Newspaper "Municipality of Sheki" № 03 (185), Mart 2020.

ШЯКИ ШЯКИ

ÌßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÌ, ÑßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÍ, ÍÅÚß ×ÛÕÀÐ ÃÀÐÀÍËÛÃËÀÐ ÀÉÄÛÍËÛÜÀ?!

БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper

№ 03 (185), Март 2020

оф

SHEKI

MUNICIPALITY

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

ВЯТЯНИМИЗИН ГАНЛЫ ТАРИХИ И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН декабр, 1988 ХАНКЯНДИ 26.12.1991 ХОЪАЛЫ 26.02.1992 ШУША 08.05.1992 ЛАЧЫН 18.05.1992 ХОЪАВЯНД 02.10.1992 КЯЛБЯЪЯР 02.04.1993 АЬДЯРЯ 07.07.1993 АЬДАМ 23.07.1993 ФЦЗУЛИ 23.08.1993 ЪЯБРАЙЫЛ 23.08.1993 ГУБАДЛЫ 31.08.1993

УНУТМАЙАГ!

ХХЫ ясрин бяласы - КОРОНАВИРУС

МАРТЫН 31-и АЗЯРБАЙЪАНЛЫЛАРЫН СОЙГЫРЫМЫ ЭЦНЦДЦР

Бакыда“Йени клиника” истифадяйя ис тифадяйя верилди Коронавирус пандемийасына эюря йени сящиййя оъаьы нязярдя тутулдуьундан йарым ил яввял фяалиййятя башлайыб.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev vя birinci xanыm Mehriban Яliyeva martыn 28-dя йени tibb mцяssisяsinin aчыlышыnda iшtirak ediblяr.

Азярбайъан Республикасы Президентинин интернет сайтында верилян мялумата эюря, ачылыш мярасиминдя Tibbi Яrazi Bюlmяlяrini Иdarяetmя Birliyinin TЯBИB-in Иdarя Heyяtinin sяdri Ramin Bayramlы dюvlяtimizin baшчыsыna burada yaradыlan шяrait barяdя mяlumat verdi.

Bildirildi ki, mцvяqqяti olaraq sabahdan etibarяn bu mцяssisяdя koronavirusa yoluxan vя aьыr simptomlarы olan xяstяlяr mцalicя alacaqlar. Bu tibb ocaьыnda quraшdыrыlan avadanlыq istяr mцalicя, istяrsя dя mцayinя iшini яn yцksяk sяviyyяdя vя dяqiqliklя yerinя yetirmяyя hяrtяrяfli imkan verir.

Gюrцlяn bцtцn bu iшlяrin isя bir mяqsя-

di var: Azяrbaycan vяtяndaшlarыnыn hяrtяrяfli tibbi xidmяtlя tяmin olunmasы.

Tibb ocaьы 575 чarpayыlыqdыr. Burada cяrrahiyyя, terapiya, tяcili tibbi yardыm, poliklinika, цrяk vя damar cяrrahiyyяsi, neyrocяrrahiyyя, hemodializ vя digяr шюbяlяr fяaliyyяt gюstяrяcяk. Xяstяxanada 1500-dяn artыq hяkim vя tibbi heyяt чalышacaq.

"Yeni klinika" tibb mцяssisяsindя yaradыlan шяraitlя tanышlыqdan sonra Prezident Иlham Яliyev xяstяxananыn kollektivi ilя gюrцшdц.

Dюvlяtimizin baшчыsы gюrцшdя чыxыш etdi. (Арды 2-3-ъц сящифялярдя)

ПАНДЕМИЙАНЫН ГАРШЫСЫНЫ АЛМАГ ЦЧЦН ВАЪИБ ГАДАЬАЛАР ТЯТБИГ ОЛУНДУ Азярбайъан Республикасы Nazirlяr Kabinetinin yanыnda operativ qяrargahдан верилян мялумата эюря, Koronavirus (COVЫD-19) infeksiyasыnыn Azяrbaycan Respublikasыnыn яrazisindя geniш yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы цzrя dюvlяt tяrяfindяn hяyata keчirilяn tяdbirlяr чяrчivяsindя insanlarыn fяrdi evlяrindя vя mяnzillяrindя, daimi vя ya mцvяqqяti yaшadыqlarы (olduqlarы) yerlяrdя qalmalarы tяlяb olunur.

Fяrdi evlяrdяn vя mяnzillяrdяn insanlarыn чыxышы - tяxirяsalыnmaz tibbi yardыma zяrurяt olduqda, hяyat vя saьlamlыьa bilavasitя tяhlцkяli vяziyyяt yarandыqda, fяaliyyяtinя icazя verilяn pяrakяndя satыш vя яhaliyя xidmяt gюstяrяn obyektlяrя getmяk, mяiшяt tullantыlarыnыn atыlmasы hallarыnda, elяcя dя xцsusi rejim dюvrцndя fяaliyyяt gюstяrяn tяшkilatlarda xidmяti vяzifяlяrini icra etmяk mяqsяdi ilя mцmkцndцr. (Арды 4-ъц сящифядя)

Шякидя коронавирус инфексийасынын йайылмасынын гаршысыны алмаг цчцн тяхирясалынмаз тядбирляр щяйата кечирилир.

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 03 (185), Март 2020

Бакыда“Йени клиника” Prezident Иlham Яliyevin чыxышы Bu gцn юlkяmizin яn bюyцk xяstяxanalarыndan biri olan yeni xяstяxana fяaliyyяtя baшlayыr. Bu, чox яlamяtdar hadisяdir. Xяstяxana bцtцn mцasir standartlara cavab verir. Xяstяxananыn binasыnыn hяm xarici gюrцnцшц чox gюzяldir, hяm dя memarlыq baxыmыndan шяhяrimizin simasыna яlavя yaraшыq verir. Яn юnяmlisi odur ki, bu xяstяxanada яn mцasir standartlar tяtbiq olunur, яn mцasir avadanlыq alыnыbdыr, tяchizatla baьlы bцtцn iшlяr яn yцksяk sяviyyяdя gюrцlцbdцr. Hesab edirяm ki, bu gцn bu xяstяxana Azяrbaycanda tяchizat baxыmыndan, avadanlыq baxыmыndan vя burada gюstяrilяcяk xidmяt baxыmыndan aparыcы xяstяxanadыr.

Bildiyiniz kimi, bu xяstяxana mяnim tяшяbbцsцmlя inшa edilibdir.

Yadыmdadыr, bu qяrar qяbul olunanda bяzilяri hesab edirdi ki, buna ehtiyac yoxdur. Чцnki son illяr яrzindя юlkяmizdя bir чox xяstяxanalar inшa edildi vя yeni bюyцk xяstяxananыn inшasы hesab olunurdu ki, lazыmsыzdыr. Ancaq hяyat onu gюstяrdi ki, bu, чox dцzgцn vя vaxtыnda verilmiш qяrar idi. Чцnki sabahdan etibarяn bu xяstяxanada koronavirus xяstяlяri mцalicя olunacaqlar. Pandemiya baшa чatana qяdяr bu xяstяxanada yalnыz koronavirus xяstяlяri mцalicя alacaqlar. Ona gюrя bu xяstяxananыn iшя dцшmяsi яlbяttя ki, koronavirusa qarшы mцbarizяdя bizя яlavя imkanlar yaradacaqdыr.

Onu da bildirmяliyяm ki, xяstяxananыn aчыlышы yayыn sonunda, payыz aylarыnыn яvvяlindя nяzяrdя tutulurdu.

Ancaq pandemiyaya gюrя iшlяr sцrяtlяndirildi, яlavя vяsait ayrыldы, qцvvяlяr sяfяrbяr olundu vя biz xяstяxananыn mяrhяlяli yollarla fяaliyyяtя baшlamasыnы tяmin edirik. Xяstяxanada 575 чarpayы nяzяrdя tutulur. Ancaq birinci mяrhяlяdя 100, ondan sonra 300 чarpayы artыq xяstяlяrin sяrяncamыna verilяcяkdir. Xяstяxananыn цmumi sahяsi 100 min kvadratmetrя yaxыndыr. Burada 70 reanimasiya yeri vardыr. Bu da koronavirus xяstяlяrinя gюstяrilяcяk xidmяtin юnяmli hissяsini tяшkil edir. 21 яmяliyyatxana mюvcuddur. Hazыrda bu яmяliyyatxanalara ehtiyac yoxdur. Ancaq pandemiya baшa чatandan sonra bu xяstяxana юz profili цzrя fяaliyyяtini davam etdirяcяk.

Koronavirus xяstяlяrinin buraya yerlяшdirilmяsi hesab edirяm ki, яn dцzgцn qяrardыr. Чцnki hazыrda bu insanlar яn hяssas tяbяqяdir vя onlarыn mцalicяsi, onlara lazыmi tibbi xidmяtin gюstяrilmяsi яn vacib mяsяlяdir. Чцnki siz hяkimlяr yaxшы bilirsiniz ki, hazыrda hяtta яn inkiшaf etmiш юlkяlяr bu xяstяliklя mцbarizяdя bюyцk problemlяr yaшayыr vя inkiшaf etmiш юlkяlяrdя gцndя minя yaxыn insan vяfat edir. Яgяr tibb sahяsi чox inkiшaf etmiш юlkяlяrdя bu xяstяliklя baьlы belя bюyцk problemlяr varsa, tяsяvvцr etmяk чяtin deyil ki, bizim цчцn nя qяdяr bюyцk problem yarana bilяr.

Ona gюrя koronavirus xяstяlяrinя яn yцksяk xidmяtin gюstяrilmяsi цчцn юlkяmizin яn mцasir, яn gюzяl xяstяxanasы mяnim qяrarыmla onlarыn ixtiyarыna verilir vя siz hяkimlяr burada onlara xidmяt gюstяrяcяksiniz.

Bцtюvlцkdя son illяrdя юlkяmizin sяhiyyя sisteminin tяkmillяшdirilmяsi sahяsindя bюyцk iшlяr gюrцlmцшdцr.

2004-cц ildяn bu gцnя qяdяr 750-dяn чox tibb mцяssisяsi tikilib vя ya яsaslы шяkildя tяmir edilib. Onlarыn bir чoxunun aчыlышыnda mяn шяxsяn iшtirak etmiшяm.

Bu gцn Azяrbaycanda elя шяhяr yoxdur ki, orada mцasir tibb mяrkяzi, xяstяxana olmasыn. Цч-dюrd шяhяrdя mяrkяzi rayon xяstяxanasыnыn tikintisi davam edir vя yaxыn vaxtlarda orada aчыlышlar gюzlяnilir. Tяkcя bu il Qazax, Goranboy vя Шяmkir шяhяrlяrindя mяnim iшtirakыmla mяrkяzi rayon xяstяxanalarыnыn aчыlышы olmuшdur. Tяsяvvцr edin, яgяr biz bu

sahяyя fikir vermяsяydik, bu gцn bizim vяziyyяtimiz яlbяttя ki, tяlяbatыmыzы tяmin edя bilmяzdi. Xatыrlayыram, 2004-cц ildя mяn hяlя Prezident kimi fяaliyyяtimя yenicя baшlamышdыm, Lяnkяran шяhяrindя yaшayыш binasыnыn чюkmяsi nяticяsindя bir neчя insan hяlak oldu, bir чox insan yaralandы. Mяn dяrhal Lяnkяrana getdim, xяstяlяrя baш чяkdim vя orada gюrdцyцm mяnzяrя mяni dяhшяtя gяtirdi. Чцnki xяstяxana adlandыrыlan o binaya xяstяxana demяk qяtiyyяn mцmkцn deyildi. Yяni, daьыlmыш bina, чцrцmцш avadanlыq, palatalarda heч bir avadanlыq yox idi, adi yataqlar qoyulmuшdur. Dedim ki, bu, nяdir? Dedilяr ki, bizim mяrkяzi rayon xяstяxanamыzdыr.

Dedim ki, aьыr xяstяlяr haradadыr? Dedilяr ki, reanimasiyada. Dedim aparыn mяni reanimasiyaya, mяn onlara baш чяkmяk istяyirяm. Sяn demя reanimasiya nя imiш? Biz bir mяrtяbя qalxdыq, eyni otaq, eyni divarlar, eyni taxta yataq, bir dяnя dя avadanlыq yox idi. Dedim budur reanimasiya? Dedilяr bяli. Bax, 2004-cц ildя bizim sяhiyyя sistemimizin vяziyyяti bu idi. Mяnim gюstяriшimlя dяr-

texnologiyalar, yeni mцalicя qaydalarы, yeni mцalicя цsullarы bizdя tяtbiq olunsun. Mяn hesab edirяm ki, bu sahяdя яlavя iшlяrin gюrцlmяsi lazыmdыr. Яlbяttя, hesab edirяm ki, icbari tibbi sыьortanыn Azяrbaycanda tam tяtbiq edilmяsi nяticяsindя biz sяhiyyя sistemindя чox ciddi dюnцшя nail olacaьыq.

Bildiyiniz kimi, цч шяhяrdя pilot layihя hяyata keчirilmiшdir. Mяnя verilяn mяlumata gюrя, o шяhяrlяrin sakinlяri Иcbari Tibbi Sыьorta Agentliyinin fяaliyyяtindяn чox razыdыrlar, hяkimlяr dя razыdыrlar vя xяstяlяr dя lazыmi mцalicя alыrlar. Ona gюrя bu ildяn baшlayaraq юlkя цzrя icbari tibbi sыьortaya tam keчid nяzяrdя tutulurdu. Ancaq koronavirus xяstяliyinin mцdaxilяsi nяticяsindя bu proqramыn icrasы mцяyyяn dяrяcяdя tяxirя salыna bilяr. Чцnki biz юz addыmlarыmыzы vяziyyяtя gюrя atmalыyыq. O cцmlяdяn hesab edirяm ki, koronavirusla mцbarizяdя dя biz qabaqlayыcы tяdbirlяrin gюrцlmяsi nяticяsindя vяziyyяti nяzarяt altыnda saxlayыrыq. Halbuki bir daha demяk istяyirяm, яn inkiшaf etmiш юlkяlяrdя vяziyyяt nяzarяtdяn чыxыbdыr. Minlяrlя

hal Lяnkяran шяhяrindя ilk dяfя olaraq mцalicя-diaqnostika mяrkяzinin tikintisinя start verildi. Ondan sonra bюlgяlяrimizdя 20-yя yaxыn mцalicя-diaqnostika mяrkяzi inшa edilmiшdir. O ki qaldы, mяrkяzi rayon xяstяxanalarыnыn inшasыna, dediyim kimi, bяlkя dя iki шяhяrdя hяlя ki, bu xяstяxanalar lazыmi sяviyyяdя deyil, ancaq onlarыn da inшasы nяzяrdя tutulur.

Bu gцn biz koronavirus xяstяlяrini bir neчя xяstяxanada yerlяшdiririk, o cцmlяdяn Bakы шяhяrindя vя bюlgяlяrdя. Яgяr bizdя bu infrastruktur olmasaydы, bu xяstяliyя qarшы necя mцbarizя apara bilяrdik?! Eyni zamanda, onu da bildirmяliyяm ki, son illяrdя hяkimlяrin peшяkarlыьы bюyцk dяrяcяdя artыb. Иndi tяsяvvцr etmяk olmur ki, 10-15 il bundan яvvяl Azяrbaycanda чox чяtin яmяliyyatlarыn hяyata keчirilmяsi mцmkцnsцz idi. Bu gцn isя bizim hяkimlяrimiz яn чяtin яmяliyyatlarы aparыrlar, insanlarы hяyata qaytarыrlar, neчя ildir ki, aчыq цrяk, orqanlarыn transplantasiyasы яmяliyyatlarы keчirilir. Yяni, bцtцn bunlarы bir neчя il bundan яvvяl tяsяvvцr etmяk belя mцmkцn deyildi. Ona gюrя hяkimlяrin tяlimi, onlarыn peшяkarlыьыnыn artыrыlmasы sahяsindя dя bюyцk iшlяr gюrцldц.

Bizim tяlяbяlяrimiz xarici ali tibb mяktяblяrinя ezam edildilяr, hяmчinin kurslarda tяlim keчdilяr. Odur ki, bu gцn bizim sяhiyyя infrastrukturumuz hяkimlяrin peшяkarlыьы vя biliklяri ilя uzlaшmalыdыr. Hяlя ki, bu istiqamяtdя gюrцlяsi iшlяr чoxdur. Яlbяttя, siz yaxшы bilirsiniz ki, dцnya tibb elmi sцrяtlя inkiшaf edir. Bu gцn elя xяstяliklяr mцalicя olunur ki, яvvяlki illяrdя bu xяstяliyin чarяsi yox idi. Ona gюrя Azяrbaycan hяkimlяri, xцsusilя hяkimlяrin gяnc nяsli, orta nяsli daim юz цzяrindя iшlяmяlidir ki, bцtцn dцnyada mюvcud olan vя yaranan yeni

insanыn юlmяsi vя xяstяliyin demяk olar ki, dцnyada geniш yayыlmasы bцtцn юlkяlяr цчцn bюyцk sыnaqdыr, bюyцk чaьыrышdыr. Biz elя iшlяmяliyik, elя tяdbirlяr gюrmяliyik ki, bu vяziyyяtdяn az itkilяrlя чыxaq. Bu mяqsяdlя mяnim gюstяriшimlя operativ qяrargah yaradыldы. Qяrargah 24 saat iшlяyir. Hesab edirяm ki, qяrargahыn fяaliyyяti nяticяsindя biz чox юnяmli addыmlar ata bildik.

Biz Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatы ilя tяmasdayыq. Hesab edirяm ki, biz birinci юlkяlяrdяn idik ki, bu tяшkilatla tяmas yaratdыq vя onlarыn mцtяxяssislяrini юlkяmizя dяvяt etdik. Onlar vяziyyяtlя tanыш oldular vя bizdя gюrцlяn iшlяrя yцksяk qiymяt verdilяr. Eyni zamanda, biz beynяlxalq alяmin mяsuliyyяtli vя чox dяyяrli цzvц kimi Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatыna koronavirusla mцbarizя aparmaq цчцn 5 milyon dollar ianя verdik. Bu da bizim цmumi iшimizя, dцnyanыn цzlяшdiyi problemin hяllinя verdiyimiz dяyяrli tюhfяdir. Яlbяttя, юlkяmizdя gюrцlяn bцtцn iшlяr, qяbul edilmiш qяrarlar bir mяqsяdi gцdцr ki, biz bu aьыr sыnaqdan az itkilяrlя чыxaq vя vяtяndaшlarыmыzы maksimum dяrяcяdя qoruyaq. Ona gюrя martыn 14-dя vя ondan sonrakы tarixlяrdя qяbul edilmiш qяrarlar, karantin rejiminin tяtbiq olunmasы, sabahdan etibarяn yeni mяhdudlaшdыrыcы tяdbirlяrin gюrцlmяsi vя onlarыn qцvvяyя minmяsi hesab edirяm ki, vяziyyяtя uyьun atыlmыш addыmlardыr. Чцnki biz birinci юlkяlяrdяn idik ki, ali mяktяblяri, mяktяblяri, uшaq baьчalarыnы baьladыq, quru sяrhяdlяrimizi baьladыq, aviareyslяrin sayыnы kяskin azaltdыq.

Hazыrda cяmi iki istiqamяt цzrя, юzц dя hяftяdя bir dяfя aviareyslяr tяшkil edilir.

Bu aviareyslяr ancaq Azяrbaycan vяtяndaшlarыnы юlkяmizя gяtirmяk rejimindя iшlяyir. Onu da bildirmяliyяm ki, bu gцnя

qяdяr 10 mindяn чox Azяrbaycan vяtяndaшы digяr юlkяlяrdяn юlkяmizя tяxliyя edilib. Hazыrda Azяrbaycana gяlmiш hяr bir insan karantinя yerlяшdirilir. Hesab edirяm ki, bizim karantin цчцn dя gюrdцyцmцz iшlяr nцmunяvi xarakter daшыyыr. Чцnki karantinя alыnan insanlar dюrd vя beш ulduzlu otellяrdя saxlanыlыr.

O cцmяdяn mindяn чox insan Atletlяr kяndindя saxlanыlыr.

Fцrsяtdяn istifadя edяrяk iш adamlarыna bu otellяri цmumi iшimizя tяmяnnasыz tяqdim etdiklяri цчцn minnяtdarlыьыmы bildirmяk istяyirяm. Onlarыn arasыnda юlkяmizin яn bюyцk oteli olan "Bulvar Hotel" bu xяstяliklя mцbarizя aparmaq цчцn юz imkanlarыnы tamamilя tяqdim etdi. "Qafqaz", "Pullman" otellяri, bюlgяlяrdя, o cцmlяdяn Lяnkяran шяhяrindя, Lerik шяhяrindя, bizim digяr шяhяrlяrimizdя, Nabranda yerlяшяn otellяr - yяni, bizim dюrd, beш ulduzlu bцtцn яsas otellяrimiz, istirahяt zonalarы karantindя saxlanыlan insanlarыn sяrяncamыna verildi. Bundan baшqa, bizim bяzi dюvlяt qurumlarыnыn istirahяt zonalarы vardыr, onlar da bu iшя cяlb edildilяr. Yяni, bir daha demяk istяyirяm ki, karantindя qalan insanlarыn rahatlыьы tяmin edilib, dюvlяt bцtцn xяrclяri юz цzяrinя gюtцrцb.

Belя dя olmalыdыr. Bizim dюvlяtimiz hяr zaman vяtяndaшыn yanыndadыr vя bu aьыr gцnlяrdя bir daha biz bunu nцmayiш etdirdik. Юlkяmizin bir nюmrяli xяstяxanasыnы koronavirus xяstяlяrinin sяrяncamыna vermяk - bundan bюyцk addыm ola bilmяz. Ona gюrя яvvяlki dюvrlяrdя qяbul edilmiш bцtцn qяrarlar vяziyyяtя uyьun verilirdi, o cцmlяdяn ictimai iaшя obyektlяrinin iш qrafikinin mяhdudlaшdыrыlmasы da. Чцnki biz baшa dцшцrцk ki, insanlar artыq buna юyrяшib, bяzi insanlar artыq юz evlяrindя yemяk biшirmirlяr, gedirlяr ictimai iaшя obyektlяrindя qidalanыrlar. Biz baшa dцшцrdцk ki, bяri baшdan bu obyektlяri baьlamaq olmaz. Biz tяdricяn bunu etdik, iш rejimini mяhdudlaшdыrdыq. Amma indi gюrцrцk ki, bu obyektlяr koronavirus xяstяliyinin yayыlmasыnda яfsuslar olsun bюyцk rol oynayыr. Ona gюrя sabahdan etibarяn bu obyektlяr юz fяaliyyяtini dayandыrыr. Biz bu elanы dцnяn axшam verdik ki, o obyektlяrin sahiblяri цчцn mцяyyяn vaxt olsun, юz iшlяrini sahmana salsыnlar, юz obyektlяrinin fяaliyyяtinin dayandыrыlmasы цчцn hazыrlыq iшlяri gюrsцnlяr. O cцmlяdяn ticarяt obyektlяrinin sahiblяrinя dя bir gцn yarыm vaxt verildi ki, юz iшlяrini sahmana salsыnlar. Ona gюrя biz hяr bir qяrarы qяbul edяrkяn hяm xяstяlяri, hяm sahibkarlarы, hяm dя iшlяyяn insanlarы dцшцnцrцk ki, bu vяziyyяtdяn az itkilяrlя чыxaq. Яlbяttя, koronavirus юlkя iqtisadiyyatыna da bюyцk zяrbяdir. Bizim iqtisadiyyatыmыz yanvar-fevral aylarыnda чox yцksяk templяrlя inkiшaf edib. Tяkcя onu demяk kifayяtdir ki, qeyri-neft sektorunda iqtisadi artыm 6,7 faizdir. Bu, dцnya miqyasыnda яn yцksяk gюstяricilяrdяn biridir. Qeyri-neft sektorunda sяnaye istehsalы isя 21,7 faiz artыb. Mяn dцшцnцrяm ki, bu, rekord gюstяricidir. Иnflyasiya 2,8 faizdir, яhalinin gяlirlяri 9 faiz artыb. Yяni, bu artыm inflyasiyanы bюyцk dяrяcяdя цstяlяyir. Orta яmяkhaqqы яhяmiyyяtli dяrяcяdя artыb. Azяrbaycana gяlяn turistlяrin sayы yanvar-fevral aylarыnda 18 faiz artыb. Onu da nяzяrя almalыyыq ki, son 5 il яrzindя turistlяrin sayы ardыcыllыqla artыbdыr. Yяni, bцtцn bunlara indi elя bil ki, ara verilir. Яlbяttя ki, indiki шяraitdя bцtцn юlkяlяr bюyцk iqtisadi чяtinliklяrlя цzlяшirlяr. Иnkiшaf etmiш юlkяlяrin dюvlяt, hюkumяt baшчыlarы artыq aчыq bяyan edirlяr ki, bu xяstяlik чox ciddi bюhrana gяtirib чыxaracaq. Eyni zamanda, aparыcы beynяlxalq maliyyя qurumlarы da artыq aчыq шяkildя bяyan edirlяr ki, bu xяstяlik vя onun tюrяtdiyi vя tюrяdя bilяcяyi fяsadlar 2008-2009-cu illяrin bюhranыndan daha da aьыr olacaqdыr. (Арды 3-ъц сязифядя)

№ 03 (185), Март 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 3

истифадяйя верилди (Яввяли 1-ъи вя 2-ъи сящифялярдя) Dцnya iqtisadiyyatыna bюyцk zяrbя vurulubdur. Цstяgяl neftin qiymяti iki dяfяdяn чox dцшdц vя 24 dollar sяviyyяsindяdir. Bu, яlbяttя ki, bizim цчцn bюyцk itkilяrя gяtirib чыxaracaq. Ancaq bizim яvvяlcяdяn qяbul edilmiш qяrarlar яsasыnda gюrdцyцmцz iшlяr hesab edirяm imkan verяcяk ki, biz bu sыnaqdan da шяrяflя чыxa bilяk.

Amma hяr kяs baшa dцшmяlidir ki, dцnya yeni dюvrя qяdяm qoyub. Bu, nя qяdяr davam edяcяk heч kim bilmir.

Xяstяlik nя qяdяr davam edяcяk heч kim bilmir. Hesab edirяm ki, bцtцn proqnozlar шяrti xarakter daшыyыr. Bu xяstяliyin fяsadlarы юzцnц hansы formada bцruzя verяcяk? Bunu da biz bilmirik. Чцnki biz hяlя ki, bu xяstяliyin ibtidai mяrhяlяsindяyik vя юzцmцzц maksimum qorumalыyыq.

Dюvlяt bцtцn iшlяri gюrцr. Qeyd etdiyim tяdbirlяr hesab edirяm ki, яn dцzgцn tяdbirlяrdir. Eyni zamanda, sahibkarlarы, iшini itirяnlяri dяstяklяmяk цчцn mяnim Sяrяncamыmla Nazirlяr Kabinetinя bir milyard manat vяsait ayrыldы, dюrd iшчi qrupu yaradыldы. Bu iшчi qruplarыnыn vяzifяsi mяшьulluq mяsяlяlяrini hяll etmяk, iqtisadi sabitliyi tяmin etmяk, makroiqtisadi vяziyyяti sabit saxlamaq vя bizim maliyyя imkanlarыmыzы sяfяrbяr etmяkdir. Bu iшчi qruplarы fяaliyyяtя baшlayыb vя tяkliflяr hazыrlanыr. Biz mцtlяq hяm xяstяlяrя sahib чыxacaьыq vя чыxыrыq, hяm dя ki, iш adamlarыna. Xцsusilя bildirmяliyяm ki, Azяrbaycanыn iш adamlarы vя Azяrbaycan cяmiyyяti bu vяziyyяtdя юzцnц чox lяyaqяtlя aparыr. Bilirsiniz ki, mяnim tяшяbbцsцmlя Koronavirusla Mцbarizяyя Dяstяk Fondu yaradыldы vя Prezidentin ehtiyat fondundan ilkin olaraq 20 milyon manat bu fonda ianя verilmiшdir. Fondun fяaliyyяtя baшlamasыndan 10 gцn keчmяyib, dцnяn axшam mяnя verilяn mяlumata gюrя, artыq bu fondda 90 milyon manat yыьыlmышdыr.

Bunun mцtlяq яksяriyyяti шirkяtlяr tяrяfindяn verilяn ianяlяrdir. Buna gюrя mяn Azяrbaycanыn biznes nцmayяndяlяrinя tяшяkkцrцmц bildirirяm. Onlar яsl vяtяnpяrvяrlik vя hяmrяylik nцmayiш etdirmiшlяr. Eyni zamanda, adi insanlar da imkan daxilindя юz dяstяyini gюstяrirlяr. Mяnя mцntяzяm olaraq mяlumat verilir. Elя adam var ki, bir manat kючцrцr. Ona "Чox saь ol!" deyirik. O da юz vяtяndaшlыq borcunu yerinя yetirir.

Demяli, onun imkanы buna чatыr. Bu, bir daha gюstяrir ki, biz, - mяn bunu demiшяm, bir daha demяk istяyirяm, - bюyцk xalqыq, яn aьыr dюvrdя birlяшя bildik. "Biz birlikdя gцclцyцk!" шцarы hesab edirяm ki, bu xяstяlik baшa чatandan sonra da qцvvяdя olacaq. Biz bu birliyi, hяmrяyliyi nцmayiш etdiririk.

Hesab edirяm ki, bizim hяlяlik tam razы ola bilmяdiyimiz yeganя mяsяlя mяsuliyyяtdir. Чцnki bяzi insanlar юzlяrini mяsuliyyяtsiz aparыrlar. Bяzi insanlar qяbul edilmiш qaydalarы pozmaьa чalышыrlar. Belяliklя, hяm юzlяrini, hяm yaxыnlarыnы, hяm dя ki, tanыmadыьы insanlarы risk altыna qoyurlar. Bunu etmяk olmaz. Bu qadaьalar ona gюrя qяbul edilib ki, yoluxma hallarы mяhdudlaшdыrыlsыn. Yaшы 65-dяn yuxarы olan insanlar kцчяyя чыxa bilmяzlяr. Bunu onlar baшa dцшmяlidirlяr. Bizim polis iшчilяri onlarы чox mцlayim formada baшa salmaьa чalышыrlar. Siz indi yaxшы bilirsiniz ki, bяzi юlkяlяrdя polis nцmayяndяlяri necя davranыrlar. Televizorda gюrцrцk, heч iki-цч sual da vermir, dяrhal hяrяkяtя keчir. Bizim polisimiz insanlarы qoruyur. Иndi onlarыn цzяrinя bюyцk yцk, bюyцk mяsuliyyяt dцшцr. Onlar da юz saьlamlыqlarыnы risk altыna atыrlar. Gecя-gцndцz kцчяlяrdя onu baшa sal, bunu baшa sal. Biz nя etmяliyik?! Qaydalarыn pozulmasыna imkan verя bilmяrik. Biri deyir ki, mяnя heч nя olmaz, biri deyir ki, mяn qorxmuram. Sюhbяt ondan getmir ki, sяnя heч nя olmaz, yoxsa olar. Birincisi, sяnя bir шey olarsa, gяrяk яn azы 10 hяkim sяnя qulluq etsin, 10 hяkim юz hяyatыnы,

saьlamlыьыnы, yaxыnlarыnыn saьlamlыьыnы risk altыna atsыn bir mяsuliyyяtsiz adama gюrя. Bu, tamamilя qяbuledilmяz bir fikirdir ki, "mяn qorxmuram, mяnя bir шey olmaz". Hesab edirяm ki, belя adamlar mяsuliyyяtя cяlb edilmяlidir. Biz maksimum чalышыrыq ki, bu vяziyyяtdя insanlarыn narahatlыьыnы anlayaq vя kюmяk gюstяrяk. Hяr kяs цчцn чяtindir.

Aydыn mяsяlяdir ki, evdя oturmaq чяtindir. Xцsusilя nяzяrя alsaq ki, son illяr яrzindя Bakы шяhяrindя, bцtцn digяr yerlяrdя, rayonlarda gюzяl parklar, istirahяt zonalarы salыnыbdыr, hava da yaxшыdыr.

Ancaq hяr bir adam mяsuliyyяtli olmalыdыr. Olmaz belя. Yaшы 65-dяn yuxarы insanlar evdя oturmalыdыrlar. Vяssalam, birmяnalы шяkildя! Hяmчinin 10-dan чox insan bir yerя toplaшmamalыdыr. Bunu da pozurlar. Ona gюrя dя bu tяdbirlяr daha da sяrtlяшdirilяcяk. Иndi gюrцn Avropanыn inkiшaf etmiш юlkяlяrindя nяlяr baш verir. Orada 2 nяfяrdяn чox adam bir yerя yыьышa bilmяz, 2 nяfяrdяn чox. Яgяr polis iшчilяri onu gюrцrlяrsя, dяrhal юlчц gюtцrцrlяr. Heч yalvar-yapыш etmirlяr, юlчц

gюtцrцrlяr. Ona gюrя bizdя hяr bir kяsdя mяsuliyyяt hissi olmalыdыr. Mяsuliyyяt hissi dя bu gцn sяrgilяdiyimiz hяmrяylik vя birlik hisslяrinin sяviyyяsinя qalxmalыdыr. Яlbяttя ki, bu mцbarizяdя яsas yцk hяkimlяrin цzяrinя dцшцr. Mяn fцrsяtdяn istifadя edяrяk Azяrbaycan hяkimlяrinя tяшяkkцrцmц bildirmяk istяyirяm. Biz onlarыn maddi tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы цчцn яlavя tяdbirlяr gюrmцшцk. Bildiyiniz kimi, koronavirus xяstяlяrinя xidmяt gюstяrяn hяkimlяrin maaшы 3, 4, 5 misli mяblяьindя artыrыlыb.

Bu, dюvlяt tяrяfindяn hяkimlяrя gюstяrilяn diqqяtin tяzahцrцdцr. Ancaq mяn bilirяm vя tam яminяm ki, hяkimlяrin яsas motivasiyasы bu, deyil. Яsas odur ki, onlar юz vяzifя borcunu yerinя yetirmяk istяyirlяr. Onlar Hippokrat andыna sadiqliklяrini gюstяrmяk istяyirlяr. Onlar xalqыmыza xas olan яn yцksяk xцsusiyyяtlяri nцmayiш etdirirlяr vя юz hяyatlarыnы risk altыna ataraq xяstяlяrя xidmяt gюstяrirlяr. Ona gюrя hяr bir Azяrbaycan vяtяndaшы hяkimlяrя dяstяk olmalыdыr. O cцmlяdяn koronavirusa yoluxmuш xяstяlяr baшa dцшmяlidirlяr ki, hяkimlяr belя aьыr шяraitdя, sadяcя olaraq, yerimяyя чяtinlik yaradan geyimlяrdя, maskalarda onlara xidmяt gюstяrirlяr. Ona gюrя hяkimlяr яn yцksяk qiymяtя layiqdirlяr.

Hяkimlяrя hяmrяylik vя dяstяk цчцn mцxtяlif aksiyalar keчirilir vя keчirilяcяk. Юlkяmizin mцasir memarlыq rяmzlяrindяn biri olan "Alov qцllяlяri"ndя dя hяkimlяrя bizim mцnasibяtimiz юz яksini tapacaq.

Mяn bir daha demяk istяyirяm ki, dюvlяt nя lazыmdыrsa edir. Hяkimlяr яllяrindяn gяlяni edirlяr. Xalqыmыz birlik, hяmrяylik nцmayiш etdirir. Цmid edirяm ki, mяsuliyyяt dя lazыmi sяviyyяdя olacaqdыr. Belя olan halda, biz bu чяtin

sыnaqdan az itkilяrlя чыxa bilяrik, юz vяtяndaшlarыmыzыn saьlamlыьыnы qoruya bilяrik. Bir daha hяm юzцmцzя, hяm bцtцn dцnyaya nцmayiш etdiririk ki, biz bюyцk xalqыq.

Mяn sizi цrяkdяn salamlayыram.

Sabahdan bizim яn gюzяl xяstяxanamыzda koronavirus xяstяlяrinin mцalicяsi

Azяrbaycan hяkimlяrinin adыndan salamlayыrыq. Mяlumdur ki, hяkimlяrin яn bюyцk mяqsяdi insanlarыn saьlamlыьыnы tяmin etmяkdir. Bцtцn dцnya юlkяlяrindяki kimi, bizim sяhiyyяmiz dя hazыrda чяtin bir sыnaqla цz-цzя qalmышdыr. Bu sыnaqdan яn yaxшы шяkildя, uьurla чыxmaq цчцn юlkяmizin bцtцn tibb iшчilяri sяfяr-

baшlanacaq. Bu, sizin цzяrinizя чox bюyцk mяsuliyyяt qoyur. Mяn sizя uьurlar arzulayыram. Arzu edirяm ki, siz saьlam olasыnыz, bu xяstяliyя yoluxmayasыnыz vя юz vяzifя borcunuzu шяrяflя yerinя yetirяsiniz. Saь olun.

bяr olmuшlar. Bu чяtin dюvrdя Sizin dя yanыmыzda olmaьыnыz, bizя dяstяk vermяyiniz, чыxышlarыnыzla, mцraciяtlяrinizlя, mцkafatlarыnыzla sяhiyyя iшчilяrimizi dяyяrlяndirmяyiniz bizim ruh yцksяkliyimiz цчцn яn bюyцk amildir. Biz dя юz nюvbяmizdя Sizя sюz veririk ki, яlimizdяn gяlяni яsirgяmяyяcяyik, xalqыmыzыn saьlamlыьы цчцn son dяqiqяyя bцtцn fяdakarlыьы gюstяrmяyя hazыrыq. Bir daha dяstяyiniz vя inamыnыz цчцn Sizя tяшяkkцrцmц bildirirяm.

***

"Yeni klinika" tibb mцяssisяsinin direktoru Pяrviz Abbasov dedi:

- Mюhtяrяm cяnab Prezident, gцnцmцzцn tяlяblяrinя uyьun, beynяlxalq standartlara cavab verяn mюhtяшяm bir tibb mяrkяzinin aчыlышыna gюrя bцtцn tibb iшчilяri adыndan Sizя dяrin minnяtdarlыьыmы bildirirяm. Zamanыnda verilmiш fяrmanlar, sяrяncamlar, o cцmlяdяn dюvlяt proqramlarы nяticяsindя bizim чoxsaylы tibb mцtяxяssislяri dцnyanыn mцxtяlif юlkяlяrindя tibbi ixtisasa yiyяlяnmiшlяr vя onlar Vяtяnя qayыdaraq burada xidmяt gюstяrirlяr. Bir qisim hяkimlяrimiz xarici юlkяlяrdя fяaliyyяt gюstяrir.

Belя tibb mяrkяzlяrinin olmasы onlarыn Azяrbaycanda rahat iшlяmяlяri цчцn шяrait yaratmышdыr. Mцяssisяmiz yalnыz tibbi xidmяtin gюstяrilmяsi deyil, eyni zamanda, ciddi elmi-tibbi tяdqiqatlarыn aparыlmasы цчцn vacib mяrkяzlяrdяn biridir.

Cяnab Prezident, biz hяkimlяr hяr zaman Sizin dяstяyinizi, dюvlяtimizin dяstяyini hiss etmiшik. Xцsusilя Sizin son zamanlar hяkimlяrя gюstяrdiyiniz dяstяk bizi daim ruhlandыrыr vя eyni zamanda, bizim mяsuliyyяtimizi ikiqat artыrmыш olur. (Пярвиз Аббасовла гязетин 10-ъу сящифясиндя таныш ола билярсиниз - Ред.)

"Yeni klinika"nыn hяkimi Nяzrin Mustafayeva dedi:

- Hюrmяtli cяnab Prezident, яzizimiz Mehriban xanыm.

Sizi kollektivimizin vя bцtцn

***

Qeyd edяk ki, Prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя son illяrdя юlkяdя hяyata keчirilяn dюvlяt siyasяtindя sяhiyyя sisteminin tяkmillяшdirilmяsi, bu sahяnin mцasirlяшdirilmяsi vя inkiшafы, onun maddi-texniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi mцhцm yerlяrdяn birini tutur. Юlkяmizdя son dюvrlяrdя чox sayda yeni tibb ocaьы inшa edilib, mюvcud xяstяxana vя tibb mяrkяzlяri яsaslы шяkildя bяrpa olunub. Bu mцяssisяlяr яn mцasir tibbi avadanlыq vя qurьularla tяchiz edilib. Bцtцn bunlarla yanaшы, tibbi heyяtin peшяkarlыьыnыn artыrыlmasыna da dюvlяt sяviyyяsindя xцsusi diqqяt gюstяrilib. Bu gцn tяsadцfi deyil ki, юlkяmizdя яn aьыr tibbi яmяliyyatlar uьurla hяyata keчirilir.

Bu mяsяlяdя шцbhяsiz ki, mцasir tibb ocaqlarыnыn yaradыlmasы mцhцm yerlяrdяn birini tutur. Bu iшlяrin miqyasы ildяn-ilя daha da geniшlяnir. "Yeni klinika" tibb mцяssisяsinin yaradыlmasы vя burada яn mцasir tibbi avadanlыьыn quraшdыrыlmasы bunu bir daha tяsdiq edir. Burada dцnyanыn aparыcы юlkяlяrinin шirkяtlяrinin son elmi-texniki yeniliklяrя яsaslanaraq hazыrladыьы tibb avadanlыьы vя qurьularы quraшdыrыlыb.

Пресидент.аз

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 4

№ 03 (185), Март 2020

KORONAVИRUSЛА БАЬЛЫ ОПЕРАТИВ ГЯРАРЭАЩ ЙАРАДЫЛЫБ Koronavirus (ЪОВИД19) ПАНДЕМИЙАСЫНЫН Azяrbaycan яrazisindя yarada bilяcяyi tяhlцkяnin qarшыsыnыn alыnmasы, profilaktik vя tяxirяsalыnmaz tяdbirlяrin operativ hяyata keчirilmяsi mяqsяdilя Nazirlяr Kabinetinin yanыnda aidiyyяti dюvlяt orqanlarыnыn vя qurumlarыnыn rяhbяr шяxslяrindяn ibarяt qяrargah yaradыlmышdыr.

2020-ъи ил февралын 27дя оператив гярарэащ йарадылдыгдан сонра гabaqlayыcы tяdbirlяrin gюrцlmяsi vя Azяrbaycan Respublikasыnыn bцtцn яrazilяrindя monitorinqin aparыlmasы цчцn aidiyyяti sahя mцtяxяssislяrindяn ibarяt ekspert qruplarы tяшkil olunmuшdur.

Mяlumat цчцn bildiririk ki, Nazirlяr Kabinetinin

sяrяncamы ilя 2020-ci il 30 yanvar tarixindя "Azяr-baycan Respublikasыnda yeni koronavirus xяstяliyinin yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasыna dair Fяaliyyяt Planы" tяsdiq edilmiшdir vя nяzяrdя tutulmuш tяdbirlяr hяyata keчirilmяkdяdir.

Qeyd olunan xяstяliyin yayыlma coьrafiyasыnыn geniш miqyas aldыьыnы nяzяrя

alaraq, Nazirlяr Kabineti tяrяfindяn daha geniш яhatяli Tяdbirlяr Planы tяsdiq edilmiшdir. Щазырда Azяrbaycanda sanitar-epidemioloji vяziyyяt ciddi nяzarяt алтындадыр вя Назирляр Кабинетинин йанында йарадылмыш оператив гярарэащ тяряфиндян пандемийанын даща эениш йайылмамасы цчцн зярури тядбирляр эюрцлцр.

Гейд едяк ки, яhalinin mяlumatlandыrыlmasы vя яsassыz dezinformasiyalarыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя 2020-ci il 28 fevral saat 10:00-dan qяrargahыn +994 12 492 41 61; +994 12 492 75 54; +994 12 505 03 30; + 994 12 505 13 33 nюmrяli qaynar xяtlяri fяaliyyяt gюstяrирляр.

ПАНДЕМИЙАНЫН ГАРШЫСЫНЫ АЛМАГ ЦЧЦН ВАЪИБ ГАДАЬАЛАР ТЯТБИГ ОЛУНДУ (Яввяли 1-ъи сящифядя) Qeyd olunanlarla яlaqяdar insanlarыn hяyat vя fяaliyyяti цчцn zяruri olan iш vя xidmяt sahяlяrindяn baшqa digяr istiqamяtlяr цzrя fяaliyyяt 31 mart 2020-ci il saat 00:00-dan 20 aprel 2020-ci il saat 00:00-dяk dayandыrыlыr. Иnsanlarыn bir-biri ilя цnsiyyяtini minimuma endirmяk vя bununla da infeksiyaya yoluxmanыn sцrяtinin azaldыlmasы mяqsяdi ilя aшaьыdakы iш vя xidmяt sahяlяri цzrя fяaliyyяt elan olunan mцddяtdя qadaьan edilir: - Bцtцn ticarяt vя ictimai iaшя mяkanlarыnda, o cцmlяdяn restoran, kafe vя чay evlяrindя mцшtяrilяrя yerindя xidmяtlяr (supermarketlяr, яrzaq maьazalarы vя apteklяrin fяaliyyяti, evя gюtцrmя, чatdыrma vя onlayn satышlar istisna olmaqla); - Иstirahяt vя яylяncя mяkanlarы цzrя xidmяtlяr; - Mяdяniyyяt obyektlяri, elяcя dя muzey vя sяrgi zallarы, kinoteatrlarыn, teatrlarыn, idman zallarыnыn fяaliyyяti; - Bяrbяrxanalar, gюzяllik salonlarы, massaj, hamam vя kosmetik xidmяtlяr (o cцmlяdяn bu sahяlяrdя mцшtяrinin evindя vя ya digяr mяkanlarda xidmяt); - Dяfn mяrasimlяri istisna olmaqla dini ritual xidmяtlяri, elяcя dя mяrasim zallarыnda, чadыrlarda vя digяr qapalы mяkanlarda yas mяrasimlяrinin tяшkili xidmяtlяri; - Dяrzi xidmяtlяri (o cцmlяdяn bu sahяdя mцшtяrinin evindя vя ya digяr mяkanlarda xidmяt); - Fotoatelye/fotostudiyalar (o cцmlяdяn bu sahяdя mцшtяrinin evindя vя ya digяr mяkanlarda xidmяt); - Tяdbirlяrin tяшkili цzrя xidmяtlяr (o cцmlяdяn bu sahяdя mцшtяrinin evindя vя ya digяr mяkanlarda ad gцnlяri, toy, niшan vя bu kimi mяrasimlяrin tяшkili); - Иdman, saьlamlыq-bяrpa цzrя xidmяtlяr (bu sahяdя tibbi xidmяtlяr istisna olmaqla); - Fяrdi mяnzillяrdя tяmizlik xidmяtlяri; - Fяrdi tяdris vя repetitor xidmяtlяri (o cцmlяdяn bu sahяdя evlяrdя xidmяt).

Bu mцddяtdя xцsusi rejim dюvrцnцn tяlяblяrinя яmяl olunmasы шяrti ilя aшaьыdakы istiqamяtlяrdя fяaliyyяtin davam etdirilmяsinя icazя verilir: 1. Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabineti tяrяfindяn siyahыsы

AZЯRBAYCAN RESPUBLИKASЫ NAZИRLЯR KABИNETИ YANЫNDA OPERATИV QЯRARGAHЫN MЯLUMATЫ: KORONAVИRUS (COVЫD-19) ИNFEKSИYASЫNЫN AZЯRBAY CAN RESPUBLИKASЫNЫN ЯRAZИSИNDЯ GENИШ YAYЫL MASЫNЫN QARШЫSЫNЫN ALЫNMASЫNA DAИR ЯLAVЯ TЯD BИRLЯR HAQQЫNDA

mцяyyяnlяшdirilяn icra hakimiyyяti orqanlarы vя tяшkilatlar.

2. Sяhiyyя vя sosial sahя цzrя: - Elmi-tяdqiqat vя laborator xidmяtlяri; - Xяstяxanalar, poliklinikalar vя digяr tibb mцяssisяlяri цzrя xidmяtlяr; - Baytarlыq xidmяtlяri; - Tibbi avadanlыqlarыn, dяrmanlarыn vя tibbi vasitяlяrin istehsalы; - Sosial xidmяtlяr; - Яqli qцsurlu vя xцsusi qayьыya ehtiyacы olan шяxslяr цчцn baxыcыlыq xidmяti.

3. Иnfrastruktur sahяsi цzrя: - Kommunal xidmяtlяr (kanalizasiya vя su tяchizatы, qaz tяchizatы, istilik tяchizatы, enerji paylanmasы); - Elektrik enerjisinin istehsalы vя tяchizatы; - Su tяchizatы vя meliorasiya; - Telekommunikasiya vя rabitя xidmяtlяri.

4. Nяqliyyat vя logistika sahяsi цzrя: - Hava, dяniz, dяmiryolu vя avtomobil nяqliyyatы ilя yцk daшыmalarы; - Dяmiryolu, dяniz gяmiчiliyi, liman vя avtomobil yollarы xidmяtlяri; - Logistika xidmяtlяri; - Иctimai nяqliyyat vя taksi xidmяtlяri.

5. Яsas istehsalat nюvlяri: - Mцdafiя sяnayesi mяhsullarыnыn istehsalы; - Neft avadanlыqlarы vя qurьularыnыn istehsalы; - Qida mяhsullarыnыn vя onlar цчцn xammal istehsalы, qida mяhsullarыnыn tяdarцkц, tяchizatы, saxlanыlmasы vя topdan satышы; - Gцndяlik baxыm vя gigiyena vasitяlяrinin istehsalы; - Kimyяvi mяhsullarыn istehsalы - Kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarыnыn istehsalы vя emalы, o cцmlяdяn fermer tяsяrrцfatlarыnыn fяaliyyяti; - Яkinчilik vя mяhsul yыьыmы; - Neft vя qazыn hasilatы, emalы, saxlanmasы vя satышы; - Neft vя qazыn boru kяmяrlяri vasitяsi ilя юtцrцlmяsi; - Metallurgiya sяnayesi цzrя fяaliyyяt; - Tikinti vя mяiшяt avadanlыqlarыnыn istehsalы vя tяmiri; - Mцhяndislik vя layihяlяndirmя xidmяtlяri; - Mцlki vя sяnaye tяyinatlы bina vя qurьularыn, yollarыn tikintisi vя tяmiri; - Qablaшdыrma mяhsullarыnыn istehsalы; - Daш, metal vя taxta mяhsullarыnыn istehsalы;

цzrя: tяqяlяri;

- Mebel istehsalы vя tяmiri; - Diri heyvanlarыn kяsimi.

6. Pяrakяndя vя topdan satыш - Яrzaq mяhsullarыnыn satыш mяn-

- Apteklяr; - Yanacaqdoldurma mяntяqяlяri; - Zoomaьazalar, o cцmlяdяn heyvanlar цчцn yem satышы mяntяqяlяri; - Tikinti materiallarы vя mяiшяt xыrdavatlarыnыn satышы mяntяqяlяri; 7. Mяiшяt xidmяtlяri цzrя: - Mяiшяt tullantыlarыnыn yыьыlmasы vя utilizasiyasы - Poчt xidmяtlяri; - Kimyяvi tяmizlяmя; - Mяnzillяr istisna olmaqla yaшayыш binalarыnыn tяmizlяnmяsi; - Avtomobillяrin tяmiri - Avtomobil yuyulma mяntяqяlяri - Tяrcцmя xidmяtlяri; - Heyvan sыьыnacaqlarы; - Dizayn xidmяtlяri.

8. Kцtlяvi informasiya vasitяlяri.

9. Maliyyя tяшkilatlarы цzrя: - Banklar vя valyuta mцbadilяsi mяntяqяlяri; - Sыьorta tяшkilatlarы; - Юdяniш xidmяtlяri vя klirinq xidmяtlяri gюstяrяn tяшkilatlar; 10.Xцsusi xidmяt nюvlяri цzrя: - Чatdыrыlma xidmяtlяri; - Mяiшяt avadanlыqlarыnыn tяmiri; - Dezinfeksiya xidmяtlяri.

Karantin dюvrцndя hяr bir шяxs vя tяшkilat tяrяfindяn elektron ticarяtdяn istifadяyя цstцnlцk verilmяlidir.

Xцsusi rejim dюvrцndя fяaliyyяt gюstяrяcяk dюvlяt vя юzяl tяшkilatlarыn siyahыsы vя iш rejimi яlavя olaraq mцяyyяn edilяcяkdir.

COVЫD-19 virusunun uzun inkubasiya dюvrцnцn olmasыnы, yayыlma sцrяtini nяzяrя alaraq, vяtяndaшlarыmыzdan bir daha Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatыnыn, Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabineti yanыnda Operativ Qяrargahыn tяlяb vя qaydalarыna riayяt etmяk, юzцnцtяcrid tяdbirlяrinя uyьun davranmaq, evdяn чыxmaq zяrurяti yarandыьы hallarda tibbi-profilaktik qaydalara яmяl etmяk vя insanlarla tяmas zamanы 2 metrlik ara mяsafяsini gюzlяmяk tяlяb olunur.

Koronavirus xяstяliyi цчцn xarakterik simptomlarыn hiss olunduьu hallarda 103, 113 tяcili tibbi yardыm xidmяtinя, 1 5 4 2 nюmrяli qaynar xяttя zяng etmяk ciddi tюvsiyя edilir. Бакы, 30 март 2020.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 03 (185), Март 2020

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovун шяhяr sakinlяrinя МЦРАЪИЯТИ

Hюrmяtli шяkililяr, шяhяrimizin sakinlяri.

Bu gцn bцtцn dцnya юlkяlяri koranovirus pandemiyasы ilя mцharibя шяraitindя yaшayыr.

Azяrbaycan koronavirus epidemiyasы yayыlan ilk gцndяn bu mцbarizяyя qoшulub, dюvlяt tяrяfindяn lazыmi iшlяr gюrцlцb. Cяnab Prezidentimiz Иlham Яliyevin tapшыrыьы яsasыnda Nazirlяr Kabineti yanыnda Operativ Qяrargah yaradыlыb. Operativ Qяrargah lazыmi tяdbirlяri hяyata keчirir vя gюrцlяn iшlяr haqqыnda яhaliyя vaxtaшыrы mяlumat verilir. Cяnab Prezidentimizin bu barяdя verdiyi fяrman vя sяrяncamlar bir tяrяfdяn яhalini sяfяrbяr etmяyя, digяr tяrяfdяn koronavirusun юlkя iqtisadiyyatыna, vяtяndaшlarыn sosial vяziyyяtinя mяnfi tяsirinin aradan qaldыrыlmasыna yюnяldilib.

Prezidentin sяrяncamы ilя Koronavirusla Mцbarizяyя Dяstяk Fondu yaradыlыb.

Koronavirus infeksiyasыnыn yarada bilяcяyi tяhlцkяni aradan qaldыrmaq mяqsяdilя Шяki шяhяrindя qabaqlayыcы tяdbirlяr gюrцlцr. Bu mяq-

sяdlя mяnim imzaladыьыm sяrяncama яsasяn xцsusi qяrargah yaradыlmыш, daxil olan mяlumatlarыn operativ qяbul edilmяsi цчцn 244 26 43 nюmrяli "Qaynar xяtt" yaradыlmышdыr.

Xцsusi karantin rejimindя polis iшчilяri, tibb iшчilяri gяrgin iшlя-

yir. Onlar юz hяyatlarыnы risk altыnda qoyaraq bizim saьlamlыьыmыzы vя tяhlцkяsizliyimizi qoruyur. Gяlin bu чяtin gцnlяrdя biz onlara dяstяk olaq, qoyulan qaydalara яmяl edяk.

Operativ Qяrargahыn tяlяblяrinя uyьun olaraq Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti tяrяfindяn zяruri tяdbirlяrin gюrцlmяsi davam etdirilir. Qlobal pandemiya hesab olunan koronavirus infeksiyasыnыn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin яmяkdalarыndan, Шяki Bяlяdiyyяsinin цzvlяrindяn vя mяhяllя nцmayяndяlяrindяn, baшчыnыn kяnd inzibati яrazi dairяsi цzrя nцmayяndяliklяrinin яmяkdaшlarыndan vя kяnd bяlяdiyyяlяrinin цzvlяrindяn ibarяt 52 qrup yaradыlmышdыr. Qrup цzvlяri шяhяrin kцчя vя prospektlяrindя, kяnd vя qяsяbяlяrdя sakinlяr arasыnda tяbliьat vя maariflяndirmя iшlяri aparыr. Xцsusi karantin rejiminin tяlяblяrinя uyьun olaraq mobil qruplarla yanaшы, mяn, baшчыnыn mцavinlяri, polis шюbяsinin rяisi vя icra hakimiyyяtinin mяsul iшчilяri шяhяr яrazisindя, ticarяt obyektlяrindя xяbяrdarlыq iшlяri aparыr, sakinlяrя шяxsi gigiyena qaydalarыna яmяl etmяk tюvsiyя olunur. Hяmчinin rayon яrazisindя yerlяшяn idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarыn binalarы, шяhяr яrazisindяki istirahяt parklarыnыn яrasizi, yaшayыш binalarы, eyni zamanda marш-

rut avtobuslarы vя dayanacaqlar mцtяmadi olaraq dezinfeksiya olunur, kцчя vя prospektlяr xцsusi maшыnlarla yuyulur . Чox tяяssцflяr olsun ki, gюrцlяn tяdbirlяrя baxmayaraq, koronavirus infeksiyasы yayыlmaqda davam edir. Ciddi karantin rejiminя baxmayaraq, vяtяndaшlarыmыzыn bir hissяsi hяlя dя tяhlцkяnin nя qяdяr ciddi, aьыr olduьu hiss etmir.

Dюvlяt orqanlarы 65 yaшdan yuxarы шяxslяrin цmumiyyяtlя, evdя qalmasыnы tюvsiyя etmяsinя baxmayaraq, hяlя dя 65 yaшdan yuxarы insanlarыn kцчяlяrdя olmasыnыn шahidi oluruq.

Mяn xцsusilя yaшlы nяslя mцraciяt etmяk istяyirяm . Biz siziylя nяyi bilmяliyik. Bizim bяdяnimizdя bir zцlal "pяncяrяsi" var. Bu zцlallar faktiki olaraq gяnclяrin orqanizmindя demяk olar ki, yoxdur. Amma yaш artdыqca, xцsusilя ,65 yaшdan yuxarы onlarыn sayы hяddindяn чox olur. Ona gюrя dя gяnclяr kцчяyя чыxыb bu virusu evя gяtirsяlяr yaшlы insanlar bu xяstяliklя aьыr mцbarizя aparacaqlar. Bu, narahatlыq doьuran bir haldыr. Mяn bir daha Sizя bildirmяk istяyirяm ki, heч bir ciddi ehtiyac olmadan kцчяyя чыxmayыn.

Bu gцn hяr bir kяs tяkcя юzцnя vя ailяsinя cavabdeh deyil, bцtюvlцkdя cяmiyyяt qarшыsыnda mяsuliyyяt daшыyыr. Ziyalыlar, sяnяt adamlarы, tanыnmыш idmanчыlar, KИV чaьыrыш edir ki, evdя qal hяyatыnы, cяmiyyяti xilas et. Bu gцn evimiz bizim sяngяrimiz olmalыdыr. Hяr birimiz hяyatыmыzы, ailяmizi, cяmiyyяtimizi vя sabahыmыzы dцшцnяrяk bu gцnlяrdя karantin шяraitinя ciddi яmяl etmяliyik. Яziz шяkililяr!

Xalqыmыz bцtцn aьыr vя чяtin шяraitdяn чыxmaьы bacarыr. Hesab edirяm ki, bu dяfя dя sяfяrbяr olub, karantin rejiminя ciddi яmяl edяcяyik. Qыsa mцddяt яrzindя koronavirus epidemiyasыnыn Azяrbaycanda lokallaшmasыnы vя tяhlцkяnin aradan qaldыrыlmasыnы hamыmыz bir yerdя tяmin etmяliyik. Bu gцn hamыmыzыn bir шцarы var: Biz birlikdя gцclцyцk! Evdя qal!

сящ. 5

Fransanыn Azяrbaycandakы sяfiri Шяkidя olmuшdur

Mart ayыnыn 12-dя Fransanыn Azяrbaycandakы sяfiri Zakari Qros Шяki шяhяrinя gяlmiшdir.

Hяmin gцn sяfir Zakari Qros шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovla gюrцшmцшdцr. Qonaьы sяmimi salamlayan icra baшчыsы ona Шяkinin tarixi, iqtisadiyyatы, mяdяniyyяti, turizm potensialы, юzцnяmяxsus milli adяt-яnяnяlяri barяdя mяlumat verilmiшdir.

Gюrцш zamanы Fransa ilя Azяrbaycan, o cцmlяdяn Шяki шяhяri ilя Kolmar шяhяrlяri arasыnda olan яmяkdaшlыq яlaqяlяri, hяmчinin Шяkinin tяhsil mцяssisяlяrindя fransыz dilinin tяdrisi vяziyyяti barяdя sюhbяt aparыlmышdыr.

Fransalы diplomat Шяkiyя ilk dяfя sяfяr etdiyini, Шяkidя olmaьыndan mяmnun olduьunu, sяfяrin bu qяdim di-

yarla daha yaxыndan tanыш olmaq mяqsяdi daшыdыьыnы bildirmiшdir. Сющбят zamanы qarшыlыqlы maraq doьuran mяsяlяlяr mцzakirя olunmuшdur.

Sonda xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur. Сяfяr чяrчivяsindя sяfir Zakari Qros Шяkinin qя-dim tarixi abidяlяri ilя tanыш olмуш, ADPU-nun Шяki filialыnы, шяhяr 1 vя 8 №-li tam orta mяktяblяri, Шяki Turizm Иnformasiya Mяrkяzini, Azяrbaycan Respublikasыnыn Иnsan Hцquqlarы цzrя Mцvяkkilinin (Ombud-smanыn) Шяki regional mяrkяzini vя Fransa Mцqavimяt Hяrяkatыnыn qяhrяmanы Яhmяdiyyя Cяbrayыlovun ev-muzeyini ziyarяt eтмишдир.

"Saьlamlыьыmыz Milli Hяmrяyliyimizdяdir"

Тяnha, ahыl vяtяndaшlara sosial xidmяtlяr gюstяrilir Юlkя Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin чaьыrышыna яsasяn, karantin rejimi ilя яlaqяdar olaraq Шяki шяhяrindя tяnha, ahыl vяtяndaшlar vя ehtiyacы olan шяxslяr daim diqqяt mяrkяzindя saxlanыlыr.

Bu mяqsяdlя DSMF-nin Шяki шяhяr шюbяsinin iшчilяri, kюnцllцlяr ahыllarыn, tяnha yaшayan sakinlяrin mяnzillяrindя olur, onlara sosial xidmяtlяr gюstяrir, zяruri tяlяbatlarыnыn юdяnilmяsini hяyata keчirirlяr.

Шяки Бялядиййясинин коллективи, Ряна ханым Немятовайа вя Мяммяд Щцсейнова, язизляри АДИЛ ЩЦСЕЙНОВУН вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верир. АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН.

Koronavirus infeksiyasыnыn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя Шяki шяhяrindя aparыlan tibbiprofilaktik, dezinfeksiyaedici vя qabaqlayыcы tяdbirlяrlя yanaшы яhalinin mariflяndirilmяsi mяqsяdilя YAP-nыn Шяki tяшkilatыnыn kюnцllцlяri tяrяfindяn "Saьlamlыьыmыz Milli Hяmrяyliyimizdяdir" adlы aksiya keчirilib.

Kюnцllцlяr яhali arasыnda koronavirus infeksiyasыnыn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя tяk yaшayan yaшlы insanlarыn evlяrinя gedяrяk onlara evdя qalmaьыn vaci-

bliyi barяdя sюhbяtlяr aparmыш, karantin rejiminin tяlяblяrinя riayяt olunmasыnыn vacibliyini onlarыn diqqяtinя чatdыrmышlar.

21-29 mart tarixlяrindя keчirilяn "Saьlamlыьыmыz Milli Hяmrяyliyimizdяdir" adlы aksiya чяrчivяsindя YAP-nыn Шяki tяшkilatыnыn 5 nяfяr kюnцllцsц Tяшkilatыn Gяnclяr Birliyinin sяdri vя sяdr mцavinlяri ilя birlikdя 20-yя yaxыn tяnha yaшayan yaшlы insanlarы ziyarяt edяrяk Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn rяhbяrliyinin adыndan onlarы bayram mцnasibяti ilя tяbrik etmiш, tibbi lяvazimatlar vя gigiyenik vasitяlяr tяqdim etmiшlяr.

сящ. 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 03 (185), Март 2020

Шякили академик “Шющрят” ордениня лайиг эюрцлдц Мартын 28-дя 70 йашы тамам олан щямйерлимиз - Nяqliyyat, Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyinin tabeliyindя "Milli Nцvя Tяdqiqatlarы Mяrkяzi" QSC-nin sяdri, “Ямякдар елм хадими”, академик Адил Гярибов Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti илщам Ялийевин 27 март 2020-ъи ил тарихли Sяrяncamына ясасян “Шющрят” ордени иля тялтиф олунуб.

Адил Гярибов Эюrkяmli kimyaчы alim, Яmяkdar elm xadimi, "Шюhrяt" ordeni laureatы, "Milli Nцvя Tяdqiqatlarы Mяrkяzi" QSC-nin sяdri, akademik Adil Abdulxalыq oьlu Qяribov 1950-ci il martыn 28-dя Шяki шяhяrindя anadan olub. Дцнйа шющрятли академикин анадан олмасынын 70 иллик йубилейиня щяср едилиб, Азярбайъан Милли Елмляр Академийасынын рясми интернет сайтында дяръ олунмуш мягаляни биз дя охуъуларымызын диггятиня чатдырмаг истяйирик. Адил Гярибов, 1966-cы ildя orta mяktяbi gцmцш medalla bitirяrяk, Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin Kimya fakцltяsinя qяbul olub, 1972-ci ildя hяmin fakцltяni "Fiziki kimya" ixtisasы цzrя fяrqlяnmя diplomu ilя baшa vurub.

Alim 1972-1976-cы illяrdя Azяrbaycan Elmlяr Akademiyasыnыn Radiasiya tяdqiqatlarы sektorunda aspirantura tяhsili alыb, 1979-cu ildя "Seolit vя tяrkibindя seolit olan katalыzatorlara qamma шцalarыnыn tяsirinin tяdqiqi" mюvzusunda namizяdlik, 1995-ci ildя "Oksid vя metal-oksid sistemlяrinin sяthindя maddяlяrin radiasiya katalitik parчalanma proseslяrindя enerji юtцrцlmяsinin qanunauyьunluqlarы" mюvzusunda doktorluq dissertasiyalarыnы mцdafiя edib. O, 1998-ci ildя professor elmi adыnы alыb,

2007-ci ildя AMEA-nыn mцxbir цzvц, 2014-cц ildя isя hяqiqi цzvц seчilib.

Akademik A.Qяribovun elmi araшdыrmalarы чoxшaxяlidir. O, keчmiш SSRИ-nin nцvя elmlяri vя texnologiyalarы sahяsindя aparыcы elmi qurumu olan И.Kurчatov adыna Atom Enerjisi Иnstitutunda elmi mяktяb keчib. Alimin rяhbяrliyi ilя nцvя enerjisi яsasыnda neft fraksiyalarыnыn katalitik krekinqi prosesindя benzinin keyfiyyяtini artыrmaьыn radiasion цsulu iшlяnilib. Hяmчinin A.Qяribov tяrяfindяn metanыn su buxarы ilя radiasionkatalitik konversiya цsulunun optimal rejimi tяyin edilib, mцxtяlif tяrkibli, disperslik, struktur nizamlыlыьы vя qadaьan olunmuш zona eninя malik oksid birlяшmяlяrdя ionlaшdыrыcы шцa enerjisinin udulmasы, чevrilmяsi vя saxlanыlmasы proseslяrinin qanunauyьunluqlarы tяcrцbi vя nяzяri olaraq aшkarlanыb. Aparыlmыш tяdqiqatlar nяticяsindя ionlaшdыrыcы шцalarыn enerjisinin oksid dielektriklяrdя toplanыb saxlanma цsulu iшlяnilib.

O, radiasion-heterogen proseslяrdя tяcrцbi olaraq юlчц effektini aшkar edib vя hidrogen vasitяsilя effektiv enerji чevrilmя proseslяrinin elmi яsaslarыnы iшlяyib. Bundan baшqa, akademik tяrяfindяn ilk dяfя olaraq atom-hidrogen energetikasы proqramы цzrя tяklif olunan radiasion-heterogen enerji чevrilmя proseslяrinin nяzяri modeli verilib vя

proseslяrin kinetik parametrlяri tяyin edilib. Чernobыl qяzasыndan sonra A.Qяribov И.Kurчatov adыna Atom Enerjisi Иnstitutunun sifariшi ilя su ilя soyudulan nцvя reaktorlarыnыn tяhlцkяsizliyi цzrя tяdqiqatlar aparыb vя bu istiqamяtdя kollaborasiyaya rяhbяrlik edib. Aparыlmыш tяdqiqatlar яsasыnda su ilя soyudulan nцvя reaktorlarыnыn aktiv zona materiallarыnыn mцda-

fiя vя katastrofik oksidlяшmя proseslяrinin baшvermя mexanizmlяri aшkar olunub. Alыnmыш nяticяlяr Чernobыl vя Fukusima qяzalarыnыn sяbяblяrinin aшkar olunmasыnda, su ilя soyudulan nцvя reaktorlarыnыn normal vя qяza rejimlяrinin ssenarilяrinin iшlяnmяsindя istifadя olunub.

Alim tяrяfindяn neytron, proton vя digяr ionlaшdыrыcы шцalarыn tяsiri altыnda nanomateriallarda baш verяn nцvя чevrilmяsi, radioaktiv parчalanma, mцhitя enerji verilmяsi vя deffektяmяlяgяlmя qanunauyьunluqlarы aшkar olunub.

Onun rяhbяrliyi altыnda Azяrbaycan яrazisindя torpaq vя su hюvzяlяrindя, mцxtяlif istehsalat sahяlяrindя tяbii radioaktiv izotoplarыn paylanma xцsusiyyяtlяri vя radiasiya tяhlцkяsizliyi цzrя tяkliflяr hazыrlanыb.

A.Qяribovun aldыьы elmi nяticяlяr цч dяfя SSRИ Elmlяr Akademiyasыnыn illik hesabatыnda mцhцm nяticя kimi qeyd edilib. Aparыlmыш чoxшaxяli tяdqiqatlarыn nяticяsi olaraq akademik tяrяfindяn Azяrbaycanda radiasion-heterogen sistemlяr vя proseslяr цzrя elmi mяktяb formalaшыb.

O, юlkя Prezidentinin 22 iyul 2014-cц il tarixli Sяrяncamы ilя Azяrbaycan Respublikasы Nяqliyyat, Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyinin tabeliyindя "Milli Nцvя Tяdqiqatlarы Mяrkяzi" QSC-nin sяdri tяyin olunub.

Akademik A.Qяribov 400-dяn чox elmi яsяrin, o cцmlяdяn 2 kitabыn, 12 patent vя mцяlliflik шяhadяtnamяsinin mцяllifidir. Onun nцfuzlu bey-

nяlxalq elmi jurnallarda чap olunmuш яsяrlяrinя 1500dяn artыq istinad edilib. Alimin rяhbяrliyi altыnda NATO, Ukrayna Elm Texnika Fondu, Avropa Иttifaqы vя ABШ-ыn Energetika Nazirliyi ilя bir sыra layihяlяr icra olunub.

Alim Mцstяqil Dюvlяtlяr Birliyinin Atom Enerjisinin dinc mяqsяdlяrlя istifadяsi цzrя Komissiyasыnda Azяrbaycan Respublikasыnыn tяmsilчisi, Atom Enerjisi цzrя Beynяlxalq Agentliklя Яlaqяlяr цzrя Azяrbaycan Dюvlяt Komissiyasыnыn цzvцdцr.

A.Qяribovun elmi vя elmi-tяшkilati fяaliyyяti dюvlяtimiz tяrяfindяn daim yцksяk qiymяtlяndirilib. O, 2005ci il ildя юlkя baшчыsыnыn Сяrяncamы ilя "Яmяkdar elm xadimi" fяxri adыna, 2020-ci ildя isя "Шюhrяt" ordeninя layiq gюrцlцb.

***

Шяки бялядиййясинин коллективи бцтцн шякилиляр адындан эюrkяmli alim Adil Qяribovu 70 illik yubileyi mцnasibяtilя tяbrik edir, ona mюhkяm can saьlыьы, эяляъяк elmi ишляриндя даща бюйцк uьurlar arzulayыr.

Мцрад НЯБИБЯЙОВ Фотоларда: Аkademik Adil Qяribov Azяrbaycan Respublikasыnыn nцmayяndя heyяtinin tяrkibindя Atom Enerjisi цzrя Beynяlxalq Agentliyin Baш Konfransыnыn 63-cц sessiyasыnda.

Avstriya, Vyana шяhяri, 15-21 sentyabr 2019.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 03 (185), Март 2020

сящ. 7

MИLLИ MЯTBUATЫMЫZЫN VЯ JURNALИSTИKAMЫZЫN ШИRMЯMMЯD HЦSEYNOV MЯKTЯBИ

Рамиз ОРСЯР (Яввяли ютян сайларымызда)

"ИTHAF вя NЯZИRЯ" Иstяr pedaqoji, istяr tяdqiqatчы alim, istяrsя dя jurnalist-publisist fяaliyyяtindя юz sюzцnц demiш, sяlяflяrinin layiqli xяlяfi kimi юzцnц tяsdiqlяmiш, klasсik portret cizgilяrinя yiyяlяnmiш sюz adamы, qяlяm sahibi, bюyцk sяnяtkar vя bюyцk шяxsiyyяt Шirmяmmяd Hцseynov юmrцnцn 10-cu onilliyindя dя yorulmadan чoxшaxяli fяaliyyяtini davam etdirmяkdяdir. (Ясяр

dюvlяtsiz vя tarixi шяxsiyyяtsiz olmamышlar. Иnsanlыq tarixinя 128 mцstяqil tцrk dюvlяtinin adы yazыlmышdыr. Bu dюvlяtlяrdяn sяkkizini azяri tцrklяri yaratmышlar. Bizim axыrыncы dюvlяtimiz 1918-1920-ci illяrdяki Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtidir. O, 114-cц tцrk dюvlяti idi. Шirmяmmяd mцяllimin qяnaяtincя dя "istiqlal, mцstяqillik, xalqыn vя millяtin elя mцqяddяs sяrvяtlяridir, onun yolunda zяhmяti olmuш hяr insanы-tarixi шяxsiyyяti hяmiшя qяdirbilяnlik vя dualarыmыzla, rяhmяtlяrimizlя anmalыyыq."

Mяшhur tцrk yazarы vя alimi Mustafa Yazычыnыn "Tarixdя 128 tцrk dюvlяti ilя 318 dюvlяt-356 hюkumяt baшqanlarыnыn юzяlliklяri"

timizin zяfяrlяri vя яvяzsiz sevinc dolu tarixinя layiq, qцrur vя юyцnmя qaynaьыmыz, milli hakimiyyяtimizin tяminatы, vяtяn vя millяt шяrяfinin qoruyucusu Шanlы Ordumuza; 6. Ordumuzun bugцnkц duruma yetiшmяsindя paylarы чox bюyцk olan, varlыqlarы ilя iftixar etdiyimiz qulluqda vя istefada olan zabitlяrimizя; 7. Яdalяtin bцtцn yurdda hakim olmasыnы saxlayanlara; 8. Bюyцk tцrk millяtinin birlik vя bяrabяrliyini qoruyanlara: 9. Mяшrц-nizamыn vя dюvlяtiяbяd mцddяtin daim yanыnda olanlara, яrmaьan edirяm".

Doqquz bяnddяn ibarяt bu "Иthaf" tцrk xalqlarыnыn milli dяyяrlяrini sяrgilяmяklя, чox шey deyir vя bu misralar Mustafa Yazычыya mяxsusdur.

olan Azяrbaycan xalqыnыn milli birliyini pozanlara; 9. Azяrbaycanыn tяbii vя mяnяvi sяrvяtlяrini hяrraca qoyanlara; 10. Yalanчы, millяt pяhlяvanlarыna, xalqыn milli hissi ilя oynayanlara; 11. Azяrbaycanы яbяdi яsarяt vя mцstяmlяkячilik zцlmцndя saxlamaq istяyяn inzibati-amirlik sisteminя - "Lяnяt vя min lяnяt!"

"Bяrяkяt" qяzети, 4 sentyabr 1991 Цrяyindя Vяtяn, xalq, millяt sevgisi vя yanьыsы olanlar bilir ki, Шirmяmmяd Hцseynov - "Millяt yaddaшыnыn keшikчisi" (akademiik Rafael Hцseynov) bu 11 bяndlik nяzirяni cыzdaьы чыxa-чыxa necя yazыb!

Ширмяммяд мцяллимин саьлыьында гялямя алынмышдыр. - Ред.)

Zяhmяtkeш, ayыq vя sayыq ziyalыnыn sюzц vя яmяli яkiz qardaш kimi bir-birinя bяnzяyir vя onun sяnяti ilя шяxsiyyяti bir bulaьыn gюzцndяn su iчib.

Onun publisistikasыnы чaьdaш mцstяqillik dюvrцmцzцn canlы salnamяsi, canlы ensklopediyasы da adlandыrmaq olar.

Axtarышlarыndan, tяdqiqatlarыndan yorulmadыьы kimi, mцtaliяdяn dя bircя gцn olsun юzцnц kяnarda tutmur. Sanki bu adam oxumaq, юyrяnmяk, yazmaq vя юyrяtmяk цчцn yaranmышdыr. Onun masasы цstdя tяkcя milli mяtbuatыmыzыn, milli sюz, sяnяt adamlarыnыn deyil, tцrkdilli vя dцnya xalqlarыnыn mяtbu vasitяlяrini, elяcя dя mяшhur tцrk vя dцnya yazычыlarыnыn яsяrlяrini gюrmяk olar. Шirmяmmяd mцяllimin qяnaяtincя: "Hяr bir insan vя xalq цчцn юzцnц tanыmamaqdan bюyцk tяhlцkя yoxdur. Юzцnц tanыmayan millяt tarixi inkiшaf yolunu vя sяmtini dцzgцn mцяyyяnlяшdirя bilmяz".

Milli yaddaш daшыyыcыsы, bir mяnяviyyat kюrpцsц olaraq Шirmяmmяd Hцseynov Azяrbaycanыn dцnяniylя bu gцnц arasыnda qыrыlmaz baьlarыn tarixi шяxsiyyяtlяr olduьunu isbatlayыr vя onlardan sevя-sevя danышa-danышa цmumilяшdirmяlяr aparыr, qяnaяtlяrini dя oxucularыyla bюlцшmяyi unutmur.

"Tarixi шяxsiyyяtlяri юyrяnmяklя hяr bir xalqa xas olan цmdя keyfiyyяtlяri ortaya чыxarmaq olar. Mяsяlяn, tarix яdяbiyyatыnda tцrklяrin tarixi шяxsiyyяtinя xas olan цч mцhцm cяhяt aydыn gюstяrilir: Dюvlяt quruculuьu istedadы vя qabiliyyяti, qяhrяmanlыq vя fяdakarlыq, insaf vя mяrhяmяtlilik." Tяsadцfi deyil ki, mяhz bu keyfiyyяtlяrinя gюrя tцrklяr heч vaxt mцstяqil

Ширмяммяд Щцсейнов щяйат йолдашы Цлкяр ханымла Шякидя, Бяхтийар Ващабзадянин евиндя. 16 август 2014. яsяri (Ankara 1990, 336 sяh.) юmцr boyunca daim millяt, xalq, vяtяn eшqi ilя yaшayan bюyцk azяrbaycanlыnы - Шirmяmmяd mцяllimi hяyяcanlandыrыr vя onun bюyцk maraьыna sяbяb olur. Qяlяmя sarыldыьы gцndяn mюvzu qыtlыьы чяkmяyяn Шirmяmmяd ustadыn diqqяtini hяr шeydяn юncя 9 bяndlik "Иthaf (hяsr etmя)" olduьunu sюylяyir vя mюvzu onu tapыr. "Шяxsiyyяt vя milli dяyяrlяr: tarix nя deyir?" mяqalяsini yazmaqla "Иthaf"a rяьmяn yazdыьы "Nяzirя"ni oxucularыna tяqdim edir.

ИTHAF Яcdadыnы, tarixini vя tцrk bюyцklяrini sevяnlяr цчцn hazыrladыьыm bu яsяrimi: 1. Bir gцn belя bayraqsыz vя dюvlяtsiz qalmamыш vя iftixar etdiyimiz Atalarыmыzы yetiшdirmiш olan tцrk millяtinя; 2. Gяlmiш-keчmиш tцrk dюvlяt vя hюkumяt baшqanlarы ilя bюyцk komandanlarыmыza; 3. Dюvlяt iшlяrinя yararlы adam seчmяyi bilяnlяrя; 4. Dюvlяt mexanizmini adil bir шяkildя iшlяdяnlяrя; 5. Quruluшu dцnya tarixinin baшlanьыc gцnlяrinя qяdяr gerilяrdя qalan, bюyцk millя-

Шirmяmmяd mцяllimin dя цrяyi bu misralardan riqqяtя gяlir vя чox orиjinal, nitq etiketlяrindяn istifadя etmяklя "Nяzirя"sini qяlяmя alыr.

Yazacaьыm kitaba ИТЩАФ яvяzinя НЯЗИРЯ 1. Яcdadыnы, tarixini, юz tцrk bюyцklяrini tanыmayanlara; 2. Bir gцn belя bayraqsыz vя dюvlяtsiz qalmamыш vя iftixar etdiyimiz atalarыmыzы yetiшdirmiш olan tцrk millяtinя yad olan manqurtlara; 3. Dюvlяt vя hюkumяt baшыna satqыnlarы vя nadanlarы gяtirяnlяrя; 4. Dюvlяt iшlяrinя yararlы adamlarы deyil, юz яfяl qohumяqraba, dost vя yerlilяrini qoyanlara; 5. Millяtin шяrяf, namus vя varlыьыnы qoruyacaq inzibati orqanlarы rцшvяtxorlar, namussuz vя vicdansыzlar hesabыna dolduranlara; 6. Milli ordumuzu korlayыb xalqы silahsыz vя mцhafizяsiz qoyanlara; 7. Bцtцn yurdda яdalяtsizliyi hюkmfяrma olmasыna rяvac verяnlяrя; 8. Bюyцk tцrk millяtinin, onun ayrыlmaz tяrkib hissяsi

ЦZEYИR HACЫBЯYLИ публисистикасынын ъазибяси вя ШИRMЯMMЯD HЦSEYNOV фядакарлыьы "Цzeyir bяy sяnяti ilahi sяnяtdir, Allah vergыsыdir, tarыxin vя taleyin bыzя bюyцk tюhfяsыdir. Mцqяddяslik onun hяm sяnяtindя, hяm dя heч vaxt unudulmayan чюhrяsundяdir" - Bu sюzlяr professor Шirmяmmяd Hцseynova mяxsusdur. "Цzeyir bяy юz kюkц, ideallarы, ruhu, mяnяviyyatы, fяdakarlыьы vя bяnzяrsiz istedadi ilя xalqыna, tяmяnnasыz xidmяt gюstяrяn, Azяrbaycanы yer цzцnя tanыdan, ilahi sяnяti ilя юlmяzlik qazanan tarыxi шяxsiyyяtdir." Bu sюzlяr dя Шirmяmmяd mцяllыmindir. "Цrяyimdяn keчir ki, nя ola XX яsr Azяrbaycan mцqяddяslяri sыyahыsыna bыrinci nюvbяdя Hяsяn bяy Zяrdabыnin, Цzeyir bяy Hacыbяyovun vя Mяhяmmяd Яmin Rяsul-zadяnin adlarы

yazыlsыn. Nя цчцn? Nя яsasla? Яlbяttя, bunu geniш шяrh etmяyя kычыcik yazыda imkan yoxdur". ("Milli mцqяddяslяrыmiz" yazыsыndan "Mцstяqillыyin чяtin yolu... Biz hara gedыrыk?" Azяrnяшr, B-1996, s., 108-109.) - Bu sюzlяr

dя Шirmяmmяd mцяllыmindir. "Ц.Hacыbяylыnin komedыyalarыndakы mцtяrяqqi, demokratik fыkirlяr, kюhnя hяyatыn vя gerыlыyin tяnqыdi, zцlmkar tяbяqяlяrin nцmayяndяlяrыnя qarшы satыrik gцlцш юz baшlanьыcыnы publыsistыkadan almышdыr. O, publыsistik yazыlarыnda mцtяrяqqi ictыmai-sыyasi fыkirlяri mцdafiя etmiшdir. Yazычыnыn publыsistik yazыlarы юz tematik geniшlыyi, яdяbi mяnbяlяrdяn, xususыlя Шяrq яdяbiyyatыndan gяtirdыyi mыsallarla hяr kяsi heyran qoymuшdur. Ц.Hacыbяyli "Molla Nяsrяddin"in yolunu davam etdыrяrяk hяr шeydяn yazmыш vя cяmiyyяtdяki eybяcяrliklяri qamчыlamaqla yanaшы, onlardan qurtuluш yollarыnы da gюstяrmiшdir". - Bu sюzlяr dя ustad Шirmяmmяd mцяllыmя mяxsusdur. Ш.Hцseynov Ц.Hacыbяylыnin hяm hяyat-fяaliyyяtыnя, hяm bяdii, hяm dя publыsistik yaradыcыlыьыna yaxыndan vя dяrindяn bяlяd idi. O bыlirdi ki, Ц. Hacыbяylыnin yaradыcыlыьы baшdan-ayaьa чaьdaшlarыnыn yaradыcыlыьыndan bir qяdяr baшqa publыsistik яda vя ovqatla fяrqlяnir: kыnayяli цslub, komizm vя sarkazmla aшыlanan tяhkыyя tяrzi bu publыsistik nцmunяlяrя яlavя estetik boya artыrsa da, onlarы publыsistыkada "mяnяvi kamillik vя яxlaqi axtarышlar"ыn vahid realist vя radыkal-tяnqыdi kontekslяrdяn kяnara чыxarmыr, belяdя bцtюv vя tamdыr. Ш.Hцseynov onu da yaxшы bыlirdi ki, estetik яlvanlыq цslub mцxtяliflыyi, sцni konstruksыyadan, stereotip ideyadan uzaqlыq isя onun mяqalяlяrыnin vя feleyetonlarыnыn ha-mыsы цчцn mцшtяrяk vяziyyяt olaraq qalыr. Bu yazыlardakы "axtarыш effekti" mцяllыfя yaxыn vя doьma olan mюvzularыn materыallarыnda юzцnц daha qabarыq шяkildя gюstяrir. Цzeyir bяy publыsistыkasыndan sцzцlцb gяlяn xof nadanlarы yazыldыьы dюvrdяn sonra da qorxu iчыnя soxurdu.

Xofdan yaranan qorxu, qorxudan doьan vя qaynaqlanan nadanlыq vя yarыmчыqlыq isя yenя dя "meydan sulamaqda" davam edirdi. Яlbяttя, Ц.Hacыbяylыnin publыsistыkasыnda (komedыyalarыnda olduьu kыmi) dюvrцn bцtцnlцkdя publыsisttarыxi mяnzяrяsыni, onun nяzяri-ideoloji, tяшkыlatы iш vя fяaliyyяt baxыmыndan mцndяrыcяsыni yalnыz neqativ яyinti vя sapыntыlarla bяrabяrlяшdirmяk vя eyni metodoloji sяhvя mцrяkkяb ideoloji mяsяlяyя, o illяrя xas mexanыki mцnasыbяtlя yanaшmaьa gяtыrib чыxarыrdы. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 8

№ 03 (185), Март 2020

ХХЫ ясрин бяласы - КОРОНАВИРУС Азярбайъанлы щяким, узун мцддятдир ки, Sяudiyyя Яrяbistanыnын aparыcы epidemioloqu вязифясиндя чалышан щямйерлимиз Dr.Azяr Rяшidovдан ХХЫ ясрин проблеминя чеврилмиш Коронавирусла (ЪОВЫД-19) баьлы интернет васитясиля алдыьымыз мцсащибя.

- Koronavirus nяdir vя simptomlarы necя olur?

- Koronaviruslar adяtяn yuxarы tяnяffцs yollarыnыn infeksion xяstяliyini tюrяdяn bir qrup viruslarыdыr. Lakin bu koronaviruslardan 3 novц yuxarы tяnяffцs yollarы ilя yanaшы aшaьы tяnяffцs yollarыnы (bronxlar ve aь ciyяr) da zяdяlяyяrяk aьыr infeksiyalar vя icmada alovlanmalara sяbяb ola bilяrlяr. Bu baш vermiш alovlanmalarыn tюrяdicilяri 2003-cц ildя Чindя SARS CoV, 2012-ci ildя Sяudiyyя Яrяbistanda MERS CoV vя 2019-cu ilin sonunda Чindя COVЫD-19 olmuшdurlar. Xяstяliyin 20%-i aьыr vя orta aьыr formada keчir, qalan hallar yцngцl vя ya simptomsuz olur.

Sыmptomlar yoluxmadan 2-14 gцn (orta hesabla 56) sonra юzцnц gюstяrir. Sыmptomlar бunlarдыр: yцksяk temperatur (hяrarяt), quru юskцrяk, яzяlя aьrыsы, yorьunluq, zюkяm, angina vя tяnяffцs чatышmamazlыьы. Aьыr hallarda kяskin tяnяffцs чatышmamazlыьы sindromu vя septik шok ola bilяr.

- Сюзцэедян virusун vяhшi heyvanlardan keчdiyi deyilir. Bu доьрудурму?

- Koronaviruslarыn rezervuarы яksяr hallarda heyvan populйasiyalarыnda olur.

MERS CoV ve SARS CoV-un ilkin rezervuarlarы yarasalar olduqda bu viruslar mutasiya olunaraq ara sahiblяrinя (MERS CoV-da dяvяyя vя SARS CoV-da isя palma piшiyinя) vя oнлардан da insanlara otцrцlmцшdцlяr. COVЫD-я gяldikdя onun da ilkin rezervuarы yarasalarda aшkarlanmышdыr. Lakin ara sahibinin olmasы hяlя ki sual altыndadыr. Нязяри olaraq bu yarasa da ola bilяr. Bu proses heyvan rezervuarыndan insanlara otцrцlmяsi necя baш verir? Bunun bir neчe sяbяbi var: Bunlardan biri insanlarыn tяbiяtdя olan heyvan rezervuarlarыna birbaшa mцdaxilяsidir. Иkincisi isя viruslarыn struktur proteinlяrindя mцtяmadi olaraq gedяn mutasiya proseslяridir. Bu mutasiya proseslяri onlara yeni keyfiyyяtlяr qazandыrыr vя yeni ekoloji mцhitinя, yяni insanlarыn orqanizminя adaptasiya edяrяk yayыlmaьa imkan verir.

- Bildiyiмiz kimi, яvvяllяr baш vermiш SARS CoV vя MERS CoV virus xяstяliklяri чoxlu юlцmlяrlя nяticяlяnirdi. Sizcя bu virus da eyni tяsiri gюstяrяcяkmi?

- Бу вирусларын юlцm gюstяricilяri bелядир: COVЫD - 19-4%, SARS CoV - 10%, MERS CoV - 35%.

Nяzяrя alsaq ki, юлцм hallarыn чoxu yцngцl vя simptomsuzdur, demяli hamыsы qeydiyyata dцшmяyя dя bilяr. Bu halda юlцm gюstяricisi 4%-dяn

dя aшagы olmalыdыr.

- Virusdan zяrяr gюrя bilяcяk risk qruplarы hansыlardыr?

- Risk qruplarы bunlardыr: - Eqzotik heyvanlarыn satышы ilя mяшьul olan шяxslяr; - Bu marketlяrdя alыш-veriш edяn шяxslяr; - Tibb iшчilяri (SARS-a yoluxmuш xяstяlяrin arasыnda tibb iшчilяrinin xцsusi чяkisi 15%, MERS CoV da isя 12%dir);

Xяstя insanlar saьalaraq immunitet qazanыrlar vя icmada immunitetli шяxslяrin miqdarы artdыqca virusun tяsiri azalыr.

COVЫD virusunun genetik analizi gюsterir ki, hal-hazыrda S - spike ve N - nucleokapsid proteinlяrindя mutasiyalar davam edir vя alimlяrin rяyinя gюrя bu virusun stabilliyinя vя patogenliyinя, daha dяqiq desяk, virusun insandan insana юtцrцлmя potensialыna tяsir edяcяk, bu isя юz nюvbяsindя xяstяliyin azalmasыna (sяngimяsinя) iшarяt ola bilяr.

- Sizcя Azяrbaycanda bu virus hansы effektlяri yarada bilяr?

- Azяrbaycanda baшqa юlkяlяrdя olan kimi COVЫD bir sыra mяnfi effektlяr yarada biler vя yaratmaqdadыr. Яn bюyцk mяnfi effekt iqtisadiyyatla baьlы olacaq. Mяnяvi tяsiri ися insanlarda olan qorxu vя tяшviш ilя baьlы olacaq ki, bu da sosial mediadan чox asыlыdыr. Lakin bu mяsяlяnin mцsbяt tяrяfi dя ondan ibarяt olacaq ki, COVЫD alovlanmasы tibb iшчilяrinя infeksion xяstяliklяrlя mцbarizя

Мяккя шящяри, Крал Ябдцлязиз хястяханасы, Октйабр, 2019.

- COVЫD 19 xяstяsi ilя tяmasda olan шяxslяr; - 40 yaшdan yuxarы шяxslяr (yoluxanlarыn 80%); - Xroniki xяstяliklяri olan шяxslяr; - Uшaqlara gяldikdя, onlar яsas risk qrupu hesab olunmurlar. 0-9 vя 9-19 yaшlы uшaqlar vя gяnclяrин xяstяlяnяnlяr arasыnda xцsusi чяkisi tяqribяn 1%-dir .

- Koronavirusа йолуханларын эетдикъя чoxaldыьыnы gюrцrцk. Sizcя, бу nя vaxt azalacaq vя ya dayanacaq?

- Иnfeksion xяstяliklяrin яksяriyyяti ya mюvsцmи olur, yaxud да bir vя neчя illik.

COVЫD dя istisna deyil. Xяstяliyin yayыlmasы bir чox amillяrя baьlыdыr. Bunlar яhalinin sыxlыьы, hяyat tяrzi vя gigiyenik tяdbirlяrя riayяt etmяsi, insanlarыn tibbi maariflяndirmя sяviyyяsi, юlkядя tibb sisteminin сявиййяси vя tibb iшчilяrinin hazыrlыьы, bilik vя bacarыqlarы, resurslarыn vя tяhcizatыn mюvcudluьu vя nяhayяt virusun юtцrmя яmsalы.

Qeyd etmяk istяrdim ki, hal-hazыrda COVЫD in юtцrmя яmsalы daxili yoluxma olan юlkяlяrdя nisbяtяn yцksяkdir.

COVЫD virusunun populйasiyasы insan populasiyasы ilя ilk tяmasda mцbarizя baш verir. Bu mцbarizяnin nяticяlяri adяtяn tяrs mцtяnasib olur.

- Юlkяyя хариъдян gяlяn инсанлар hansы цsullarla yoxlanыlmalыdыr?

- Яввялъя сorьu цsulu ilя hansы юlkяdяn gяldiklяri haqda mяlumat alыnыr. Сонра юskцrяk vя tяnяffцs чatышmazlыьы kimi simptomlar nяzяrя alыnmaгла тemperatur юlчцmяlidir. COVЫD ilя baьlы hansыsa яlamяt aшkarlanарsa, bu halda шяxs 14 gцnlцk karantinя yerleшdirilimяlidir vя laborator mцayinя edilmяlidir.

- COVЫD xяstяliyinin yayыlmasыna qarшы gюrцlяn tяdbirlяri necя qiymяtlяndirirsiz?

- Бu suala бirmяnalы cavab vermяk чяtindir. Hяr bir шяxs юlkяyя daxil olarkяn koronavirus xяstяsi kimi aшkar olunursa, bu normal bir gюstяricidir vя bundan qorxmamaq lazыmdыr. Lakin, яgяr hяmin шяxs aшkar olunmur vя sonra daxili yoluxmalara vя alovlanmalara sяbяb olursa, demяli bu epidemioloji nяzarяtин vя sяhiyyяdя olan problemlяrin gюstяricisidir. Epidemioloji nяzarяti hяyata keчirяn mцtяxяssislяr bu mяsяlяdя Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatыnыn Xяstяliklяrin Nяzarяti vя Profilaktikasы mяrkяzinin (CDC) tяlimat vя tюvsiyяlяrinя hяr zaman istinad вя ямял etmяlidirlяr.

sahяsindя problemlяrin hяll yollarыnыn tяcrцbяsini qazanmaьa imkan verяcяk.

- COVЫD xяstяliyinin mualicяsi necя апарылыр?

- Hal-hazыrda COVЫDin spesifik mцalicяsi yoxdur.

Mцalicяnin яsas mяqsяdi aьыr fяsadlarыn (kяskin tяnяffцs чatышmazlыьы sindromu, septik шokun yaxud baшqa orqanlarыn чatiшmazlыьыnыn) simptomatik mцalicя yolu ilя aradan qaldыrыlmasыdыr. Bu gцnяdяk Bяynяlxalq Qida vя Dяrman Agentliyindяn (FDA) virusa qarшы mцalicя mяqsяdi ilя heч bir dяrmana lisenziya verilmяmiшdir. COVЫD-19 infeksiyasы olan xяstяlяrin mцalicяsi цчцn aparыlan xцsusi klinik sыnaqlar hяlяki davam edir.

- Peyvяndlяrin nя vaxt hazыr olmasы gюzlяnilir вя щямин peyvяndlяr virusа йолухманын qarшыsыnы tam ala bilяcяkми?

- Щазырда 35 namizяd peyvяnd mюvcuddur vя bunlar hamыsы kliniki sыnaq mяrhяlяsindяdirlяr. Kliniki sыnaqlar peyvяndi bazara gяtirmяk цчцn bir шяrtdir. Kliniki sыnaq 3 mяrhяlяdяn ibarяtdir: 1. Peyvяndin tяhlцkяsizliyini sыnamaq цчцn 3 ay яrzindя 30-40 saьlam kюnцllцdя istifadя etmяlidirlяr. Kюnцllцlяrdя heч bir problem yaшanmasa 2-

ci mяrhяlяyя keчirlяr; 2. COVЫDin aktiv юtцrmя olan yerlяrdя bir neчя yцz nяfяrя peyvяnd vururlar ki, immun sisteminin stimullaшmasыnы vя xяstяlikdяn qorunmasыnыn effektini yoxlasыnlar (6-8 ay); 3. Bir neчя min kюnцllцyя hяmin yerdя peyvяndi vururlar ki, eksperimentin son nяticяsini alsыnlar (6-8 ay).

Bundan sonra Qida vя Dяrman Nяzarяti agentliyi (FDA) materiallarы юyrяnяrяk peyvяndдян istifadя edib etmяmяk haqda юz qяrarыnы verяcяk.

Bцtцn bu iшlяri baшa чатдырмаг цчцn ися 2-3 il vaxt lazыmдыр.

- Sosial шяbяkяlяrdя bяzi profilaktik tяdbirlяr haqda mяlumatlar yayыlыb.

Siz онлардан hansыlarы mяslяhяt gюrцrsцnцz?

- Gigiyena vя яl yumaq (sabunla, yaxud spirtqliserinin qarышыьы ilя); - Яllяriмизи цzцмцzя vurmaqdan чяkinmяliйик. Цzцmцzdя T-zona deyilяn bir yer var (iki gюz, burun vя aьыz). Bu T-zona COVЫD virusunun giriш qapыsыdыr. Biz hяmin yerя яl vurduqda viruslarыn orqanizmя daxil olmasыnda yardыmчы oluruq; - Xяstя шяxsя tяnяffцs etiketini юyrяtmяk lazыmdыr ki, maska taxsыn, юskцrяndя dirsяyin iч tяrяfinя, yaxud kaьыz dяsmala юskцrsцn vя яllяrini tez-tez yusun; - Saglam шяxs maska taxmamalыdыr, яhalinin sыx olan yerlяrindяn uzaq durmalы vя xяstя шяxsля ян азы 1,5 m мясафя сахламалыдыр ки, bu da yoluxmanыn ehtimalыnы сыфыра endirir; - Boьazы qarqara етмяк vя burunun iч tяrяfini silmяk kimi prosedurlar da effektlidir. Bunu 0,1%-ли xlorheksidin tяrkibli mяhlullarla, yaxud 3%-ли duzlu su ilя etmяk olar; - Яtraf mцhit tяmiz saxlanыlmalыdыr, tяmizlik ишляри эюряркян etil spirtи, isopropil spirtи, xlorin, kvaternari ammonium, yaxud dimetilammonium xlorid tяrkibli dеzinfektantlar istifadя edя bilяrsiniz; - Aktiv daxili yoluxma prosesi olan юlkяlяrя sяyahяt etmяkdяn muvяqqяti olaraq imtina etmяk lazыmdыr.

М.НЯБИБЯЙОВ Фотода: Др. Азяр Ряшидов 2019-ъу илдя Щяъъ зийаряти яряфясиндя донуз грипинин вя МЕРС ЪоВ вирусунун йайылмасына гаршы кечирилян комплекс тядбирлярдя фяал иштиракына эюря Сяудиййя Ярябистаны щюкумяти тяряфиндян мцкафатландырыларкян.

№ 03 (185), Март 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Шякидя... ...Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin iшчilяri Prezidentin tяшяbbцsцnя qoшuldular Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin kollektivi Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin koronavirus infeksiyasыna qarшы mцbarizя ilя baьlы addыmыna qoшulub. Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы, Иcra Hakimiyyяti baшчыsы aparatыnыn яmяkdaшlarы, baшчыnыn kяnd vя qяsяbя Иnzibati яrazi dairяlяri цzrя nцmayяndяlяri bir aylыq vяzifя maaшlarы miqdarыnda vяsaitin Koronavirusla Mцbarizя Fonduna kючцrцlmяsi barяqя qяrar qяbul ediblяr.

...koronavirus epidemiyasыna qarшы qabaqlayыcы tяdbirlяrin gюrцlmяsinя dair operativ qяrяrgah yaradыlmышdыr Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabineti yanыnda Operativ qяrargahыn 13.03.2020-ci il tarixli mяlumatыnda qeyd olunanlarla baьlы qabaqlayыcы tяdbirlяrin gюrцlmяsinя dair operativ qяrargahыn yaradыlmasы haqqыnda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы tяrяfindяn sяrяncam imzalanmышdыr.

Sяrяncamda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti yanыnda qяrargaha 14 mart 2020-ci il tarixdяn saat 09:00-dan etibarяn 1 ay mцddяtindя Шяki rayonu яrazisindя aшaьыda qeyd olunan sosial izolyasiya tяdbirlяrinin hяyata keчirilmяsinin tяmin edilmяsi tapшыrыlmышdыr: - Шяki шяhяrindя vя rayonun bцtцn kяndlяrindя kцtlяvi tяdbirlяr, o cцmlяdяn mяdяni-idman tяdbirlяri tяxirя salыnыr artыq tяyin olunmuш tяdbirlяrin tarixi dяyiшdirilir.

- Шяkidя muzey vя teatrlarыn, яylяncя mяrkяzlяrinin, idman zallarыnыn fяaliyyяti dayandыrыlыr; - Шяkinin rayonu яrazisindя bцtцn toy mяclislяrinin keчirilmяsi qadaьan edilir; (14 vя 15 mart 2020-ci il tarixlяrinя яvvяlcяdяn tяyin olunan toy mяrasimlяri istisna olmaqla).

- dяfn mяrasimlяri istisna olmaqla, mяrasim zallarыnda, чadыrlarda vя digяr qapalы mяkanlarda yas mяrasimlяrinin keчirilmяsi qadaьan olunur; - restoran vя kafelяrdя iш rejimi saat 21:00-dяk mцяyyяn edilir vя mцvafiq dюvlяt sturukturlarы tяrяfindяn bu mяkanlar цчцn aчыqlanacaq qaydalara riayяt olunmasы mцtlяqdir; - restoran vя kafelяrdя kцtlяvi шяnliklяrin, mяclislяrin tяшkili qadaьan edilir; - Шяki цzrя fяaliyyяt gюstяrяn alыш-veriш mяrkяzlяrinin fяaliyyяtinin mцvafiq dюvlяt strukturlarы tяrяfindяn aчыqlanacaq qaydalara riayяt olunaraq hяyata keчirilmяsi mцtlяqdir; - aptek, яrzaq maьazalarы, market vя supermarketlяrin iш rejimindя dяyiшiklik olmayacaqdыr; - ictimai nяqliyyatыn fяaliyyяti mцvafiq dюvlяt strukturlarы tяrяfindяn aчыqlanacaq qaydalara uyьun hяyata keчirilяcяkdir; - tibb mцяssisяlяrindя mцalicя alan шяxslяrin xяstя yaxыnlarы tяrяfindяn ziyarяti qadaьan edilir; - dюvlяt strukturlarыnda чalышan bцtцn шяxslяrin vя sяhiyyя iшчilяrinin юlkяdяn kяnara sяfяrlяri Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabineti yanыnda Operativ Qяrargahыn icazяsi яsasыnda hяyata keчirilя bilяr; - dюvlяt vя юzяl sektorda чalышan шяxslяrin яn vacib mяqamlar istisna olmaqla ezamiyyя sяfяrlяrinя mяhdudiyyяt tяtbiq edilmяlidir; - юzяl tibb mцяssisяlяri Sяhiyyя Nazirliyi vя Tibbi Яrazi Bюlmяlяrinin Иdarяetmя Birliyi ilя (TЯBИB) koordinasiya шяraitindя чalышmalы, yarana bilяcяk hяr-hansы hallar цчцn yцksяk hazыrlыq sяviyyяsi tяmin edilmяlidir; - qeyd olunan mцddяtdя dюvlяt strukturlarыnыn, юzяl qurumlarыn, bank vя iaшя obyektlяrinin vя digяr qurumlarыn fяaliyyяti, vяtяndaш mцraciяtlяrinя baxыlmasы, vяtяndaшlarыn qяbulu, daxili gюrцш vя iclaslarыn tяшkili цчцn xцsusi qaydalar iшlяnib hazыrlanmalыdыr; - koronavirus diaqnozu ilя xцsusi rejimli xяstяxanalarda mцalicя alan vя karantin qaydalarыnы pozan шяxslяr barяsindя cяza tяdbirlяri tяtbiq olunacaqdыr.

- Eyni zamanda ictimaiyyяtdя yanlыш fikrin formalaшdыrыlmasы mяqsяdi gцdяn vя qяsdяn bu qяbildяn olan informasiyalarыn yayыlmasыnы hяyata keчirяn kцtlяvi informasiya vasitяlяri, o cцmlяdяn sosial шяbяkя istifadячilяri barяsindя яn ciddi tяdbirlяr gюrцlяcяkdir.

- Vяtяndaшlarыmыzdan vя kцtlяvi informasiya vasitяlяrindяn bцtцn dцnyada yaranmыш hazыrkы vяziyyяtdя maksimum mяsuliyyяtli olmaq vя dюvlяt tяrяfindяn hяyata keчirilяn tяdbirlяrя hяrtяrяfli dяstяk gюstяrmяlяri tяlяb olunur.

- Belя ki, hazыrda koronavirus zяminindя yaranan fюvqяladя шяraitdя yalnыz dюvlяt tяrяfindяn keчirilяn tяdbirlяr deyil, vяtяndaшlarыmыzыn, bцtцn cяmiyyяtin sosial mяsuliyyяtdяn irяli gяlяn addыmlarы, gюrцlяn iшlяrя dяstяyi vacibdir.

- Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti yanыnda Operativ Qяrargahыn bцtцn tюvsiyя, tяklif vя qяrarlarы qeyd-шяrtsiz icra olunmalыdыr.

- Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti yanыnda operativ qяrargahыn tюvsiyя vя tapшыrыqlarы rяsmi internet sяhifяsindя yerlяшdirilmяsi tяmin edilsin.

- Sяrяncamdan чыxarыш aidiyyяti цzrя idarя mцяssisя vя tяшkilatlara gюndяrilmяsi tяmin edilsin.

Qeyd edяk ki, Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabineti yanыnda Operativ qяrargah 14 mart 2020-ci il tarixdяn etibarяn юlkя яrazisindя tяtbiq olunacaq bяzi sosial izolyasiya tяdbirlяrini diqqяtя чatdыrmыш, bu mяlumatlar kцtlяvi informasiya vasitяlяrindя dяrc olunmuшdur. Bununla яlaqяdar 1 ay mцddяtindя kцtlяvi tяdbirlяrin tяxirя salыnmasы qяrara alыnmышdыr.

Hяmчinin dюvlяt vя юzяl sektora aid qurumlardan, vяtяndaшlardan xцsusi qaydalara ciddi riayяt etmяlяri tяlяb olunmuшdur.

сящ. 9

...бюlgя yazarlarы Bяxtiyar Vahabzadяnin ev-muzeyini ziyarяt ediblяr Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsindяn верилян мялумата эюря, tяdbirdя Шяki яdяbi mцhitinin nцmayяndяlяri, mяdя-niyyяt iшчilяri, hяmчinin Qяbяlя rayonundan Cяlil Komaradlы, Elчin Dюnmяz, Mirhяsяn Aьayev, Mяnsurя Aьayeva, Шяhla Xяlil qыzы Байрамова, Oьuzdan Yusif Rzayev, Elza Gцlmяmmяdova, Шцkufя Ruhlu, Tяbriz Camalzadя, Yeganя Mяhiyeva vя digяr шair vя шairяlяr iшtirak ediblяr.

Tяdbirdя qonaqlar юz yaradыcыlыьыndan шeirlяr sяslяndiriblяr. Sonra yazarlar muzeyя vя tяdbir iшtirakчыlarыna mцяllifi olduqlarы kitablarы hяdiyyя ediblяr.

Saz ifaчыlarыnыn чыxышы, Bяxtiyar Vahabzadяnin шeirlяrindяn nцmunяlяr tяdbirя xцsusi tяravяt bяxш edib.

...karantin rejiminin tяlяblяrinin tяmin edilmяsi istiqamяtindя zяruri tяdbirlяr gюrцlцr Xцsusi karantin rejiminin tяlяblяrinя uyьun olaraq Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti tяrяfindяn yaradыlan mobil qruplarla yanaшы, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, baшчыnыn mцavinlяri, polis шюbяsinin rяisi vя icra hakimiyyяtinin mяsul iшчilяri шяhяr яrazisindя, ticarяt obyektlяrindя izahetmя-xяbяrdarlыq iшlяri aparыr, sakinlяrя шяxsi gigiyena qaydalarыna яmяl etmяk, юzцnцtяcrid

tяdbirlяrinя uyьun davranmaq, yalnыz ciddi ehtiyac yarandыqda evdяn чыxmaq, digяr шяxslяrlя minimum kontaktda olmaq, insanlarыn sыx toplaшdыьы yerlяrя getmяmяk tюvsiyя edirlяr. Мартын 31-dя шяhяr яrazisindя aparыlan izahetmяxяbяrdarlыq iшlяri zamanы Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov "Sheki Store" supermarketindя olmuш, iшчilяrя mюvcud durumu

яtraflы izah etmiш, personalыn tibbi maska vя яlcяklя tяmin olunmasыnы ticarяt mяrkяzinin rяhbяrliyindяn tяlяb etmiшdir. Иcra baшчыsы, hяmчinin "Zяfяran" aptekinя baш чяkmiш, tibbi maska, spirtlя tяchizat mяsяlяlяri ilя maraqlanmышdыr. Шяki шяhяrindя koronavirus infeksiyasыnыn yarada bilяcяyi tяhlцkяni aradan qaldыrmaq mяqsяdilя Шяki шяhяrindя tяxirяsalыnmaz, qabaqlayыcы tяdbirlяr davam etdirilir.

...пандемийанын yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя яhali arasыnda maariflяndirmя iшlяri aparыlыr Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatы Tяrяfindяn qlobal pandemiya hesab olunan koronavirus (COVИD-19) infeksiyasыnыn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя Шяki шяhяrindя maariflяndirmя tяdbirlяri davam etdirilir.

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin яmяkdalarыndan, Шяki Bяlяdiyyяsinin цzvlяrindяn vя mяhяllя nцmayяndяlяrindяn, baшчыnыn kяnd inzibati яrazi dairяsi цzrя nцmayяndяliklяrinin яmяkdaшlarыndan vя kяnd bяlяdiyyяlяrinin цzvlяrindяn ibarяt 19-u шяhяr, 33-ц kяndlяrdя olmaq-

la 52 qrup yaradыlmыш vя qrup цzvlяri Шяki шяhяrinin kцчя vя prospektlяrindя, mяhяllяlяrdя, kяnd яrazilяrindя sakinlяr arasыnda tяbliьat vя maariflяndirmя iшlяri aparmыш, Nazirlяr Kabineti yanыnda operativ qяrargah tяrяfindяn verilяn gюstяriш vя tюvsiyяlяr barяdя onlarы mяlumatlandыrmыш vя mц-

vafiq izahatlar vermiшlяr. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin яmяkdaшlarы avtomobillя шяhяrin mцxtяlif яrazilяrindя hяrяkяt edяrяk sяsgцclяndirici vasitяsi ilя insanlarы maariflяndirmiш, karantin rejiminin tяlяblяrinя riayяt etmяyя, чюlя чыxmamaьa чaьыrmышdыr.

...dezinfeksiyaedici tяdbirlяr intensivlяшdirilib Koronavirus (COVИD 19) infeksiyasыnыn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя шяhяriмизdя tibbi-profilaktik, dezinfeksiyaedici vя qabaqlayыcы tяdbirlяr davam etdirilir. Шяhяr Иcra Hakimiyyяti yanыnda yaradыlan operativ qяrargah Nazirlяr Kabineti yanыnda Operativ Qяrargahыn tюvsiy-

yя vя tapшыrыqlarыna uyьun olaraq, koronavirus infeksiyasыnыn yarada bilяcяyi tяhlцkяnin qarшыsыnы almaq цчцn tяxirяsalыnmaz tяdbirlяr hяyata keчirir.

Martыn 23-dя Шяki шяhяrinin prospekt vя kцчяlяrindя, insanlarыn sыx toplaшdыьы яrazilяrdя, yaшayыш mяhяllяlяrindя nюvbяti dяfя dezinfeksiyaedici tяdbirlяr hяyata keчirilib. Шяhяr

Gigiyena vя Epidemiologiya Mяrkяzinin mцtяxяssislяrinin iшtirakы vя Kommunal Tяsяrrцfatы Иstehsalat Birliyinin texnikasыnыn kюmяyi ilя Шяki шяhяrinin kцчяlяri xцsusi maddяlяrlя yuyulub, yaшayыш binalarыnыn giriш bloklarы vя pillяkяnlяr dezinfeksiya edilib.

Dezinfeksiyaedici tяdbirlяr davam etdirilир.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 10

Таныш олун: “Йени клиника”нын илк директору Гязетимизин бу сайынын илк 3 сящифясиндя щаггында йаздыьымыз “Йени Клиника”нын директору, тибб елмляри доктору, Пярвиз Аббасов 1981-ъи ил март айынын 20-дя Шякидя анадан олуб.

Пярвиз Аббасов Cяrrahiyyя Dяrnяyinin, Tцrkiyя Hepatopankreatobiliar Cяrrahiyyя Dяrnяyinin, Tцrkiyя Kolorektal Cяrrahiyyя Dяrnяyinin, Tцrkiyя Endokrin Cяrrahiyyя Dяrnяyinin, Rusiya Cяrrahlar Cяmiyyяtinin, Tцrkiyя Bariatrik vя Metabolik Cяrrahiyyя Dяrnяyinin вя

Пярвиз Аббасов ъярращиййя ямялиййяты заманы мишдир. Bu dюvr яrzindя о, ейни заманда гaraciyяr vя bюyrяk transplantasiyasы, piylяnmя vя metabolik cяrrahiyyя sahяsindя fяaliyyяt gюstяrmiшdir. О, щям дя 2012-ci ildя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Yanыnda Elmin Иnkiшaf Fondunun keчirdiyi elmi iшlяrin qrant layihяlяri mцsabiqяsinin qalibi olmuшdur. П.Аббасов 2014-cц ildя Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasы Rяyasяt Heyyяtinin qяrarы ilя Elmi Fяaliyyяtinя gюrя "Fяxri Fяrman"la tяltif edilmiшdir. Артыг кифайят гядяр тибб сящясиндя тяърцбя газанмыш вя танынмыш сярращ 2016-ъы илдя мцвяффягиййятля докторлуг диссертасийасыны мцдафия етмишдир. Эянъ алим 47-dяn чох elmi mяqalяnin, 2 ixtiranыn вя 3 sяmяrяlяшdirici tяklifin mцяllifidir. О, ейни заманда Azяrbaycan Cяrrah vя Qastroenteroloqlar Cяmiyyяtinin, Tцrkiyя

Америка, Франса вя Чин мятбуатында мягаляси дяръ олунан щямйерлимиз Жurnalist, фото-мцхбир Telman Hяmidlinin анадан олмасынын 80 иллик йубилейидир.

Telman Abuzяr oьlu Hяmidov 1940-ъы илдя Шякидя анадан олуб. 10 saylы мяктябдя орта тящсил алдыгдан сонра "Nuxa Fяhlяsi" qяzetindя foto mцxbir kimi яmяk fяaлiyyяtinя baшlaйыб. Daha sonra ися o, tяhsilini о вахткы ССРИ-нин пайтахтында davam etdirиб, M.Lomonosov adыna Moskva Дюvlяt Уniversitetinin foto-jurnalistika fakultяsini fяrqlяnmя diplomu ilя bitirиб.

Пярвиз Акиф оьлу Аббасов Шяки шящяр 18 сайлы орта мяктяби гуртардыгдан сонра о, 1997-2003cц illяrdя Azяrbaycan Tibb Universitetinin Mцalicя-profilaktika fakцltяsindя, 2005-2008-ъи иллярдя ися щямин университетин aspiranturaсында tяhsili almыш вя щямин ил - 2008-ъи илдя 27 йашында намизядлик диссертасийасыны мцдафия етмишдир. Щякимлик пешясини даща да дяриндян юйрянмяйи гаршысына мягсяд гойан Пярвиз Аббасов 2008-ъи илдя Rusiya Federasiyasынын Kazan шяhяrindя Kazan Dюvlяt Universitetinin Цmumi Cяrrahiyyя kafedrasыnda Laparoskopik Cяrrahiyyя kursu, 2009-cu ildя Almaniya Federativ Respublikasынын Lubek Univerisitet Klinikasында Onkologiya vя cяrrahiyyя kursu, 2011-ci ildя ися гардыш Tцrkiyя Cцmhuriyyяtiнин Иstanbul Universitetiндя Robot Cяrrahiyyяsi kursu keчmiшdir. Бцтцн бу садаладыгларымызла кифайятлянмяйян эянъ алим, 2012-ci ildя Tцrkiyянин Измир шящяриндя Laparoskopik Yoьun Baьыrsaq Cяrrahiyyяsi kursunda iшtirak etmiш вя сонра, 2012-2013-cц illяrdя Tцrkiyя Cцmhuriyyяti Иnюnц Universitetinin Cяrrahiyя kafedrasы Orqan Transplantasiyasы Иnistitunda cяrrah kimi чalышmыш vя elmi tяdqiqat iшлярини давам етдир-

№ 03 (185), Март 2020

Tцrkiyя Orqan Transplantasiyasы Cяmiyyяtinin цzvцdцr. Щякимин фяалиййяти ъярращиййянин бир чох сащялярини ящатя едир.

Pяrviz Abbasov 2020-ci il Mart ayыna qяdяr Бакыда 5 saylы шяhяr xяstяxanasыnda ишлямишдир. Щazыrda ися о, Азярбаъанын дювлят башчысынын вя биринъи ханымын иштиракы иля март айынын 28-дя aчыlышы olmuш, paytaxtыn яn bюyцk tibb mяrkяziнин - “Yени Kлиниканын” директору vяzifяsindя чalышыr.

***

Редаксийадан: Шяки Бялядиййясинин коллективи Пярвиз Аббасову йени вя бюйцк мясулиййят тяляб едян вязифяйя тяйин олунмасы мцнасибятиля бцтцн шякилиляр адындан тябрик едир, эянъ алимя мющкям ъан саьлыьы вя ишляриндя даим уьурлар арзулайыр.

Фото сянятиня црякдян баьланан Телман мцяллимин чякдийи "Sifariшlя-Konsert" фотосу Алманийа Демократик Республикасынын пайтахты Берлин шящяриндя keчirilяn Beynяlxalq foto-mцsabiqясинин галиби олуб вя "Qran-Pri" mцkafatыna layiq gюrцlцб. Щямин фото-шякил о вахткы совет дювлятинин ян мяшщур гязетляриндян олан "Pravda"нын 16 yanvar 1972-ъi il tarixli sayыnda чap eдилдикдян сонра мцсабигяйя тягдим олунмушду. Щямин вахтдан сонра Телман Щямидлинин "Pravda" иля сых ямякдашлыьы башлайыб вя SSRИ daьыlanadяk гязетдя онун Azяrbaycanla baьlы onlarla fotoшяkili vя mяqаlяlяri dяrc olunуб. Шяkiнин Aшaьы Gюynцk kяnd сакинляри Nяsibovlarын ailяsindя dцnyaya gяlmiш 19-cu uшaq haqqыnda Telman Hяmidlinin "Pravda" qяzetinин 30 may 1979-cu il тарихли сайында чap edilmiш "Ailя Sevinci" adlы mяqalяsi ися dцnya miqyasыnda яsиl sensasiyaya sяbяb olуб. Щямин йазыны дцнйанын нцфузлу гязетляриндян олан - Amerika Бирляшмиш Штатларынын "Nyu-YorkTayms"ы, Fransanыn "Fiqaro"су вя Чin Республикасынын "Jemen-JE-Bao"су бцтювлцкдя mцяllifin imzasы ilя чap eтмишдиляр. Т.Щямидли Xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadянин o vaxt qadaьan edilmiш "Gцlцstan" poemasыnын respublikada ilk dяfя "Nuxa Fяhlяsi" qяzetindя чap edilmяsinin hяm tяшяbbцskarы, hяm dя fяal iшtiraкчыларындан бири олуб. Йубилйар чохсайлы kitabларыn, ейни заманда цмуммилли лидер Hейдяр Яliyevя hяsr olunmuш "Mяn Azяrbaycanlыyam" dastanыnыn mцяllifidir.

T.Hяmidli щям дя "Шяki Fяhlяsi" qяzetiнин nяzdindя "Sяbuhi" яdяbi mяclisi yaratmыш, Qяbяlя-Бalakяn zonasыnыn яn istedadlы yazarlarыnы bu mяclisя cяlb etmiш, юzц isя 15 il mяclisin rяhbяri olmuшdur.

90-cы illяrdя Telman Hяmidli Qarabaь цzrя cяbhя mцxbiri olmuш,

80

habelя dюyцшlяrdя dя iшtirak etmiшdir.

Hazыrda Telman mцяllim ilk mцstяqil Azяrbaycan Ъцmhuriyyяtinin jurnalistikasы mюvzusunda geniш monoqrafiya цzяrindя iшlяyir.

K.S.Xяlilov, A.B.Rяhimov, Amerikanыn Kolumbiya Universitetinin professorlarы

***

Йубилйар щаггында мяшщурларын дедикляри: Халг шаири Бяхтийар Ващабзадя: "Телман Щямидли чох истедадлы журналистдир. Йазыны щардан башлайыб, щарда гуртармаьы, шякили неъя вя щансы мягамда чякмяйи сяняткарлыгла баъарыр." Халг ряссамы Тащир Салащов: "Телман Щямидлинин чякдийи таблолар ясил сянят ясяридир." Халг артисти Зейняб Ханларова: "Телман Щямидлинин щям шеирляри, щям дя чякдийи шякилляр мцсиги кими шириндир."

***

Редаксийадан: Шяки Бялядиййясинин коллективи Телман мцяллими анадан олмасынын 80 иллик йубилейи мцнасибятиля бцтцн шякилиляр адындан тябрик едир, йубилйара мющкям ъан саьлыьы арзулайыр.

"DOST xonчasы" Новруз Байрамы мцгасибяти иля "DOST xonчasы" kampaniyasы чяrчivяsindя Шяkidя aztяminatlы ailяlяrя bayram sovqatы paylanыlыb Azяrbaycan Respublikasы Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Nazirliyinin baшladыьы "DOST xonчasы" kampaniyasыna Mяdяniyyяt Nazirliyi dя qoшulub. Aksiyanыn keчirilmяsindя mяqsяd evlяrindя tяnha yaшayan ahыllarыn, hяssas qruplardan olan digяr insanlarыn, aztяminatlы ailяlяrin qapыlarыnы Novruz xonчasы ilя aчmaq, onlarla bayramlaшmaq, ailяlяrя xoш цnsiyyяtlя bir bayram ovqatы bяxш etmяkdяn ibarяtdir.

AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbiri xяbяr verir ki, layihяyя dяstяk mяqsяdilя Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsinin kollektivi Шяki шяhяrindя yaшayan aztяminatlы Иsayevlяr ailяsinя, hяmчinin шяhяrin "Otaq eшiyi" mяhяllяsindя kirayя qalan Шяrifovlar ailяsinя baш чяkяrяk, onlarы bayram hяdiyyяlяri ilя sevindiriblяr. Bu addыm xalqыmыzыn qяdim tarixя malik mili-mяnяvi dяyяrlяrinя, Novruz adяtlяrinя sыx baьlыlыьыndan, ahыl insanlara, hяssas qruplara qayьыkeш mцnasibяtindяn irяli gяlir.

Qeyd edяk ki, "DOST xonчasы" cяmiyyяtdя bir aksiya kimi deyil, artыq яnяnя kimi qяbul olunur.

№ 03 (185), Март 2020

Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи

Шяki цсйаны 90 ил ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Йашадыьымыз 2020-ъи ил бизи совет щакимиййятиня гаршы шякилилярин апардыьы силащлы цсйандан 90 иллик заман кясийи айырыр. 1930-ъу ил апрелин 12-дян 13-цня кечян эеъя Шякинин Баш Эюйнцк кяндиндян башлайан цсйан чох кечмир ки, юлкямизин 8 районуну ящатя едир вя цсйанчылар юзляриндян гат-гат эцълц олан бир орду иля юлцм-дирим мцбаризяси апарырлар. 1930-ъу ил Шяки цсйаны, миллятляри ясарят алтында сахламаьы гаршысына мягсяд гоймуш совет империйасынын гырмызы ордусу тяряфиндян йатырылдыгдан сонра узун мцддят - ССРИ даьылана гядяр цсйанын баш вермя сябябляри, эедишаты вя цсйан иштиракчылары щаггында олан мялуматлар халгдан эизли сахланылды. Империйа юз сийасятини еля йеридирди ки, щятта инсанлар бу щагда данышмаьа горхур, гейри-бярабяр дюйцшлярдя вящшиъясиня юлдцрцлмцш гощум-яграбасынын, йахынларынын ъясядляринин щарайа апарылдыьыны, щансы мязарлыгда дяфн олундуьуну юйрянмяйя беля ъясарят етмирдиляр. Юйрянмяк цчцн азаъыг ъящд едянляр ися хцсуси хидмят органларынын ямякдашлары тяряфяиндян репрессийайа мяруз галыр - щябс едилир, сцрэцня эюндярилир, йахуд да эцллялянирдиляр. Нящайят, ютян ясрин сонунъу он иллийиндя совет режими даьылды, Вятянимиз вя халгымыз икинъи дяфя мцстягиллийиня говушду. Бунунла да тарихимизин арашдырылыб йенидян юйрянилмясиня, халгымыздан эизлядилян щягигятлярин цзя чыхарылмасына шяраит йаранды. Щямчинин, шякилилярин гцрур дуйасы, гядим шящяримизин гящряманлыг дастаны щесаб едилян Шяки цсйаны щаггында дягиг мялуматларын сойдашларымыза чатдырылмасынын вахты эялиб чатды. Бу иши дя тарихчи-арашдырмачы, Азярбайъан Дювлят Педагожи Университетинин Шяки филиалынын баш мцяллими Щябибулла Манафлы архив материалларына вя фактлара ясасланараг щяля 2000 вя 2010ъу иллярдя юзцнцн “ШЯКИ ЦСЙАНЫ” китабы иля пешякаръасына щяйата кечирди. Лакин бу эцн мцяллиф ялдя етдийи ялавя фактларла бирликдя китабы йенидян няшр етдирмяйи планлашдырыр. Биз ися китабын Щ.Манафлынын бизя тягдим етдийи йени вариантынын охуъуларымызын бюйцк мараьына сябяб олаъаьына инандыьымыз цчцн вя цсйанын 90 иллик йубилейини йад едяряк, ясярин йени варианты щяля ишыг цзц эюрмямиш юз гязетимиздя бап етмяйи мягсядяуйьун щесаб етдик. Хатарлыдаг ки, китабын “Юн сюзц”нц дащи шаиримиз, академик Бяхтийар Ващабзадя йазмышдыр. Мурад НЯБИБЯЙОВ

Юn sюz Шяkidя Yuxarы Karvansaranыn arxasыndakы meydanda 1930-cu il цsyanы zamanы hяlak olmuш yerli kommunistlяrin xatirяsinя bir abidя qoyulmuшduр. 60-cы illяrdя raykomda mяsul iшdя чalышan bir qohumum ilя hяmin yerdяn keчdiyimiz zaman о, ayaq saxlayыb mяnim nяzяrimi abidяyя cяlb etdi: - Bu abidя Vяtяn yolunda canlarыnы qurban verяn kюhnя kommunistlяrin xatirяsinя ucaldыlmышdыr. Яsяblяшdim vя qeyri-adi olaraq: - Mяgяr bunlar Vяtяnin nя olduьunu bilirdimi? - deyя qяzяblя onun цzцnя baxdыm.

O eyhamыmы baшa dцшцb susunca mяn: - Яslindя bunlar Vяtяn xainlяridir. Vяtяn yolunda canlarыnы qurban verяnlяr isя bunlarы cяhяnnяmя vasil edяnlяrdir.

Bu sюhbяtdяn sonra qohumum mяndяn soyumaьa baшladы. Aramыzda soyuq mцnasibяt yarandы. Иllяr keчdi.

Qohumumu iшdяn qovdular. O, haqsыz qovulduьunu bildirmяk vя mяndяn kюmяk dilяmяk цчцn Bakыya gяldi.

Qohumum ciddi-cяhdlя gцnahsыz olduьunu, amma raykomun Ы katibinin rцшvяt aldыьыnы vя яxlaqsыz olduьunу MK-ya aчыq imza ilя yazdыьыna gюrя iшdяn qovulduьunu bildirdi.

Mяn gцlцb, neчя il яvvяlki sюhbяtimizi onun yadыna salыb dedim: - Sяnin iшdяn qovulmaьыnы mяn чox tяbii sayыram. Чцnki bu gцn sяni iшdяn qovan partiya rяhbяri dцnяn Шяki цsyanыnda юldцrцlmцш hяmin kommunistlяrin tюrяmяlяridir.

O: - Neylяyim, hamы kimi mяn dя bu rejimin яdalяtinя inanmышdыm.

Dedim: - Xeyr, Xalq heч zaman bu bic quruluшun яdalяtinя inanmayыb. Иnanan sяnin kimi nomenklatura iшчilяri idi. Чцnki kor-koranя inanmaq sizя sяrf edirdi. Иndi get, inandыьыn rejimin яdalяtini tap, gюrцm necя tapыrsan.

Qohumum 2 il yuxarыlara mяktublar yazdы, teleqramlar vurdu.

Moskvaya qяdяr getdi. Amma яdalяti tapa bilmяdi.

Mяn hяr dяfя Шяkiyя getdiyim zaman hяmin abidяnin юnцndяn keчяndя orda yatanlara lяnяt, xalqыn haqqы uьrunda canlarыnы qurban verяn, gцllяlяnяn, sцrgцnя gюndяrilяn

Bяhram bяylяrin, Mustafa bяy Яfяndilяrin, kor Xudularыn vя Шeyxzadяlяrin ruhuna rяhmяt oxuyardыm.

Allaha min dяfя шцkцrlяr olsun, Kremi яsarяtindяn xilas olduq. Amma o vaxtdan bu gцnя qяdяr Шяki цsyanы mяnim цrяyimdя qara bir yara kimi durur, hяr dяfя yadыma dцшяndя gюyцm-gюyцm gюynяyirdim. Чцnki Bakыdan gяlяn rus ordusunun mяzlum xalqa necя divan tutduьunu, xalqыn nalяsini, Qurcana dяrяsindя gecяlяr sяhяrя qяdяr gцllяlяnяn igidlяrin sinяsindя soyuyan gцllя sяslяrini eшidirdim.

O zaman mяn 5 yaшlы uшaq olduьuма baxmayaraq, nяnяmin vя gяlinlяrin qara kяlaьayы юrtdцklяrini, яmilяrimin vя atamыn babamla xыsыnxыsыn, qorxa-qorxa danышdыqlarыnы vя xцsusilя daьda vurulan Qaчaq Abbasыn шяlя цstцndя sцrцldцyцnц gюrяn camaatыn gizlindя hюnkцr-hюnkцr aьladыьыnы dцnяn olmuш kimi xatыrlayыram.

Uшaq ikяn qяlbimя dцшяn o qara lяkяni sяtirlяrя чevirib vяrяqlяrя kючцrmяk son illяr mяnim arzum oldu.

Amma arxivlяrdя iшlяmяk, цsyana aid olan faktlarы, sяnяdlяri цzя чыxarmaq yaшыmыn bu чaьыnda mяnя чox чяtin idi.

Amma vaxt keчir, цsyanыn canlы шahidi olan qocalar sыradan чыxыrdы.

Azяrbaycanыn tarixindя qыzыl hяrflяrlя yazыlmaьa layiq olan 30-cu il Шяki цsyanы haqqыnda bяdii яsяr yazmaq цчцn юncя tarixi faktlar vя sяnяdlяrin цzя чыxarыlmasы lazыm idi.

Buna gюrя dя mяn Bakыdakы bir neчя tarixчiyя, o cцmlяdяn dя Шяkinin bir neчя qяlяm яhlinя bu mяsяlяni юyrяnmяyi tяklif etdimsя dя yaxыn duran olmadы. Nяhayяt, Шяki ziyalыlarыndan Hяbibulla Manaflы bu iшi boynuna gюtцrdц vя arxiv sяnяdlяri яsasыnda bu kitabы цzя чыxartdы.

Kitabыn Ы fяslindя цsyanыn yaranma sяbяblяri - istehsal vasitяlяri цzяrindя dюvlяt inhisarы, yeni iqtisadi siyasяt nяticяsindя xalqыn dilяnчi kюkцnя dцшmяsi, "Mцbariz Allahsыzlar Cяmiyyяti"nin яli ilя yцz illяrin sыnaьыndan чыxmыш gюzяl adяt-яnяnяlяrя milli vя dini dяyяrlяrя qarшы sяlib yцrцшlяri inandыrыcы faktlar vя sяnяdlяr яsasыnda gюstяrilmiшdir.

Mцяllif, inkar edilmяsi mцmkцn olmayan dяlillяr яsasыnda чяrчivяlяr iчяrisinя salqmaq niyyяti, azad sяnяtkarlыьы vя fяrdi kяndli tяsяrrцfatlarыnы mяhv etmяk yюnцndя apardыьы iqtisadi siyasяt mюvcud цsul-idarяyя qarшы qяzяbini vя nifrяtini zяrurilяшdirdi.

Kitabыn, nяzяrimizi cяlb edяn uьurlu cяhяtlяrindяn biri dя xalqыn мюvcud quruluшa qarшы mцbarizяsini Шяki чяrчivяsindяn чыxararaq цmцmazяrbaycan fonunda яks etdirя bilmяsidir. Belя ki, mцяllif Qax, Zaqatala, Balakяn, Oьuz vя Qяbяlяdя baш verяn kяndli цsyanlarыnы da яhatя etmiшdir. Шяki яtrafыndakы kяnd vя шяhяrlяrdя tяшkil olunmuш silahlы цsyanlarы ad vя цnvanlarы ilя gюstяrяn mцяllif "Шяki цsyanы" adы ilя tarixя dцшmцш bu hяrяkatыn coьrafiyasыnы da чяkmiшdir.

Mяsяlяn, mцяllif Яliabaddan Novruz Шirinovun, Varxiyandan Иslam Qara oьlunun, Baш Gюynцkdяn Sцleyman Salman oьlunun, Qabaqчюl kяndindяn Mяmmяd Ramazan oьlunun, Tala kяndindяn Hяsяn Osman oьlunun dяstяlяrini bir-bir oxuyucuya tяqdim edir. Цsyanыn rяhbяri isя Peterburq Konstantin artilleriya mяktяbini bitirmiш, 1919-cu ildя qardaшlarы Vahid bяy vя podpolkovnik Hцseyn bяylя birlikdя daшnaklara qarшы rяшadяtlя vuruшan vя Яsgяran яtrafыnda onlarы bюyцk mяьlubiyyяtя uьradan Bяhram bяy Nяbibяyov idi.

Kitabda mцqavimяt hяrяkatыnыn цzvlяrindяn biri olan Hцseyn bяy Яsяd oьlu ilя Gюyчay rayon hяrbi komissarы vяzifяsinя yцksяlяn qardaшы Яlibala arasыnda gedяn sюhbяt чox ibrяtamizdir. Kommunist Яlibala Hцseyn bяyя Sovet hюkumяtinя qarшы чыxmamьы, silahы yerя qoymaьы tяklif edяrkяn Hцseyn bяyin ona verdiyi cavab qarшыsыnda sarsыlmamaq mцmkцn deyil: - Mayasыnda allahsыzlыq olan Lenin bayraьы altыnda yalnыz satqыnlar yaшaya bilяr, mяn yox.

O gцn цчцn bu sюz elя belя deyilmiш sюz kimi dя gюrцnя bilяrdi.

Amma biz bu gцn gюrдцk ki, Hцseyn bяy nя qяdяr haqlы imiш. Biz bu gцn gюrdцk ki, hяqiqяtяn mayasыnda allahsыzlыq olan bayraьыn altыnda yalnыz satqыnlar yaшayа bilib. Mяn Hцseyn bяyin bu sюzцnц hяyяcansыz oxuya bilmяdim. Ana tяbiяti vя insan tяbiяtini zorlayan Sovet rejimizя qarшы haqq vя яdalяt bayraьы qaldыrmыш Hцseyn bяy kimi шяxsiyyяtlяrin bu gцn xalqa tanыdыlmasы bu gцnkц nяslя nя qяdяr lazыmdыr. Чцnki xalq yalnыz belя яyilmяz шяxsiyyяtlяrin sayыsindя юzцnц dяrk edir vя юz gцcцnя inanыr. Юlkяnin 8 rayonunu яhatя edяn hяrяkatыn mяrkяzi Baш Gюynцk kяndi idi. Aprelin 12-dяn 13-nя keчяn gecя цsyan baшlayыr. Шяki

сящ. 11

Bяxtiyar Vahabzadя яyalяtinin rayon mяrkяzi цsyanчыlarыn яlinя keчir. Saь qalan kommunistlяr poчt idarяsindя gizlяnir vя oradan Bakыya xяbяr gюndяrirlяr. 2 gцndяn sonra Mir Cяfяr Baьыrovun rяhbяrliyi ilя ruslardab ibarяt zirehli avtomobillяrlя silahlanmыш ordu шяhяri mцhasirяyя alыr. Qan su yerinя axыdыlыr. Son юlцmdirim dюyцшцndя цsyanчыlarыn bir qismi hяlak olur, bir qismi isя daьlara чяkilir.

M.C.Baьыrov xalqa mцraciяt edir: - Sizin hяmyerlilяrinizdяn biri cяlladlarыn яli ilя qяtlя yetirilяrkяn demiшdir: "Sovet hюkumяti var vя olacaqdыr. Leninin gюstяrdiyi parlaq gяlяcяk uьrunda mцbarizя aparanlarыn sыrasы daha da sыxlaшыr".

Bu yerdя H.Manaflыnыn qяlяmi publisistikaya keчir. "Gюrяsяn hansы gяlяcяkdяn bяhs olunurdu?

1937-ci il, 1930-cu il цчцn gяlяcяk idi. Bяlkя hяmin gяlяcяkdяn sюhbяt gedirdi?.. 1937-ci ildя hяr sяhяr dan yerindяn boylanan gцnяшin al-qыrmыzы шяfяqlяri gecя ikяn gцllяlяnmiш soydaшlarыmыzыn yerdя gюllяnmiш qanыnda bяrq vururdu. Doьrudanmы, kimsя belя gяlяcяk цчцn qan tюkmяyi юzцnя rяva bilяrdi?"

Burada mцяllif, kommunist rяhbяrin vяd etdiyi 1937-ci ilin dяhшяtli "gяlяcяyi"ni чox bюyцk ustalыqla poeziya sяviyyяsindя mяnalandыrmaqla 70 il xalqa "gяlяcяk" deyя-deyя yalan vяdlяr verib aldadan rяzil rejimin яsil simasыnы aчmышdыr.

Mцяllif demiшkяn, bяlkя dя hяmin kommunist rяhbяr "Gяlяcяk" deyяrkяn bu rejimin xalqыn baшыna gяtirяcяyi dяhшяtli faciяlяrdяn xяbяr verirdi?!

Belяliklя, "Gяlяcяk"lя baьlы yazыlmыш bu parчa яsil poeziya vя цmumilяшdirmя nцmunяsidir. Kitabda belя mяzmunlu parчalar istяnilяn qяdяrdir.

Arada-bяrяdя eшidirik: "Bizim xalq zцlmя baш яyяn" mцti olduьundan Sovet imperiyasыnыn zorakыlыьыna 70 il dюzцb susdu.

Amma yaxыn tariximizi yaxшы bilяn, onu Sovet tяbliьat kitablarыndan deyil, hяyatdan юyrяnяnlяr belя dцшцnmцr. 1920-ci illяrdя Gяncя vя Шamaxы, 1930-cu ildя Шяki, Zaqatala цsyanlarы, 1940-cы illяrdя цstц aчыlan tяlяbя tяшkilatlarы, 50-ci illяrdяn sonra yaranmaьa baшlayan dissident яdяbiyyatыnы inkar etmяk mцmkцndцrmц? 1988-ci ildяki Meydan hяrяkatыnыn da юz baшlanьыcыnы hяmin цsyanlardan, tяlяbя tяшkilatlarыndan vя dissident яdяbiyyatыndan gюtцrdцyцnц unutmamalыyыq. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

№ 03 (185), Март 2020

Э я н ъ х а н ы м а л и м Яфсаняви гящряман ПОЕМА

Ящсян РЯЩМАНЛЫ, мусиги тядгигатчысы, сянятшцнаслыг цзря фялсяфя доктору

Son вахтлар belя fikir formalaшыb ki, gяnclяrimiz elmя gяlmirlяr.

Dцшцnцrяm ki, bu fikir юzцnц doьrultmur. Mяnя aid olan sahяdя - sяnяtшцnaslыq, mяdяniyyяtшцnaslыq, musiqiшцnaslыqda bu fikir цmцumiyyяtlя yaxыn gяlmir. Belя ki, qeyd etdiyim istiqamяtя xeyli gяnclяr - oьlanlar, xцsusilя qыzlar, qadыnlar gяlib vя xцsusi fяallыq gюstяrirlяr. Бу дяфя щaqqыnda sюhbяt aчaчaьыmыz шякили xanыm isя dilчilik цzrя mцtяxяssisdir.

Aysel Иlqar qыzы Mяmmяdbяyli (яvvяlki soyadы Kяrimova) 1986-cы il avqustun 24-dя Bakыda шякили ailяsindя anadan olmuшdur.

1993-2004-cц illяrdя 258 saylы mяktяbdя tяhsil almышdыr. 2004-2008-ci illяrdя ADU-nun 1№-li ingilis dili fakцltяsindя filoloiya цzrя aldыьы tяhsili fяrqlяnmя diplomu ilя bitirmiшdir.

mцhцm яhяmiyyяti oldu". Aysel Nясirяddin Tusinin "Яxlaqi-nasiri" яsяrini dя dяfяlяrlя oxuyub.

Qeyd olunmalыdыr ki, Aysel Mяmmяdbяyli artыq elmin bir parчasы, zяrrяsidir vя mяhsuldar iшi ilя gюz юnцndяdir. O, daim irяliyя doьru can atыr. Onun samballы fяaliyyяtini sцbut edяn indiyя qяdяr чap olunmuш яsяrlяri vя elmi mяqalяlяridir. А.Мяммядбяйли ики - 244 sяhифядян ибарят “RECYCLE YOUR ENGLЫSH (PASSAGES OF TRUE STORЫES AND FЫCTЫON ACCOMPANЫED WЫTH A NUMBER OF ASSЫGNMENTS” вя 314 sяhифядян ибарят “GLOSSARY OF ЫDЫOMS AND PROVERBS” китабларынын вя 30-а йахын елми мягалянин мцяллифидир. Иlqar Kяrimovun fikirlяrindяn: "Mяn uшaqlarыma яvvяlcяdяn elя шяrait yaratmышam ki, mяiшяt qayьыlarы ilя deyil yalnыz tяhsillяri ilя mяшьul olub elm ardыnca getsinlяr. Tяbii ki, bu imkan onlarыn юz цzяrindя чalышmalarы, sяrbяst mцtaliяyя qapыlmalarы vя elmя gяlmяlяri цчцn шяrait yaratdы. Юvladlarыm aьlы kяsяndяn haqq-яdalяtя tapыndыlar vя elmя-biliyя can atdыlar. Nяyя nail olublarsa, bu yalnыz onlarыn юz zяhmяti, mцntяzяm чalышmalarы vя bacarыqlarы sayяsindя baшa gяlib. Mяn чox istяrdim ki, Aysel hцquqшцнас olsun. Fikrim beyнimdя, arzum цrяyimdя qaldы vя ona heч nя bildirmяdim. Odur ki, oz istiqamяtini tutub yola чыxdы".

A.Mяmmяdbяyli iш yerindя чox fяaldыr. O, milli чalьы alяtlяrimiz barяdя maraqlы tяdbirlяr keчirir. Bununla baьlы lazыm olan materialы ingiliscяyя чevirir. Tяdbirя sяfirliklяrin nцmayяndяlяrini dя dяvяt edir. Aysel xanыm klassik шairlяrimizin yaradыcыlыьыnы юzцndя яks etdirяn tяdbirlяrin dя bacarыqlы tяшkilatчыsыdыr. Gяnc alimin bu iшlяri dя tяqdirяlayiqdir. Axы burada klassik яdяbiyyatыmыz vя milli mяdяniyyяtimizin tяbliьi var.

Aysel xanыm ziyalы ailяnin gяlinidir. Mяmmяdbяylilяr ailяsinin hяr bir цzvц ziyalы kimi gюrdцklяri mцhцm iшlяrlя юlkяmizdя sayыlыb-seчilirlяr.

A.Mяmmяdbяyli iki юvlad anasыdыr. Bu ailяdя babalarыn, nяnяlяrin vя ataananыn qayьыsы, dяrin mяhяbbяti ilя xoшbяxt Azяrbaycan юvladlarы bюyцyцr. Pedaqoji fяaliyyяtя, elmя baьlы olan Aysel Mяmmяdbяyli bu yolda яzmlя, bюyцk hяvяs vя цmidlяrlя addыmlayыr. Tяbii ki, arzular bюyцkdцr.

Bizdяn isя ona bюyцk nailiyyяtlяr arzu etmяk qalыr: Uьurlar, Aysel xanыm!

A.Mяmmяdbяylinin elmi-nяzяri fяaliyyяtini mяrhяlяlяr цzrя tяsnif etmяk lazыm gяlir. Axы gяnc dя olsa onun elmi fяaliyyяti geniшdir. Яlbяttя, bu xanыmыn elmi istiqamяtini mцяyyяnlяшdirmяklя fяaliyyяtini iшыqlandыra bilяrik.

Aysel xanыm 2008-ci ildя ADU-nun dilшцnaslыq ixtisasы цzrя magistr pillяsinя qяbul olunmuш vя 2010-cu ildя buranы bюyцk uьurla, fяrqlяnmя diplomu ilя baшa vurmuшdur. O, яmяk fяaliyyяtinя ADU-nun ingilis dilinin цslubiyyяti kafedrasыnda laborant kimi baшlamыш vя burada da юzцnц doьrultmuшdur. Hяmin kafedrada чalышmaьы 2009-2010-cu illяrdя olmuшdur. Aysel Mяmmяdbяyli 2010cu ildяn ADU-nun ingilis dilinin цslubiyyяti kafedrasыnda mцяllimdir. Pedaqoji sahяdя чalышmaqla bяrabяr o, elmi fяaliyyяtini bir an da olsun dayandыrmamышdыr. Gяnc xanыm 2011-ci ildя ADU-nun "German dillяri" ixtisasы цzrя dissertantura шюbяsinя qяbul olunmuш vя 2016-cы ildя filologiya цzrя fяlsяfя elmlяri doktoru elmi dяrяcяsi almышdыr.

A.Mяmmяdbяyli pedaqoji iшi ilя yanaшы elmi fяaliyyяtini dя davam etdirmiш vя daha yцksяk pillяyя чatmышdыr. O, 01.04.2017-ci il tarixin-dяn etibarяn "German dillяri" ixtisasы цzrя AMEA-nыn Nяsimi adыna Dilчilik Иnstitutunun filologiya elmlяri doktoru hazыrlыьы цzrя doktorantdыr.

Aysel Mяmmяdbяyli 2018-ci ildяn ADU-nun ingilis dilinin leksikologiyasы vя цslubiyyatы kafedrasыnda baш mцяllim vяzifяsindя чalышыr. Hazыrda dosent яvяzidir.

Qeyd olunmalыdыr ki, bu gцnцn gяnc alimlяri sabah юzlяri dя dя neчя-neчя alimlяr yetiшdirяcяklяr. Tяbii ki, bu istiqamяt elmin, bцtцnlцkdя cяmiyyяtin inkiшafы цчцn чox vacibdir.

Aysel xanыmыn atasы, tanыnmыш memar, bюyцk musiqiчi, яsl ziyalы Иlqar Kяrimovun sюylяdiklяrindяn: "Orta tяhsil illяrindя yeniyetmяlяrin яksяriyyяti hansы ixtisas цzrя tяhsil alacaьыnы, hansы isriqamяtя gedяcяyini tяyin edя bilmir. Vя ya bu

Айсел Мяммядбяйли mяsяlяdя valideynin tюvsiyяsi, mяslяhяti, bяzi hallarda diqtяsi, tяpgisi яsas rol oynayыr. Biz dя isя belя olmayыb. Иki qыz bюyцtmцшяm. Иkisi dя elmя gяlib. Vя bu mяsяlяdя mяn onlara tam sяrbяstlik vermiшяm. Hяr ikisi doьru yol tutub gedirlяr. Иш otaьыmda elmi, sяnяdli, bяdii ktablar, iш masamыn цzяrindя mцtяfяkkirlяrin elm haqqыnda fikirlяrini яks etdirяn яsяrlяr tяbii ki, юvladlarыmыn nяzяrini cяlb etmяyя bilmяzdi.

Kitablar arasыnda Mяhяmmяd peyьяmbяrin kяlamlarы da var. Orta цmumtяhsil mяktяbinин VЫЫЫ sinfindя oxuyarkяn Aysel kitabxanamdakы elmi kitablara meyl etmяyя baшladы. Bir gцn Aysel mяnim icazяmlя peyьяmbяrimizin kяlamlarы toplanmыш kitabы юz otaьыna apardы. Bir mцddяt sonra o, hяmin kitabda yazыlanlarы mяnя sюylяdi: "Elm Чindя olsa da onun ardыnca gedin", "Beшikdяn qяbrяdяk юyrяnin", "Elmin fяzilяti ibadяtin fяzilяtindяn цstцndцr", "Иnsanlar elя bir sяdяqя verя bilmяzlяr ki, юyrяnilяn, yayыlan elmdяn цstцn ola", "Biliyinizi yazы ilя qцvvяtlяndirin", "Elm hяr bir mцsяlmana, istяr kiшi, istяr qadыn, vacibdir", "Alimlяrя hюrmяt qoyun, onlar peyьяmbяrlяrin varislяridir. Onlara hюrmяt, Allaha vя elчisinя hюrmяt demяkdir". Ayselin elmя istiqamяt almasыnda bir чox mцtяfяkkirlяrin, xцsusilя Иslam peyьяmbяrinin kяlamlarыnыn

Шяkiнин тахыл сащяляриндя кимйяви мцбаризя тядбирляри апарылыр Артыг 50 min hektardan чox taxыl sahяsindя kimyяvi mцbarizя tяdbirlяri баша чатыб. Районумузун tяsяrrцfatlarыnda 2019-cu ilin payыzыnda cari ilin mяhsulu цчцn 67 min 766 hektar sahяdя taxыl яkilib.

Taxыl яkinlяrinin 42 min 853 hektarыnы buьda, 24 min 532 hektarыnы arpa, 381 hektarыnы isя xяsillik arpa sahяlяri tяшkil edir.

Son aylar havalarыn quraq vя mцlayim

keчmяsi sяbяbindяn bяzi tяsяrrцfatlarыn payыzlыq taxыl sahяlяrindя ziyanvericilяr чoxalыb. Bununla яlaqяdar olaraq, Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzinin mцtяxяssislяri vя rayon Bitki Mцhafizяsi Mяrkяzi tяrяfindяn 62 min 830 hektar taxыl sahяsindя siчanabяnzяr gяmiricilяrя qarшы fitosanitar mцшahidяlяr aparыlыb. Mцшahidяlяr nяticяsindя 62 min 780 hektarda iqtisadi zяrяrver-

mя hяddindя sirayяtlяnmя aшkar edilib. Иndiyяdяk bцdcя vяsaiti hesabыna 50 min 695 hektarda kimyяvi mцbarizя tяdbirlяri hяyata keчirilib. Eyni zamanda, 12 min 85 hektarda dяrin шum aparmaqla aqrotexniki-mexaniki mцbarizя tяdbirlяri yerinя yetirilib.

Bu barяdя AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzindяn mяlumat verilib.

Qurumdan bildirilib ki, bundan яlavя, юtяn mцddяtdя mцtяxяssislяr tяrяfindяn 6 min 160 hektar sahяdя taxыl bюcяyinя (taxыl hafы) qarшы fitosanitar mцшahidяlяr aparыlыb, 5 min 320 hektarda sirayяtlяnmя aшkarlanыb. Sirayяtlяnmiш ocaqlarda fermerlяrin юz vяsaitlяri hesabыna 4 min 800 hektarda taxыl bюcяyinя qarшы kimyяvi mцbarizя tяdbirlяri hяyata keчirilib.

ЫЫ щисся

Илк дяфя дяръ олунур.

Fransanыn Milli Qяhrяmanы (lяqяbi: Armed Miшel, Xarqo) Ящмяdiyyя Cяbrayыlovun яziz xatirяsinя.

Заур ИЛЩАМОЬЛУ (Яввяли ютян сайларымызда)

Kreml sarayыnda Bir ziyafяt salonu. Шair qяlяmi aciz Tяsvir etmяkdя onu.

Misilsiz mюhtяшяmlik, Misilsiz gюzяllik var.

Salona aшiq olur Qяdяm basan adamlar.

Divarlarda rяsmlяr, Yerя xalы dюшяnmiш.

Gцnяш sanki sяmadan Hяmin salona enmiш: Hяr tяrяf gur iшыqlы.

Bu gцn salon bir baшqa; Ecazkar, yaraшыqlы.

Yemяk masasы цstя Ичkilяr ilя birgя Dadlы, lяziz yemяklяr

Л.И.Брежнев иля Шарл Де Голл совет рящбярляринин арасында, Москва, Кремл.

dцzцlmцш cяrgя-cяrgя. Яylяшmiш indi hяr kяs юz yerindя birbяbir.

Brejnev, Шarl De Qoll - Иki hяmkar, hяmfikir, Иki dюvlяt rяhbяri шirin sюhbяt edirlяr Savaш bitяndяn bяri Hяrя юz юlkяsiyчцn Gюrdцyц iшlяrindяn.

Bizim Armed Miшel dя gedяn bu xoш sюhbяtя qulaq asыr yerindяn. Юzцnц xoшbяxt sanыr dost dostun цnvanыnda.

Mяclisin xoш anыnda saьlыq sюylяmяk цчцn Brejnev юz yerindяn qalxыr ayaьa o an: - Qulaq asыn, yoldaшlar!

Bu gцn яn яziz insan Tяшrif gяtirib bizя. Чox mцhцm sяfяr edib O bizim юlkяmizя. Иki юlkяarasы Dostluьa, qardaшlыьa tяmяl qoyulur bu gцn. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 03 (185), Март 2020 Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда) Tofiq Fikrяtin ikinci kitabы "Tarixi-qяdim" kiчik kitabчa шяklindяdir vя 1905-ci ildя iшыq цzц gюrmцшdцr. Цчцncц kitabы "Xяluqun dяftяri" (1911) adlanыr.

Orada 1908-ci ildяn 1911-ci ilя qяdяrki шeirlяri toplanmышdыr.

Dюrdцncц kitabы "Rцbabыn cavabы"dыr vя 1912-ci ildя чap edilmiшdir.

Yenя hяmиn ildя beшinci kitabы "Doxsan beшя doьru" (1912) iшыq цzц gюrmцшdцr. "Шяrmin" isя Tofiq Fikrяtin saьlыьыnda чap edilяn sonuncu kitabыdыr. 1914-cц ildя чap edilяn bu kitabda шairin heca vяznindя vя sadя tцrkcяdя yazdыьы uшaq шeirlяri toplanmышdыr.

1911-ci ildяn юlцmцnя qяdяr yazdыьы шeirlяri isя 1952-ci ildя "Son шeirlяr" adы ilя чap edilmiшdir.

Azяrbaycan mяtbuatыnda ilk dяfя 1906-cы ildя "Fцyuzat" jurnalыnыn ikinci nюmrяsinin iyirmi sяkkiz - otuzuncu sяhifяlяrindя Toфиk Fikrяtdяn bяhs edяn "Qыrmыzы qaranlыqlar iчindя yaшыl iшыqlar" adlы yazы vя onun "Kюyцn mяzarlыьы", "Ramazan sяdяqяsi", "Шяhidlikdя" adlы шeirlяri dяrc edilmiшdir .

Tofiq Fikrяtin seчilmiш яsяrlяri isя 1969-cu ildя sovet ideologiyasы gюzlяnilmяklя Bakыda чap edilmiш vя geniш oxucu kцtlяsinя чatdыrыlmышdыr.

***

XXЫ "Sяrvяti-Fцnun" dюvrц Osmanlы яdяbiyyatы.

Giriш.

Hяr dюvrцn юzцndяn яvvяlki dюvrя baxыш bucaьы olduьu kimi, яlahiddя gюtцrцlmцш dюvrцn юzцnцn dя юzцnя baxыш bucaьы olur. Bu mяnada "... Dюvrцn ... ruhu яdяbiyyat vя sяnяt sahяsindя janrlar vя mяktяblяr olaraq (Prof. Dr. Ramazan Qorxmaz. "Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.469. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof. dr. Ramiz Яskяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.) qarшыmыza чы-

xыr" dцшцncяsi ilя razыlaшmaq lazыm gяlir. Osmanlы яdяbiyyatы tarixindя ayrыca gюtцrцlmцш bir dюvr kimi "Tяnzimat" vя "Sяrvяti-Fцnun" istilahlarыnыn iшlяnmяsi dя bu qяbildяndir. "Sяrvяti-Fцnun" яdяbiyyatы Anadolu яdяbiyyatшцnaslыьыnda1950ci illяrя qяdяr "яdяbiyyati- cяdidя" ("yeni яdяbiyyat") adы ilя dя anыlmышdыr. Onu "yeni" edяn шeirdя vя romanda яldя edilяn yeniliklяr olmuшdur. "SяrvяtiFцnun"u "bir яdяbi cяrяyan vя mяktяbin adы" kimi tяqdim edяnlяr dя (Bax.Cavad Heyяt. Dilimiz, яdяbiyyatыmыz vя kimliyimiz uьrunda.

(Mяqalяlяr toplusu). Ы c. Sяh.222. Bakы, "Elm vя tяhsil", 2011.) vardыr.

"Sяrvяti-Fцnun" dюvrц "Tяnzimat"ыn davamы vя keyfiyyяtcя yeni mяrhяlяsi kimi meydana gяlmiшdi. Yяni, "Sяrvяti-Fцnun"чular "Tяnzimat"чыlarыn kюynяyindяn чыxmыш-

сящ. 13

T Tц цr rk k x xa al lq ql la ar rы ы я яd dя яb bi iy yy ya at tы ы

dыlar. "Tяnzimat"чыlarы isя "Bir ayaьы Шяrqdя, o biri isя Qяrbdя, gюvdяsi vя baшы romantizm vя mistika ilя yoьrulan яdiblяr cяmiyyяt" (Bax. Sabiha Sertel. Tofiq Fikrяt. Tofiq Fikrяtin "Seчilmiш яsяrlяri"nя "Юn sюz". Sяh.4.

Bakы, Azяrbaycan Dюvlяt Nяшriyyatы, 1969.) kimi xarakterizя edяnlяr

dя var idi. Bu cцr dяyяrlяndirmя tяrzi "Sяrvяti-Fцnun" яdяbiyyatыna da шamil edilmяkdяdir.

Prof. Dr. Ramazan Qorxmaz "Sяrvяti-Fцnun" яdяbiyyatыnы "яdяbi toplaшmalarы ...bir-birinя baьlayaraq mяktяb vя ya cяrяyana чevirя bilяcяk bir dцшцncя tяrzindяn mяhrum olan proses, ... qыrx illik qяrblыlяшmяk prosesinin ...sistemsiz dцшцncяlяri ilя bяslяnяn, ... imperiya ziyalыsыnыn ... ikinci яldяn яldя etdiyi bilgi qыrыntыlarы, ... dюvrцn ... baskы atmosferinin bяslяyib bюyцtdцyц ... bir яdяbi toplaшma hяrяkatы", (Bax. Prof. Dr. Ramazan

M ц h a z i r я l я r (XX-XXЫ щисся) tяmsilчisi, yeni шeirin bцtцnlцklя "alafrяngя"yя baьlanmasыnы deyil, milli юrnяklяrя яsaslanmasыnы dяstяklяyяn Юmяr Mцяllim Nacinin (1850-1893) oxucularыnыn toplandыьы vя 1849-cu ildяn nяшr edilяn "Mяlumat" jurnalы (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 182.) ilя "Sяrvяti-Fцnun" jurnalы arasыnda 1895-ci ilin sonlarыnda (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 174.) bir чяkiшmя яmяlя

gяldi. Bu hadisяni шяrh edяn Prof. Dr. Ramazan Qorxmaz isя bu hadisяni 1896-cы ilя aid edir.

yazыya gюzucu baxan kimi bu iki hяrf arasыndakы fяrqi gюrцr vя bu qцsuru gizlяmяk mцmkцn deyildir. Шeirin mцяllifi Hяsяn Asяf adlы gяnc isя юzцnц mцdafiя fikri ilя ddia edir ki, шeir шifahi oxunanda onun necя yazыldыьыnы gюrmяyя ehtiyac qalmыr. Oxunuш zamanы яsas rolu eшitmя oynayыr. Шeirin qafiyяsi gюzdяn daha чox qulaq (Bax. Prof. Dr. Ramazan Qorxmaz. "Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax.Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.475-476. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof.

Qorxmaz. "Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.471.

Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof.dr.Ramiz Яskяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.) adlandыrыr. O,

eyni zamanda "Sяrvяti-Fцnun" яdяbiyyatыnыn ana xarakterini yanlыzca "Sultan ЫЫ Яbbdцlhяmidin basqыlarы ilя izah" etmяyi dя doьru (Yenя orada. Sяh. 471.) hesab etmir. Gюrцndцyц kimi, dюvrцn vя prosesin mцrяkkяbliyi ona verilяn dяyяrlяrdя dя юzцnц gюstяrir.

1."Sяrvяti-Fцnцn" dювrцnцn юzяlliklяri. "SяrvяtiFцnun" "Tяnzimat"ыn ikinci mяrhяlяsinin (1880-1895) цnlц яdяbiyyat nяzяriyyячisi, шairi vя yazarы Rяcaizadя Mahmud Яkrяm bяyin (1847-1914) tяlяbяsi Яhmяd Иhsan bяy tяrяfindяn 1891-ci ildяn nяшr etdirdiyi bir dяrginin (jurnalыn) adыdыr. Bu jurnalda Avropa qяzetlяrindя hяr hansы bir mюvzuda yazыlmыш yazыlar vя rяsmlяr чap edilirdi.

"Tяnzimat"dan bu gцnя qяdяr Batыya яn aшыrы baьlananlar "Sяrvяti-Fцnun"чular olmuшdur" (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh.174.) deyяnlяrin haqlы

olduqlarы gюz qabaьыndadыr.

"Sяrvяti-funun" ("Fяnlяr sяrvяti") jurnalы 18911944-cц illяri яhatя etmяklя 53 il чap edilmiшdir. Rяcaizadя Яkrяm Tofiq Fikrяti "SяrvяtiFцnun" dяrgisinin sahibi Яhmяd Иhsan bяy ilя tanыш etdi.

Bundan sonra Яhmяd Иhsan bяyi elmi jurnal kimi чap edilяn "Sяrvяti-funun"u яdяbiyyat jurnalыna чevirmяyя razы saldыlar.

"Sяrvяti-funun" 1895-ci ildя 256-cы nюmrяsindяn sonra яdяbiyyat jurnalы kimi dяrc edilmяyя baшladы. Osmanlы яdяbiyyatыnыn "Sяrvяti-funun" dюvrц dedikdя isя 1896-1901-ci illяrdя bu jurnal яtrafыnda toplaшan яdib vя tяnqidчilяrin яdяbi vя tяnqidi yaradыcыlыьы nяzяrdя tutulur. "Sяrvяti-funun" 1901-ci ilin noyabrыnda baьlanmыш, Tofiq Fikrяtin baшчыlыq etdiyi redaksiya heyяti daьыldыqdan sonra 1902ci ildя yenidяn nяшrя baшlamыш, lakin adi elmi-kцtlяvi jurnal sяviyyяsindяn yuxarы qalxa (Bax.ASE, VЫЫЫ cild, sяh.392. Bakы, ASE Baш redaksiyasы, 1984.) bilmяmiшdir.

"Tяnzimat" vя ondan sonrakы dюvrdя dя "Divan" яdяbiyyatыnыn yeganя vя шцurlu

mцяllifi: prof.dr.Ramiz Яskяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.) elan etdi. Bu-

nunla da Osmanlы яdяbiyyatыnыn "Sяrvяti-Fцnun" dюvrц baшlanmыш oldu. Bir sюzlя, Anadolu яdяbiyyatшцnaslыьыnda "SяrvяtiFцnun"чularыn bir яdяbi toplum halыna gяlmяsini aшaьыdakы amillяrlя шяrtlяndirirlяr: a) "SяrvяtiFцnun"чular, яsasяn, o яdiblяr idilяr ki, "dюvrцn xяstя ruhu onlarыn яsяrlяrinin tяmяl mяzmununu" tяшkil edirdi, b) "Siyasяtdяn baшqa hяr шeydяn" sяrlюvhяsi dюvlяtin dяstяyi ilя чыxan jurnallarыn mяqsяd vя mяramыnы ifadя edirdi, c) bu senzura dюnяmi qяzetчilkidяn jurnalчыlыьa keчidin baшlanьыcы idi, ч) qяzetчilkidяn jurnalчыlыьa keчid яdяbi-bяdii dilin daha da qяlizlяшdirilmяsi шяraitindя baш verirdi, d) mяktяb vя kitblarыn tяsiri ilя bir чox яdiblяrin real Osmanlы geчяkliklяrindяn uzaqlaшmasы vя daha чox qяrblilяшmяsi onlarы bir toplum halыna gяtirirdi, e) Rяcaizadя Mahmud Яkrяm bяyin "qafiyя bяsяr (gюz) цчцn deyil, sяm (qulaq) цчцndцr" platformasыnda durmasы "Sяrvяti-Fцnun"чularыn birlяшmяsinя (Bax. Dr. Ramazan Qorxmaz. "Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax.Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.476-477. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof. dr.

Ramiz Яskяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.) sяbяb oldu.

Rяcaizadя Mahmud Яkrяm bяy "Mяlumat"ыn Яhmяd Kabaklыda qяzet (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 174.), Prof. Dr. Ramazan Qorxmazda jurnal kimi (Bax. Prof. Dr. Ramazan Qorx-maz.

"Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax.Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.475-476. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof. dr. Ramiz Яskяr. Bakы, MBMBяngц, 2010.) tяqdim edilmяsi,

цstяlik hadisяnin baш verdiyi tarixin qeyri-dяqiqliyi, birincidя 1895, ikincidя 1896 olmasы tяяssцf doьurur. - (V.As.) Prof.

Dr. Ramazan Qorxmaz yazыr: "1896-cы ildя Hяsяn Asяf adlы bir gяncin dюvrцn юnяmli dяrgilяrindяn "Mяlumat"da "Bцrhani-qцdrяt" ("Qцdrяtin sцbutu") adlы bir шeiri чap olunur. Шeirdяki Zяrreyi-nurundan ikяn mцqtяbяs Mehrц mяhя baxmaq яbяs

(Яgяr nurundan zяrrя istifadя olunmuшsa, Gцnяшя vя Aya da baxmaq яbяsdir.)

beyti mцbahisяyя sяbяb olur. Яski шeir tяrяfdarlarы bu beytin qafiyяlяnmя sяviyyяsini qeyriqяnaяtbяxш hesab edirlяr. Ona gюrя ki, "mцqtяbяs"in son hяrfi (?) "sin", "яbяs"in son hяrfi isя (?) "pяltяk sя"dir. Diqqяtli oxucu

dr.Ramiz Яskяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.) цчцndцr. Belяliklя, "qafiyя

gюz цчцnmц, qulaq цчцnmц" mцbahisяsi daha da qыzышmыш olur. Яslindя isя mяsяlя belяdir ki, orfoqrafiya baxыmыndan яski шeir tяrяfdarlarы, orfoepiya baxыmыndan isя Hяsяn Asяf adlы gяnc doьru idilяr. Lap яslindя isя heч biri doьru deyildi. Чцnki qafiyя mяqamыndan asыlы olaraq hяm gюz, hяm dя qulaq цчцndцr vя bu - bu gцn dя belяdir. Шeirin yazыlышыnda orfoqrafik, oxunuшunda isя orfoepik normalarыn gюzlяnmяsi onu qцsursuz edir - (V.As.). Ancaq sadя bir mяsяlяnin bu qяdяr шiшirdilmяsi яdяbi-nяzяri baxыmdan gцlцnc gюrцnsя dя, яdяbiictimai vя яdяbi-siyasi baxыmdan яdiblяrin qruplaшmasыna sяbяb oldu. Rяcaizadя Mahmud Яkrяm bяy vя onun tяrяfdarlarы Hяsяn Asifi dяstяklяdilяr. Onlar yenilikчi qrup olaraq "Sяrvяti-Fцnun" jurnalы яtrafыnda toplaшdыlar.

Rяcaizadя Mahmud Яkrяm bяy шagirdi Tofiq Fikrяti (1867-1915) Qalatasaray mяktяbi-sultanisindяn gяtirib 7 fevral 1896-cы ildя "Sяrvяti-Fцnun" jurnalыnыn baш redaktoru (Bax. Dr. Ramazan

Qorxmaz. "Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.476. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn

"Sяrvяti-Fцnun"чular Avropa dillяrindяki sюzlяrin tцrkcя deyiliшini яsas gюtцrяrяk "Sяnяt sяnяt цчцndцr", "Шeir avam цчцn deyil, seчkinlяr цчцn yazыlыr", "Qafiyя qulaq цчцndцr" dцшцncяsi vя iddiasы ilя bяdii dili bir az da qяlizlяшdirdilяr. Hяtta, onlar milli яdяbiyyatчыlarla "heca ilя шeir yazыlmayacaqdыr" hюkmц ilя danышыrdыlar. Tцrkcя kяlmяlяri olduьu kimi яruza uyьunlaшdыrmaьa чalышыrdыlar. Elя bunun nяticяsi idi ki, Tofiq Fikrяtin юzцnцn dя uшaqlar цчцn yazdыьы "Шяrmin" adlы kitabыnda yer alan bir neчя шeirindяn baшqa heч bir шeiri heca vяznindя (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 178.) deyildi. ''Sяrvяti-fцnun''чular "sяrbяst vя geniш mцstяzad" adы ilя шeirdя hecalarыnыn sayыna gюrя mцxtяlif юlчцdя, biri uzun, digяri qыsa misralar iшlяdirdilяr. ''Sяrvяtifцnun'' axыnыnыn daha bir цstцn xцsusiyyяti roman vя hekayяyя gяtirilяn Qяrb юlчцlяrinin юzцnя dя bir uyьunluq vя mцkяmmяllik verilmяsi idi. ''Sяrvяti-fцnun'' dюvrц шeirinin Яhmяd Шuayib, Sяffяti Ziya, Nazif, Hцseyn Suat, Cяlal Sahir Яrozan kimi шairlяri, nяsrinin isя Hцseyn Cahid, Яhmяd Hikmяt Mцftцoьlu, Mяhmяd Rauf kimi yazычыlarы var idi. Etiraf edilmяlidir ki, Tofiq Fikrяt vя Cяnab Шяhabяddin ''Sяrvяti-fцnun'' dюvrцnцn bюyцk шairlяri, Xalid Ziya Uшaqlыgil isя bюyцk yazычыsы hesab edilirdilяr. Ona gюrя dя, ''Sяrvяti-fцnun'' mяktяbi hяm dя "Tofiq FikrяtXalid Ziya mяktяbi (Bax. Cavad Heyяt. Dilimiz, яdяbiyyatыmыz vя kimliyimiz uьrunda.(Mяqalяlяr toplusu). Ы c.

222. Bakы, "Elm vя tяhsil", 2011.) ad-

lanыrdы.

(Арды вар)

сящ. 14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 03 (185), Март 2020

С С Т Т А А Т Т И И С С Т Т И И К К А А

2019-cu ilин йанвар-декабр айларында Шякидя... ...sяnayenin вязиййяти

...“Няглиййат вя рабитя”

2019-cu ildя Шяki rayonunda iqtisadi artыmыn tяmin olunmasы, mяhsul istehsalыnыn artыrыlmasы, mяшьulluьun tяmin olunmasы вя rayon iqtisadiyyatыnыn inkiшaf etdirilmяsi istiqamяtindя бир чох tяdbirlяr hяyata keчirilmiшdir.

Ютян ил Шякидя ящалийя цмумиликдя 7478,8 min manatlыq nяqliyyat xidmяti вя 2545,5 min manatlыq rabitя vя informasiya xidmяti gюstяrilmiшdir.

Uьurla hяyata keчirilяn bu siyasяtin nяticяsi olaraq son illяrdя Azяrbaycan Respublikasы regionlarыnыn sosial-iqtisadi inkiшafыna dair dюvlяt proqramlarы чяrчivяsindя mцxAlqayыt tяlif tяyinatlы QУЛИЙЕВ, yцzlяrlя sяnaStatistika ye mцяssisяsi Иdarяsinin баш tikilib istifadяmяslяhяtчisi yя verilmiш, minlяrlя yeni iш yeri ачылmышdыr. Azяrbaycanыn bцtцn bюlgяlяri daim inkiшaf edir. Bu bюlgяlяrdяn biri dя Шяki rayonudur. Шяki rayonunun sяnayesi яsasяn toxuculuq sяnayesi, elektrik enerjisinin istehsalы vя bюlцшdцrцlmяsi, elяcя dя qazыn bюlцшdцrцlmяsi vя suyun yыьыlmasы, tяmizlяnmяsi vя paylanmasы, kяrpic istehsalы, qida istehsalы, siqaret istehsalы, heyvan yemi istehsalы kimi sahяlяrlя tяmsil olunmuшdur.

xidmяtlяr gюstяrilmiшdir.

2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarы яrzindя fiziki шяxslяr tяrяfindяn isя 4415,5 min manatlыq sяnaye mяhsulu istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir ki, bu da яvvяlki ilin mцvafiq dюvrцnцn gюstяricisindяn 2093,8 min manat чoxdur.

2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarыnda Шяki rayonunun toxuculuq sяnayesi sahяsindя 3298,9 min manatlыq toxuculuq mяhsullarы istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir ki, bu da 2018-ci ilin yanvar-dekabr aylarыnыn gюstяricisindяn 2180,8 min manat чoxdur. Шяki rayonunun sяnaye sahяsindя fяaliyyяt gюstяrяn kiчik mцяssisяlяri tяrяfindяn 2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarы яrzindя 3908,2 min manatlыq sяnaye mяhsulu istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir ki, bu da яvvяlki ilin mцvafiq dюvrцnя nisbяtяn faktiki qiymяtlяrlя 2,8 dяfя чoxdur.

Suyun tяmizlяmяsi vя bюlцшdцrцlmяsi bюlmяsi цzrя istehlaka verilяn suyun gюstяricisi 2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarы яrzindя 1348,4 min kub metr tяшkil etmiшdir ki, bu da юtяn ilin yanvardekabr aylarыnыn gюstяricisindяn 99,3 min kub metr чoxdur.

2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarыnda Шяkinin sяnaye sahяsindя mяhsul istehsalы (min manatla)

Hazыrda rayonda 22 sяnaye mцяssisяsi fяaliyyяt gюstяrir ki, bunlarыn da 10-u kiчik mцяssisяdir.

2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarы яrzindя Шяki rayonun sяnaye sahяsindя 37670,4 min manatlыq mяhsul istehsal edilmiш vя xidmяtlяr gюstяrilmiшdir ki, bu da 2018-ci ilin yanvar-dekabr aylarыnыn gюstяricisindяn 10594,9 min manat azdыr. Иqtisadi fяaliyyяt nюvlяrinin tяsnifatыna uyьun olaraq sяnayenin emal bюlmяsindя 9212,4 min manatlыq, elektrik enerjisi, qaz vя buxar istehsalы vя bюlцшdцrцlmяsi vя tяchizatы bюlmяsindя 24702,0 min manatlыq, su tяchizatы, tullantыlarыn tяmizlяnmяsi vя emalы bюlmяsindя 1961,2 min manatlыq, ev tяsяrrцfatlarыnda isя 1794,8 min manatlыq sяnaye mяhsulu istehsal edilmiш vя

Цmumilikdя Шяki rayonu цzrя 2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarыnda 16561,8 min manatlыq elektrik enerjisi istehsal edilmiшdir ki, bu da яvvяlki ilin mцvafiq dюvrцnцn gюstяricisindяn 14988,3 min manat azdыr.

2019-cu ilin yanvar-dekabr aylarыnda Шяki rayonunun qazla tяchizatыnda 2940,0 min manatlыq xidmяt gюstяrilmiшdir ki, bu da яvvяlki ilin yanvar-dekabr aylarыnыn gюstяricisindяn 343,0 min manat чoxdur.

Hesabat dюvrцnцn sonuna rayonun sяnaye mцяssisяlяrinin anbarlarыnda 5221,9 min manatlыq hazыr mяhsul qalыьы olmuшdur ki, bu da 2018-ci ilin yanvar-dekabr aylarыnыn gюstяricisindяn 793,2 min manat чoxdur.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки району, Баш Зяйзид кянд сакинляри Рясулов Яляддин Зийяддин оьлунун, Рясулова Зенфиря Муса гызынын, Рясулова Эцлнаря Яляддин гызынын, Рясулова Елнаря Яляддин гызынын вя Рясулова Айсел Яляддин гызынын адларына верилмиш Торпаьа мцлкиййят щцгугуна даир Дювлят Акты (Ж№ 111, КОД 40407018) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Елшян ШЯРИФОВ, Statistika Иdarяsinin mяslяhяtчisi

Nяqliyyat Юlkяlяr, шяhяrlяr arasыnda iqtisadi vя sosial яlaqяlяrin qorunmasыnda vя inkiшafыnda, xam vя ya istehsal olunmuш mяhsullarыn daшыnmasыnda vя nяqlindя nяqliyyat sisteminin rolu яvяz edilmяzdir. Юlkя iqtisadiyyatыnыn яsas infrastrukturlarыndan biri olan nяqliyyat sektorunun dayanыqlы inkiшafы davam edir. Яvvяlki illяrdя olduьu kimi, 2019-cu ildя dя nяqliyyat sektoruna investisiyalarыn yюnяldilmяsi, nяqliyyatыn hяrяkяt heyyяtinin yenilяшmяsi, yeni avtomobil yollarыnыn чяkiliшi, yenidяnqurulmasы vя s. iшlяr davam etdirilmiш, transmilli layihяlяr sahяnin inkiшafыna юz mцsbяt tяsirini gюstяrmiшdir.

Nяqliyyat sistemi юlkя iqtisadiyyatыnыn яn mцhцm sahяlяrindяn biridir. O, юlkяnin iqtisadi inkiшafыnы vя яhalinin sosial rifahыnы xarakterizя edяn sahяlяrdяn biri olmaqla, fяaliyyяti ilbяil artmaqdadыr.

Rayonda яhaliyя 3 nяqliyyat mцяssяsi vя "ШяkiAvtovaьzal" ATSC-i xidmяt gюstяrir.

2019-cu il яrzindя nяqliyyat sektoru цzrя faktiki qiymяtlяrlя mяhsul buraxыlышыnыn hяcmi 6900,2 min manat olmuшdur.

Hesabat dюvrцndя nяqliyyat vя anbar tяsяrrцfatы цzrя яhaliyя cяmi 7478,8 min manatlыq nяqliyyat xidmяti gюstяrilmiшdir ki, bununda 1336,5 min manatы nяqliyyat vя anbar tяsяrrцfatы mцяssisяlяrinin, 6142,3 min manatы isя fiziki шяxslяrin payыna dцшцr.

2019-cu ildя nяqliyyat vя anbar tяsяrrцfatыnda чalышan siyahы tяrkibindя olan iшчilяrin orta sayы 166 nяfяr, orta aylыq nominal яmяk haqqыsы 237,0 manat olmuшdur.

2019-cu il яrzindя fiziki шяxslяr цzrя sяrniшin daшыnmasыndan 5487,0 min manat, yцk daшыmasыndan isя 655,4 min manat mяhsul buraxыlышы olmuшdur ki, bu da

яvvяlki ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 326,1 min manat sяrniшin daшыmada, 12,2 min manat isя yцk daшыmada чoxdur.

2019-cu ildя шяhяrrayon daxili sяrniшin daшыma fяaliyyяti ilя mяшьul olan fiziki шяxslяr tяrяfindяn 26720,0 min sяrniшin, 1890 min ton yцk daшыnmышdыr ki, bu da яvvяlki ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 829,0 min sяrniшin, 26,0 min ton yцk чoxdur.

***

Rabitя 2019-cu il яrzindя Шяki rayonu цzrя cяmi 2545,5 min manatlыq rabitя vя informasiya xidmяti gюstяrilmiшdir ki, bununda 2210,9 min manatы telekommunikasiya xidmяtlяrinin, 334,6 min manatы isя informasiya xidmяtlяrinin payыna dцшцr. Шяki rayonunda яhaliyя 38 elektron sistemli

ATS vя 38 poчt шюbяsi xidmяt gюstяrir.

Bunlardan da 5 ATS vя 9 poчt шюbяsi шяhяrdя, 33 ATS vя 29 poчt шюbяlяri kяndlяrdяdir.

ATS-in цmumi tutumu 26825 яdяddir (шяhяrdя 15235 яdяd, kяndlяrdя 11590 яdяd).

Hesabat dюvrцndя 414 яdяd telefon чяkiliшi olmuшdur. Rayonda 13910 internet-ADSL, 4 peyk rabitяsi, 926 SDMA abunячisi vardыr.

2019-cu ildя cяmi telefon danышыqlarыnыn sayы

1915,0 min danышыq olmuшdur ki, bununda 1105,5 mini respublika daxili, 9,6 mini beynяlxalq danышыqlardыr, mobil telefon шяbяkяsinя чыxышlarыn sayы isя 799,9 min чыxыш olmuшdur.

2019-cu ildя informasiya vя rabitя sahяsindя чalышan siyahы tяrkibindя olan iшчilяrin orta sayы 334 nяfяr, orta aylыq nominal яmяk haqqыsы 388,2 manat olmuшdur.

Rabitя vя informasiya sahяsi цzrя цmumi mяhsul buraxыlышы aшaьыdakы kimidir, (min manat)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 03 (185), Март 2020

сящ. 15

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и

ДЙП пийадаларын кешийиндя Шяки Дювлят Йол Полиси пийадаларын тящлцкясизлийинин тямин едилмяси истигамятиндя даим маарифляндириъи тядбирляр кечирир. Цmummilli Lider Heydяr Яliyevin bir kяlamы var: "Bir hadisяnin qarшыsыnы almaq, o hadisя baш verяndan sonra onun nяticяlяrini aradan gюtцrmяkdяn daha asandыr". Шяki Dюvlяt Yol Polisi dя юz nюvbяsindя hadisяlяrin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя яmяli, tяшkilati vя profilaktiki tяdbirlяr hяyata keчirir.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Daxili Ишlяr Naziri, general polkovnik Vilayяt Eyvazov, dяfяlяrlя юz чыxышlarыnda vurьulayыb ki, yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя tяbliьattяшviqat iшinin rolu чox bюyцkdцr. Вя йазыйа башламаздан яввял бу истигамятдя Шяki Dювлят Yол Pолиси Bюl-

mяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, polis baш leytenantы Турал Нифталыйевин щяйата кечирдийи тядбирлярин тягдирялайиг олдуьуну вурьуламаг истярдик. Онун мцтямади олараг гязетимизля ямякдашлыг етмяси, йол полисинин эюрдцйц ишляр щаггында даим Шяки сакинляриня мялумат вермяси сцбут едир ки, полис баш лейтенантыны няглиййат иштиракчыларынын саьламлыьы вя тящлцкясизлийи чох дцшцндцрцр. Одур ки, "Шяki Bяlя-

diyyяsi" qяzetinin redaksiya heyяti olaraq, Шяki Dюvlяt Yol Polisindя aparыlan tяbliьat vя maariflяndirici iшlяri biz yцksяk qiymяtlяndiririk. Аpardыьыmыz araшdыrma zamanы, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt

asan шя-kildя mяnimsяsinlяr deyя, onlarda indi-dяn yol hяrяkяti qaydalarыnыn юyrяnil-mяsinя hяvяs vя maraьыn artыrыlmasы, kцчя, yol, sяki, piyada keчidi, svetofor vя digяr anlayышlarыn юyrяdilmяsi mяqsяdi ilя 2019-cu il яrzindя 5 mяktяbяqяdяr tяhsil mцяssisяsindя maariflяndirmя tяdbirlяri keчirilib.

Piyadalarыn intizamыnыn artыrыlmasы, habelя цmumtяhsil mяktяblяrindя шagirdlяrя tяhlцkяsiz davranыш vяrdiшlяrinin aшыlanmasы vя tяdris prosesinin effektliyinin yцksяldilmяsinя dюvlяt yol polisinin kюmяyinin artыrыlmasы mяqsяdi ilя 2019-cu il яrzindя, 56 tяhsil mцяssisяsindя maariflяndirmя tяdbirlяri keчirilib. (Фото 2, Шяки 5 сайлы орта мяктябдя) Yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя baш verя bilяcяk yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя dя, rayon яrazisindя fяaliyyяt gюstяrяn universitet vя kolleclяrdя dя maariflяndirmя tяdbirlяri keчirilib.

Bundan baшqa, yol hяrяkяti qaydalarыnыn юyrяnilmяsinя hяvяs maraьыn artыrыlmasы mяqsяdilя 14.10.2019-cu il tarixdя, шяhяr цmumtяhsil mяktяblяri arasыnda yol hяrяkяti vя yol hяrяkяti tяhlцkяsizlyinin tяmin olunmasы qaydalarыnыn tяbliьinя hяsr olunmuш yol hяrяkяti qaydalarыndan шeir mцsabiqяsi keчirilяrяk, qaliblяr mцkafatlandыrыlыb vя mцsabiqя iшtirakчыlarыna hяdiyyяlяr verilib. (Foto 3) Щямчинин, Шяki mяktяblilяrinin

Фото 1 Ekskursiyada, Шяki шяhяr 11, 12, 14 vя 17 nюmrяli tam orta mяktяblяrin yцksяk tяhsil vя intizam gюstяricilяri ilя fяrqlяnяn bir qrup шagirdi vя onlarы mцшayiяt edяn tяhsil iшчilяri iшtirak edib.

Burada шagirdlяrя Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin xidmяti fяaliyyяti, yol hяrяkяt iшtirakчыlarыnыn rahat, fasilяsiz vя tяhlцkяsiz hяrяkяti цчцn gюrцlяn tяdbirlяr, inzibati hцquqpozmalara qarшы

Фото 2 Yol Polis Bюlmяsindя yol-nяqliyyat hadisяlяrinin, xцsusilя dя uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя baш verя bilяcяk yolnяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя чox bюyцk iшlяrin gюrцldцyцnцn бир даща шahidi olduq. Шяki Dюvlяt Yol Polisi hяtta uшaq baьчalarыnda da, maariflяndirici tяdbirlяr keчiriр (Фото 1, Шяки 22 сайлы ушаг баьчасында). Uшaqlar gяlяcяkdя kцчя hяrя-kяti qaydalarыnы daha rahat vя

Фото 4

sinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev, Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsindя rayonun bцtцn цmumtяhsil mцяssisяlяrinin direktorlarыnыn iшtirakы ilя keчirilяn iclaslarda iшtirak edяrяk, mяktяblяrdя uшaq travmatizminin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя gюrцlmяli olan tяdbirlяr barяdя tюvsiyyяlяrini verib. (Foto 5) Шяki Dюvlяt Yol Polisindяn ver-

Фото 3 Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinя ekskursiyasы tяшkil edilib. "Yol polisimizlя bir gцn" adlы tяdbir "Azяrbaycan Respublikasыnda yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinя dair 2019-2023-cц illяr цчцn Dюvlяt Proqramы"nыn mяqsяdlяrinя uyьun olaraq Azяrbaycan Respublikasыnыn Daxili Ишlяr vя Tяhsil Nazirliklяrinin hяyata keчirdiklяri birgя яmяkdaшlыq tяdbirlяri чяrчivяsindя baш tutub.

aparыlan mцbarizя tяdbirlяri barяdя nяzяri mяlumatlar verilib, xцsusi texniki vasitяlяr nцmayiш olunub.

Ekskursiyanыn keчirilmяsindя яsas mяqsяd, yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin tяbliьi ilя baьlы tяhsil mцяssisяlяrindя aparыlan maariflяndirmя iшlяrini daha da gцclяndirmяk, eyni zamanda bu iшdя uшaq vя yeniyetmяlяri aktiv iшtirakчыlыьa cяlb etmяk olub. (Foto 4) Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbя-

ilяn mяlumata gюrя, aparыlan bu profilaktiki tяdbirlяr юz mцsbяt nяticяsini verib, 2019-cu il яrzindя xidmяti яrazidя piyadalarыn tяqsirindяn heч bir yol-nяqliyyat hadisяsi baш vermяyib. Elяcя dя, cari ildя dя, bu istiqamяtdя tяdbirlяr davam etdirilir. Шяki Dюvlяt Yol Polisinя bu чяtin vя шяrяfli peшяnin icrasыnda uьurlar arzu edirik.

Murad NЯБИБЯЙОВ

Фото 5

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 03 (185), Март 2020

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.city http://shekibelediyyesi.tqtt.info http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

Коронавирусдан юзцнцзц горуйун!

Baш epidemioloq: “Tяtbiq edilяn qaydalara etinasыz yanaшan hяr kяsin yaшыndan asыlы olmayaraq koronavirusa yoluxma riski yцksяkdir.”

Bяzi vяtяndaшlar isя virusun olmadыьыnы dцшцnцrlяr. Onlar шaiyяlяrя uyur, qeyri-rяsmi mяnbяlяrя istinad edirlяr. Hяmin vяtяndaшlara demяk istяrdim ki, virus olmasa idi, dцnyanыn яn inkiшaf etmiш, mцasir юlkяlяrindя, bцtцn qitяlяrdя xяstяlik yayыlmazdы, bu qяdяr karantin rejimi vя ona mцvafiq qaydalar tяtbiq edilmяzdi."

Иbadulla Aьayev,

Sяhiyyя Nazirliyinin baш epidemioloqu, ATU-nиn epidemiologiya kafedrasыnыn mцdiri, professor

"Koronavirus (COVЫD-19) infeksiyasы юlkяmizя gяtirilmя infeksiyadыr. Lakin son zamanlar infeksiyaya юlkяdaxili yoluxma hallarыna rast gяlinir vя artыm qeydя alыnыr. Bunun da sяbяbi tяtbiq edilяn qaydalara, daxili normalara riayяt etmяyяn vяtяndaшlardыr. Bяzi инсанлар virusa yoluxmayacaьыnы dцшцnцr, qaydalara яmяl etmirlяr. Onlar юzlяrinя deyil, hяkimlяrя, dюvlяtin tapшыrыqlarыna gцvяnmяlidirlяr.

Бu sюzlяri Sяhiyyя Nazirliyinin baш epidemioloqu, Azяrbaycan Tibb Universitetinin epidemiologiya kafedrasыnыn mцdiri, professor Иbadulla Aьayev АЗЯРТАЪын мцхбириня deyib.

"Bildiyimiz kimi koronavirus Цmumdцnya Sяhiyyя Tяшkilatы tяrяfindяn pandemik virus elan olunub. Koronavirus demяk olar ki, bцtцn юlkяlяri, qitяlяri bцrцyцb.

Azяrbaycanda digяr dюvlяtlяrdяn fяrqli olaraq vaxtыnda qabaqlayыcы tяdbirlяr gюrцlцb. Юlkяmizdя яks-epidemik tяdbirlяr hяlя dя davam etdirilir.

Vяtяndaшlara bir daha mцraciяt edirяm ki, hюkumяtin tяtbiq etdiyi karantin rejiminя riayяt etsinlяr. Юzlяrini bilяrяkdяn юlцmцn qucaьыna atmasыnlar. Bюyцklяr юzlяrini qorusunlar, cavanlara, gяnclяrя kцчяyя sяbяbsiz чыxmamaьы aшыlasыnlar.

Dюvlяt яhalinin saьlamlыьыnыn qayьыsыna qalыr. Яhalinin saьlamlыьыnыn etibarlы qorunmasы Prezident Иlham Яli-

yevin hяr zaman diqqяt mяrkяzindяdir.

Belя olmasa idi, bu qяdяr sяrmayя sяrf edilib юlkяmiz цчцn lazыmi preparatlar, avadanlыqlar gяtirilmяzdi. Юlkяmizin infeksiya ilя mцbarizя aparmaq gцcц var. Lakin vяtяndaшlar da bu чяtin vяziyyяtdя atыlan mцvяqqяti vя mяcburi addыmlara riayяt etmяklя infeksiya ilя mцbarizяyя kюmяk edя bilяrlяr. Bundan sonra virusun yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasыnda mцsbяt nяticя яldя etmяk olar. Яhaliyя bir daha mцraciяt edirяm, dюvlяtin bu qяdяr tяdbirlяr gюrdцyц bir vaxtda, hяkimlяrin dя яmяk sяrf etdiyi, hяyatlarыnы riskя atdыьы bir dюnяmdя tяtbiq edilяn karantin rejiminin qaydalarыna riayяt etsinlяr. Яks halda, hяmin шяxslяr haqqыnda hцquqi mяsuliyyяt tяdbirlяri gюrцlяcяk. Иnsanlar infeksiyanыn yayыlma mexanizmini o qяdяr dяrindяn bilmяdiklяri цчцn tяtbiq olunan qaydalara etinasiz mцnasibяt gюstяrirlяr. Xяstяliyя yoluxma orqanizmin mцdafiя qцvvя-sindяn asыlыdыr.

Epidemiya-dan fяrqli olaraq pandemiya zamanы bюyцklц-kiчikli hamы yoluxur. Bu o demяkdir ki, yaшыndan asыlы olmayaraq saьlamlыьыna biganя yanaшanlarыn, qaydalara etinasыz mцnasibяt gюstяrяnlяrin hamыsыnыn yoluxma riski yцksяkdir.

Mяsuliyyяtli davranmaq lazыmdыr. Иnsanlar laqeyd davranaraq юzlяrinin, ya-xыnlarыnыn, яtrafdakыlarыn hяyatыnы riskя atmamalыdыrlar.

Ona gюrя dя evlя-rinizi, mяnzillяrinizi boш-boшuna, sяbяbsiz tяrk etmяyin, bцtцn gigiyenik normativlяrя riayяt edin, tez-tez otaьыnыzыn havasыnы dяyiшin. Eyvanыnыz varsa, чыxыb hava ala bilяrsiniz. Иstifadя etdiyiniz яшyalarы, mяtbяxdяki qab-qacaьы dezinfeksiya edin. Evя daxil olan kimi mцtlяq яllяrinizi yuyun. Yaxшы olardы ki, kцчяyя чыxanda maska vя яlcяklяrdяn istifadя edilsin. Evя gяldikdя isя onlarы mцtlяq dяyiшmяk lazыmdыr. Яgяr sizin hяrarяtiniz varsa, tяcili tibbi yardыma, sahя hяkimlяrinя mцraciяt edin. Bu tяkcя koronavirus infeksiyasыna deyil, adi qripя, kяskin respirator xяstяliklяrя dя aiddir. Yalnыz hяkim tяyinatыndan sonra mцalicяyя baшlamaq lazыmdыr. Юzbaшыna, tanышlarыn mяslяhяti ilя dяrman qяbulu yolverilmяzdir", - deyя baш epidemioloq qeyd edib.

Evimizi koronavirusdan necя qoruyaq?

Koronavirus sяbяbindяn kцчяlяrdя, ictimai nяqliyyatda, ictimai mяkanlarda vя iш yerlяrindя ciddi tяdbirlяr gюrцlцr. Lakin gюrцlяn tяdbirlяr bunlarla mяhdudlaшmalы deyil. Bяs evimizi koronavirusdan necя qoruya bilяrik?

Tцrkiyяli hяkim-fitoterapevt Buьra Buyrukчu evi dezinfeksiya etmяyin qaydalarыnы izah edib: "Evя gяlяn kimi ayaqqabыlarы чыxarmaq vя geyimi dяyiшmяk lazыmdыr. Paltarы bir dяfя geyinmяliyik vя onu dяyiшяn kimi yumalыyыq. Xцsusilя pambыq paltarlarы чox yцksяk temperaturda - 90 dяrяcяdя yumaq lazыmdыr.

Paltarlarы yumadan яvvяl yuyucu mяhlul яlavя edilmiш suda saxlamaq zяruridir. Evя girmяzdяn юncя ictimai nяqliyyatdan istifadя etmisinizsя, izdiГязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

hamlы mцhitdя olmusunuzsa, paltarlarы suda saxlayыn.

Yцksяk temperaturda yuyula bilmяyяn geyimi яllя yuyub qurutduqdan sonra mцtlяq цtцlяyin. Яn azы 10 dяqiqя nяmin qurumasыnы gюzlяyin.

Azyaшlы vя xяstя uшaqlarыn otaqlarыnы havalandыrыn. Evin hяr kцncцnя lavanda vя palmaroza yaьы sяpin. Bu qarышыq viruslarы юldцrmяkdя чox tяsirlidir. Bundan яlavя, hяr gцn dюшяmяni silin. Tяmizlik zamanы aшaьы qoxulu vя yцksяk spirtli odekolondan istifadя edin. Чarpayы da yoluxma baxыmыndan risklidir. Mяsяlяn, gecя tяrlяyirik. Virus hяmin tяrli yastыьa yoluxa bilяr. Odur ki, yataq dяstlяrini tez-tez dяyiшin.

Hяr kяsin яl dяsmalы ayrы olmalы vя hяr цч gцndяn bir dяyiшdirilmяlidir. Mцmkцnsя, dяsmallarы qaynadыn. Evя girmяzdяn яvvяl istifadя etdiyiniz яlcяk vя maskalarы zibil qabыna atыn". (publika.az) Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com

ЮЗЦНЦ ВЯ МИЛЛЯТИНИ

ГОРУ! Ъ О В ИД -1 9

#EVДЯГАЛ

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

www.belediyye.ñheki.sitå

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 3 апрел 2020-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.