INFORMASJONSAVIS FOR SOGN OG FJORDANE
RØDE KORS-AVISA NR. 1 2017 ÅRGANG 28
RØDE KORS-AVISA
Dei frivillige
hjelparane
INFORMASJONSAVIS FOR SOGN OG FJORDANE
RØDE KORS-AVISA NR. 1 2017 ÅRGANG 28
RØDE KORS-AVISA
Dei frivillige
hjelparane
Røde Kors-Avisa Sogn og Fjordane ANSVARLEG UTGJEVAR: Sogn og Fjordane Røde Kors, Langebruvegen 28, 6800 Førde. Tlf. 05003. REDAKTØR: Dag Hovland. REDAKSJONSSJEF: Henning A. Hellebust. ANNONSAR: Faktureringsservice Sør AS. FRAMSIDEFOTO: Sogn og Fjordane Røde Kors LAYOUT/PRODUKSJON: findriv. TRYKK: Sogn og Fjordane Avistrykk OPPLAG: 42 000 TAKK TIL ANNONSØRANE I AVISA! De gjer det mogeleg for oss å nå ut til alle husstandane i fylket med denne informasjonsavisa.
1
2 2017
Saman om saumen DÅ GLOPPEN RØDE KORS SPURDE BUSETTE FLYKTNINGAR KVA DEI VILLE LÆRE, VAR DET Å SY MED SYMASKIN SOM KOM HØGAST PÅ LISTA. BLI MED PÅ DET TREDJE SYMASKINKURSET PÅ SANDANE. – I dag skal vi lage gryteklutar, seier kurshaldar Margrethe Strømmen Kolseth frå Gloppen quilteklubb. Ho står fremst i eit klasserom på Gloppen opplæringssenter. Ved pultane sit det busette flyktningar frå Eritrea, Somalia, Sudan. Kvinner og menn. Dei sit bak kvar si symaskin, og dei har bedt om det sjølv. Då dei blei spurde om kva dei kunne tenke seg å lære, kryssa dei av akkurat på denne aktiviteten. Sy med symaskin. Kolseth held opp tøybitar i eine handa, og tjukke firkantar av bomullsvatt i den andre. – De skal få stoff til gryteklutar, hempe og vatt. Vatt isolerer så ein ikkje brenn seg. Det første de skal gjere, er å ta to bomullslag og to stoffstykke. Stoffet skal ligge rette mot rette, slik at de ser ranga. Legg det saman, så skal de sy ein saum rundt, så tek vi det litt langsmed, seier ho. Dette er andre kurskvelden dei er på. Førre gong lærte dei å sy ei glasbrikke. Neste
utfordring er gryteklut, deretter blir det posar til småting og til slutt kanskje sofaputer. Etterpå skal dei kunne klare å bruke symaskina til enkle saker.
LABBEN OG TRANSPORTØREN
Kbrom-Tesfamariam Msgane har funne seg ei maskin og har fått tildelt tekstilane. Margrethe set seg ved sida av og syner korleis dei skal ligge. Stikk hempa inn i midten og set nåler rundt kanten. – Den neste gjer du sjølv, seier ho og smiler. Han plasserer tøystykket under labben, eller symaskinfoten. Plasserer han slik at saumen skal komme nett der han planlegg, ei fotbreidd frå kanten av tekstilen. Så dreg han ned hendelen på baksida av maskina. Ho slepper labben ned og klemmer stoffet fast mot transportøren. Transportøren er mekanismen som flyttar stoffet framover når du trykker på gasspedalen. Og då, når
han trykker på pedalen, går også nåla opp og ned. Og ho har tråd gjennom nålauget, og det er undertråd under transportøren som hempar seg saman med den andre tråden. Og slik, slik vert det sting av, og ein saum som held tekstilane saman. Han syr.
30 PÅ KURS
Først forsiktig, forsiktig. Så blir det litt meir liv i den kvite Singer Conserto. Små rette sting på ei bein linje. Først ei side, så ei til, så dei to siste. Når dette kurset er ferdig, har 30 personar gått igjennom dette kurset. Føremålet har vore å lære å sy med maskin, men kurset har mange biverknader. Dei får øvd på norsken, dei treffer norskingar, og det er veldig sosialt. –Når ein ser kor glade dei er under desse kurskveldane, og tenkjer over situasjonen, er det sjølvsagt slik at nokon tykkjer det er kjekt å sy, lære noko nytt. Andre er mindre
Kva ville du ha gjort? Side 14–15
Det veit desse
Side17–19
Skapar liv i bilioteket Side 12–13
3 2017
Kbrom-Tesfamariam Msgane jobbar med dagens prosjekt, gryteklut. Kurshaldar Margrethe Strømmen Kolseth hjelper Sara Daniel med finishen. Ferdig klut: Yohanna Shumuye sin gryteklut fekk eit fint broderi. Rufaida Mustafa får instruksjonar av Kari E. Standnes frå Røde Kors omsorg i Gloppen. Tekstilkniv: Kari E. Standnes syner trikset for å få eit jamt snitt: tekstilkniven. Yohanna Shumuye får hjelp av Anni Felde til å tre symaskina.
interesserte i syinga, men synest det er kjekt å komme saman, seier initiativtakar Anni Felde, som skryter fælt over innsatsen til alle saman.
VIL LÆRE Å REPARERE
Ved pulten rett bak Kbrom sit Sara Daniel. Foten hennar ligg tungt på pedalen. Ho er inne til siste runding før hennar første gryteklut er ferdig. – Eg likar handarbeid, seier ho. – Eg har to ungar og treng å kunne å sy litt. I fødelandet mitt kan ein ta med seg ting som treng reparasjon og gå til ein butikk og få det reparert, men det kan eg ikkje her. Difor vil eg lære å reparere til barna – det kan bli min hobby, smiler ho, og understrekar at ho er veldig takknemmeleg for å ha fått dette tilbodet. Ho drøymer om at ho ein gong kan få kjøpt si eiga symaskin. Når Kbrom har sydd ein saum rundt heile grytekluten, kjem Kari E. Standnes bort
med noko som liknar ein pizzaskjerar og ein tjukk linjal. Det er spesialreiskap for tekstilkutting. – Viss du ikkje fjernar stoffet utanfor saumen, får du ein stor bulk med overskytande stoff når du vrengjer han med rett side ut. Det vil vi ikkje ha, så vi skjer det vekk, seier ho. Så klipper Kbrom eit lite hol midt på det ytste stoffet på grytekluten. Gjennom dette skal alt vrengast, slik at vatten kjem inni, og rettsidene og hempa peikar ut. Slik vert saumane skjulte på innsida. Etterpå syr du på ein lapp til å dekke over holet du brukte til å vrenge kluten med. Den kan du lage som eit mønster, til dekorasjon, seier Kari.
KVA NO?
Røde Kors er veldig godt nøgd med aktiviteten. Fordi han er så populær, fordi han har så mange dimensjonar for dei som blir med, og fordi Røde Kors får engasjert frivillige frå
andre deler av gloppesamfunnet. Aktiviteten har leia heilt nye frivillige inn i Røde Korsarbeid. Spørsmålet no er kva neste steg skal vere, eller, skal det vere eit neste steg? – Som koordinator for flyktningguidane, då eg intervjua flyktningane, sa mange at dei ønskte å lære å sy. Det var starten, motivasjonen. Men kva skal dei bruke kunnskapen til? Reparere klede for seg sjølv? Lære meir, som å sy klede? To av symaskinene fekk vi brukt av ei kvinne som hadde slutta å sy, men som gjerne kunne ønske seg ein stad å legge opp bukser, kan vi gjere noko med det, undrar Anni. Om to veker er det avslutting og utstilling, då vil ho gjerne ha ein plan. – Du er så flink at det er ein fryd, seier Kari når ho får sjå det ferdige resultatet frå Kbrom. Han klipper vekk dei lause trådane på den siste grytekluten og held begge opp med eit lite smil. – Ja, smiler han.
Ventetida er over LANGT INNE I VADHEIMSFJELLA LIGG EIN MANN I SNØEN. SKADD RYGG, KLARAR IKKJE REISE SEG. NEDKJØLT ETTER EI NATT UTANDØRS. ER DET TRE SKILØPARAR HAN SKIMTAR I SKODDA?
4 2017
VADHEIM KAI KLOKKA 10:53
Bilar fulle av fjellkledde ungdomar rullar inn på kaia i Vadheim. Nokon dreg med seg tilhengarar med snøskuter bakpå. Alarmen har gått, og kaien er samlingsstad for hjelpekorpsa i Vadheim, Høyanger og Balestrand. Nokon er sakna i fjellet. – To personar i femtiåra er sakna, då dei ikkje kom heim i dag tidleg klokka åtte. Dei reiste på fisketur til Venelivatn eller Blåvatn i går kveld og skulle overnatte ute, seier Oddgeir Indrebø. Han er korpsleiar i Vadheim, men dette er ei øving, og Indrebø har tatt på seg rolla som politi. Det er ein av desse milde, våte seinvintersdagane. «Varsom» syner ei snøskredfare på 3 der dei sakna er på tur. Det betyr at det er betydeleg skredfare. Venelivatn og Blåvatn er godt plassert mellom fleire høge, bratte fjell med mykje snø. Snart skal Røde Kors sende 20 personar inn i fjellet for å leite etter dei sakna.
LAGLEIARSAMLING KLOKKA 10:59
– Lagleiarane møtest på venterommet, seier Ken Heine Bakke. Han er frå Balestrand Røde Kors, og skal leie Røde Kors sin innsats. Dei samlar seg rundt eit bord og dreg fram kart og laglister. – Er det fare for ope vatn, de som er lokalkjende? spør han lagleiarane. – Vi må halde oss på land, isen er ustabil sidan det er eit regulert vatn, seier Kjartan Heggø frå Høyanger. – Så ser eg på kartet at det er fleire stader her det er meir enn 30 grader bratt, seier Bakke, og peikar på tette høgdekurver. – Ja, det syner godt her på appen til NVE. Den har oversikt over bratte parti. Det er veldig våt snø, så sørpeskred kan også vere ei fare i dag, seier Sondre Austreim frå Vadheim. Han held fram telefonen som syner kvar skredfaren er størst i det terrenget dei skal inn i i dag. Avgjerande informasjon for å legge ein trygg plan. I tillegg til Kjartan og Sondre, skal Sven Erik Lillehauge frå Vadheim leie kvart sitt søkelag. Ken gjev dei kvar sine kallenummer på samband, laminerte kart og namna til fire lagsmedlemmer dei skal ha ansvaret for. – Primærsøkeområdet må vere her, seier Ken, og teiknar ein sirkel rundt eit område på nokre kvadratkilometer fjell og vatn. Det vi må gjere no, er å komme oss ut, sette opp KO – kommandosentral – de må gjere dykk klare med lagsutstyr og melde dykk på nett. Så deler vi ut oppdraga, seier Ken, før alle går i bilane og dreg mot Markeset, ei grend øvst i Indredalen.
MARKESET KLOKKA 11:56
Dei sakna var utstyrt og kledde for å overnatte ute, og dei er fjellvande. Men når folk ikkje kjem heim til avtalt tid, er det ingen ting å vente på. Ei rekke av bilar og tilhengarar buktar seg opp den svingete bygdevegen til Markeset. No bør ting skje fort. Dei veit at det i verste fall, om det ikkje hadde vore ei øving, kan stå om livet. Mannskapet stiller med fulle sekkar – rikeleg med niste og drikke, varme klede, førstehjelpsutstyr, spade, søkestang, ski med feller, varme og solide fjellklede. Dei fordeler skredsøkarsendar og GPS. VHF-radio, i tilfelle Nødnettet ikkje har dekning. Ein nødnettsradio til kvar lagleiar. – Vi er tre skuterar, vi køyrer tre lag opp i ein kolonne. Trakkemaskina har brøyta vegen inn hit for oss, seier Kjartan, og peikar på kartet. Han har samla laget sitt, og orienterer om oppdraget. Bak skuterane festar dei eit tau som mannskapet skal henge seg på. Snørekøyring. Det krevst god skiteknikk for å henge bak ein snøskuter i 6–7 kilometer motbakke i tung snø. Dei festar skistavane i tauet med eit halvstikk, og kan halde seg i dei. Også Norske Redningshundar er med. Oda Thorstad, til vanleg politi i Høyanger, har med seg hunden Trix, som ho held på å lære opp til ettersøkshund. Skal ho gjere nytte for seg, må ho inn i området før andre set luktspor. Sven Erik Lillehauge stiller seg på skuteren sitt høgre stigbrett. Han vrir på gassen så det knatrar skikkeleg i totaktsmotoren. Det tyt ut blå røyk, og skuteren med slede, hund, hundeførar, utstyr og to snørekøyrarar set seg i rørsle oppover lia. Skiløparane vinglar litt først, men snart finn dei balansen og seglar etter. Målet er to fjellvatn knappe 700 meter over havet. To skuterlag til gjer seg klare og følgjer etter oppover den attsnødde fjellvegen.
VADHEIMSSTØLEN KLOKKA 12:47
Etter eit par kilometer med jamn stigning er det full stopp. Det første laget har funne ei hue i løypa. Kan det vere eit spor? – På grunn av funnet av hua, må dei ta eit søk med hunden. Vi kan ikkje køyre inn i området før det er klarert, seier Kjartan til sitt lag, som passar på å drikke og fikse på utstyret sitt medan dei ventar. Samtidig køyrer den andre skuteren opp på eit høgdedrag med ein gul koffert. Det er ein gateway. Ei innretning som tek imot signal frå Nødnett og sender signalet vidare. Nødnett
5 2017
6 2017
SNUSAR klokka 12:14. Ettersøkshunden Trix og Oda Thorstad er klar til søk. PAKKAR klokka 12:05. Anita Taftø og Kari Bolstad pakkar sekkane. BLINDEFØRE KLOKKA 13:03. Laget stoppar for å finne trygg kurs. F.v.: Andrine Haukøy, Roger Midtbø, Malene Hole, Gaute Haugen (skuterførar) og Kjartan Heggø (lagleiar). FUNN klokka 13:57. Oppunder ein stein i skodda ser hjelpekorpslaget ein arm som vinkar. Lagleiar melder frå til KO på sambandet, slik at dei straks får tilvist ein snøskuter. HJELPE klokka 14:01. Laget kjem fram til pasienten og byrjar undersøking. Arvid Beines er markør og får hjelp. KART. Raud, oransje og gul er brattare enn 30 grader, som er mest rasfarleg. Laget køyrde skuter frå svart punkt på Markeset til Fossvatnet, deretter ski lang oransje strek til funn ved Blåvatnet. KJENTMANN klokka 12:02. Kjentmann Kåre Olav Skår er på plass med sin skuter på Markeset, medan Sven Erik Lillehauge køyrer av Vadheim Røde Kors Hjelpekorps sin skuter. PLANLEGG klokka 12:25. Lagleiar Kjartan Heggø, Malene Hole og Andrine Haukøy går igjennom oppgåvene.
fungerer berre med fri sikt mellom radioane, så her i dei tronge dalane er det heilt nødvendig å finne eit godt punkt for gatewayen. Elles funkar ikkje sambandet. Etter at hundeførar har meldt at dei kan halde fram, er kolonnen snart på veg vidare innover. Dropane ovanfrå kjem tettare og større. Det tette tåkelaget trekk stadig lenger nedover fjellsida. Eller, vi kjem stadig høgare. Bortsett frå nokre steinar og hamrar, er alt kvitt. Og no er det slutt på spora snøskuteren har følgt. Det går stadig saktare. Opent eller lukka visir på hjelmen – det er like dårleg sikt. Er det flatt, eller er det bratt framfor oss? Brått stuper skuteren ned ein bratt bakke. Litt for bratt til at det var planlagt. – No veit eg ikkje om eg torer å køyre lenger, seier kjentmann og skuterførar Kåre Olav Skår. Han har ikkje tal på kor mange gonger har vore innover dalen, men no klarer han rett og slett ikkje å følgje den trygge ruta som normalt går på den vinterstengde vegen. Det er blindeføre. – GPS-en viser at vi er på vegen, men det skal ingen ting til å fare utfor, konstaterer Kjartan.
LONESTØLEN KLOKKA 13:28
Ein dryg kilometer frå tildelt søketeig. – Vi kan gå på ski herifrå. Vi treng ikkje å presse oss vidare med skuter, seier Kjartan. Han gir beskjed om at alle tek på feller. Laget vert no delt i to. Skuterførar og ein person skal eit stykke tilbake og undersøke skispor dei observerte like utanfor søkeområdet. Kjartan tek med seg dei to resterande på laget på ski mot området dei har fått beskjed av KO om å søke i, munningen til Blåvatnet. Dei tek seg ei kjapp brødskive og legg på feller. Diskuterer med kjentmann kvar det er trygt å krysse elva, og så går dei raskt av garde. Det er verkeleg blindeføre. Sjølv på ski er det vanskeleg å seie kva helling det er eit par meter framfor ein. Fellene syg seg fast i den tunge snøen. Hjartepumpa jobbar godt. Snart passerer dei nokon daggamle trugespor. Snart nærmar dei seg Blåvatnet. Då høyrer dei eit rop. – Der! ropar Andrine Haukøy. Ho peikar mot ein stor stein som ligg oppe på ei høgd. Dei ser så vidt ein arm som
stikk opp av snøen og vinkar. No legg dei inn sluttspurten. Kjartan kallar opp KO medan dei går og orienterer om status. Posisjon og kva dei ser. – Korleis går det, spør Malene Hole når dei kjem fram. – Eg datt ned her, seier mannen som ligg i fonna. Han peikar opp på steinen ved sidan av. Han ligg på rygg med truger på. – Eg har vondt i ryggen og har strålingar ned i foten. Eg klarar ikkje å reise meg. Dei byrjar å undersøke den sakna. Er det brot? Er han forslått? Etter at pasienten er undersøkt, konkluderer Kjartan litt flirande at fallet på ein halv meter ned i den mjuke snøen neppe kunne medført dei store skadane, så det går nok bra om dei hjelper han opp. Det gjer det. Markør Arvid Beines kviknar fort til no då dei har løyst den viktigaste delen av oppdraget, å finne og undersøke den sakna. Dei kallar opp skuteren som trygt kan følgje spora deira opp til funnstaden og frakte den «sakna» heim.
DISTRIKTSTILLITSVALDE I SOGN OG FJORDANE RØDE KORS LEIAR:
LEIAR
SYNØVE SANDE
Svelgen 907 26 012 sysande@enivest.net
SYNØVE SANDE
Distriktsleiar i Sogn og Fjordane Røde Kors
NESTLEIAR: ARVE SANDAL Førde 481 67 060 arve.sandal@enivest.net
ANNE BRIT SANDE Førde 922 43 428 anne.brit.sande@sfj.no
ENGASJERTE FRIVILLIGE
SIGURD STRAND
Det kunne kanskje vore deg som var avbilda på framsida av Røde Kors-avisa. Er du frivillig i Røde Kors – eller i ein annan organisasjon, fortener du stor takk for engasjementet og bidraga dine. Utan din innsats ville lokalsamfunna våre vore fattigare. Du gjer dei rikare.
Olden 915 97 871 sigurd.strand@enivest.net
MERETE MINDRESUNDE
Gloppen 473 03 240 mmindresund@gmail.com
Vi har alle eit ansvar for å bidra. Kanskje ikkje like mykje alltid, men noko kan vi få til. Verknadene av innsatsen ser vi i dei som deltek i aktivitetane våre. Det er engasjement, deltaking, glede og takksemd. Eg har sjølv erfaring som frivillig og tillitsvald i Røde Kors i fleire år. Eg opplever å få mykje att i venskap, nettverk, læring og opplevingar saman med andre. Det handlar såleis ikkje berre om det ein skal bidra med, men alt det ein får att sjølv.
MARIANNE LOFTESNES Sogndal 416 33 016 mloftesnes@gmail.com
NYVALD
MARIT KVALEN Luster 950 02 065 ma-kvale@online.no
Vi treng fleire og vil du ikkje vere ute i søk, eller å gå på besøk, treng vi deg likevel. Vi treng frivillige som kan organi-ere og administrere. Kan du data, er ein kløppar på sosiale media, kan rekneskap, er skrivefør eller har andre kvalitetar, ta kontakt med oss. Vi treng deg òg. Med eit mangfald av frivillige får vi til meir.
DISTRIKTSRÅDSLEIAR OMSORG: BERIT FLÆTHE ARNTSEN Lavik 481 28 842 berit.arntsen@gmail.com
NYVALD
DISTRIKTSRÅDSLEIAR HJELPEKORPS: STIAN ANTONSEN
Eg ynskjer dykk alle ein fin vår!
Florø 915 89 866 sti.ant@frisurf.no
Synøve Sande
DISTRIKTSRÅDSLEIAR UNGDOM: JON ATLE RISE Svelgen/Bremanger 902 83 890 jonatle@hotmail.com
TILSETTE VED DISTRIKTSKONTORET
DAG HOVLAND Dagleg leiar 57 72 31 32 908 94 974 dag.hovland@ redcross.no
LIS MARIA MUNKVOLD Opplæring 57 72 31 33 904 74 445 lismun@ redcross.no
THOR ERLEND MEHAMMER Ungdom 57 72 31 35 971 48 908 thor.mehammer@ redcross.no
HENRIETTE SOLHEIM Omsorg 57 72 31 36 915 99 415 hensol@ redcross.no
BRITT TJØNNELAND Hjelpekorps 57 72 31 37 916 62 513 britt.tjonneland@ redcross.no
HENNING A. HELLEBUST Kommunikasjon 57 72 31 38 900 58 669 henhel@redcross.no
PÅL DAHL Lokalforeining, beredskap 57 72 31 34 907 26 095 pal.andreas. dahl@ redcross.no
VEBJØRN STURE Medlem, frivilligheit 57 72 31 46 924 16 527 vebjorn.sture@ redcross.no
ANNE MARIT SØLVBERG RYGG Migrasjon 57 72 31 47 958 25 538 anne.rygg@ redcross.no
Vil du gjere noko for andre? MANGE TRENG EI HJELPANDE HAND FRÅ RØDE KORS. KANSKJE DU ER EIN AV DEI SOM HAR NOKO Å STILLE OPP MED? HER ER EI OVERSIKT OVER LOKALE AKTIVITETAR.
HJELPEKORPS
AKTIVITETAR FOR BARN BEREDSKAPSVAKT BESØKSTENESTE FLEIRKULTURELT ARBEID HJELPEKORPS NATTEVARNDRING NETTVERKSARBEID, RUS/PSYK. VISITORTENESTE VITNESTØTTE
ÅRDAL
VÅGSØY
VIKANE
VIK
SVELGEN/BREMANGER
STRYN
SOGNDAL
SELJE
OLDEN
LEIKANGER
JØLSTER
HØYANGER
HYLLESTAD
HORNINDAL
GULEN
GLOPPEN
GAULAR
FØRDE
FLORA
FJALER
EID
BALESTRAND
Dersom noko svært alvorleg skjer der du bur, kan Røde Kors kontakte deg då, for å spørje om du kan hjelpe? Seier du ja til dette spørsmålet, kan du bli beredskapsvakt. Dette er ei mogelegheit for folk flest, mot ein kurskveld i året, å kunne stille opp når det vert tenkelege skjer i lokalsamfunnet. Kanskje har du ein spesiell kom-
Sogn og fjordane Røde Kors arrangerer Ferie for alle for barn frå familiar med vedvarande svak økonomi, og Leir for barn og unge, for barn og unge med særlege utfordringar. Dette er ein aktivitet organisert gjennom Røde Kors Sogn og Fjordane sitt distriktskontor i sommar- og vinterferie, ta kontakt på 05003.
MIGRASJON
Sidan 2015 har det vore vekst i migrasjonsaktivitetar i Røde Kors. Inkludering og integrering er stikkorda våre. Du kan bli flyktningguide og lose ein busett flyktning gjennom det norske, vi arrangerer Røde Kors internasjonale kafear, språktrening, symaskinkurs, strikkegrupper og meir. Vårt sprekaste integreringstiltak er Til topps i 30. juni–1. juli, der lokale Røde Kors turgrupper tek med seg migrantar og øver seg på sommarens store mål: felles tur på Galdhøpiggen.
NAUSTDAL
Det er frivillige i hjelpekorpset politiet ofte brukar til å finne folk som er sakna, anten det er skiløparar, ei dement oldemor eller andre forsvinningar. Landets 13 000 hjelpekorpsarar har opplæring i førstehjelp, søk og redning og samband. I tillegg kan ein spesialisere seg på søk og redning i bratt terreng, elv, vatn eller vinter.
HUMANITÆRE FERIAR
BEREDSKAPSVAKT
AURLAND
2017
ASKVOLL
8
BESØKSTENESTE
Det er mange som kjenner seg einsame. Frå alle samfunnslag, i alle aldrar. Besøkstenesta skal gjere tilbodet kjent til dei som treng det, og dei frivillige besøksvenene oppsøker dei som ønskjer kontakt. Møta kan vere ein til ein, men like viktig er opne møteplassar med låg terskel. Vi har også byrja med besøksvener med hund, som på bildet frå Flora.
LÆRDAL
AKTIVITET FOR BARN
I Barnas Røde Kors (Bark) er det vaksne frivillige som arrangerer eit fast gratis tilbod i lokalmiljøet. Aktivitetane førstehjelp, friluftsliv og kunnskap om Røde Kors humanitære verdigrunnlag er viktige. For ungdomsskulealder har vi aktiviteten Røde Kors førstehjelp og friluftsliv (Røff). Dette er aktivitet driven av dei unge sjølv, med litt eldre ungdomar som leiarar og vaksne mentorar. Begge aktivitetane er gratis for barn og opne for alle og legg til rette for at borna skal få utvikle eigne humanitære ressursar.
petanse å by på, kanskje har du ein viktig ressurs du kan stille opp med?
LUSTER
Er du ein av dei som ønskjer å rekke ut ei hjelpande hand? Her er ei oversikt over aktivitetar Røde Kors driv i dei ulike lokalforeiningane. Kanskje ønskjer du å ta initiativ ut over dette, og opprette humanitær aktivitet for grupper som ikkje har eit tilbod i din kommune? Det kan vere at det er nett ditt initiativ som gjer ein forskjell.
NATTEVANDRING
Vaksne folk tek på seg nattevandringsvest og går ut i festnatta i organiserte former. Det at vaksne er til stades «på byen», fungerer preventivt mot vald og mobbing. Sesongen byrjar gjerne 1. mai, og tiltaket blir gjennomført ved typiske «festhelger» eller festivalliknande arrangement.
VIL DU ENGASJERE DEG LOKALT? TA KONTAKT!
NETTVERKSARBEID, RUS/PSYKISK
NYVALD
Personar med rus- eller andre psykiske problem, kan ha vanskar med å delta i sosiale nettverk. Nettverksgruppene jobbar for ein låg terskel for personar med slik bakgrunn, der tryggleik, mat og hygge er viktige ingrediensar. Føremålet er at deltakarane skal tore å utvikle eit breiare sosialt nettverk. Berre Førde.
STOPP VALDEN SKULAR
Russen signerer på at dei skal avstå frå vald og mobbing i russetida, og får eit strykemerke til russedressen sin. Ungdomsskuleelevar har fått utdelt Stopp valden-materiell, gjerne inkludert ein appell mot mobbing og valdsbruk frå Røde Kors, der mottoet er å ta vare på og inkludere kvarandre. Nytt av året er Stopp valdenverkstad i skulane.
ASKVOLL
AURLAND
LINDA KARIN SOLHEIM GUNNAR SKAHJEM 975 92 327 913 74 994 oddsolhe@online.no gskah@online.no
SVELGEN-BREMANGER
SYNØVE SANDE 907 26 012 sysande@enivest.net
GULEN
FJALER
JOFRED ÅSNES 911 72 164 joaasnes@online.no
HORNINDAL
FLORA
ARNT HARRY HELLEVANG 909 61 940 ahhelle@gmail.com HYLLESTAD
FØRDE
NYVALD
NORVALL NØRINGSET 950 38 575 norvalln@gmail.com
HØYANGER
BALESTRAND
EINAR MÅLSNES 906 60 283 einar.malsnes@online.no
GAULAR
LEIF BELL 917 17 741 leifbell@hotmail.com
JØLSTER
VISITORTENESTE
Sogn og Fjordane har ei visitorgruppe som jobbar i Vik fengsel. Arbeidet deira er å besøke tilsette og ha samtaler ein til ein. Å sitje åleine saman med kriminelle bak låste dører kan vere krevjande, men det blir også arrangert opne aktivitetar som bingo.
VITNESTØTTE
Det å vitne i ei straffesak kan vere svært krevjande, både fordi domstolsystemet er ukjent, og at saka i seg sjølv har sett spor. Våre vitnestøtter kjenner rettssystemet godt, og er i tillegg vanlege omsorgsfrivillige, som følgjer vitnet i tida før vitneboksen. Føremålet er å skape tryggleik kring situasjonen. I Førde.
LOKALE VARIANTAR
Dette er hovudaktivitetane i Røde Kors, men det finst mange lokale variantar. Tar du kontakt med di lokalforeining, kan det godt vere du får mogelegheiter som ikkje er nemnt her.
9 MARGRETHE SKÅDEN 481 20 586 margresk@online.no
LUSTER
BRITT OPTUN 995 14 197 britt@optun.no
SOGNDAL
ODD RUNE VIKHEIM 908 91 217 odd.rune.vikheim@ nortura.no
TA INITIATIV!
GLOPPEN
KRISTI MULDSVOR 991 68 595 kristi.muldsvor@ hotmail.com
LÆRDAL
MONIKA LYSNE 905 16 686, 57 66 62 48 monika.lysne@ laerdal.kommune.no STRYN
ARNE DALE 950 39 740 arne.dale@ g-dal@online.no
NAUSTDAL
STÅLE FIMLAND 906 19 708 sfim@online.no
VIK
PER EILERT OMMEDAL DARIUSZ 900 68 647 HAUDEROWICZ post@essostryn.no 411 04 713 rkvik@online.no LEIKANGER
SELJE
RANDI RUSTI 975 02 921 randirusti@hotmail.com
EID
BERGE BJØRKEDAL 919 19 160 bergeb@online.no
VIKANE
JARLE AABERG 918 91 461 aabergjarle@gmail.com
ÅRDAL
Kontakt lokalforeiningsleiar i din kommune. Du kan også velje å registrere deg på www.rodekors.no og klikk på «bli frivillig», så vert du kontakta av lokalt Røde Kors. Ny frivillige får opplæring: Introduksjon til Røde Kors, førstehjelpskurs, psykososial førstehjelp og opplæring i vald aktivitet
MERETE MINDRESUNDE 473 03 240 mmindresunde@ gmail.com
SISSEL ESPE 481 52 638 sisselespe@gmail.com
ARNE HELGE SELJEN Hjelpekorps 975 41 398 ahseljen@broadpark.no
PATRICIA DIANE SEGLEM LÆGREID 918 79 729 patriciasl1951@gmail. com
ANN-HELEN LUNDAL Jølster Røde Kors 415 88 941 ah.lundal@yahoo.no
OLDEN
SIGURD STRAND 915 97 871 sigurd.strand@ enivest.nett VÅGSØY
ELI BLÅLID 996 14 481 vagsoyrk@gmail.com
2017
Husevåg Transport
Nesholmen Drift AS
Maurstad Nedre 6711 BRYGGJA
Nesholmen 6829 HYEN
Tlf. 928 33 884
Tlf. 57 86 96 54 Mobil: 909 24 500
Maskinentreprenør
Kåre Haaland A/S Håland 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 66 06
Sørsida Sag AS - Bygg og Anlegg
Grunnmurer, Våtrom og Tømrararbeid 5962 BJORDAL Tlf. 958 98 084
6070 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 13 13
Aurlandsdalen Turisthytte Østerbø Sønnerheim 5745 AURLAND Tlf. 57 63 11 41
E-post: sorsag@online.no
Nærbutikken Hellevik
Luster Rekneskapslag Pyramiden 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 27 70 Fax. 57 68 27 71
Eid Servicesenter AS
Hellevik 6967 HELLEVIK I FJALER 6871 JOSTEDAL Tlf. 57 68 31 11
Tlf. 57 73 53 47
Maskinentreprenør
Apotek 1 Sogndal
Mini Maskin AS Bøavegen 37 E 6783 STRYN Tlf. 57 87 17 07 Mobil: 996 69 692
www.bfl.no post@bfl.no
Flora Vidaregående Skule
Brødrene Dahl A/S
6900 FLORØ
Flov 3 6800 FØRDE
Tlf. 57 63 76 00
Tlf. 57 82 99 40
Magne Hafstad AS Hafstad 6800 FØRDE Tlf. 57 82 40 30 Mobil 913 95 900
Sogningen Storsenter 6852 SOGNDAL Tlf. 57 67 90 70
Einar Dalaker 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 86 72 Mobil: 926 66 314
10 2017
Byggsenteret Audun Hundere A/S 6851 SOGNDAL Tlf. 57 62 79 79
Retura NoMil AS Eidsmona 6823 SANDANE
Tlf. 57 00 94 07 postreturanomil@retura.no Retura - et miljø i balanse
Hotel Loenfjord AS
ARKI arkitektar AS
6789 LOEN
Mobil: 907 82 527
Tlf. 57 87 57 00
www.arki.no
www.loenfjord.no
Førde Elektro og Rør AS Firdavegen 16 6800 FØRDE Tlf. 57 72 39 90 Fax. 57 72 39 99
Røyrleggaren AS
Fjordingen AS Myrane 7 6783 STRYN Tlf. 57 87 45 00
Jølster Rekneskapslag 6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 78 50
Halbrendsøyra 4 6800 FØRDE Alt innen røyrleggararbeid! Nybygg/rehabilitering Baderom Varmeanlegg Servicearbeid Per Tore Meier Mobil: 415 05 600
post@forde-elektro.no www.fordeelektro.no
Sygna Transport AS 6973 SANDE I SUNNFJORD Tlf. 57 71 64 32 Fax. 57 71 65 10 Mobil 970 53 000
E-mail: per.tore@royrleggaren.no
Stryn Elektro A/S Tonningsg. 24 6783 STRYN Tlf. 57 87 29 20 www.strynelektro.no
Reint AS
Blomdals Opelhøgg AS
Onstadvegen 25 5745 AURLAND
Kjempeutvalg av Opel-deler!
Tlf. 907 49 388
Tlf. 55 24 03 40 - 55 24 25 55
E-post: post@reintas.no www.reintas.no
Storaneset Indre Område 5660 INDRE ARNA www.opelhugg.no
Stiftinga KRISESENTERET i Sogn og Fjordane
Hamneg 3 6900 FLORØ
- Døgnopne bu- og støttetilbod til kvinner utsett for mishandling/voldtekt. - Du kan ta med barn på senteret. - Du kan nytte vår gratis advokatteneste - Råd og rettleiing på telefon heile døgnet tlf.
Tlf. 57 75 88 00 www.politi.no
57 74 36 00
Sogn og Fjordane Politidistrikt
www.krisesenteret.sf.no
Lokalforeningsleiar Odd Rune Vikheim og rådmann i Sogndal kommune, Jostein Aanestad, gjer seg klare til å signere avtala medan ordførar Jarle Aarvoll gjer greie for innhaldet til kommunestyret.
Avtalte beredskap SOGNDAL ER DEN SISTE AV 10 KOMMUNAR I FYLKET SOM HAR SIGNERT BEREDSKAPSAVTALER MED RØDE KORS.
– Me har vore på hogget for å få på plass denne avtalen, sa leiar i Sogndal Røde Kors, Odd Rune Vikheim, til Sogn Avis tidlegare i år.
står krisesituasjonar og handtering av dette. Organisasjonen er eit godt varemerke som folk har tiltru til, sa Vikheim.
FORMALISERT
Ifølgje Sogn Avis har det vore eit påtrykk frå kommunal og moderniseringsdepartementet og Røde Kors nasjonalt at slik samarbeidsavtalar skal gjennomførast over heile landet. Det er første gong Sogndal kommune inngår eit slikt samarbeid. Hensikta med avtalen er at han skal gje betre kontinuitet
– Sogndal kommune har ved fleire høve handtert krisesituasjonar. I mange av dei krevjande situasjonane har Røde Kors vore ein viktig medspelar. Røde Kors ventar ikkje på å bli kontakta, dei er ein aktør som tek kontakt og vil vera med og bidra, sa ordførar Jarle Aarvoll. Røde Kors er inne i kommunen si kriseleiing, men med dette samarbeidet kan dei i større grad bli trekte med i kommunen sitt planarbeid.
Ikkje minst er det mange avtaler som slår fast at Røde Kors kan gå inn i kommunal kriseleiing der dette er relevant. Det vil styrke kommunen og Røde Kors si evne til samverke medan ei stor hending står på. Slik vil både Røde Kors og kommunen kunne ta avgjersler betre og raskare. For nokon lokalforeiningar utløyser avtala ein økonomisk kompensasjon. Sogn og Fjordane Røde Kors har som mål at alle kommunar skal få høve til å teikne beredskapsavtaler med lokalt Røde Kors.
GOD AVTALE
Det er Røde Kors og Vikheim som har teke initiativet til avtalen som vart signert tidlegare i år. Vikheim møtte opp i kommunestyret og signerte beredskapsavtalen som formaliserer samarbeidet om beredskap. – Røde Kors er ein stor aktør når det opp-
BETRE KONTINUITET
TI KOMMUNAR HAR SIGNERT Aurland, Balestrand, Eid, Førde, Høyanger, Lærdal, Naustdal, Olden, Sogndal, Stryn, SvelgenBremanger og Vikane Røde Kors har signert beredskapsavtaler med kommunane. Samarbeid er ikkje noko nytt for nokon av dei, men formaliseringa tek det til eit nytt nivå. Sjølv om avtalene berre er på eit par sider, peikar dei på viktige område samarbeidet skal skje på. Det gjeld planverk, arbeid med risiko- og sårbarheitsanalyser, kommunalt beredskapsråd og ikkje minst øvingar og kompetanse.
i beredskapsarbeidet, synleggjera ressursar, definera ansvar og roller og gje grunnlag for betre øvingsverksemd og samverke.
VIKTIG MEDSPELAR
Rådmannen er leiaren for kriseleiinga i kommunen og signerte avtalen. – Me har hatt eit godt samarbeid med Røde Kors til no, dette skal me vidareføra gjennom denne avtalen, både når det gjeld førebyggjande arbeid, og ikkje minst når hendingar oppstår. Me er godt nøgde med dette samarbeidet, sa Jostein Aanestad til Sogn Avis.
11 2017
Livlegoteket
Ein kveld på biblioteket har handla om hjelpekorps, ungdomsklubb, Uno og mykje meir. Amalie Tyssekvam i svart, vil skipe ungdomsklubb, Amr Almazloum til venstre (tv) og Mahmoud Falaha (th vil bli med i Hjelpekorpset.
12 2017
RØDE KORS HAR SKAPT NYTT LIV MELLOM REOLANE I GAULAR FOLKEBIBLIOTEK. TO HOVUD STIKK INNOM DØRA. SKOTTAR SEG RUNDT. DEI SMILER OG KNISER OG SPRING INN TIL HYLLA DER DEI FANN KINASJAKKEN FØRRE ONSDAG. ETTER UNGANE KJEM FORELDRA. OG SÅ KJEM DET UNGDOMAR. NOKON SNAKKAR NORSK, ANDRE SNAKKAR ARABISK. DET STÅR KJEKS, SMÅKAKER, KAFFI OG TE PÅ UTLÅNSREOLEN TIL GAULAR FOLKEBIBLIOTEK.
– Hei! seier Oddbjørg Hjelmeland i Gaular Røde Kors, – korleis går det? For åttande gongen i år ønskjer ho og den frivillige gjengen velkomen til sosialt fellesskap i biblioteket på Sande. – Vi ønskte å gjere noko som tok utgangpunkt i behova til flyktningane då dei kom, seier Hjelmeland. Då dei første flyktningane kom til Gaular i mai 2016, såg ho fort at dei trong eit tilbod. Språktrening, samtaler om kultur, fellesskap. Men det aller første behovet var vinterkle. Dette var familiar med små barn som kom frå Syria til Norsk vinter.
DEI TO ROMMA
Fleire tok initiativ til å opprette gruppa «Dei to romma» på Facebook. Her kan ein legge inn informasjon om kle eller utstyr ein vil kvitte seg med, eller treng. Det vil seie regndressar, skisko, vogntrekk, treseterar, sofa – noko av det som er annonsert. Kleda vert samla og delt i det gamle kommunehuset på Sande. Gjennom dette tiltaket møtte det så mykje folk at Oddbjørg Hjelmeland og Røde Kors tenkte det var rom for meir aktivitet. Dei inviterte til ein kakao-bolle-
og-akedag. Femti personar av alle slag møtte opp. – Då såg vi at det var eit klima for å få til noko meir, seier Hjelmeland. Ellinor Taftø dreg eit stor, blått atlas ut av ein reol på biblioteket og legg på eit rundt bord. Sahar Chihab Edden og Amal Rahhal slår seg ned saman med ho. Dei forklarar Taftø kvar dei kjem frå, kvar og kvifor dei reiste frå Syria, kva dei drøymer om. – Eg vil gjerne bli lærar, seier Rahhal. Ho er opprinneleg naturfaglærar for sjetteklasse på ein skule med 600 elevar og klassar på 45. Før ho måtte forlate millionbyen Idlib grunna krigen, var ho rektor på skulen. Men først må ho lære seg norsk skikkeleg. Her får ho øvd seg. På biblioteket på Sande kan ho også lære frå seg.
LÆRING BEGGE VEGAR
– Kēfak? seier Taftø og smiler breitt. – Berre eitt ord for «Korleis har du det?», humrar ho igjen. Blikka til Edden og Rahhal møtest. Dei ler når dei ser Ellinor si glede over å ha lært noko nytt. På arabisk. – Ein må jo sette seg inn i litt forskjellig.
Når eg møtte Sahar her, måtte eg jo finne ut kva det vil seie å vere drusar, som ho. Eg tykkjer dette er veldig spennande, seier Taftø, som saman med Rahhal og Hjelmeland er blant dei faste som stiller opp for å halde aktiviteten i gang. Berre for å avklare det: Drusarane er ei arabisktalande folkegruppe frå Libanon, Syria og Israel. Det har ikkje alltid vore vanleg å stå fram som drusar, då gruppa har vore forfølgd. Dei har ein eigen religion, men med element mellom anna frå både islam og kristendom.
NØKKELPERSONAR
Så kjem ein ny nøkkelperson inn i biblioteket. Han som driv «realitetsorientering». Det er han som har svara og kontaktane i det offentlege. Han er vegvisar og rådgjevar. Flyktningkonsulenten Sturla Bell Fossen. – Dette tiltaket er utruleg viktig for flyktningane. Her møter dei alminnelege bygdefolk, får snakke saman, heilt vesentleg for å få nettverk, seier Bell Fossen. Hans jobb er å hjelpe dei på plass, få dei gjennom introduksjonsprogrammet, rådgje dei til jobb og utdanning. Det sosiale tilbo-
13 Flyktningkonsulent Sturla Bell Fossen rosar Morhaf Shehab Aldeen for sin gode sunnfjordsdialekt. Olav Sande, Samer B. Shahab Idden, Eirik Skaar Døskeland, Ellinor Taftø (med Teim i armane) og Lame Kado. Irene Skagen og Sahar Ghiab Edden diskuterer land, grenser, flukt, språk og det som måtte falle inn. Oddbjørg Hjelmeland tek gjerne eit slag kinasjakk med ungane. Her er motspelar Mehir.
det i biblioteket er eit supplement han ikkje kan få rosa nok. – Dei er på jakt etter å starte eit nytt liv og noko å leve for. Møtestaden gjev dei verdifulle kontaktar som kan gje meiningsfull aktivitet og mogelegheit til å gje noko tilbake til samfunnet, seier han, før han flyg inn på datarommet for å hjelpe til med nokre norskoppgåver.
ØNSKJER UNGDOMSKLUBB
Rundt eit anna bord har det samla seg ungdomar. Ei god blanding av type ungdomsskule og godt opp i vidaregåande. Eit slag UNO foreinar dei. Piler som går feil veg, bunkar som må plukkast opp, siste kortet i bordet. Ein siger i UNO er relativt lik for alle. Men i dag vil dei ta det hakket vidare. I dag blir temaet ungdomstilbod. Ungdomsklubb. Og det passar bra, for møteplassen har også fått besøk av Røde Kors sin ungdomstillitsvalde Jostein Vedvik, som jobbar med eit ungdomstilbod i Førde. Han har med seg Thor Erlend Mehammer frå Røde Kors distriktskontor. – Vi vil lage eit tilbod til heile ungdoms-
gruppa her på Sande, seier svart strikkejakke. – Det manglar ein stad å vere sosiale utan å halde på med idrett, meiner kvit t-skjorte. Fleire andre frå ungdomsskulen har teke turen, og har byrje å diskutere kva dei kan gjere som kan involvere alle ungdomar på Sande. – Det er vel ikkje så mange på vidaregåande som er her, dei har sine kontaktar andre stader. Eit tilbod til ungdomsskuleelevane er det behov for. Og det blir ikkje for stort seier grøn genser. – Vi kan hjelpe dykk med oppfølging, og vi kan hjelpe til med finansiering av til dømes utstyr gjennom ymse støtteordningar om det er nødvending, seier Vedvik. Svart strikkejakke noterer. Det kvite A4arket fyllest opp av idear. Aller først vil dei spørje ungdomane på Sande kva dei ønskjer å gjere. I god Røde Kors-ånd er det å kartlegge behov. – Vi byrjar med ei facebookgruppe, og så må vi ta kontakt med kommunen for å finne lokale til ein eller annan slags ungdomsklubb, seier svart strikkejakke. Kanskje filmframsyning er bra? Kva med
2017
det gamle kommunehuset? Kva med mat?
TIL SIST, FØRSTEHJELP
Så kjem ein hjelpekorpsar, Marit Solveig Nedrebø, også innom for å informere om anna Røde Kors-aktivitet. «Førstehjelp er bra. Førstehjelp er viktig. Og grunnopplæringa på Nesholmen er veldig kjekk, seier ho. Det er mykje å lære, det vert stilt store krav for å bli hjelpekorpsar.» – Eg forstår ikkje heilt. Kva gjer ein i hjelpekorpset? spør Amr Almazloum. Fleire av dei syriske ungdomane kjem til for å lytte. Dei får ei enkel forklaring. «Når folk vert vekke i naturen, når psykisk sjuke eller demente vert vekke i nærmiljøet, når nokon vert skadd på ei fotballturnering, om ei katastrofe råkar - oppgåvene til hjelpekorpset er mange.» – Det vil eg vere med på. Eg vil melde meg på Nesholmen, seier Amr Almazloum. – Eg også vil vere med, seier Mohammad Falaha.
Førstehjelp og personleg beredskap – KOR LANG TID TEK DET FØR AMBULANSEN KJEM DER DU BUR? DERSOM SVARET, SLIK DET ER PÅ SITT BESTE I OSLO, ER ÅTTE MINUTT, PLAR EG SEIE «PRØV Å HALDE PUSTEN I ÅTTE MINUTT». DÅ SKJØNAR ALLE AT OM DU GJER DET, ER DU DØD. DET TYDER AT DU OG EG MÅ TA INITIATIV.
UNDERSØKING AV PERSONAR SOM ER SKADDE OG/ELLER BEVISSTLAUSE Dei første minutta er avgjerande for korleis det kjem til å gå med pasienten. Difor er det viktig at du undersøkjer pasienten systematisk, ringjer etter hjelp og set i verk naudsynte livreddande tiltak.
President i Røde Kors, Sven Mollekleiv
14 2017
Kva motiverer deg til å lære deg førstehjelp? Familie, vener eller andre nære som skader seg eller vert sjuke? Alle har ei plikt til å hjelpe andre menneske i naud. Lær deg førstehjelp. Arranger eit kurs på jobb eller gå med familien. Det kan vere avgjerande for om nokon vil overleve ein kritisk situasjon. På eit førstehjelpskurs vil du lære deg kva du skal gjere i kritiske situasjonar, og behandle skadar som til dømes brot, blødingar, fallskadar, klemskadar og så vidare. Kvar dag skader menneske seg på jobb og i private situasjonar. Meir enn 2 500 menneske fell om med akutt og uventa hjartestans kvart år utanfor sjukehus. Berre 1–2 % overlever. Her kjem nokre tips på nokre viktige område ein bør ha fokus på når det gjeld livreddande førstehjelp.
Få raskt oversyn over dette: • Kva har hendt? • Er pasienten vaken? • Pustar han normalt? • Korleis er huda? Ein god hugseregel for undersøking av bevisstlause pasientar er BLÅS: B – bevisstheit L – luftvegar Å – åndedrett S – sirkulasjon
Var på jobb, fall plutseleg om med akutt hjartestans! Ein person som var til stades på oljemessa ONS i Stavanger i fjor i samband med jobb, fekk oppleve sitt livs verste mareritt. Brått og uventa fall han om med akutt hjartestans. Førstehjelpsinstruktør Øyvind Byre var heldigvis på rett stad til rett tid då denne mannen fekk hjartestans. – Eg høyrde eit brak og såg at ein mann hadde falle om. Han blødde kraftig frå hovudet. Ein person hadde sprunge fram til han og halde han i handa. Mannen heiv etter pusten. På det tidspunktet var det vanskeleg å konstatere om det var gisping eller tung pusting. Men så fekk han spasmar. Det var umogleg å få kontakt med pasienten. Byre forstod at noko alvorleg var på gang, og tippa mannen over på ryggen for å sikre frie luftvegar. Han ropte på kollegaene sine, som henta hjartestartar. – Eg sette i gang med hjarte- og lungeredning. Etter 30 trykk fekk eg hjartestartaren, fortel Byre. For å få frie hender til å nytte hjartestartaren, bad han nokre av dei andre til stades om å overta hjarte-/lungeredninga. Ingen melde seg frivillig. Byre ønskjer ikkje å kritisere nokon. Han veit at mange kjenner seg usikre i ein kritisk situasjon som dette.
VARSLING AV HENDINGAR TIL 113 Når du kjem ut for ein situasjon som krev førstehjelpshandling, eller i situasjonar der du er usikker på kva du skal gjere, bør du varsle 113 om dette. Set mobiltelefonen din på høgtalar og følg desse prinsippa når du varslar: • • • • •
– Sjølv om mange har lært førstehjelp, har dei aldri praktisert. Nettopp difor er det viktig å ta repetisjonskurs jamleg, påpeiker førstehjelpsinstruktøren. Situasjonen på ONS løyste seg ved at Byre tilbaud «hurtigopplæring» i hjartekompresjonar til eit av vitna. Dimed kunne han ta seg av hjartestartaren, som straks analyserte pasienten og tilrådde å gje støyt. – Etter sjokket heldt vi fram med 30–2 i eit minutt. Då byrja mannen å puste igjen, fortel Byre. Nokre minutt seinare kom ein lege til staden. Pasienten vart frakta til sjukehuset og alt står bra til med han no. (Kjelde: Røde Kors-avisen, utgåve nr. 2, november 2016, Rogaland)
Hald roa. Kven ringjer? Kvar ringjer du frå? Kva har hendt? Gje ei nøyaktig skildring av situasjonen og eventuelt kor mange personar som er involverte.
AKUTT HJARTESTANS Dersom ein person er bevisstlaus og ikkje pustar normalt, har personen mest truleg hjartestans. Når hjartet stoppar å pumpe, opphøyrer all sirkulasjon av blod og oksygen til organa våre. For å auke sjansen for å overleve, er det uansett årsak viktig å kome raskt i gang med god hjarte-/lungeredning, og kople til hjartestartar så tidleg som mogleg. For kvart minutt som går, minskar overlevingssjansen med 10 % dersom ein ikkje gjev god hjarte-/lungeredning i kombinasjon med bruk av hjartestartar.
Plasser overlappande hender midt på brystkassa mellom brystvortene. Trykk ca. 5–6 cm ned i ei takt på ca. 100/min.
Slik gjer ein ved akutt hjartestans • Sikre situasjonen og staden. • Dersom ikkje teikn til liv, varsle 113 / rop etter hjelp. • Start med 30 brystkompresjonar og gje 2 innblåsingar. • Kople til hjartestartar og følg instruksjonane. • Hald fram med dette til ambulansepersonalet/helsepersonell tek over pasienten.
Gje frie luftvegar. Sjekk i munnhola at ingen ting sit fast. Gje to raske innblåsingar. Hald med med 30:2.
Bruk av hjartestartar – alle kan klare det Ein hjartestartar er i dag å rekne som ein naturleg del av det ordinære førstehjelpsutstyret, og du treng ingen spesialkompetanse for å kunne handtere denne. Klarer du å starte med tidleg hjarte- og lungeredning, og gje den første straumstøyten frå hjartestartaren i løpet av dei første minutta etter at hjartet har stansa, vil overlevingsevna auke monaleg. Jo tidlegare du får gjeve det første sjokket frå hjartestartaren, desto større sjanse har pasienten til å overleve.
15 Nytt nasjonalt hjartestartarregister – 113.no Hjartestartarar kan redde liv, men berre dersom du veit kvar dei er. Apotek1 og Røde Kors Førstehjelp starta mot slutten av 2015 eit initiativ med å byggje eit nasjonalt hjartestartarregister med håp om at styresmaktene ville overta arbeidet på sikt. Føremålet var at publikum kunne gjere seg kjent med kvar det finst hjartestartarar i sitt nærområde – heime, på fritida eller på jobb. 1. mars 2017 vart det laga eit nasjonalt register i regi av Helse- og omsorgsdepartementet. Røde Kors Førstehjelp er blant dei få akkrediterte bidragsytarane til det nye nasjonale registeret, www.113.no. Det er lagt godt til rette for at alle som eig ein hjartestartar, skal kunne bidra til at 113.no vert ein suksess, ved at det er lett å registrere nye hjartestartarar. Dei mange tusen oppføringane frå vårt opphavlege register vil samordnast og overførast til det nasjonale registeret utover våren. Med eit offisielt nasjonalt register vil private hjartestartarar endeleg verte tilgjengelege for AMK. Når nokon ringjer 113, skal AMK-sentralane ha oversyn over kvar det finst hjartestartarar, slik at dei kan gje publikum beskjed om kvar dei kan springe og hente ein hjartestartar og dimed
kunne gje sjokk før ambulansen kjem. Dette vil kunne redde mange liv kvart år i tida framover. Stadig fleire verksemder, organisasjonar og privatpersonar kjøper hjartestartarar. Vi håpar at alle som les dette, vil bruke nokre minutt og registrere næraste hjartestartar på 113.no. Røde Kors Førstehjelp ønskjer å plassere mest mogleg hjartestartarar ut til stadene/områda der pasientane fell om, fordi vi ønskjer å bidra til å redde så mange liv som mogleg.
For versemder som ønskjer førstehjelpskurs eller førstehjelpsutstyr og hjartestartarar, ta kontakt med Røde Kors Førstehjelp på telefon 05003 (tasteval 5) eller e-post: post@rodekorsforstehjelp.no Alle andre kan kontakte sin lokalforeining, sjå side ni. Les meir på www.rodekorsforstehjelp.no
Nyttig om hjartestartarar
Tilrådd førstehjelpsutstyr i hus, bil og i sekken
• Ein hjartestartar er bygt opp av tre einingar: batteri, elektrodar og sjølve eininga.
• Sjekk dato på førstehjelpsutstyret ditt heime og i bilen. Utstyr som kompressar og plaster er som regel sterilt pakka og har utløpsdato.
• Hjartestartaren har som regel to knappar. Ein for å slå han på og ein for å gje sjokk.
• Ei førstehjelpseining til tursekken bør innehalde nok utstyr til å handtere både små sår og større blødingar og skadar. Samstundes er det smart å ta med gnagsårplaster, komprimerande bandasje, saks, pinsett og varmefolie.
• Når du slår på ein hjartestartar, vil han forklare – på norsk – kva du skal gjere. Nokre har også tekstdisplay der alt er forklart skriftleg. • Du kan IKKJE gjere noko gale. • Nokre hjartestartarar kan måle kva du gjer, og fortel kva du skal gjere betre.
• I heimen bør du ha ei førstehjelpseining som handterer alt frå små skadar i kvardagen, brannbandasje, augeskyljing, diverse bandasjar og så vidare. • I bilen er du pålagd å ha førstehjelpsutstyr som kan behandle 2–3 pasientar i ei eventuell ulukke.
2017
Sogn og Fjordane Bryggja
57 85 32 02
Byrkjelo
957 06 000
Fortun
57 68 61 57
Førde
970 08 082
Eikefjord
905 78 788
Lærdal Sogn
57 66 66 88
Stryn Stårheim
970 82 373
Fjaler kommune Fjalerhuset, 6961 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 88 58 00 - www.fjaler.kommune.no
57 67 66 65 57 86 37 30 Halbrendsøyra 7 6800 FØRDE Tlf. 57 82 99 00 Brendøya, 6900 FØRDE Tlf. 57 74 22 33 - www.kyst.museum.no
E-post: oad@opusas.no www.opusas.no
Halbrendsøyra 9, 6800 FØRDE Tlf. 57 83 08 00 - www.fordevulk.com
Kommunehuset, 6806 NAUSTDAL Tlf. 57 81 60 00 - www.naustdal.kommune.no
Brandsøy - 6900 Florø Telefon 57 74 42 49 Faks 57 74 46 79 Mobil 911 60 641 Vi holder kurs innen:
16 2017
Innvandrarsenteret i Flora KF Rådhusveien 43, 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 98 00 - Fax. 57 88 98 01
Professor Gjelsvikv. 6900 FØRDE
Trucker - Kraner - Personlifter Masseforflytningsmaskiner Innføring i sikkerhet, ansvar og kontroll
Tlf. 57 75 66 00 - Fax. 57 75 66 61
www.vestauto.no - Din Peugot forhandler i Nordfjordeid -
Flovegen 4 6800 FØRDE Tlf. 57 72 55 90 firmapost@dale-ror.no www.comfort.no
Avd. Førde - tlf. 57 83 71 00 * Adv. Thomas Chr. Jarning * Adv. Øystein Hjelmeset * Adv. Roar Berge
Høyanger kommune
www.harris.no/forde
6991 HØYANGER Sanderplassen 4, 6813 FØRDE Tlf. 916 45 340
Stort utval av
PLANTER TIL HAGEN
Service og reparasjoner av bobiler, campingvogner og tilhengere. Velkommen!
Tlf. 57 71 15 00 www.hoyanger.kommune.no
www.fjordanecaravan.no
10000 m2 planter:
Prydtre 70 sortar, små tre til krukker 40 sortar, busker 260 sortar, roser 120 sortar, klatreplanter 35 sortar, frukttre 90 sortar, bærbusker 40 sortar, stauder Opningstider april - juni: mån.-fre. 09.00 - 18.00 laur. 09.00 - 15.00 juli - august: mån.-fre. 09.00 - 17.00 laur. 09.00 - 13.00
Hafstadvegen 25 Tlf. 57 72 13 80 Ylvisåker, 6856 SOGNDAL, Tlf. 57 67 91 81 e-post: aaberge.plant@online.no
Sjå www.aabergeplanteskule.no for sortiment og prisar.
www.deloitte.com
Tøff som ein Røff UNGAR KAN FAKTISK TA HJARTEKOMPRESJONAR, SPJELKE BEINBROT, STOPPE BLØDINGAR, FINNE SAKNA I SKOGEN OG SNAKKE I KODE PÅ RADIOEN. I ALLE FALL DEI SOM ER MED I RØFF. – Fuuunn! Eg har funne eit funn, ropar Frøydis. Ho langar ut som Marit Bjørgen mot nokon som ligg utanfor skiløypa i raud anorakk. Ho skrensar, kastar stavane på bakken, hoppar ut av skibindingane og opp i snøfonna der det ligg ei kvinne og ynkar seg. Det er blod på snøen. Frøydis, og ungane som kjem fykande rett etter ho, er med i Svelgen Røff. I Røff driv 12- til 17-åringar med
førstehjelps- og friluftsaktivitet. Det er sjølvsagt berre øving dei driv med. Ho som ligg i snøen heiter Nikoline Hustadnes og er ein av dei vaksne som hjelper å drive aktiviteten. Og no, no renn det «blod» frå armen hennar. Litt før Frøydis hoppar ut i fonna for å hjelpe Nikoline, har ein anna vaksen, Marit Myklebust, repetert ungane sin kunnskap om førstehjelp ved beinbrot, hovudskadar og bløding. Etterpå tek Sissel Myklebust og Nikoline med seg ungar til skogs så dei skal få vere markørar, altså spele skadde. Då dei har fått den skaden dei vil ha, og
17 2017
Frøydis tek sats og hoppar ut i fonna for å hjelpe ein skadd.
Jonas, Kristoffer og Torgeir gjer seg klar til å finne sakna.
Ragne og Leif Olav tek hjarte-lunge-redning.
lagt seg under ein stein eller hekta seg fast i eit tre, er det klart for kveldens prøve. Røffleiar Jon Atle Rise gjer klar to søkelag som skal ut til kvart sitt område på kartet for å spore opp fire skiløparar som er «sakna».
KVASSE KANTAR
18 2017
– Kva har skjedd? spør Frøydis, medan ho studerer såret til anorakkvinna og prøver å få seg eit bilde av situasjonen. – Eg kutta meg på fjellskia, klynkar den skadde og ser vekk frå den blodige armen. Alexandra kjem rett bak, og sender over førstehjelpsveska. Jonas opnar og finn raskt ein trykkbandasje. No gjeld det å få stoppa blødinga. Frøydis finn fram ei lita gnagsårøskje så Jonas kan bruke ho til å legge trykk på såret. – Frys du? spør Jonas den skadde. – Nei, eg er berre svimmel. Eg skulle renne ned bakken, og så tryna eg skikkeleg, og så åhhh! Desse fjellskia er så kvasse, stønar den «skadde». – No kjem du til å misse kjensla i handa, for vi legg bandasje veldig stramt, så du skal slutte å blø, seier Jonas. I bakgrunnen riggar Torgeir og Gaute til ei båre. Ei slik av den gamle, grøne typen. No har dei «redda» ein, men veit at tre til er
Alexander tek ansvaret for tau til å surre pasient fast på båre.
sakna og kan vere skadde. Det andre laget har funne Linnea, som har hekta foten sin rundt ei furu. Ho ligg og gir uttrykk for at ho ikkje har det bra. Alexander og Sunniva tykkjer den våte snøen ikkje er rette staden å opphalde seg for nokon som har det vondt, så aller først ofrar dei jakkene sine. Ei under, ei over. Ho må ikkje bli nedkjølt. Så får dei på plass ei båre, som dei legg ovanfor ho.
SPJELK ELLER IKKJE SPJELK
– Løft hovudet, Sunniva, så skal eg dra båra under, seier Alexander. Etterpå skal dei prøve å få heile ho opp på båra. – Sånn, no skal vi prøv klesløft på denne her jakka, seier Alexander. Dei tel til tre i kor og løfter og drar i jakka som ligg under overkroppen til Linnea. Etter tre korte løft, ligg Linnea på båra. Etter at alle er funne og har fått sin dose spjelk, bandasje og omsut, er det tid for evaluering. Ja, kidsa frå 6. til 8. klasse set seg i ein sirkel saman med leiarane for å gje sine vurderingar av kva som gjekk bra, og kva som kunne vore gjort annleis i øvinga. – Kva tykte de om øvinga, skal vi ha meir slikt? spør Jon Atle. – Jaaaa, ropar dei i kor.
– Kva var det de ikkje likte? – Gå i sånn djup snø, seier Leif Olav og å støtte-ja. – Ja, men det kan vere slik det er i røynda om ein skal ut og leite etter folk, svarar Jon Atle. – At det ikkje berre er jenter som får vere markørar, seier Svenn. – At det er meir realistisk, sånn at dei som har skada seg på ski, faktisk har på seg ski, og sånn, seier Alexander. I oppsummeringa får dei høyre at dei var veldig profesjonelle, tok tak, snakka saman om oppgåvene og løyste dei i fellesskap, brukte det dei har lært. Og når Sissel, med 31 år i hjelpekorpset seier det, då er det sant. Og så, så er det taco og teambuilding. Det står teambuilding i programmet, men mange vil kjenne det att som ei blanding av leik, latter og åling i sovepose. Og sjølve essensen i ein vellykka ungdomskveld: heite kjakar.
POST ALFA
– Kvar er post Alfa? spør Sunniva. – Det er der, seier Ragne og peikar på kartet. – Ok, då må vi finne ut kvar hen vi skal gå og kor langt vi skal, seier Sunniva.
Alexandra, Frøydis, Torgeir, Svenn og Alexander (bak) ber Linnéa ut av skogen.
Jon Atle Rise er leirsjef og leiar av Røff, Røde
Alexander og Sunniva spjelkar foten til Linnéa.
– Alexandra, kan du halde kartet medan eg tek ut kompasskurs, seier Ragne. Det har blitt morgon, kveldskosen er fortid og no står tre grupper klare til å samarbeide om å finne postar i skogen. Dei har fått kvart sitt kart, kompass og ein VHFradio dei skal bruke til å melde frå i når dei finn posten. Og du har les rett, desse folka brukar det fonetiske alfabetet når dei snakkar på sambandet – Alfa, Bravo, Charlie, Delta og så vidare. Dei veit ikkje kva som ventar dei der ute. Etter først å ha tatt ein tur som bomma om lag 180 grader, og fleire kartlesarar har fått sagt sitt, kjenner lag 1 seg att på kartet. Dei går på, oppover surklevåt vårsnø, mot post Alfa. Det syner seg at det er Nikoline som er posten. – Jon Atle, vi har funne post Alfa, over! seier Sunniva inn i mikrofonen. Jon Atle kvitterer. – Du må seie «slutt frå lag ein», minner Leiv Olav om. Radioprosedyrane må følgjast. – Lag ein, slutt, seier Sunniva. Utfordringa dei får av Nikoline, er bandasjering. Dei får bandasjar og trekantforkle for å løyse ulike oppgåver. Stoppe blødingar, henge opp ein vond arm. Då dei er ferdige,
Kors førstehjelp og friluftsliv, i Svelgen.
melder dei frå og får ein ny post å gå til. Post Bravo. Den ligg på andre sida av eit tjern. Skal dei følgje kompasskursen rett på, gjennom skogen og krysse tjernet over isen? Eller skal dei følgje løypa dei alt er på, litt lenger, men med bru? Dei vel brua. Sidan det syner seg at tjernet er isfritt, er dei nøgde med vegvalet og gir gass til posten. Ei skytebane.
SKYTEBANA
– Dei ligg i ro her. Kva skal de gjere, spør Jon Atle. Nedanfor ligg det to Anne-dokker. På Røde Kors-språk tyder det livreddande førstehjelp. Dokkene er overkroppar i full storleik, utstyrt med «luftvegar» og «hjarte». Leif Olav og Ragne går straks fram til den eine dokka. Dei set seg ned, og spør om ho er vaken. Nei. – Hald hendene mellom brytsvortene sånn her, og trykk tretti gonger, syner Ragne. Leif Olav startar komprimeringa. Tretti taktfaste, passeleg djupe trykk på brystkassa. Ragne tek over og bles to kort blås inn i munnen på dukka. – Hugs å lytte etter utpusten! Sjå at brystkassen senkar seg att. Då veit du om du har fått luft inn, seier Leif Olav til Ragne. Han held fram med kompresjonar. 30 fast
Røffarane har for vane å ha evaluering etter øving.
Slik ser det ut når ein pasient er forknytt på båre.
trykk med same rytme som den 40 år gamle discolåta «Stayin’ alive». Ragne bles. Etter ei stund byter dei rolle. Det er slitsomt å gje hjartekompresjonar over tid. Bortsett frå dei to para, som trykker og bles, er det heilt stille. Dei konsentrerer seg for å gjere det rett, lenge. Etter ti minutt spør Jon Atle: – Er det nokon som har ringt etter ambulansen? De må halde det gåande til ambulansen kjem, seier han. – Neidå, dette er veldig bra, de skal sleppe å halde på så lenge, smiler han. – De kan gje dykk no. Takk for innsatsen. Neste er post Charlie.
19 2017
Uno. Leif Olav har både siger og VHF-radioen innan rekkevidde. Svenn, Kristoffer og Gaute er med. Pyjamaskveld. Jonas har selskap av Alexandra, Frøydis, Linnea og Sunniva
avd Førde Steinavegen 3 6800 FØRDE Tlf. 57 72 29 70 www.bravida.no
Nikøy Bulandet 6987 BULANDET Tlf. 57 73 21 44
Der kjentfolk møtast Kronborg Hafstadgården Elvegården Tlf. 57 72 41 40 - www.olefine.no post@dampbakeriet.no
Hjelmbrekkevegen 3 6847 VASSENDEN www.jolsterbygg.no Tlf. 57 72 74 15
Sandane AS Krånavegen 15 6823 SANDANE Tlf. 57 86 56 66 Fax. 57 86 59 95
-RØRLEGGERFORRETNING-
Alt innen varmepumper
Åpen: man.-fre. 08.00-16.00 avd.Høyanger avd.Florø avd.Førde
Tlf. 950 43 918 Tlf. 971 99 685 Tlf. 918 22 115
Sletteland 6963 DALE I SUNNFJORD tlf. 57 73 63 40 - fax. 57 73 63 80
www.skaar-vvs.no
Førde Sandane Sogndal
LOEN
-
STRYN
Coop Dale BA
Tlf. 57 87 50 00
6963 DALE I SUNNFJORD
E-mail: alex@alexandra.no www.alexandra.no
Tlf. 57 73 99 30 www.coop.no
2. etg Dale Senter 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 476 77 900 E-post: support@avans.no www.avans.no
Nordbohus Sogn AS Bordvegen 17 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 23 44 www.nordbohus.no/sogn
- tlf. 57 72 50 70 - tlf. 57 72 50 90 - tlf. 57 72 57 50
www.fjordanereisebyra.no
20
Villavegen 14 6899 BALESTRAND Kjell Grønli | Siv Anita Berget Hege Urnes | Ingar Husum
Tlf. 994 99 981 www.balholm.no
Parkvegen 3, 6856 SOGNDAL
Arkitektkontoret 4b AS Sløvågen 2 5960 DALSØYRA Tlf. 57 78 38 24 www.halsvik-sos.com
Kyrkjev 6 6856 SOGNDAL Telefon: 57 62 77 50 post@arkitektkontoret4b.no www.arkitektkontoret4b.no
2017 Trusted partner for future solutions
6852 SOGNDAL www.meieriet.no
Rådhuset, 5745 AURLAND Tlf. 57 63 29 00 - www.aurland.kommune.no
Vipevegen 8, 6783 STRYN Tlf. 57 87 28 00 - www.stryvo.no
Sogndal styrker eiga oppfølging Nokon gonger må ein sende dei frivillige ut på jobbar som er svært krevjande på det menneskelege plan. Dette vil ein takle ulikt, alt etter erfaringar i Røde Kors, kva vi har med oss av personleg bagasje og kva oppfølging vi får. I år har Sogndal hatt åtte av sine mannskap på kurs i å halde ettersamtale. Ettersamtala er eit tilbod ein gjev til alle som har delteke i særleg krevjande hendingar. Ved å bruke ein metode Røde Kors har utvikla i samarbeid Institutt for krisehandtering, hjelper ein mannskapet til å gå grunding igjennom hendinga og lufte ut kjensler som oppstår. Tilbod om ettersamtale er eit leiaransvar i Røde Kors, og det er utdanna samtaleleiarar i heile fylket .
Sju hjelpekorpsarar og lokalforeningsleiar i Sogndal Røde Kors har lært seg å defuse mannskap etter krevjande hendingar.
Sogn Rekneskapskontor A/S 6868 GAUPNE - Tlf. 57 68 10 18 www.sorek.no
Røynesgrandane 3 - 6868 Gaupne Tlf. 57 68 10 55 / 951 67 540 www.ovreborargehandel.no / post@ovrebofargehandel.no
Vik Fengsel 6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 65 00 Fax. 57 69 65 01
Sentralt i fylket Ideelt for avvikling av møte, kurs og konferansar - Blant dei leiande kurs-/konferansehotella i fylket - 250 sengar og konferansekapasitet til 350 personar - Våre kursvertar syter for trygg og god gjennomføring - Symjehall og mange aktivitetar både ute og inne
6843 Skei i Jølster - Tlf. 57 72 78 00 jolster.info@thonhotels.no - www.thonhotels.no/jolster jolster.kurs@thonhotels.no
Lustravegen 487 6869 HAFSLO Tlf. 97 55 88 88 www.holene.no
Perhusvegen 1, 6783 STRYN Tlf. 57 87 68 50 Fax. 57 87 68 60 E-post: post@hs-bygg.no www.hs-bygg.no Entreprenørforretning Kranutleige
21 2017
ASKVOLL
BALESTRAND
Askvoll Fjordhotell
Nessemaskin A/S
Sentrum 6980 ASKVOLL Tlf. 57 73 35 35
6988 ASKVOLL Tlf. 57 73 07 00
Askvoll Sjøbuer
Bremanger kommune
6721 SVELGEN Tlf. 57 79 63 00
Askvoll Veterinærkontor
Knut Kjørslevik
Bulandet
Spar Bremanger O. Håvardstun AS
6987 BULANDET Tlf. 57 73 21 44
Nikøy Bulandet 6987 BULANDET Tlf. 57 73 21 44
2017
BREMANGER
6980 ASKVOLL Tlf. 57 73 03 81
6980 ASKVOLL Tlf. 481 27 075
22
6899 BALESTRAND Tlf. 57 69 48 00
Peder Tveit, 6982 Holmedal Mob: 91 51 3 6 29 Epost: kontakt@tveit-takst.no www.tveit-takst.no
6723 SVELGEN Tlf. 905 06 929
6727 BREMANGER Tlf. 57 79 13 08
K. Strømmen Lakseoppdrett A/S 6734 RUGSUND Tlf. 57 79 60 40
Accountor Hafs Hope Byggservice AS Hamregata 34 Rekneskapskontor A/S 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 99 00
6900 FLORØ Tlf. 57 74 07 30
2. etg Dale Senter 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 476 77 900
Markeg 65 6900 FLORØ Tlf. 57 75 73 00
Halbrendsøyra 6 6800 FØRDE Tlf. 57 82 01 76 www.bilpleiehallen.no
Fjord1 AS
Coop Dale BA
Strandavegen 15 6905 FLORØ Tlf. 57 75 70 00
Bruland Pallefabrikk
6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 99 30
Enoro AS
Fabrikkgata 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 99 70 www.enoro.no
Fjaler kommune
Fjalerhuset 6961 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 80 00
Fure Mekaniske
6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 28 51
Marø Havbruk AS
Kystvilt AS
Atle og Arild Standal
Nærbutikken Hellevik
5718 MYRDAL Tlf. 57 63 37 22 vatnahalsen.com
6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 13 13
6967 HELLEVIK I FJALER Tlf. 57 73 53 47
AndorHovdenAS
Rådgivande Agronomar AS
6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 20 90
Førde Stål AS Steinav. 10 6802 FØRDE Tlf. 57 82 26 30
Folkestad 6964 KORSSUND Tlf. 57 73 77 90
GULEN Johny Birkeland Transport AS Sløvågen 32 5960 DALSØYRA Tlf. 57 78 11 70
Magnar Brosvik Lihaugen 14 5960 DALSØYRA Tlf. 57 78 31 55
Trapp Ned
Bunadspesialisten AS avd Førde
Hafstad Trevare A/S
Hafstadvegen 29 6800 FØRDE Tlf. 57 02 01 12
Sanderplassen 4 6813 FØRDE Tlf. 57 82 18 82
Byggern’n Førde Bygg A/S
Hafstad vidaregåande skule
6814 FØRDE Tlf. 57 83 71 70 www.byggern.no
Hafstadvegen 31 6800 FØRDE Tlf. 57 82 24 33
Hafstadv. 49 6800 FØRDE Tlf. 57 72 13 00
Sløvågen 2 5960 DALSØYRA Tlf. 970 94 716
Sanderplassen 7 6813 FØRDE Tlf. 57 72 18 00
OleArveIndrebø 5966 EIVINDVIK Tlf. 57 78 43 31
Elektroinstallatør
Coop Mega Førde Tlf. 57 83 07 40
Kåre Wergeland
Naustdalsvegen 1 B 6800 FØRDE Tlf. 57 83 71 00
6801 FØRDE Tlf. 57 72 38 50
Ortneset 37 5961 BREKKE Tlf. 991 58 247
6800 FØRDE Tlf. 57 83 08 50
GAULAR
HORNINDAL
Fauske Bygg
Coop marked Hornindal
Brødrene
Hamneg 3 6900 FLORØ Tlf. 57 75 88 00
Eid Servicesenter AS
Vatnahalsen Høyfjellshotell
6914 SVANØYBUKT Tlf. 57 74 87 41
6964 KORSSUND Tlf. 992 93 595
Brødrene
Skulevegen 51 5745 AURLAND Tlf. 57 63 34 74
Tannlege
Maskinentreprenør
6967 HELLEVIK I FJALER Tlf. 57 73 77 96
Tlf. 57 83 08 00 www.fordevulk.com
6809 FØRDE Tlf. 958 83 854
Professor Gjelsvikv. 6900 FLORØ Tlf. 57 75 66 60
Øyane 12 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 47 60
Halbrendsøyra 9, 6800 FØRDE
www.havhesten.no
6968 FLEKKE Tlf. 416 22 253
Onstadvegen 25 5745 AURLAND Tlf. 907 49 388
6823 SANDANE Tlf. 57 86 56 66
6829 HYEN Tlf. 57 86 96 54
6902 FLORØ
Innvandrarsenteret i Flora KF
Korssund Rørservice AS
Sandane AS
Nesholmen Drift AS
Tlf. 57 75 67 20
Hauge Shipping AS
Eid Betong
Bruland 6800 FØRDE Tlf. 57 72 22 90
Hornnes Næringspark 6803 FØRDE Tlf. 57 82 25 00
Havhesten
Bil og Hydraulikk AS
Aurland Bil og Maskin AS
Sunnfjord Betong A/S
GLOPPEN
Transportforretning
Strandgata 13 6900 FLORØ Tlf. 57 74 14 44
Håland 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 992 29 248
Førde Sementvare AS 6802 FØRDE Tlf. 57 83 09 00
6967 HELLEVIK I FJALER Tlf. 57 73 75 42
Kåre Haaland A/S
FØRDE
6900 FLORØ Tlf. 57 75 60 00
6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 906 21 968
Øyane 4 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 08 88
FØRDE
Flora kommune
EID
AURLAND
Sønnerheim A/S
FØRDE
Jack Ingebrigtsen
Moengården 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 13 71
Reint AS
FLORA
Hafs Betongbygg
Chatlet Sport
Onstadvegen 5 5745 AURLAND Tlf. 57 63 35 10
FJALER
Dahl A/S
Flov 3 6800 FØRDE Tlf. 57 82 99 40
Kontorsenteret AS
Advokatene
Magnus Thingnæsg. 20 6900 FLORØ Tlf. 57 74 09 30
6800 FØRDE Tlf. 57 72 55 90
Hafstadv 44 Fokusgården 6800 FØRDE Tlf. 57 82 67 00
Steinvik Fiskefarm AS
Steinhovden 6940 EIKEFJORD Tlf. 57 75 25 90
6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 84 10
Vest Bygg og Anlegg AS
6800 FØRDE Tlf. 57 72 13 80
6801 FØRDE Tlf. 57 82 30 00
Bygningsingeniør
Tlf. 57 74 55 20
6977 BYGSTAD Tlf. 991 65 366
Firdav. 12 6801 FØRDE Tlf. 57 83 33 00
Nils J. Nordang Firdav. 6 6800 FØRDE Tlf. 57 83 24 00
Vadheimsvegen 1 6973 SANDE I SUNNFJORD Tlf. 400 56 536
Tlf. 57 87 84 40
Øvrebø AS
Pe Be Klær A/S
6977 BYGSTAD Tlf. 950 75 459
6763 HORNINDAL Tlf. 57 87 95 05
Veterinær
Jan Valheim 6969 STRAUMSNES Tlf. 908 76 214
BALESTRAND
FØRDE
Tannlege
Piperehabilitering
Ingolf Viken AS 6961 DALE I SUNNFJORD Tlf. 902 05 061
6899 BALESTRAND Tlf. 994 99 981
Kviknes Hotel
6898 BALESTRAND Tlf. 57 69 42 00
ANONYM STØTTE
Midtnes Hotel
6898 BALESTRAND Tlf. 57 69 42 40 post@midtnes.no www.midtnes.no
Tlf. 57 82 58 60
ARKI arkitektar AS
FLORA Batalden Havbu
Sjukehusv. 9 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 43 30
Førde
Store Batalden 6917 BATALDEN Tlf. 57 74 54 22
Terje Fjellestad Storehagen 7 6800 FØRDE Tlf. 57 82 62 09
Førde kommune
Mob. 907 82 527 www.arki.no
Hafstadv. 42 6800 FØRDE Tlf. 57 72 20 00
Arnes Frisørhjørne
Førde Motorsport AS
6800 FØRDE Tlf. 57 82 62 35 www.arnesfrisor.no
Fagerbakken 6 6763 HORNINDAL Tlf. 57 87 96 00
6800 FØRDE Tlf. 57 72 50 00
Øyrane 4 6800 FØRDE Tlf. 415 34 245
Scandic Sunnfjord Hotel og SPA 6800 FØRDE Tlf. 57 83 40 00
Rune Sund Bygg 6800 FØRDE Tlf. 992 60 962 Tilbygg, Nybygg, Ombygging, Vedlikehold og kjøkkenmontør
GLOPPEN Evebø Blikkenslagerverksted 6823 SANDANE Tlf. 57 86 61 35
Hyen Bygg AS Holme 6829 HYEN Tlf. 916 81 313
HYLLESTAD Hyllestad kommune
6957 HYLLESTAD Tlf. 57 78 95 00
Tømrer
Systaddal
6953 LEIRVIK I SOGN Tlf. 976 62 531 -din lokaltømrar
HØYANGER
LEIKANGER
Bjørkhaug Maskin AS
6991 HØYANGER Tlf. 57 71 15 00
Per A. Øren Transport AS
6991 HØYANGER Tlf. 57 71 45 00
LUSTER
TØMRAR LARS ERIK KJOS AS
Maskinentreprenør
Arve Hogne Bjørkelund
Naustdal Elektro AS
Byggsenteret Audun Hundere A/S
6870 ORNES Tlf. 57 68 39 30
Ombygging, reparasjon og vedlikehald av fartøy i tre, stål, aluminium og plast. Nybygg i tre.
Røyrleggjarservice AS Løteigane 7 6879 SOLVORN Tlf. 57 68 42 72
6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 93 69
6851 SOGNDAL Tlf. 57 62 79 79
Einar Dalaker
6806 NAUSTDAL Tlf. 57 81 61 00
Reiakvam Rørservice
Reiakvam 6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 95 70
Tharaso
Tlf. 465 81 000 Ta kontakt med oss for gratis synfaring og tilbod!
Kvåle 6856 SOGNDAL Tlf. 982 30 025
6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 66 66
6852 SOGNDAL Tlf. 57 67 18 80
SELJE
Leikanger Taxisentral ANS
Turtagrø Hotel
Selje Auto AS
6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 28 95
Tannlege
SOLUND IngemarLending - Bygg og Vedlikehold
6740 SELJE Tlf. 57 85 65 45
6924 HARDBAKKE Tlf. 406 07 198
Mini Maskin AS Bøavegen 37 E 6783 STRYN Tlf. 996 69 692
Stryn Camping Bøavegen 6 6783 STRYN Tlf. 57 87 11 36
Stryn Elektro A/S
6783 STRYN Tlf. 57 87 29 20
SOGNDAL
Bordvegen 17 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 23 44
Vemax
STRYN Fjordingen AS
Rønnereidsgrandane 6868 GAUPNE Tlf. 918 38 636
6783 STRYN Tlf. 57 87 47 00
Grandev. 4 6783 STRYN Tlf. 57 87 16 80
Visnesv. 15 6783 STRYN Tlf. 57 87 69 00
Maurstad Nedre 6711 BRYGGJA Tlf. 928 33 884
Måløy Smie & Mek Verksted AS
6896 FRESVIK Tlf. 57 69 83 00
http://pelagia.com/
Nummedal Gravferdsbyrå AS
Sætren Installasjon AS
6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 57 55
6700 MÅLØY Tlf. 57 85 36 00 www.saetren.no
Tistel Camping og Feriehytter
U N U A/S
6894 VANGSNES Tlf. 479 08 000
Gate 1 nr 92 6700 MÅLØY Tlf. 57 85 15 40
6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 54 79
Gate 2 nr 1 6700 MÅLØY Tlf. 57 84 88 00
Vik Apotek
Ulvesund Elektro AS
6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 83 83
6718 DEKNEPOLLEN Tlf. 57 85 50 80
Vik Bil A/S
6891 VIK I SOGN Tlf. 57 69 84 00
Myrane 7 6783 STRYN Tlf. 57 87 45 00
Vik Fengsel
Tlf. 57 69 65 00
6700 MÅLØY Tlf. 57 84 50 00
6795 BLAKSÆTER Tlf. 57 87 55 21 Mobil 905 70 395
Svarstad 6783 STRYN Tlf. 916 26 586
Yri Sand AS 6789 LOEN Tlf. 57 87 60 40
første besøket kan skje. Det første er kontakt med kommunen. – Vi skal ha ein god dialog. Dei kommunale tenestene har oversikt over kvar behova kan vere størst. Håpet er at kommunen kan formidle tilbodet om besøk ut til dei som kanskje treng det mest, seier Solvang. Det andre er rekruttering av frivillige og god opplæring. Solvang er opptatt av at dei frivillige skal vere trygge på rolla og kva dei representerer som besøksvener for Røde Kors. – Vi satsar på å halde kurs slik at vi rekk å komme i gang med besøkstenesta i løpet av året, seier han.
ÅRDAL Prosess-Elektro A/S
6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 88 50
VÅGSØY Gate 1 nr 60 6700 MÅLØY Tlf. 57 84 92 00
23
Meierig. 1 6885 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 64 85 00
Sitla Hotel A/S
Torhild’s Salong
Startar besøksteneste i Hyllestad – Det har kome signal til Røde Kors om at ein del eldre sit mykje åleine. Det vil vi gjere noko med. Difor ønskjer vi å starte med besøksteneste. Det gjer godt med besøk for både kropp og sjel, seier Jørgen Solvang i Hyllestad Røde Kors. Det er han som har fått som ansvar å bygge ei besøksteneste i Hyllestad Røde Kors – frå grunnen av. – Det vert i første omgang eit tilbod til eldre som kunne tenkje seg å ha større omgang med folk. Det er det besøksvener er til for, å stikke innom ein gong i blant, ta ein prat, ta ein kaffi, ein spasertur eller gjere noko anna sosialt, seier han. Det er fleire viktige ting som må på plass før det
Husevåg Transport
Folietec
Stryn Trelast A/S
Vinsrygg VVS
Nordbohus Sogn AS
Kjell Olav Ugulen
Sognefjordvegen 20 6863 LEIKANGER Tlf. 57 65 11 00
Transport AS
Traktøren/Sogndal Glasmagasin Amfi Sogning
LEIKANGER
Sognefjord Hotell AS
Solheim og Hjelleflat
Fimreite Bergboring AS
Kloppavegen 4 6854 KAUPANGER Tlf. 952 21 050
6869 HAFSLO Tlf. 57 00 41 24
Pyramiden 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 13 27
Bordvegen 6 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 11 11
Bjørkanveien 6854 KAUPANGER Tlf. 916 87 383
6868 GAUPNE Tlf. 57 68 10 18
6877 FORTUN Tlf. 57 68 08 00
Sogn Kjøleservice AS
VÅGSØY
Graving og Transport Toyota Sogn AS Steinar Foss AS Skarpeteigvegen 1
ANONYM STØTTE
Tang Hyttegrend
Øyane 7 6863 LEIKANGER Tlf. 57 65 31 23
6783 STRYN Tlf. 57 87 68 50
6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 86 72
Skei Servicenter AS 6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 82 34
Tonningsgata 2 6783 STRYN Tlf. 57 87 14 11
Bruhaug El-Service ANS
Luster Rekneskapslag
Ornes Båtbyggeri AS
Esso Stryn
6789 LOEN Tlf. 57 87 57 00
NAUSTDAL
VIK Bøtun 6896 FRESVIK Tlf. 975 14 784
Hotel Loenfjord AS
6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 26 50 Mobil 415 00 469
ARKO
Tlf. 466 34 624 Behov for bygging av høyspenningsanlegg? LinjerPartner tar jobben!
Tlf. 57 67 50 60 Alminnelig praksis advokatkontor.no
6886 LÆRDAL Tlf. 57 66 95 00
6817 NAUSTDAL Tlf. 918 59 933
JØLSTER
Linjepartner Vest AS
Psykisk Helsevern
utfører alt inne og utomhus. utleige av div utstyr Tlf. 957 99 663
Pyramiden 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 27 70
6847 VASSENDEN Tlf. 57 72 84 80 Mobil 482 22 848
Sogn Advokatkontor
Fjordstova
6876 SKJOLDEN Tlf. 57 68 67 44 Mobil 976 55 147
STRYN
6859 SLINDE Tlf. 916 38 368
Lærdal kommune
Byggmester
SOGNDAL Slinde Eigedom
6887 LÆRDAL Tlf. 57 66 93 05
Ingar Førde
Høyanger kommune
SOGNDAL
Falck Lærdal
6947 LAVIK Tlf. 906 66 540
Søreide 5962 BJORDAL Tlf. 411 00 861
LÆRDAL
Tyinv 3 6884 ØVRE ÅRDAL Tlf. 57 66 58 80
Tya Bryggeri AS
Farnesvegen 67 6884 ØVRE ÅRDAL Tlf. 990 09 524
2017
Oddgeir Indrebø (i midten) har med seg Sven Erik Lillehauge (t.v.) frå Vadheim og Ken Heine Bakke (t.h.) frå Balestrand under ei vinterøving i Vadheim.
Rekrutteraren
24
ODDGEIR INDREBØ I VADHEIM LEIER EITT AV DEI STØRSTE HJELPEKORPSA I NOREG, SETT I FORHOLD TIL FOLKETALET. I APRIL FEKK HAN FORTENESTEMEDALJE FOR ARBEIDET SITT.
2017
Korleis er det mogeleg at ei lita bygd med 352 innbyggarar klarar ha eit hjelpekorps med 29 aktive på lista? Ingen i hjelpekorpsfylket Sogn og Fjordane kan skilte med så mange aktive målt i høve til tal innbyggarar.
dane. I grunngjevinga for medaljen står det at han er ein rekrutterer og miljøskapar. Indrebø forklarar det med at alle får kvar sin kam.
BALLAR PÅ SEG
– Det er mange ulike personlegdomar. Det nyttar ikkje å skjere alle over ein kam, dei må få kvar sin. Det er viktig å prøve å sjå kvar og ein, finne dei ulike interessene og behova til den enkelte og gje dei oppgåver dei er interesserte i, seier Indrebø. Det manglar ikkje på oppgåver i eit hjelpekorps. Alle skal ha 60 timar grunnopplæring. Alle skal godkjennast kvart tredje år. Sambandsutstyr til å drive aksjon i fjell, tronge dalar og på fjorden i all slags vêr skal vere i orden. Båt og bil og aggregat og snøskuter skal vere i god stand. Det skal øvast. Det skal vere stell på økonomien og søkast om tilskot. Ein skal samarbeide med andre korps, kommune og politi. – Eg er nøydd til å fordele ansvar, seier Indrebø. Likevel, som leiar må han ta mange avgjersler. Strategien er å snakke med alle det gjeld, før ting vert bestemt. Det nyttar ikkje å bestemme ting over hovudet på folk. Mange har vore med like lenge som Indrebø, og kjenner sine roller. Så han har eit sterkt lag.
– Det ballar på seg, seier Oddgeir Indrebø. Viss ein først ber folk som trivst, om å rekruttere familie og vener, så ballar det på seg. Og det er ikkje berre vaimingar som kjem. Korpset har fått medlemmer frå bygdene rundt også, og foreldre til barn som enno er for unge, ringer og spør korleis dei ligg an. – Og no har vi fått med fem frå Gaular som vil på Nesholmen også (grunnutdanninga i Hjelpekorpset, red. mrk.). Det er gledeleg, seier han. Gaular? Indrebø er konstituert leiar for korpset i nabokommunen også. Det kan kanskje bli litt mange ballar, så målet er at Gaular skal klare seg utan han att. Men først må nye hjelpekorpsarar rekrutterast og kursast så dei har kompetanse og erfaring til å ta ansvar. I april fekk Indrebø tildelt Norges Røde Kors Hjelpekorps fortenestemedalje for sitt over 30 år lange og fruktbare engasjement i hjelpekorpset i Vadheim og Sogn og Fjor-
MENNESKEKJENNING
Med så mange føresetnader som skal klaffe, er det ikkje alltid nødvendigvis like enkelt å drive eit korps. Usemje kan oppstå. Små usemjer kan vekse seg store og vere direkte øydeleggande om ein ikkje tek tak. – Viss det er gnissingar, må ein få det ut av verda straks. Det er farleg å la det eskalere. I verste fall byrjar folk å krangle, og ein får grupper som går i kvar si retning. Det er ei retning for mykje. Med ein gong eg merkar noko, prøver eg å ta det med den det gjeld, seier Indrebø.
UTRØYTTELEG
Korpset er nett ferdig med ei stor vinterøving. Neste på Indrebø sin plan er å få samla flest mogeleg til å ta grunnopplæringa på Nesholmen. Dessutan står påska for tur, og vert det fint ver, vert det fort oppgåver for hjelpekorpset. Det kan difor passe med å avslutte med noko av grunngjevinga for medaljen til Komiteen for æresbevisningar: «Han er alltid villig til å gjere ein innsats for frivilligheita, og hans utrøyttelege og engasjerte innsats gjennom så mange år i hjelpekorpset er eineståande og langt utover den ein kan forvente av frivillig innsats.»
Inger Johanne Brekke, Eid Røde Kors. Har fått Norges Røde Kors Fortjenstdiplom med nål for sin innsats i distriktsråd omsorg og lokalråd omsorg på Eid med aktivitet innan besøksteneste, nettverkskafe og internasjonal kafe.
Harald Engevik, Flora Røde Kors Har fått Norges Røde Kors Fortjenstdiplom med nål for tillitsverv i Sogn og Fjordane Røde Kors distriktsstyre og lokalforeininga.
Bry deg-prisen 2016 vart delt ut på årsmøtet til Sogn og Fjordane Røde Kors.
Førstehjelpsguruen Geir Henning Hansen, Flora Røde Kors. Har fått Norges Røde Kors Fortjenstdiplom med nål for sin innsats i distriktsråd hjelpekorps, Vågsøy, Svelgen-Bremanger og Flora Røde Kors Hjelpekorps og spesielt kurshelgene på Nesholmen, nettverkskafe og internasjonal kafe.
Winnie Strand, Olden Raude Kross. Har fått Norges Røde Kors Fortjenstdiplom med nål for innsatsen i distriktsråd for omsorg og pådrivar for Barnas Røde Kors.
Fengselspionerar takkar for seg
Frå venstre: Grethe Grønningen, Anne Marie Bø og Signy Tveit. Magni Seim hadde ikkje høve til å vere med på dette medlemsmøtet.
Dei var med å starte opp Visitortenesta i Vik fengsel i 2006. No takkar dei for seg. I elleve år har Grethe Grønningen, Anne Marie Bø og Magni Seim besøkt innsette i Vik fengsel som Røde Kors-visitorar. No har dei bestemt seg for å avslutte engasjementet sitt. På medlemsmøtet vårt 23. mars takka leiaren vår, Marit Aafedt Fjærestad dei av med velvalde ord. Marit refererte positive utsegner som har kome både frå innsette og tilsette i møte med desse tre gode medarbeidarane. Ho las og diktet «Di eiga elv» av Bente Hove Pedersen som høvde godt til dei tre. Som synleg bevis på takksemda vår fekk kvar av dei ein karaffel, «Vann for livet».
Det var òg ein fjerde av visitorane som hadde bestemt seg for å slutte. Då ho fekk tenkt seg om og funne ut av kor kjekt det er å vere visitor ved Vik fengsel, valde ho likevel å fortsetje. Dette var Signy Tveit, ein av dei ivrigaste mellom oss, eit ekte JA-menneske. Som takk for den fornuftige avgjerda og for all god innsats, fekk Signy også vasskaraffel. Når fleire visitorar no sluttar, er det godt at me har fått nye. På medlemsmøtet var to av dei siste tilkomne nett heimkomne frå visitorkurs i Bergen. Siste året har me fått sju nye visitorar, så no er me i alt tolv meir eller mindre aktive. Me har såleis kapasitet til å ta i mot fleire oppdrag frå fengselet og ser framtida lyst i møte. Av Olav Fimreite
Margrethe Skåden får Bry deg-prisen 2016 for blant anna å ha tatt førstehjelpsopplæring til eit heilt nytt nivå i Sogn og Fjordane Røde Kors. Margrethe Skåden frå Gulen Røde Kors er ein av våre superaktive hjelpekorpsarar. Det er spesielt eitt område ho har jobba mykje med, og det er førstehjelp. Som mangeårig operativ leiar og førstehjelpsansvarleg i distriktsrådet for hjelpekorps i fylket, er ho oppteken av å lære frå seg – spesielt innan førstehjelp og hjarte-lunge-redning. Prisvinnaren har personleg bidrege til at distriktet sitt samarbeid med Røde Kors Nordisk United World College innan førstehjelp og hjelpekorpsdisiplinane er nære og gode. Ho har også bidrege til at fylket har rekordmange godkjende hjelpekorpsarar med god førstehjelpsopplæring i botnen, nærare 450 stykke. Det siste er at ho har blitt godkjent hovudinstruktør for DHLR-opplæring. Ho skal altså lære opp instruktørar som skal lære andre hjartestartarbruk. Same rolla har ho også innan førstehjelp – ho er ein av dei som gjev våre førstehjelpsinstruktørar opplæring. Margrethe er vore særs aktiv med fleire tillitsverv i Røde Kors. Ho bryr seg verkeleg. Ikkje berre aktivitetane ho er med på, òg om dei andre frivillige som er engasjert. Då kandidaten vart vurdert vart det kommentert at ho må hugse å bry seg om seg sjølv – ikkje berre Røde Kors. Bry deg-prisen vart vedteken av distriktsstyret 23. oktober 1998, og vert delt ut årleg til ein person som har utmerkt seg. Prisen består av ein messing-lysestake med inskripsjon og ein sjekk på 5 000 kroner. Pengane skal prisvinnaren nytte til eit veldedig føremål.
25 2017
Difor vil dei hjelpe
26 2017
Malene Westervik
Tiril Blålid
MED SOM SJUÅRING
TIRIL BLÅLID, hjelpekorpsar, Røde Kors ungdom.
Det første møtet eg hugsar med Røde Kors, var eg med mamma på øving. Medan dei vaksne surra båra med markøren i, fekk eg til oppgåve å passe på pasienten, snakke med han. Då var eg sju år, seier Tiril Blålid, som er dotter av hjelpekorpsar og lokalforeningsleiar i Vågsøy Røde Kors Eli blålid. Då ho var om lag 14 år, fekk ho byrje i hjelpekorpset som aspirant og delta på kurs. Innan ho var 18 år var ho godkjent hjelpekorpsar. Tiril var også med å starte ei Røde Kors-ungdomsgruppe i Måløy. Ho og eit par vener, med ein sterk mentor i mor Eli, og støtte frå distriktskontoret, starta opp aktivitet. – Noko av det første vi hadde, var raudhand-aksjonen, ein aksjon mot barnesoldatar. Då hadde vi stand der folk malte handa si og lagde avtrykk mot bruk av barnesoldatar, seier Tiril, som tykkjer det er naturleg å engasjere seg for at andre skal få det betre. - Vi tykte det var dumt at så unge folk måtte vere i militæret, så det måtte vi gjere noko med. I haust vart ho med på ein leir for ungdom i Røde Kors, og var med i den gjengen som ville starte eit eige distriktsråd for ungdom i Sogn og Fjordane Røde Kors. No er ho del av rådet.
Mohammad Aljajeh
– Vi ville engasjere andre ungdomar i arbeidet mot vald og mobbing, for seksuell helse og aktivitet på mottak. Ho ønskjer å komme i kontakt med ungdom gjennom medieoppslag og sosiale medium, og invitere inn unge på leir for å lære om aktivitetar ein kan drive i Røde Kors. Målet er å få opp lokale grupper som kan vere ein base for ungdom sitt engasjement for andre.
MAMMA, MORMOR OG MORFAR SOM FORBILDER
MALENE WESTERVIK, hjelpekorpsar, distriktsråd ungdom – Eg var veldig liten då eg møtte Røde Kors. Mamma, mormor og morfar var alltid med i hjelpekorpset i Gulen. Eg dilta etter dei på skulane og på saker og ting dei var med på. Eg har vakse opp med Røde Kors. – I 2014 tok eg mitt første kurs på Nesholmen, seier ho. Det vil seie at ho gjekk rundt i skogen i to døgn og øvde på å finne folk, organisere leiting, snakke på samband, og hjelpe folk heim att på båre eller liknande. – Interessa hang igjen etter oppveksten. Sidan familien heldt på med det, ville eg også, seier ho. I tillegg til å vere hjelpekorpsar er ho er
med i Røde Kors distriktsråd for ungdom. – Eg melde meg på ungdomsleiren i fjor haust. Det neste eg visste, vart eg sendt til sentral ungdomskonferanse, og så vart eg med å oppretta det nye distriktsrådet. – Eg er glad i jobbe med menneske uansett livssituasjon. Det er det som driv meg. Eg vil hjelpe andre. Få andre til å ha eit godt liv, seier ho. Ho håpar distriktsrådet vil gje ho høve til å hjelpe fleire. Ho brenn spesielt for unge på asylmottak. – Eg har lyst å jobbe med psykisk helse. Eg var på eit kurs i Trondheim der vi mellom anna lærte om einslege mindreårige flyktningar og det dei går igjennom. Berre tenk på alt dei må lære når dei kjem hit. Eg håpar å få til aktivitet på mottak og i nærmiljø, slik at vi får betre kontakt og ikkje blir to forskjellige grupper, men ei, seier ho.
HJELPE DEI SOM TRENG HJELP
MOHAMMAD ALJAJEH, Stryn, heilt ny Dette er første Røde Kors-aktiviteten Mohammad er med på. Han vart rekruttert av ein ven frå Syria, som alt er aktiv i Røde Kors i Førde. Han er veldig glad for at han sa ja til å vere med. – Det er bra, det er mange snille folk her. Vi må prøve å få med fleire, seier han. Han tykkjer samlinga er ein bra møteplass
andre
Shabnam Thapa
mellom folk frå ulike land. Med representantar frå UWC er det deltakarar frå over ti land. – Første gong eg er med, og eg kosar meg her. Eg kan godt tenke meg å bli med meir. Eg vil ta kontakt med Røde Kors der eg bur, og høyre med det. Mohammad er er flyktning frå Syria, og har ei klar oppfatning om kva han kan jobbe med i Røde Kors. – Røde Kors er ein bra organisasjon for folk som treng hjelp i heile verda. Vi må støtte dei. Eg har lyst å hjelpe sjølv. For eksempel flyktningane som kjem frå andre land som meg. Dei veit lite og treng hjelp til nesten alt. Vi må hjelpe dei og andre som treng hjelp, seier Mohammad.
VIL LÆRE OM FRIVILLIGHEIT I I-LAND
SHABNAM THAPA, Nepal, ungdomsdelegat
Ho byrja som frivillig i Røde Kors på universitetet ho gjekk på i Nepal. Det største prosjektet ho var med på, var å bygge små bibliotek i fjerntliggande landsbyar. Ho og medstudentane samla inn lærebøker og andre bøker i store mengder, og fekk organisert dei i bibliotek i utvalde landsbyar. Då ho fekk høyre om ungdomsdelegatprogrammet til Røde Kors, bestemte ho seg for å ta eit steg vidare.
VI SPURDE NOKON AV DELTAKARANE PÅ RØDE KORS UNGDOMSSAMLING OM DEIRA RØDE KORS-HISTORIE, OG KVIFOR DEI VIL HJELPE ANDRE.
Sebastian Giraldo Ramirez
– Min motivasjon var å lære kva ungdom i Røde Kors gjer i i-land. I tillegg ønskte eg sjølvsagt å erfare å leve i eit anna land i ti månader, leve uavhengig, få innblikk i ein ny kultur. Ho har studert folkehelse i Nepal, men har fått Røde Kors inn med blodet. – Far donerer blod kvar tredje månad, så eg har høyrt om Røde Kors sidan eg var lita. Då eg byrja på universitetet, engasjerte eg meg, og kom med i styret. Ein viktig jobb dei gjer, er å gjere elevane merksame på deira eigne ressursar, til å ta vare på seg sjølv på ein bra måte. Dei jobbar også med blodgjeving og andre program det er behov for. – Eg har forstått at vi alle er like, men vi arbeider med ulike behov. Medan vi i Nepal gjerne jobbar nedst på Maslow sin behovsparamide med mat og helse, jobbar dei i Noreg med dei øvste nivåa, sosiale behov, sjølvrealisering. Det betyr ikkje at arbeidet den eine staden er viktigare enn den andre. I begge land jobbar vi med dei behova samfunnet oppfattar som viktige. Vi identifiserer behov og hjelper ungdomane å ta ansvar og gjere samfunnet betre, seier ho.
VIL BLI FLINKARE
SEBASTIAN GIRALDO RAMIREZ, Colombia, ungdomsdelegat. Sebastian har reist frå Colombia som Røde Kors ungdomsdelegat for å bli flinkare i sitt
frivillige arbeid heime. No er han med på Røde Kors ungdomssamling på Skilbrei. – Eg har vore frivillig i ti år. Etter kvart vart eg kjent med utvekslingsprogrammet, og i år søkte eg for å kunne betre kunnskapane mine. Eg såg også at eg hadde noko å bidra med inn i programmet. – Mitt ønske er å dele alt det eg har lært som frivillig i Colombia, med alle dei frivillige eg møter her. I mitt heimland pliktar vi å «jobbe» tolv timar per månad som frivillig, og før det går vi igjennom eit seks månader langt opplæringsprogram, seier han. Han opplever at frivillige her og i krigstrøytte Colombia har spesielt ein ting til felles: Begge ønskjer å hjelpe. - Elles er mykje ulikt. Her kan eg lære den norske måten, blande med min eigen, så blir resultatet å kunne hjelpe endå betre. Han fortel at det første møtet med Noreg gav han eit kulturelt sjokk. I Colombia er intimsona mykje mykje nærare. Her opplever han folk som meir distanserte. – Men i Røde Kors har vi same mission, same prinsipp, og nokon ting er veldig relevante. Til dømes dykkar aktivitet «Gatemekling» handlar om konfliktløysing, og liknar på ein aktivitet vi har, Paco. Eg har tatt element frå Paco og brukt i gatemeklingsopplæring her, og det har fungert veldig bra, seier han, og avsluttar: – Du kan alltid lære noko. Om du ikkje lærer noko ein dag, har du mista dagen din, seier Sebastian.
27 2017
Samlar ungdom for å hjelpe andre JON ATLE JOHNSEN RISE HAR TATT PÅ SEG Å LEIE UNGDOMEN I RØDE KORS I FYLKET. HAN ØNSKJER FLEIRE MØTEPLASSAR OG AKTIVITETAR FOR UNGDOM, Å JOBBE MOT VALD OG MOBBING OG FOR GOD SEKSUELL HELSE. Det heile byrja med at han skulle spele medvitslaus. Jon Atle Johnsen Rise var 14 år og vart invitert av brannvesenet i Svelgen til å vere markør under ei øving. Rolla han fekk tildelt, var å ligge «bevisstlaus» under ein benk på ei ferje. Brannvesenet skulle finne han. Det viste seg å ta si tid. Røykpatronen gav veldig dårlig sikt. - Det var litt skummelt, men utruleg kjekt då brannvesenet fann meg og tok meg ut. Eg vart handtert veldig bra, sier han.
bål, snakkar mykje, øver på førstehjelp, snakkar mykje, ler mykje. – Denne aktiviteten er jo kjekk i seg sjølv, i tillegg vil du alltid ha igjen for å lære førstehjelp og å kunne overleve i naturen, seier Jon Atle, som håpar fleire lokalforeiningar i fylket vil starte opp. Etter oppstarten av Røff, vart Jon Atle invitert til fylket sin ungdomsleir i fjor haust. Det var då han såg mogelegheita for å bidra til ungdomsaktivitet andre stader i fylket.
BESTE HELGA I ÅRET
Etter å ha deltatt som markør på nokre øvingar til, vart han med i hjelpekorpset. Etter ei stund fekk han reise på hjelpekorpskurs på Nesholmen. Nesholmen er ein leirstad i Gloppen, men for Røde Kors er det eit omgrep som inneber vår viktigaste stad å arrangere utandørs kurs. Normalt møtest rundt 150 aktive hjelpekorpsarar for å bryne seg siste helga i april. – Nesholmen er den beste Røde Korshelga i året. Ein møter utruleg mykje folk frå Røde Kors i heile fylket. Alle var blide og opne. Alle kunne snakke med alle. På veg heim var eg sikker på at eg hadde valt rett då eg byrja i Røde Kors. Det var så kjekt, seier han. På denne bilturen heim frå Nesholmen snakka dei også om ungdomsaktivitet. At det hadde vore kjekt med ein eigen Røde Kors-aktivitet for ungdomar i Svelgen. Etter at tanken hadde fått modne, litt gjekk han saman med Ingrid Blix og mentoren Sissel Myklebust og starta Røff, Røde Kors førstehjelp og friluftsliv. Dette er eit aktivitetstilbod for elevar frå 13 til 17.
ALTERNATIV TIL BALL
– Ikkje alle likar ballaktivitet, som Svelgen
OPPRETTA UNGDOMSRÅD
– Vi snakka litt, og vart einige om at det var rart at vi ikkje hadde noko ungdomsråd på fylkesnivå. Så på leiren bestemte vi oss for å endre på det, seier Jon Atle. Snart vart det oppretta eit interimråd for Røde Kors ungdom i Sogn og Fjordane. Og i mars var det val på nytt distriktsråd, der Jon Atle vart vald som leiar. – Eg vil at Røde Kors i alle kommunar skal kjenne til Røde Kors ungdom, kva vi jobbar for, at vi vil ha vekk mobbing, at vi jobbar for seksuell helse, at vi jobbar for ungdom.
INTERESSANT, IKKJE LETT
Jon Atle Johnsen Rise, Svelgen. Leiar i Sogn og Fjordane Røde Kors distriktsråd ungdom.
har eit stort tilbod av. Vi ville ha ein aktivitet der alle står likt, alle kan delta på, som er gratis, med utstyr til utlåns om det var behov for det, seier Jon Atle. Det siste halvåret har Røff i Svelgen hatt faste samlingar med 15–20 ungdomar. Dei dreg på tur i naturen, lagar gapahuk, laga
Han ønskjer at distriktsrådet skal hjelpe lokalforeiningane å starte aktivitet, få auga opp for at det finst ungdom i Røde Kors, slik at Røde Kors kan vere ein aktivitet å delta på for alle i bygda, ikkje berre dei vaksne. – Eg trur det kan bli interessant å jobbe med, heilt sikkert ikkje lett. Står vi på og finn eldsjeler og gjev dei dei rette verktøya for oppfølging, trur eg vi kan utvikle ein knallgod organisasjon i løpet av nokon år, seier han.