяyata keчirilib.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, 2018-ci ildя rayonda 860 hektar sahяdя tцtцn яkini planlaшdыrыlыr. Яkin zamanы яsasяn "Virciniya", "Berley", "Иmunni580", "Zaqatala-67" tцtцn sortlarыndan istifadя olunacaq. Tцtцn яkini цчцn 40 min kvadratmetr sahяdя шitil yetiшdirilib vя aprelin 20-dяn sonra шitillяr sahяlяrя kючцrцlяcяk.

Eyni zamanda, bu il rayonda 62 ton yaш barama istehsalы nяzяrdя tutulur. Yaz mюvsцmцndя rayon яrazisindя 97 hektar sahяdя yeni fыndыq baьlarы salыnыb vя bu iш davam etdirilir.

Mяruzяdя, hяmчinin cari ilin birinci rцbцndя rayonda hяyata keчirilяn tikinti-quruculuq vя abadlыq iшlяri barяdя mяlumat verilib. Bildirilib ki, tя-

Шяки шящяри, 17-ъи район, Гуру чай, далан 1, ев 3 цнванда йерляшян евин Исак вя Иса Йунус оьланларынын адларына верилмиш Шящяр дахилиндя олан торпагдан истифадя етмяк ихтийары цчцн Торпаг Гейди (№ 742/1958) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

olan insanlarыn maddi-rifah halыnыn daha da yaxшыlaшdыrыlmasы mяqsяdilя sяrяncamlar imzalanmышdыr. Bu istiqamяtdя gюrцlяn iшlяr Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn bu gцn dя uьurla davam etdirilir. Чernobыl faciяsi iшtirakчыlarыnыn mяnzil vя mяiшяt шяraiti yaxшыlaшdыrыlыr, mцalicяlяri цчцn lazыmi шяrait yaradыlыr.

Sonda Чernobыl qяzasыndan bяhs edяn sяnяdli filmя baxыш keчirilib.

Шяки району, Гохмуг кянд сакинляри Дадашов Расим Щцммят оьлунун, Дадашова Мювлайя Мяммядиййя гызынын, Дадашова Самиря Расим гызынын, Дадашов Азяр Расим оьлунун вя Дадашова Кямаля Расим гызынын адларына верилмиш Торпаьа Мцлкиййят щцгугуна даир Дювлят Акты (ЖН: 489, КОД 40400048) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, Баьбанлар кцчяси, ев 4/7 цнванда йашайан Баьбанлы Ялякбяр Сащиб оьлунун адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

сящ. 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (162), Апрел 2018

Zцlmkar hюkmdar, йохса (Tarixi yanlышlыqlara son)

Tяranя AБДУЛЛАЙЕВА, "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix Memarlыq Qoruьunun direktoru, Azяrbaycan Dюvlяt Mяdяniyyяt vя Иncяsяnяt Universitetinin dissertantы Шяki xanlыьыna 22 il rяhbяrlik etmiш (1758-1780) Hцseyn xan Mцшtaq mцstяqil Шяki xanlыьыnыn яsasыnы qoyan Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi, Hяsяn Aьanыn oьlu olmuшdur. Taleyi kяm olan bu mяdяniyyяt sevяr insan haqqыnda Azяrbaycan tarixшцnaslыьыnda vя folklorunda yayыlan qeyri-elmi mяzmun kяsb edяn mяlumatlar Hцseyn xan Mцшtaqыn kimliyini qara юrtцyя almышdыr. Яslindя mяdяniyyяt hamisi kimi tanыnan bu tarixi шяxsiyyяtin aydыn шяxsiyyяtinя kюlgя salmaq istяyi onun mцbarizяlяrlя dolu юmцr yoluna dair mяlumatыn azlыьыndan doьmuшdur. Azяrbaycan mяdяniyyяtini dцnyada tanыdan minlяrlя abidяlяrimizdяn biri olan Шяki Xan Sarayыnы 1762-ci ildя mяhz Hцseyn xan Mцшtaq tikdirmiшdi. Necя ola bilяr ki, gюzяllik aшiqi olan bir insan Шяki Xan Sarayы kimi mюhtяшяm bir abidяni yaradan ustanыn юlцmцnя fяrman versin. Dцzdцr, saray mцhiti, feodal psixologiyasы, amirlik, xudpяsяndlik insanda mяnfi xцsusiyyяtlяr formalaшdыrmaьa qadirdir. Digяr tяrяfdяn bu fikrя tяkan kimi dцшцnmяliyik ki, uzun illяr himayяsinя sыьыndыьыmыz sovetizm dюnяmi beynimizя xanlыq dюvrцnц istismarчы quruluш, feodal цsuli-idarяsi kimi diqtя edib. Иstяsяk dя, istяmяsяk dя, bilsяk dя, bilmяsяk dя, xan, шah adы eшidяn kimi gюzlяrimizin qarшыsыnda despoт, zцlmkar bir obraz canlandыrmышыq. Hяlя vaxtilя dilimizin saflыьы uьrunda mцbarizя aparan, "vяtяni, dili, qeyrяti" babalarыmыzdan bizя яmanяt sayan ulu Xяtainin dя bяdii irsinin юyrяnilmяsinя шah olduьu цчцn sovet senzurasы icazя vermяmiшdi.

Gюrяsяn, Hцseyn xan Mцшtaq zalыm, zцlmkar xan olmuшdur, yoxsa incя ruhlu шair, mяdяniyyяt hamisi? Bu mяsяlяyя aydыnlыq gяtirmяk цчцn birinci nюvbяdя Mяhяmmяdhцseyn xanыn юzцnя tяxяllцs kimi seчdiyi "Mцшtaq" sюzцnцn mяnasыna diqqяt edяk. "Mцшtaq" яrяbcяdяn tяrcцmяdя "шюvqlц", "hяvяsli", "arzulu" demяkdir. Fikrimizcя, feodal mцharibяlяrinя aludя olan bir adam юzцnя bu cцr tяxяllцs seчmяzdi. Яksinя, feodal pяrakяndяliyindяn bezяn, yurdunun abadlaшdыrыlmasы arzularы ilя yaшayыb, bu hяsrяti qяlbindя gяzdirяn bir adam bu tяxяllцsц gюtцrяr. Hцseyn xanыn aьыl vя biliyi, feodal mцharibяlяrinя nifrяti onun nяsillяrя yadigar qoyub getdiyi Xan Sarayыnыn divar rяsmlяrindя dя юz яksini tapыb. Hяr halda dцшцnяk ki, sarayda чalышan usta sifariшчinin, yяni Mцшtaqыn xяbяri olmadan юz fantaziyasы fюvqцn-

dя divara heч bir шey iшlяyя bilmяzdi. Bu barяdя mцtlяq xana mяlumat vermяli idi. Adicя fikir verяndя gюrцrцk ki, divar rяsmlяrindяki Mцшtaqыn gюstяriшi ilя vurulmuш ornament vя naxышlar onun mяdяniyyяt hamisi bir insan olduьunu tяsdiqlяyir.

Sarayыn ikinci mяrtяbяsindяki xanыn шяxsi iш otaьыnda tяsvir olunmuш яjdahalar aьыzlarыnda od-alov yerinя gцl-чiчяklяrlя tяsvir olunublar (шякиля бах). Яjdaha adяtяn hakimiyyяti, gцcц tяm-sil edir. Burada яjdahalarыn aь-zыnda gцl-чiчяk olmasы onu яks etdirir ki, hюkmdar gцclц, qцvvяt-li, qцdrяtli olduьu qяdяr dя rя-himli vя mяrhяmяtli olmalыdыr. Gюrяsяn, tяsvirin bu cцr verilmя-sindя xanыn rolu olmamышdыrmы? Yaxud bu cцr mяntiq Hцseyn xan Mцшtaqыn adilliyini, rяhmli vя mяrhяmяtli olmasыnы gюstяrmirmi?

Tяяssцf doьurucu hal odur ki, Hцseyn xan Mцшtaq haqqыnda qalan чox cцzi tarixi sяnяdlяrdя o, intiqam hяvяsli,

юmцr yolu diktя edir ki, Mцшtaq da bu yolda qяtllяrя rяvac verib.

Gюrяsяn, bu xanыn heч kяsя gцzяшtsizliyindяn irяli gяlяn bir sяbяb olub yoxsa, o, yalnыz xain, xяbis, dostluqda sяdaqяtsiz, yaltaq, dцшmяnlя яlbir olan insanlar mяьrur xanыn qяzяbinя dцчar olub qяtlя yetiriliblяr. Professor Яdalяt Tahirzadя XЫX яsrin nasiri Иsmayыl bяy Qutqaшыnlыnыn яsяrlяrinя yazdыьы "юn sюz"-dя Salman Mцmtaza iсtinad edяrяk Иsmayыl bяy Qutqaшыnlыnыn babasы Kяblя Sultanыn taleyi ilя baьlы чox maraqlы bir faktы nяzяrimizя чatdыraraq yazыr: "Qяbяlя aьasы Kяlbяli Sultan Hцseyn xan Mцшtaqla чox yaxыn idi. Ancaq Hцseyn xan gяlяcяk qatili - яmisi Hacы Яbdцlqadirlя dцшmяn olduqdan vя Kяlbяli Sultan da onun яmisinя tяrяfdar чыxdыqdan sonra bu yaxыnlыq yaьыlыьa чevrildi vя sultan dustaq edildi. Xяyanяti ilя xanыn qяzяbinя tuш gяlяn Qяbяlя aьasы Kяlbяli Sultan da юldцrцldц". Gюrцn-

xanы bir qurucu, incя diplomat kimi tяqdir edяn tarixчilяr onun Xan Sa-rayыnы tikdirmяsini bir dюvlяt ada-mыnыn incя diplomatik gediшi kimi dяyяrlяndirmiшdilяr. Чцnki o, bir tяrяfdяn gюz qabaьыnda Шяkini abadlaшdыrыr, digяr tяrяfdяn isя dцшmяnlяrinя eшitdirirdi ki, baxыn mяn - Шяki xanы, heч kimin torpaьыna gюz dikmяmiшяm vя heч bir dюyцшя, heч bir savaшa hazыrlaшmыram.

Bu vяtяnsevяr, yurdsevяr tarixi шяxsiyyяt bu cцr insani keyfiyyяtlяrinя gюrя paxыllыьыn qurbanы oldu. 1780-cы ildя Hцseyn xan яmisi Яbdцlqa-dirin, Hacы Чяlяbinin яmisi oь-lu Hacы Rяsul bяyin vя Шяki яyanlarыndan ibarяt bir qrupun sцiqяsdi nяticяsindя юldц-rцldц.

Bu qanlы hadisя araш-dыrыcыlarыn qeydlяrindя aшaьыdakы kimi sяciyyяlяndirilir: "Hadisя 1780-ci ilin avqustunda baш ve-rir. Яbdцlqadir xanыn altmыш nяfяrяdяk dяstяsi gecя xяlvяtcя qalaya daxil olur vя saraya hцcum edir. Bu vaxt saraya bitiшik

cяsur sяrkяrdя, tяmkinli diplomat, gяnc vя yorulub-usanmaz dюvlяt adamы kimi sяciyyяlяndirilmiш, шair kimi o qяdяr dя diqqяtя чatdыrыlmamышdыr. Aьrыlы olsa da, demяliyik ki, Azяrbaycan tarixшцnaslыьыnыn yaradыcыsы A.Bakыxanov da "GцlцstaniИrяm" яsяrindя Mцшtaqы "шцcaяtli", "hцnяrli" bir adam kimi юysя dя, tarixчi tяnbehi kimi onu rяhmsiz bir adam kimi dя qяlяmя vermяkdяn чяkinmяmiшdir: "Hicri 1194-cц ildя (1779) Hacы Яbdцlqadir, Hacы Чяlяbinin яmisi oьlu Hacы Rяsul bяy Hacы Шeyx Яli oьlunun kюmяkliyi ilя Яrяш mяlikzadяlяri vя Шяki яyanлarыnыn ittifaqы ilя qяflяtяn Nuxa qalasыna soxuldu. 22 il hюkmranlыq sцrmяkdя olan Hцseyn xanы юldцrцb hюkumяt bayraьыnы qaldыrdы. Hцseyn xan hцnяrli, шцcaяtli, gюzяl tяbiяtli vя dцzgцn fikirli olmaqla bяrabяr, tяbiяtяn rяhmsiz bir adam idi".

Abbasqulu aьa Bakыxanovun Hцseyn xan Mцшtaьы rяhmsiz adlandыrmasы belя Mцшtaьыn qeyri-insani xцsusiyyяtя malik bir xan olmasыnы tяsdiqlяyя bilmir. Чцnki feodal dцnyasыnda baш verяn taxt-tac hяrisliyi davasы atanыn юvlada, qardaшыn qardaшa gцzяшt etmяmяsi ilя baьlы tarixdя yetяrincя faktlar vardыr. Bяli,

dцyц kimi, "Hцseyn xan hakimiyyяtя чox da asanlыqla gяlmяmiш, 1758-ci ildя Шяki xanlыьыnыn zяiflяmяsi vя onun tяrkibindяki Яrяш sultanlыьыnыn mцstяqilliyя can atmasыnы gюrяn Qazыqumux hюkmdarы Mяhяmmяd doьmaca qыzыnыn яri olan Aьakiшi xanы (Hцseyn xanыn яmisi) xaincяsinя юldцrtdцrцb Шяkidя hakimiyyяti яlя keчirmiшdi. Qazыqumux hюkmdarыnыn яdalяtsiz idarячiliyi Шяkidя цsyana sяbяb oldu. Шяki bяylяrinin kюmяyi ilя Шamaxыya qaчmыш Hцseyn xan Qarabaь xanы Pяnahяli xanыn da dяstяyi ilя Qazыqumuxlu Mяhяmmяd xanыn 40 gцnlцk hakimiyyяtinя son qoydu vя taxta oturdu".

Kяrim aьa Fatehin yazdыьыna gюrя, "hяdiyyяlяrlя Fяtяli xan Яfшarыn gюrцшцnя gedяn Hцseyn xanыn Шяki vilayяtinin яsl bяyzadяsi olduьunu bilяn Fяtяli xan onun Шяki xanы qalmasыna razыlыq verir". Hцseyn xan hяm Шяki xanlыьыnыn torpaqlarыnы qorumaq, hяm dя geniшlяndirmяk цчцn яlindяn gяlяni яsirgяmяmiшdi.

Fяtяli xan Яfшarla mцnasibяtlяri ona юz haki-miyyяtini qorumaьa, qubalы Fя-tяli xanla яmяkdaшlыьы isя Шama-xы torpaqlarыnыn юnяmli hissяsini Шяki xanlыьыna qatmaьa imkan vermiшdi. Hцseyn

evdя - Mцzяyyяn (Qurьuшunlu) otaqda olan xan qapыlarы iчяridяn baьlayыb hцcum edяnlяrlя atышmaьa baшlayыr. Xanыn yanыnda olan kiчik yaшlы oьlu Fяtяli dя tцfяnglяri doldurmaqda atasыna kюmяk edir. Bir neчя saatlыq atышmadan sonra xan aьыr yaralanыr.

Qapыnы sыndыrыb xanы tuturlar. Onu bir hяftя saxladыqdan vя hansыsa mцqavilяyя imza atdыrdыqdan sonra boьub юldцrцrlяr". Чox tяяssцf ki, bu bюyцk qurucu vя шцcaяt sahibinin gюrdцyц iшlяr, apardыьы islahatlar tarixin pяrdя arxasыnda qalыb, mцasir gяncliyя Hцseyn xan Mцшtaq zalыm, qяddar xan kimi tяbliь olunur. Bu fikri bizя sюylяmяyя яsas verяn mцasir dяrsliklяrdя Шяki Xan Sarayы ilя baьlы yer alan rяvayяtdir. Orta цmumtяhsil mяktяblяrinin VЫ sinif "Яdяbiyyat" dяrsliyindя юzцnя yer alan yazычы Sabir Яhmяdovun qяlяmindяn чыxmыш "Xan sarayы" mяtni fikrimizcя, tariximizin, mяdяniyyяtimizin tяbliьinя heч bir fayda gяtirmir. Яksinя, xalqыmыzыn millimяnяvi dяyяrlяrinin dяrindяn tяbliьinя ethiyacыn artdыьы mцasir dюvrdя dцшmяn dяyirmanыna su tюkцr. Minlяrlя xarici seyrчinin gюzяlliyini izlяdiyi xan sarayыnы inшa etdirяn xanыn

ustanы юldцrtmяsinя dair aldыьы mяlumatla xalqыmыzыn insanpяrvяrliyinя hansы dяyяri verя bilяr? Vaxtilя Шяrq xalqlarы arasыnda geniш yayыlan, sяnяtin vя sяnяtkarыn tяbliьi mяqsяdilя dahi Nizami Gяncяvinin "Yeddi gюzяl" яsяrinin sцjetindя юzцnя yer alan "Hюkmdar Neman vя sяnяtkar Simnar" rяvayяtini sяnяtsevяr Шяki xanы Hцseyn xan Mцшtaqыn adы ilя baьlamaq heч dя tarixi hяqiqяt deyil. Digяr tяrяfdяn dцшцnmяk lazыmdыr ki, яgяr memar xan tяrяfindяn юldцrцlmцшdцrsя, onda zamanыn sonrakы axarыnda interyer baxыmыndan Шяki Xan Sarayыna bяnzяr abidяlяrin mцяllifi kimdir? Dцzdцr, tarixi hяqiqяt Mцшtaqшцnaslarыn qяlяmindя qorunub saxlanыlmышdыr. Hяyatыnы Azяrbaycan яdяbiyyatыnыn юyrяnilmяsinя hяsr edib mцkafatы sovet repressiyasыnыn intiqam mяngяnяsi olan Salman Mцmtaz 1925-ci ildя yazdыьы "Hцseyn xan Mцшtaq" mяqalяsi ilя bu hяqiqяti bяrpa etmяyя чalышmышdыr. Alimin aшaьыdakы fikirlяri Hцseyn xanыn kimliyini ortaya qoymaq цчцn bюyцk dяyяr kяsb edir: "Иyirmi iki il hюkumяtя rяhbяrlik edя bilяn Mцшtaq Шяki vя Шirvan mяmlяkяtlяrini gюzяl idarя etdiyindяn юzцnя dolayы bir чox rяqib vя dцшmяnlяr qazanmышdы. Яn bюyцk dцшmяni яmisi Hacы Яbdцlqadir xan idi ki, tяlimatыnы Qarabaь xanы olan Иbrahim xan vя digяrlяrindяn alыrdы. Hacы Яbdцlqadir xan tarixihicri 1194-dя gecя Яrяш vя Шяki bяylяri ilя gяlib юz dяstяsini qalanыn arxasыndakы daьыn meшяsindя gizlяtmiш vя gцnorta чaьы divan яlячatы daьыlarkяn Mяhяmmяd Hцseyn xan Mцшtaqы юldцrmцш vя ev-eшiyini dя mяnimsяyяrяk юzцnц xan elan etdirmiш idi. Bu цrяk yandыrыcы hadisя bцtцn яhaliyя vя baxцsus Mцшtaqы yaxыndan tanыyanlara fюvqяladя tяsir etmiшdi". Яdяbiyyat tariximizdяn bildiyimiz kimi, Hцseyn xan Mцшtaq XVЫЫЫ яsrin qцdrяtli шairlяri olan Molla Vяli Vidadi vя Molla Pяnah Vaqiflя yaxыndan dostluq яlaqяlяri saxlamышdыr. Mola Pяnah Vaqif irsinin mцkяmmяl araшdыrыcыsы olmuш Araz Dadaшzadя bir sыra tarixi vя яdяbi mяtlяblяri oxucusuna чatdыrыr: "Шяki xanlыьы ilя Qarabaь xanlыьы arasыnda яlaqяlяr o qяdяr dя yaxшы deyildi.

Lakin bu Mцшtaqla Vaqif arasыndakы dostluьa maneчilik tюrяtmirdi". Mцшtaqla Molla Pяnah Vaqif dostluьunun sarsыlmazlыьыnы, sяdaqяtini ortaya qoyan digяr maraqlы bir fakt Mцшtaqшцnaslardan olan Hacы Seyid Яbdцlhяmid Яfяndinin "Шяki xanlarы vя onlarыn nяsillяri" яsяrindя vermiш olduьu faktdыr. Яbdцlhяmid Яfяndi yazыr: "Hцseyn xan Mцшtaq oьlu Mяhяmmяdhяsяn xanы barышыq цчцn Hacы xanыn yanыna gюndяribmiш. O da Mяhяmmяdhяsяn xanы tutdurub, Иbrahim xanыn yanыna яmanяt gюndяrib. Иbrahim xan Mяhяmmяdhяsяn xanы mяxfidяn gizlяdib, kюynяyini qana bulayыb, Hacы xana gюndяribdir ki, qяtl etdirmiшяm." Tarixчinin qeydlяrindяn aшaьыdakы nяticяni чыxarmaq olar ki, Mцшtaqыn oьlu Mяhяmmяdhяsяn xanыn saь qalmasыnda яsas rolu Vaqif oynamышdыr.

(Давамы 7-ъи сящифядя)

№ 04 (162), Апрел 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

incя ruhlu шair (Яввяли 6-ъы сящифядя) O, Иbrahim xanыn nя qяdяr qяzяbinя tuш gяlsя dя, dostluqda sяdaqяtini nцmayiш etdirmiш, hяtta Mцшtaq юldцrцldцkdяn sonra onun oьlu Mяhяmmяdhяsяnin tata чыxarыlmasыnda rol oynamышdыr.

Son illяrin яn mцqtяdir Mцшtaqшцnaslarыndan biri XX-XXЫ яsr Шяki яdяbi mцhitinin istedadlы qяlяm sahibi, шair-tяdqiqatчы Vaqif Aslandыr.

Tяdqiqatчыnыn uzun illяrin tяdqiqatы nяticяsindя яrsяyя gяtirib 2015-ci ildя nяшr etdirdiyi "Hцseyn xan Mцшtaq" tarixi faciяsi Mцшtaгыn mцsbяt arealda шяxsiyyяtini ortaya qoyan bir mяnbяdir. Яsяrin mцrяkkяb quruluш vя mяzmun xцsusiyyяtlяrini yцksяk dяyяrlяndirяn tarix elmlяri doktoru, professor Kяrim Шцkцrov yazыr ki, "Vaqif Aslan юz яsяrindя Azяrbaycan tarixi dramaturgiyasыnda formalaшmыш яnяnяlяrdяn bяhrяlяnsя dя, fяrqli bir yol ilя gedib. Bяzi istisnalarla яsяr mцrяkkяb, lakin bitkin kompozisiyaya malikdir. Яsяrdяki hadisяlяr bюlцmlяr цzrя ayrы-ayrы sяhnяlяr шяklindя tяsvir edilmiш, bюlцmlяr isя iki bюyцk hissяdя birlяшdirilmiшdir. Hяr bir hissя beш bюlцmdяn, hяr bir bюlцm isя dюrd sяhnяdяn ibarяt olmaqla яsяr cяmi iki hissя qыrx sяhnяdяn ibarяtdir". Яsяrin sцjetinin aparыcы obrazы olan Mцшtaq bцtцn situasiyalarda el-obaya qayьыlы, insana sevgili, dosta, qonaьa sяdaqяt vя mяhяbbяtli, шairя vя sяnяtkara yцksяk dяyяr verяn yaradыcы, poetik tяbli bir tarixi шяxsiyyяt kimi oxucunun vя tamaшaчыnыn gюzlяri qarшыsыnda canlandыrыlыr.

Hцseyn xan Mцшtaгы gюzяl mяnяvi keyfiyyяtlяrя malik bir dюvlяt xadimi kimi tяqdim etmяk цчцn яlimizdя olan яsas fakt onun poeziyasыdыr. Poetik duyum, estetik ideal шяxsiyyяtin яsas gюstяricisidir ki, Mцшtaq bцtцn bu gюzяl keyfiyyяtlяri юzцndя яks etdirяn шяxsiyyяt kimi tarixin sяhifяlяrindя qalыb.

Onun sarayыnda keчirilяn шeir mяclislяri, bu mяclislяrdя oxunan orijinal шeirlяr, xцsusilя onun dюvrцnцn qцdrяtli шairlяri olan kцngцtlц Nяbiyя, шair Sцleymana, Raciyя, Kяlbirli Rafeiyя, Aьcayazыlы Hacы Mяhяmmяd Чяlяbi Яfяndi Zariyя, Molla Vяli Vidadiyя, Molla Pяnah Vaqifя, шamaxыlы Aьa Mяsih Шirvaniyя olan sяmimi sяnяti hamilik mцnasibяtlяri ona vurulan "qяddar olub", "zalыm olub" mюhцrцnцn saxta olduьunu diktя edir. Tяdqiqatыn яdяbi-mяdяni istiqamяtini nяzяrя alыb шair Mцшtaqыn qяlяminя mяnsub olan шeir nцmunяlяri ilя onun incя ruhunun mцdafiяsi keшiyindя durmaq istяrdik.

Mяhяmmяdщцseyn xan yazmыш olduьu шeirlяrindя "Mцшtaq", yaxud "Mцшtaqi" tяxяllцslяrini iшlяdяrяk яsяrlяrini hяm яruz vяznindя, hяm dя xalq шeiri цslubunda yazmышdыr. Шair-tяdqiqatчы Vaqif Aslan haqlы olaraq yazыr ki, "M.P.Vaqiflя Mяhяmmяdhцseyn xan Mцшtaq arasыndakы dostluq яlaqяlяri яdяbiyyatыmыzda epistolyar janrыn яn mцkяmmяl nцmunяlяrinin yaranmasыna sяbяb olmuш, XЫX яsrdя isя Q.Zakirin, M.F.Axundzadяnin yaradыcыlыьыnda davam etdirilmiшdir". Tяdqiqatчыlarыn verdiyi mцkяmmяl mяlumatdan bilirik ki, M.P.Vaqif tяkcя шair kimi deyil, mцnяccim, memar vя gюzяl sяrkяrdя-atыcы, tцfяng ustasы kimi dя tanыnmышdыr. Onun Шяkidя olarkяn dostu Mцшtaqdan tцfяng istяmяsi dя bu istedadыn gюstяricisidir. Nяticяdя Mцшtaq dostuna цstцndя bir covlan at da olmaqla qыzыl suyuna чяkilmiш tцfяng gюndяrmiшdir. Яvяzindя Vaqifin dostuna tяшяkkцrц "Dяhrdя oldu mяnя dildari dilbяr bir tцfяng" misrasы ilя baшlanan mцxяmmяslя bildirilmiшdir. Hцseyn xan Mцшtaгыn xalq шeiri цslubunda yazmыш olduьu яsяrlяrindя gюzяl lirik ovqat, tяrbiyяedici nяsihяtamiz ruh vardыr. Шairin "Var" rяdifli qoшmasы diqqяtяlayiqdir: Яvvяl gцndяn lяnяt olsun шeytana Ondan юtrц fitnяsi var, feli var.

САБИР ЯФЯНДИЙЕВ Апрелин 19-да Шяки иътимаиййятиня аьыр итки цз верди. Щямин эцн, танынмыш ядябиййатшцнас алим, пublisistnasir, sosioloq, фilologiya elmlяri namizяdi Сабир Тащир оьлу Яфяндийев 85 йашында щагг дцнйасына говушду.

Mяn dя bitab oldum o dяmdяn bяri, Ol sяbяbdяn bюyцk kiчik yolu var. yazaraq insanы шeytan яmяlinя uymamaьa, fitnя-fяsaddan uzaq olmaьa, bюyцk-kiчik yoluna яmяl etmяyя чaьыrmышdыr.

Salman Mцmtaz Mцшtaqыn юldцrцlmяsinin el kяdяrinя чevrilmяsilя baьlы чox doьru olaraq yazыr ki, "юmrцndя kimsяni tяrif, tюvsif etmяyяn Molla Vяli Vidadi" bu mцsibяti юz "Mцsibяtnamя"sindя цrяk aьrыsы ilя tяsvir etmiшdir". Bюyцk bir tarixi яsяr tяsiri baьышlayan Molla Vяli Vidadinin "Mцsibяtnamя" яsяrinin sonuncu bяndindя Mцшtaьыn юlцmц xalq iчяrisindяn чыxan, xяlqi olan, heч kяsя boyun яymяyяn, hюkmdarlarыn sarayыnы sяfalяtxanя bilib xalq iчяrisindя yaшamaьы цstцn tutan Molla Vяli Vidadinin Mцшtaгa, onun mяrdliyinя, insanlыьыna olan sonsuz sevgisindяn doьan bir acы gюz yaшы kimi qarшыlanыr: Belяdir dюvran iшi, hяr gцndя bir al eylяmiш, Aqili nadan ilя pяjmцrdя яhval eylяmiш, Цz verib namяrdя, hяr dяm mяrdi pamal eylяmiш, Ey Vidadi, gяl ki, bu dюvran mяni lal eylяmiш, Gюr nяlяr qыldы fяlяk Mцшtaqi tяk insanя bax Bu яsяri чox yцksяk qiymяtlяndirяn Salman Mцmtaz yazыr ki, "Mцsibяtnamя" nяzяrimdя Mцшtaqыn qiymяtini daha da artыrыr.

Mяhяmmяdhцseyn xan Muшtaqa цmumxalq sevgisinin izlяri Шяkinin inzibati-яrazi sistemindя, mяhяlli quruluшunda da qalmышdыr. Son on цч ilin Шяki ilя baьlы яn qiymяtli nяшrlяrindяn olan, AMEA-nыn Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin "Folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri" шюbяsinin яmяkdaшlarыnыn шяhяrin Yuxarыbaш яrazisindяn soy, lяqяb vя mяhяlli xцsusiyyяtlяrя dair toplamыш olduqlarы materiallarы юzцndя яks etdirяn "Шяkidя mяhяllя adlarы, soylar vя lяqяblяr: Ы Kitab (Qoruq яrazisi)" adlы topluda yer almыш "Xan gцlцstanы" adlы yazы diqqяtчяkicidir. Yazыdan oxuyuruq: "...Tarixdяn цzц bяri gюzяllik, mяhяbbяt, sяdaqяt, sцlh, яhvali-ruhiyyя rяmzi kimi tanыnan gцzцlgцl saray bяzяmяlяrindя, sяnяtkarlarыn яl iшlяrindя, шairlяrin vяsflяrindя sevgi, duyьu hisslяrinin anlamыnda яsas vasitя olmuшdur. Bu baxыmdan 1762-ci ildя Шяki hakimi Hцseyn xan Mцшtaq tяrяfindяn tikilяn яzяmяtli Шяki Xan Sarayыnыn divar rяsmlяrindя qыzыlgцl tяsvirlяri яbяdilяшdirilib. Hцseyn xan Mцшtaq qurub-yaradan, gюzяl zюvqlц, incя dцшцncяyя qadir, шeirin, sяnяtin vurьunu bir insan olmuшdur. Цzц qiblяyя tikilяn яsrarяngiz sarayыn dюrd bir tяrяfindя qыzыlgцl baьlarы saldыrmыш,яtrafы cяnnяtя dюndяrmiшdir. Xanыn sevimli qыzыlgцl yetiшdirilяn gцlцstanlarыndan яn bюyцyц saraya yaxыn yerdя, Qurcana чayыn sol yarьanы цstdя yerlяшяn qяdim mяhяllяdя - Gцlяhlidя salыnmышdыr. Gцl yetiшdirяnlяrin юzlяri dя bu mяhяllяdя yaшayыb yaratmышlar. Ona gюrя dя buraya Gцlяhli vя ya Xan Gцlцstanы mяhяllяsi dя deyяrdilяr. Xan onlarыn ibadяti цчцn hяmin mяhяllяdя mяscid dя tikdirmiшdir". Чox tяяsцf ki, Hцseyn xan Mцшtaqыn яsяrlяrinin bюyцk bir hissяsi tarixi чяkiшmяlяrin mяngяnяsindя яzilяrяk itibbatmышdыr, lakin onun yaradыcыlыgыnыn vя uzaqgюrяnliyinin bяhrяsi olan Шяki xanlarыnыn sarayы hяm xalqыmыza, hяm dя dцnya mяdяniyyяtinя bяxш edilmiш bяnzяrisiz sяnяt яsяri vя gяlяcяk nяsillяrя tarixi keчmiшimizdяn яbяdi yadigardыr.

Salman Mцmtazыn tяsvirinя gюrя, Mяhяmmяdhцseyn xanыn qяbri юzцnцn tikdirdiyi birinci Cцmя Mяscidinin mehrabы iчяrisindяdir.

сящ. 7

***

Яввялъядян хатырладаг ки, Сабир Яфяндийев гязетимизля узун мцддят ямякдашлыг етмиш, юзцнцн мягаляляри иля “Шяки Бялядиййяси”нин охуъулары арасында бюйцк щюрмят газанмышдыр. Сабир мцяллимин бирибириндян мараглы елми-публисистик, поетик вя фолклоршцнаслыьа аид олан мягалялярини охуйаркян, бу инсанын енсиклопедик йаддашына, савадына вя Азярбайъан ядябиййатына олан севэисиня щейран олмамаг гейримцмкцндцр. Сабир Тащир оьлу Яфяндийев 1933-cц il martыn 10-da Qax rayonunun Иlisu kяndindя anadan olmuшdur. Доьма kяndиндя orta mяktяbin бitirдикдян сонра, 1950-ъи илдя Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinин jurnalistika факцлтясиня гябул олмуш, 1955-ъи илдя ораны мцвяффягиййятля баша вуруб, жур-

komitяsinin xцsusi mцxbiri (1969-1972) Azяrbaycan EA-nыn Шяki Zona Elmi Bazasыnыn elmi katibi (1972-1980) вязифяляриндя ишлямишдир. 1980-cи ildяn Tarix Иnstitunun Arxeologiya vя Etnoqrafiya sektorunda Sovet dюvrц etnoqrafiya шюbяsindя baш elmi iшчi vяzifяsindя чalышmыш, 1982-ci ildя Шяki-Zaqatala

Сабир Яфяндийев достлары вя гялям йолдашлары иля. Шякилдя (солдан саьа) айагцстя дуранлар - Щцсейн Рясулов, Мяммядиййя Сцлейманов, Йусиф Исмайылов вя Нурпаша Щцммятов; отуранлар - Сабир Яфяндийев вя Лцтфяли Щясянов. налист ихтисасына йийялянмишдир. С.Яфяндийев яmяk fяaliyyяtinя "Шяki fяhlяsi" qяzeti redaksiyasыnda яdяbi iшчi kimi baшlamыш, 1957-ъи илядяк щямин вязифядя чалышдыгдан сонра шюбя мцдири вязифясиня иряли чякилмишдир. Бу вязифядя дя 2 ил ишлядикдян сонра, Azяrbaycan Nazirlяr soveti yanыnda Televiziya vя Radio Veriliшlяri Komitяsinin Шяki radio veriliшlяri redaksiyasыnыn baш redaktoru вязифясиня тяйин едилмишдир.

1963-ъц илдя Сабир мцяллим Шяki шяhяr partiya komitяsinin tяbliьat vя tяшviqat шюbяsinin mцdiri кими мясул вязифяйя иряли чякилмиш вя 1969-ъу илядяк щямин вязифядя чалышмышдыр. Сонралар о, Azяrbaycan Televiziya vя Radio veriliшlяri

bюlgяsinin etnoqrafiyasыnы tяdqiq etmяk цчцn Шяkiyя gюndяrilmыш elmi-texnoloji folklor qrupuna rяhbяrlik etmiшdir. Танынмыш alim, публисит-насир, журналист вя ян ясас, sяmimi insan олан Сабир Яфяндийевин яziz xatirяsi onu tanыyanlarыn qяlbindя даим yaшayacaqдыр.

***

Шяки Бялядиййясинин коллективи, бцтцн Шякилиляр адындан Сабир мцяллимин аиля цзвляриня, бцтцн гощумларына вя йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир вя сябр диляйир. Аллащ рящмят елясин.

АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН Шяки Бялядиййясинин коллективи, бялядийянин мцщасиби Шярафят ханым Исмайыловайа, гардашы ЕТИБАР БАБАЙЕВИН вяфатындан кядярляндийини билдрир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир. АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН.

Шяки Бялядиййясинин коллективи, бялядийянин верэи-йыьым шюбясинин ямякдашы Елдар Атайевя, атасы РЯСУЛ АТАЙЕВИН вяфатындан кядярляндийини билдрир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир. АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 8

№ 04 (162), Апрел 2018

Азярбайъанын мемарлыг тарихиня Шяки мемарлыьына щяср едилмиш ики китаб мцяллифи, бир нечя китабын щяммцяллифи, юлкямиздя вя хариъдя чап едилмиш онларла елми мягаля мцяллифи - бюйцк тяяссцфля гейд едяк ки, чох эянъ йашларында дцнйасыны дяйишмиш мемарлыг намизяди Ирадя Рювшянин майын 15-дя анадан олмасынын 50 иллик йубилейидир. Мурад НЯБИБЯЙОВ 2014-ъц ил сentyabrын 30-da бцтцн шякилилярин кядяриня сябяб олан бир хябяр йайылды - AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinин Фолклоршцнаслыг вя ел сянятляри лабораторийасынын рящбяри, мемарлыг намизяди, Азярбайъан Мемарлар Иттифагынын цзвц Ирадя Рювшян гызы Абдуллайева - Мяммядова (Ирадя Рювшян) 46 йашында дцнйасыны дяйишмишди...

46 йашы олмасына бахмайараг, еlm yolu nяinki bir region, bцtюvlцkdя bцtцn Azяrbaycan цчцn яhяmiyyяtli olan gяnc alim, савады, истедады вя insanlыьы щамы цчцn юrnяk ola биляъяк Иradя ханымын вяфатына бяшяриййятин бюйцк проблеми олан хярчянэ сябяб олмушду. Иradяsinя gюrя fenomen olan bu mяьrur qadыn heч vaxt hяtta amansыz xяstяliyin bяdяnindя tцьyan etdiyi zaman belя aьlamadы, sыzlamadы, mцdhiш aьrыlarыn яzabыna mяtinliklя dюzdц.

Kollektivя, iш yoldaшlarыna, doьmalarыna vя yaxыnlarыna hяmiшя юzцnц шux, aьrыsыz tяqdim etdi, amansыz яcяlin addыm-addыm onu izlяdiyini sanki bilяrяkdяn hiss etdirmяdi, uzun illяr яcяlя meydan oxudu. Onun danышadanышa, gцlя-gцlя юlцmц - bu mцdhiш xяbяr onu севянлярин, tanыyanlarыn цrяyini daьladы.

Gяnc alim bir evdяn getmяdi, bir eldяn getdi. Yцksяk davranыш mяdяniyyяti, dяrin bilik vя zяkasы ilя Иradя xanыm Azяrbaycan memarlыq elminя юz adыnы qыzыl hяrflяrlя yazdы. Onun 2007-ci ildя bюyцk uьurla mцdafiя etdiyi "Шяki evlяrinin interyeri XЫX яsrdя vя XX яsrin яvvяllяrindя" mюvzusunda dissertasiya iшi Шяkidя memarlыq цslubunun milli чalarlarыnы ortaya qoymaqla, respublikaмызын gюrkяmli alimlяri tяrяfindяn rяьbяtlя qarшыlandы.

Иradя Rюvшяn gяnc idi...

Cяmi 46 yaшы vardы. Bюyцk arzularla yaшayыrdы. Яn bюyцk arzusu Шяki-Zaqatala bюlgяsinin evlяrinin interyerini doktorluq dissertasiyasы кими iшlяmяk idi. Lяnяt olsun amansыz яcяlя, bu gяnc tяdqiqatчыnыn arzularыnы yarыmчыq qoydu... Ирадя ханымла бяндянизи 2007-ъи илдя Шяки Реэионал Елми Мяркязинин директору, профессор Зякяриййя Ялизадя таныш етмишди. О вахт эянъ алим мяркязин елми катиби иди. Танышлыг яснасында профессор мяня Ирадя ханымын мягаляляри иля таныш олмаьы вя яркйана гязетимиздя дяръ етмяйи тапшырды. Вя о вахтдан, мцтямади олараг “Шяки Бялядиййяси”ндя Ирадя ханымын Шякинин тарихи мемарлыьына щяср етдийи мягалялярини дяръ етмяйя башладыг. Онун йазыларында там обйективлик юзцнц бцрузя верирди. Иradя xanыm nяinki юz tяdqiqatlarы, yцksяk bяdii bя publisistik цsluba malik yazыlarы ilя dя gя-lяcяk tяdqiqatчыlarыn araшdыrmalarыna юz adыnы yazdы. Mяhz Иradя xanыm чalышqanlыьыna, yorulmadan юz цzяrindя iшlяmяsinя vя цzя чыxardыьы elmi mяqalяlяrinя gюrя Azяrbaycan Respublikasы Memarlar Иttifaьыnыn цzvц kimi yцksяk ada layiq gюrцldц. Иradя xanыm tяkcя yiyяlяndiyi ixtisas olan memarlыqla maraqlanmыrdы, O, hяm dя yaxшы folklorшцnas idi - Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin Folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri laboratotiyasыna rяhbяrliik edirdi. Milli folklorumuzla baьlы onun fikirlяri uzun illяr folklorla mяшьul olan mцtяxяssislяrin belя tяяccцbцnя sяbяb olurdu. Mяrkяzdя memarlыq vя folklorшцnaslыq haqqыnda dяrc edilяn bцtцn kitablarda Иradя xanыmыn яmяyi юzцnц bцruzя verirdi. Vaxtaшыrы Onun respublikamыzda vя юlkяmizin hцdudlarыndan xaricdя чap olunan

mяqalяlяri hamыnыn maraьыna sяbяb olurdu. Xцsusяn чoxlarы yerli mяtbuat orqanыmыz olan "Шяki bяlяdiyяsi" qяzetinin nюvbяti saylarыnы sяbirsizliklя gюzlяyirdilяr ki, gюrsцnlяr Иradя xanыmыn hansы yeni mяqalяsi dяrc olunub. Doьma Шяkimizin qяdim memarlыq adяt-яnяnяlяrinя, ulu babalarыmыzыn bizя miras qoyub getdiklяri qяdim tikililяrя Иradя xanыmыn юz yanaшma tяrzi vardы.

Qяdim evlяrin bяrpa olunub gяlяcяk nяsillяrimiz цчцn qorunub saxlanыlmasы mяsяlяsi onu daim narahat edirdi. Mяqalяlяrindя hяmiшя gюrцlmцш yaxшы iшlяrlя yanaшы, neqativ hallarы, gяlяcяkdя gюrцlmяsi vacib iшlяri dя diqqяtя чяkяn gяnc alim problemlяrin hяlli yollarыnы da gюstяrirdi... Ирадя ханым асудя вахтларында да бош дайанмазды. Ишлядийи коллективин цзвлярини топлайыб Шякинин тарихи-мемарлыг абидяляриня екскурсийалар тяшкил едяр, щямкарларына мараглы мялуматлар верярди... Бир дяфя Ирадя ханым докторлуг иши иля баьлы Шяки мемарлыьына аид икинъи, даща бюйцк щяъмли рус вя Азярбайъан дилляриндя олаъаг китаб йазмаьа башладыьыны билдириб, щямин китабын редактору олмаьы бяндянизя тяклиф етди. Мян тяряддцд етмядян разылыг вердим вя китабын ярсяйя эялмяси цчцн ялимдян эяляни едяъяйими билдирдим. Ирадя ханымын бир илдян чох эярэин зящмяти щесабына китабын рус дилиндя олан щиссяси там, Азярбайъан дилиндя олан щиссяси ися гисмян баша чатды. Чох тяяссцфляр олсун ки, амансыз яъял она китабы гуртармаьа имкан вермяди. О вахтдан китабын ярсяйя эялмяси цчцн ишляр давам едир вя цмид едирик ки, йахын вахтларда чапа там щазыр олаъагдыр. Иradя Rюvшяnin юmцr yolu чox qыsa olmasыna baxma-

yaraq яsil mяktяb idi. Yцksяk цnsiyyяt mяdяniyyяtinя malik olan bu el qыzы bцtцn kollektivin, cяmiyyяtdя цnsiyyяtdя olduьu bцtцn insanlarыn sevimlisi idi.

Onun vaxtsыz юlцmц doьmalarыna, yaxыnlarыna vя kollektivя psixoloji sarsыntы yaшatdы. Яslindя Иradя cismяn doьma kollektivini, юvladlarыnы, doьmalarыnы tяrk etdi.

Onun hяmiшя gцlяr, tяbяssцmlц

50

чюhrяsi цrяklяrdя яbяdi olaraq юzцnя yer aldы, daшlaшmыш xoш xatirяyя чevrildi. O, dцnyasыnы dяyiшsя dя, оnu sevяn insanlarыn qяlbindя яbяdi yaшayыr. Ашаьыда Ирадя ханымын Шяки мемарлыьына аид “Тикдим ки, изим гала...” адлы йарымчыг галмыш китабына юзцнцн йаздыьы эириш щиссясини охуъуларымызын диггятиня чатдырырыг.

“Тикдим ки, изим гала...” Ирадя РЮВШЯН Professor Fяtullayev mяnя юzцnцn "Bakыnыn memarlыq ensiklopediyasы" kitabыnы baьышlayandan sonra mяn dя doьma Шяkimizя hяsr edilmiш eyni mяzmunda kitab yazmaq hяvяsinя dцшdцm. Иndi яlinizdя tutduьunuz bu kitabыn яrsяyя gяlmяsindя hюrmяtli professorun yazdыьы hяmin ensiklopediyanыn bюyцk rolu olmuшdur. Vя mяn sevinirяm ki, sevimli mцяllimimin yolu ilя gedяrяk, onun tяcrцbяsindяn istifadя edib Шяkinin tarixi-memarlыq abidяlяri, mяdяni irsi, sяnяtkarlыq nцmunяlяri vя s. haqqыnda toplaya bildiyim mяlumatlarы bu kitab vasitяsi ilя oxuculara чatdыrыram. Azяrbaycanыn vя onun bцtцn regionlarыnыn, xцsusяn dя Шяkinin zяngin memarlыq яnяnяlяrini юzцndя яks etdыrяn bu kitab bir informasiya mяnbяyi kimi geniш oxucu kцtlяsi цчцn nяzяrdя tutulmuшdur. Kitabыn yazыlmasыna яsas tяkan verяn amillяr isя Шяki memarlыьыnыn tarixi яhяmiyyяti, mяdяni irsin indiyя qяdяr olduьu kimi qorunub saxlanmasы vя шяkililяrin юz tar-

Ирадя Рювшян Шяки Реэионал Елми Мяркязиндя иш отаьында

ixinя baьlыlыьы olmuшdur.

Orta яsrlяrin mюhtяшяm шяhяrlяrindяn biri olan Шяkini Bюyцk Qafqaz Sыra daьlarыnыn cяnub яtяklяrindя yamyaшыl meшяlяr юz aьuшuna almышdыr. Шяkinin gюzяlliyi vя юzцnяmяxsusluьu hяlя uzaqdan diqqяti cяlb edir. Шяhяrя yaxыnlaшdыqca daьыn yamaclarыnda шяhяrin relyefя uyьun salыnmыш dar kцчя vя dalanlarы, hцndцr sыxyarpaqlы qovaq aьaclarыnыn arasыndan gюrsяnяn qыrmыzы kirяmidlы damlar gюz oxшayыr.

2 min ildяn чoxdur ki, saklar dюvrцndяn bizim zяmanяyя qяdяr Шяki qalasыnыn, Шяki Xan Sarayыnыn, karvansaralarыn tяшkil etdiyi ansambl hesabыna Шяki memarlыьы юz zirvяsinя чatmыш vя indi dя inkiшaf mяrhяlяsindяdir. Burada olan hяr bir kцчя, hяr bir abidя Azяrbaycan memarlыьы tarixinin ayrыlmaz hissяsidir. Иnsanlarыn hяyat tяrzinin, dцnyaya baxышыnыn dяyiшmяsi Azяrbaycan шяhяrlяrinin gюrцnцшцnя dя mцяyyяn mяnada юz tяsirini gюstяrmiшdir. Lakin tяяssцflя onu da qeyd etmяk lazыmdыr ki, nя vaxtsa tarixi irsя gюstяrilяn soyuq vя laqeyd mцnasibяt шяhяrlяrin memarlыq gюrцnц-

шцnя xяlяl gяtirmiшdir. Mцasir dюvrцmцzdя dя inшaat-tikinti sahяsindя nяzяrячarpan qeyri-mцtяшяkkillik tarixi irsimizdя gяlяcяkdя qaytarыlmasы mцmkцn olmayan itkilяrя gяtirib чыxaracaqdыr.

Axыrыncы onilliklяrdя Шяki daьlarыn яtяyindя - nяzяr-diqqяtdяn kяnarda yatmыш яjdahanы xadыrladыrdы. Azяrbaycanda hяyata keчirilяn geniш quruculuq iшlяri, sosial-iqtisadi inkiшaf bu tяnha шяhяrdяn yan keчirdi. Lakin 2011-ci il Шяki шяhяri цчцn bir dюnцш ili oldu. Yeni tяyin olunmuш шяhяr rяhbяrliyinin tяшяbbцsц vя iшя mяsuliyyяtlя yanaшmasы nяticяsindя шяhяrin libasы getdikcя yaxшыlыьa doьru dяyiшmяyя baшladы. Bilavasitя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцdaxilяsi nяticяsindя mцvafiq strukturlarыn fяaliyyяtindя nяzяrячarpan canlanma шяhяrin zahiri gюrцnцшцndя юzцnц bцruzя verdы. Nяhayяt mцasir inkiшafыn cizgilяri Шяkidя dя gюrцnmяyя baшladы. Lakin шцbhяsiz, durьunluq dюvrц dя Шяkinin tarixыndя юzцnцn xoшagяlmяz izini buraxdы...

(Арды 9-ъу сящифядя)

№ 04 (162), Апрел 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 9

гызыл щярфлярля имза атмыш шякили (Яввяли 8-ъи сящифядя) Шяkidя hяyata keчirilяn quruculuq-abadlыq iшlяri шяhяr sakinlяrinin bюyцk sevincinя sяbяb oldu vя ictimaiyyяt nцmayяndяlяri dя bюyцk hяvяslя doьma шяhяrimizin abadlaшdыrыlmasыnda iшtirak etmяyя baшladыlar.

Bцtцn bunlar da юz nюvbяsindя яlinizdя tutduьunuz kitabыn яrsяyя gяlmяsinя, materiallarыn vaxtыnda toplanmasыnda юz mцsbяt tяsirini gюstяrdi. Belя ki, ensiklopediya цчцn lazыm olan tarixi faktlarыn, qяdim foto vя sxemlяrin яldя edilmяsindя muzeylяrin, kitabxanalarыn, Шяki xanlarыnыn sarayыnыn vя digяr mцvafiq qurumlarыn rяhbяrliklяri юz kюmяklяrini яsirgяmяdilяr.

Bu gцn Шяkidя abadlыq iшlяri hяyata keчirilir - binalarыn fasadlarы tяmizlяnir, qяdim tikililяr bяrpa olunur. Vя bu iшlяr bюyцk diqqяt tяlяb edir. Belя ki, bяrba iшlяri elя aparыlmalыdыr ki, шяhяrin tarixi yaddaшыna ziyan dяymяsin. Lakin bяzяn elя olur ki, шяhяrin qoruq яrazisindя gюrцlяn iшlяr qяdim шяhяrin gюrцnцшцnц qismяn dяyiшir, mцasir шяhяrin inkiшafыna isя mane olur. Яslindя bяrpa iшlяrinin reallaшdыrыlmasыnda яsas mяsяlя kюhnя tikililяrin zяngin bяdii koloritini qoruyub saxlamaq, шяhяrin mцasыr hissяsindя isя yeri gяldi, gяlmяdi qяdim memarlыq elementlяrindяn istifadя etmяklя yeniliyя xяlяl gяtirmяmяkdir.

Mцasir zяmanяmizdя ictimaiyyяtin qarшыsыnda duran baшlыca problemlяrdяn biri dя Azяrbaycan xalqыnыn tarix boyu yaratdыьы mяdяni irsi qoruyub saxlamaqdыr. Hяm dя artыq maddi-mяdяni abidяlяrя qarшы olan mцnasibяt son vzxtlar yenidяn mцasir elm sahяsindя юn plana чяkilmiшdir. Шяkinin Bюyцk Иpяk Yolunun цzяrindя yerlяшmяsi sяnяtkarlыьыn, ticarяtin inkiшafыna tяkan vermiш, sяnяtkarlar kцtlяsinin, sahibkarlar zцmrяsinin yaranmasы цчцn mцnbit шяrait yaratmышdыr. Bu insanlar da яldя etdiklяri gяlirlяrin яhяmiyyяtli hissяsini bюyцk vя yaraшыqlы evlяrin tikintisinя sяrf edirdilяr.

Mяhz bu amil o zaman tikilяn evlяrin interyerini daha zяngin vя bяdii tяrtibat baxыmыndan yцksяk sяviyyяdя olmasыnы tяmin etmiшdir.

Dюvlяtin mцhafizяsi altыnda olan memarlыq abidяlяrinin bяrpasыna, yenidяn qurulmasыna vя mцhafizяsinя ciddi diqqяt yetirilir. Bu sahяyя ayrыlan vяsait vя qяbul edilяn qanunvericilik aktlarы dюvlяt sяviyyяsindя olan memarlыq abidяlяriylя baьlы problemlяri hяll etmяyя imkan verir. Шяki xan sarayы kompleksi, Шяkixanovlarыn evi, karvansaralar, mяscidlяr, kюrpцlяr, hamamlar dюvlяt tяrяfindяn mцhafizя olunsa da, memarlыq dяyяrlяrinя malik шяxsi yaшayыш evlяri belя qayьыdan vя nяzarяtdяn kяnarda qaldыqlarыndan, ev sahiblяrinin isя bu evlяri bяrpa etmяk цчцn maliyyя imkanlarыndan mяhrum olduqlarыndan tяbii daьыlma prosesiylя цz-цzя qalыb.

Azяrbaycan, o cцmlяdяn onun qяdim vя gюzяl шяhяrlяrindяn biri olan Шяki turizmin inkiшafы цчцn dя bюyцk potensiala malikdir. Odur ki, buradakы memarlыq dяyяrlяrinя malik olan evlяr dюvlяt abidяlяrinin siyahыsыna daxil edilmяli vя onlarыn qorunmasы цчцn bцtцn vasitяlяrdяn istifadя olunmalыdыr. Яks tяqdirdя onlarы mяhv olmaq tяhlцkяsi gюzlяyir.

Mяsяlя ondadыr ki,

юzцndя milli memarlыq цslubunu saxlayan evlяr bяrpa edildikdяn sonra muzey evlяrя, hяr cцr шяraiti olan kiчik mehmanxanalara чevrilя bilяrlяr.

Mюhtяшяm binalar, saraylar gюrmяk istяyяn yalnыz Versalы, yaxud da Peterqofu, muzeylяrя getmяk arzusuna dцшяn ancaq Luvr vя ya Tretyakov qalereyalarы gюz юnцnя gяtirmяmяlidir. Bu mяdяniyyяt obyektlяri dяfяlяrlя mцxtяlif dairяlяrdя mцzakirя edildiyindяn, saysыz-hesabsыz televiziya veriliшlяri чяkildiyindяn, onla haqqыnda minlяrlя kitab yazыldыьыndan bюyцklцk hissi doьurmur. Hяr bir insan onlardan birinя ya baxыb, ya da mцtaliя edib. Hяmin muzeylяrdя шяkillяrin necя yerlяшmяsi, hansы qeyri-adi eksponata malik olmasы haqqыnda mяlumatlara malikdir. Belя mяdяniyyяt ocaqlarыnda шяkil чяkmяyin, eksponatlara yaxыnlaшmaьыn qadaьan edilmяsi vя digяr mяhdudiyyяtlяr qoyulmasы onlarы insanlardan uzaqlaшdыrыr, yadlaшdыrыr.

"dюvlяt bankы" deyil. Onun яsas vяzifяsi bu dяyяrlяrin xalq arasыnda tяbliьini tяmin etmяklя mяdяniyyяtin vя mяnяviyyatыn inkiшafыna xidmяt etmяkdir.

Son vaxtlar Azяrbaycan muzeylяrindя hяqiqяtяn bir canlanma hiss olunur. Bu da чox sevindirici haldыr vя nяhayяt, bizim zяngin tarixi mяdяniyyяtimizlя istяnilяn шяxs istяdiyi vaxt tanыш olmaq imkanы яldя etmiшdir. Юlkяmiz inkiшaf edib bюyцdцkcя, muzeylяrin dя sayыnыn artmasы labцddцr.

Kitabыn tяrtib olunmasыnda Шяkiyя, onun tarixinя, memarlыьыna, шяhяrsalma qaydalarыna hяsr edilmiш vя Azяrbaycanыn gюrkяmli alimlяri tяrяfindяn yazыlmыш zяngin faktiki materiallardan istifadя olunmuшdur.

Bu kitab юzцndя alimlяrin uzun illяr memarlыq sahяsindя apardыqlarы tяcrцbя vя tяdqiqatlarы цmumilяшdirir. Gюrkяmli alimlяrdяn Ш.S.Fяtullayev-Fiqarov, R.S.Яfяndiyev, L.S.Bretanitskiy, N.M.Miklaшevskaya, N.S.Яsgя-

dяnin, Яdalяt Tahirzadяnin vя digяr tanыnmыш alimlяrimizin yazdыьы elmi яsяrlяr mяnim stolustц kitablarыm olmuшdur. "Юn sюz" яvяzi yazdыьыm bu fikirlяrin sonunda kitabыn яrsяyя gяlmяsindя vя iшыq цzц

Muzeyя mяxsus hяr bir яшya maraq doьurduьundan xalqa yaxыn olmalыdыr. Шяxsi muzeylяrdя olan mebellяr, sandыqlar, xalчalar, qab-qacaq, bяzяk яшyalarы, mцcrцlяr vя digяr шeylяr eynяn vя ya baшqa formada hяr

rova, Q.Q.Mяmmяdova, A.Sadыxzadя, A.Mehdiyev, Q.M.Яlizadя, A.V.Salamzadя, Ш.N.Rzayev, N.Q.Rzayev, E.A.Salamzadя, K.M.Mяmmяdzadя, M.Q.Mяmmяdbяyli, S.X.Hacыyeva vя baшqalarы юz яsяrlяrindя

gюrmяsindя яlveriшlы шяrait yaratmыш Шяki Regional Elmi Mяrkяzinин direktoru, hюrmяtli professor Z.M.Яlizadяyя, eyni zamanda, elm alяmindя ilk addimlarыmы atdыьыm vя elmi tяdqiqatlara baшladыьыm hяmin mяrkяzin bцtцn

liklяrinя qяdяr юyrяnmяyя nail oldum. Nя qяdяr tяmtяraqlы sяslяnsя dя demяliyяm ki, Nяrgiz xanыm hяm dя mяndя bir vяtяnpяrvяrlik eшqi oyatmыш vя ancaq юzцm цчцn deyil, xalqыmыzыn iшыqlы gяlяcяyi naminя yaшamaьы da юyrяtmiшdir. Keчmiш unudularsa, gяlяcяkdяn danышmaq tamamilя яbяsdir. Odur ki, bu gцn biz maddi-mяnяvi sяrvяtlяrimizi qoruyub saxlamalы vя gяlяcяk nяsillяrimizя чardыrmalыyыq. Mяhz, bu mяqsяdя xidmяt edяn kitabы daha da zяnginlяшdirmяkdя mяnя hяmyerlilяrimizin, elяcя dя шяhяrimizdя qonaq olmuш insanlarыn mцxtяlif internet sяhifяlяrindя yerlяшdirdiklяri Шяkiyя aid fotolar da yardыmчы oldular. Hяmin fotolarыn mцяlliflяrinя dя dяrin minnяtdarlыьыmы bildirirяm.

Mцasir dюvrцmцzdя Kцtlяvi Иnformasiya Vasirяlяrinin чoxluьuna baxmayaraq, hяmiшя kitabxanalarda toplanmыш mцxtяlif mюvzularda olan kitablara vя cяmiyyяtin inkiшafыna hяsr edilmiш яsяrlяrя tяlяbat daha чox olmuшdur. Bu kitabda юzцnя yer tapmыш tarixi faktlar da elmi araшdыrmalar цчцn яvяzolunmaz materiallardыr. Чox gцman ki, bu яsяr dя kitabxana rяflяrindя юzцnяlayiq yerini tutacaq, юzцnцn maraqlы mяlumatlarы ilя oxuculara xidmяt edяcяkdir. Яvvяl bu kitabыn adыnы "Шяkinin memarlыq ensiklopediyasы" qoymaq istяyirdim. Lakin ensiklopediya deyяndя, biz adяtяn mцяyyяn sюzlяrin dяqiq elmi faktlara яsaslanaraq qыsa шяkildя mяnalarы izah edilmiш lцьяt formalы kitablarы tяsяvvцr edirik.

Bu kitab isя юzцndя ayrы-ayrы sюzlяrin qыsa vя bяsit "tяrcцmяsini" deyil, цmumilikdя tariximemarlыq abidяlяri haqqыnda mцfяssяl mяlumatlarы toplamышdыr. Vя mяn цmid edirяm ki, mяhz bu kitab onu яldя edяn hяr bir kяsя юz bяhrяsini verяcяkdir.

***

bir insanыn evindя olduьundan bu mяdяniyyяt ocaqlarы xalqa daha yaxыn vя doьma olur.

Yaradыlacaq ev-muzeylяr xalqыmыzыn naxыш sяnяti haqqыnda keyfiyyяtli informasiya mяnbяyinя чevrilяcяk.

Kitabda verilяn mяlumatlar hяm dя onu gюstяrir ki, Azяrbaycan xalqыnыn tarixi-mяdяni irsi Шяkinin yaшayыш evlяrindя yaшamaqdadыr. Bu gцn bu mirasыn tяdqiqata vя bяrpaya ehtiyacы var.

Muzey milli-mяdяni dяyяrlяrin qorunub saxlandыьы

Шяki шяhяrinin memarlыьыna geniш yer vermiшlяr. Mяhz "Шяkinin memarlыq ensiklopediyasы"nыn iшыq цzц gюrdцyц цчцn bu alimlяrя minnяtdarlыq etmяyi юzцmя borc bilirяm.

Tarixчi alimlяrin, yazычыlarыn, filoloqlarыn, etnoqrafiya mцtяxяssislяrinin elmi araшdыrmalarы Шяki шяhяrinin tarixi haqqыnda чox maraqlы informasiya mяnbяlяridir. Mяhz bu kitabыn yazыldыьы яrяfяdя Rяшidbяy Яfяndizadяnin, Mahmud Иsmayыlovun, M.Nяsirlinin, Mikayыl Heydяrovun, Zяkяriyyя Яliza-

kollektivinя dяrin minnяtdarlыьыmы bildirmяk istяyirяm. Azяrbaycanыn яmяkdar memarы Nяrgiz xanыm Яsgяrzadяyя isя xцsusi tяшяkkцrцmц чatdыrыram. Azяrbaycan Иnшaat Mцhяndislяri Иnstitutunu qurtardыqdan sonra mяnim bir memar kimi yetiшmяyimdя, dissertasiya mцdafiя edib memarlыq namizяdi adы almaьыmda Nяrgiz xanыmыm bюyцk яmяyi olmuшdur. Bir gяnc memar kimi o vaxtlar mяni яn чox mцasir memarlыq, yeni layihяlяr maraqlandыrыrdы. Mяhz, Nяrgiz xanыmыn sayяsindя mяn bu sahяni incя-

Редаксийадан: Диггятинизя чатдыраг ки, Ирадя ханымын бу йазыда адларыны чякиб, миннятдарлыьыны билдирдийи эеолоэийа-минеролоэийа елмляри доктору, профессор Зякяриййя Ялизадя вя Азярбайъанын Ямякдар Мемары, мемарлыг намизяди Нярэиз ханым Ясэярзадя ютян дюврдя дцнйаларыны дяйишибляр. Шяки Бялядиййясинин коллективи дя юз нювбясиндя шящяримизин бу танынмыш шяхсиййятляринин аиляляриня вя йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир.

***

Фотоларда: Ирадя ханым иш йолдашлыры иля бирликдя Шякинин тарихи-мемарлыг абидяляриня екскурсийа едяркян.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 10

№ 04 (162), Апрел 2018

Шяки статистиканын эюзц иля

Шякинин ямяк базары Рящим РЯЩИМЛИ,

Statistika Иdarяsinin ряис мцавини

01 aprel 2018-ci il tarixя Шяki rayonu цzrя muzdlu iшчilяrin sayы 20022 nяfяr olmuшdur, onlardan 876 nяfяri kяnd tяsяrrцfatы, meшя tяsяrrцfatы vя balыqчыlыqda, 1716 nяfяri sяnayedя, 671 nяfяri tikintidя,

Арычылыг

sahяsindя fяaliyyяtdя, 59 nяfяri isя digяr sahяlяrdя xidmяtlяrin ьюstяrilmяsindя iшlяyirlяr.

2018-ci ilin yanvar-mart aylarы яrzindя iшя dцzяlmяk istяyi ilя mяшьulluq mяrkяzinя 787 nяfяr mцraciяt etmiшdir.

Onlardan 497 nяfяri iшlя tяmin olunmuшdur. Rayon цzrя 01 aprel 2018-ci il tarixя iшsizlik statusu alanlarыn sayы 329 nяfяr olmuш, onlardan hal-hazыrda 39 nяfяri iшsizliyя gюrя mцavinat alыr.

Ишчilяrin orta siyahы sayы, nяfяr

Fяaliyyяt nюvlяrinin adlarы

Cяmi

20022

Kяnd tяsяrrцfatы, meшя tяsяrrцfatы vя balыqчыlыq Mяdяnчыxarma sяnayesi

876

Bir iшчiyя dцшяn orta aylыq nominal яmяk haqqы,man.

266,6 231,2

2

340

Emal sяnayesi

579

384,4

Elektrik enerjisi, qaz vя buxar istehsalы, bюlцшdцrцlmяsi vя tясhizatы Su tяchizatы, tullantыlarыn tяmizlяnmяsi vя emalы

406

462,4

729

155,8

Tikinti

671

254,5

Ticarяt; nяqliyyat vasitяlяrinin tяmiri

2561

284,4

Nяqliyyat vя anbar tяsяrrцfatы

167

213,4

Yaшayышыn tяшkili vя ictimai iaшя

110

269

Иnformasiya vя rabitя

198

356,3

Maliyyя vя sыьorta fяaliyyяti

131

1103,1

Daшыnmaz яmlakla яlaqяdar яmяliyyatlar

70

486

Peшя, elmi vя texniki fяaliyyяt

392

253,4

Иnzibati vя yardыmчы xidmяtlяrin gюstяrilmяsi

24

Dюvlяt idarяetmяsi vя mцdafiя; icbari sosial tяminat

873

173,6 434,2

Tяhsil

7867

262,1

Яhaliyя sяhiyyя vя sosial xidmяtlяrin gюstяrilmяsi

2361

189,7

Иstirahяt, яylяncя vя incяsяnяt sahяsindя fяaliyyяt

1948

217,3

59

253

Digяr sahяlяrdя xidmяtlяrin gюstяrilmяsi 2561 nяfяri ticarяt vя nяqliyyat vasitяlяrinin tяmirindя, 167 nяfяri nяqliyyat vя anbar tяsяrrцfatыnda, 110 nяfяri turistlяrin yerlяшdirilmяsi vя ictimai iaшяdя, 198 nяfяri informasiya vя rabitяdя, 131 nяfяri maliyyя vя sыьorta fяaliyyяtindя, 70 nяfяri daшыnmaz яmlakla яlaqяdar яmяliyyatlarda, 392 nяfяri peшя, elm vя texniki fяaliyyяtdя, 24 nяfяri inzibati vя yardыmчы xidmяtlяrin gюstяrilmяsindя, 873 nяfяri dюvlяt idarяetmяsi vя mцdafiя, icbari sosial tяminatda, 7867 nяfяri tяhsildя, 2361 nяfяri яhaliyя sяhiyyя vя sosial xidmяtlяrin gюstяrilmяsindя, 1948 nяfяri istirahяt, яylяncя incяsяnяt

Mehman BАЙРАМЯЛИЙЕВ,

Статистика идарясинин baш mяslяhяtчiси

Son illяr Azяrbaycanda hяyata keчirilяn islahatlar iqtisadiyyatыn inkiшafыna, makroiqtisadi gюstяricilяrin davamlы artыmыna sяbяb olur, Bu nailiyyяtlяrin яldя edilmяsindя turizm sяnayesindя dя mцяyyяn payы vardыr, Azяrbaycanыn coьrafi mюvqeyi, tяbiяti, tarixi, iqlimi, abidяlяri, mяtbяxi, xalqыmыzыn zяngin mяdяniyyяti vя digяr amillяr turistlяrin Azяrbaycana sяfяr etmяsinя yol aчmышdыr, Bu reallыqlarыn nяticяsidir ki, Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin Sяrяncamы яsasыnda 2011ci il "Turizm ili" elan edilmiшdir.

Bu sяnяd юlkяmizin юnяmli sahяlяrdяn biri olan turizmя diqqяtin daha da artmasыna gяtirib чыxarmышdыr. Dюvlяt rяhbяri tяrяfindяn bu addыmыn atыlmasы turizm sektoru цчцn bir avans kimi qiymяtlяndirilib.

Turizm sahяsindя atыlan addыmlar hяm Dюvlяt Proqramыnыn icrasыna, hяm dя turizm sяnayesinin inkiшafыna юz mцsbяt tяsirini gюstяrir.

2018-ci ilin yanvar-mart aylarы яrzindя iшsizliyя gюrя verilmiш mцavinatыn miqdarы 41569,7 manat, bir nяfяrя dцшяn mцavinatыn miqdarы isя 343,6 manat olmuшdur.

Rayon цzrя bir iшчiyя dцшяn orta aylыq nominal яmяk haqqы цmumi 266,6 manat, o cцmlяdяn, sяnayedя 286,1 manat, tikintidя 254,5 manat, informasiya vя rabitяdя 356,3 manat, maliyyя vя sыьorta fяaliyyяtindя 1103,1 manat, daшыnmaz яmlakla яlaqяdar яmяliyyatlarda 486 manat, digяr sahяlяrdя xidmяtlяrin gюstяrilmяsi цzrя 253 manat olmuшdur. Шяki Azяrbaycanыn qяdim tarixi abidяlяri vя gюzяl tяbiяti ilя turistlяri cяlb edяn bюlgяlяrdяn biridir. Bunun nяticяsidir ki, bura gяlяn turistlяrin sayы ilbя il artmaqdadыr. Шяkiyя gяlяn turistlяrin rahatlыьы цчцn hяr cцr шяrait yaradыlыr, onlar raha mehmanxanalarda yerlяшdirilir.

2017-ci il яrzindя Шяki rayonunda turistlяrя 14 mehmanxana vя mehmanxana tipli mцяssisя xidmяt gюstяrmiшdir. Onlarыn biri dюvlяt, on цчц isя qeyri-dюvlяt mцяssisяlяridir. Bu mцяssisяlяrdяki (nюmrяlяrin) otaqlarыn sayы 242 vahid, birdяfяlik tutum isя 511 чarpayы-yer olmuшdur. Nюmrяlяrin 12,4 faizini lцks, 2,5 faizini birinci dяrяcяli, 85,1 isя faizini isя turist dяrяcяli nюmrяlяr tяшkil edir.

2017-ci ildя mehmanxana vя mehmanxana tipli mцяssisяlяrdя yerlяшdirilmiш шяxslяrin sayы яvvяlki illя mцqayisяdя 1,3 min nяfяr vя ya 13,8 faiz artaraq 10,5 min nяfяr olmuшdur ki, onlarыn da 6,2 min nяfяri vя ya 59,0 faizi Azяrbaycan, 4,3 min nяfяri vя ya 41,0 faizi isя xarici юlkя vяtяndaшlarыdыr.

Gecяlяmяlяrin sayы 2016-cы ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 939 adamgecя vя ya 8,6 faiz artaraq 11822 adamgecя tяшkil etmiшdir ki, bunun da 7077 gecяlяmя vя ya 59,9 faizi Azяrbaycan Respublikasы vяtяndaшlarыnыn, 4745 vя ya 40,1 faizi isя xarici юlkя vяtяndaшlarыnыn payыna dцшцr. Шяki rayonundakы mehmanxana-

Дилшад ИЛЙАСОВА,

Statistika Иdarяsinin апарыъы mяslяhяtчisi

Arычыlыq-bal arыlarыnыn yetiшdirilmяsini, чoxaldыlmasыnы, saxlanmasыnы, onlardan entomofil kяnd tяsяrrцfatы bitkilяrinin tozlandыrыlmasыnda istifadя edilmяsini, arычыlыq mяhsullarыnыn istehsalыnы vя emalыnы яhatя edяn kяnd tяsяrrцfatы sahяsidir.

29 yanvar 2018-ci ildя Heydяr Яliyev Mяrkяzindя "Azяrbaycan Respublikasы regionlarыnыn 2014-2018-ci illяrdя sosial-iqtisadi inkiшafы Dюvlяt Proqramы"nыn icrasыnыn dюrdцncц ilinin yekunlarыna hяsr olunan konfransda Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev arычыlыьыn inkiшafы ilя яlaqяdar demiшdir: "Mяn sahibkarlarыn diqqяtini bir sahяyя dя cяlb etmяk istяyirяm. Bu da чox perspektivli sahяdir vя tяdricяn Azяrbaycanda inkiшaf edir. Bu, arычыlыqdыr. Bizim arычыlыq цчцn чox gюzяl tяbii шяraitimiz var. Cяnubi Qafqazda biz arычыlыьыn inkiшafы цчцn xцsusi bюlgяlяrя malikik. Arычыlara indi dюvlяt dяstяyi dя verilmяlidir vя verilяcяkdir. Hяr arы ailяsinя gюrя arычыlara subsidiyalar verilmяlidir vя verilяcяkdir. Demяli, ildя hяr pяtяyя dюvlяt tяrяfindяn 10 manat subsidiya verilяcяk ki, bu sahяyя maraq daha da artsыn vя bal bizim bюyцk ixrac mяhsulumuza чevrilsin. Иndi ABAD konteynerlяrindя bal istehsalы tяmin edilir. Яlbяttя ki, onun paketlяnmяsi, keyfiyyяti яn yцksяk sяviyyяdя olmalыdыr.

Mяnя verilяn mяlumata gюrя, Azяrbaycan balы keyfiyyяtinя gюrя dцnya miqyasыnda fяrqlяnяn mяhsullardan biridir."

Azяrbaycanda arычыlыq qяdim tarixя malikdir. Hяlя eramыzdan яvvяl ЫX-VЫЫЫ яsrlяrdя Zaqafqaziyada arычыlыqla mяшьul olmuшlar. X-XЫЫ яsrlяrdя Azяrbaycanda arычыlыq daha da inkiшaf etmiшdir. Hяtta, Azяrbaycandan xarici юlkяlяrя dя arычыlыq mяhsullarы (bal,mum) satыlmышdыr. Dahi шair vя mцtяfяkkirlяrimiz Nizami vя Xaqani Azяrbaycan balыnы ilhamla tяrяnnцm etmiшlяr.

Azяrbaycanda arычыlыьыn qяdimliyi bir dя onunla izah olunur ki, чoxlu yaшayыш mяn-

tяqяlяrimiz vя yerlяr arы vя onun mяhsullarыnыn adы ilя adlanыr. Belя yerlяrdяn Шahdaь zirvяsindяn axыb gяlяn Arыsu чayыnы, Zaqatala rayonlarыndakы Arыsu, Arыqыran kяndlяrini, Aьdяrя rayonlarыndakы Ballыqayanы, Arыqayasыnы vя s. misal gюstяrmяk olar.

Qяdim zamanlarda respublikamыzda arыlar aьac oyuqlarыnda, kюtцk tяnяklяrdя, sяbяtlяrdя saxlanыlыrdы. Belя bir vяziyyяtdя arыlara qulluq etmяk vя artыrmaq bюyцk чяtinlik tюrяdirdi.

Azяrbaycanda arычыlыq, xцsusilя Sovet hakimiyyяti dюvrцndя inkiшaf etmяyя baшlamышdыr. Яvvяlcя mюvcud olan xыrda daьыnыq arычыlыq tяsяrrцfatlarы kolxoz vя sovxozlarda, sonralar isя ixtisaslaшdыrыlmыш iri arчыlыq tяsяrrцfatlarыna чevrilmiшdir.

Hazыrda tяsяrrцfatlarda arы ailяlяri mцasir чoxgюvdяli vя yatыq pяtяklяrdя saxlanыlыr.

"Arычыlыq haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanununa uyьun olaraq 2017-ci il цzrя arычыlыq mяhsullarыnыn istehsalыna dair mяlumatlarы яldя etmяk mяqsяdilя cari ilin yanvar ayыnda Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt Statistika Komitяsi tяrяfindяn seчmя statistika mцayinя keчirilmiшdir. Hяmin seчmя mцayinяyя Шяki rayonunda da arычыlыqla mышьul olan 4 tяsяrrцfat dцшmцшdцr. Mцayindя hяmin tяsяrrцfatlarda nя qяdяr arы ailяsi mюmcuddur il boyu hяmin arы ailяlяrindяn nя qяdяr bal,mum,vяrя mum, arы sцdц vя arы zяhяri alыnmышdыr vя arычыlыьыn inkiшafы цчцn yaranan чяtinliklяr soruшulur. Mцayinяdя arычыlыqla mяшьul olan tяsяrrцfatlar bu sahяnin daha da inkiшaf etdirilmяsi цчцn dюvlяt tяrяfindяn gцzяшtli kreditlяrin ayrыlmasы, arычыlыq цzrя damazlыq tяsяrrцfatlarыnыn yaradыlmasы, bal satышы yarmarkalarыnыn mцtяmadi keчirilmяsi, qablaшdыrыlmыш vя satышa чыxarыlmыш arычыlыq mяhsullarыnыn keyfiyyяtinin yoxlanыlmasы kimi tяkliflяr irяli sцrmцшlяr.

Son on ildя Шяki rayonunun ailя kяndli ev tяsяrrцfatlarыnda arы ailяlяrinin sayы 75,8 faiz artmышdыr. 2007-ci ildя arы ailяsinin sayы 3069 idisя 2017-ci ildя hяmin rяqяm 5395 arы ailяsi olmuшdur. Hazirda subsidiya ilя яlaqяdar rayonda arычыlarыn baшdan-baшa qeydiyyatы gedir. Яminяm ki, rayon цzrя ailя kяndli ev tяsяrrцfatlarыnda arы ailяlяrinin sayы 6000-я чatacaq.

Мещманханалар larda gecяlяyяn turistlяrin 10120 nяfяri vя ya 96,0 faizi istirahяt vя яylяncя, 209 nяfяri vя ya 2,0 faizi iшgцzar sяfяr ilя, 215 nяfяri vя ya 2,0 faizi isя digяr mяqsяdlя sяfяr edяnlяr olmuшdur. Иstirahяt vя яylяncя mяqsяdi ilя gяlяn turistlяrin 4197 nяfяri vя ya 71,7 faizini Bakы шяhяrindяn, 463 nяfяri vя ya 7,9 faizini Sumqayыtdan, 441 nяfяri vя ya 7,5 faizini Gяncяdяn, 407 nяfяri vя ya 7,0 faizini Abшerondan, 112 nяfяri vя ya 1,9 faizini Mingячevirdяn, 103 nяfяri vя ya 1,8 faizini Yevlaxdan, 36 nяfяri vя ya 0,6 faizini Gюygюldяn, 31 nяfяri vя ya 0,5 faizini Qaxdan, 15 nяfяri vя ya 0,3 faizini Naxчыvan MRdan, 45 nяfяri vя ya 0,8 faizi isя digяr шяhяrlяrin payыna dцшцr.

2017-ci il яrzindя mehmanxana vя mehmanxana tipli mцяssisяlяrdя 4327 nяfяr xarici юlkя vяtяndaшы yerlяшdirilmiшdir.

Onlarыn 562 nяfяri Almaniya, 355 nяfяri Yaponiya, 304 nяfяri Tцrkiyя, 274 nяfяri Amerika Birlяшmiш Шtatlarы, 266 nяfяri Иran, 254 nяfяri Korea Respublikasы, 239 nяfяri

Rusiya Federasiyasы, 191 nяfяri Чin, 159 nяfяri Иtaliya, 113 nяfяri Birlяшmiш Krallыq, 110 nяfяri Fransa, 74 nяfяri Иsrail, 70 nяfяri Norveч, 1356 nяfяri isя digяr юlkяlяrin vяtяndaшlarы olmuшdur.

2017-ci il яrzindя mehmanxana vя mehmanxana tipli mцяssisяlяrin яldя etdiyi gяlir 1043,5 min manat, xяrclяri isя 1134,6 min manat olmuшdur. Gяlirin 783,1 min manatы nюmrяlяrin satышыndan, 217,6 min manatы iчkilяr dя daxil edilmяklя qida mяhsullarыnыn satышыndan, 42,8 min manatы isя digяr xidmяtlяrin gюstяrilmяsindяn яldя edilmiшdir.

2017-ci ildя mehmanxana vя mehmanxana tipli mцяssisяlяrdя чalышan iшчilяrin orta siyahы sayы 124 nяfяr, onlardan turistlяrя xidmяt edяnlяrin sayы isя 80 nяfяr tяшkil etmiшdir.

2017-ci il яrzindя iшчilяrin яmяk haqqы fondu 323,7 min manat tяшkil etmiшdir. Bir iшчiyя dцшяn orta aylыq яmяk haqqыnыn mяblяьi isя 217,5 manat olmuшdur.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (162), Апрел 2018

сящ. 11

Шяkinin яmяk bahadыrы Giya PAЧXATAШVИLИ, шаир-тяръцмячи; Azяrbaycan, Gцrcцstan вя Rusiya, Yazычыlar бirliklяrinin цzvц

Mikayыlыn "hяyat universitetlяri" Zamanыn "sцrяt peyki" юz vaxt fыrlanьacыnda keчmiшdяn uzaqlaшdыrmaqdadыr bizlяri. Mobil telefonlara, kompцterlяrя baшы qarышmыш bizlяr чox vaxt яtrafыmыzы gюrmцr, юtяnlяri, olanlarы unuduruq. Bu unutqanlыq nяsillяrarasы tellяri qыrыr, bizlяri mяnяvi uчuruma aparыr, qloballaшma, inteqrasiya isя gяncliyimizi kюklяrimizdяn qoparыr. Ahыllara, qocalara olan юgey mцnasibяt dя geneoloji yadlaшma ilя nяticяlяnir.

йиб - demяk yaшamaьa dяyяr...

Sюhbяt aчdыьыmыz Tanrыverdiyev Mikayыl Mяhяmmяd oьlu "yadыrьama vя юgeylяшmя" aqibяtindяn чox-чox uzaqdыr. Onun юrnяk olasы hяyat yolu - aldыьы vя verdiyi ailя tяrbiyяsi hюrmяt-izzяt sahibi etdi bu mцdrik Kiшini.

1951-ci il aprelin 1-dя Zaqatalaнын Чobankol kяndindя doьulmuш Mikayыl ушагкян ata nяvaziшindяn дойунъа dadmamыш, anasы Minayя xanыmla Шяkiyя dюnmяli olur. Atasы Mяhяmmяdin erkяn vяfatы izsiz qalmadы - 4 sinif bitirmiш Mikayыl "hяyat universitetlяri"nя baш vuraraq яmяk fяaliyyяtinя baшlayыr. Artыq onun pis vя ya baшdansovdu iшlяmяyя ixtiyarы yox idi... 3 qardaшы, iki bacыnы, doьma anasыnы dolandыrmaq, onlara arxa olmaq lazыm idi... Belяcя illяr bir-birini яvяz etmяkdя idi. Яmяksevяrlik, mexanizator kimi texnikaya gюstяrdiyi maraq gяnc Mikayыlы Шяki-Za-

"Шюhrяt dюvrц" kimi daxil olur.

Belя ki, o, 14 sentyabr 1977-ci ildя Azяrbaycan SSR Melиorasiya vя Su Tяsяrrrцfatы Nazirliyinin "Respublika Mexanizatorlar Yarышыnыn Qalibi" Diplomuna (1-ci yer) layiq gюrцlцr. Elя hяmin ilin oktyabr ayыnda "Az. tяmir vя Su Tikinti" Иdarя Heyяtinin qяrarы ilя Sosialist Юhdяliklяrini yerinя yetirdiyinя gюrя "Fяxri Fяrman"la mцkafatlandыrыlыr. O vaxtdan dцz 39 il ard-arda Mikayыl Tanrыverdiyevin шяkli Baш Иdarяnin "Шяrяf Lюvhяsi"ni bяzяyir.

O, elя яmяkчilяrdяn olub ki, шюhrяt юzц onu tapыrdы.

Gяnc яmяk zяrbячisini respublika sяviyyяli toplantыlara, mцшavirяlяrя dяvяt edir, tяcrцbяsini юzцndяn dя yaшlы hяmkarlarыna nцmunя gюstяrirlяr.

12 aprel 1978-ci ildя Sovet Kosmonavtikasы gцnцнdя SSRИ Ali Sovetinin Rяyasяt Heyяtinin Fяrmanы ilя Шяkinin 27 yaшlы яmяk bahadыrы Tanrыverdiyev Mikayыl Mяhяmmяd

Mikayыl Tanrыverdiyev яsirgяmir, bunula da hюrmяt- izzяt qazanыr. 1979-cu ilin sonunda Mikayыl Tanrыverdiyev "Sosialist Yarышыnыn Qalibi" medalыna layiq gюrцlцr. Ardarda sыralanan pul mцkafatlarы, mцxtяlif tяltiflяr onu "El adamы"na чevirir.

"Qяhrяman ata"

Эийа Пачхаташвили вя Mikayыl Tanrыverdiyev ...Яvvяllяr mяtbuatda "Nяsillяrя nцmunя", "Onlardan юyrяndik qяhrяmanlыьы" sяrlюvhяsi ilя яmяk vя mцharibя fяdailяri barяdя tez-tez yazыlar dяrc edilяrdi - biz cavanlar da onlara bяnzяmяyя чalышardыq, onlarla юyцnяrdik dя. Bяs indi? Шoubiznes "ulduzlarы"nыn sцni parыltыsы fonunda bizi bюyцdяn, bizя tяrbiyя verяn ata-babalarыmыz arxa plana keчir - nяticяdя "qocalar evlяri" artaraq milli mentalitetimizi, mяnяvi dцnyamыzы "avropalaшdыrыr. Шцkцrlяr ki, bu "yadlaшma dalьasы" yaшlы nяslin heч dя hamыsыnы юz aьuшuna ala bilmя-

гatala bюlgяsindяn kяnarda bцtцn respublikada tanыdыr.

"Яmяk ordeni"nин gяnc sahibi 22 yaшыnda evlяnяn Mikayыl Tanrыverdiyev яmяk mяsuliyyяtinя ailя qayьыlarыnы da яlavя edir. Иlki Иsmayыlыn ardыnca qыzlarы Xatirя, Samirя, bir mцddяtdяn sonra isя sonbeшiyi - Vasif dцnyaya gяlir. Юmцr-gцn yoldaшы Gюyчяk xanыmla яlя-яlя verib lяyaqяtlя юvladlarыnы bюyцdцrlяr. Юtяn яsrin 70-ci illяrinин sonu Mikayыlыn hяyatыna

МИННЯТЛДАРЛЫГ Бу йахында редаксийамыза ялиндя бир вяряг тутмуш, о гядяр дя йашлы олмайан бир няфяр эялди. Юзцнц Теймур Ялийев кими тягдим едян бу шяхс, ялиндяки каьызы узадараг: “Бурда йаздыгларымы гязетиниздя чап едярсинизми?” дейя сорушду. Каьызда Шяки Районларарасы Мяркязи Хястяханасынын эюз щякими Илгар Мяммядов щаггында црякдян эялян 4-5 ъцмля иля хош сюзляр йазылмышды. Мцсафиримиздян сорушдугда ки, бу нядир? Ъаваб верди ки, юзц Шякидя мяскунлашмыш гачгындыр. Узун мцддят

oьlu 3-cц Dяrяcяli "Яmяk Шюhrяti Ordeni" ilя tяltif edilir.

Lakin bцtцn bu uьurlar sadяliyini, halallыьыnы, ailяyя olan baьlыlыьыnы vя sonsuz mяhяbbяtini onun яlindяn "ala" bilmir. O yenя dя юz iшindя- gцcцndяdir: ekskovatorчu olaraq o, yenilяnяn texnikaya diqqяt yetirяrяk zamanla ayaqlaшmaьы bacarыr, юz tяcrцbяsini bu sahяdя ilk addыmlarыnы atan gяnclяrя mяmnuniyyяtля paylaшыr. Melиorasiyanыn sirrlяrinя yiyяlяnяn mцtяxяssis, torpaq qatlarыnыn, onlarыn шoranlы olub-olmamasыndan baш чыxaran fяrd kimi чoxlarыnыn kюmяyinя gяlir, bilik vя bacarыьыnы onlardan

Иki sistemin, iki rejimin шahididir Mikayыl kiшi. Цzц 70-я fяxarяtlя addыmlayan 4 юvlad atasыnыn юmцr yolu heч dя hamar olmayыb... Bяzi dяyяrlяrin itkisi ilя яsla barышmaq istяmir "hяyat universitetlяri"nin яlaчы "tяlяbяsi"...

Mцstяqillik dюvrцnя keчid onun da ailя bцdcяsinя tяsirsiz юtцшmяdi - Mikayыl kiшi balalarыna Ali Tяhsil verя bilmяdiyindяn onlarыn gяlяcяyindяn daim narahatdыr. Bircя ondan razыdыr ki, oьlanlarы Иsmayыl, Vasif, qыzlarы Xatirя ilя Samirя юzц kimi, analarы Gюyчяk xanыm kimi saf, haladыrlar - bax budur Mikayыlыn tяsяllisi.

Yeri gяlmiшkяn "Qяhrяman ata"nыn юvladlarыnы vurьulamasaq Miкayыl Tanrыverdiyevin ata portreti natamam qalar, kiшinin яxlaqi-etik tяrяfi tam aydыnlыьы ilя nяzяrя чarpmaz.

Bюyцk oьlu Иsmayыl "Qarabaь Mцharibяsi Veteranы" olaraq Kяlbяcяr dюyцшlяrindя yaralanыb. Hazыrda tikinti sektorunda чalышыr - 44 yaшы var, evlidir. Atasы deyir ki, "Oьlumun шцcaяti diqqяtsiz qalmadы - Respublikanыn

Ali Baш Komandanы, Prezident Иlham Яliyevin xeyir-duasы ilя ona fяrdi mяnzil verilib, saь olsun!"

Sonbeшik olan Vasif hяrbi xidmяti baшa vurduqdan sonra 3 il Sцlhmяramlыlar tяrkibindя sцrцcц iшlяyib. Evlidir, Vцsal adlы oьlu var. Яmяk fяaliyyяtini Шяkidяki "Яfqan Holdinq" Шirkяtindя davam etdirяn Vasif Tanrыverdiyev юtяn ilin sonunda sюzцgedяn шirkяtin "Tяшяkkцrnamя"sinя layiq gюrцlцb. Zяhmяtkeшliyi ilя fяrqlяnяn Vasif atasы kimi evinя halaл чюrяk gяtirdiyinя gюrя yaшыdlarы arasыnda bюyцk nцfuza malikdir.

Bюyцk qыzы Xatirя Tanrыverdiyeva Шяki Tibb Texnikumunu Qыrmыzы Diplomla uьurla bitirяrяk tibb bacыsы ixtisasыna yиyяlяnir vя 15 il xalqыn saьlamlыьы xidmяtindя vicdanla чalышmышdыr.

2016-cы ildяn Bakыya kючяn bu xanыm tяrcцmячi-publisist Givinin юmцr-gцn yoldaшы kimi hяmin evin чыraьыnы alovlandыraraq onun цrяk hakiminя, ailя hяkiminя sяdaqяtli dostuna чevrilir.

Digяr qыzы Samirя isя orta ixtisas tяhsillidir - яrdяdir.

P.S. Olduqca maraqlы mцsahibdir Mikayыl kiшi. Sяbrlя, aramla, dяrin mяntiqlя danышыr...

Vя danышdыqca 2 яsrin olaylarы, юzцnцn шux, mяnalы vя zяngin gяncliyi kino lenti kimi gюzlяrimiz юnцndя canlanыr - юz чяtin uшaqlыьы, zяhmяt dolu qaynar aylarы, illяri ilя...

Йахшылыг инсанлара Аллащдан верилян пайдыр эюзляриндян язиййят чякмиш, нечя щякимя мцраъият ется дя, шяфа тапмамышдыр. Сонунъу мцраъият етдийи ися Илгар щяким олмушдур. Илгар щяким хястянин эюзлярини мцайиня етдикдян сонра мцалиъяйя башламыш, ялиндян эяляни етмиш вя хястянин эюзляри шяфа тапмышдыр. Теймур Ялийевин црякдолусу Илгар щяким щаггында данышдыгларына вя Шякидя юз ишиня, щякимлик пешясиня беля щюрмят эятирян щякимлярин олдуьу цчцн гцрур щисси кечирмямяк мцмкцн дейил. Биз дя юз нювбямиздя Илгар щякимя “Чох саь ол!” дейиб, Теймур Ялийевин онун щаг-

гында йаздыгларыны олдуьу кими охуъуларымызын диггятиня чатдырырыг:

***

Йахшылыг еля бир мяфщумдур ки, о щеч вахт унудулмур. Мян дейярдим ки, инсанларын ян бюйцк силащы онун елминдя вя сяхавятиндядир. Улу Танры юз бяндялярини бу гоъа дцнйайа бяхш едяндя онлардан хейирхащлыг, сяхавятлилик, алиъянаблыг кими хцсусиййятляри ясирэямямишдир. Беля инсанлардан бири дя Гядим Шяки торпаьында дцнйайа эюз ачмыш, инсанларын эюзцня нур верян пешякар щяким Илгар Зцлфцгар оьлу Мяммядовдур.

Мян, Ялийев Теймур Гядир оьлунун вя мяним кими йцзлярля инсанын эюзляриня шяфа верян, савадлы олмасы иля йанашы щям дя йцксяк инсани кейфиййятляря сащиб олан Илгар щякимя ня гядяр тяшяккцр етсям аздыр. Ня йахшы ки, халгымызын беля оьуллары вар. Йахшылыг тохумуну сяпян щяр вахт бичяр дейибляр. Бурада мярщум шаиримиз Микайыл Азафлынын бир шеири йадыма дцшцр: Чалыш юмрцн бойу йахшылыг еля, Бириси билмяся дя, бириси биляр.

Теймур Гядир оьлу Ялийев

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

Иtirdiklяrimiz vя tapdыqlarыmыz (памфлет, ЫЫ щисся)

Акиф САЛАМОЬЛУ (Яввяли гязетин 2-ъи сайында) Mяn hяmiшя dediyim kimi millяtчi vя yerlibaz deyilяm vя bцtцn millяtlяrdяn olan yaxшы adamlara hюrmяt edirяm. Amma Шяkini bцtцn yerlяrdяn чox sevirяm. Dцzgцn qurulmuш шяhяr dюvlяtя, dцzgцn bяzяdilmiш otaqsa ailяyя gцc verir. O vaxtlar "Calьalы bulaьыn" юnцndя yerlяшяn kitab maьazasыnda iшlяyяn Hяmid dayыya hamы minnяt edяrdi ki, yeni kitablardan onlara da pay dцшsцn. Abunя olunan kitablarы isя яldя etmяk yaxшы brilyant цzцk almaq qяdяr чяtin idi. Иndi bu iшlяr asanlaшыb; hяr iki mяtah lap asanlыqla tapыlыr, amma indi nя kitab oxuyan var, nя dя tяшnя kimi brilyant toplayan. Bяlkя dя bu yaxшы kitabыn vя tяmiz qaш-daшыn olmamasыdыr, yяni loru dillя desяk hamыsы "kooperativdir", orijinal bir шey yoxdur. Bir dя o zamanlar hяr evdя kitab rяfi vardы vя insanlar yaxшы vя чoxlu kitablarы olmasы ilя юyцnяrdi, evlяri vя otaqlarы darыsqal olsa da яziz kitablara yer mцtlяq ayrы-lardы. Иndi isя inandыrыram ki, mюhtяшяm tikilяn yeni saray evlяrdя bir dяnя dя kitab rяfi tapmazsan. O adamlar evlяrini sяliqяyя salmaqdan юtrц neчя qiymяtli kitabы zibil qutusuna atmaqdan чяkinmirlяr. Mяn bukinistlяrdя яvvяllяr чox qiymяtli sayыlan kitablarы su qiymяtinя gюrmцшяm.

Bakыda heч olmasa bir neчя xцsusi kitab dцkanlarы vardыrsa da bu яyalяtlяrdя yox dяrяcяsindяdir. Yaxшы ki, Hacы Eldar bu iшя az da olsa cяhd edib, bir guшя ayыrыb. Яvvяllяr hamilя qadыnlar mяrifяtli gяzib dolanar, юzцnц чox da gюzя soxmaz, ya xцsusi hamilя paltarы alыb geyinяr, ya da dяrziyя юzцnя uyьun enli formada sifariшlя tikdirяrdi. Bu hal qabarыq шяkildя gюzя чarpan vaxtlarda isя uzunmцddяtli mяzuniyyяtя чыxыb evdя oturardы. Иndi isя vяziyyяt чox eybяcяrlяшib, gяnc qadыnlar hamilя vaxtы dar paltar, hяtta шalvar geyinяrяk ictimai yerlяrdя dolanmaqdan чяkinmirlяr.

Bizdя nisbяtяn abыr-hяya bir az qalmaqdadыr, rus vя tцrk kanallarыnda isя hamilя qadыnlarla kiшilяrin davranmasы, etdiyi шitliklяr ikrah doьurur. Цstяlik doьum sяhnяlяrinin dя filmlяrdя gюstяrilmяsi tяrbiyяsizlikdir, axы mяhrяm шeylяri namяhrяm gюrmяmяlidir. Hazыrda чox yerdя olduьu kimi юlkяmizdя dя doьum sayы azalыb, adam gяnc bir hamilя qadыn gюrяndя sevinir, onlarы qapalы vя яdяb-яrkanla gюrяndя qцrurlanыrsan.

Bir az da doьum gцnlяri haqda; Яvvяllяr doьum gцnlяrini evdя canciyяrlяr, doьmalar arasыnda keчirяr, istiцnsiyyяt yaranar vя aьыz deyяni qulaq eшidяrdi. Иndi restoranlarda qeyd olunan bu mяrasimlяrin sonu ya narazыlыqla, ya da dava-dalaшla qurtarыr, qazanan, yararlanan isя yubilyar olmur. Яvvяllяr doьum vя ad gцnlяrinin sim-

volu hяm dя lяziz, яziz yemяyi tort sayыlardы. Иndi gяnclяrimiz, Avropadan юyrяndiklяri iyrяnc bir яnяnяni bizdя dя tяtbiq edяrяk tortu yubilyarыn цzgюzцnя yaxaraq ayaqlar altыna tюkцb xarab vя hюrmяtsiz edirlяr.

Bir mяsяlяni dя qeyd etmяk istяyirяm: keчяn яsrin sonlarыna qяdяr tяhsil, sяhiyyя vя ayaqyolu pulsuz idi.

Yaxшы deyilib ki, юlkяnin abadlыьы onun ayaqyolundan baшlayыr. Bir obyekt inшa etmяzdяn яvvяl tualet tikяrdilяr. Иndi isя iaшя obyektlяrini, xцsusi ilя dя чayxanalarы pullu tualetlяrin yanыnda tikirlяr.

Mяncя яvvяllяr olduьu kimi hяm Bakыda, hяm dя яyalяtlяrdя tualetlяr hюkцmяt tяrяfindяn idarя olunmalы vя nяzarяt edilmяlidir. Яn baшlыcasы da odur ki, adam pulun qalыьыnы alanda iyrяnir.

Bu barяdя bir lяtifя dя var: “bir чoban Bakыya vacib iш цчцn gяlir, шяhяrdя hansы ayaqyoluna gedirsя ondan pul tяlяb edirlяr. Яsяblяшяn vя tяяccцblяnяn чoban kяndinя qayыdan kimi ilk nюvbяdя цzцnц daьlara tutub deyir: canыm, gюzцm daьlar, gюrцn sizя nя qяdяr borcum varmыш.

Bax o tяhsili mцftя olan vaxtlarыn uшaqlarы indi bюyцk alimlяr, mяшhur adamlardыr, чцnki o zamanlar tяhsil keyfiyyяtli vя tяmяnnasыz verilirdi. Иndi evlяrdя verilяn яlavя pullu bilik o яyyamda mяktяbdя qяrяzsiz kюnцllц verilirdi. O vaxtыn kafi oxuyan шagirdi mяncя indinin яlaчыsыna tay tutula bilяr. Яlbяttя burada istisnalar da var. Иndi uшaqlar robot kimidir, test suallarыndan baшqa heч nя bilmirlяr, vurma cяdvяlini яzbяr bilmяyяn abituriyentlяr var, "kюkalma" яmяliyyatыnы kaьыz цzяrindя hesablaya bilmяyяn mяncя яksяriyyяt tяшkil edir. Dяrsя davamiyyяtdяn isя danышmaьa dяymяz; yuxarы sinfin шagirdlяrini mяktяblяrdя gцndцz чыraqla tapmazsan. Test imtahanlarы rцшvяtin qabaьыnы alsa da, kasыb uшaqlarы ali mяktяbя rahat qяbul olsalar da, mяnя elя gяlir ki, gяlяcяk nяsil birtяrяfli inkiшaf edir, hяrtяrяfli tяhsil mяnimsяyя bilmir. Biz keyfiyyяtli tяhsilimizi itirmiшik. Яvvяllяr insanlarы savadыna, mяrifяtinя, яsli-nяcabяtinя, mяdяniyyяtinя, davranышыna, sadiqliyinя, xarici gюrцnцшцnя gюrя seчib vяzifяyя qoyardыlar vя onlar haqda ictimai rяy dя hяmiшя mцsbяt olardы. Беляляриндян щямйерлиляримиз Ziya Яkbяrovu, Tacяddin Яfяndiyevi, baш memar Nurяddin Hяbibullahzadяni, elektrik idarяsinin rяisi Яli Яliyevi, sцrцcцlцk mяktяbinin direktoru Яhmяd mцяllimi vя sairяni misal gюs-tяrmяk olar. Mяnim шяxsяn belя nazir vя intellektual sяviyyяli ali mяktяb rektorlarы ilя dя tanышlыьыm olub. Amma indi hяm Bakыda, hяm dя Шяkidя vяzifяcя yцksяk, sяviyyяcя aшaьы олан бязи kadrlarы gюrяndя dяhшяtя gяlirяm. Sanki bu adamlar vяzifя kreslosuna oturan kimi xasiyyяtlяri kobudlaшыr, yerliшlяri dяyiшir, camaata yuxarыdan aшaьы baxыr, (lap boylarы balaca olsa da) kiчik шahlara dюnцrlяr, qarшыsыnda dayanan insanlarы qiymяtlяndirя bilmirlяr. Baшa dцшmцrяm bunlarы hansы mяziyyяt vя keyfiyyяtlяrinя gюrя tapыb vяzifяyя tяyin edirlяr? Bunlar elя davranыrlar ki, guya xalq bunlara borcludur, bunlar isя vяzifяlяrinя, onlarы yerinя yetirmяyя borclu deyillяr. Демяк олар ки, бу эцн бир чох кadrlar юз йериндя дейил... Бурада Шairин “Мцсибят oluruq biz, sяhv dцшяndя yerimiz.” сюзляри йада дцшцр...

№ 04 (162), Апрел 2018

ЩЦГУГ МЯСЛЯЩЯТИ

Bяlяdiyyя torpaqlarыnыn xцsusi mцlkiyyяtя verilmяsi Нярминя ЯЗИЗОВА, Шяki regional яdliyyя idarяsinin mяslяhяtчisi Юzцnцidarяetmя orqanы olaraq bяlяdiyyяlяr mцlkiyyяtindя olan torpaq sahяlяrini xцsusi mцlkiyyяtя, istifadяyя vя icarяyя verя bilяr. Mцvafiq inzibati яrazi daxilindя qanunvericilikdя mцяyyяn olunmuш qaydada dюvlяt mцlkiyyяtindя saxlanыlmыш vя xцsusi mцlkiyyяtя verilmiш torpaqlar чыxыlmaqla, qalan torpaqlar bяlяdiyyя mцlkiyyяtidir. Иstifadя xцsusiyyяtinя gюrя bяlяdiyyя torpaqlarы Azяrbaycan Respublikasыnыn qanunvericiliyi ilя mцяyyяn edilmiш цmцumi istifadяdя olan torpaqlara, hцquqi vя fiziki шяxslяrin qanuni istifadяsindя vя icarяsindя olan torpaqlara, habelя ehtiyat fondu torpaqlarыna bюlцnцr. Bяlяdiyyя torpaqlarы mяqsяdli tяyinatыna vя hцquqi rejiminя gюrя bяlяdiyyя torpaqlarыnыn tяrkibinя bцtцn kateqoriyadan olan torpaqlar daxil edilя bilяr. Mцяyyяn kateqoriyaya aid edilmiш bяlяdiyyя torpaqlarыn baшqa mяqsяdlяr цчцn istifadяsinя yalnыz mяqsяdli tяyinatыnыn dяyiшdirilmяsindяn sonra yol verilя bilяr.

Azяrbaycan Respublikasыnыn "Bяlяdiyyя torpaqlarыnыn idarя edilmяsi haqqыnda" Qanunun 3-cц bяndindя deyilir ki, bяlяdiyyя torpaqlarыnыn idarя edilmяsinin яsas prinsiplяri: - Torpaqlarыn mяqsяdli tяyinatы цzrя istifadя edilmяsi vя dюvriyyяdяn яsassыz surяtdя чыxarыlmasыna yol verilmяmяsi; - Torpaqlarыn mцnbit qatыnыn bяrpasы, artыrыlmasы, mцhafizяsi, tяbii vя antropogen tяsirlяrdяn qorunmasы - Torpaqlarыn xцsusi mцlkiyyяtя vя icarяyя verilmяsindя qanunvericiliyя vя sosial яdalяt prinsiplяrinя яmяl edilmяsi; - Torpaqdan haqqы юdяnilmяklя istifadя edilmяsi; - Mцxtяlif mяqsяdlяr цчцn mцlki dюvriyyяyя cяlb edilяn torpaqlar barяdя яhalinin mяlumatlandыrыlmasы.

Qanunun bu tяlяbindяn gюrцndцyц kimi bяlяdiyyяlяr torpaqdan юz sяlahiyyяtlяri daxilindя istifadя vя sяrяncam hцququna malikdirlяr. Яgяr torpaqdan onun tяyinatыna uyьun olmayaraq istifadя edilmяsi torpaqdan istifadяnin hцquqi rejiminin pozulmasыna sяbяb olur. Bяlяdiyyяlяr torpaьы xцsusi mцlkiyyяtя verяrkяn sosial яdalяt prinsiplяrinя dя яmяl etmяlidirlяr. Bяlяdiyyя torpaqlarы xцsusi mцlkiyyяtя vяtяndaшlara verяrkяn ilk nюvbяdя qanunvericilikdя nяzяrdя tutulan tяlяblяr nяzяrя alыnmalыdыr, bu zaman vяtяndaшlarыn imtiyazlarы, nюvbяlilik vя gцzяшt prinsiplяri яsas gюtцrцlmяlidir. Qanunun 3-cц maddяsinin 4-cц bяndindя deyilir ki, torpaqdan haqqы юdяnilmяklя istifadя edilmяlidir, yяni torpaqdan istifadя pulludur.

Azяrbaycan Respublikasыnыn "Bяlяdiyyя torpaqlarыnыn idarя edilmяsi haqqыnda" Qanunu 9-cu bяndindя deyilir ki, bяlяdiyyя яrazisindя daimi yaшayan vя яn azы beш il mцddяtindя yaшayыш yeri цzrя qeydiyyatda olan Azяrbaycan Respublikasы vяtяndaшlarыnыn mцlkiyyяtinя bu Qanunun 9.8-ci maddяsindя mцяyyяn edilmiш mяhdudiyyяt nяzяrя alыnmaqla fяrdi yaшayыш evinin tikintisi цчцn torpaьыn ayrыlmasы, habelя Azяrbaycan Respublikasыnыn tяrяfdar чыxdыьы beynяlxalq mцqavilяlяrdяn irяli gяlяn юhdяliklяri yerinя yetirmяk mяqsяdilя torpaьыn dюvlяt mцlkiyyяtinя vя ya icarяsinя verilmяsi istisna olmaqla, digяr hallarda bяlяdiyyя torpaqlarы цzяrindя mцlkiyyяt vя icarя hцquqlarы yalnыz

aчыq torpaq hяrraclarы vя ya mцsabiqяlяri vasitяsilя яldя edilя bilяr" Bu maddяnin tяlяbinя яsasяn demяk olar ki, fяrdi mяnzil tikintisi цчцn ilk olaraq mцraciяt edяn vяtяndaшlardan torpaq alqы-satqыsы цчцn torpaq haqqы gюtцrцlmцr, lakin hяmin шяxs bяlяdiyyя tяrяfindяn ona verilmiш torpaqdan юz tяyinatы цzrя istifadя etmяzsя vя onu alqы-satqы yolu ilя юzgяninkilяdirяrsя, onda tяkrar hяmin шяxs fяrdi yaшayыш evinin tikintisi цчцn torpaq sahяsi цчцn beш il tamam olduqdan sonra mцraciяt edя bilяrlяr.

Bяlяdiyyя mцlkiyyяtindя olan torpaq sahяlяri fяrdi yaшayыш evinin tikintisi цчцn bilavasitя satыldыqda qiymяtlяr, habelя hяrraca vя ya mцsabiqяyя чыxarыlan bяlяdiyyя mцlkiyyяtindя olan torpaqlarыn ilkin qiymяti torpaьыn normativ qiymяtindяn az olmamaq шяrtilя bazar qiymяti nяzяrя alыnmaqla bяlяdiyyяlяr tяrяfindяn mцяyyяn edilir.

Bundan baшqa bяlяdiyyя torpaqlarы цzяrindя mцlkiyyяt hцquqlarы isя yalnыz aчыq torpaq hяrraclarы vя ya mцsabiqяlяri vasitяsilя dя яldя edilя bilяr. Bяlяdiyyя torpaqlarыnыn satышы яrazinin inkiшaf planlarы, yerqurluшu, yaшayыш mяntяqяlяrinin baш planы vя шяhяrsalma sяnяdlяri яsasыnda qanunvericiliklя mцяyyяn edilmiш qaydada yerli юzцnцidarя orqanlarы tяrяfindяn hяyata keчirilir. Bяlяdiyyяnin ehtiyat fondunun юzяllяшdirilяn torpaqlarы barяdя alqы-satqы яqdlяri, yerli normativlяr nяzяrя alыnmaqla aшkarlыq шяraitindя baьlanыlыr.

Bяlяdiyyяlяr satышa чыxarыlan torpaq sahяlяri vя bu torpaqlarыn юlчцlяri, tяyinatы, qiymяti, olduьu yeri gюstяrilmяklя elanlar vasitяsi ilя яhalini яvvяlcяdяn mяlumatlandыrыr, ildя bir dяfя torpaqlarыn dюvriyyяsi vя istifadя olunmasы barяdя mяlumatlarы seчicilяrя чatdыrыrlar. Bяlяdiyyя torpaqlarы цmumi istifadяyя, habelя daimi vя mцvяqqяti istifadяyя verilir. Demяk olar ki, bяlяdiyyя mцlkiyyяtindя olan bцtцn torpaqlar qanunvericiliklя mцяyyяn edilmiш qaydada icarяyя vя istifadяyя verilя bilяr.

Bяlяdiyyяlяrin ehtiyat fondundan yaшayыш mяntяqяlяrinin rerspektiv inkiшafы цчцn ayrыlan torpaqlar hцquqi vя fiziki шяxslяrin icarяsinя yalnыz qыsa mцddяtя verilir. Bяlяdiyyя torpaqlarы mяnfяяt яldя etmяt mяqsяdilя fяaliyyяt gюstяrяn hцquqi vя fiziki шяxslяrя icarя яsasыnda verilir. Цmumi istifadяdя olan bяlяdiyyя torpaqlarыnыn bцtюvlцklя icarяyя verilmяsinя yol verilmir. Azяrbaycan Respublikasыnыn "Bяlяdiyyя torpaqlarыnыn idarя edilmыяsi haqqыnda" Qanunun 17-ci maddяsindя deyilir ki, "Azяrbaycan Respublikasыnda torpaqdan istifadя pulludur".

Qeyri-qanuni istifadя edilяn (юzbaшыna tutulmuш) bяlяdiyyя torpaqlarы qanunvericiliklя mцяyyяn edilmiш qaydada mцlkiyyяtя, istifadяyя vя icarяyя verilmяmiш, habelя rяcmilяшdirilmiш юlчцdяn artыq istifadя edilяn torpaqlardыr. Юzbaшыna tutulmuш torpaqsahяlяri Azяrbaycan Respublikasыnыn torpaq vя mцlki qanunvericiliyinя uyьun olaraq aidiyyяti цzrя geri qaytarыlmalыdыr. Юшbaшыna istifadя edilяn bяlяdiyyя torpaqlarыnыn geri qytarыlmasы mцmkцn olmadыьы hallarda, bu torpaq sahяlяri qanunvericilikdя nяzяrdя tutulmuш qaydada onlardan istifadя edяn vяtяndaшlarыn vя hцquqi шяxslяrin mцlkiyyяtinя verilir, eyni zamanda torpaq vergisinя cяlb edilir.

Torpaq цzяrindя mцlkiyyяt, istifadя vя icarя hцquqlarыnы tяsdiq edяn sяnяdlяrdя gюstяrilяn юlчцdяn artыq istifadя edilяn torpaq sahяsinin geri alыnmasы mцmkцn olmadыьы hallarda isя artыq sahяlяr eyni hцquq яsasыnda hяmin шяxslяrin adыna rяsmilяшdirilir.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (162), Апрел 2018

T Tц цr rk k x xa allq qlla ar rыы я яd dя яb biiy yy ya at tыы

Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi

(Яввяли ютян сайларымызда)

XЫV

Anadolu tцrklяrinin яdяbiyyatы Giriш Anadolu 1071-ci il Malazgird dюyцшц ilя Sяlcuqlu Alp Arslan (1063-1072) tяrяfindяn fяth edildi. Atasы Alp Arslandan sonra Sяlcuq bayraьыnы daha da yцksяklяrя qaldыran Mяlik шah (10721092) 1077-ci ildя verdiyi fяrmanla artыq Qяrbi Anadolunu hakimiyyяti altыna alыb 1075-ci ildяn Иzniki, 1076-cы ildяn Konyanы paytaxt edяn Kutalmышoьlu Sцleyman шahы Bюyцk Sяlcuqlu Dюvlяtinя baьlы hюkmdar elan etdi. Bu hюkmцn tяsdiqi kimi Abbasi xяlifяsi dя Kutalmышoьlu Sцleyman шaha fяrmanla birlikdя xяlяt vя rцtbя (Bax. Tцrklцk bilgisi. sяh. 161.Яlavя olaraq bax. A. Kabaklы.Edebiyat tarixi.ЫЫ c. sяh.166.) gюndяrdi. Belяliklя,

Anadolu Sяlcuqlular Dюvlяti yaranmыш oldu. Цnlц яdяbiyyatшцnas Fuad Kюprцlц яdяbiyyat tarixini "bir millяtin uzun яsrlяr яsnasыnda keчirdiyi fikri vя hissi tяkamцlц gюstяrяn ...canlы bir tarыx шюbяsi" (Ahmet Kabaklы.

Tцrk edebiyatы Ы cilt. 620 s. Tцrk Edebiyatы Vakfi Yayыnlarы. Иstanbul-1994.

Sяh.3.) adlandыrыrdы... Bu "canlы

tarыx шюbяsi"ni olduьu kimi canlandыrmaq, яlbяttя ki, dцnyanыn heч bir yerindя mцmkцn deyildir.

Sяlcuqlular XЫ яsrdяn Anadoluda dюvlяt yaradыb mюhkяmlяnsяlяr dя, Qяznяvilяrdяn qalma vя Bюyцk Sяlcuqlu dюnяmindя dя davam edяn яnяnя - яrяb dilinin elmi, fars dilinin яdяbi dil kimi qяbul edilmяsi яnяnяsi tam gцcц ilя yaшamaqda idi. Tцrk dili dюvlяtlяrarasы цnsiyyяt dili kimi deyil, шifahi цnsiyyяt dili kimi iшlяnirdi.

Ehkamчыlыьa xidmяt edяn bu яnяnя mяhz XЫЫЫ яsrdя pozulmuшdu. Qaramanlы Mяhmяd bяyin (Караман оьлу Мещмет Бей) 1277-ci ildя "чarшыda, bazarda, divanda vя dяrgahda tцrkcя danышmaьы яmr edяn" fяrmanы ilя (Prof.Dr. Muhsin Mяcid. Baшlanьыcdan XVЫЫ яsrin sonuna qяdяr klassik Osmanlы яdяbiyyatы" Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.

Sяh.15.) prof. dr. Muhsin Mя-

cidin mяlum yazыsыnda deyildiyi kimi "oьuzcanыn yazы dili kimi Anadoluda iшlяdilmяsi XЫЫЫ яsin ikinci yarыsыnda" gerчяklяшmiшdir. XЫЫЫ яsrin яvvяlindя Hяkim Bяrяkяt tяrяfindяn Anadoluda яsasяn tцrkcя цnsцrlяrdяn farsca-tцrkcя yazыlan mцlяmmяlяrdя istifadя edilsя dя, tцrkcяnin istifadя edildiyi ilk шeir XЫЫЫ яsrdя Anadoluda yaшadыьы bilinяn Шeyx Яvhadцddin Kirmaninin "Olusar" rя-difli (Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c. Sяh.12.) qяzяlidir. Tяяssцf ki, ona aid nцmunяlяr яldя edя bilmяdim.

Bu dюvrц dil xцsu-siyyяtlяri

сящ. 13

Mцhazirяlяr

baxыmыndan Qaraxani tцrkcяsindяn Anadolu tцrkcяsinя keчid kimi qiymяtlяndirяnlяr dя olmuшdur. Etiraf edilmяlidir ki, bu dюvrцn oьuzcasы Sяlcuq coьrafiyasыnda ilk dяfя yazы dili halыna gяlяn (Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c. Sяh.11-14.) яlahiddя tцrkcяdir.

Mяn burada XЫЫЫ-XЫV яsrlяr Anadolu (1073-1318) Rum Sultanlыьы vя ya Anadolu Sяlcuqlu Dюvlяtinя aid edilяn bu tarix hяr halda Rum Sultanlыьыnыn var olduьu mцddяti bildirir. Daha bir mяnbяdя isя "1308-ci ildя Sultan Mяsudun юlцmц ilя Tцrkiyя Sяlcuklu Dюvlяti tarixя qarышdы" шяklindя mяlumat verilir. (Bax. Tцrklцk bil-

qяdяr yaranan "Kitabi-Dяdя Qorqud", "Oьuz kaьan", "Manas", "Satuq Buьra Qara xan" kimi dastanlardan sonra da tцrkцn epos yaradыcыlыьы davam edir, tцrk dцnyagюrцшцnцn islami dцnyagюrцшlя necя qovuшduьuna vя xristian dцnyagюrцшц ilя necя kяsiшdiyinя шяhadяt verяn "Battalnamя", "Daniшmяndnamя", "Saltuknamя" kimi dastanlar meydana gяlirdi. Xristian dastanlarыndan

qeyd edяk ki, tarixlя dastan arasыnda hava qatыna bяnzяr чox zяrif bir qat vardыr. Bu qatыn dastan tяrяfindяn baxdыqda tarix, tarix tяrяfindяn baxdыqda isя dastan gюrцnцr. Battal Qazi tarixi bir шяxsiyyяt kimi tarixчilяrdяn Tяbяrinin (838923) vя Иbn-яl Яsirin (11601234) яsяrlяrindя xatыrlanыr.

Mяnbяlяrdя Battal Qazi azadlыьa buraxыlmыш bir qяhrяman, Яmяvi sяrkяrdяsi Mяslяmя

gisi. sяh.177.; Bax. Elman Quliyev.

Tцrk xalqlarы яdяbiyyatы. Sяh.68. Prof.

Dr. Elman Quliyev isя bu tarixi hadisяnin 1303-cц ilя tяsadцf etdiyini gюstяrir.) tцrk яdяbiyyatы haqqыn-

da imkanыmыz daxilindя qыsa vя yыьcam mяlumat vermяyi nяzяrdя tuturam. Яvvяlcя qeyd edim ki, XЫЫЫ яsrdя Anadoluda iki mцhцm tarixi hadisя baш vermiшdir. 1232-1243-cц illяrdя Anadolu Sяlcuq dюvlяti monqoltatar iшьalыna mяruz qalmышdыr.

1299-cu ildя isя Osmanoьullarы bяyliyi Anadolu bяyliklяrini юz яtrafыnda birlяшdirя bilmiш vя Osmanlы Dюvlяtini yaratmышdыr.

Elя bu sяbяbdяn XЫЫЫ-XЫV яsrlяr Anadolu tцrk яdяbiyyatыnы Anadolu tцrk Sяlcuqlu-Osmanlы dюvrц яdяbiyyatы da adlandыrmaq olar. "Иslami mяnbяlяrdя XЫ яsrяdяk ьoz, XЫ яsrdяn sonra tцrkmяn adlandыrыlan oьuzlar" Иran, Иraq, Suriya, Anadolu, Azяrbaycan vя Tцrkmяnistan tцrklяrinin (Bax.Cavad Щeyяt. Dilimiz,

1. XЫЫЫ-XЫV ЯSRLЯR ANADOLU TЦRK XALQ ЯDЯBИYYATЫ: a) Dastanlar.

Anadolunun

fяthinя

Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt.sяh.174.)

xatыrladыr.

Hz. Mяhяmmяd Battal Qazinin dцnyaya gяlяcяyini яvvяlcяdяn mцjdяlяmiшdir. "Kafir diyarlarыna islam nuru yayan" Battal Qazi atяшpяrяstlяrlя, Zяrdцшtilяrlя, bцtpяrяstlяrlя dя vuruшur. Onlarы Haqqыn yoluna dяvяt edir.

Haqq yolunda vuruшduьu цчцn Xыzыr Иlyas ona Qaf daьыndan yardыm яlini uzadыr. O da юz nюvbяsindя aman dilяyяnя aman verir, шяrab iчmir, qumar oynamыr, harama vя haram qadыna яl uzatmыr. O, islam, xristian, yяhudi, budda dinlяri ilя baьlы dяrin bilgilяrя sahibdir.

Hяtta, Hindistan шahы Maharasaya da bilgisinin gцcц ilя mцsяlmanlыьы qяbul etdirmiшdir. O, hяkimdir, yaralarы saьaldыr. Яsir aldыьы bir Bizans komutanы ona "igid", "qяhrяman" mяnasыna gяlяn "Battal" adыnы vermiшdir. Battal Qazi 100 yaшыna qяdяr yaшamышdыr. Son anыnda da dцшmяnlя dюyцшmцш, шяhid kimi dцnyadan kючmцшdцr. Oьlanlarыna etdiyi vяsiyyяt Bilgя xaqanыn bяngцdaшыndakы sюzlяri xatыrladыr: "Kimi karadan, kimi denizden hangi savaшlarы yapdыmsa, bunlar ne nefsim iчin, ne hevesim iчin! ...Allahыn rizasы iчin yapdыm. ...Siz de ne iшler yaparsыnыz ...Allah rizasы iчin yapыn. Bu devlet ve millet iчin yapыn!.." (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt.sяh.178.)

Battal Qazinin qяbri ziyarяtgahdыr. O dюvrцn чox bюyцk цlяmalarы, o cцmlяdяn, Hacы Bяktaшi Vяli dя onun qяbrini ziyarяt etmiшdir.

яdяbiyyatыmыz vя kimliyimiz uьrunda. Ы c. s. 422.) яcdadlarыdыr. Sadяcя

olaraq, Sяlcuгlu xanяdanы Юьuzun Kыnыk boyundan olduьu kimi Osmanlы xanяdanы da Oьuzun Kayы boyundan olmuшdur. Oьuzlarыn kыnыk boyuna mяnsub olan Sяlcuqlular юz adыnы sцbaшы (ordu komandanы) Sяlcuq bяyin adыndan gюtцrdцklяri (Bax. Faruq Sцmяr. Oьuzlar.

Sяh.79. ) kimi Kayы boyundan olan Osmanlыlar da юz adыnы Osman bяyin adыndan gюtцrmцшяr. Onsuz da "Sяlcuqlarыn Иrana, Kiчik Asiyaya (Anadoluya), Balkana gцclц axыnыna qяdяr bu яrazidя (elяcя dя Qafqazda) tцrkdilli xalqlar ...чox idi" (Zeynalov. F. Tцrkologiyanыn яsaslarы. Sяh.122.) hяqiqяtini elя buradaca xatыrlamaq yerinя dцшяrdi. Bцtцn hallarda - istяr Sяlcuqlu, istяrsя dя Osmanlы dюvrцndя yaranan яdяbiyyat Oьuz яdяbiyyatы idi.

Bu яdяbiyyat юz riшяlяrini tцrk yaddaшыndan vя tцrk aьыz яdяbiyyatыndan gюtцrmцшdц. Bu dюvr fцtuhatlar dюvrц olduьundan onda epos tяfяkkцrц vя dastanчыlыq яnяnяlяri daha gцclц idi.

"Seyyid Qazi" tцrbяsinin olmasы onun bцtцn tцrk dцnyasыnda tanыnmasыndan xяbяr verir. Bu dastan цslubu, leksikasы vя cцmlя quruluшu ilя "Kitabi-Dяdя Qorqud"u (Ahmet

Караманлы Мящмяд бяйин Тцркийядяки абидяляриндян бири. Щейкялин ялиндяки йазы: “Бу эцнден сонра диванда, дерэащда ве барэащта, меълисде ве мейданда Тцркче’ден башка дил кулланылмайаъактыр. Караман оьлу Мещмет Бей. 13.5.1277” Постаментдяки йазы: “Цлкесини йцксек баьымсызлыьыны корумасыны билен Тцрк улусу дилини де йабанчы диллер бойундуруьундан куртармалыдыр. К.АТАТЦРК”

fяrqli olaraq, tцrk dastanlarыnda ilah vя ilahяlяr, pul vя qadыn dцшkцnlяri yox idi. Sonralardan yazыya alыnsalar da, (Prof. Dr. Muhsin Mяcid. Baшlanьыcdan XVЫЫ яsrin sonuna qяdяr klassik Osmanlы яdяbiyyatы" Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.602s. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof.dr.Ramiz Яsgяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.

Sяh.10.) Battal Qazidяn danы-

шan "Battalnamя", Daniшmяnd Qazidяn bяhs edяn "Daniшmяndnamя" dastanlarы dini-ruhani gюrцшlяri яks etdirяn tarixi-яdяbi nцmunяlяr idi.

Bu nцmunяlяr "Anadolu qыlыnclardan яvvяl tяsяvvцrlяrdя vя dastanlarda fяth edilmiшdi" deyяnlяrin sюzlяrini safa чыxarыrdы.

"Battalnamя". VЫЫЫ яsrdяn bu tяrяfя baш verяn hadisяlяri яks etdirя-etdirя XVXVЫ яsrlяrя qяdяr aьыzdan-aьыza keчib gяlяn vя nяhayяt, yazыya alыnan "Battalnamя" hяm dя "Battal Qazi dastanы" adы ilя mяшhurdur. Onu tarixdяn qaynaqlanan bir dastan kimi qiymяtlяndirirlяr. Elя buradaca

ibn Яbdцl Maliyin (685-738) ordusununda xidmяt edяn vя 715-ci ildя Иstanbula hцcum zamanы igidliklяr gюstяrяn bir tцrk cяngavяri kimi (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt.sяh.171.)

tяsvir edilir. Юvliya Чяlяbi (1611-1682) isя onu Abbasi xяlifяsi Harun яr Rяшid (786809) dюvrцnя baьlayыr. Bu mяqamda tarixi шяxsiyyяtlяr dя zaman-zaman tяzяlяnir vя dюvrцn tяlяbinя gюrя mцasirlяшir desяk, sяhv etmяrik. Dastanda tяsvir edilяn hadisяlяr Malatya vя Harputdan Иstanbul sяrhяdlяrinя qяdяrki coьrafiyanы яhatя edir.

Das-tanda qяhrяmanыn ilk adы Abdullah deyil, Cяfяrdir. O, Malatyada doьulmuшdur. Babasы Malatyanыn bяyidir. Onun atыnыn adы "Aшkar"dыr: bir variantda gюydяn enmiш, digяr bir variantda isя Kяbя torpaьыndan yaradыlmышdыr. Battal qazi Anadolu coьrafiyasыnda Koroьlu qяdяr sevilяn qяhrяmanlardan biridir. Bu yandan da Шяrqi Tцrkцstanыn Aьsu Шяhяrindя

"Daniшmяndnamя".

Bu dastan Anadolu sяlcuqlu dюvrц dastanlarы sыrasыnda yer alan "Battalnamя"nin davamы vя bir чox hallarda bяnzяri kimidir. Battal Qazidя olan sifяtlяr eyni ilя "Daniшmяndnamя"dя vя ya "Daniшmяnd Яhmяd Qazi"dя dя vardыr.

Daniшmяnd Яhmяd Qazi Qыzыlirmaq-Yaшыlirmaq чevrяsinin hakimidir. O, rumlular vя gцrcцlяrlя mцcadilя edir. O, 1085-ci ildя Anadolunu fяth etmiш vя Daniшmяndi bяyliyini qurmuш Oьuz bяylяrindяndir.

Bюyцk Sяlcuqlu Sultan Mяlik шahыn яmirlяrindяn biridir. O da Battal Qazi kimi hяm tarixi шяxsiyyяtdir, hяm dя dastan qяhrяmanыdыr. Dastanda o, Battal Qazinin torunlarыndan biri kimi tяsvir edilmiшdir. Dil vя цslub cяhяtdяn чox zяngin olan bu dastanы hяlя 1245-ci ildя Mяlik Иzzяddin Keykavus bin Qiyasяddin sultanlыьыn yazычыsы Иbn Яlaya яdяbi dillя yenidяn iшlяmяyi tapшыrmышdыr. Sultan Ы Muradыn (1360-1389) tapшыrыьы ilя yazычы Arif Яli bu dastanы mяnzum vя mяnsur olmaqla 17 mяclis halыnda (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt.sяh.194196.) yenidяn yazыya almышdыr.

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 14

№ 04 (162), Апрел 2018

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ -- 100 100 АЗЯРБАЙЪАН

ЯДЯБИЙЙАТ ВЯ МИЛЛИ ШЦУР ЫЫ ФЯСИЛ Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайларымызда) M.Я.Rяsulzadя mцsяlмаn шяrqinin geridя qalmasыnы шяrtlяndirяn sяbяblяri sыralayarkяn beynяlxalq imperializmin mцstяmlяkячilik siyasяtini юn mюvqeyя чыxararaq yazыrdы: "...Mцsяlman tяdяnnisinin, yяni geridя qalmasыnыn son vя bahir1 bir dяlili olan bu axыrыncы illяrin vaqяlяri Mяrakeшin, Trablisin, Иranыn, bilяxяrя2 Tцrkiyяnin baшыna gяlяnlяr, artыq kimsя цчцn шяkk vя шцbhя yeri qoymadы ki, biz mцsяlmanlar цmumi bir dяrd ilя dяrdmяndik". О, "axыrыncы illяrin vaqelяri" deyяrkяn 1911-ci ildя Trablis vя Benqazi vilayяtlяrinin Иtaliyanыn, 1912-ci ildя isя Mяrakeшin Fransanыn iшьalыna mяruz qalmasы vя qяrb dюvlяtlяrinin Osmanlы dюvlяtinя, Иrana kapitulyasiya xarakterli, yяni qeyribяrabяr mцqavilяlяri imzalamaьa mяcbur etmяsilя baьlы hadisяlяri nяzяrdя tuturdu. Яli bяy Hцseynzadя dя mцsяlman шяrqinin geri qalmasыnыn baшlыca sяbяbini Avropa dюvlяtlяrinin шяrqя yюnяlяn ekspansiyasы ilя izah edяrяk bildirirdi ki, 1498-ci ildя portяgiz kapitanы, dяniz sяyyahы Vasqo de Qama Цmid burnu vasitяsilя Hindistana dяniz yolunu kяшf etdi. Bu hadisяyя qяdяr Hindistan vя Orta Шяrqlя ticarяt mцbadilяsi vя Шяrq-Qяrb iqtisadi яlaqяlяri alяmi-Иslam tяrяfindяn hяyata keчirilirdi. Portяgizlяr XVЫ яsrin яvvяllяrindяn Hindistanы iшьal etmяklя dцnyanыn bu bюlgяsindя mюhkяmlяnib islam dцnyasыnы mцhцm sяrvяt vя ticarяt mяnbяlяrindяn mяhrum etmяyя giriшdilяr. Sonralar ingilislяr, fransыzlar vя Qяrbin digяr mцstяmlяkячilяrinin geniш mцdaxilяsi baшlandы. Dяniz ticarяti geniшlяndi. Avropaya mцstяmlяkя varidatы axmaьa baшladы. Иslam dцnyasы iqtisadi uчuruma vя tяnяzzцlя цz qoydu. Bu юzцnц hяyatыn bцtцn sahяlяrindя gюstяrirdi. Иslam alяminin tяnяzzцlцnц шяrtlяndirяn amillяrdяn biri dя nяzяri biliklяrin inkiшafыna vя tяcrцbяyя tяtbiq edilmяsinя imkan vermяyяn xцrafat xarakterli meylin gцclяnmяsi idi.

M.Я.Rяsulzadя vurьulanan bu mяtlяblя яlaqяdar yazыrdы: "Mцsяlman mцtяfяkkirlяri arasыnda son zamanlarda bir tяrяqqi fikri oyanandan bяri bяzi mцstяsna mцtяfяkkirlяr olmuшlar ki, mяsяlяyя yaxыn gяlmiшlяrdir.

Mяrhum шeyx Cяmalяddin Яfьani hяzrяtlяrindяn mцsяlmanlarыn fяlah3 nяyя baьlыdыr - deyя sormuшlar. O, "bir intibahi-diniyyяyя" - deyя cavab vermiшdir. Иntibahi-dini lцzumuna qail olan bu bюyцk

siyasы avropalыnыn mяbdя4-itяrяqqisini "Lцter"in zцhurunda gюrцyor vя islam alяmini tяdяnnidяn qurtarmaq цчцn dя mцtlяq islahi-dini yolunda bir hяrяkяtя lцzum vardir - diyormuш....

Hяqiqяtяn, bюylяdir.

"Lцter"dяn qabaqki Avropa nя idi? Papalarыn bцtцn xristianlыq alяminя hюkmran olan dяmlяri xatirя gяtiriniz. Иnkivizision mяhkяmяlяri insanыn aьlыnы heчя endiriyor, onun цчцn bir nюv hцrriyyяt tяsяvvцr etmiyordu.

Din яsaslarыna istinad etmяyя aьlыn, bilcцmlя ixtiralarы kцfr idi.

Kafirlяrin yeganя cяzasы "odda yandыrыlmaq" idi...

Bяli, яrbabi-dinin, daha doьrusu, яhli-din keчяnlяrin aьыla hakim olduьu dяmlяrdя Avropa шяrqin indiki halыndan da betяn bir hal keчiriyordu. "Lцter"in zцhuru dяmlяri deyilmi ki, mцsяlman olan Bizansы yыxdыlar... Иslamiyyяtih indiki halы islah olunmaq цчцn bir "Lцter"я ehtiyac varmыdыr? Buna Bahadur mцsbяt bir cavab viriyor.

Nяriman bяyin qяhrяmanыnca demяk ki, Nяriman bяyin dя fikrincя - islam alяmi indi юz Lцterini gюzlяmяkdяdir vя bu Lцter gяlmяyincя dя mцsяlmanlar tяdяnnidя qalacaqlar".

M.Я.Rяsulzadяnin xцsusi ehtiram bяslяdiyi Шeyx Cяmalяddin Яfqani kim olub?

Mцsяlman alяmindя milli azadlыq vя milli tяrяqqi problemlяrinя dair ilk mцkяmmяl elmi-nяzяri tяlim Шeyx Cяmalяddin Яfqani (1836-1890) tяrяfindяn yaradыlыb. Яslяn Tяbrizdяn olan bu bюyцk soydaшыmыz uzun mцddяt bцtцn dцnya tяrяfindяn "bюyцk mцsяlman" ifadяsiylя anыlыb. Ш.C.Яfqani milli-mяnяvi dяyяrlяri dirчяltmяklя milli tяrяqqiyя qovuшmaьы mцstяmlяkя яsarяtindяn qurtulmaq цчцn чыxыш yolu hesab edib. Bu mяqsяdя nail olmaq цчцn TцrkИslam xalqlarыnы milli юzцnцdяrk yoluna istiqamяt gюtцrmяyя, yяni etnik kюkя, dilя, dinя, adяtnяnяlяrя цz tutmaьa, bir sюzlя milli-mяnяvi dяyяrlяr sisteminя sahib чыxmaьa sяslяyib. Dil vя din birliyini milli vяhdяtin tяmяl prinsiplяri kimi xarakterizя edib.

Bu dяyяrlяri mцqayisя metodu ilя sяciyyяlяndirяrяk milli vяhdяtin yaranmasы prosesindя dil amilini цstцn element kimi fяrqlяndirib. Ш.C.Яfqani yaratdыьы tяlimdя, elmя, maarifя vя mяdяniyyяtя чaьыrыш dini Иslamы sяhv tяfsirlяrlя tяhrif edib, onunla elm arasыnda яksliklяrin yaranmasыna sяbяb olmuш, mahiyyяtinя xяlяl gяtirmiш pozьun цlamяlяri ifшa etmяklя bahяm, цmmяti elmя yiyяlяnmяyя чaьыrыb. O, mцsяlman xalqlarыnыn qяrbin mцstяmlяkя яsasяti altыna dцшmяsinin vя digяr ictimai bяlalarыn sяbяbini elmsizlikdя gюrцb vя hяrarяtli чaьыrышlarla onlarы elmlяri mяnimsяmяyя чaьыrыb.Bu konsepsiyada mцsяlman юlkяlяrinя xas olan islam tяшяbbцskeшliyini Qяrbin, elяcя dя Rusiyanыn Шяrqя qarшы yюnяlяn ekspansiyasыna son qoymaq цчцn яn mцhцm vasitяlяrdяn biri kimi dяyяrlяn-

dirilib. Buna яmin olmaq цчцn ona mяxsus bir fikrя diqqяt yetirяk: "Qяrb dцnyasы azadlыq maskasы taxaraq mцsяlman шяrqindяki tяяssцbц pislяyir, чцnki mцsяlmanlarыn dini etiqadыnы onlarыn arasыnda яn mюhkяm peyvяnd kimi tanыyыrlar, ona gюrя dя dini tяяssцbя qarшы чыxaraq mцxtяlif ad altыnda bu peyvяndi vя baьы sцstlяшdirmяyя чalышыrlar. Halbuki avropalыlar юzlяri daha чox dini tяяssцbя mцbtяla olublar."

M.Я.Rяsulzadя mцsяlman tяяssцbkeшliyi kimi qяlяmя verilяn hяmrяyliyin obyektiv sяbяblяrini шяrh edяrяk bildirmiшdir ki, bцtцn islam millяtlяri

bяrчiliyi яsasыnda istяnilяn шяxs katolik ideyalarыna xяyanяt etmяkdя gцnahlandыrыlaraq inkvizisiya mяhkяmяsinя cяlb oluna bilяrdi. Иnkvizisiya mяhkяmяlяri isя яsasяn "audaffe", yяni "tonqalda yandыrыlsыn" qяrarы ilя sonuclanыrdы. Bцtцn Иspaniyanы inkvizisiya vahimяsi sarmышdы. Bu mяhkяmяyя Torkvemada adlы cяlladыn rяhbяrlik etdiyi 9 illik dюnяmdя 8 min insan tonqalda yandыrыldы.

1519-cu ildя "Mцqяddяs Roma Иmperiyasы"nыn imperatoru Ы Maksimilian Habsburq vяfat etdi. Onun nяvяsi Иspaniya taxt-tacinin sahibi Ы Karl V Karl adы ilя hяmin imperi-

Шeyx Cяmalяddin Яfqani шяrikli bir яxlaqa, dini bir tarixя, mцшtяrяk bir yazыya, xцlasя ortaq bir mяdяniyyяtя malikdir.

Lцterdяn qabaqkы Avropada azad fikirliliyin hяr hansы tяzahцr halы katolik kilsяsi tяrяfindяn dяrhal boьulurdu.

Azad dцшцncя sяrgilяdiklяrinя gюrя kafir elan edilяn insanlarы diri-diri yandыrmaq цчцn iezuitlяrin чatdыqlarы tonqallarыn шюlяsi Avropanыn sяmasыnы qыpqыrmыzы qan rяnginя boyamышdы.

1479-cu ildя Preney yarыmadasыnыn яn bюyцk dюvlяti Araqonun kralы Ferdinand ilя bu yarыmadanыn ikinci dюvlяti hesab edilяn Kastiliyanыn kraliчasы Иzabella arasыnda sцlalя nikahы baьlanыldы. Belяliklя, Araqon vя Kastiliya vahid Иspaniya dюvlяti adы ilя birlяшdirildi.

Papa Ferdinanda magistrat titulu verяrяk bцtцn dini cяngavяr ordenlяrinя rяhbяrlik etmяk sяlahiyyяti ilя gюrяvlяndirdi. Ferdinand bu sяlahiyyяtdяn юzцnцn qeyrimяhdud hakimiyyяtini qorumaq цчцn yetяrincя bяhrяlяndi. O, 1480-cы ildя юlkяdя inkvizisiya tяtbiq etdi. Gizli casuslarыn xя-

yanыn hюkmdarы seчildi. Иspaniya bu nяhяng dюvlяtin tяrkib hissяsinя чevrildi. V Karlыn hakimiyяti dюvrцndя Almaniya, Avstriya, Niderland, Иspaniya, onun mяrkяzi vя Cяnubi Amerikadakы mцstяmlяkяlяri, Sardiniya, "Mцqяddяs Roma Иmperiyasыnыn tяrkibindя idi. Mяhz o zaman "Karlыn imperiyasыnda gцnяш heч vaxt batmыr" deyimi geniш yayыlmышdы. Elя V karlыn hakimiyyяti dюnяmindя katolik irticasы vя onun tяzahцr halы inkivizisiya "Mцqяddяs Roma Иmperiyasы"nыn яrazisindя geniш miqyasda yayыldы.

Avropada katolik irticasыnыn davamlы olmasыnы tяmin edяn "Иisus cяmiyyяti" adlы monax ordeni ispan zadяganы, katolik fanatы Иqnasio - Lopes de Rekalda Loyola (1491-1556) tяrяfindяn 1534-cц ildя tяsis edilib. Иezuitlяr ordeni kimi tanыnan bu qurumun baшlыca mяqsяdi katolik kilsяsinin hakimiyяtinя qarшы чыxanlarы, katolik doqmalarыnы qяbul etmяyяnlяri cяzalandыrmaq idi.

Mikyel Servet (15111533) kiчik qan dюvрanыnы kяшf etdiyi цчцn, Иtaliya alimi vя

filosofu Cornado Bruno (1548-1600) isя Kopernikin heliosentrik tяlinini mцdafiя etdiyinя gюrя inkvizitorlar tяrяfindяn tonqalda yandыrыldыlar.

Loyala iezuitlяrя tяlqin edirdi ki, sakitlik hяr cцr fыrtыnadan daha qorxuludur, яn tяhlцkяli dцшmяn dцшmяnin olmamasыdыr... allahыn bюyцklцyц qarшыsыnda xof adi qorxu deyil, kюlя qorxusu olmalыdыr. Яgяr bizя aь gюrцnяn nяyisя kilsя qara hesab edirsя, bunu dяrhal tяsdiq etmяliyik. Яgяr biz kilsя rяhbяrlяrindя tяmiz mяnяviyyat tapa bilmiriksя, buna gюrя onlarы tяnqid etmяmяliyik. Чцnki bunun xeyirdяn чox ziyanы var.

Bцtцn bu rяzalяtlяrя son qoymaq цчцn baшlanan "Reformasiya hяrяkatы"nыn nяzяri яsaslarыnыn yaradыcыsы Martin Lцter (1483-1546) oldu. O, Almaniyanыn Sаksoniya vilayяtindяki Eysleben шяhяrindя, daь mяdяnчisinin ailяsindя dцnyaya gюz aчmышdы. 1508ci ildя Erfrut universitetindя tяhsilini baшa vuraraq юncя dinшцnaslыq цzrя magistr, sonra isя doktor dяrяcяsini almышdыr. Bir mцddяt Avqust monastrыnda monarx kimi fяaliyyяt gюstяrmiшdir. Иndulgensiya (cяnnяt qяbzlяri) яleyhinя sюylяdiyi fikirlяr onu "Reformasiya hяrяkatы"nыn юnцnя чыxardы. Lцter bildirirdi ki, insanlar tюrяtdiklяri gцnahlardan, qяbahяtlяrdяn pulla alыnan indulgensiya hesabыna deyil, yalnыz Allahыn Xristos vasitяsilя яta etdiyi mяrhяmяt sayяsindя nicat tapa bilяrlяr.

O, dini яqidяyя Allahdan gяlяn ilahi qцvvяnin insanыn daxili alяminя tяsiri kimi baxыrdы.

Mяhz bu tяsirin kюmяyi hesabыna insan юz gцnahlarыnы цstяlяyib xilas ola bilяr.

Nicatыn bilavasitя Allahdan gяldiyi barяdя Lцterin irяli sцrdцyц tezis katolik kilsяsini tяmsil edяn iearxiyanыn nцfuzuna юldцrцcц zяrbя vurdu.

Lцter bяyan edirdi ki, allahыn iradяsini ifadя edяn yeganя mяnbя Иncildir. Bununla da o, kilsя atalarыnыn allahыn adыndan elan etdiklяri mцxtяlif bullalarыn, kilsя yыьыncaqlarыnыn qяbul etdiyi qяrarlarыn heч bir яhяmiyyяt kяsb etmяdiyi fikrini cяmiyyяtя tяlqin edirdi.

1518-ci ildя papa Lцteri sorьu-sual цчцn Romaya чaьыrdы. Lakin o bu dяvяti rяdd etdi. Fikirlяrindя kцfrя yol verdiyinя onu inandыrmaq цчцn Almaniyaya gяlmiш papanыn nцmayяndяsinin cяhdlяri heч dя bir nяticя vermяdi. Belя olduьu tяqdirdя 1520-ci ildя papa Lцteri kilsяdяn kяnarlaшdыrыb kafir elan etdi. Lakin papanыn qяrarы Almaniyada dяstяklяnmяdi. Иnsanlar hяmin bullanы nцmayiшkяranя шяkildя yandыrdыlar.

(Арды вар) 1 2 3 4 5

-

бащир - парлаг; биляхяря - нящайят; фялащ - уьур; mябдя - принсип; mцsavi - bяrabяr.

№ 04 (162), Апрел 2018

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

"Hяr birimiz Vяtяnя xidmяt edirik" Azяrbaycan Respublikasыnыn Mцdafiя Nazirliyinin vя Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыnыn Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinin 100-cц ildюnцmц mцnasibяtilя kцtlяvi informasiya vasitяlяri nцmayяndяlяri arasыnda "Hяr birimiz Vяtяnя xidmяt edirik" mюvzusundakы ЙАЗЫ МЦСАБИГЯСИ Azяrbaycan Respublikasыnыn Mцdafiя Nazirliyi vя Azяrbaycan Mяtbuat Шurasы Azяrbaycan Ordusunda hяyata keчirilяn geniшmiqyaslы islahatlarыn, qoшun nюvlяrindя vя qismlяrindя яldя olunan nailiyyяtlяrin, tяtbiq edilяn qabaqcыl tяcrцbя-lяrin, hяrbi hissяlяrdя aparыlan tikinti-quruculuq iшlяrinin, hяrb iшinin mцxtяlif sahяlяrindя qazanыlan uьurlarыn, elяcя dя hяrbi mюvzularы яks etdirяn digяr mяsяlяlяrin kцtlяvi informasiya vasitяlяrindя obyektiv iшыqlandыrыlmasы, tяbliьi, habelя ictimaiyyяtlя ordu arasыnda яlaqяlяrin geniшlяndirilяrяk daha da inkiшaf etdirilmяsini tяmin etmяk mяqsяdilя yazы mцsabiqяsi elan edir.

"Hяr birimiz Vяtяnя xidmяt edirik" mюvzusundakы yazы mцsabiqяsi Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinin 100-cц ildюnцmцnя hяsr olunur.

Mцsabiqяyя 2018-ci il mart ayыnыn 30-dan iyun ayыnыn 10-dяk olan mцddяtdя qяzet, jurnal vя informasiya agentliklяrindя,

Yazы mцяllifi aшaьыdakы sяnяdlяri tяqdim etmяlidir: - шяxsiyyяt vяsiqяsinin surяti (tяqdimat elektron qaydadadыrsa, skan olunmuш PDF formatыnda); - kцtlяvi informasiya vasitяsindя iшlяdiyini tяsdiqlяyяn sяnяdin surяti (tяqdimat elektron qaydadadыrsa, skan olunmuш PDF formatыnda); - яlaqя vasitяlяri - iш vя mobil telefonlarы (tяqdimat elektron qaydadadыrsa, Word faylыnda, Times New Roman шriftindя); - mцsabiqя цчцn tяqdim edilяn yazыnыn yayыmlandыьы qяzet vя jurnalыn 1 (bir) nцsxяsi (tяqdimat elektron qaydadadыrsa, skan olunmuш PDF formatыnda); - yazы elektron media resursunda dяrc olunubsa, bunu tяsdiqlяyяn link; - yazыnыn A4 formatыnda ayrыca vяrяqdя nцsxяsi (tяqdimat elektron qaydadadыrsa, mцяllifin adы qeyd edilmяmяklя Word faylыnda);

hяmчinin xяbяr saytlarыnda dяrc edilяn yazыlar buraxыlacaq.

Mцsabiqяyя tяqdim olunan istiqamяtlяndirici mюvzular aшaьыdakыlardыr: - Tяmяli xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulmuш vя Ali Baш Komandan cяnab Иlham Яliyevin davam etdirdiyi mцasir ordu quruculuьu; - Azяrbaycan Ordusunun dюyцш hazыrlыьы, шяxsi heyяtin nizam-intizamы, sosial-mяiшяt шяraiti, tяminat vя tяchizatы; - Azяrbaycan Ordusunun beynяlxalq hяrbi яmяkdaшlыьы; - Azяrbaycanыn hяrb tarixi, uьurlu dюyцш яmяliyyatlarы, qazanыlan qяlяbяlяr; - Hяrb elminin inkiшafы, hяrbi tяhsilin perspektivlяri; - Azяrbaycan яsgяrinin hяrbi-vяtяnpяrvяrlik tяrbiyяsi. Vяtяnя, dюvlяtя, hяrbi anda sяdaqяt, hяrbi dostluq, шцcaяt, igidlik vя qяhrяmanlыq; - Ordu-ictimaiyyяt яlaqяlяri.

Qeyd: yazыnы elektron qaydada tяqdim etmяk istяyяn шяxslяr yuxarыda gюstяrilяn sяnяdlяri ms.musabiqe@gmail.com elektron poчt цnvanыna gюndяrmяlidirlяr.

Mцsabiqя цчцn yazыlar 2018-ci il iyunun 10-dяk hяftяnin iш gцnlяri saat 10.00-dan 17.00-dяk Bakы шяhяri, Mяmmяd Araz 4 цnvanыnda (яvvяlki Teymur Яliyev 38 цnvanы - Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыnыn ofisi) qяbul edilяcяk.

Hяmчinin mцsabiqя цчцn yazыlar mцvafiq шяrtlяr yerinя yetirilmяklя ms.musabiqe@gmail.com elektron poчt цnvanыna da gюndяrilя bilяr.

Tяqdimat prosesindя mцsabiqя шяrtlяrinin hяr hansы birinin yerinя yetirilmяmяsi qaydalarыn pozulmasы kimi qiymяtlяndirilяcяk vя yazы qяbul edilmяyяcяk.

Mцsabiqяyя tяqdim olunan yazыlarda цstцnlцk verilяcяk: - Mюvzunun dolьun яhatя edilmяsi; - Faktlardan istifadя xцsusiyyяtlяri vя araшdыrmanыn keyfiyyяti; - Иfadя vasitяlяrinin zяnginliyi; - Oxucu цчцn informativlik dяrяcяsi; - Mцqayisяli tяhlil цslubundan istifadя.

Mцsabiqяyя tяqdim edilяn yazыlarda janr mяhdudiyyяti nяzяrdя tutulmur. Yazыlar Azяrbaycan, ingilis vя rus dillяrindя olmalы, 9-11 min iшarя hяcmindяn (1 A3 formatlы qяzet vяrяqindяn) чox olmamalыdыr.

Yazыda "Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinin 100-cц ildюnцmцnя hяsr olunmuш "Hяr birimiz Vяtяnя xidmяt edirik" mюvzusundakы yazы mцsabiqяsinя tяqdim edilir" qeydi olmalыdыr.

Mцsabiqя цчцn yazыlar ayrыca zяrfdя шяxsяn vя ya mцяllifin elektron цnvanыndan elektron qaydada tяqdim edilmяlidir.

Шяrtlяr: - Yazы mцяllifinin konkret kцtlяvi informasiya vasitяsindя чalышmasы шяrtdir; - Mцsabiqя цчцn tяqdim edilяn yazы mцяllifin чalышdыьы kцtlяvi informasiya vasitяsindя yayыmlanmalыdыr; - Mцsabiqяyя tяqdim edilяn yazыlarыn Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыnыn "qara siyahы"sыnda yer alan kцtlяvi informasiya vasitяlяrindя yayыmlanmasы qadaьandыr.

Yazы mцsabiqяsinin mцkafat fondu aшaьыdakы qaydada nяzяrdя tutulub: - Ы yer - 1 nяfяr - 1500 manat; - ЫЫ yer - 2 nяfяr - 1000 manat; - ЫЫЫ yer - 3 nяfяr - 700 manat; - Hяvяslяndirici mцkafatlar - 5 nяfяr - 200 manat; Mцsabiqя qaliblяrinin adlarы 2018ci il iyun 25-dяk Azяrbaycan Respublikasыnыn Mцdafiя Nazirliyinin vя Mяtbuat Шurasыnыn Silahlы Qцvvяlяrin Tяlim vя Tяdris Mяrkяzindя birgя tяшkil edilяcяk tяdbirindя aчыqlanacaq. Яlaqя telefonлары: (012) 441 35 96; (055) 201 99 26; (050) 242 09 91.

сящ. 15

ДЙП эушяси ШЯKИ POLИSИ TЯHSИL MЦЯSSИSЯLЯRИNDЯ MAARИFLЯNDИRMЯ TЯDBИRLЯRИNИ DAVAM ETDИRИR Azяrbaycan Respublikasы Daxili Ишlяr Nazirliyinin 05 dekabr 2014-cц il tarixli, 023 nюmrяli яmri ilя elan edilmiш "Narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin vя onlarыn pre-

kursorlarыnыn qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizяnin vяziyyяti" haqqыnda KQ-5/1 nюmrяli Kollegiya Qяrarыnыn 8-ci bяndinin icrasы ilя baьlы "Gяnclяr narkomaniyaya yox deyir" hцquqi mюvzuda azyaшlы vя yeniyetmяlяrin milli vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyяlяndirilmяsi vя baxыmsыzlыьыnыn qarшыsыnыn alыnmasы, maariflяndirilmяsi istiqamяtindя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsi, rayonun digяr aidiyyatы qurumlarы ilя birlikdя tяdbirlяr hяyata keчirir. 2017/2018-ci tяdris ilindя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polis polkovniki cяnab Яbцlfяt Rzayevin gюstяriшi vя nяzarяti altыnda rayonun цmumtяhsil mяktяblяrindя elяcя dя, universitet vя kolleclяrdя "Gяnclяr narkomaniyaya yox deyir", "Dini radikalizmя qarшы mцbarizя hяr birimizin borcudur", "Erkяn nikah vя

onun fяsadlarы", "Yol hяrяkяtinin tяhlцkяsizliyindя piyadalarыn rolu" mюvzularыnda hяmin tяdbirlяrin tяrtib edilmiш cяdvяl цzrя hяftяdя iki dяfяdяn az olmayaraq keчirilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur.

Nюvbяti tяdbirlяrdяn biri dя, 24.04.2018-ci il tarixdя Шяki шяhяri, 11 nюmrяli tam orta mяktяbdя keчirilmiшdir.

Tяdbirdя, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polis polkovniki Яbцlfяt Rzayev, Шяki рayon пrokuroru, baш яdliyyя mцшaviri Elmar Camalov, Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin

nцmayяndяsi Anar Mяmmяdov, Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev чыxыш edяrяk qeyd olunan mюvzularla baьlы mяktяblilяrя яtraflы mяlumatlar vermiшdirlяr. Yekunda, tяdbir iшtirakчыlarы mяktяblilяri maraqlandыran suallarы яtraflы cavablandыrmышdыr. Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polis polkovniki Яbцlfяt Rzayev bu cцr maariflяndirici tяdbirlяrin rayonun bцtцn tяhsil mцяssisяlяrindя keчirilяcяyini qeyd etmiшdir. Шяki шяhяr 11 saylы tam orta mяktяbin direktoru Яdalяt Sяdiyeva, tяdbir iшtirakчыlarыna bu cцr maariflяndirici tяdbirin keчirilmяsinя gюrя minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir.

СЦРЦЪЦЛЯРЯ МЦРАЪИЯТ ШЯКИ DYP DЮVLЯT QEYDИYYAT NИШANLARI MЮVCUD STANDARTLARA UYЬUN GЯLMЯYЯN (KЮЩNЯ NЦMUNЯLИ) NЯQLИYYAT VASИTЯLЯRИNИ ИDARЯ EDЯN ШЯXSLЯRЯ QARШI MЦBARИZЯ TЯDBИRLЯRИNИ GЦCLЯNDИRDИ.

Azяrbaycan dюvlяti юz tarixi mцstяqilliyini bяrpa etdikdяn sonra юlkя яrazisindя yol hяrяkяti sahяsindя ictimai mцnasibяtlяr "Yol hяrяkяti haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanunu ilя tяnzimlяnir. Bununla яlaqяdar, dюvlяt qeydiyyatыnda olan vя qeydiyyata alыnan nяqliyyat vasitяlяrinя adычяkilяn qanunla mцяyyяnlяшdirilmiш milli nцmunяli dюvlяt qeydiyyat niшanlarы verilir. Bununla yanaшы aparыlan mцшahidяlяr gюstяrir ki, hяlя dя xidmяti яrazidя dюvlяt qeydiyyat niшanlarы mюvcud standartlara uyьun olmayan (keчmiш SSRИ nцmunяli) nяqliyyat vasitяlяrinя rast gяlinir. Buna gюrя dя, Шяki Dюvlяt Yol Polisi dюvlяt qeydiyyat niшanlarы mюvcud standartlara uyьun olmayan nяqliyyat vasitяlяrinin istismarыnыn qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя mцbarizя tяdbirlяrini gцclяndirmiшdir. Belя qeydiyyat niшanlarы ilя idarя olunan nяqliyyat vasitяlяri yol hяrяkяtindяn kяnarlaшdыrыlmaqla, sцrцcцlяri barяsindя Azяr-

baycan Respublikasыnыn Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 342.7-ci maddяsi ilя inzibati mяsuliyyяt tяdbirlяri gюrцldцkdяn sonra, onlarыn nяqliyyat vasitяlяrinin mюvcud standartlara uyьun olaraq dюvlяt qeydiyyat niшanlarы ilя tяchiz olunmasы mяqsяdilя, hяmin nяqliyyat vasitяlяrinin sahiblяrinin qeydiyyat-imtahan mяntяqяlяrinя gюndяrilmяsi tяmin olunur.

Bu il Azяrbaycanыn dюvlяt mцstяqilliyinin bяrpasыnыn 27-ci ili tamam olur. Sцrцcцlяrя mцraciяt edirik ki, istifadяlяrindя olan nяqliyyat vasitяlяrinin milli nцmunяli dюvlяt qeydiyyat niшanlarы ilя tяchiz olunmasы цчцn юzlяrindя mяsuliyyяt hissini artыrsыnlar.

Материаллары тягдим етди: Tural NИФТАЛЫЙЕВ, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, polis baш leytenantы

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 04 (162), Апрел 2018

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.city http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

"Sяrhяdsiz teatr" ЫЫЫ Beynяlxalq Teatr Festivalы Mayыn 12-dя Шяki шяhяrindя "Sяrhяdsiz teatr" ЫЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalыna start verilяcяk.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Mяdяniyyяt Nazirliyi, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti vя Azяrbaycan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя reallaшacaq festival цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 95, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaradыlmasыnыn 100 vя Azяrbaycan milli peшяkar teatrыnыn 145 illiyinя hяsr olunub. Мayыn 19-dяk davam edяcяk festivalda юlkяmizlя yanaшы, Иran, Gцrcцstan, Meksika, Kolumbiya vя Rusiyanыn teatr kollektivlяrinin iшtirakы nяzяrdя tutulur.

Festival iki istiqamяt цzrя milli vя beynяlxalq mяrhяlяdя ke-чirilяcяk. Milli proqram чяrчivяsindя

Azяrbaycanыn 20-dяk teatr kollektivi mayыn 12-dяn 18-dяk respublikanыn mцxtяlif bюlgяlяrindя tamaшalar nцmayiш etdirяcяk. Festivalыn beynяlxalq proqramы чяrчivяsindя tamaшalar isя mayыn 12-dяn 17-dяk Шяki шяhяrindя, bir tamaшa Lяnkяranda, iki tamaшa isя mayыn 18-19-da Bakыda oynanыlacaq.

Mayыn 12-dя axшam saatlarыnda Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda festivalыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimi keчirilяcяk. Tяdbirdя festivalыn tяшkilatчы qurumlarыnыn rяsmilяri, tanыnmыш teatr vя incяsяnяt xadimlяri, hяmчinin шяkili teatrsevяrlяr iшtirak edяcяklяr. Rяsmi hissяdяn sonra tamaшaчыlara Иranыn "Titovak" teatrыnыn kollektivinin Шekspirin "Maqbet" faciяsi яsasыnda hazыrladыьы "Maqbet-Zar" яsяri tяqdim olunacaq.

Е Е Л Л А А Н Н Л Л А А Р Р ШЯКИДЯ “ЯМЯК ЙАРМАРКАСЫ” КЕЧИРИЛЯЪЯК Ишахтаран вя ишсиз вятяндашларын, идаря, мцяссися, тяшкилат, тясяррцфат, ширкят рящбярляринин вя иш адамларынын нязяриня! Ямяк вя Ящалинин сосиал Мцдафияси Назирлийи Дювлят Мяшьуллуг Хидмятинин тяшяббцсц иля Шяки район Мяшьуллуг Мяркязи тяряфиндян 23 май 2018-ъи ил тарихдя Шяки шящяриндя ящалинин актив мяшьуллуьуну тямин етмяк мягсядиля ишахтаран вя ишсиз вятяндашларла ишяэютцрянлярин ялагяляндирилмяси, бош иш йерляринин тутулмасы цчцн “Ямяк Йармаркасы” кечириляъякдир. Йармаркайа шящяр вя район яразисиндя фяалиййят эюстярян мцяссися вя тяшкилатларда олан бош (вакант) иш йерляри чыхарылаъагдыр. Идаря, мцяссися вя тяшкилатлардан хащиш олунур ки, бош иш йерляри щаггында мялуматлары Шяки Мяшьуллуг мяркязиня тягдим етмякля йармаркада фяал иштирак етсинляр.

“Ямяк Йармаркасы”нда юзцнцзя мцнасиб иш тапа билярсиниз. “Ямяк Йармаркасы” 23 май 2018-ъи ил тарихдя саат 11:00да Шяки район Мяшьуллуг Мяркязинин инзибати бинасында кечириляъякдир.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

Цнван: Шяки шящяри, С.Рящман 271. Ялагя телефонлары: 4-41-17; 4-27-10.

ШЯКИ РАЙОН МЯШЬУЛЛУГ МЯРКЯЗИ

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com

ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ!

Тезликля “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетиня 2018-ъи илин 2-ъи йарым или цчцн абуня кампанийасы башлайаъаг. Гязетимизя абуня олмаг цчцн Шяки Реэионал Почт Шюбясиня, “Азярмятбуатйайым” АСЪ-нин вя “ГАЙА” мятбуатйайымын Шяки Шюбяляриня мцраъият едя билярсиниз.

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

www.municipality.sheki.city

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 13 май 2018-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.